PRSTENASTI, ČLANKOVITI CRVI

troslojne životinj, bilateralno simetrične,celomske protostome

homonomno segmentirane (svi segmenti su isti); prisutna i unutrašnja i spoljašnja segmentacija;

imaju slabo izraženu cefalizaciju- nekoliko prvih segmenata predstavlja glaveni region;

imaju tanku kutikulu na površini tela, koja ima zaštitnu ulogu;

na svakom segmentu se nalazi par kožno-mišićnih bočnih izraštaja sa čvrstim dlakama na njima-hetama; uloga im je pre svega u kretanju;

za kutikulu su vezani mišići raspoređeni u dva sloja- spoljašnji-kružni i unutrašnji- uzdužni; njihovim kontrakcijama životinja se pokreće u raznim pravcima; zajedno sa kutikulom grade telesni zid koji je celomskom dupljom odvojen od unutrašnjih organa;

celomska duplja podeljena između članaka pregradom- septe, kao i unutar članaka na leđnoj i trbušnoj strani crevnom mezenterom, tako da u svakom članku ima po dva odvojena dela celoma;

crevni sistem- dugo crevo koje počinje usnim otvorom na prvim člancima i završava se

analnim otvorom na zadnjim člancima;

transportni sistem- zatvorenog tipa- jedan leđni i jedan trbušni krvni sud; oni su unutar članaka povezani bočnim krvnim sudovima; neki od tih krvnih sudova u prvim člancima su zadebljalih zidova i funkcionišu kao „srca“

sistem za disanje- preko kože ili škrge;

nervni sistem- lestvičastog tipa- u glavenom regionu dve glavne glavene ganglije od kojih polazi niz od po dve ganglije u svakom članku; sve ganglije su međusobno povezane unutar članaka i između članaka, tako da se formira „lestvica“;

ekskretorni sistem- metanefridije koje su segmentarno raspoređene- počinju jednim levkastim otvorom u celomskoj duplji jednog segmenta, nastavljaju se kanalom koji prolazi kroz septu i završava se unutar drugog kanala otvorom na površini tela;

razmnožavanje: bespolno-regeneracijom polno- ili odvojenih polova ili hermafroditi;

žive u sltkoj, slanoj vodi i na kopnu na vlažnim mestima

dele se na: mnogočekinjaste gliste maločekinjaste gliste pijavice

Mnogočekinjaste gliste (Polychaeta)

telo im se sastoji od glavenog, trupnog i repnog regiona;

glaveni region obuhvata: predusni, usni- sa usnim otvorom i još nekoliko segmenata; čulne organe-oči, mirisne jamice i antene, kao čulo dodira palpi- izraštaji koji imaju ulou u disanju ili lovu oko usnog otvora nalaze se nastavci koji pomažu u ishrani

trupni region od segmenata koji imaju dvograne nastavke, na kojima se nalaze snopići čekinja i služe za kretanje (plivanje) i disanje;

disanje-ili celom površinom tela ili preko nastavaka za kretanje ili preko škrga, koje se nalaze na prednjim segmentima;

ishrana- ili sitnim životinjama koje filtriraju iz vode ili su grabljivice i onda imaju dobro razvijeno ždrelo;

odvojenih polova; pošto je oplođenje spoljašnje u vreme razmnožavanja neke vrste isplivaju na površinu mora, kako bi povećali verovatnoću oplođenja (npr. Palolo crv)

opisano oko 5000 vrsta; morski organizmi; uglavnom žive na morskom dnu;

Maločekinjaste gliste (Oliochaeta)

slabo izražen glaveni region;

palpi su redukovane;

selaegmenti su jednaki i bez kožno.mišićnih izraštaja, ali sa hetama koje direktno izlaze telesnog zida;

u koži se nalaze mnogobrojne sluzne žlezde koje luče sluz i time vlaže površinu tela i omogućavaju disanje preko površine tela, a takođe i smanjuje trenje prilikom prolaska kroz zemlju;

između telesnog zida i unutrašnjih organa se nalazi celomski prostor koji je ispunjen tečnoćču koja je pod pritiskom i predstavlja hidraulični skelet (daje čvrstinu životinji);

crevni sistem- u crevu postoje posebne žlezde koje luče kreč, koji neutrališe humusne kiseline poreklom iz biljne hrane;

sistem za disanje- preko površine tela;

čulni sistem- slabo razvijen; samo kod vodenih organizama postoje oči, mirisne jamice i čulo ravnoteže;

razmnožavanje-maločekinjaste gliste su hermafroditi, ali izbegavaju samooplođenje; nakon unakrsnog oplođenja, oplođene jajne ćelije se izbacuju u posebnu strukturu oko tela (u vidu prstena)- samar; on se kreće duž tela i na kraju „spada“ van tela, zatvara i u njemu se razvija nova jedinka;

uglavnom žive u slatkoj vodi ili pak na kopnu;

imaju jako veliki ekološki značaj- služe kao hrana ribama; kopajući hodnike kroz zemlju, vrše aeraciju zemlje, a takođe izbacuju razložene biljne delove tela i time đubre zemljište;

najpoznatiji predstavnik je kišna glista;

Pijavice (Hirudinea)

imaju telo spljošteno u leđno-trbušnom pravcu;

imaju više spoljnih semenata u odnosu na unutrašnje (3 do 5 spoljašnjih segmenata odgovara jednom unutrašnjom);

paraziti; imaju dve pijavke-jednu usnu, oko usnog otvora i jednu na zadnjem delu tela;

nemaju telesnih nastavaka, nemaju čekinje, nemaju škrge...

imaju celomsku duplju koja je jako redukovana, pa je predstavljena samo celomskim kanalima po telu;

transportni sistem- redukovan; njegovu ulogu obavljaju celomski kanali;

crevni sistem- počinje usnim otvorom u kome se nalaze zadebljanja u obliku slova y, takoda nakon uboda životinje ostaje rana ovog oblika; crevo je sa brojnim bočnim kesama u kojima se mogu rezervisati velike količine krvi, tako da životinja može da se hrani i samo dva puta godišnje; imaju i pljuvačne žlezde koje luče antikoagulant hirudin (otuda hirudinee), neophodan svim organizmima koji se hrane krvlju;

sistem za disanje – preko površine kože;

čulni sistem – oči i hemijska čula

razmnožavanje – hermafroditi

žive u slatkim vodama, ali i u morima i na kopnu;

najpoznatija je medicinska pijavica;

Prelazak na kopneni način života: problem rešenje

isušivanje tela ..................................................razvoj spoljašnjeg omotača- kutikule

temperaturna kolebanja vazdušne sredine.......razvoj zaštite na površini tela

održavanje velike težine na kopnu.....................razvoj spoljašnjeg skeleta

odvajanje razmnožavanja od vode.....................unutartelesno oplođenje, opne oko polođenih jaja ZGLAVKARI

troslojni

celomske protostomije

segmentirani i to sa nejednakim segmentima (heteronomna segmentacija)

telo podeljeno u telesne regione: glavu, grudi i trbuh

na svakom segemntu imaju po par ekstremiteta, koji su člankoviti i pokreću se po principu poluge;

na površini tela se nalazi kutikula, koja predstavlja njihov spoljašnji skelet; izgrađena je od hitina i sastavljena je od četiri ploče- leđne, trbušne i dve bočne- povezane tako da se mogu pomerati i omogućuju telu da se i ono pomera; spoljašnji sloj kutikule je voštani- on sprečava odavanje vode sa tela i unutrašnji sloj je

želatinozni- upija vodu; kutikula predstavlja ograničavajući faktor rasta, ne raste zajedno sa telom, pa se mora

povremeno odbacivati i zameniti novom, koja je u početku mekana i raste zajedno sa telom dok ne očvsne; u periodu presvlačenja, zglavkari su jako osetljivi i to je razlog zašto zglavkari nisu nikada zadominirali kopnom;

mišići su im poprečno-prugasti (što je inače karakteristika kičmenjaka) i vezani su za spoljašnji skelet sa unutrašnje strane;

nervni sistem- lestvičastog tipa- izgrađen od parova ganglija unutar segmenata; glavene ganglije jako dobro razvijene, tako da grade mozak izgrađen u osnovi iz tri dela, s tim da su kod pojedinih grupa životinja redukovani pojedini delovi;

čulni sistem- jako dobro razvijena čula, naročito čulo vida;

sistem za disanje- ili škrge (kod vodenih) ili traheje ili listolika pluća (kod kopnenih); sitni organizmi dišu celom površinom tela;

transportni sistem- otvornog tipa sa srcem na leđnoj strani;

ekskretorni sistem- izmenjene metanefridije ili Malpigijevi sudovi;

razmnožavanje- uglavnom odvojenih polova; kopneni organizmi imaju unutrašnje oplođenje, a vodeni organizmi spoljašnje; kod mnogih postoje larveni stupnjevi i to čak i po više larvi u razviću;

dele se na:

paukoliki zglavkari (Chelicerata)

rakovi (Crustace)

stonoge (Myriapoda)

insekti (Insecta)

PAUKOLIKI ZGLAVKARI (Chelicerata)

telo im je podeljeno na dva regiona- glavenogrudni i trbušni

glavenogrudni region se sastoji od 6 segmenata: na njima se ne nalaze antene

imaju na svakom segmentu ekstremitete i to:

helicere- eksktremiteti za ishranu;

pedipalpi- sa čulnom ulogom, ali i ulogom pridržavanja plena, ili pridržavanja jedinke prilikom parenja;

segmenti trbušnog regiona su u nekim slučajevima srasli u jedinstvenu celinu i uglavnom su bez ekstremiteta; ako ekstremiteta ima, oni su diferencirani u organe sa drugom ulogom- na primer disanja- škrge, listolika pluća ili u paučinaste bradavice ili čulne organe;

crevni sistem -grabljive su životinje; imaju mogućnost delimičnog vantelesnog varenja hrane- izbace enzime i delimično svare hranu van tela, a zatim tu kašu usisaju posebno građenim želucem;

ekskretorni sistem- Malpigijevi sudovi

sistem za disanje- vodeni organizmi-škrge, kopneni- ili listolika pluća ili traheje

transportni sistem- građa zavisi od složenosti jedinke; manje jedinke nemaju srce;

nervni sistem- ganglije su manje ili više grupisane u jedinstvenu masu;

čulni sistem- relativno dobro razvijen- imaju oci (4 do 12), čulo dodira (čulne dlačice po telu) i hemijsko čulo;

razmnožavanje- odvojenih polova sa polnim žlezdama u trbušnom reionu; neki oblici i rađaju žive mlade; nemaju larve, osim nekih krpelja;

opisano je oko 60 000 vrsta;

obuhvataju; skorpije (Scorpiones) pseudoskorpije (Pseudoscorpiones) pauci (Aranea) Kosci (Opiliones) Krpelji i grinje (Acarina)

Skorpije (Scorpiones)

najstariji suvozemni organizmi;

telo izgrađeno od: glavenorudnog dela sa slabo razvijenim helicerama i jakim pedipalpama koje se

završavaju klještima i imaju ulogu hvatanja i pridržavanja plena; trbušni region- iz dva dela:

širi deo-sa ekstremitetima koji su izmenjeni i obavljaju neke druge uloge:

na prvom segmentu se nalaze pločice koje zatvaraju polne otvore-polni zaklopci;

na drugom segmentu- češljoliki čulni organi- imaju ulogu određivanja vibracije tla i za registrovanje promene vlažnosti podloge

sledeća četiri segmenta- listolika pluća

uži deo- od segmenata koji se završavaju sementom sa otrovnom žlezdom; završni deo je povijen unazad;

Pseudoskorpije (Pseudoscorpiones)

liče na skorpije, ali su sitniji;

trbušni reion je kratak, širok i bez otrovne žlezde na vrhu;

Pauci (Aranea)

na helicerama se na vrhu nalazi kandza kroz koju se izliva otrovna žlezda;otrov uglavnom nije opasan za čoveka, osim manjih izuzetaka- crna udovica npr.

pedipalpi- imaju funkciju polnih organa, pridržavanja plena, a kod mužjaka i za prenošenje spermatozoida u polni odvod ženke;

trbušni region uglavnom nije segmetisan i nema ekstremitete- od njih su nastali listolika pluća( 1 do 2 para) i paučinaste bradavice( 2 do 3 para);

na vrhu bradavica izlučuju se paučinaste žlezde- koje luče paučinu, koja ima ulou u lovu, izradu kokona ili oblaganja gnezda;

pauci su jako široko rasprostranjeni i raznovrsni;

na neki način se dele na : pauke mrežare pauke skitnice

opisano je do sada 32000 vrsta; najpoznatiji su baštenski pauk, pauk krstaš, lisni pauk, cvetni pauk...

Kosci (Opiliones)

jako slične paucima ali sa jako dugim nogama;

žive u lišću, travi...

Krpelji i grinje (Acarina)

nema segmentacije; svi segmenti su srasli;

helicere su im ili u vidu klješta ili u vidu bodlji kod onih koje se hrane krvlju; usni otvor je prilagođen pričvršćivanju za telo domaćina;

krpelji prenose brojne bolesti- pegavi i povratni tifus, kugu, lajmsku roznicu, zapaljenje mozga, ali i izazivaju bolesti kao što je šuga- izaziva je šugarac;

grinje izazivaju alergije

RAKOVI (Crustacea)

imaju segmentirano telo grupisano u tri telesna regiona: glavu (sastavljenu od 6 segemnata), grudi i trbuh ( koji su sastavljeni od različitog broja segmenata; kod viših rakova od 20 segmenata); nekoliko grudnih segmenata je povezano sa glavenim u glaveno-grudni region;

oko tela im se nalazi kutikula koja može i da razraste i jako očvrsne gradeći čvrst omotač, koji se prostire sa leđne, bočnih i delom trbušne strane i zove se karapaks; u kutikuli se mogu naći CaCO3 i pigmenti koji daju boju, pa su rakovi često lepo obojeni;

na svakom segmentu se originalno nalazi po par ekstremiteta; oni su dvograni, mada se grane mogu i redukovati i tako eksktremiteti postaju

jednograni; uloge su im višestruke, pored kretanja, služe i za disanje, prijem drži, ishrane, napad i

odbranu... prema izgledu mogu biti:

cilindrični- sa čvrstim skeletom

listoliki- bez čvrstog oklopa eksktremiteti mogu po položaju biti:

glaveni-

predusni- I antene II antene

usni- mandibule maksile I maksile II

grudni-

prva tri ekstremiteta pomažu u ishrani (pridržavaju plen, sitne ga...)

ostali su ektremiteti za kretanje, kod viših rakova ih ima 5 pari i zato su dekapode

trbušni- ako ih imaju, služe za kretanje (najčešće plivanje) ili su modifikovani za disanje, kao kopulatorni organi i sl.

crevni sistem: u prednjem crevu se nalaze zadebljanja kutikule koja oblaže ove delove creva i služe za drobljenje hrane; sastavni deo crevnog sistema je i jetra; hrane se biljkama, sitnim životinjama, ali ima i grabljivica;

sistem za disanje- sitni rakovi dišu celom površinom tela; krupniji škrgama koje se nalaze na ekstremitetima i koje su različitog oblika;

ekskretorni sistem- izmenjene metanefridije koje se nalaze u osnovi antena ili maksila (antenalne ili maksilarne žlezde)

nervni sistem- skraćena nervna lestvica

čulni sistem- čulo vida- facetovane oči sa mozaičnim vidom i čilne dlačice po telu;

razmnožavanje-odvojenih polova, ređe hermafroditi; imaju brojne larvene stupnjeve;

vrlo brojna grupa životinja, opisano oko 40 000 vrsta; isključivo su vodeni organizmi, jako mali broj predstavnika na kopnu; delimo ih na: niže rakove- ciklops (morski) i dafnija (slatkovodni)

više rakove- jastog, krabe kopnene- mokrice

STONOGE (Myriapoda)

imaju uniformnu segmentaciju tela, tako da imaju samo dva telesna regiona: glava i trup;

na glavi se nalaze: jedan par antena, koji imaju ulogu čula mirisa i dodira; par mandibula- usni ekstremiteti dva para maksila- usni ekstremiteti oči- čiji broj je različit- 2,4,više

broj trupnih segmenata je različit; na svakom segmentu je po par ekstremiteta (otuda stonoge); na vrhu prvog para ekstremiteta nalazi se otvor otrovne žlezde, čiji otrov može biti izuzetno jak;

u telesnom zidu brojne mirisne žlezde, čiji sekret ima odbrambenu ulogu;

crevni sistem- hrane se biljnim otpacima, ali ima i grabljivica;

sistem za disanje- traheje

ekskretorni sistem- malpigijevi sudovi

transportni sistem- otvoren, srce duž čitavog tela;

nervni sistem- lestvičast sa parom ganglija u svakom segmentu;

razmnožavanje-odvojenih polova, bez larvi; imaju brigu o potomstvu (brinu o položenim jajima);

suvozemne, noćne životinje;

opisano je oko 11000 vrsta; kod nas su gujin češalj, kućna stonoga i striga

INSEKTI (Insecta)

nauka koja proučava insekte- entomologija;

telesni regioni: glava, grudi, trbuh

glava- od 6 segmenata sa čvrstom hitinskom čaurom, odvojena od grudi suženim vratom; na glavi se nalaze: složene, facetovane oči sa mozaičnim vidom; jedan par antena sa ulogom čula dodira i mirisa; usni ekstremiteti- jedan par mandibula- koja gradi gornju vilicu i dva para maksila- koje

grade donju usnu , koji zajedno sa delovima očvrsle kutikule grade usne aparate, koji mogu biti:

za grickanje- kod bubašvabe i skakavca

za srkanje- kod pčela

za bodenje i sisanje- kod komarca

za sisanje- kod leptira

za lizanje- kod muva

grudi- od tri segmenta i na svakom se nalazi po par

ekstremiteta za hodanje, koji su različito građeni zavisno od načina i brzine kretanja; ove nožice mogu imati i dodatne uloge- stvaranje zvuka (zrikavci) ili za skupljanje polena u posebnim udubljenjima oblika korpica (kod pčela);

na drugom i trećem segmentu se nalaze krila; neki nemaju krila (primarno ili sekundarno beskrilni insekti), a neki imaju samo drugi par krila (dvokrilci); na krilima se nalaze hitinska zadebljanja- nervatura krila;

trbuh- do jedanaest segmenata; na njima po pravilu nema ekstremiteta, ali ako ih ima uloga im je izmenjena- mogu sa služe za polaganje jaja- legalica ili žaoka, ili pak viljuške za skakanje;

kutikula- ima jako dobro razvijen voštani sloj sa zaštitnom ulogom; ima brojne dlačice sa ulogom čula dodira; kutikula oblaže i prednje i zadnje crevo;

u koži se nalaze mnogobrojne žlezde sa ulogom lučenja mirisnih materija ( koje služe za odbranu, međusobnu komunikaciju i privlačenja jedinke suprotnog pola);

crevni sistem- različit zavisno od tipa ishrane- hrane se biljkama, životinjama, ali su i paraziti; imaju pljuvačne žlezde koje kod pčela služe za spravljanje hranljive kaše, kod komarca luče materiju koja sprečava zgrušavanje krvi a kod gusenica od njih nastaju paučinaste žlezde za lučenje kokona (stadijum lutke); neki insekti koji se hrane tečnom hranom imaju voljku (rezervoar hrane, ili mesto za čuvanje meda kod pčele ili hrane za larve kod mrava); kod grabljivica postoji želudac za žvakanje- unutrašnjost mu je obložena zadebljalim hitinskim

grebenima;

sistem za disanje- traheje

transportni sistem- otvoren; hemolimfa može sadržati otrovne materije (npr. kantaridin), koju mogu lučiti preko zglobova svojih nogu, kao zaštiu;

nervni sistem- lestvičast, sa naročito dobro razvijenim glavenim ganglijama socijalnih insekata;

čulni sistem- složene- facetovane oči; pored njih i proste oči- ocele, koje razlikuju samo svetlo-tamu; čulo ravnoteže, čula za prijem zvučnih signala, čulo dodira, mirisa, ukusa...

ekskretorni sistem- Malpigijevi sudovi;

razmnožavanje-odvojenih polova, sa čestim polnim dimorfizmom (razlike u veličini, boji, različiti dodatni organi, naročito kod mužjaka...); oplođenje je unutrašnje, a ženke nekih vrsta pomoću legalice polažu jaja; jaja imaju dodatnu zaštitu od isušivanja; postoji briga o potomastvu;

razviće- može biti:

direktno- bez metamorfoze

indirektno:

nepotpuno- jaje, larva, adult

potpuno- jaje, larva, lutka, adult razviće je propraćeno hormonima koje luče žlezde sa unutrašnjim lučenjem;

vrlo raznovrsna i vrlo brojna grupa organizama- preko milion vrsta opisano (oni obuhvataju oko 2/3 svih vrsta živog sveta; dele se na: primarno beskrilne insekte- sa direktnim razvićem i krilate insekte (neki mogu biti sekundarno beskrilni) sa indirektnim razvićem; oni

obuhvataju: 1. viline konjice- žive blizu voda, dobri letači 2. stenice- ishrana ili biljnim sokovima, ili grabljivice ili paraziti 3. termite-socijalni insekti- od radnika, vojnika i polnih jedinki; grade gnezda u

drvetu; vrlo plodni;

4. bubašvabe- noćne životinje

5. biljne vaši- ishrana biljnim sokovima 6. vaši i buve- sekundarno beskrilni, hrane se krvlju, paraziti čoveka, prenose

bolesti; 7. pravokrilci- ishrana biljkama, imaju zadnje noge za skakanje- skakavci, zrikavci,

popci, rovci... 8. tvrdokrilci-imaju prva krila očvrsla koja štite zadnja meka krila, najbrojniji;

ishrana biljkama ili grabljivice; trčuljci, bubamara, gundelji, gnjurci, krompirova zlatica...

9. opnokrilci- socijalni insekti; oprašivači biljaka; pčele, ose, stršljenovi, bumbari, mravi...

10. leptiri- sa lepim krilima; biljojedi, sisaju nektar biljaka, a larve grickaju lišće 11. dvokrilci- najbolji letači, imaju jedan par krila; muve, obadi, komarci....

značaj: pozitivan:

oprašivači biljaka

krećući se kroz zemlju, vrše njenu aeraciju, a donoseći rezervnu hranu- obogaćuju je, povećavaju joj plodnost;

razlazu mnoe štetne materije- čistači prirode;

kao grabljivice uništavaju štetne insekte- npr. bubamara

bitni članovi lanaca ishrane

dobijamo brojne proizvode od njih- med, vosak, mleč, propolis (pčele), svila (svilena buba), boju za karmin (štitaste vaši), lekovite materije...

negativan:

mogu ishranom biljkama da unište čitave regione- gusenice- šume, termite- drveće, nameštaj, krompirova zlatica- krompir...

paraziti- izazivaju ili prenose bolesti- malarija, bolest spavanja, žuta groznica, tifus, kuga....)

zagaživači hrane (muve, bubašvabe...)

otrovni insekti- izazivaju alergije i smrt ljudi;

odbrana od insekata: mehaničkim skupljanjem hemijskim sredstvima biološkom borbom...

BODLJOKOŠCI (ECHINODERMATA)

celomske deuterostomije

radijalno simetrični organizmi (petozračna simetrija), sa uglavnom bilateralno simetričnim larvama

nesgemntisane životinje

spljošteni organizmi u leđno-trbušnom pravcu; na donjoj strani- usni otvor, a na gornjoj analni otvor

skelet- unutrašnji, mezodermalnog porekla (karakteristike kičmenjaka); izgrađen od pločica, za koje su pokretno zglobljene bodlje, kao i mali izraštaji u obliku štipaljki- sa ulogom zaštite i hvatanja sitnih organizama;

mišićni sistem- slabo razvijen, jer su nepokretni ili jako slabo pokretni;

kretanje- uz pomoć posebnog sistema kanala ispunjenih tečnošću; sa kanala polaze cilindrični izraštaji (nožice), koje se završavaju pijavkama, kojima, kada se tečnost pod pritiskom prelije u njih, se pričvršćuju za podlogu i tako se kreću tom stranom tela;

sistem za disanje- dišu celom površinom tela ili škrgama ili pomoću drugih posebno diferenciranih organa;

transportni sistem- otvorenog tipa;

ekskretorni sistem- ne postoji; ekskrecija se vrši preko cele površine tela ili škrga ili creva;

nervni sistem- od prstena od koga polaze zračno raspoređene vrpce; tih prstenova ima tri- jedan na donjoj strani tela oko ždrela, drugi , postavljen dublje u telu i treći na gornjoj strani tela; mezodermalno je porekla- što je jedinstveno u živom svetu;

razmnožavanje- odvojenih su polova, bez polnog dimorfizma; larve su im uglavnom bilateralno simetrićne;

rasprostranjenje- isključivo su morski organizmi; žive na morskom dnu, sporo se krećući ili kao sesilni;

dele se na: morske zvezde (Asteroidea) morske zmiljujice (Ophiuroidea) morske ježeve (Echinoidea) morski krastavci (Holothuroidea) morski krinovi (Crinoidea)

Morske zvezde (Asteroidea)

telo je spljošteno, sa centralnim diskom od koga polaze pet krakova (petozračna radijalna

simetrija);

sa donje strane tela nalaze se duž ručica brazde u koje ulaze cilindrični izraštaji;

zvezde su velike grabljivice; hrane se školjkama i puževima;

sistem za disanje- pomoću kožnih škrga;

čulni sistem- dobro razvijeno čulo mirisa- služi za pronalaženje plena;

razmnožavanje: bespolno- regeneracijom polno

različito obijeni i različite veličine;

Morske zmiljujice (Ophiuroidea)

slične morskim zvezdama, ali sa mnogo dužim ručicama koje mogu biti i granate i nemaju žljeb sa donje strane;

Morski ježevi (Echinoidea)

loptasto telo; uglavnom radijalno simetrično, ali se javljaju i znaci bilateralne simetrije tela;

imaju jako dobro razvijen skelet,koji potpuno obavija telo i izgrađen je od brojnih ploča za koji su zlobljene bodlje, koje mogu biti i jako duge i služe, kako za kretanje, tako i za napad i odbranu; pored bodlji imaju i izraštaje u vidu štipaljki, koje imaju ulogu čišćenja tela;

specifična skeletna struktura karakteristična za morske ježeve je Aristotelova lampa; ona okružuje usni otvor i ima ulogu struganja algi ili sitnjenja hrane;

crevni sistem- od usnog otvora polazi crevo koje ide do analnog otvora na gornjoj strani, praveći usput jednu ili dve petlje;

sistem za disanje- kožnih škrge;

razmnožavanje- odvojenih polova;

izuzetno su brojni u toplim morima

Morski krastavci (Holothuroidea)

izduženo duž usno-analne ose i bočno položeno po podlozi; zato im je radijalna simetrija poremećena, pa su često sa naznakama bilateralne simetrije tela;

oko usnog otvora se nalazi venac ručica, koje su izmenjene prstolike nožice i čija je uloga hvatanje hrane;

imaju prilično redukovan skelet u vidu skeletnih iglica razbacanih po telu, pa im je telo uglavnom mekano;

imaju veliku sposobnost regeneracije; u slučaju opasnosti mou da izbace skoro sve unutrašnje organe i tako se smanje i zaštite, pa kad opasnost prođe, regenerišu sve unutrašnje organe;

slabo su pokretni, žive na dnu mora;

Morski krinovi (Crinoidea)

telo im je izgrađeno od drške na kojoj se nalazi čašica sa ručicama, koje okružuju usni otvor;

na istoj str ani tela im se nalazi i analni otvor;

iako su pričvršćene za podlogu, po potrebi mou da se „otkače“, slobodno plivaju ručicama i potom ponovo zakače;