Przesłuchanie – jedna szansa wiele możliwości

mgr Anna Tarnawska

Art. 177 kpk

§ 1. Każda osoba wezwana w charakterze świadka ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania.

§ 1a. (99) Przesłuchanie świadka może nastąpić przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie tej czynności na odległość. W postępowaniu przed sądem w czynności bierze udział sąd, o którym mowa w art. 396 § 2; przepis art. 396 § 3 stosuje się odpowiednio.

§ 2. Świadka, który nie może się stawić na wezwanie z powodu choroby, kalectwa lub innej nie dającej się pokonać przeszkody, można przesłuchać w miejscu jego pobytu.

Art. 171 kpk§ 1. Osobie przesłuchiwanej należy umożliwić swobodne

wypowiedzenie się w granicach określonych celem danej czynności, a dopiero następnie można zadawać pytania zmierzające do uzupełnienia, wyjaśnienia lub kontroli wypowiedzi.

§ 3. Jeżeli osoba przesłuchiwana nie ukończyła 15 lat, czynności z jej udziałem powinny być, w miarę możliwości, przeprowadzone w obecności przedstawiciela ustawowego lub faktycznego opiekuna, chyba że dobro postępowania stoi temu na przeszkodzie.

§ 4. Nie wolno zadawać pytań sugerujących osobie przesłuchiwanej treść odpowiedzi.

Art. 177 kpk§ 5. Niedopuszczalne jest:

1) wpływanie na wypowiedzi osoby przesłuchiwanej za pomocą przymusu lub groźby bezprawnej,2) stosowanie hipnozy albo środków chemicznych lub technicznych wpływających na procesy psychiczne osoby przesłuchiwanej albo mających na celu kontrolę nieświadomych reakcji jej organizmu w związku z przesłuchaniem.

§ 6. Organ przesłuchujący uchyla pytania określone w § 4, jak również pytania nieistotne.

§ 7. Wyjaśnienia, zeznania oraz oświadczenia złożone w warunkach wyłączających swobodę wypowiedzi lub uzyskane wbrew zakazom wymienionym w § 5 nie mogą stanowić dowodu.

Jak to działa ?

ODBIÓR – ZAPIS – ODTWORZENIE

„Klasyczne przesłuchanie”

1. Etap wstępny, zapoznawczy (!)2. Co wiesz o zdarzeniu? / Co się działo w

danym dniu?3. Pytania o szczegóły poruszone lub

pominięte4. Uzupełnianie, poprawianie zeznań

„Klasyczne przesłuchanie”

Błędy i niebezpieczeństwa

- nikt nie pamięta wszystkiego- dodawania szczegółów poprzez pytania- pytania sugerujące - niesprawne protokołowanie

„Klasyczne przesłuchanie”

Plusy

Zgodność z protokołemŁatwość oceny formalnej

Dyrektywy prawidłowego przesłuchania

Dyrektywa stałego kierowaniaDyrektywa obiektywizmu i uprzejmości

Dyrektywa obserwacjiDyrektywa prawidłowego odbioru kłamstwa

(zakaz natychmiastowego prostowania prawdopodobnego kłamstwa)Dyrektywa unikania sugestii

Dyrektywa sprawnego protokołowania

Przesłuchanie poznawcze

Cechy szczególne

1. Odtwórz (przywróć) kontekst 2. Zmień (odwróć) kolejność

(Zmieniona kolejność może przywołać szczegóły nie pasujące do schematu)

3. Szczegółowe odtwarzanie czyli opowiedz wszystko

(Plusy i minusy techniki swobodnej relacji) 4. Zmień perspektywę

(Zmiana perspektywy może skutkować ilościowym przyrostem przypomnień)

Plusy przesłuchania poznawczego

Więcej szczegółówMniejszy wpływ czasuTrudniejsze kłamstwa

Działanie na wiele zmysłów (bliższe procesowi zapamiętywania)

Minusy przesłuchania poznawczego

Możliwość uzupełniania zeznańKonieczna współpraca z przesłuchującym

Przesłuchanie dziecka

Błąd analityczny:

Dzieci nie kłamią

Art. 185a kpkArt. 185a. (105) § 1. (106) W sprawach o przestępstwa

określone w rozdziałach XXV i XXVI Kodeksu karnego pokrzywdzonego, który w chwili przesłuchania nie ukończył 15 lat, przesłuchuje się w charakterze świadka tylko raz, chyba że wyjdą na jaw istotne okoliczności, których wyjaśnienie wymaga ponownego przesłuchania, lub zażąda tego oskarżony, który nie miał obrońcy w czasie pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego.

§ 2. Przesłuchanie przeprowadza sąd na posiedzeniu z udziałem biegłego psychologa. Prokurator, obrońca oraz pełnomocnik pokrzywdzonego mają prawo wziąć udział w przesłuchaniu. Osoba wymieniona w art. 51 § 2 ma prawo również być obecna przy przesłuchaniu, jeżeli nie ogranicza to swobody wypowiedzi przesłuchiwanego.

Art. 185b kpkArt. 185b. (108) § 1. Świadka, który w chwili

przesłuchania nie ukończył 15 lat, można przesłuchać w warunkach określonych w art. 185a w sprawach o przestępstwa popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej lub o przestępstwa określone w rozdziale XXV Kodeksu karnego, jeżeli zeznania tego świadka mogą mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się do świadka współdziałającego w popełnieniu czynu zabronionego, o który toczy się postępowanie karne.

Przesłuchanie dziecka

Wiarygodność zależna od- wieku świadka

- roli świadka w zdarzeniu- podwójna rola psychologa

Stadia zdolności do zeznawania(wg Williama Sterna)

1. Stadium "substancji „ - zeznanie daje gwarancje wierności, jeżeli dotyczy osób i przedmiotów. Zdolność

tę mają dzieci do około 7 roku życia.2. Stadium "akcji" - zeznania mogę objąć dane dotyczące

działania osób oraz pewnych wydarzeń. Zdolność tę wykazują dzieci do 10 roku życia.

3. Stadium "relacji i jakości" - oprócz uprzednio wymienionych zdolności świadek potrafi także ujmować relacje czasowe, strukturę zdarzeń, ich znaczenia itp. Zdolność tę osiąga dziecko około 12-13 roku życia.

Uwaga

NALEŻY ZACHOWAĆ SZCZEGÓLNĄ OSTROŻNOŚĆ PRZY DZIECKU – ŚWIADKU I POKRZYWDZONYM PRZESTĘPSTW SEKSUALNYCH

Przesłuchanie osób starszych

Teoretycznie – brak różnic

Przeszkody w przesłuchaniu

Zmiany charakterologiczne typu charakteropatycznego (zmieniona reaktywność, zaburzenia krytycyzmu myślenia, egocentryzm)

Uzasadniona wiekowo dysfunkcjonalność (zaburzenia dynamiki mówienia, nieadekwatne słownictwo,

niedosłuch i niedowidzenie,męczliwość, dolegliwości bólowe itp.)

Postawy obronne i manipulacyjneNiekompetencja w przedmiocie wypowiedzi

Sposoby uniknięcia błędów

Świetna znajomość materiałuOstrożność i taktowność

Nieuleganie wpływomBrak jakiejkolwiek sugestii

Dopasowanie terminu i miejsca przesłuchania

Unikanie błędów

Obecność lekarza i psychologa, Znaczenie opinii psychiatrycznej

Konieczność ekspertyzy post factumKwestia jednorazowości czynności i

ograniczenia czasowego

Dziękuję bardzo