PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA

Z GEOGRAFII

W ZESPOLE SZKÓŁ W WAGANOWICACH

opracowała: Jolanta Gicala

Spis treści:

I. Podstawa prawna PZO.

II. Cele oceniania osiągnięć uczniów.

III. Sposoby pomiaru osiągnięć edukacyjnych uczniów.

IV. Ogólne kryteria wymagań na poszczególne stopnie.

V. Szczegółowe kryteria wymagań na poszczególne stopnie.

VI. Zasady wystawiania oceny śródrocznej i rocznej.

VII. Tryb i warunki uzyskania wyższej niż przewidywana oceny rocznej.

VIII. Sposoby i zasady informowania uczniów i rodziców o osiągnięciach

i postępach edukacyjnych uczniów.

IX. Szczegółowe cele edukacyjne zawarte w podstawie programowej.

X. Dostosowanie wymagań edukacyjnych ze względu na orzeczenia SPPP

o specyficznych trudnościach w uczeniu się.

I. Podstawa prawna PZO.

Przedmiotowe zasady oceniania z matematyki są zgodne z:

Podstawą programową kształcenia ogólnego dla szkół podstawowych

i gimnazjum;

Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie

podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego

w poszczególnych typach szkół (Dz. U. 2012 poz. 997);

Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 czerwca 2015 r.

w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania

i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. 2015 poz. 843);

Programem nauczania – Program nauczania geografii w gimnazjum Planeta Nowa Ewa

Maria Tuz, Dawid Szczypiński.

II. Cele oceniania osiągnięć uczniów.

Wspieranie ucznia w jego rozwoju.

Określanie stopnia efektywności procesu kształcenia.

Gromadzenie informacji o uczniu i formułowanie na ich podstawie opinii o jego

osiągnięciach w nauce i rozwoju.

Poinformowanie ucznia o poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i postępach

w tym zakresie, pomoc uczniowi w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju.

Motywowanie ucznia do dalszej pracy.

Dostarczanie rodzicom (prawnym opiekunom) i wychowawcom informacji

o postępach, trudnościach i specjalnych uzdolnieniach ucznia.

III. Sposoby pomiaru osiągnięć edukacyjnych uczniów.

1. Odpowiedź ustna - 1ocena w okresie

Obowiązuje tematyka z trzech ostatnich lekcji, w przypadku lekcji powtórzeniowej

z całego działu.

Uczeń ma czas na zastanowienie się.

Nauczyciel dokonuje ostatecznej oceny i ją uzasadnia.

Ocena z odpowiedzi ustnej nie podlega poprawie.

2. Prace pisemne

Praca klasowa (co najmniej 2 oceny w okresie) - jest obowiązkowa i obejmuje materiał

programowy jednego działu tematycznego. Zapowiadana jest z tygodniowym

wyprzedzeniem, poprzedzona lekcją powtórzeniową. Praca klasowa zostaje sprawdzona

i oddana w ciągu dwóch tygodni. Uczniowie, którzy są nieobecni podczas pracy klasowej

zobowiązani są do napisania jej w terminie do dwóch tygodni po powrocie. Oceny

niedostateczne

z pracy klasowej można poprawić w terminie do siedmiu dni po oddaniu pracy klasowej przez

nauczyciela. Uczeń poprawia pracę klasową raz i do dziennika wpisywane są obie oceny.

Kartkówka ( co najmniej 2 oceny w okresie) - krótka forma pisemna sprawdzająca bieżące

wiadomości

z maksymalnie trzech ostatnich lekcji. Może być niezapowiedziana, sprawdzona w ciągu

tygodnia. Oceny z kartkówek nie podlegają poprawie.

Diagnozy i próbne sprawdziany i egzaminy - oceniane według procentów.

3. Aktywność na lekcji

Ocena obejmuje:

Częste zgłaszanie się na lekcji i udzielanie poprawnych odpowiedzi.

Prawidłowe rozwiązywanie zadań.

4. Prace domowe

Praca ucznia wykonywana jest w domu.

Uczeń nie otrzymuje oceny niedostatecznej, gdy przed lekcją zgłosi nauczycielowi, iż nie

potrafił w domu sam wykonać zadanej pracy, powinien jednak wówczas pokazać pisemne

próby rozwiązania.

Brak zeszytu przedmiotowego, zeszytu ćwiczeń jest równoznaczne z brakiem zadania

domowego.

Prace domowe nie muszą być zawsze oceniane.

Prace domowe mogą być sprawdzane również w sposób wybiórczy na ocenę podczas

lekcji.

5. Prace dodatkowe - wg ustaleń z nauczycielem

6. Praca w grupach na lekcji

7. Udział w konkursach geograficznych

Osiągnięcia w konkursach zewnątrzszkolnych i wewnątrzszkolnych nagradzane są cząstkową

oceną celującą.

Uczeń ma prawo zgłosić w ciągu okresu dwa razy nieprzygotowanie do lekcji bez podania

przyczyny.

Prace klasowe, diagnozy, próbne sprawdziany i próbne egzaminy oceniane w systemie

punktowym przeliczane są w skali:

Punkty w % Oceny

100 6 celujący

86-99 5 bardzo dobry

71-85 4 dobry

50-70 3 dostateczny

30-49 2 dopuszczający

0-29 1 niedostateczny

Kartkówki oceniane w systemie punktowym przeliczane są w skali:

Punkty w % Oceny

90-100 5 bardzo dobry

70-89 4 dobry

50-69 3 dostateczny

30-49 2 dopuszczający

0-29 1 niedostateczny

IV. Ogólne kryteria wymagań na poszczególne stopnie.

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który :

samodzielnie rozwija własne uzdolnienia, wykorzystują zdobytą wiedzę podczas zajęć

osiąga sukcesy w konkursach, olimpiadach przedmiotowych, reprezentuje szkołę

na zewnątrz lub posiada inne znaczące osiągnięcia

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który:

opanował pełny zakres wiedzy i umiejętności określony programem nauczania

potrafi efektywnie zaplanować pracę w zespole, umiejętnie podejmować decyzje,

interpretować wyniki, odnajdywać i porządkować informacje

potrafi zastosować umiejętności w rożnych sytuacjach, samodzielne rozwiązuje zadania

i problemy w sposób twórczy w sytuacjach trudnych, nietypowych

Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który:

posiada wiedzę określoną kryteriami oceny dobrej w przedmiotowych zasadach oceniania

potrafi współpracować w grupie, wyciągnąć wnioski, różnicować ważność informacji,

dzielić się wiedzą z innymi, wybrać własny sposób uczenia

wykazuje aktywną postawę wobec trudnych i nietypowych zagadnień

Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który:

opanował wiadomości i umiejętności określone kryteriami oceny dostatecznej

współpracuje w grupie, umie objaśnić niektóre wyniki pracy, logicznie je uporządkować,

podjąć decyzję, jaką postawę przyjąć

rozwiązuje proste zadania teoretyczne i praktyczne

.

Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:

opanował wiedzę określoną kryteriami oceny dopuszczającej

potrafi dostosować się do decyzji grupy i współpracować w niej

rozwiązuje najprostsze zagadnienia z pomocy kolegi lub nauczyciela

rozumie podstawowe zagadnienia wyrażane w sposób prosty i jednoznaczny

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych na ocenę

dopuszczającą

V. Szczegółowe kryteria wymagań na poszczególne stopnie.

Załącznik 1

VI. Zasady wystawiania oceny śródrocznej i rocznej.

Wystawianie oceny śródrocznej i rocznej dokonuje się na podstawie wszystkich ocen

cząstkowych z uwzględnieniem preferencji ocen z prac klasowych. W drugiej kolejności

brane są pod uwagę oceny z kartkówek i odpowiedzi.

Ocenę śródroczną i roczną nauczyciel wystawia najpóźniej na 10 dni przed klasyfikacją.

Przy wystawianiu oceny śródrocznej i rocznej pod uwagę będą brane również:

postępy ucznia

aktywność

systematyczność i pilność

samodzielność pracy

O zagrożeniu oceną niedostateczną, nauczyciel informuje wychowawcę ucznia na miesiąc

przed klasyfikacją. Wychowawca przekazuje pisemną informację rodzicom.

Ocena śródroczna i roczna nie jest średnią arytmetyczną. Oceny ustala nauczyciel

na podstawie uzyskanych ocen cząstkowych.

VII. Tryb i warunki uzyskania wyższej niż przewidywana oceny rocznej.

Uczeń lub jego rodzice (opiekun prawny) składają pisemny wniosek do Dyrektora Zespołu

o ustalenie wyższej, niż przewidywana roczna ocena klasyfikacyjna w terminie do dwóch dni

roboczych od uzyskania informacji. Nauczyciel prowadzący dane zajęcia edukacyjne jest

obowiązany dokonać analizy zasadności wniosku wg następujących kryteriów:

uczeń był obecny na 90% zajęć edukacyjnych z danego przedmiotu,

w całorocznym ocenianiu bieżącym występuje przynajmniej 50% ocen równych lub

wyższych od oceny, o którą ubiega się uczeń.

W oparciu o tę analizę nauczyciel może ocenę podwyższyć lub utrzymać. Nauczyciel może

dokonać sprawdzenia wiedzy i umiejętności ucznia w formie ustnej lub pisemnej w obszarze

uznanym przez niego za konieczny. Uczeń otrzymuje informację od nauczyciela o ustalonej

ocenie klasyfikacyjnej.

Nauczyciel uzasadnia ustaloną ocenę poprzez krótką informację ustną lub uzasadnienie

punktacji. W przypadku wniosku pisemnego nauczyciel uzasadnia ocenę na piśmie.

VIII. Sposoby i zasady informowania uczniów i rodziców o osiągnięciach

i postępach edukacyjnych uczniów.

Uczeń jest na bieżąco informowany o otrzymywanych ocenach.

Każda ocena jest jawna. Uczeń ma prawo wiedzieć za co i jaką ocenę otrzymał.

Informację o planowanej ocenie klasyfikacyjnej podaje się uczniowi co najmniej 10 dni

przed klasyfikacją.

Informację o planowanej ocenie niedostatecznej śródrocznej lub rocznej otrzymuje uczeń

i jego rodzice miesiąc przed końcem okresu.

Rodzice są informowani o osiągnięciach swoich dzieci podczas zebrań ogólnych, które

odbywają się w terminach ustalonych przez Dyrektora Szkoły.

Sprawdzone i ocenione prace ucznia są udostępniane uczniowi i jego rodzicom (opiekunom)

na terenie szkoły przez wychowawcę klasy po wcześniejszym umówieniu spotkania lub

w czasie zebrań z rodzicami przez uczącego nauczyciela lub wychowawcę. Nie dopuszcza się

kopiowania dokumentów, robienia zdjęć czy notatek.

W zależności od potrzeb przeprowadzane są: rozmowy indywidualne, rozmowy

telefoniczne, wpisywanie uwag do zeszytu przedmiotowego ucznia informujące rodziców

o postępach i trudnościach w nauce dzieci.

IX. Szczegółowe cele edukacyjne zawarte w podstawie programowej.

Załącznik 2

X. Dostosowanie wymagań edukacyjnych ze względu na orzeczenia SPPP

o specyficznych trudnościach w uczeniu się.

Uczeń nie będzie wyrywany do natychmiastowej odpowiedzi,

Uczeń będzie mógł wybrać dogodny dla siebie sposób odpowiedzi ustnej lub pisemnej,

Materiał sprawiający mu trudność uczeń będzie miał podzielony na mniejsze partie,

Można też dać uczniowi do rozwiązania w domu podobne zadania jakie będą na

sprawdzianie,

Uczeń w czasie sprawdzianów będzie miał zwiększoną ilość czasu na rozwiązanie

zadań,

W czasie sprawdzianów i odpowiedzi należy oceniać tok rozumowania.

Załącznik 1

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z GEOGEAFII

KLASA I

Mapy. Ziemia we Wszechświecie

dopuszczający

- wymienia źródła informacji geograficznej

- wskazuje na mapie i globusie półkule Ziemi

- potrafi wskazać sposoby wykorzystania różnych map

-podaje przykłady ciał niebieskich

-wyjaśnia pojęcia północ, południe, doba

- opisuje pory roku

dostateczny

- podaje główne cechy Ziemi jako planety

- posługuje się elementami mapy, dokonuje podziału map

- odczytuje wysokość bezwzględną

-wymienia kolejno nazwy planet Układu Słonecznego

- wymienia cechy i następstwa ruchu obrotowego i obiegowego Ziemi

dobry

- określa położenie geograficzne na mapie i globusie

- przekształca różne rodzaje skali

- oblicza wysokość względną z rysunku poziomicowego i mapy hipsometrycznej

- posługuje się różnymi mapami

- rozpoznaje i nazywa ciała niebieskie

- charakteryzuje strefy oświetlenia Ziemi

bardzo dobry

- omawia historię poznawania kształtów i wymiaru Ziemi

- charakteryzuje sposoby przedstawiania zjawisk na mapach

-lokalizuje na mapie główne obiekty w Polsce i na świecie

- oblicza czas strefowy i słoneczny oraz wysokość śłońca nad widnokręgiem

Atmosfera

dopuszczający

- podaje skład powietrza oraz czynniki wpływające na temperaturę powietrza

-wymienia rodzaje opadów i osadów atmosferycznych

-wymienia elementy pogody

dostateczny

- czyta mapy klimatyczne

-wyjaśnia przyczynę powstawania wiatru, podaje przykłady wiatrów stałych i zmiennych

-wymienia strefy klimatyczne na Ziemi

dobry

- wymienia i opisuje czynniki klimatotwórcze

-charakteryzuje rodzaje wiatrów, posługuje się terminami niż i wyż baryczny

- opisuje proces powstawanie chmur, opadów i osadów atmosferycznych

- wskazuje różnice między klimatem a pogodą

bardzo dobry

- opisuje działalność człowieka w poszczególnych strefach klimatycznych

- charakteryzuje skale służące do pomiaru temperatury

Wody podziemne

dopuszczający

- wymienia nazwy oceanów i wskazuje je na mapie i globusie

-wskazuje na mapie rzeki główne i dopływy oraz jeziora

- wskazuje na mapie elementy linii brzegowej

dostateczny

- omawia obieg wody w przyrodzie, stany skupienia wody

- wymienia i wskazuje na mapie wybrane prądy morskie

dobry

- zaznacza na mapie zlewisko, dorzecze, dział wodny

- omawia warunki powstawania bagien i gejzerów

- charakteryzuje wody podziemne

- podaje sposoby gospodarczego wykorzystania rzek

bardzo dobry

- charakteryzuje różne typy jezior, podaje przykłady

-wskazuje przyczyny i skutki zanieczyszczenia wód podziemnych

Wnętrze Ziemi

dopuszczający

- wskazuje na mapie Polski i świata przykłady nizin, wyżyn i gór

- zna pojęcie wulkan, wskazuje je na mapie

dostateczny

- wymienia nazwy wybranych skał i minerałów, wskazuje różnice

- wymienia nazwy er oraz metody badań skorupy Ziemi

- wyjaśnia terminy lawa i magma

- podaje przykłady gór fałdowych, zrębowych i wulkanicznych

dobry

- rozpoznaje skały i określa ich rodzaj

- wymienia nazwy okresów geologicznych

- opisuje budowę wulkanu, wskazuje obszary występowania trzęsień Ziemi

- charakteryzuje wielkie formy ukształtowania powierzchni Ziemi

bardzo dobry

-omawia najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi

-zna i stosuje pojęcia epicentrum, hipocentrum, orogeneza

- charakteryzuje mechanizm powstawania gór fałdowych i zrębowych

Rzeźbiarze powierzchni Ziemi

dopuszczający

- podaje przyczyny niszczenia skał

- wskazuje na mapie obszary występowania lądolodów i pustyń

- wie co wpływa na żyzność gleby

dostateczny

- podaje przykłady form krasowych

-podaje przykłady form erozyjnych i akumulacyjnych

- opisuje lodowce górskie i lądolody

-wymienia typy wybrzeży morskich

- wymienia przykłady gleb strefowych i astrefowych

dobry

- rozpoznaje i opisuje różne rodzaje rzeźby terenu powstałe na skutek działalności rzeki, lodowców

i lądolodów, wiatru, morza

- charakteryzuje poziomy glebowe, wykazuje wpływ klimatu na gleby i roślinność

bardzo dobry

-omawia wpływ zmian klimatycznych na pokrywę lodową

- uzasadnia potrzebę racjonalnego gospodarowania glebami

KLASA II

Kontynenty na kuli ziemskiej

dopuszczający

-nazywa i wskazuje na mapie świata oceany i kontynenty

-wskazuje wybrane formy ukształtowania powierzchni poszczególnych kontynentów

- wskazuje przykładowe rzeki i jeziora

-wskazuje na mapie omawiane kraje

- podaje charakterystyczne cechy klimatu poszczególnych kontynentów

dostateczny

- określa położenie geograficzne kontynentów

-wymienia i wskazuje elementy linii brzegowej

-opisuje występowanie wód powierzchniowych

- charakteryzuje i opisuje położenie i środowisko geograficzne omawianych krajów

-wymienia charakterystyczne cechy gospodarki państw

-omawia najważniejsze problemy demograficzne

- opisuje warunki klimatyczne kontynentów i państw

dobry

- omawia wpływ czynników klimatotwórczych na warunki klimatyczne

- charakteryzuje formacje roślinne i gleby

-odczytuje i interpretuje dane z diagramów i map tematycznych

- analizuje strukturę użytkowania ziemi

-wiąże warunki przyrodnicze z działalnością człowieka

- opisuje walory turystyczne wybranych regionów, wskazuje negatywny wpływ na środowisko

-wskazuje przyczyny i skutki ujemnego przyrostu naturalnego

- analizuje i interpretuje wartość PKB

bardzo dobry

- porównuje linię brzegową kontynentów oraz ukształtowanie powierzchni i sieć rzeczną

-analizuje dane statystyczne

- ocenia warunki środowiska naturalnego

-opisuje rozmieszczenie ludności, wykazuje zróżnicowanie narodowościowe i kulturowe

-wymienia i charakteryzuje bariery osadnicze

-wykazuje wpływ czynników poza przyrodniczych na rozwój rolnictwa

KLASA III

POLSKA- POŁOŻENIE, ŚRODOWISKO, LUDNOŚĆ, GOSPODARKA, REGIONY

dopuszczający

- wskazuje Polskę na mapie, wymienia sąsiadów Polski

- wymienia cechy rzeźby terenu, krainy geograficzne

-wymienia przykłady wykorzystania surowców mineralnych

-wymienia nazwy rzek i jezior, wskazuje je na mapie

-podaje znaczenie gospodarcze gleb

-wymienia nazwy województw oraz główne miasta w Polsce

-wymienia główne rośliny uprawiane w Polsce oraz zwierzęta hodowlane

-wymienia nazwy źródeł energii

- wymienia regiony atrakcyjne turystycznie

- wymienia przyczyny zanieczyszczenia środowiska

dostateczny

- opisuje położenie Polski w Europie i na świecie oraz przebieg granic

- wymienia pasy ukształtowania powierzchni

-odczytuje dane z map tematycznych, wykresów i diagramów

-wymienia i wskazuje wody powierzchniowe, opisuje linię brzegową Bałtyku

- opisuje rozmieszczenie i funkcje lasów

- opisuje podział administracyjny Polski

-opisuje na podstawie danych cechy ludności Polski

-charakteryzuje przyrodnicze i poza przyrodnicze warunki rozwoju rolnictwa, wskazuje kierunki

rozwoju

-wymienia nazwy obszarów przemysłowych, podaje ich funkcje

- wyjaśnia znaczenie różnego rodzaju transportu

-podaje sposoby ochrony przyrody

- wymienia charakterystyczne cechy regionów geograficznych

dobry

-wiąże najważniejsze wydarzenia z dziejów Ziemi z obszarem Polski

-charakteryzuje cechy rzeźby obszaru Polski

- oblicza różnice wysokości z map hipsometrycznych

-wyjaśnia wpływ czynników geograficznych na klimat Polski, analizuje mapy pogody

-opisuje cechy sieci rzecznej i Morza Bałtyckiego

-wykazuje zmiany demograficzne w Polsce

- porównuje wskaźnik urbanizacji

-charakteryzuje czynniki rozwoju rolnictwa, wyróżnia podstawowe cechy rolnictwa w Polsce

-wiąże występowanie surowców mineralnych z rozwojem przemysłu

- podaje funkcje miast z odpowiednimi przykładami

- analizuje ruch turystyczny w Polsce

- opisuje przyczyny i skutki zanieczyszczenia środowiska

- charakteryzuje metody i formy ochrony przyrody

- opisuje cechy własnego regionu

bardzo dobry

-oblicza różnice w czasie słonecznym

-charakteryzuje główne jednostki tektoniczne

-wyjaśnia przyczyny różnic klimatycznych

- wyjaśnia przyczyny zasolenia i temperatury Bałtyku

-wyjaśnia przyczyny degradacji środowiska

-korzysta z map tematycznych i danych statystycznych

-porównuje strukturę użytkowania ziemi w Polsce z innymi krajami Europy

-ocenia strukturę produkcji energii elektrycznej

- uzasadnia konieczność ochrony przyrody

- charakteryzuje czynniki rzeźbotwórcze regionów geograficznych Polski

-projektuje i opisuje trasę turystyczną

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który:

- osiąga sukcesy w konkursach geograficznych

-systematycznie i samodzielnie poszerza swoją wiedzę geograficzną

- swoje wiadomości i umiejętności wykorzystuje podczas lekcji wyróżniając się dużą aktywnością

Załącznik 2

CELE EDUKACYJNE ZWARTE W PODSTAWIE PROGRAMOWEJ GEOGRAFIA

1. Korzystanie z różnych źródeł informacji geograficznej.

Uczeń dokonuje obserwacji i pomiarów w terenie, potrafi korzystać z planów, map, fotografii,

rysunków, wykresów, danych statystycznych, tekstów źródłowych oraz technologii

informacyjno-komunikacyjnych w celu gromadzenia, przetwarzania i prezentowania

informacji geograficznych.

2. Identyfikowanie związków i zależności oraz wyjaśnianie zjawisk i procesów.

Uczeń posługuje się podstawowym słownictwem geograficznym w toku opisywania oraz

wyjaśniania zjawisk i procesów zachodzących w środowisku geograficznym,

identyfikuje związki i zależności w środowisku przyrodniczym, gospodarce i życiu

społecznym w różnych skalach przestrzennych ( lokalnej, regionalnej, krajowej,

globalnej), rozumie wzajemne relacje przyroda-człowiek, wyjaśnia zróżnicowanie

przestrzenne warunków środowiska przyrodniczego oraz działalności człowieka

na Ziemi.

3. Stosowanie wiedzy i umiejętności w praktyce.

Uczeń wykorzystuje wiedzę i umiejętności geograficzne w celu lepszego rozumienia

współczesnego świata i swojego w nim miejsca, stosuje wiadomości i umiejętności

w życiu codziennym, m.in. w racjonalnym wykorzystaniu zasobów środowiska.

4. Kształtowanie postaw

Uczeń rozwija w sobie: ciekawość świata poprzez zainteresowanie własnym regionem, Polską

Europą i światem; świadomość wartości i poczucia odpowiedzialności za środowisko

przyrodnicze i kulturowe własnego regionu i Polski; patriotyzm i poczucie tożsamości

przy jednoczesnym poszanowaniu innych narodów i społeczności – ich systemów

wartości i sposobów życia.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe - geografia

1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń:

1. wykazuje znaczenie skali mapy w przedstawianiu różnych informacji geograficznych na mapie;

posługuje się skalą mapy do obliczenia odległości w terenie;

2. odczytuje z map informacje przedstawione za pomocą różnych metod kartograficznych;

3. posługuje się w terenie planem, mapą topograficzną, turystyczną, samochodową (m.in. orientuje

mapę oraz identyfikuje obiekty geograficzne na mapie i w terenie);

4. identyfikuje położenie i charakteryzuje odpowiadające sobie obiekty geograficzne

na fotografiach, zdjęciach lotniczych i satelitarnych oraz mapach topograficznych;

5. dobiera odpowiednią mapę w celu uzyskania określonych informacji geograficznych;

6. określa położenie geograficzne oraz matematyczno-geograficzne punktów i obszarów na mapie;

7. lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty oraz najważniejsze obiekty

geograficzne na świecie i w Polsce (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, morza,

państwa itp.);

8. analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych;

9. projektuje i opisuje trasy podróży na podstawie map turystycznych, topograficznych

i samochodowych.

2. Kształt, ruchy Ziemi i ich następstwa. Uczeń:

1. podaje główne cechy kształtu i wymiarów Ziemi; odczytuje współrzędne geograficzne

na globusie;

2. posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: ruch obrotowy Ziemi, czas słoneczny, czas strefowy;

podaje cechy ruchu obrotowego; wyjaśnia, dlaczego zostały wprowadzone strefy czasowe

i granica zmiany daty; posługuje się mapą stref czasowych do określania różnicy czasu

strefowego i słonecznego na Ziemi;

3. podaje cechy ruchu obiegowego Ziemi; przedstawia (wykorzystując również własne obserwacje)

zmiany w oświetleniu Ziemi oraz w długości trwania dnia i nocy w różnych szerokościach

geograficznych i porach roku;

4. podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchów Ziemi.

3. Wybrane zagadnienia geografii fizycznej. Uczeń:

1. charakteryzuje wpływ głównych czynników klimatotwórczych na klimat;

2. charakteryzuje na podstawie wykresów lub danych liczbowych przebieg temperatury powietrza

i opadów atmosferycznych w ciągu roku w wybranych stacjach meteorologicznych

położonych w różnych strefach klimatycznych; oblicza amplitudę i średnią temperaturę

powietrza; wykazuje na przykładach związek między wysokością Słońca a temperaturą

powietrza;

3. wykazuje zróżnicowanie klimatyczne Ziemi na podstawie analizy map temperatury powietrza

i opadów atmosferycznych oraz map stref klimatycznych na Ziemi;

4. podaje na podstawie map tematycznych zależności między strefami oświetlenia Ziemi a strefami

klimatycznymi oraz wykazuje wpływ klimatu na zróżnicowanie roślinności i gleb na Ziemi;

5. podaje główne cechy płytowej budowy litosfery; wykazuje związki pomiędzy płytową budową

litosfery a występowaniem zjawisk wulkanicznych i trzęsień ziemi;

6. posługuje się ze zrozumieniem pojęciem wietrzenia i erozji; przedstawia rzeźbotwórczą rolę wód

płynących, fal morskich, wiatru, lądolodów i lodowców górskich;

7. rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działania czynników

rzeźbotwórczych.

4. Położenie i środowisko przyrodnicze Polski. Uczeń:

1. charakteryzuje, na podstawie map różnej treści, położenie własnego regionu w Polsce oraz

położenie Polski na świecie i w Europie; opisuje podział administracyjny Polski; podaje nazwy

i wskazuje na mapie województwa oraz ich stolice;

2. opisuje najważniejsze wydarzenia (obrazy) z przeszłości geologicznej Polski: powstanie węgla

kamiennego, powstawanie gór, zalewy mórz, zlodowacenia; wykazuje zależności pomiędzy

współczesną rzeźbą Polski a wybranymi wydarzeniami geologicznymi;

3. rozpoznaje główne rodzaje skał występujących we własnym regionie i w Polsce; wskazuje

na mapie najważniejsze obszary ich występowania; podaje przykłady wykorzystania skał

w różnych dziedzinach życia człowieka;

4. podaje główne cechy klimatu Polski; wykazuje ich związek z czynnikami je kształtującymi;

wyjaśnia mechanizm powstawania wiatru halnego i bryzy morskiej;

5. wymienia główne rodzaje zasobów naturalnych Polski i własnego regionu: lasów, wód, gleb,

surowców mineralnych; korzystając z mapy, opisuje ich rozmieszczenie i określa znaczenie

gospodarcze.

5. Ludność Polski. Uczeń:

1. wyjaśnia i poprawnie stosuje podstawowe pojęcia z zakresu demografii: przyrost naturalny,

urodzenia i zgony, średnia długość życia;

2. odczytuje z różnych źródeł informacji (m.in. rocznika statystycznego oraz piramidy płci i wieku)

dane dotyczące: liczby ludności Polski, urodzeń, zgonów, przyrostu naturalnego, struktury

płci, średniej długości życia w Polsce; odczytuje wielkość i główne kierunki migracji z Polski

i do Polski;

3. charakteryzuje, na podstawie map gęstości zaludnienia, zróżnicowanie rozmieszczenia ludności

w Polsce i zamieszkiwanym regionie oraz wyjaśnia te różnice czynnikami przyrodniczymi,

historycznymi, ekonomicznymi;

4. wykazuje różnice w strukturze zatrudnienia ludności w Polsce i we własnym regionie;

5. podaje główne, aktualne problemy rynku pracy w Polsce i we własnym regionie;

6. analizuje, porównuje, ocenia rozmieszczenie i wielkość miast w Polsce i zamieszkiwanym

regionie; wyjaśnia przyczyny rozwoju wielkich miast w Polsce.

6. Wybrane zagadnienia geografii gospodarczej Polski. Uczeń:

1. wyróżnia główne cechy struktury użytkowania ziemi, wielkości i własności gospodarstw rolnych,

zasiewów i hodowli w Polsce na podstawie analizy map, wykresów, danych liczbowych;

2. podaje przyczyny zróżnicowania w rozmieszczeniu wybranych upraw (pszenicy, ziemniaków,

buraków cukrowych) oraz chowu bydła i trzody chlewnej w Polsce;

3. przedstawia, na podstawie różnych źródeł informacji, strukturę wykorzystania źródeł energii

w Polsce i ocenia jej wpływ na stan środowiska przyrodniczego;

4. wyjaśnia przyczyny zmian zachodzących w przemyśle w Polsce i we własnym regionie oraz

wskazuje najlepiej rozwijające się obecnie w Polsce gałęzie produkcji przemysłowej;

5. rozróżnia rodzaje usług; wyjaśnia szybki rozwój wybranych usług w Polsce i we własnym

regionie;

6. wykazuje na przykładach walory turystyczne Polski oraz opisuje obiekty znajdujące się na Liście

Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Ludzkości;

7. opisuje na podstawie map i wyjaśnia zróżnicowanie gęstości i jakości sieci transportowej

w Polsce i wykazuje jej wpływ na rozwój innych dziedzin działalności gospodarczej;

8. wykazuje konieczność ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego w Polsce; wymienia

formy jego ochrony, proponuje konkretne działania na rzecz jego ochrony we własnym

regionie.

7. Regiony geograficzne Polski. Uczeń:

1. wskazuje na mapie główne regiony geograficzne Polski;

2. charakteryzuje, na podstawie map tematycznych, środowisko przyrodnicze głównych regionów

geograficznych Polski, ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu (również

na podstawie obserwacji terenowych);

3. opisuje, na podstawie map tematycznych, najważniejsze cechy gospodarki regionów

geograficznych Polski oraz ich związek z warunkami przyrodniczymi;

4. przedstawia, np. w formie prezentacji multimedialnej, walory turystyczne wybranego regionu

geograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego walorów kulturowych;

5. projektuje i opisuje, na podstawie map turystycznych, tematycznych, ogólnogeograficznych

i własnych obserwacji terenowych, podróż wzdłuż wybranej trasy we własnym regionie,

uwzględniając walory przyrodnicze i kulturowe;

6. przedstawia główne cechy położenia oraz środowiska przyrodniczego Morza Bałtyckiego;

wykazuje znaczenie gospodarcze Morza Bałtyckiego oraz przyczyny degradacji jego wód.

8. Sąsiedzi Polski - zróżnicowanie geograficzne, przemiany. Uczeń:

1. charakteryzuje i porównuje, na podstawie różnych źródeł informacji geograficznej, środowisko

przyrodnicze krajów sąsiadujących z Polską; wykazuje ich zróżnicowanie społeczne

i gospodarcze;

2. wyjaśnia przyczyny dynamicznego rozwoju gospodarczego Niemiec;

3. przedstawia współczesne przemiany społeczne i gospodarcze Ukrainy;

4. wykazuje zróżnicowanie przyrodnicze, narodowościowe, kulturowe i gospodarcze Rosji;

5. przedstawia główne cechy środowiska przyrodniczego, gospodarki oraz formy współpracy

z krajem będącym najbliższym sąsiadem regionu, w którym uczeń mieszka.

9. Europa. Relacje przyroda - człowiek - gospodarka. Uczeń:

1. wykazuje się znajomością podziału politycznego Europy;

2. określa położenie Europy i główne cechy środowiska przyrodniczego na podstawie mapy

ogólnogeograficznej i map tematycznych;

3. opisuje, na podstawie map tematycznych, zróżnicowanie regionalne, kulturowe, narodowościowe

i etniczne współczesnej Europy oraz najważniejsze przyczyny i konsekwencje tego

zróżnicowania;

4. wykazuje, na podstawie map tematycznych, związki między głównymi cechami środowiska

przyrodniczego Europy Północnej a głównymi kierunkami rozwoju gospodarczego;

5. wykazuje, na przykładzie rolnictwa Francji lub innego kraju europejskiego, związek pomiędzy

warunkami przyrodniczymi a kierunkiem i efektywnością produkcji rolnej; identyfikuje cechy

rolnictwa towarowego;

6. przedstawia, na podstawie wskazanych źródeł informacji geograficznej, główne kierunki

i przyczyny zmian w strukturze przemysłu wybranego regionu (lub okręgu) przemysłowego

w Europie Zachodniej;

7. przedstawia główne cechy położenia, wielkości, układu przestrzennego oraz znaczenie Paryża

lub Londynu jako światowej metropolii;

8. wykazuje wpływ gór na cechy środowiska przyrodniczego oraz gospodarkę krajów alpejskich;

9. wykazuje związki między rozwojem turystyki w Europie Południowej a warunkami

przyrodniczymi oraz dziedzictwem kultury śródziemnomorskiej;

10. prezentuje opracowaną na podstawie map, przewodników, Internetu trasę wycieczki po Europie

lub jej części.

10. Wybrane regiony świata. Relacje: człowiek - przyroda - gospodarka. Uczeń:

1. wykazuje, na podstawie map tematycznych, że kontynent Azji jest obszarem wielkich

geograficznych kontrastów;

2. przedstawia, na podstawie map tematycznych, warunki przyrodnicze obszarów, na których

kształtowały się najstarsze azjatyckie cywilizacje;

3. analizuje wykresy i dane liczbowe dotyczące rozwoju ludnościowego i urbanizacji w Chinach;

wyjaśnia, na podstawie map tematycznych, zróżnicowanie rozmieszczenia ludności

na obszarze Chin; podaje kierunki rozwoju gospodarczego Chin oraz wskazuje zmiany

znaczenia Chin w gospodarce światowej;

4. wykazuje znaczenie czynników społeczno-kulturowych w tworzeniu nowoczesnej gospodarki

Japonii na tle niekorzystnych cech środowiska przyrodniczego;

5. wykazuje związek pomiędzy rytmem upraw i "kulturą ryżu" a cechami klimatu monsunowego

w Azji Południowo-Wschodniej;

6. opisuje kontrasty społeczne i gospodarcze w Indiach; wyjaśnia przyczyny gwałtownego rozwoju

nowoczesnych technologii;

7. charakteryzuje region Bliskiego Wschodu pod kątem cech kulturowych, zasobów ropy naftowej,

kierunków i poziomu rozwoju gospodarczego; wskazuje miejsca konfliktów zbrojnych;

8. charakteryzuje na podstawie map tematycznych i wyjaśnia występowanie stref klimatyczno-

roślinno-glebowych w Afryce;

9. wykazuje, na przykładzie strefy Sahelu, związek pomiędzy formami gospodarowania człowieka

a zasobami wodnymi; uzasadnia potrzebę racjonalnego gospodarowania w środowisku

charakteryzującym się poważnymi niedoborami słodkiej wody;

10. określa związki pomiędzy problemami wyżywienia, występowaniem chorób (m.in. AIDS)

a poziomem życia w krajach Afryki na południe od Sahary;

11. wyróżnia główne cechy i przyczyny zróżnicowania kulturowego i etnicznego Ameryki

Północnej i Południowej;

12. identyfikuje konflikt interesów pomiędzy ekologicznymi skutkami wylesiania Amazonii a jej

gospodarczym wykorzystaniem; określa cechy rozwoju i problemy wielkich miast w Brazylii;

13. wykazuje związki między gospodarką a warunkami środowiska przyrodniczego w

najważniejszych regionach gospodarczych Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej;

określa rolę Stanów Zjednoczonych w gospodarce światowej;

14. przedstawia, na podstawie map tematycznych, główne cechy gospodarki Australii na tle

warunków środowiska przyrodniczego;

15. przedstawia cechy położenia i środowiska geograficznego Antarktyki i Arktyki; podaje główne

cechy i przyczyny zmian w środowisku przyrodniczym obszarów okołobiegunowych.