PROGRAM PROFILAKTYCZNY DLA KLASY II d

Opracowała: wychowawczyni – mgr J. Przygocka

Celem tego programu jest:

1.Dostarczenie informacji o alkoholu i innych substancji uzależniających oraz ozagrożeniach towarzyszących ich zażywaniu.

2. Wskazanie możliwości unikania tych zagrożeń i sposobów radzenia sobie z nimi.3. Pokazanie perspektyw zdrowegożycia i drogi do satysfakcji osobistych bez zażywania

alkoholu i innych substancji uzależniających.

Program profilaktyczny ma dostarczyć klasie II d informacji o różnych substancjachuzależniających, głównie alkoholu i nikotyny, gdyż są to najbardziej popularne substancjeuzależniające i uszkadzające młodzież.

Z analizy zachowań uczniów klasy II d wynika,że większa część grupy spożywała conajmniej jeden raz alkohol, a spora część spożywa go bardzo często.

W działaniu profilaktycznym pożądane będzie spokojne, aczkolwiek bardzo sugestywneprzekazywanie informacji o tym,że spożywanie nawet niewielkich ilości alkoholu w okresiedojrzewania człowieka uszkadza jego organizm, umysł, iżycie uczuciowe oraz przeszkadza wrozwoju. Należy dobitnie rozróżnić używanie od nadużywania alkoholu.Nadużywanie, to picie:

- zbyt wcześnie,- za dużo,- w nieodpowiednich okolicznościach.

W programie profilaktycznym dla mojej klasy pragnę uwzględnić 4 sprawy:1. Przedstawić działanie alkoholu i innych substancji oraz konsekwencji ich używania i

nadużywania, a także przekazać informacje dotyczące uzależnienia od alkoholu i metod leczenia;2. Przeznaczyć czas naćwiczenie umiejętności odmawiania i podejmowaniaświadomych

decyzji dotyczących używania substancji uzależniających i opierania się naciskowi grupy.3. Promować wśród uczniów zdrowie, czyli zdrowy i wartościowy styl życia, a także

uświadomić osiąganie zadowolenia i szczęścia przy pomocy naturalnych, a nie chemicznychśrodków( wycieczki klasowe na basen i lodowisko, ferie zimowe na sportowo, sportowe zajęciapopołudniowe, dyskoteki klasowe, obozy sportowe podczas wakacji, wyjazdy do kina i teatru).

4. Przedstawić zagadnienia dotyczące umiejętności psychologicznych pomocnych wradzeniu sobie z trudnymi sytuacjamiżyciowymi, ułatwiającymi kontakt z innymi ludźmi i zsamym sobą. Umacniać poczucie własnej wartości, uczyć radzenia ze stresem i z przykrymiemocjami.

Opracowany przeze mnie program profilaktyczny zawiera 7 kolejnych tematów nagodziny wychowawcze oraz jedno spotkanie z rodzicami. Oprócz tego uwzględniłam szeregdziałań, promujących zdrowy trybżycia, a mianowicie organizacje ferii zimowych pod hasłem:„Bieganie i granie to chluba, alkohol to zguba”, organizacje obozu sportowego w okresie wakacjiletnich, wycieczki klasowe (rowerowa do pobliskich jezior, autokarowa na basen i lodowisko, dokina i teatru, na mecz siatkówki).

ZAJĘCIA NR 1

Temat: Sprawy, dla których wartożyć.

Cel zajęć:

1.Zainteresowanie uczniów treścią i formą programu profilaktycznego.2.Dostarczenie doświadczeń angażujących i integrujących uczniów.

Czas trwania: 2 godziny wychowawcze.

Materiały :

Podstawowe treści:

1. Istnieją sprawy, dla których wartożyć - Miło ść, Wolność, Przyjaźń, Radość.2. Na drodze do tych wartości człowiek spotyka przeszkody i pułapki.

Przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie - dzisiaj zajmiemy się tym, po co wartożyć i tym, jak wartożyć. Nigdy nie jest zawcześnie i nigdy nie jest za późno, by o tym pomyśleć i porozmawiać.

2. Prowadząca proponuje uczniom wspólne obejrzenie filmu (10-15 min.) z koncertu rockowego.Po obejrzeniu filmu należy podkreślić, że koncert odbywał się pod hasłem: „Muzyka moimalkoholem - słucham, ale nie muszę pić”. Ponadto należy uświadomić młodzieży, że większośćuczestników koncertu szuka dobrej zabawy, przyjaźni, odprężenia. Film nadaje się do zainicjowaniadyskusji z klasą. Należy dać okazję do „wygadania się” (ok. 7-10 min.).

3. Po uwagach własnych i ewentualnej rozmowie z uczniami na temat filmu prowadząca opowiadao celach programu profilaktycznego.

Podstawowe treści programu:

a) Istnieją sprawy, dla których wartożyć-Miłość, Wolność, Przyjaźń, Radość. Na drodzedo tych wartości człowiek spotyka przeszkody i pułapki. Można uczyc się sztukiznajdowania dobrych dróg, pokonywania przeszkód i omijania pułapek. Możnaposzukiwać swego szczęścia w naturalny sposób.

b) Istnieją pewne substancje chemiczne, które po wprowadzeniu do organizmu wywierająduży wpływ, na to co człowiek czuje, jak myśli, jak się zachowuje oraz oddziaływują napracę mózgu, serca, wątroby, nerek i płuc. Ludzie zażywają te substancje, bo oczekują,że będą przeżywać przyjemne uczucia,że będzie im się lepiej żyło.]

c) Wielu ludzi sięgając po te substancje wpada w bardzo groźną pułapkę. Człowiekzaczyna odczuwać bardzo silny przymus wewnętrzny, by je stale zażywać. Staje się odnich uzależniony, tzn. nie potrafi czuć się dobrze i normalnieżyć, jeżeli nie zazywa tychsubstancji.

d) Systematyczne zażywanie tych substancji niszczy organizm i psychikę człowieka, a wwielu przypadkach powoduje przedwczesną śmierć. Uzależnienie jest chorobą bardzotrudną do leczenia, ale alkoholik i narkoman może ocalić swojeżycie, jeżeli w porę trafido odpowiedniej placówki leczniczej.

e) Można zapobiegać wpadaniu w uzależnienie, jeżeli człowiek uzyska w poręodpowiednie informacje o substancjach uzależniających, nauczy się jak ich unikać.Przedmiotem szczególnej uwagi w programie są pułapki zastawiane przez alkoholetylowy znajdujący się w takich napojach jak piwo, wino czy wódka .

f) Alkohol oszukuje tzn. wywiera podstępny wpływ na umysł człowieka i podsuwafałszywe przekonania na swój temat. Czasem człowiek sięga po alkohol właśnie po to,by oszukać samego siebie-gdy ma realne problemy pije, by o nich zapomnieć. Ale to nierozwiązuje jego problemów. Na temat alkoholu często oszukują również ci, którzyzarabiają na jego sprzedaży i którym zależy żeby ludzie więcej pili.

g) Można nauczyć się różnych rzeczy, które będą potrzebne do radzenia sobie zżyciem bezpomocy alkoholu i do znajdowania trzeźwych przyjemności.

4. Po przekazaniu uczniom podstawowych treści programu, na kolejnej godzinie wychowawczejnauczyciel proponuje klasie „burzę mózgów” na temat: co to jest dobreżycie? Sam zapisuje natablicy pomysły zgłaszane przez uczniów (jeden zuczniów zapisuje te pomysły na arkuszu papieru)– 5–7 minut.W czasie tego zadania nauczyciel zwraca uwagę, czy pojawiają się wypowiedzi dotycząceMIŁOŚCI, WOLNOŚCI, PRZYJAŹNI, RADOŚCI (jeśli nie, proponuje je osobiście).

5. Następnie prowadzący proponuje indywidualną grę skojarzeń. Polega ona na wymyślaniu przezkażdego z uczniów pięciu osobistych skojarzeń, związanych z MIŁOŚCIĄ, WOLNOŚCIĄ,PRZYJAŹNIĄ i RADOŚCIĄ. Skojarzenia te dotyczą kolejno następujących tematów:

• żywa istota,• roślina,• kolor,• owoc,• elementy natury iżywiołu.

Do zadania wykorzystujemy ulotkę nr 1 pt. „ Poszukiwanie szczęścia” – 5 min.

6. Ostatnia część zajęć – wspólna pogadanka skoncentrowana wokół dwóch tematów:a) jakie są najważniejsze przeszkody i pułapki na drodze do MIŁOŚCI, WOLNOŚCI,

PRZYJAŹNI i RADOŚCI ?b) co może pomagać w poszukiwaniu dobrych dróg ?

Prowadząca słuchając wypowiedzi stara się wypełniać na tablicy tabelę:

Co pomaga? Co przeszkadza? Jakie są pułapki?

Miłość ___________ _____________ _____________Wolność ___________ _____________ _____________Przyjaźń ___________ _____________ _____________Radość ___________ _____________ _____________

Na zakończenie prowadząca wprowadza krótko, ale sugestywnie temat chemicznej pułapki, wktórą wpada część ludzi poszukujących MIŁOŚCI, WOLNOŚCI, PRZYJAŹNI i RADOŚCI orazzapowiada,że o tym będzie mowa na następnych zajęciach.

ZAJĘCIA NR 2

Temat: Alkohol, papierosy i inne substancje uzależniające.

Cel zajęć:

1.Dostarczenie podstawowych informacji o alkoholu,papierosach i innych substancjach i ich działaniu.

2.Ujawnienie nieprawdziwych przekonań na temat alkoholu iutrwalenie hasła „alkohol oszukuje”.

Czas trwania: 1 godzina wychowawcza.

Materiały :

Podstawowe treści:

1. Rozróżnienie naturalnych i sztucznych (chemicznych) dróg do uzyskania dobregosamopoczucia.2. Zapoznanie uczestników z rodzajami substancji odurzających i z mechanizmemdziałania poszczególnychśrodków.3. Uświadomienie, iż alkohol oszukuje iże na temat alkoholu oszukują ludzie.

Przebieg zajęć:

1. Wstęp – ok. 3 min.Powiedz uczniom,że każdy człowiek pragnie przeżywać przyjemne uczucia, a gdypojawiają się uczucia przykre, chce by trwały jak najkrócej. Każdy ma własne sposoby natrudne chwile i próbuje poszukiwać własnej drogi do przyjemności i radości.

2. Zadaj uczniom pytanie:„Co waszym zdaniem ludzie robią, żeby czuć się dobrze iżebypoprawić swoje samopoczucie? – daj chwilę na skojarzenia, a następnie zapisz podawanepomysły na tablicy, podzielonej na dwie części. Na jednej części będą zapisywanenaturalne sposoby uzyskiwania zadowolenia zżycia ( wyjście do kina, teatru ,spotkanie,sport, taniec, randka, książki, wycieczki, obozy, ciekawa praca ). Druga część jestzarezerwowana dla chemicznych sposobów poprawy samopoczucia, zmiany nastroju (picie alkoholu, palenie papierosów, marihuany itp.)

3. Po napisaniu wszystkich propozycji - nauczyciel wyjaśnia dlaczego podzielił tablicę nadwie części – że istnieją dwa sposoby , przy pomocy których ludzie wpływają na swojeuczucia.

Pierwszy sposób –polega na tym ,że człowiek próbuje tak postępować, aby jegożyciestawało się lepsze. Potrzebna jest do tego własna aktywność wybór takich działań, któreczłowiekowi służą, a przy tym nie szkodzą jemu samemu i innych ludziom.

Drugi sposób – czyli droga sztuczna – na ulepszenie samopoczucia – to zażywaniesubstancji chemicznych po to, by uciec od przeżywania stanów przykrych (np. smutku,żalu, złości, bezradności). Substancje te działają chemicznie i bezpośrednio na mózg, a podich wpływem uczucia ulęgają zmianie – ludzie czują się lepiej tylko w danej chwili,

pomimo, iż nic dobrego się nie wydarzyło. Jednak tylko na początku brania tych substancjiuzyskuje się oczekiwany efekt, a po jakimś czasie pojawia się przykre napięcie.

Ważne, aby uczniowie dowiedzieli się, ze ludzie poprawiając swój nastrój drogąchemiczną ograniczają swoją wolność i zanieczyszczają swój umysł.

4. Prowadzący proponuje uczniom, aby opowiedzieli o własnych i naturalnych sposobach.Nakieruj swoją klasę, aby zorganizowała wycieczkę autokarową na basen i lodowisko doGorzowa (jako jeden ze sposobów na polepszenie samopoczucia).

5. Następnie nauczyciel wypisuje na tablicy nazwy uzależniających substancjichemicznych krótko opowiada o ich działaniu i potocznych nazwach.

Substancje

a) Nikotyna (składnik dymu tytoniowego)b) Alkohol etylowy ( składnik piwa, wina, koktajli, koniaków, wódek itd.)c) Środki przeciwbólowe i uspakajająced) Konopie (marihuana)e) Halucynogeny (LSD)f) Inhalanty (rozpuszczalniki lotne, kleje)g) Amfetaminah) Kokainai) Substancje makowe (morfina, opium, heroina)

Nauczyciel podkreśla, że różne napoje alkoholowe (piwo, wino, koktajle, wódki,koniaki) zawierają tę samą substancję chemiczną, która nazywa się alkoholem etylowym idziała tak samo. Prowadzący uświadamia, że bardzo wielu ludzi wpada w pułapkęchemicznego uzależnienia i ze alkohol oszukuje, szczególnie tych, którzy pija często idużo. Oszustwa alkoholowe pochodzą z dwóchźródeł. Z jednej strony, człowiek, który pijezniekształca obrazświata, na który patrzy i oszukuje samsiebie. Z drugiej strony istniejeduża grupa ludzi, która oszukuje innych na temat alkoholu, dlatego,że chce w ten sposóbzarobić pieniądze.6. Prowadząca wybiera dwie grupy trzyosobowe i przedstawia im na głos zadanie ( wpostaci scenki rodzajowej).

Jesteście grupa specjalistów od reklamy. Ostatnio udało się wam namówić wielu ludzi dokupowania gumy dożucia. Teraz zatrudnia was dyrekcja wielkiego browaru, któraniedawno wydała 20 milionów dolarów na zakup nowych urządzeń do produkcji piwa ibardzo pragnie, aby te pieniądze szybko im się zwróciły i przyniosły zysk. Do tego celupotrzebują, aby więcej ludzi zaczęło pić więcej piwa. Szczególnie zależy im, by zachęcić dopicia młodych ludzi. Dyrekcja wie,że reklama alkoholu jest w Polsce zabroniona przezprawo i dlatego chce,żebyście w sposób ukryty zamanipulowali umysłami waszychkolegów. Zatrudniono was po to, byście wymyślili kampanię, która będzie zachęcaćmłodych ludzi do picia piwa. Macie kilka minut na przygotowanie różnych sposobówmanipulacji, które później zastosujecie wobec całej klasy w celu namówienia waszychkolegów do zakupu piwa..

Druga grupa ma wymyślić kampanię reklamową, która będzie zachęcać do paleniapapierosów.

7. W czasie, gdy dwie grupki wymyślają scenki nauczyciel przedstawia w skrócienegatywne skutki palenia papierosów.

8. Zespoły wynajętych reklamiarzy próbują namówić klasę do zakupu piwa i papierosów.Pozostała część uczniów próbuje odpierać reklamy.

9. Na zakończenie zajęć nauczyciel przedstawia typowe oszustwa alkoholowe i nikotynowei podkreśla, że w Polsce reklama napojów alkoholowych jest zabroniona przez prawo, aleiż niektórzy łamią ten zakaz z chęci zysku.

ZAJĘCIA NR 3

Temat: Używanie i nadużywanie alkoholu i leków.

Cele zajęć:

1. Dostarczenie wiadomości potrzebnych do sprawowania kontroli nad ryzykownymizachowaniami dotyczącymi substancji chemicznych.

2. Wprowadzenie rozróżnienia : „używanie – nadużywanie”.3. Uwrażliwienie młodzieży na sygnały ostrzegawcze mówiące o nadużywaniu

substancji chemicznych.4. Zwiększenieświadomości powodów, dla których ludzie piją i palą.

Materiały :

Przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie. Prowadzący wyjaśnia, co znaczy nadużywanie, czyli złeużywanie.

� narkotyki ( marihuana, kokaina, heroina itd. )� tytoń – palenie jest zawsze szkodliwe,� leki uspakajające, przeciwbólowe, nasenne, pobudzające – zażywanie bez wskazań

lekarza jest nadużywaniem,� kleje i rozpuszczalniki – każde wdychanie jest nadużywaniem,� alkohol – nadużywaniem jest picie za wcześnie, za dużo, w nieodpowiednich

okolicznościach.W tym miejscu należy podkreślić, iż różne napoje alkoholowe zawierają tę samą

substancję chemiczną, która działa tak samo.

2. Zadanie dla wszystkich. Nauczyciel stwierdza przed klasą, że alkoholu nie powinno się pićprzed 18-tym rokiemżycia, ale wszyscy wiedzą, że to się zdarza. Prowadzący proponujezrobienie wspólnej listy powodów, dla których młodzi ludzie sięgają po alkohol (N wypisuje je natablicy). Następnie uczniowie dokonują wyboru poprzez głosowanie trzech powodów, z którymiszczególnie trudno sobie poradzić. Po tym głosowaniu wychowawca próbuje wyjaśnić, jak możnasobie radzić z tymi powodami.

3. Nauczyciel podsumowujećwiczenie, przedstawiając krótko główne przyczyny sięgania poalkohol, tytoń i narkotyki. Są to:

� ciekawość,� bunt wobec zakazów,� presja kolegów,� demonstrowanie swej dorosłości i niezależności,� nieśmiałość,� trudności w nawiązywaniu kontaktów z osobami przeciwnej płci.

4.Krótka informacja o tym, jakie są nieodpowiednie okoliczności picia alkoholu przezludzi dorosłych:

� picie nawet niewielkich ilości alkoholu przed prowadzeniem pojazdów lubobsługą urządzeń technicznych,

� picie nawet niewielkich ilości w czasie ciąży,� picie w czasie choroby i przy zażywaniu różnych lekarstw.

5. Nauczyciel podaje sposób obliczania ilości alkoholu wprowadzanego do organizmu( wykorzystujemy ulotkę).

6. Wychowawca zadaje zadanie domowe : „Jakie znacie i jakie możecie sobiewyobrazić szkody, spowodowane przez picie waszych rówieśników?”.

7. Podsumowanie zad. dom na kolejnej lekcji wych. Nauczyciel zapisuje na tablicy:Alkohol:

- uszkadza organy wewnętrzne: wątrobę, serce, nerki, mózg,- uszkadza zdolność do uczenia się i zapamiętywania- prowadzi do konfliktów zachowań naruszających prawo i obyczaje- psuje kontakty miedzy dziewczętami a chłopcami- jestźródłem napięć i konfliktów między rodzicami i młodzieżą- obniża kondycję fizyczną- utrudnia rozwój uczuciowy

ZAJĘCIA NR 4

Temat: Alkoholizm jest chorobą.

Cele zajęć:

1. Dostarczenie realistycznego przykładu funkcjonowania osoby uzależnionej ijej rodziny.

2. Pogłębienie wiadomości o uzależnieniu i współuzależnieniu.3. Dostarczenie wiadomości o tym jak nadużywanie alkoholu może

przekształcić się w śmiertelną chorobę.4. Poznawanie zjawisk występujących w rodzinie alkoholowej.

Czas trwania : 2 godziny wychowawcze.

Materiały :

Przebieg zajęć:

1. Prowadzący zapowiada projekcję fragmentu filmu amerykańskiego „Rozdartedusze”, pokazującegożycie rodziny, w której ojciec jest osobą uzależnioną.

2. Po projekcji filmu dzieci dzielą się doznanymi wrażeniami.

3. Omówienie następujących zagadnień przez wychowawcę:� Jeżeli ktoś z członków rodziny jest uzależniony, to cała rodzina doznaje

szkód i jest wciągnięta w skutki tej choroby.� Ludzie, którzy otaczają osobę uzależnioną czują się bezsilni, narażeni są

na wiele stresów, poczucie winy, wstydu, krzywdy.� Uzależnienie od alkoholu jest zjawiskiem powszechnym, dotyczy wielu

rodzin i w każdej z nich wygląda podobnie.� Żaden z członków rodziny nie jest bezpośrednio odpowiedzialny za

wystąpienie choroby alkoholowej bliskiej osoby, nie powinien sięwstydzić, ani czuć się winny.

� Osoby otaczające alkoholika robią w dobrej wierze wiele rzeczy, którepogarszają sytuację – ułatwiają mu ucieczkę od choroby. Trzebapozwolić, by alkoholik sam ponosił konsekwencje tego co robi i nienależy chronić go przed przykrościami.

� Rodzina osoby uzależnionej może szukać osoby z zewnątrz (N podajeprzygotowane adresy kontaktowe osób i placówek, które oferują pomocosobom uzależnionym i ich rodzinom).

Na ulotce nr 4 uczniowie zapisują podane przez N adresy.

4. Nauczyciel omawia przygotowane przez siebiećwiczenie pt. „Droga douzależnienia”. Celemćwiczenia jest ogólne zapoznanie uczniów z etapamiuzależnienia. Należy podkreślić, że ma to być poznanie przez doświadczenie, anie tylko przez wykład zjawiska osaczenia człowieka.

Prowadzący wybiera spośród uczniów trzech aktorów, którzy będą odgrywać roleosób uzależnionych w trzech kolejnych scenkach. Pozostali uczniowie losująkarteczki (przygotowane przez N). Na każdej kartce znajduje się jedno zdanie.Każdemu ze zdań przyporządkowany jest jeden z 3 symboli (X,Y,Z).

X – pierwsza faza przywiązania się do alkoholu,Y – środkowa faza, w której alkohol staje się coraz bardziejniezbędny do radzenia sobie z trudnymi sytuacjami,Z – faza ostatnia, w której człowiek jest już uzależniony,zarówno fizycznie, jak i psychicznie.

5. Nauczyciel podaje polecenie odgrywania scenek:

„Wszystkie osoby, które wylosowały zdania z symbolem „X” tworzą krąg wokółgłównego aktora. Każdy po kolei odczytuje swój tekst, a następnie główny aktorstara się po każdym tekście powtórzyć, to co usłyszał. Po powtórzeniu wszystkichzdań uczniowie przez chwilę stoją w milczeniu, a następnie wracają na swojemiejsca. Podobnie przebiegają scenki z drugim i z trzecim aktorem.”

Przez cały czas N. czuwa nad prawidłowym przebiegiem scen i ewentualnieinterweniuje wtedy, gdy coś zaburza jego przebieg.

6. Nauczyciel omawia scenki, przekazując uczniom następujące informacje:� istota uzależnienia polega na tym,że człowiek traci zdolność do kontroli

swojego picia i w związku z tym alkohol może go zgubić,� uzależnienie rozwija się stopniowo i przechodzi przez kolejne fazy

(przedstawione w scenkach ),� osoba uzależniona jest nieświadoma swojej choroby oraz drogi do niej,� człowiek uzależniony od alkoholu lub narkotyków czuje się bezradny i nie

może sam sobie pomóc,� osobę uzależnioną może uratować tylko profesjonalna pomoc, ale osoba ta

zazwyczaj nie widzi powodów do leczenia

Lista zadań do ćwiczenia o etapach uzależnienia:

FAZA PIERWSZA

X: Piję, gdy jest mi smutno, bo alkohol poprawia mój nastrój.X: Gdy boję się jakieś sytuacji, alkohol dodaje mi odwagi.X: Kiedy się napiję staję się rozmowny iśmiały,X: Coraz częściej dzień zaczynam od wypicia alkoholu,X: Potrzebuję alkoholu by móc się rozluźnić,X: Nie lubię jak na przyjęciach zaczyna brakować alkoholu,X: Zawsze staram się mieć jakiś zapas alkoholu w domu i pilnuję żeby się nieskończył.

FAZA ŚRODKOWA

Y: ”Klin” rano jest moim świetnym lekarstwem na kaca.Y: Piję teraz więcej niż kiedyś, żeby osiągnąć dobry nastrój,Y:, Kiedy wypiję tracę kontrolę nad moim zachowaniem i robię rzeczy, którychpóźniej żałuję,Y: Często nie pamiętam, co działo się, kiedy piłem,Y:, Kiedy wypiję nie panuję nad swoimi uczuciami,Y: Zawaliłem kilka ważnych spraw, ponieważ zbyt dużo wypiłem,Y: Nikt mnie nie rozumie. Nie chcę już słuchać tych pretensji rodzinnych,Y: Mogę udowodnić, że potrafię przerwać picie w każdym momencie,Y: Widzę, że im dłużej człowiek pije, tym mocniejszą ma głowę

FAZA PÓŹNA

Z: Muszę się napić, bo to pozwala zapomnieć o tym, co wczoraj robiłem,Z: Opuściły mnie wszystkie bliskie osoby,Z: Boję się sytuacji, w której zabrakłoby mi alkoholu,Z: Często czuję, że muszę się napić, bo nie wytrzymam,Z: Czuję się winny wobec mojej rodziny, ale kiedyś im to wynagrodzę,Z: Po wypiciu pierwszego kieliszka nie mogę powstrzymać się przed następnym,Z: Nie pamiętam, co działo się ze mną , kiedy wczoraj wypiłem,Z: Kiedy przerywam picie , czuję lęk i jest mi bardzoźle,Z: Zdarza mi się pić przez kilka dni pod rząd i prawie nic wtedy nie wiem.

ZAJĘCIA NR 5

Temat: Alkohol i życie uczuciowe.

Cele zajęć:1. Poznawanie wzajemnych związków między piciem alkoholu a

życiem uczuciowym.2. Zwiększenieświadomości zagrożeń dlażycia uczuciowego,

spowodowanych przez nietrzeźwe zachowania innych ludzi.

Czas trwania: 1 godzina wychowawcza.

Materiały :

Przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie ( 5-7 min. )

Jedną z najważniejszych spraw wżyciu człowieka są uczucia- nadają one barwę wżyciu, SA miarą sensownością życia. Alkohol bardzo silnie wpływa na nasze uczucia.Bezpośredni wpływ polega na tym , ze po wypiciu alkohol rozpuszczony we krwi docierado tego miejsca w mózgu , które reguluje naszeżycie uczuciowe. W ten sposób:

a) ludzie uśmierzają swoje przykre uczucia ( smutek, cierpienie, poczuciewiny, lęk )

b) wzbudzają w sobie przyjemne uczucia ( rozluźnienie, wesołość,beztroskę )

c) zmieniają swoje myślenie postępowanie.

Jednakże N. uświadamia młodzieży, że przykre uczucia uśpione na chwilępowracają ze zdwojoną siłą , a przyjemne uczucia zwabione alkoholem szybko znikająpozostawiają po sobie pustkę i pragnienie ponownego zażywania.

2. Praca w grupach. Prowadzący proponuje wspólne zbadanie , jakie uczucia odgrywająważną rolę w życiu człowieka. Zadaje pytanie:„ Jakie rodzaje uczuć najlepiej znacie?”Wypiszcie je na kartce papieru. ( Każda grupa wypisuje rodzaje uczuć ). (5 min.)

3. Po wykonaniu zadania liderzy grup czytają wypisane na kartkach uczucia. Pozostałegrupy uzupełniają brakujące określenia.(3 min.)Następnie uczniowie na polecenie nauczyciela podkreślają uczucia przyjemne- jasnymkolorem, uczucia przykre- ciemnym kolorem. (2 min.)

4. Prowadzący rozpoczyna pogadankę , zadając pytanie: „ Co mogą robić ludzie , gdyprzeżywają przykre uczucia, aby nie sięgać po alkohol lub inne substancje chemiczne?”- trwa dyskusja, w międzyczasie nauczyciel rozdaje ulotkę nr 5 ( alkohol i uczucia )-10min., proponując zorganizowanie wycieczki do kina lub teatru.

5. Prowadzący proponuje na zakończenie zajęć wspólną naradę nad tym , jak można sobieradzić i jak można się bronić przed różnymi przykrościami powodowanymi przez pijanychludzi. Pomysły podawane przez klasę zapisuje na tablicy lub arkuszu papieru. Włącza sięrównież z własnymi pomysłami. Podpowiada,że w niektórych przypadkach można

oczekiwać pomocy ze strony policji i służb porządkowych. Człowiek ma prawo bronić sięprzed brutalnością, wulgarnością i przemocą. Ludzie powinni wspierać się w samoobronieprzed tymi zjawiskami.

Lista uczuć pomocna w zajęciach:

Radość – wesołość, rozbawienie, przyjemność, rozkosz, zadowolenie;Akceptacja – adoracja, fascynacja, zachwyt,życzliwość i sympatia;Strach – obawa, przerażenie, lęk, trwoga, niepokój;Zdziwienie – zaskoczenie, rozczarowanie, niedowierzanie;Smutek – żal, zaduma, tęsknota, przygnębienie, rozpacz, litość;Niesmak– wstręt, obrzydzenie, odraza, wstyd, znudzenie;Gniew – złość, wściekłość, irytacja, niechęć, przykrość, zazdrość;Czujność – napięcie, niepewność, oczekiwanie;Bezpieczeństwo– zaufanie, pewność, wiara, nadzieja.

ZAJĘCIA NR 6

Temat: Podejmowanie świadomych decyzji w sprawieużywek i uczenie się, jak odmawiać bez obawy przedodrzuceniem.

Cele zajęć:1. Uczenie podejmowania odpowiedzialnych decyzji związanych z

piciem, paleniem i zażywaniem innychśrodków odurzających.2. Uczenie się umiejętności obrony przed naciskiem otoczenia.

Czas trwania: 1 godzina wychowawcza.

Materiały :

Przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie (2 min.). Prowadząca wyjaśnia uczniom,że dzisiejsze zajęcia będą dotyczyłysytuacji, w których ludzie są nakłaniani do próbowania i zażywania substancji odurzających. Poraz kolejny podkreśla, iż różne napoje alkoholowe, czyli piwo, wino, koktajle, wódka i koniakizawierają tę samą substancję, która nazywa się alkoholem etylowym i działa tak samo naorganizm człowieka.

2. Mini-wykład wychowawcy (7min.). Alkohol odgrywa ważną rolę we współżyciu ludzi, awspólne picie jest:

a) związane obyczajowo z uroczystościami i świętami,b) używane jako sposób na załatwianie różnych spraw.Ponadto ludzie niekiedy używają alkoholu, aby manipulować innymi ludźmi, czyli upijają ich wcelu wykorzystania, ośmieszenia, kompromitacji lub też sprawdzają, czy mają nad nimi władzę.Zdarza się, że ludzie, na których nam zależy , próbują namawiać nas do robienia rzeczy, które namnie pasują lub są dla nas złe – wtedy trzeba umieć zdecydowanie odmówić. Odmawianie jestumiejętnością, której można się nauczyć.

3. Wychowawca zapowiadaćwiczenie: „Podczas dzisiejszych zajęć będziecie to właśnie robić.Pomocą w tego typu sytuacjach będzie trzyetapowy program, który kolejno omówimy.”(10min.).

ETAP INauczyciel przekazuje: „Sprawdź czy to co proponuje kolega jest dla ciebie dobre.” Niekiedy wartozadać sobie pomocnicze pytania:- czy jest to bezpieczne?- czy jest to dla mnie zdrowe?- czy moi rodzice zgodziliby się na to?- jak będę się czuł, kiedy to zrobię?ETAP IIJeżeli pomysł jest zły, powiedz najpierw sobie: NIE. TEGO ROBIĆ NIE BĘDĘ.Kiedy ocenisz,że pomysł jest zły, szybko przekonaj sam siebie,że potrafisz odmówić. Nauczycieluświadamia młodzieży, że jest wiele możliwości odmawiania w taki sposób, aby zachować swojezdanie nie raniąc nikogo, nie kłócąc się i nie obrażając innych.W tym momencie prowadzący podaje uczniom 3 proste sposoby:

a) Po prostu możesz powiedzieć „NIE” – nie wchodząc w zbędne dyskusje. Bądź stanowczy iuprzejmy.

b) Możesz robić dalej swoje, nie wchodząc w sytuację, którą proponuje ci kolega.c) Możesz zwyczajnie odejść – kiedy nie da się nic zrobić. Będzie toświadczyć o twojej sile i

stanowczości.ETAP IIIPowiedz „NIE” i ewentualnie zaproponuj w zamian coś innego, czyli zaproponuj, co ewentualniemoglibyście robić. Powiedz koledze,że chcesz dalej z nim być, ale to nie znaczy,że będziesz robićrzeczy, na które nie masz ochoty i na które się nie godzisz.

4. Scenki klasowe. Prowadząca proponuje uczniom, aby dobrali się w dwójki i przygotowali się doodegrania ról (jeden uczeń namawia do wypicia alkoholu, drugi uczy się odmawiać,wykorzystując przedstawione na lekcji trzy etapy). Wybrani przez nauczyciela uczniowieodgrywają scenki. (20 min.).

5. Wspólne omówieniećwiczenia – 7 min.Prowadzący prosi uczniów o uwagi na temat tego, jak im się namawiało i odmawiało. Co było

łatwiejsze? Podsumowując wyraźnie podkreśla, że:� odmawianie jest trudną sytuacją, jednakże życie codzienne przynosi wiele sytuacji, w

których należy odmawiać,� w pewnych sytuacjach nieumiejętność powiedzenia NIE rodzi dramatyczne skutki,

dotyczące zwłaszcza takich sytuacji, kiedy chodzi ośrodki odurzające,� odmawiania uczymy się przez całeżycie.

ZAJĘCIA NR 7

Temat: Zdrowe i dobreżycie.

Cele zajęć:1. Dostarczenie informacji o pozytywnych wymiarach zdrowego

życia.2. Zwrócenie uwagi na znaczenie pozytywnego stosunku do siebie i

dobrych kontaktów z innymi ludźmi.3. Pokazanie możliwości poszukiwania dobregożycia bez pomocy

alkoholu.

Czas trwania: 1 godzina wychowawcza.

Materiały : ulotka nr 7, strona internetowa www.pgbabimost.prv.pl

Przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie. Przedstawienie przez prowadzącą podstawowych treści w formiekrótkiej opowieści ( 5 min ).Podstawowe treści:

a) Każdy człowiek pragnie dobrzeżyć – jednak ludzie mają różne wyobrażenia naten temat.

b) Ludzie mogą robić dobre i złe rzeczy ze swoimżyciem. Zdroweżycie polega narobieniu dobrego użytku ze swoich możliwości.

c) Zdrowe i dobreżycie, to przede wszystkim dobre traktowanie siebie oraz dobrewspółżycie z innymi ludźmi.

d) Dobre traktowanie siebie polega na tym, aby być przyjacielem dla samegosiebie, by nie szkodzić sobie i mieć do siebie pozytywny stosunek, czyliakceptować się i dobrze o sobie myśleć.

e) Dobre współżycie z innymi zależy od pewnych umiejętności, których człowiekmoże się uczyć.

f) Alkohol często jest używany tylko dlatego,że ludzie nie umieją dobrzetraktować siebie i brakuje im umiejętności do współżycia z innymi.

2. Po wprowadzeniu wychowawczyni zachęca uczniów do wypowiedzi na temat „co to jestdobreżycie?” (5min.).

3. Nauczyciel proponujećwiczenie, aby każdy uczeń napisał na kartce coś dobrego na swójtemat, zaczynając od słów: „Jestem … ”. Następnie uczniowie wrzucają do jakiegośpojemnika zapisane kartki, a prowadzący prosi po chwili, by każdy wyciągnął jakąś jednąkartkę i przeczytał na głos (kartki są anonimowe). W czasie odczytywania kartekprowadzący zwraca uwagę na ich zawartość i ewentualnie życzliwie komentuje wmomentach, gdy ujawniają się trudności w pozytywnym myśleniu na swój temat (10min.).

4. Po tymćwiczeniu nauczyciel podaje uczniom (w pierwszej osobie) umiejętności, któresą ważne w kontaktach z innymi ludźmi. Prowadząca opowiada o tym,że ludzie, którzymają braki tychże umiejętności próbują je nadrabiać przy pomocy alkoholu i wpadają wpułapki. Są to:

a) Zrozumienie – potrafię dostrzegać pragnienia i potrzeby innych ludzi oraz ich punktwidzenia na różne sprawy, umiem sobie wyobrazić, co myślą ludzie w różnychsytuacjach.

b) Życzliwość – umiem wyrażać w stosunku do innych ludzi,że ich lubię i szanuję,potrafię sprawić komuś przyjemność lub pomóc, gdy tego potrzebują.

c) Autentyczność i otwartość – umiem być sobą, nie udaję kogoś innego niż jestem. Inniwiedzą, jaki jest mój stosunek do różnych spraw. Umiem okazać to co czuję i potrafięmówić to co myślę.

d) Odwaga – potrafię przezwyciężać swój lęk, gdy na kimś mi zależy, choć obawiam sięodrzucenia, gdy trzeba powiedzieć niepopularną prawdę, stanąć po stronie słabszego,przyznać się do winy lub upomnieć się o swoje prawa.

e) Tolerancja – potrafię zrozumieć, że ludzie mogą w różnych sprawach mieć innepoglądy niż moje i mogą postępować inaczej niż ja bym to robił. Umiem akceptowaćinnych od siebie i przyznaję ludziom prawo byżyli po swojemu, jeżeli nie krzywdząinnych. (10min.)

5. Pogadanka na temat poszukiwania dobregożycia bez alkoholu. Podczas tej pogadankinauczyciel zachęca uczniów do czynnego brania udziału we wszystkich możliwych izgodnych z zainteresowaniami zajęciach popołudniowych (sam osobiście proponujeprowadzenie zajęć sportowych ). Oprócz tego zachęca klasę do zorganizowania dyskoteki ibiwaku nad jeziorem, połączonego z nauką pływania. Sportowcom proponuje wyjazd naobóz unihokejowy nad morze (w okresie wakacji), a pozostałym uczniom częste zaglądaniena stronę internetową promującą zdrowy trybżycia( www.pgbabimost.prv.pl).

6. Na zakończenie i podsumowanie całego programu profilaktycznego prowadzącaproponuje uczniom rozwiązanie krzyżówki z ulotki nr 7 (hasła do krzyżówki znajdują sięna ulotkach od numeru 1-6).

Spotkanie dla rodziców

Temat: Jak pomóc dziecku nie pić.

Cele zajęć:1. Dostarczenie wiadomości o alkoholu i innych substancjach.2. Dostarczenie wskazówek pomocnych w zapobieganiu picia

przez dzieci.

1. Wprowadzenie. Nastolatki, a często nawet dzieci, próbują jak smakuje i jak działaalkohol – tylko nieliczne nigdy nie podejmują takich eksperymentów. Dla większościmłodych ludzi picie nie stanie się życiowym problemem, są jednak i tacy, którzy przez całeżycie nie będą w stanie uporać się z uzależnieniem od alkoholu. Jak wskazuj badania, wostatnich latach obniżył się w Polsce wiek pierwszego kontaktu z alkoholem, wzrosłospożycie napojów alkoholowych, a zmniejszył odsetek abstynentów (tylko 9% chłopców i16% dziewcząt nie miało kontaktu z alkoholem).Źródłem najwcześniejszych inajważniejszych informacji na temat alkoholu są dla dziecka rodzice. To w domudowiaduje się ono, po co i jak dorośli pij ą. Dom bywa czasem tym miejscem, gdzie zazachętą rodziców – dzieci po raz pierwszy próbują pić alkohol. Tutaj też mogą nauczyć siężyć bez picia, palenia ićpania, kontaktować się z rówieśnikami i bawić na trzeźwo, no ioczywiście odmawiać. Rodzice czasami nieświadomie popełniają błędy, np.:

� Częstują dzieci alkoholem.� Posyłają do sklepu po wódkę, wino czy piwo� Utrwalają poglądy, że „mężczyzna powinien mieć mocną głowę”, „na przeziębienie

najlepszy jest kieliszek”, „przy wódce łatwiej się dogadać”, „kupując komuśbutelkę wódki czy koniaku szybciej załatwisz jakąś sprawę”, „nie ma prawdziwejzabawy bez picia”.

Wychowawca wyjaśnia rodzicom, że ich dzieci biorą również udział w zajęciachedukacyjnych na temat alkoholu. Jeszcze raz podkreśla, że prawie wszyscy młodzi ludzieprzechodzą przez próbę picia – nie jest to zatem problem marginalny, dotyczący np. tylkodzieci sprawiających trudności wychowawcze. Picie alkoholu, w tym także przez młodychludzi i dzieci, to temat wstydliwy, a tymczasem właśnie przełamanie milczenia orazzdobycie podstawowych informacji i umiejętności może uchronić dziecko przed piciem.

2. Nauczyciel wraz z rodzicami ustala najważniejsze powody sięgania po alkohol (zapisujeto na tablicy):

� Ułatwia kontakty� Pozornie poprawia nastrój� Daje akceptację grupy i poczucie wspólnoty� Zabija nudę ma smak „owocu zakazanego”

3. Wychowawca przedstawia w postaci mini-wykładu, jaki jest negatywny wpływ piciaalkoholu przez młodych ludzi.

� niszczący wpływ alkoholu na fizyczny rozwój organizmu młodego człowieka,� szkodliwy wpływ alkoholu na uczenie się i zapamiętywanie oraz na rozwój

uczuciowy� pozorne radzenie sobie z trudnościami przy pomocy picia,� wyższe u ludzi młodych ryzyko „przebrania miary”, a w konsekwencji zachowań

nieracjonalnych i nieodpowiedzialnych,

� większe prawdopodobieństwo uzależnienia się od alkoholu u osób, które wcześniezaczynają,

� picie napojów alkoholowych toruje także drogę do narkotyków.

4. Nauczyciel podsumowuje spotkanie, uzmysławiając rodzicom,że wszystkie albo prawiewszystkie dzieci zostaną kiedyś poczęstowane alkoholem i będą musiały podjąć niełatwądecyzję, czy go spróbować. Odmawianie nie jest rzeczą łatwą, a na poparcie tegostwierdzenia prowadząca prosi słuchaczy, by sami przypomnieli sobie sytuacje, gdy saminie mieli ochoty wypić czy zapalić, ale nie byli w stanie odmówić.

Spotkanie dla rodziców ma zwiększyć świadomość i wrażliwość rodziców na„edukację alkoholową” dzieci, zachęcić do uprawiania „domowej profilaktyki”. Marównież ośmielić rodziców do rozmawiania na ten temat z własnymi dziećmi, jak i innymirodzicami. Spotkanie to lepiej zorganizować na początku programu profilaktycznego zdziećmi. Sprzyja to bardzo korzystnemu zjawisku – rodzice będą rozmawiać ze swoimidziećmi na tematy poruszane w czasie zajęć.

Podsumowanie

Opracowany przeze mnie program profilaktyczny zawiera zestaw gotowychkonspektów na godziny wychowawcze (zawierające ćwiczenia, mini-wykłady, pogadanki,prelekcje filmów, krótkie scenki rodzajowe), jak również opracowany scenariusz naspotkanie z rodzicami. Oprócztego zaproponowałam szereg działań, promujących zdrowytryb życia, a mianowicie:

� Organizację ferii zimowych pod hasłem: „Bieganie i granie to chluba, alkohol tozguba”.

� Organizację obozu sportowego nad morze w okresie wakacji letnich (dla dzieciczynnie uprawiających sport).

� Organizację różnego rodzaju wycieczek klasowych (na basen, lodowisko, nadjezioro, na mecze siatkówki i unihokeja).

� Organizację dyskotek klasowych.

Promocję zdrowego trybu życia prowadzę również wraz z nauczycielemwychowania fizycznego p. Markiem Przygocki na internetowej stronie sportowejPublicznego Gimnazjum w Babimoście (www.pgbabimost.prv.pl).

Myślę, że przygotowany przeze mnie program będzie gotową wskazówką do pracyw profilaktyce dzieci i młodzieży dla wielu nauczycieli PG w Babimoście, jak i innychszkół ( ze względu na opublikowanie tegoż programu na stronie internetowej ).

LITERATURA:

1. Arendarska Agnieszka (red.), Program profilaktyki dla młodzieży, nauczycieli irodziców.

2. Falewicz Jan, ABC problemów alkoholowych.3. Lipowska-Teutsch Anna, Rodzina przemoc.4. Pacewicz Alicja, Jak pomóc dziecku nie pić.5. Pacewicz Alicja, Poradnik dla ofiar przemocy w rodzinie.6. Sztandar Wanda, Pułapka współuzależnienia.7. Sztandar Wanda, Interwencja wobec osoby uzależnionej.8. Woronowicz Bohdan, Alkoholizm jako choroba.