Programma van Toetsing en Doorstromingvmbo.osgs.nl/wp-content/uploads/sites/5/2018/09/PTD-MM-1819.pdf · Kunt een kaart opzoeken in de atlas met het namenregister; Kunt een plaats

Programma van Toetsing en Doorstroming

CURSUSJAAR 2018-2019

Leerweg: BB/KB Klas: 1

Vak: Mens en Maatschappij Methode: Mundo

Toetsnr Wat moet je voor de toetsing doen? Kerndoelen

* Soort +

tijd Weging

1.0.1

SO “wie ben ik” blok 1 en 2 Je:

Kunt uitleggen wat inzoomen en uitzoomen is;

Kunt een route beschrijven;

Kunt uitleggen wat inrichtingselementen en natuurlijke elementen zijn;

Kunt een kaart lezen en daarbij gebruik maken van titel, legenda en schaal;

Kunt een kaart opzoeken in de atlas met het zaakregister;

Kunt een kaart opzoeken in de atlas met het namenregister;

Kunt een plaats opzoeken waarvan de coördinaten zijn gegeven

Kunt gebeurtenissen op een tijdbalk plaatsen;

Kunt uitleggen wat bronnen zijn;

Kunt uitleggen welke beperkingen bronnen hebben;

Kunt rekenen met christelijke jaartelling;

Kunt uitleggen wat een tijdvak is en er drie noemen;

Kunt twee redenen noemen waarom de tijdvakken steeds korter worden;

(besluit

kerndoelen vo)

1 t/m 6 en 8

SO, 30 minuten

1x

1.0.2

SO ‘wie ben ik’ blok 3 en 4 Je:

Kunt veranderingen noemen je eigen omgeving

Kunt een voorbeeld geven van een natuurlijke grens

Kunt een voorbeeld geven van een kunstmatige grens

Kunt met een voorbeeld duidelijk maken dat de grenzen van Nederland vroeger anders waren dan nu

Kunt drie manieren noemen waarop je de Nederlandse bevolking kan indelen

Kunt verklaren waarom er verschillende culturen in Nederland wonen

Kunt een voorbeeld geven van een waarde die vroeger anders is dan nu

Kunt een voorbeeld geven van een waarde in een andere cultuur die anders is dan in de eigen cultuur

1 t/m 8

SO, 30 minuten

1x



Kunt een voorbeeld geven van de invloed van ouders/verzorgers op hem/haarzelf

Kunt een voorbeeld geven van de invloed van vrienden op hem/haarzelf

Kunt een groep noemen die belangrijk is voor zijn/haar identiteit

1.0.3

Topo “steden van Nederland” Je:

Kent de steden van Nederland

3 en 6 SO, 30 minuten

1x

1.0.4

SO “Wat eten we vandaag” blok 1 en 2 Je:

Kunt vertellen welke basisbehoeften een mens heeft

Kunt uitleggen hoe jager-verzamelaars in de tijd van jagers en boeren in die basisbehoeften voorzagen

Kunt uitleggen hoe vuur de eerste mensen hielp te overleven

Kunt verklaren waarom het op de evenaar veel warmer is dan op de noordpool

Kunt uitleggen wat de relatie is tussen klimaat en plantengroei

Kunt de klimaten noemen en situeren

1 t/m 6 en 8

SO, 30 minuten

1x

1.0.5

SO “wat eten we vandaag” blok 3 en 4 Je:

Kunt beschrijven hoe de landbouw in Egypte georganiseerd was

Kunt welke gevolgen de landbouw had voor de Egyptische samenleving

Kunt verklaren waarom de eerste boeren in Nederland in Limburg gingen wonen

Kunt uitleggen waardoor boeren het landschap sterker veranderde dan jager-verzamelaars

Kunt een voorbeeld geven van extensieve en van intensieve landbouw

Kunt beschrijven hoe de Inuit kunnen overleven in het poolgebied

Kunt beschrijven hoe de Toearegs kunnen overleven in de woestijn

Kunt uitleggen welke problemen ontstaan door de bevolkingsgroei in de woestijn in de VS

Kunt beschrijven hoe de Nederlanders tot het jaar 1000 konden overleven in hun lage gebied

Kunt twee manieren noemen waarop de Nederlanders nieuw land maakten.

Kunt drie oorzaken noemen waardoor de voedselproductie nu slechter is voor het milieu dan vroeger

Kunt twee manieren noemen waarop hij/zij zelf milieuvriendelijker kan eten

1 t/m 6

SO, 30 minuten

1x



Kunt een manier beschrijven waarop er iets gedaan zou kunnen worden aan de honger in de wereld.

1.2.1

Verslag “Wat eten we vandaag” poster in groepje van 2

Je moet het leven beschrijven van of de Toearegs of de Inuit

1, 4 en 5 PO, 6 lesuren

1x

Einde rapportperiode 1.

2.0.1

SO “toerisme” blok 1 en 2 Je:

Kunt het klimaat in de Middellandse Zeegebied beschrijven

Kunt uiteggen hoe klimaat, reliëf en vegetatie in het Middellandse Zeegebied met elkaar samenhangen

Kunt beschrijven waarom mensen in het Middellandse Zeegebied aan de kust wonen vroeger en nu

Kunt twee manieren noemen waarop de Romeinse cultuur zich verspreidde over een groot gebied

Kunt een voorbeeld noemen waaraan je de invloed van de Romeinse cultuur kunt in Zuid Europa kunt zien

Kunt vier dingen noemen die voor een toerist belangrijk zijn in een vakantiegebied

Kunt de levenswijze van de mensen in het Middellandse Zeegebied beschrijven

Kunt de belangrijkste kenmerken van christendom en islam geven

Kunt uitleggen welke gebieden in Italië en Turkije wel en niet geschikt zijn voor landbouw

Kunt uitleggen wat het verschil is tussen de industrie in Italië en Turkije

Kunt de emigratie uit Italië en Turkije met elkaar vergelijken

1 t/m 6 en 8

SO, 30 minuten

1x

2.0.2


Kunt verklaren waarom Griekenland niet geschikt was voor landbouw

Kunt aangeven welke oplossingen de Grieken bedachten om te kunnen overleven

Kunt uitleggen hoe de Atheense democratie werkte

Kunt uitleggen waarom het Romeinse Rijk een wereldrijk was

Kunt Uitleggen hoe de Romeinse keizer kon zorgen voor rust in het grote rijk

Kunt verklaren waardoor het christendom zich makkelijk kon verspreiden in het Romeinse rijk

Kunt vier redenen noemen waarom buitenlandse toeristen naar Nederland komen

Kunt het verschil aangeven tussen toerisme en recreatie

Kunt aangeven welke groepen van recreatiegebieden gebruikmaken en wat ze er doen

1 t/m 6 en 8 t/m 9

SO, 30 minuten

1x



2.2.1

Verslag “toerisme” reisfolder maken in groepje van 2

Een reisfolder maken van een zelfgekozen land aan de Middellandse Zee

1 en 4 PO, 5 lesuren

1x

2.0.3

SO “rampen en plagen” blok 1 en 2 Je:

Kunt vertellen hoe de aarde uit drie lagen is opgebouwd

Kunt uitleggen hoe een aardbeving ontstaat

Kunt uitleggen wat de schaal van Richter is

Kunt vier manieren noemen waarop platen elkaar kunnen raken

Kunt uitleggen wat de gevolgen kunnen zijn van het contact tussen twee platen

Kunt beschrijven hoe een vulkaan is opgebouwd

Kunt de gevolgen van een vulkaanuitbarsting beschrijven aan de hand van de ramp die in Pompeï plaatsvond

Kunt beschrijven hoe boeren leefden in de tijd van 500-1000

Kunt uitleggen wie de Vikingen waren en waarom ze Europa konden aanvallen

Kunt verklaren waardoor de pestbacterie zich over heel Europa verspreiden kon Met als voorbeeld de Spaanse griep

Kunt uitleggen hoe een ziekte zich wereldwijd razendsnel kan verspreiden

Kunt Uitleggen dat tegengestelde belangen kunnen leiden tot een oorlog

1 t/m 3 en 5, 6

SO, 30 minuten

1x

2.0.4


Kunt twee gevolgen noemen van de aanvallen van de Vikingen

Kunt uitleggen welke rol kloosters kregen tijdens de uitbraak van de pest

Kunt uitleggen welk gevolg de pest had voor de arbeiders

Kunt uitleggen dat een ramp op zijn beurt weer de oorzaak kan zijn van een tweede humanitaire ramp

Kunt twee voorbeelden noemen van noodhulp

Kunt aan de hand van het bombardement op Rotterdam uitleggen dat een ramp ook tot vernieuwing kan leiden

Kunt zich inleven in de gevolgen voor kinderen die een ramp hebben meegemaakt

Kunt beschrijven wat Warchild doet

Kunt drie manieren noemen waarop rampen voorkomen kunnen worden of waarbij slachtoffers beperkt kan blijven

Kunt twee manieren noemen waarop hij zichzelf tegen rampen kan beschermen

1 t/m 3 en 5, 6

SO, 30 minuten

1x



Kunt uitleggen wat een rampenplan is

2.2.2

Verslag “rampen en plagen” poster van het middeleeuws domein in groepje van 2

Je maakt een tekening van je eigen middeleeuws domein.

Je beschrijft een dag uit het leven van een horige boer of heer


1x


3.0.1

SO “de stad” blok 1 en 2

Je:

Kunt uitleggen wat het verschil is tussen een stad en een dorp

Kunt voorbeelden geven van een dagelijkse en niet-dagelijkse voorzieningen in de stad

Kunt twee kenmerken noemen van een woonwijk

Kunt aangeven of de mobiliteit van iemand groot of klein is

Kunt uitleggen waarom een kantoor van een bank op een andere plek staat dan een koekjesfabriek

Kunt een voorbeeld noemen van een stedelijk gebied

Kunt beschrijven hoe een middeleeuwse stad eruitzag

Kunt twee oorzaken noemen voor het ontstaan van steden na 1000

Kunt uitleggen wat een goede plek is om een middeleeuwse stad te stichten

Kunt uitleggen wat stadsrechten inhielden

Kunt uitleggen waarom stadsbewoners stadsrechten wilden

Kunt beschrijven hoe het werk van ambachtslieden was geregeld drie verschillende functies van het marktplein noemen

1 t/m 3 en 5, 6, 7

SO, 30 minuten

1x

3.0.2

SO “de stad” blok 3 en 4 Je:

Kunt de oorzaken voor de urbanisatie in de 19e eeuw noemen

Kunt uitleggen waar de nieuwe arbeiderswijken ontstonden en waarom daar

Kunt de oorzaken noemen voor de groei van de steden na de tweede wereldoorlog

Kunt de oorzaken noemen voor de verpaupering van bepaalde stadswijken

Kunt vier maatregelen noemen waarmee de gemeente de leefbaarheid va een wijk kan verbeteren

Kunt een voorbeeld geven van hoe mensen hun identiteit ontlenen aan hun stad

Kunt twee kenmerken noemen van een wijk die je in cijfers kunt uitdrukken

1 t/m 3 en 5, 6, 7

SO, 30 minuten

1x



Kunt uitleggen wat die twee kenmerken met elkaar te maken hebben

3.0.3

SO “Arm en Rijk” blok 1 en 2 Je:

Kunt Vertellen hoe de welvaart is verdeeld over de wereld

Kunt vertellen wat de vier basisbehoeften zijn

Kunt uitleggen wat de gevolgen zijn als veel mensen in een land niet kunnen voorzien in hun basisbehoeften

Kunt redenen noemen waarom de gezinnen vaak groot zijn in een arm land

Kunt uitleggen wat het verschil is tussen welvaart en welzijn

Kunt uitleggen waarom veel mensen in arme landen van het platteland naar de stad verhuizen

Kunt vertellen welke gevolgen de kolonisatie had voor Latijns Amerika

Kunt uitleggen welk gevolg slavernij had voor Afrika

Kunt uitleggen waardoor mensen in arme landen afhankelijker zijn van de natuur dan mensen in rijke landen

Kunt vertellen waardoor arme landen afhankelijk zijn van rijke landen

Kunt uitleggen hoe corruptie bijdraagt aan armoede vier soorten hulp aan arme landen noemen

1 t/m 3 5 t/m 7

11 en 12

SO, 30 minuten

1x

3.2.1

Verslag “Arm en Rijk”

Je gaat een plan opstellen om armoede in de wereld aan te pakken.

1 en 4 PO 1x

3.0.4

SO “arm en rijk” blok 3 en 4 Je:

Kunt uitleggen waardoor de natuur van Chili gunstiger is voor de welvaart dan de natuur van Bolivia

Kunt uitleggen wat de verschillen zijn tussen de bevolkingssamenstellingen van chili en Bolivia

Kunt uitleggen hoe het onderwijs ervoor zorgt dat chili rijker is dan Bolivia

Kunt beschrijven welk bestuur er is in chili en Bolivia

Kunt twee gevolgen noemen van armoede in de wereld waar wij in Europa mee te maken hebben

Kunt uitleggen welke relatie hij zelf heeft met ontwikkelingslanden

Kunt sporen uit het koloniale verleden in zijn omgeving herkennen

Kunt uitleggen wat een multiculturele samenleving is

1 t/m 3 5 t/m 7

11 en 12

SO 1x




Kerndoelen onderbouw: Overzicht kerndoelen bij het leergebied Mens en maatschappij:

*De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en daarbij respectvol met kritiek om te gaan (kerndoel 1). *De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen (kerndoel 2). *De leerling leert een eigentijds beeld van de eigen omgeving, Nederland, Europa en de wereld te gebruiken om verschijnselen en ontwikkelingen in hun omgeving te plaatsen (kerndoel 3). *De leerling leert een eenvoudig onderzoek uit te voeren naar een actueel maatschappelijk verschijnsel en de uitkomsten daarvan te presenteren (kerndoel 4). *De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een tijdvak te vormen of antwoorden te vinden op vragen, en hij leert daarbij ook de eigen cultuurhistorische omgeving te betrekken (kerndoel 5). *De leerling leert de atlas als informatiebron te gebruiken en kaarten te lezen en te analyseren om zich te oriënteren, zich een beeld van een gebied te vormen of antwoorden op vragen te vinden (kerndoel 6). *De leerling leert in eigen ervaringen en in de eigen omgeving effecten te herkennen van keuzes op het gebied van werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer en milieu (kerndoel 7). *De leerling leert over overeenkomsten, verschillen en veranderingen in cultuur en levensbeschouwing in Nederland, leert eigen en andermans leefwijze daarmee in verband te brengen, en leert de betekenis voor de samenleving te zien van respect voor elkaars opvattingen en leefwijzen (kerndoel 8). *De leerling leert op hoofdlijnen hoe het Nederlandse politieke bestel als democratie functioneert en leert zien hoe mensen op verschillende manieren bij politieke processen betrokken kunnen zijn (kerndoel 9). *De leerling leert de betekenis van Europese samenwerking en de Europese Unie te begrijpen voor zichzelf, Nederland en de wereld (kerndoel 10). *De leerling leert over de verdeling van welvaart en armoede over de wereld, hij leert de betekenis daarvan te zien voor de bevolking en het milieu, en relaties te leggen met het (eigen) leven in Nederland (kerndoel 11). *De leerling leert actuele spanningen en conflicten in de wereld te plaatsen tegen hun achtergrond, en leert daarbij de grote onderlinge afhankelijkheid in de wereld, het belang van mensenrechten en de betekenis van internationale samenwerking te zien (kerndoel 12).

http://www.lbr.nl/?node=4413














Leerweg: TL Klas: 1



* Soort +

tijd Weging

1.0.1

SO “wie ben ik” blok 1 en 2 Je:

Kunt uitleggen wat inzoomen en uitzoomen is;

Kunt een route beschrijven;

Kunt uitleggen wat inrichtingselementen en natuurlijke elementen zijn;

Kunt een kaart lezen en daarbij gebruik maken van titel, legenda en schaal;

Kunt een kaart opzoeken in de atlas met het zaakregister;

Kunt een kaart opzoeken in de atlas met het namenregister;

Kunt een plaats opzoeken waarvan de coördinaten zijn gegeven

Kunt gebeurtenissen op een tijdbalk plaatsen;

Kunt uitleggen wat bronnen zijn;

Kunt uitleggen welke beperkingen bronnen hebben;

Kunt rekenen met christelijke jaartelling;

Kunt uitleggen wat een tijdvak is en er drie noemen;

Kunt twee redenen noemen waarom de tijdvakken steeds korter worden;

(besluit

kerndoelen vo)

1 t/m 6 en 8

SO, 30 minuten

1x

1.0.2

SO ‘wie ben ik’ blok 3 en 4 Je:

Kunt veranderingen noemen je eigen omgeving

Kunt een voorbeeld geven van een natuurlijke grens

Kunt een voorbeeld geven van een kunstmatige grens

Kunt met een voorbeeld duidelijk maken dat de grenzen van Nederland vroeger anders waren dan nu

Kunt drie manieren noemen waarop je de Nederlandse bevolking kan indelen

Kunt verklaren waarom er verschillende culturen in Nederland wonen

Kunt een voorbeeld geven van een waarde die vroeger anders is dan nu

Kunt een voorbeeld geven van een waarde in een andere cultuur die anders is dan in de eigen cultuur

1 t/m 8

SO, 30 minuten

1x



Kunt een voorbeeld geven van de invloed van ouders/verzorgers op hem/haarzelf

Kunt een voorbeeld geven van de invloed van vrienden op hem/haarzelf

Kunt een groep noemen die belangrijk is voor zijn/haar identiteit

1.0.3

Topo “steden van Nederland” Je:

Kent de steden van Nederland

3 en 6 SO, 30 minuten

1x

1.0.4

SO “Wat eten we vandaag” blok 1 en 2 Je:

Kunt vertellen welke basisbehoeften een mens heeft

Kunt uitleggen hoe jager-verzamelaars in de tijd van jagers en boeren in die basisbehoeften voorzagen

Kunt uitleggen hoe vuur de eerste mensen hielp te overleven

Kunt verklaren waarom het op de evenaar veel warmer is dan op de noordpool

Kunt uitleggen wat de relatie is tussen klimaat en plantengroei

Kunt de klimaten noemen en situeren

1 t/m 6 en 8

SO, 30 minuten

1x

1.0.5

SO “wat eten we vandaag” blok 3 en 4 Je:

Kunt beschrijven hoe de landbouw in Egypte georganiseerd was

Kunt welke gevolgen de landbouw had voor de Egyptische samenleving

Kunt verklaren waarom de eerste boeren in Nederland in Limburg gingen wonen

Kunt uitleggen waardoor boeren het landschap sterker veranderde dan jager-verzamelaars

Kunt een voorbeeld geven van extensieve en van intensieve landbouw

Kunt beschrijven hoe de Inuit kunnen overleven in het poolgebied

Kunt beschrijven hoe de Toearegs kunnen overleven in de woestijn

Kunt uitleggen welke problemen ontstaan door de bevolkingsgroei in de woestijn in de VS

Kunt beschrijven hoe de Nederlanders tot het jaar 1000 konden overleven in hun lage gebied

Kunt twee manieren noemen waarop de Nederlanders nieuw land maakten.

Kunt drie oorzaken noemen waardoor de voedselproductie nu slechter is voor het milieu dan vroeger

Kunt twee manieren noemen waarop hij/zij zelf milieuvriendelijker kan eten

1 t/m 6

SO, 30 minuten

1x



Kunt een manier beschrijven waarop er iets gedaan zou kunnen worden aan de honger in de wereld.

1.2.1

Verslag “Wat eten we vandaag” poster in groepje van 2

Je moet het leven beschrijven van of de Toearegs of de Inuit


1x


2.0.1


Kunt het klimaat in de Middellandse Zeegebied beschrijven

Kunt uiteggen hoe klimaat, reliëf en vegetatie in het Middellandse Zeegebied met elkaar samenhangen

Kunt beschrijven waarom mensen in het Middellandse Zeegebied aan de kust wonen vroeger en nu

Kunt twee manieren noemen waarop de Romeinse cultuur zich verspreidde over een groot gebied

Kunt een voorbeeld noemen waaraan je de invloed van de Romeinse cultuur kunt in Zuid Europa kunt zien

Kunt vier dingen noemen die voor een toerist belangrijk zijn in een vakantiegebied

Kunt de levenswijze van de mensen in het Middellandse Zeegebied beschrijven

Kunt de belangrijkste kenmerken van christendom en islam geven

Kunt uitleggen welke gebieden in Italië en Turkije wel en niet geschikt zijn voor landbouw

Kunt uitleggen wat het verschil is tussen de industrie in Italië en Turkije

Kunt de emigratie uit Italië en Turkije met elkaar vergelijken

1 t/m 6 en 8

SO, 30 minuten

1x

2.0.2


Kunt verklaren waarom Griekenland niet geschikt was voor landbouw

Kunt aangeven welke oplossingen de Grieken bedachten om te kunnen overleven

Kunt uitleggen hoe de Atheense democratie werkte

Kunt uitleggen waarom het Romeinse Rijk een wereldrijk was

Kunt Uitleggen hoe de Romeinse keizer kon zorgen voor rust in het grote rijk

Kunt verklaren waardoor het christendom zich makkelijk kon verspreiden in het Romeinse rijk

Kunt vier redenen noemen waarom buitenlandse toeristen naar Nederland komen

Kunt het verschil aangeven tussen toerisme en recreatie

Kunt aangeven welke groepen van recreatiegebieden gebruikmaken en wat ze er doen

1 t/m 6 en 8 t/m 9

SO, 30 minuten

1x



2.2.1

Verslag “toerisme” reisfolder maken in groepje van 2

Een reisfolder maken van een zelfgekozen land aan de Middellandse Zee


1x

2.0.3


Kunt vertellen hoe de aarde uit drie lagen is opgebouwd

Kunt uitleggen hoe een aardbeving ontstaat

Kunt uitleggen wat de schaal van Richter is

Kunt vier manieren noemen waarop platen elkaar kunnen raken

Kunt uitleggen wat de gevolgen kunnen zijn van het contact tussen twee platen

Kunt beschrijven hoe een vulkaan is opgebouwd

Kunt de gevolgen van een vulkaanuitbarsting beschrijven aan de hand van de ramp die in Pompeï plaatsvond

Kunt beschrijven hoe boeren leefden in de tijd van 500-1000

Kunt uitleggen wie de Vikingen waren en waarom ze Europa konden aanvallen

Kunt verklaren waardoor de pestbacterie zich over heel Europa verspreiden kon Met als voorbeeld de Spaanse griep

Kunt uitleggen hoe een ziekte zich wereldwijd razendsnel kan verspreiden

Kunt Uitleggen dat tegengestelde belangen kunnen leiden tot een oorlog

1 t/m 3 en 5, 6

SO, 30 minuten

1x

2.1.1

Repetitie “rampen en plagen” blok 1 tot en met 4 Je beheerst stof van SO ‘Rampen en plagen”blok 1 en 2 EN je…

Kunt twee gevolgen noemen van de aanvallen van de Vikingen

Kunt uitleggen welke rol kloosters kregen tijdens de uitbraak van de pest

Kunt uitleggen welk gevolg de pest had voor de arbeiders

Kunt uitleggen dat een ramp op zijn beurt weer de oorzaak kan zijn van een tweede humanitaire ramp

Kunt twee voorbeelden noemen van noodhulp

Kunt aan de hand van het bombardement op Rotterdam uitleggen dat een ramp ook tot vernieuwing kan leiden

Kunt zich inleven in de gevolgen voor kinderen die een ramp hebben meegemaakt

Kunt beschrijven wat Warchild doet

Kunt drie manieren noemen waarop rampen voorkomen kunnen worden of waarbij slachtoffers beperkt kan blijven

Kunt twee manieren noemen waarop hij zichzelf tegen rampen kan beschermen

1 t/m 3 en 5, 6

Rep , 50 minuten

2x



Kunt uitleggen wat een rampenplan is

2.2.2

Verslag “rampen en plagen” (powerpoint/poster) presentatie van een ramp of een plaag in groepje van 2

Je maakt een presentatie over jouw onderwerp

Je zorgt voor een goede taakverdeling, inhoud, geconcentreerde presentatie (uit het hoofd) en voegt ‘iets van jezelf’, een eigen hoofdstuk, toe.


1x


3.1.1

Repetitie ‘de stad’ blok 1 tot en met blok 4

Je:

Kunt uitleggen wat het verschil is tussen een stad en een dorp

Kunt voorbeelden geven van een dagelijkse en niet-dagelijkse voorzieningen in de stad

Kunt twee kenmerken noemen van een woonwijk

Kunt aangeven of de mobiliteit van iemand groot of klein is

Kunt uitleggen waarom een kantoor van een bank op een andere plek staat dan een koekjesfabriek

Kunt een voorbeeld noemen van een stedelijk gebied

Kunt beschrijven hoe een middeleeuwse stad eruitzag

Kunt twee oorzaken noemen voor het ontstaan van steden na 1000

Kunt uitleggen wat een goede plek is om een middeleeuwse stad te stichten

Kunt uitleggen wat stadsrechten inhielden

Kunt uitleggen waarom stadsbewoners stadsrechten wilden Kunt beschrijven hoe het werk van ambachtslieden was geregeld drie verschillende functies van het marktplein noemen

Kunt de oorzaken voor de urbanisatie in de 19e eeuw noemen

Kunt uitleggen waar de nieuwe arbeiderswijken ontstonden en waarom daar

Kunt de oorzaken noemen voor de groei van de steden na de tweede wereldoorlog

Kunt de oorzaken noemen voor de verpaupering van bepaalde stadswijken

Kunt vier maatregelen noemen waarmee de gemeente de leefbaarheid va een wijk kan verbeteren

Kunt een voorbeeld geven van hoe mensen hun identiteit ontlenen aan hun stad

Kunt twee kenmerken noemen van een wijk die je in cijfers kunt uitdrukken

Kunt uitleggen wat die twee kenmerken met elkaar te maken hebben

1 t/m 3 en 5, 6, 7

Rep, 50 minuten

2x



3.2.1 Praktische opdracht ‘de stad’ 1 en 4 PO 1x

3.1.2

Repetitie ‘arm en rijk’ blok 1 tot en met blok 4. Je:

Kunt Vertellen hoe de welvaart is verdeeld over de wereld

Kunt vertellen wat de vier basisbehoeften zijn

Kunt uitleggen wat de gevolgen zijn als veel mensen in een land niet kunnen voorzien in hun basisbehoeften

Kunt redenen noemen waarom de gezinnen vaak groot zijn in een arm land

Kunt uitleggen wat het verschil is tussen welvaart en welzijn

Kunt uitleggen waarom veel mensen in arme landen van het platteland naar de stad verhuizen

Kunt vertellen welke gevolgen de kolonisatie had voor Latijns Amerika

Kunt uitleggen welk gevolg slavernij had voor Afrika

Kunt uitleggen waardoor mensen in arme landen afhankelijker zijn van de natuur dan mensen in rijke landen

Kunt vertellen waardoor arme landen afhankelijk zijn van rijke landen

Kunt uitleggen hoe corruptie bijdraagt aan armoede vier soorten hulp aan arme landen noemen

Kunt uitleggen waardoor de natuur van Chili gunstiger is voor de welvaart dan de natuur van Bolivia

Kunt uitleggen wat de verschillen zijn tussen de bevolkingssamenstellingen van chili en Bolivia

Kunt uitleggen hoe het onderwijs ervoor zorgt dat chili rijker is dan Bolivia

Kunt beschrijven welk bestuur er is in chili en Bolivia

Kunt twee gevolgen noemen van armoede in de wereld waar wij in Europa mee te maken hebben

Kunt uitleggen welke relatie hij zelf heeft met ontwikkelingslanden

Kunt sporen uit het koloniale verleden in zijn omgeving herkennen

Kunt uitleggen wat een multiculturele samenleving is

1 t/m 3 5 t/m 7

11 en 12

SO, 30 minuten

1x

3.2.2

Verslag “Arm en Rijk”

Je gaat een plan opstellen om armoede in de wereld aan te pakken.

1 en 4 PO 1x




Kerndoelen onderbouw: Overzicht kerndoelen bij het leergebied Mens en maatschappij:

*De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en daarbij respectvol met kritiek om te gaan (kerndoel 1). *De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen (kerndoel 2). *De leerling leert een eigentijds beeld van de eigen omgeving, Nederland, Europa en de wereld te gebruiken om verschijnselen en ontwikkelingen in hun omgeving te plaatsen (kerndoel 3). *De leerling leert een eenvoudig onderzoek uit te voeren naar een actueel maatschappelijk verschijnsel en de uitkomsten daarvan te presenteren (kerndoel 4). *De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een tijdvak te vormen of antwoorden te vinden op vragen, en hij leert daarbij ook de eigen cultuurhistorische omgeving te betrekken (kerndoel 5). *De leerling leert de atlas als informatiebron te gebruiken en kaarten te lezen en te analyseren om zich te oriënteren, zich een beeld van een gebied te vormen of antwoorden op vragen te vinden (kerndoel 6). *De leerling leert in eigen ervaringen en in de eigen omgeving effecten te herkennen van keuzes op het gebied van werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer en milieu (kerndoel 7). *De leerling leert over overeenkomsten, verschillen en veranderingen in cultuur en levensbeschouwing in Nederland, leert eigen en andermans leefwijze daarmee in verband te brengen, en leert de betekenis voor de samenleving te zien van respect voor elkaars opvattingen en leefwijzen (kerndoel 8). *De leerling leert op hoofdlijnen hoe het Nederlandse politieke bestel als democratie functioneert en leert zien hoe mensen op verschillende manieren bij politieke processen betrokken kunnen zijn (kerndoel 9). *De leerling leert de betekenis van Europese samenwerking en de Europese Unie te begrijpen voor zichzelf, Nederland en de wereld (kerndoel 10). *De leerling leert over de verdeling van welvaart en armoede over de wereld, hij leert de betekenis daarvan te zien voor de bevolking en het milieu, en relaties te leggen met het (eigen) leven in Nederland (kerndoel 11). *De leerling leert actuele spanningen en conflicten in de wereld te plaatsen tegen hun achtergrond, en leert daarbij de grote onderlinge afhankelijkheid in de wereld, het belang van mensenrechten en de betekenis van internationale samenwerking te zien (kerndoel 12).















Leerweg: BB/KB Klas: 2



* Soort +

tijd Weging

1.0.1

Thema 7, blok 1 en 2

Je kan:

uitleggen wanneer en hoe Nederland een zelfstandig land werd twee oorzaken noemen waardoor het goed ging met de handel in Amsterdam in de 16de eeuw uitleggen waarom er in 1611 een beurs geopend werd in Amsterdam uitleggen waarom het de moeite waard was om in de 17de eeuw peper in Azië te gaan halen uitleggen hoe de VOC het geld bij elkaar kreeg om reizen naar Azië te financieren aan de hand van het voorbeeld van Banda uitleggen hoe de VOC handeldreef de afzet, omzet, brutowinst en nettowinst kunnen berekenen. twee oorzaken geven waarom de VOC failliet ging uitleggen hoe Indië een kolonie van Nederland kon worden uitleggen hoe de Nederlanders het bestuur in Indië regelden en hier een verklaring voor geven aangeven wat het cultuurstelsel inhoudt en een gevolg voor zowel Nederland als Indië noemen de industrialisatie koppelen aan kolonisatie het begrip kapitalisme uitleggen en toepassen op de situatie in Indië drie kenmerken van de ethische politiek geven het verband tussen de ethische politiek en de onafhankelijkheid van Indië aangeven

1 t/m 6

(besluit kerndoelen

vo)

SO, 30 min 1x

1.0.2

Economie 1.1 en 1.2 Je kan:

Aangeven hoe mensen aan geld komen Aangeven hoe je je uitgaven van te voren kunt plannen Weet wat geld kost

7 en 11 SO, 30 min 1x

1.0.3

Thema 7, blok 3 en 4 Je kan: voorbeelden en eigenschappen noemen van stuk- en massagoederen uitleggen hoe containers voor een enorme groei van de wereldhandel zorgden aangeven waarom bedrijven een deel van hun productieproces verplaatsen naar landen waar de lonen laag zijn

1 t/m 6 SO, 30 min 1x



het begrip mondialisering uitleggen en hier een verklaring voor geven redenen noemen waarom bedrijven zich wel in een arm land vestigen redenen noemen waarom bedrijven zich juist niet in een arm land vestigen uitleggen wat de gevolgen zijn van vrijhandel uitleggen hoe landen met hoge lonen toch kunnen concurreren met lagelonenlanden de rol van Nederland in de internationale handel uitleggen. uitleggen dat door mondialisering er hier zowel banen bijkomen als verdwijnen aangeven dat de groei van de welvaart af zal nemen door hogere milieueisen uitleggen dat de consument invloed kan uitoefenen op de manier van produceren

1.2.1

Filmverslag Scheepsjongens/scheepsjournaal Je kan: Een duidelijk verslag maken van het verhaal

8 PO, 8 lesuren

1x

1.0.4


Aangeven hoe mensen aan geld komen

Aangeven hoe je je uitgaven van te voren kunt plannen

Weet wat geld kost

7 en 11 SO, 30 min 1x

1.0.5

Thema 8. Blok 1 en 2 Je kan: het begrip absolutisme uitleggen aan de hand van de regeerstijl van Lodewijk XIV dat er ongelijkheid was tussen mensen in de Franse standensamenleving van de 17de eeuw de oorzaken en de gevolgen van de Franse Revolutie noemen het belang van mensenrechten voor de vrijheid uitleggen drie veranderingen noemen die de Fransen doorvoerden in 1795 in Nederland twee verschillen noemen tussen de tijd van de Franse Revolutie en de tijd van Napoleon uitleggen dat de grondwet in Nederland in 1848 leidde tot een grotere vrijheid. uitleggen waarom je in Nederland wel vrij bent, maar toch niet alles kunt doen wat je wilt. uitleggen waarom het bestuur in Nederland democratisch is uitleggen hoe Nederland bestuurd wordt (Tweede Kamer, regering) uitleggen waarom grondrechten belangrijk zijn voor de vrijheid uitleggen hoe de rechtsstaat werkt uitleggen hoe jongeren invloed kunnen hebben op de gemeentepolitiek

1 t/m 6

8 t/m 10

SO, 30 min 1x



1.0.6


Je kan:

een nadeel en een voordeel noemen van zorg door de overheid uitleggen waaruit de inkomsten van de overheid bestaan uitleggen wat collectieve goederen zijn een voorbeeld geven van hoe de overheid probeert ons gedrag te beïnvloeden een eigen mening geven over de bemoeienis van de overheid bij het dagelijks leven uitleggen wat er op Prinsjesdag gebeurt aangeven waarom er ook in Nederland bepaalde grenzen aan de vrijheid van meningsuiting gesteld zijn aangeven waarom een grotere veiligheid in Nederland ten koste gaat van de vrijheid uitleggen waarom de overheid het gedrag van mensen probeert te beïnvloeden met voorlichtingscampagnes vertellen waarom een bestemmingsplan essentieel is voor de inrichting van een gebied

8 t/m 10

SO, 30 min 1x

1.1.1

Economie hoofdstuk 2

Je kan: Aangeven welke behoeften mensen hebben en hoe die bepalen wat je koopt. Aangeven hoe andere mensen invloed kunnen hebben op je keuzes. Weet wat commerciële beïnvloeding is Weet wat een vergelijkend warenonderzoek is en hoe deze je kan helpen bij het maken van een keuze.

7 en 11

REP, 50 min

2x


2.0.1

Thema 9, blok 1 en 2 Je kan:

met voorbeelden uitleggen dat zijn/haar leefomgeving/milieu anders is dan die van iemand uit een ander land of werelddeel uitleggen dat door verschillende kringlopen de aarde een natuurlijk evenwicht heeft drie soorten milieuproblemen noemen die het natuurlijk evenwicht aantasten uitleggen wat de oorzaken en gevolgen zijn van vervuiling twee soorten van aantasting van het milieu noemen voorbeelden en gevolgen noemen van verstoring en versnippering uitleggen wat de gevolgen zijn voor natuur en mens van het milieuprobleem uitputting uitleggen wat de oorzaken en gevolgen zijn van het broeikaseffect op aarde. met voorbeelden uitleggen waarom ambachtslieden grondstoffen en energie nodig hadden

1 t/m 6

11

SO, 30 min 1x



uitleggen waarom de vraag naar grondstoffen en energie invloed had op het milieu iets vertellen over de leefomstandigheden in een middeleeuwse stad twee gevolgen noemen van de toenemende vraag naar hout uitleggen op welke manier turfwinning het landschap veranderde uitleggen waarom men in Engeland steenkool ging gebruiken in het kort aangeven hoe de Industriële Revolutie verliep.

2.0.2


Aangeven wat produceren is.

Aangeven welke dingen er allemaal nodig zijn om iets te leren.

7 en 11 SO, 30 min 1x

2.0.3


Je kan:

voorbeelden noemen van wat landen doen om de opwarming van de aarde tegen te gaan uitleggen waarom sommige landen niet meedoen aan het Verdrag van Kyoto met voorbeelden aangeven hoe de overheid het principe ‘de vervuiler betaalt’ in praktijk brengt redenen noemen waarom landen hun afval naar andere landen verschepen enkele gevolgen noemen van het verplaatsen van milieuproblemen naar andere landen enkele vormen van overlast noemen door het verkeer en enkele maatregelen die de overheid neemt met een voorbeeld duidelijk maken hoe ruimtelijke ordening van invloed kan zijn op het milieu vertellen dat grondstoffen en fossiele brandstoffen eindig zijn en alternatieven noemen enkele vormen van schone en duurzame energie noemen. uitleggen hoe je je inkomsten kunt verdelen om uit te komen met je geld (budgetteren) het verschil tussen dagelijkse uitgaven en vaste lasten uitleggen uitleggen hoe je bij aankoop van duurzame goederen kunt letten op de mate van duurzaam gebruik uitleggen hoe en waarom de overheid het keuzegedrag van mensen probeert te beïnvloeden voorbeelden geven hoe jezelf thuis rekening kan houden met het milieu voorbeelden geven hoe het koopgedrag van consumenten milieuvriendelijker kan

1 t/m 6

en 11

SO, 30 min 1x

2.2.1

Werkstuk Milieu

Je kan:

Een werkstuk maken

4 en 11

PO, 4 lesuren

1x



Een onderwerp uit het werkstuk presenteren

2.0.4

Economie 3.3 en 3.4

Je kan:

Berekenen wat een bedrijf aan kosten maakt en verdient. Hoe je als bedrijf rekening kunt houden met het milieu.

7 en 11 SO, 30 min 1x

2.0.5


benoemen welke delen van Nederland dicht- en dunbevolkt zijn de bevolkingsdichtheid berekenen van een gebied de bevolkingsdichtheid van Nederland vergelijken met andere EU-landen uitleggen door welke verschillende oorzaken het bevolkingsaantal van een land verandert het geboortecijfer, sterftecijfer en de natuurlijke bevolkingsgroei berekenen uitleggen wanneer een land een geboorte- of een sterfteoverschot heeft uitleggen waardoor de afgelopen eeuw het geboorte- en sterftecijfer in Nederland behoorlijk is afgenomen uitleggen waardoor de Nederlandse bevolking vergrijst en ontgroent benoemen welke redenen mensen tegenwoordig hebben om te kiezen voor minder of geen kinderen uitleggen dat migratie het bevolkingsaantal van een land positief en negatief kan beïnvloeden uitleggen waardoor het migratiesaldo na de Tweede Wereldoorlog negatief was in Nederland redenen noemen waarom er veel gebouwd wordt in Nederland terwijl de bevolking nauwelijks groeit. uitleggen wat afstotings- en aantrekkingsfactoren zijn en een aantal voorbeelden hiervan noemen uitleggen om welke redenen Nederlanders emigreren uitleggen welke gebieden in Nederland aantrekken en afstoten en om welke redenen uitleggen welke groepen immigranten sinds 1950 in Nederland zijn komen wonen en om welke redenen uitleggen wat dekolonisatie is benoemen wat momenteel de belangrijkste migratiemotieven zijn van immigranten in Nederland uitleggen hoe de arbeidsmarkt werkt uitleggen wat een asielzoeker is.

1 t/m 6 en 8

SO, 30 min 1x

2.0.6


uitleggen wat er verandert in de bevolkingsomvang en de bevolkingsopbouw van Nederland tot 2025 uitleggen hoe de Nederlandse bevolking verspreid is over Nederland in 2025 en wat de gevolgen daarvan zijn

1 t/m 6 en 8

SO, 30 min 1x



de gevolgen van de vergrijzing beschrijven uitleggen wat voor- en nadelen van de vergrijzing zijn uitleggen wat AOW is en oplossingen noemen op de AOW betaalbaar te houden uitleggen waar niet-westerse allochtonen vooral zullen wonen in 2025 uitleggen welke problemen optreden in achterstandswijken. uitleggen dat de keuze voor een bepaalde sector de beroepskeuze voor een belangrijk deel bepaalt uitleggen dat de hoogte van het bruto uurloon per sector vooral afhankelijk is van het opleidingsniveau uitleggen dat naast werkgelegenheid ook andere zaken een rol spelen bij de beroepskeuze uitleggen waardoor gezinnen in de toekomst steeds kleiner worden uitleggen waarom je tegenwoordig meer moet nadenken over hoe je werk en kinderen gaat combineren dan vroeger uitleggen waarom in bepaalde delen van Nederland de huizen duurder zijn dan in andere delen uitleggen hoe en waarom sommige landen het krijgen van (meer) kinderen stimuleren met een voorbeeld vertellen hoe de woningbouw inspeelt op de gevolgen van vergrijzing vertellen welke factoren bepalen waar je later wilt wonen.

2.1.1


Je kan:

Aangeven wat werk voor mensen kan betekenen.

Aangeven hoe bedrijven de taken verdelen.

Aangeven wat er allemaal in een arbeidsovereenkomst staat.

Aangeven wat er van je loon wordt ingehouden en waar dat voor is bedoeld.

7 en 11 REP, 50

min 2x


3.2.1

Project Wereldoorlogen

Je kan:

twee redenen noemen waarom in 1933 veel Duitsers op de Nazi-partij stemden met twee voorbeelden duidelijk maken dat Hitler een einde maakte aan de democratie uitleggen dat Hitlers leer racistisch was drie voorbeelden noemen van anti-joodse maatregelen het verloop van de eerste Wereldoorlog beschrijven

2 PO, 12 lesuren

1x



het verloop van de tweede wereldoorlog beschrijven uitleggen hoe de Verenigde Staten bijdroegen aan de wederopbouw van Europa drie verschillen noemen tussen het kapitalisme en het communisme uitleggen welke gevolgen de Koude Oorlog had voor de Europese samenwerking uitleggen hoe de eerste Europese samenwerking een nieuwe oorlog moest voorkomen.

3.0.1

SO Wereldoorlogen

Je kan:

twee redenen noemen waarom in 1933 veel Duitsers op de Nazi-partij stemden met twee voorbeelden duidelijk maken dat Hitler een einde maakte aan de democratie uitleggen dat Hitlers leer racistisch was drie voorbeelden noemen van anti-joodse maatregelen het verloop van de Tweede Wereldoorlog beschrijven uitleggen hoe de Verenigde Staten bijdroegen aan de wederopbouw van Europa drie verschillen noemen tussen het kapitalisme en het communisme uitleggen welke gevolgen de Koude Oorlog had voor de Europese samenwerking uitleggen hoe de eerste Europese samenwerking een nieuwe oorlog moest voorkomen.

2 SO, 30 min 1x

3.0.2

Economie 5.1 en 5.2

Je kan:

Weten wat vraag en aanbod van arbeid te maken heeft met de economie Aangeven wat werkeloosheid is

7 en 11

SO, 30 min 1x

3.0.3


Je kan:

uitleggen hoe de landen van de Europese Unie economisch samenwerken uitleggen waarom Europese standaardisatie voor bedrijven gunstig is uitleggen welk economisch voordeel de euro heeft voor bedrijven en gezinnen de vier stappen beschrijven die genomen worden om een te wet te maken in de EU een voorbeeld geven van een onderwerp waar de Nederlandse regering regels over maakt een voorbeeld geven van een onderwerp waar de EU regels over maakt uitleggen waarom het voor de EU moeilijk is om op te treden in buitenlandse conflicten.

1 t/m 6 en 10

SO, 30 min 1x

3.0.4


Aangeven hoe het kot dat werkgelegenheid zo’n grote invloed heeft op de economie. Aangeven wat zijn/haar kansen zijn op de arbeidsmarkt.

7 en 11

SO,30min 1x



3.0.5


Je kan:

in enkele zinnen vertellen hoe na de Tweede Wereldoorlog de staat Israël is ontstaan enkele kenmerken noemen van het landschap in relatie met het klimaat uitleggen wat de betekenis van de rivier de Jordaan is verklaren waardoor het water van de Dode Zee zo zout is vertellen hoe de samenstelling van de Israëlische bevolking en die van de bezette gebieden is verschillen noemen tussen de economie van Israël en de Palestijnse staat de begrippen vluchteling en kolonist inhoud geven met behulp van een plattegrond van Jeruzalem aangeven waarom deze stad voor zowel moslims, Joden als christenen erg belangrijk is in grote lijnen aangeven waar het conflict over gaat. uitleggen waarom zowel Joden als Palestijnen Palestina beschouwen als hun land uitleggen wat de begrippen antisemitisme en zionisme betekenen en wat het verband tussen deze begrippen was in het begin van de 20ste eeuw uitleggen wat het gevolg was van de tegenstrijdige beloften van de Britse regering aan de Joden en de Arabieren de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog beschrijven uitleggen wat het verband is tussen de genocide op de Joden en de oprichting van de staat Israël verklaren waarom veel Palestijnen in vluchtelingenkampen wonen uitleggen wat de PLO is uitleggen waarom er in 1973 een oliecrisis was uitleggen waardoor er in de Westerse landen meer aandacht kwam voor de situatie van de Palestijnen

1 t/m 6 en 12

SO, 30 min 1x

3.0.6


Je kan:

vertellen wat er met de term ‘Palestijnse vluchtelingen’ bedoeld wordt uitleggen waarom de status van de Palestijnse vluchtelingen de oplossing van het conflict bemoeilijkt vertellen wat de huidige situatie is in Oost-Jeruzalem uitleggen waarom Oost-Jeruzalem een deel is van het conflict verklaren waarom schoon drinkwater in het Midden-Oosten een wezenlijk onderdeel uitmaakt van het conflict duidelijk maken wat kolonisten zijn en waarom de nederzettingen een oplossing van het conflict in de weg staan in het kort de geschiedenis vertellen van de belangrijkste vredespogingen duidelijk maken hoe er een geweldsspiraal ontstaat: de ene actie leidt tot een tegenactie

1 t/m 6 en 12 SO, 30 min 1x



een vergelijking maken tussen het conflict in het Midden-Oosten en dat in Baskenland. vertellen hoe het dagelijks leven van Joodse en Palestijnse kinderen eruitziet uitleggen hoe dit hun ideeën over elkaar en het conflict beïnvloedt uitleggen dat de media veel invloed hebben op ieders mening over het conflict uitleggen waarom het nieuws niet altijd betrouwbaar is feiten en meningen in nieuwsberichten van elkaar onderscheiden.

3.1.1


Je kan:

Het ontstaan van de Europese Unie uitleggen

Aangeven wat in- en uitvoer is van producten

Invoerrechten uitleggen als onderdeel van het begrip protectionisme

Vertellen waarom de euro is ingevoerd en waar je ermee kan betalen

Onderscheid maken tussen de verschillende geledingen binnen de EU

De regels binnen de EU benoemen

7 en 11 REP, 50 min

2x


Kerndoelen Mens en Maatschappij Kerndoel 1:

De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen en daarbij respectvol met kritiek om te gaan. Kerndoel 2:

De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen. Kerndoel 3:

De leerling leert een eigentijds beeld van de eigen omgeving, Nederland, Europa en de wereld te gebruiken om verschijnselen en ontwikkelingen in hun omgeving te plaatsen. Kerndoel 4:



De leerling leert een eenvoudig onderzoek uit te voeren naar een actueel maatschappelijk verschijnsel en de uitkomsten daarvan te presenteren. Kerndoel 5:

De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een tijdvak te vormen of antwoorden te vinden op vragen, en hij leert daarbij ook de eigen cultuurhistorische omgeving te betrekken. Kerndoel 6:

De leerling leert de atlas als informatiebron te gebruiken en kaarten te lezen en te analyseren om zich te oriënteren, zich een beeld van een gebied te vormen of antwoorden op vragen te vinden. Kerndoel 7:

De leerling leert in eigen ervaringen en in de eigen omgeving effecten te herkennen van keuzes op het gebied van werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer en milieu. Kerndoel 8:

De leerling leert over overeenkomsten, verschillen en veranderingen in cultuur en levensbeschouwing in Nederland, leert eigen en andermans leefwijze daarmee in verband te brengen, en leert de betekenis voor de samenleving te zien van respect voor elkaars opvattingen en leefwijzen. Kerndoel 9:

De leerling leert op hoofdlijnen hoe het Nederlandse politieke bestel als democratie functioneert en leert zien hoe mensen op verschillende manieren bij politieke processen betrokken kunnen zijn. Kerndoel 10:

De leerling leert de betekenis van Europese samenwerking en de Europese Unie te begrijpen voor zichzelf, Nederland en de wereld. Kerndoel 11:

De leerling leert over de verdeling van welvaart en armoede over de wereld, hij leert de betekenis daarvan te zien voor de bevolking en het milieu, en relaties te leggen met het (eigen) leven in Nederland. Kerndoel 12:

De leerling leert actuele spanningen en conflicten in de wereld te plaatsen tegen hun achtergrond, en leert daarbij de grote onderlinge afhankelijkheid in de wereld, het belang van mensenrechten en de betekenis van internationale samenwerking te zien.



Leerweg: TL Klas: 2



* Soort +

tijd Weging

1.1.1

Thema 7, blok 1 tot en met blok 4

Je kan:

twee oorzaken noemen waardoor het goed ging met de handel in Amsterdam in de 16de eeuw

uitleggen waarom het de moeite waard was om in de 17de eeuw peper in Azië te gaan halen

uitleggen waarom de VOC werd opgericht

beschrijven welke rechten de VOC kreeg

beschrijven watvoor soort bedrijf de VOC was

uitleggen hoe de VOC het geld bij elkaar kreeg om reizen naar Azië te financieren

aan de hand van het voorbeeld van Banda uitleggen hoe de VOC te werk ging

de afzet, omzet,

brutowinst en nettowinst kunnen berekenen.

Uitleggen hoe de Nederlandse regering de baas werd in Nederlands Indie

Uitleggen hoe het cultuurstelsel werkte

Gevolgen noemen van het cultuurstelsel voor Nederland en voor de Indische bevolking

Uitleggen waarom Europese landen rond 1900 hun macht in de kolonien uitbreidden

Uitleggen welke kritiek er was op het cultuurstelsel

Twee maatregelen noemen die bij ethische politiek horen

Uitleggen waardoor en wanneer indonesie een zelfstandig land werd

Beschrijven hoe nederland reageerde op de strijd voor een onafhankelijk indonesie

Uitleggen welke verschillende soorten goederen er zijn en hoe ze worden vervoerd

Uitleggen dat het maken van goederen in lagelonenlandente maken heeft met lage vervoerskosten en vrije handel

Voorbeelden noemen van producten die in lagelonenlanden worden gemaakt

Uitleggen wat mondialisering is

Drie voorbeelden noemen van voorwaarden die een multinationale onderneming stelt aan zijn vestigingsplaats, behalve lage loonkosten

Met een voorbeeld uitleggen wat de invloed van invoerheffingen is op de wereldhandel

Uitleggen wat er in china is veranderd, waardoor het land snel meer gaat produceren

1 t/m 6

(besluit kerndoelen

vo)

Rep 50 min 2 x



Twee redenen noemen waardoor nederland (en andere westerse landen) toch kunnen concurreren met lagelonenlanden

Uitleggen hoe nederland profiteert van de groeiende wereldhandel

Vertellen welke banen er door de wereldhandel uit Nederland (en andere rijke landen) verdwijnen

Vertellen welke soort banen er in Nederland blijft

Voorbeelden noemen van werk dat door mensen uit lagelonenlanden gedaan kunnen worden

Uitleggen hoe de wereldhandel invloed heeft op de prijs van de producten die jij koopt

Uitleggen waarom het lastig is de arbeidsomstandigheden in lagelonenlanden te controleren

Vertellen wat illegalenzijn

Uitleggen waarom mensen uit arme landen soms voor mensenhandelaren kiezen om naar Europa te komen

1.1.2

Economie hoofdstuk 1 Je kan:

Aangeven hoe mensen aan geld komen Aangeven hoe je je uitgaven van te voren kunt plannen Weet wat geld kost Aangeven hoe mensen aan geld komen

Aangeven hoe je je uitgaven van te voren kunt plannen

Weet wat geld kost

7 en 11

SO, 30 min 1x

1.2.1

Filmverslag Scheepsjongens/scheepsjournaal Je kan: Een duidelijk verslag maken van het verhaal

8 PO, 8 lesuren

1x

1.1.3

Thema 8. Blok 1 tot en met blok 4 Je kan:

Uitleggen waarom Lodewijk XIV zo machtig was

Twee kenmerkne noemen van het absolutisme

Uitleggen waarom er in Frankrijk onder Lodewijk XIV grote ongelijkheid was

Uitleggen waarom boeren en burgers in Frankrijk in de zeventiende en achttiende eeuw ontevreden waren

De gebeurtenissen die in 1789 tot de franse revolutie leidden, beschrijven

1 t/m 6

8 t/m 10

Rep 50 min 2x



Drie belangrijke veranderingen noemen na de franse revolutie

Uitleggem waarom mensenrechten belangrijkzijn voor de vrijheid

Uitleggen waardoor er ook in nederland in 1795 een revolutie kwam

Beschrijven wat er veranderde na 1795 in nederland

Uitleggen welke gevolgen napoleon had voor de vrijheid in nederland

Uitleggen waardoor de vrijheid in nederland na 1848 groter werd

Uitleggen waarom je in nederland niet alles mag doen wat je wilt

Uitleggen wat het betekent dat nederland een democratie is

Beschrijven hoe nederland bestuurd wordt

Twee kenmerken noemen van een rechtstaat

Uitleggen waarom grondrechten belangrijk zijn in een democratie

Verklaren waardoor er in 2011 in egypte een revolutie ontstond

Uitleggen waarom het moeilijk is om na de revolutie in egypte een democratie op te bouwem

Uitleggen waarom onderwijs belangrijk is in een democratie

Uitleggen hoe in nederland de vrijheid van godsdienst en vrijheid van onderwijs samenhangen

Uitleggen wat het verschil is tussen basisbehoeften en overige behoeften

Uitleggen hoe de sociale zekerheid betaald wordt

Berekeningen maken met brutoloon, nettoloon, en loonheffing

Uitleggen wat de overheid deed voor werklozen in de jaren ‘30

Uitleggen wat btw is

Uitleggem waarom de overheid accijns heft

Berekeningen maken met btw

Berekeningen maken met gegevens uit de rijksbegroting

Uitleggen hoe het begrotingstekort de staatsschuld veroorzaakt

Uitleggen waarom we in nederland veel waarde hechten aan vrijheid van meningsuiting

Uitleggen waarom er ook in nederland bepaalde grenzen aan de vrijheid van meningsuiting zijn gesteld

Uitleggen waarom de zorg voor meer veiligheid ten koste kan gaan van het individu

Uitleggen wanneer er sprake is van disciminatie

Uitleggen wat het nut is van een bestemmingsplan

1.1.4


Je kan: Aangeven welke behoeften mensen hebben en hoe die bepalen wat je koopt. Aangeven hoe andere mensen invloed kunnen hebben op je keuzes. Weet wat commerciële beïnvloeding is

7 en 11 REP, 50 min

2x



Weet wat een vergelijkend warenonderzoek is en hoe deze je kan helpen bij het maken van een keuze.

1.2.2 PO thema 8 8

PO 1x


2.1.1

Thema 9, blok 1 tot en met blok 4. Je kan:

Drie soorten milieuproblemen noemen

Drie soorten vervuiling noemen

Voorbeelden noemen van versnippering

Voorbeelden noemen van verstoring van het milieu

Uitleggen wat biodiversiteit en ecologische hoofdstructuur met elkaar te maken hebben

Uitleggen wat fossiele brandstoffen zijn en waarom ze opraken

Uitleggen wat bodemerosie is

Vertellen wat het verschil is tussen het broeikaseffect en het versterkte broeikaseffect

Voorbeelden noemen van de gevolgen van het versterkte broeikaseffect

Voorbeelden van verschillende kringlopen noemen en deze kringlopen in een schema tekenen

Met een voorbeeld uitleggen dat ambachtslieden grondstoffen en energie nodig hebben

Uitleggen hoe het kwam dat er rond 1500 bijna geen bos meer was in nederland

Uitleggen hoe sommige plassen in ons land zijn ontstaan door een tekort aan brandhout

Een voordeel en een nadeel noemen van het gebruik van steenkool

Uitleggen welke zes gevolgen de industriele revolutie had voor de sameneving

Uitleggen waardoor de industriele revolutie grote gevolgen had voor het milieu

Uitleggen waarom sommige landen wel of niet mee willen doen aan afspraken over het verminderen van het uitstoten van broeikasgassen

Vertellen wat de gevolgen zijn van de toename van broeikasgassen in de dampkring waar klimaatwetenschappers het over eens zijn

Uitleggen wat wordt bedoeld met ‘de vervuiler betaalt’

Uitleggen dat rekening houden met het milieu een keuze is

Voorbeelden noemen van eindige en oneindige hulpbronnen

Voorbeelden noemen van stoffen die kunnen worden gerecycled

Vertellen wat duurzaam gebruik is

1 t/m 6

11

Rep, 50 min.

2x



Voorbeelden noemen van schone energie

Voor- en nadelen noemen van kernernergie

Uitleggen wat reserveren is

Uitleggen wat het verschil is tussen dagelijkse uitgaven en vaste lasten en van beide voorbeelden noemen

Een overzicht maken van inkomsten en uitgaven

Uitleggen dat een duurzaam apparaat niet ook altijd duurzaam is voor het milieu

Uitleggen hoe de overheid probeert keuzes van mensen bij het gebruik van producten te beinvloeden

Voorbeelden noemen van je eigen invloed op het milieu door energiegebruik en je eigen keuze voor bepaalde producten

2.1.2

Economie hoofdstuk 3 Je kan:

Aangeven wat produceren is.

Aangeven welke dingen er allemaal nodig zijn om iets te leren.

Berekenen wat een bedrijf aan kosten maakt en verdient.

Hoe je als bedrijf rekening kunt houden met het milieu.

7 en 11

Rep, 50 min

2x

2.2.1

Werkstuk Milieu

Je kan:

Een werkstuk maken

Een onderwerp uit het werkstuk presenteren


1x

2.1.3

Thema 12, blok 1 tot en met 4 Je kan:

Vertellen waar in Nederland veel mensen wonen en waar weinig en daarbij begrippen bevolkingsspreiding, bevolkingsdichtheid en bevolkingsconcentratie gebruiken

Rekeken met aantallen geboorten en sterfgevallen en het geboorte- en sterftecijfer van een gebied uitrekenen

SO, 30 min 1x



Uitleggen waarom geboortecijfers en sterftecijfers vroeger hoger waren dan nu

Vijf redenen noemen waarom er tegenwoordig minder kinderen per vrouw geboren worden dan vroeger

Uitleggen wat vergrijzing is en wat ontgroening is

Voorbeelden noemen van vergroening en vergrijzing

Voorbeelden noemen van hoe regeringen proberen iets aan de gevolgen van vergrijzing te doen

Vertellen wat emigranten en immigranten zijn

Vertellen wat het verschil is tussen westerse en niet westerse allochtonen

Vertellen wat aantrekkingsfactoren en afstotingsfactoren zijn en daar voorbeelden van noemen

Met cijfers over emigratie en immigratie het migratiesaldo uitrekenen

Uitleggen wie er wanneer naar nederland kwam om te werken en waarom

Met de begrippen aanbod van arbeid, vraag naar arbeid en vacatures uitleggen hoe de arbeidsmarkt werkt

De lkanden noemen die een kolonie van nederland waren en waaruit veel migranten naar nederland kwamen

Uitleggen wat het verschil is tussen ontheemden, vluctelingen en asielzoekers

Vertellen wat het verschil is tussen vluchtelingen in nederland en afrika

Vertellen hoe sterk de bevolking van nederland de komende tientallen jaren zal groeien

Vertellen hoe de samenstelling van de nederlandse bevolking zal veranderen

Uitleggen waarom voorspellingen over de groei van de bevolking moeilijk te maken zijn

Vertellen hoe de bevolkingsspreiding van nederland verandert

Uitleggen welke gevolgen de veranderende bevolkingssamenstelling heeft op de inrichting van het land

Uitleggen welke veranderingen de vergrijzing heeft voor de aow en de pensioenen

Uitleggen wat volgens jou de beste manier is om de aow in de toekomst te betalen

Uitleggen waarom allochtonen vooral in achterstandswijken wonen

Uitleggen waarom achterstandswijken in de toekomst waarschijnlijk blijven bestaan

Uiteggen welke factoren bepalen hoe hoog je loon is als je straks gaat werken

Uitleggen welke factoren een rol spelen bij het later wel of niet krijgen van kinderen

Voorbeelden noemen van hoe de overheid invloed kan hebben op de bevolkingsgroei

Voorbeelden noemen van factoren die een rol spelen bij de keuze van de plaats waar jij later wilt wonen

Uitleggen waarom huizenprijzen in verschillende delen van nederland van elkaar verschillen

1 t/m 6 en 12



2.2.2 Po thema 12

2.1.4


Je kan:

Aangeven wat werk voor mensen kan betekenen.

Aangeven hoe bedrijven de taken verdelen.

Aangeven wat er allemaal in een arbeidsovereenkomst staat.

Aangeven wat er van je loon wordt ingehouden en waar dat voor is bedoeld.

7 en 11 REP, 50

min 2x


3.2.1

Project Wereldoorlogen

Je kan:

twee redenen noemen waarom in 1933 veel Duitsers op de Nazi-partij stemden met twee voorbeelden duidelijk maken dat Hitler een einde maakte aan de democratie uitleggen dat Hitlers leer racistisch was drie voorbeelden noemen van anti-joodse maatregelen het verloop van de eerste Wereldoorlog beschrijven het verloop van de tweede wereldoorlog beschrijven uitleggen hoe de Verenigde Staten bijdroegen aan de wederopbouw van Europa drie verschillen noemen tussen het kapitalisme en het communisme uitleggen welke gevolgen de Koude Oorlog had voor de Europese samenwerking uitleggen hoe de eerste Europese samenwerking een nieuwe oorlog moest voorkomen.

2

PO, 12 lesuren

1x

3.0.1

SO Wereldoorlogen

Je kan:

twee redenen noemen waarom in 1933 veel Duitsers op de Nazi-partij stemden met twee voorbeelden duidelijk maken dat Hitler een einde maakte aan de democratie uitleggen dat Hitlers leer racistisch was

2

SO, 30 min 1x



drie voorbeelden noemen van anti-joodse maatregelen het verloop van de Tweede Wereldoorlog beschrijven uitleggen hoe de Verenigde Staten bijdroegen aan de wederopbouw van Europa drie verschillen noemen tussen het kapitalisme en het communisme uitleggen welke gevolgen de Koude Oorlog had voor de Europese samenwerking uitleggen hoe de eerste Europese samenwerking een nieuwe oorlog moest voorkomen.

3.1.1


Je kan:

Weten wat vraag en aanbod van arbeid te maken heeft met de economie Aangeven wat werkeloosheid is Aangeven hoe het kot dat werkgelegenheid zo’n grote invloed heeft op de economie. Aangeven wat zijn/haar kansen zijn op de arbeidsmarkt.

7 en 11 SO, 30 min 1x

3.0.2


Je kan:

Uitleggen hoe de Verenigde staten bijdroegen aan de werdeopbouw van europa

Drie verschilen noemen tussen het kapitalisme en het communisme

Uitleggen welk gevolg de koude oorlog had voor de europese samenwerking

Uitleggen hoe europese samenwerking een nieuwe oorlog moest voorkomen

Uitleggen hoe de landen van de europese unie economisch samewerken

Uitleggen welk economisch voordeel de euro heeft voor bedrijven en gezinnen

Beschrijven welke taken de volgende europese instellingen hebben: de europese commissie, de raad van de europese unie en het europees parlement

De vier stappen beschrijven om een wet te maken in de eu

Beschrijven wat de vn kunnen doen aan een buitenlands conflict

Uitleggen op welke drie manieren de eu reizen in europa makkelijker maakt

Uitleggen wat de eu doet om jongeren te betrekken bij europa

Uitleggen waarom de europese identiteit niet sterk is ontwikkeld

Met een voorbeeld uitleggen dat een europese wet ook op jouw leven invloed heeft

1 t/m 6 en 10

SO, 30 min 1x

3.1.2

Thema 11, blok 1 tot en met blok 4

Je kan:

Vertellen uit welke gebieden israel bestaat

Vertellen welke klimaten er heersen in israel

SO, 30 min 1x



Beschrijven welke groepen mensen in israel wonen

Beschrijven welke groepen mensen er in de bezette gebieden wonen

Uitleggen waarom palestijnse bedrijven niet goed kunnen concurreren met buitenlandse bedrijven

Uitleggen waarom jeruzalem voor verschillende groepen belangrijk is

Kort uitleggen waarover het conflict in israel gaat

Uitleggen waarom de joden sinds 70 n chr verspreid over veel landen wonen

Uitleggen waarom joden vanaf eind negentiende eeuw een eigen land in palestina wilden

Uitleggen welke rol de britten hebben gespeeld bij het ontstaan van het conflict in palestina

Uitleggen wat er gebeurde na de stichting van de staat israel

Uitleggen waarom de PLO werd opgericht

Uitleggen wat het doel en de werkwijze van de PLO was

Uitleggen welke gevolgen de oorlog in 1973 had

Twee gevolgen noemen van de intifada’s

Uitleggen waarom het probleem van de palestijnse vluchtelingen het moeilijk maakt om vrede te sluiten

Uitleggen waarom de stad jeruzalem het moeilijk maakt om vrede te sluiten

Uitleggen waarom de nederzettingen het lastig maken om het conflict op te lossen

Uitleggen waarom water zon groot probleem is in israel en hoe mensen aan water komen

Uitleggen welke rol de vs spelen in het conflict in israel

Vertellen hoe andere landen het conflict tussen de palestijnen en israel willen oplossen

Vertellen waarom mensen aanslagen plegen en wat het gevolg daarvan is

Uitleggen waarom er een burgeroorlog was in libanon

Uitleggen wat het conflict tussen israel en de palestijnen te maken had met de burgeroorlog in libanon.

Voorbeelden geven van hoe palestijnse en joodse kinderen te maken krijgen met het conflict in israel

Beschrijven welke beelden er bestaan bij joden over palestijnen

Beschrijven welke beelden er bestaan bij palestijnen over joden

Uitleggen welke gevolgen die beelden hebben voor het conflict in israel

Uitleggen wat de invloed van de media is in het conflict

Uitleggen dat berichten in de media over het conflict in israel standplaatsgebonden zijn

Uitleggen dat ook jouw mening standplaatsgebonden is

1 t/m 6 en 8



3.1.3


Je kan:

Het ontstaan van de Europese Unie uitleggen

Aangeven wat in- en uitvoer is van producten

Invoerrechten uitleggen als onderdeel van het begrip protectionisme

Vertellen waarom de euro is ingevoerd en waar je ermee kan betalen

Onderscheid maken tussen de verschillende geledingen binnen de EU

De regels binnen de EU benoemen

7 en 11 REP, 50 min

2x

3.2.2 PO thema 11, muurkrant 1, 2, 4, 5, 12

Po, 6 lesuren

1x


Kerndoelen Mens en Maatschappij Kerndoel 1:

De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen en daarbij respectvol met kritiek om te gaan. Kerndoel 2:

De leerling leert een kader van tien tijdvakken te gebruiken om gebeurtenissen, ontwikkelingen en personen in hun tijd te plaatsen. Kerndoel 3:

De leerling leert een eigentijds beeld van de eigen omgeving, Nederland, Europa en de wereld te gebruiken om verschijnselen en ontwikkelingen in hun omgeving te plaatsen. Kerndoel 4:

De leerling leert een eenvoudig onderzoek uit te voeren naar een actueel maatschappelijk verschijnsel en de uitkomsten daarvan te presenteren. Kerndoel 5:



De leerling leert historische bronnen te gebruiken om zich een beeld van een tijdvak te vormen of antwoorden te vinden op vragen, en hij leert daarbij ook de eigen cultuurhistorische omgeving te betrekken. Kerndoel 6:

De leerling leert de atlas als informatiebron te gebruiken en kaarten te lezen en te analyseren om zich te oriënteren, zich een beeld van een gebied te vormen of antwoorden op vragen te vinden. Kerndoel 7:

De leerling leert in eigen ervaringen en in de eigen omgeving effecten te herkennen van keuzes op het gebied van werk en zorg, wonen en recreëren, consumeren en budgetteren, verkeer en milieu. Kerndoel 8:

De leerling leert over overeenkomsten, verschillen en veranderingen in cultuur en levensbeschouwing in Nederland, leert eigen en andermans leefwijze daarmee in verband te brengen, en leert de betekenis voor de samenleving te zien van respect voor elkaars opvattingen en leefwijzen. Kerndoel 9:

De leerling leert op hoofdlijnen hoe het Nederlandse politieke bestel als democratie functioneert en leert zien hoe mensen op verschillende manieren bij politieke processen betrokken kunnen zijn. Kerndoel 10:

De leerling leert de betekenis van Europese samenwerking en de Europese Unie te begrijpen voor zichzelf, Nederland en de wereld. Kerndoel 11:

De leerling leert over de verdeling van welvaart en armoede over de wereld, hij leert de betekenis daarvan te zien voor de bevolking en het milieu, en relaties te leggen met het (eigen) leven in Nederland. Kerndoel 12:

De leerling leert actuele spanningen en conflicten in de wereld te plaatsen tegen hun achtergrond, en leert daarbij de grote onderlinge afhankelijkheid in de wereld, het belang van mensenrechten en de betekenis van internationale samenwerking te zien.

Documents

Programma van Toetsing en Doorstromingvmbo.osgs.nl/wp-content/uploads/sites/5/2018/09/PTD-MM-1819.pdf · Kunt een kaart opzoeken in de atlas met het namenregister; Kunt een plaats