„Program Ochrony Środowiska Województwa …bip.rbip.wzp.pl/sites/bip.wzp.pl/files/articles/32881_POS... · dzy zanieczyszczeniem środowiska a chorobami cywilizacyjnymi, jako

Zacznik do uchway Nr XII/142/11 Sejmiku Wojewdztwa Zachodniopomorskiego z dnia 20 grudnia 2011 roku

Program Ochrony rodowiska Wojewdztwa Zachodniopomorskiego

na lata 2012-2015 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2016-2019

Szczecin 2011

Urzd Marszakowski Wojewdztwa Zachodniopomorskiego

Zarzd Wojewdztwa Zachodniopomorskiego:

Olgierd Tomasz Geblewicz MaMarszaek Wojewdztwa Zachodniopomorskiego

Wojciech Drod Wicemarszaek Wojewdztwa Zachodniopomorskiego

Andrzej Jakubowski Wicemarszaek Wojewdztwa Zachodniopomorskiego

Jan Krawczuk Czonek Zarzdu Wojewdztwa Zachodniopomorskiego

Zesp autorski: Zesp autorw pod kierownictwem mgr in. Katarzyny Oszaca mgr Danuta Wunschik mgr Katarzyna Kdzierska mgr in. Karolina Zysk mgr in. Monika Patoa dr Karolina Krlikowska dr Wojciech Rogala dr in. Ewa Owczarek-Nowak mgr in. Magdalena Pochwaa mgr in. Rafa Idziak mgr Wojciech Wahlig mgr in. Laura Kalbrun mgr Marta Jamontt-Skotis mgr in. Bogusaw miechowicz mgr in. Aldona Kaniewska mgr in. Barbara Markiel

Opracowanie wspfinansowane ze rodkw Wojewdzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Szczecinie

ATMOTERM S.A.

Inteligentne rozwizania aby chroni rodowisko

Zachodniopomorskie jest jednym z atrakcyjniejszych przyrodniczo i turystycznie regionw Polski. Bogactwo krajobrazu, wspaniae zasoby przyrodnicze s bezcen-nym dobrem, ktre podlega troskliwej pieczy. Nasz dba-o o to dziedzictwo wyraa ustanowienie na blisko po-owie powierzchni wojewdztwa obszarw chronionych i objcie ponad 37 proc. obszaru wojewdztwa Europej-sk Sieci Ekologiczn Natura 2000.

W katalogu wartoci przyrodniczych szczegln pozycj zajmuje graniczna rzeka Odra, ktra wkrtce stanie si mam nadziej europejskim kanaem transportowym, nic

nie tracc ze swych walorw. Odrzaski szlak wodny i 185 km linii brzegowej Morza Batyckiego na pewno s niezaprzeczalnymi atutami, wspomagajcymi rozwj regio-nu.

Przed nami kolejny okres programowy w zakresie realizacji Polityki Ekologicznej Pastwa. W nowe ramy wnosimy kapita przyrodniczy oraz rwnie cenny kapita ini-cjatyw i inwestycji. Inwestycyjny rozmach to ju wrcz znak firmowy wojewdztwa zachodniopomorskiego, dlatego tak istotna jest rwnowaga zakrelona w nadrzd-nym celu Programu Ochrony rodowiska Wojewdztwa Zachodniopomorskiego na lata 20122015: Rozwj gospodarczy regionu przy zachowaniu i ochronie wartoci przyrodniczych oraz racjonalnej gospodarce zasobami.

Przekazuj Pastwu Program Ochrony rodowiska Wojewdztwa Zachodniopomor-skiego z myl, e wzmocni moliwoci realizacji zada programowych instytucji i organizacji naszego regionu. Mam nadziej, i bdzie on rwnie elementem budu-jcym odpowiedzialno i tosamo regionaln.

Sigajc dzi po Wisaw Szymborsk odczytuj w nowym wymiarze Jej przesanie, chciabym, aby przywiecao nam wszystkim, ktrzy jestemy czstk rodowiska:

Piercienie wietlnych lat nad nami, ziemia ojczysta pod stopami. Nie bd ptakiem wyposzonym, ani jak puste gniazdo po nim.

Olgierd Geblewicz

Marszaek Wojewdztwa Zachodniopomorskiego

Program Oc hrony rodo wi s k a W o jewd z t wa Zac hodn iopom ors k iego na l a t a 2012 -201 5

z u wz g ldn ie n ie m pers pek t y wy na l a t a 201 6 -2 019

3

Spis treci

I. CZ I OPISOWA ........................................................................................................5

I. 1 Wstp ........................................................................................................................................... 5

I. 2 Streszczenie w jzyku niespecjalistycznym .................................................................................. 6

II. Cz II DANE WEJCIOWE DO PROGRAMU .............................................................. 11

II. 1 Podstawowe zaoenia programu ............................................................................................... 11

II. 2 Dokumenty strategiczne kraju i wojewdztwa ............................................................................ 12

II.2.1 Dokumenty krajowe ................................................................................................................... 12

II.2.2 Dokumenty wojewdztwa zachodniopomorskiego .................................................................... 21

II. 3 Obowizujce i planowane zmiany przepisw prawa polskiego i wsplnotowego ..................... 36

II. 4 Stan rodowiska ......................................................................................................................... 43

II.4.1 Jako powietrza (PA)- potencjalne moliwoci ograniczenia emisji gazw do powietrza poprzez rozwj OZE .................................................................................................................. 43

II.4.2 Wody powierzchniowe i podziemne (W): ................................................................................... 52

II.4.3 Wody morskie: przejciowe i przybrzene (WM) ....................................................................... 86

II.4.4 Gospodarka odpadami (GO) ..................................................................................................... 96

II.4.5 Zasoby przyrodnicze wojewdztwa (OP) ................................................................................. 100

II.4.6 Turystyka (T) ........................................................................................................................... 119

II.4.7 Klimat akustyczny (H) .............................................................................................................. 120

II.4.8 Pola elektromagnetyczne (PEM) ............................................................................................. 127

II.4.9 Zapobieganie powanym awariom (PAP) ................................................................................ 134

II.4.10 Kopaliny (SM) .......................................................................................................................... 136

II.4.11 Jako gleb (GL) ..................................................................................................................... 143

II.4.12 Edukacja ekologiczna (EE) ...................................................................................................... 148

III. Cz III ANALIZA .................................................................................................... 153

III. 1 Analiza SWOT wojewdztwa Zachodniopomorskiego aspekt rodowiskowy ......................... 153

IV. Cz IV- STRATEGIA OCHRONY RODOWISKA DO ROKU 2019 ............................... 155

IV. 1 Cel nadrzdny i priorytety ekologiczne wojewdztwa zachodniopomorskiego ......................... 155

IV. 2 Cele i kierunki ochrony rodowiska do roku 2019 .................................................................... 155

IV.2.1 Jako powietrza (PA) - potencjalne moliwoci ograniczenia emisji gazw do powietrza poprzez rozwj OZE ...................................................................................................... 155

IV.2.2 Wody powierzchniowe i podziemne (W): zagroenia jakoci wd; jako wd powierzchniowych; jako wd podziemnych ................................................................... 156

IV.2.3 Wody morskie: przejciowe i przybrzene (WM) .............................................................. 157

IV.2.4 Gospodarka odpadami (GO) .......................................................................................... 158

IV.2.5 Zasoby przyrodnicze wojewdztwa (OP) ......................................................................... 160

4

IV.2.6 Turystyka (T) ................................................................................................................ 162

IV.2.7 Klimat akustyczny (H) .................................................................................................... 162

IV.2.8 Pola elektromagnetyczne (PEM) .................................................................................... 162

IV.2.9 Zapobieganie powanym awariom (PAP) ........................................................................ 163

IV.2.10 Kopaliny (SM) ............................................................................................................... 163

IV.2.11 Jako gleb (GL)........................................................................................................... 164

IV.2.12 Edukacja ekologiczna (EE) ............................................................................................ 164

IV. 3 Plan operacyjny na lata 20122015 ......................................................................................... 166

V. Cz V - ZAGADNIENIA SYSTEMOWE ....................................................................... 185

V. 1 Zarzdzanie programem ochrony rodowiska .......................................................................... 185

V.1.1 Zasady zarzdzania programem .................................................................................... 185

V.1.2 Mechanizmy finansowe realizacji programu ..................................................................... 187

V.1.3 Monitoring rodowiska ................................................................................................... 207

V. 2 Wsppraca przygraniczna w zakresie ochrony rodowiska ..................................................... 213

V. 3 Wytyczne do aktualizacji programw powiatowych .................................................................. 216

rda danych ......................................................................................................................................... 220

Spis tabel ................................................................................................................................................ 223

Spis rysunkw ........................................................................................................................................ 225

Program Oc hrony rodo wi s k a W o jewd z t wa Zac hodn iopom ors k iego na l a t a 2012 -201 5 z u wz g ldn ie n iem pe rs pek t y wy na l a t a 201 6 -2 019

5

I. CZ I OPISOWA

I. 1 Wstp

Podstaw prawn opracowania Programu Ochrony rodowiska dla Wojewdztwa Zachodniopomor-skiego na lata 2012-2015 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2016-2019 (PO) jest art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r., Nr 25 poz. 150 z pn. zm.), ktry nakada na zarzd wojewdztwa obowizek sporzdzenia wojewdzkiego programu ochrony rodowiska. Po zaopiniowaniu przez Ministra rodowiska program uchwalany jest przez sejmik wojewdztwa. Przedstawiony projekt programu stanowi aktualizacj poprzedniego pro-gramu na lata 2008-2011 z perspektyw na lata 2012-2015, ktry zosta przyjty Uchwa Nr XVIII/175/08 Sejmiku Wojewdztwa Zachodniopomorskiego z dnia 31 marca 2008 roku.

Celem przygotowania programu jest realizacja zaoe dokumentw strategicznych kraju ze szczeglnym uwzgldnieniem Polityki ekologicznej Pastwa. Jego istot jest skoordynowanie z administracj rzdow, samorzdow (urzd marszakowski, starostwa powiatowe, urzdy miast i gmin) oraz przedsibiorcami i spoeczestwem dziaa, zaplanowanych w programie. Wszystkie ww. grupy powinny wsppracowa zarwno w zakresie tworzenia jak i sukcesywnego wdraania progra-mu. W tym celu niezwykle istotne jest uspoecznienie caego procesu tworzenia programu, a nastp-nie jego realizacji i wdraania. Ponadto program ma za zadanie wyznaczanie ram dla pniejszych przedsiwzi, realizowanych w ramach programw sektorowych wojewdztwa, a take wskazywanie wytycznych do programw ochrony rodowiska na poziomie powiatw, miast i gmin. Kolejnym celem jest zapewnienie efektywnego i sprawnego wykorzystania rodkw finansowych na dziaania wskaza-ne w programie oraz umoliwienie i wspieranie pozyskiwania rodkw przez jednostki samorzdowe (na szczeblu wojewdzkim, powiatowym i gminnym) na realizacj okrelonych zada rodowisko-wych. Program ma take na celu denie do sukcesywnej poprawy stanu rodowiska w wojewdztwie oraz ograniczenie negatywnego wpywu rde zanieczyszcze na rodowisko, ochron i rozwj walo-rw rodowiska oraz racjonalne gospodarowanie jego zasobami z uwzgldnieniem koniecznoci ochrony rodowiska.

Okres objty programem to lata 2012-2015 z perspektyw do roku 2016-2019. Okres obowizywania niniejszego programu zosta podzielony na:

okres operacyjny (lata 2012-2015) zdefiniowany poprzez cele krtkoterminowe i konieczne do podjcia konkretne dziaania,

okres perspektywiczny (lata 2016-2019), ktry zosta okrelony jako jeden cel dugoterminowy dla kadego z priorytetw ochrony rodowiska w wojewdztwie zachodniopomorskim.

Aktualny stan rodowiska jest opisywany w programie na podstawie dostpnych danych z roku 2009 i 2010. PO opiera si i jest zgodny z prawem unijnym oraz polskim obowizujcym w czasie tworze-nia opracowania (do grudnia 2010 r.). Zakres prac nie obejmuje ewentualnych zmian prawnych oraz systemowych, ktre mog si zdarzy w przecigu okresu lat, dla ktrych tworzony jest program. W programie skupiono si na analizie i diagnozie problemw rodowiskowych wystpujcych tylko w wojewdztwie zachodniopomorskim oraz zaprojektowaniu dla nich rozwiza w postaci strategii rodowiskowej. W programie nie ujto rwnie problemw wykraczajcych poza zakres czasowy, geograficzny i rzeczowy opracowania.

6

I. 2 Streszczenie w jzyku niespecjalistycznym

Podstaw prawn opracowania Programu Ochrony rodowiska dla Wojewdztwa Zachodniopomor-skiego na lata 2012-2015 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2016-2019 jest art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r., Nr 25 poz. 150 z pn. zm.), ktry nakada na zarzd wojewdztwa obowizek sporzdzenia wojewdzkiego progra-mu ochrony rodowiska. Po zaopiniowaniu przez Ministra rodowiska program uchwalany jest przez sejmik wojewdztwa. Przedstawiony projekt programu stanowi aktualizacj poprzedniego programu na lata 2008-2011 z perspektyw na lata 2012-2015, ktry zosta przyjty Uchwa Nr XVIII/175/08 Sejmiku Wojewdztwa Zachodniopomorskiego z dnia 31 marca 2008 roku.

W Programie ujto analiz uwarunkowa wynikajcych z polityki ekologicznej pastwa oraz pozosta-ych dokumentw strategicznych krajowych i wojewdzkich:

Polityka ekologiczna Pastwa w latach 2009-2012 z perspektyw do roku 2016 (PEP)

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 (NSRO)

Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej (NSEE)

Polityka energetyczna Polski do 2030 roku

Krajowy plan dziaania w zakresie energii ze rde odnawialnych (KPD OZE)

Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014 (Kpgo 2014)

Krajowy Program Oczyszczania Kraju z Azbestu (POKA)

Krajowa strategia ochrony i zrwnowaonego uytkowania rnorodnoci biologicznej oraz Pro-gram dziaa na lata 2007-2013

Krajowy Program Oczyszczania ciekw Komunalnych (KPOK)

Plan gospodarowania wodami (PGW) na obszarze dorzecza Odry, zatwierdzony uchwa Rady Ministrw z dnia 22 lutego 2011 r. (opublikowany w M.P. nr 40 poz. 451)

Plan gospodarowania wodami (PGW) na obszarze dorzecza cker, zatwierdzony uchwa Rady Ministrw z dnia 22 lutego 2011 r. (opublikowany w M.P. nr 56 poz. 567)

Program dla Odry- 2006

Program ochrony brzegw morskich

Projekt Polityki Wodnej Pastwa 2030 (z uwzgldnieniem etapu 2016)

Program wodno-rodowiskowy kraju

Strategia Rozwoju Wojewdztwa Zachodniopomorskiego

Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa Zachodniopomorskiego na lata 2007-2013

Plan zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa zachodniopomorskiego (Uchwaa Nr XLV/530/10 Sejmiku Wojewdztwa Zachodniopomorskiego z dnia 19 padziernika 2010 w sprawie uchwalenia zmiany Planu zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa zachodnio-pomorskiego

Plan gospodarki odpadami dla Wojewdztwa Zachodniopomorskiego na lata 2009-2012 z uwzgldnieniem perspektywy 2013-2018

Strategia Rozwoju Turystyki w Wojewdztwie Zachodniopomorskim do 2015 roku

Program Edukacji Ekologicznej dla Wojewdztwa Zachodniopomorskiego

Strategia rozwoju gospodarki morskiej w Wojewdztwie Zachodniopomorskim do roku 2015

Program Maej Retencji Wd dla Wojewdztwa Zachodniopomorskiego do roku 2015

Program budowy przepawek dla ryb na terenie Wojewdztwa Zachodniopomorskiego

Aktualizacja Wieloletniego Programu Inwestycyjnego Zachodniopomorskiego Zarzdu Melioracji i Urzdze Wodnych 2008-2030 wraz z ocen wykonania za okres 2008-2010

Program dziaa majcych na celu ograniczenie odpywu azotu ze rde rolniczych

Program ochrony powietrza dla strefy zachodniopomorskiej, ktr stanowi obszar wojewdztwa zachodniopomorskiego z wyczeniem aglomeracji szczeciskiej, ze wzgldu na przekroczenie poziomu docelowego okrelonego dla ozonu

Program ochrony powietrza dla strefy powiat szczecinecki, w ktrej zosta przekroczony poziom docelowy benzo(a)pirenu w powietrzu

Program ochrony powietrza dla strefy powiat gryfiski, w ktrej zosta przekroczony poziom doce-lowy benzo(a)pirenu w powietrzu

Program ochrony powietrza dla strefy miasto Koszalin, w ktrej zosta przekroczony poziom doce-lowy benzo(a)pirenu w powietrzu


7

Program ochrony powietrza dla strefy aglomeracja Szczecin, w ktrej zosta przekroczony poziom docelowy benzo(a)pirenu w powietrzu.

Program zawiera rwnie ocen stanu rodowiska wojewdztwa zachodniopomorskiego. Problemy rodowiskowe ujto w podziale na 12 najwaniejszych komponentw rodowiska wojewdztwa:

Jako powietrza (PA)- potencjalne moliwoci ograniczenia emisji gazw do powietrza poprzez rozwj OZE

Wody powierzchniowe i podziemne (W): zagroenia jakoci wd; jako wd powierzchniowych; jako wd podziemnych

Wody morskie: przejciowe i przybrzene (WM)

Gospodarka odpadami (GO)

Zasoby przyrodnicze wojewdztwa (OP) prawne formy ochrony przyrody lasy

Turystyka (T)

Klimat akustyczny (H)

Pola elektromagnetyczne (PEM)

Zapobieganie powanym awariom (PAP)

Kopaliny (SM)

Jako gleb (GL)

Edukacja ekologiczna (EE).

W kadym z opisywanych w Programie komponentw zwrcono dodatkowo uwag na konieczno podnoszenia poziomu wiedzy ekologicznej administracji i spoeczestwa.

Informacje rodowiskowe przedstawione zostay rwnie w sposb graficzny dla poszczeglnych komponentw rodowiska, w tym m.in. na mapach wojewdztwa zachodniopomorskiego z zaznaczo-nymi granicami powiatw. Dodatkowo, na podstawie stanu aktualnego, w opracowaniu dokonano klasyfikacji najwaniejszych problemw rodowiskowych. Na potrzeby sporzdzenia oceny wanoci problemw zdefiniowano siedem kryteriw. Z uwagi na fakt, e liczne analizy wykazay korelacj mi-dzy zanieczyszczeniem rodowiska a chorobami cywilizacyjnymi, jako jedno z kryteriw przyjto za-groenie dla zdrowia i ycia. Drugim kryterium s kary, jakie mog by naoone na Zarzdy Wojewdztw za nieosignicie poziomw dopuszczalnych okrelonych prawem. Jako kolejne kryte-rium przyjto ustawowy termin osignicia parametrw rodowiska w danym komponencie. Przyjmu-jc kryterium obowizek prawny, wzito pod uwag obowizki naoone na zarzd wojewdztwa aktami prawnymi. Ponadto wzito pod uwag naoone w dokumentach strategicznych cele dla ka-dego z komponentw. W ramach kryterium dostpno finansowania wzito pod uwag rodki do-stpne na realizacj programu oraz terminy ich pozyskania. Dokonujc klasyfikacji problemw wzito pod uwag rwnie uwarunkowania wojewdztwa.

Uwzgldniajc powysze analizy, stan rodowiska, gwne problemy rodowiskowe, obowizujce i planowane zmiany przepisw prawa polskiego i wsplnotowego, programy i strategie rzdowe, re-gionalne i lokalne koncepcje oraz dokumenty planistyczne okrelono w programie cele dugotermino-we do roku 2019 oraz krtkoterminowe na lata 2012-2015 dla kadego z wyznaczonych priorytetw rodowiskowych:

Jako powietrza (PA) - potencjalne moliwoci ograniczenia emisji gazw do powietrza poprzez rozwj OZE

Cel dugoterminowy do roku 2019

KONTYNUACJA DZIAA ZWIZANYCH Z POPRAW JAKOCI POWIETRZA ORAZ WZROST

WYKORZYSTANIA ENERGII Z ODNAWIALNYCH RDE

Cele krtkoterminowe do roku 2015

PA 1. Opracowanie i realizacja programw sucych ochronie powietrza PA 2. Spenienie wymaga prawnych w zakresie jakoci powietrza poprzez ograniczenie emisji ze

rde powierzchniowych, liniowych i punktowych PA 3. Zwikszenie wykorzystania odnawialnych rde energii

8

Wody powierzchniowe i podziemne (W): zagroenia jakoci wd; jako wd powierzch-niowych; jako wd podziemnych


OSIGNICIE I UTRZYMANIE DOBREGO STANU WD POWIERZCHNIOWYCH ORAZ OCHRONA JAKOCI WD PODZIEMNYCH


W 1. Poprawa jakoci wd, osignicie i utrzymanie dobrego stanu wd powierzchniowych i podziemnych

W 2. Zwikszenie retencji w zlewniach i ochrona przed skutkami zjawisk ekstremalnych W 3. Zapewnienie dobrej jakoci wd uytkowych i racjonalne ich wykorzystywanie W 4. Przywrcenie i ochrona cigoci ekologicznej koryt rzek

Wody morskie: przejciowe i przybrzene (WM)


OSIGNICIE I UTRZYMANIE DOBREGO STANU WD PRZEJCIOWYCH I PRZYBRZENYCH ORAZ SKUTECZNA OCHRONA LINII BRZEGOWEJ


WM 1. Osignicie i utrzymanie dobrego stanu wd przejciowych i przybrzenych, w szczeglnoci zatrzymanie eutrofizacji tych wd

WM 2. Zatrzymanie procesw degradacji brzegu morskiego i ochrona linii brzegowej

Gospodarka odpadami (GO)


STWORZENIE SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI, ZGODNEGO Z ZASAD ZRWNOWAONEGO ROZWOJU ORAZ HIERARCHI SPOSOBW POSTPOWANIA Z ODPADAMI

Poza celem dugoterminowym powyej Kpgo 2014 wyznacza cele gwne (dugoterminowe) o nast-pujcym brzmieniu:

GO 1. Utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu iloci wytwarzanych odpadw od wzrostu gospo-darczego kraju wyraonego w PKB

GO 2. Zwikszenie udziau odzysku, w szczeglnoci recyklingu w odniesieniu do szka, metali, tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury, jak rwnie odzysku energii z odpadw zgodnego z wymogami ochrony rodowiska

GO 3. Zmniejszenie iloci odpadw kierowanych na skadowiska odpadw GO 4. Wyeliminowanie praktyki nielegalnego skadowania odpadw

Zasoby przyrodnicze wojewdztwa (OP)

Prawne formy ochrony przyrody


OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I ZRWNOWAONE UYTKOWANIE ZASOBW PRZYRODNICZYCH


OP 1. Pogbianie i udostpnianie wiedzy o zasobach przyrodniczych wojewdztwa OP 2. Stworzenie prawno-organizacyjnych warunkw i narzdzi dla ochrony przyrody OP 3. Ochrona rnorodnoci biologicznej i krajobrazowej poprzez zachowanie lub odtworzenie

waciwego stanu ekosystemw i siedlisk oraz populacji gatunkw zagroonych


9

OP 4. Ochrona walorw krajobrazowych i adu przestrzennego w strefie brzegowej Morza Batyc-kiego

lasy OP 5. Wykorzystanie funkcji lasw jako instrumentu ochrony rodowiska OP 6. Zmiana struktury gatunkowej i wiekowej lasw, odnowienie uszkodzonych ekosystemw

lenych OP 7. Edukacja lena spoeczestwa, dostosowanie lasw do penienia zrnicowanych funkcji

przyrodniczych i spoecznych OP 8. Identyfikacja zagroe lasw i zapobiegania ich skutkom

Turystyka (T)


ZRWNOWAONE WYKORZYSTANIE ZASOBW PRZYRODNICZYCH W ROZWOJU TURYSTYKI


T 1. Wdroenie zasad turystyki zrwnowaonej na obszarach chronionych T 2. Promocja przyrodniczych walorw turystycznych wojewdztwa

Klimat akustyczny (H)


POPRAWA KLIMATU AKUSTYCZNEGO POPRZEZ OBNIENIE HAASU DO POZIOMU OBOWIZUJCYCH STANDARDW


H 1. Rozpoznanie i ocena stopnia naraenia mieszkacw wojewdztwa na ponadnormatywny haas

H 2. Ograniczenie uciliwoci akustycznej dla mieszkacw

Pola elektromagnetyczne (PEM)


OCHRONA PRZED POLAMI ELEKTROMAGNETYCZNYMI

Cel krtkoterminowy do roku 2015

PEM 1. Monitoring poziomw pl elektromagnetycznych

Zapobieganie powanym awariom (PAP)


MINIMALIZACJA SKUTKW WYSTPIENIA POWANYCH AWARII PRZEMYSOWYCH ORAZ OGRANICZENIE RYZYKA ICH WYSTPIENIA


PAP 1. Zmniejszenie zagroenia oraz minimalizacja skutkw w przypadku wystpienia awarii PAP 2. Zapewnienie bezpiecznego transportu substancji niebezpiecznych PAP 3. Wykreowanie waciwych zachowa spoeczestwa w sytuacji wystpienia zagroe rodo-

wiska z tytuu awarii przemysowych

Kopaliny (SM)


10

ZRWNOWAONA GOSPODARKA ZASOBAMI NATURALNYMI


SM 1. Minimalizacja strat w eksploatowanych zoach oraz ochrona rodowiska przed negatywnym oddziaywaniem przemysu wydobywczego

Jako gleb (GL)


OCHRONA GLEB PRZED NEGATYWNYM ODDZIAYWANIEM ORAZ REKULTYWACJA TERENW ZDEGRADOWANYCH


GL 1. Ochrona gleb przed negatywnym oddziaywaniem rolnictwa i innych rodzajw dziaalnoci gospodarczej

GL 2. Opracowanie strategii zagospodarowania urobkw z prac pogbiarskich w ramach rozbu-dowy i modernizacji infrastruktury portowej

GL 3. Inwentaryzacja i rekultywacja gleb zdewastowanych i zdegradowanych

Edukacja ekologiczna (EE)


WZROST WIADOMOCI EKOLOGICZNEJ MIESZKACW WOJEWDZTWA


EE 1. Ksztatowanie wiadomoci ekologicznej mieszkacw wojewdztwa w zakresie ochrony powietrza i gospodarki odpadami

EE 2. Ksztatowanie wiadomoci ekologicznej mieszkacw wojewdztwa w zakresie zuycia wody oraz jej zanieczyszcze

EE 3. Tworzenie proekologicznych wzorcw zachowa, zwaszcza wrd dzieci i modziey, w odniesieniu do pozostaych komponentw rodowiska

EE 4. Wzmocnienie systemu zarzdzania rodowiskiem

Osigniciu zaoonych w programie celw maj suy okrelone w planie operacyjnym programu dziaania, ze wskazaniem podmiotu odpowiedzialnego. Okrelono rwnie zasady zarzdzania pro-gramem ochrony rodowiska oraz monitoringu jego realizacji. Dodatkowo dokonano oceny efektywno-ci dostpnych do zarzdzania rodowiskiem narzdzi. Przedstawiono rwnie struktur zarzdzania rodowiskiem oraz monitoring wdraania, zarzdzania programem oraz koordynacja wsppracy po-midzy administracj rzdow, samorzdow, spoeczestwem, przedsibiorcami. W ramach wska-zania moliwoci finansowania dziaa rodowiskowych oraz finansowania zada zawartych w programie umieszczono struktur finansowania zaplanowanych dziaa. Program zawiera take wy-tyczne do tworzenia i realizacji powiatowych programw ochrony rodowiska.


11

II. Cz II DANE WEJCIOWE DO PROGRAMU

II. 1 Podstawowe zaoenia programu

Informacja o regionie oraz uwarunkowania rodowiskowe

Wojewdztwo zachodniopomorskie jest pooone w pnocno-zachodniej czci Polski. Jego lokaliza-cja na poudniowo-zachodnim wybrzeu Morza Batyckiego stanowi kluczow determinant potencjau i perspektyw rozwoju. czna dugo granic wojewdztwa wynosi 873,9 km, w tym zachodnia granica pastwowa z Niemcami 188,9 km, granica morska na pnocy 188,9 km, granica poudniowa z woje-wdztwami wielkopolskim 197,4 km i lubuskim 216,9 km oraz granica wschodnia z wojewdztwem pomorskim- 190,9 km. Wojewdztwo zajmuje obszar 22 902 km

2 (5. co do wielkoci w Polsce), co

stanowi 7,3% powierzchni kraju.

Wojewdztwo charakteryzuje wyszy od redniej krajowej odsetek powierzchni zalesionej i jedno z najwyszych nasycenie wodami powierzchniowymi. Wyrnia je take dua liczba i najwiksza po-wierzchnia wyznaczonych obszarw specjalnej ochrony ptakw i ich siedlisk. Dwie gwne krainy geograficzno-fizyczne wojewdztwa to Pobrzee Poudniowobatyckie i Pojezierze Pomorskie. W re-gionie dominuj gleby polodowcowe z przewag bielicowych i brunatnych. W okolicach Pyrzyc i Star-gardu Szczeciskiego wystpuj czarnoziemy, a na do duych obszarach wojewdztwa- gleby torfowe. Region posiada zoa naturalnych surowcw energetycznych (gazu ziemnego, ropy naftowej) oraz kruszyw naturalnych, torfw, wapieni, margli, kredy jeziornej, iw i glin ceramicznych, piaskw kwarcowych, a take surowcw leczniczych (torfy borowinowe, wody termalne i solanki). Wody po-wierzchniowe zajmuj okoo 5,2% obszaru wojewdztwa, odsetek ten jest wikszy jedynie w woje-wdztwie warmisko-mazurskim. Najwikszy zbiornik regionu to Zalew Szczeciski, ponadto liczne jeziora tworz pojezierza: Drawskie, Waeckie, Iskie, Myliborskie i Choszczeskie. W wojewdztwie wystpuj 172 jeziora o powierzchni powyej 50 ha. Najwiksze z nich to Dbie, Miedwie, Drawsko, Wielimie, Bety, Isko i Wowin. Najwaniejszymi rzekami wojewdztwa s: Odra z dopywami (My-l, Poni, In), Drawa, Gwda oraz rzeki Przymorza: winiec, Rega, Parsta (z Radwi) i Wieprza (z Grabow), ktre uchodz bezporednio do Batyku. Ujcie Odry do morza (poprzez delt Zalewu Szczeciskiego zamknit cieninami Dziwny, winy i Piany) stanowi unikalny w wiecie ukad hydro-logiczny. Zasoby wodne wojewdztwa tworzy take 11 Gwnych Zbiornikw Wd Podziemnych b-dcych wanym rdem zaopatrzenia w wod pitn. Region ma jeden z wyszych w Polsce udziaw w ogle krajowych zasobw eksploatacyjnych wd podziemnych wynoszcy 8,9% wobec 12% w przypadku wojewdztwa mazowieckiego oraz 9,4% przypadajcych na wojewdztwo wielkopolskie. Wojewdztwo cechuje si ogromnym bogactwem i rnorodnoci przyrodnicz oraz duym stopniem lesistoci. Przewaajca cz terenw zalesionych znajduje si w czci poudniowej i wschodniej. Zwarte kompleksy lene tworz puszcze o szczeglnej wartoci przyrodniczej i gospodarczej: Gole-niowska, Bukowa, Piaskowa, Barlinecka, Wkrzaska i Waecka (lasy waecko-drawskie). Wiksze kompleksy stanowi take lasy koszalisko-biaogardzkie oraz czuchowsko-szczecineckie. Prze-strzenne rozmieszczenie obszarw o najwikszej wartoci przyrodniczej ukada si pasmowo. Obszar przygraniczny obejmuje pasmo Doliny Odry. Wzdu wybrzea przebiega pas nadmorski, rwnoleni-kowo przez centraln cz wojewdztwa przebiega pas rodkowy, a wzdu poudniowej granicy wojewdztwa- pas poudniowy [16].

12

II. 2 Dokumenty strategiczne kraju i wojewdztwa

Kierunki dziaa w zakresie wszystkich komponentw rodowiska bd zmierzay do spenienia celw zapisanych dokumentach strategicznych kraju i wojewdztwa zachodniopomorskiego. Gwne zao-enia dokumentw strategicznych kraju i wojewdztwa a take wynikajce z nich priorytetowe dziaa-nia opisane zostay poniej.

II.2.1 Dokumenty krajowe

Polityka ekologiczna Pastwa w latach 2009-2012 z perspektyw do roku 2016 (PEP)

Polityka ekologiczna Pastwa w latach 2009-2012 z perspektyw do roku 2016 [1] to dokument stra-tegiczny, ktry przez okrelenie celw i priorytetw ekologicznych wskazuje kierunek dziaa koniecz-nych dla zapewnienia waciwej ochrony rodowisku naturalnemu. Wedug PEP najwaniejsze dziaania priorytetowe na najblisze lata, to m.in.:

uporzdkowanie gospodarki odpadami, wprowadzenie w ycie tzw. zielonych zamwie,

wzmocnienie kadry inspekcji ochrony rodowiska, ktra usprawni ochron rodowiska i pozwoli na kontrol przestrzegania prawa,

wspieranie platform technologicznych i innowacyjnoci w ochronie rodowiska,

przywrcenie podstawowej roli miejscowym planom zagospodarowania przestrzennego jako pod-stawy lokalizacji inwestycji,

opracowanie krajowej strategii ochrony gleb,

ochrona atmosfery (w tym realizacja zaoe dyrektywy unijnej CAFE, dotyczcej ograniczenia emisji pyw),

ochrona wd (w tym redukcja o 75% adunku azotu i fosforu w oczyszczanych ciekach komunal-nych),

modernizacja systemu energetycznego,

ochrona przed haasem (w tym sporzdzanie map akustycznych dla wszystkich miast powyej 100 tysicy mieszkacw i opracowania programw ochrony rodowiska przed haasem),

dziaania zwizane z nadzorem nad chemikaliami dopuszczonymi na rynek.

Zadania w zakresie ochrony powietrza wynikajce z PEP skoncentrowane bd na osigniciu dal-szej redukcji emisji SO2, NOx i pyu drobnego z procesw wytwarzania energii, modernizacji systemw energetycznych oraz w dalszym cigu opracowywanie i wdraanie przez waciwych marszakw wo-jewdztw programw naprawczych w strefach, w ktrych notuje si przekroczenia standardw jakoci powietrza.

Dla dziedziny ochrony zasobw naturalnych PEP formuuje cel redniookresowy w sposb nastpuj-cy: racjonalizacja gospodarowania zasobami wd powierzchniowych i podziemnych w taki sposb, aby uchroni gospodark narodow od deficytw wody i zabezpieczy przed skutkami powodzi oraz zwikszenie samofinansowania gospodarki wodnej. Wskazuje si rwnie, e naczelnym zadaniem bdzie denie do maksymalizacji oszczdnoci zasobw wodnych na cele przemysowe i konsump-cyjne, zwikszenie retencji wodnej oraz skuteczna ochrona gwnych zbiornikw wd podziemnych przed zanieczyszczeniem. Ponadto, zgodnie z PEP naczelnym celem w zakresie ochrony zasobw wodnych jest utrzymanie lub osignicie dobrego stanu wszystkich wd, w tym rwnie zachowanie i przywracanie cigoci ekologicznej ciekw. Wskazuje si, e cel ten bdzie realizowany przez opracowanie dla kadego wydzielonego w Polsce obszaru dorzecza planu gospodarowania wodami oraz programu wodno-rodowiskowego kraju.

Pod ktem gospodarki odpadami PEP ustanowia cele redniookresowe do 2016 r. S to m.in.: utrzy-manie tendencji oddzielenia iloci wytwarzanych odpadw od wzrostu gospodarczego kraju, zwik-szenie odzysku energii z odpadw komunalnych w sposb bezpieczny dla rodowiska, zamknicie wszystkich skadowisk, ktre nie speniaj standardw UE i ich rekultywacja, sporzdzenie spisu za-mknitych oraz opuszczonych skadowisk odpadw wydobywczych, a take eliminacja kierowania na skadowiska zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego oraz zuytych baterii i akumulatorw. PEP wskazuje take na konieczno penego zorganizowania krajowego systemu zbierania wrakw samochodw i demonta pojazdw wycofanych z eksploatacji, a take sugeruje zorganizowanie sys-temu preselekcji sortowania i odzysku odpadw komunalnych, aby na skadowiska nie trafiao ich wicej ni 50% w stosunku do odpadw wytworzonych w gospodarstwach domowych.


13

W zakresie ochrony przyrody w PEP jako priorytetowe okrelono zachowanie bogatej rnorodnoci biologicznej polskiej przyrody, dokoczenie inwentaryzacji i waloryzacji rnorodnoci biologicznej Polski, ktre stworzy podstaw do ustanowienia penej listy obszarw ochrony ptakw i ochrony sie-dlisk w europejskiej sieci Natura 2000, szczeglnie szybko na obszarach, na ktrych planowane s inwestycje infrastrukturalne przewidziane do wspfinansowania ze rodkw Unii Europejskiej, a take kontynuacj tworzenia krajowej sieci obszarw chronionych (nowych parkw narodowych, rezerwatw, parkw krajobrazowych i pozostaych form i obiektw ochrony przyrody), z uwzgldnie-niem korytarzy ekologicznych, jako miejsc dopeniajcych obszarow ochron przyrody. PEP wskazu-je, e konieczne s dalsze prace w kierunku racjonalnego uytkowania zasobw lenych przez ksztatowanie ich waciwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego, co oznacza rozwijanie idei trwale zrwnowaonej i wielofunkcyjnej gospodarki lenej. Konieczna jest take realizacja przez Lasy Pastwowe Krajowego Programu Zwikszenia Lesistoci, z naciskiem na tworzenie spjnych kompleksw lenych poczonych korytarzami ekologicznymi oraz dostosowanie gospodarki lenej do wymogw wynikajcych z ochrony sieci obszarw Natura 2000 (zalesienia nie mog zagrozi utrzymaniu ekstensywnego uytkowania k i pastwisk).

W zakresie ochrony przed haasem PEP wskazuje na konieczno dokonania wiarygodnej oceny na-raania spoeczestwa na ponadnormatywny haas i podjcie krokw do zmniejszenia tego zagroe-nia tam, gdzie jest ono najwiksze, a take pilne sporzdzenie map akustycznych dla miast powyej 100 tys. mieszkacw oraz dla drg krajowych i lotnisk oraz wynikajcych z nich programw ochrony przed haasem. W PEP proponuje si, aby likwidacja rde haasu zostaa osignita poprzez two-rzenie stref wolnych od transportu, ograniczenie szybkoci ruchu, wymian taboru tramwajowego na mniej haaliwy, a take budow ekranw akustycznych. Konieczny jest take rozwj systemu monito-ringu haasu.

PEP nakada konieczno stworzenia systemu prewencyjnego, majcego na celu zapobieganie szko-dom w rodowisku i sygnalizujcego moliwo wystpienia szkody. W przypadku wystpienia szkody w rodowisku koszty naprawy musz w peni ponie jej sprawcy.

PEP wskazuje na konieczno prowadzenia monitoringu w zakresie pl elektromagnetycznych, po-wodowanych nie tylko przez linie wysokiego napicia, ale take przez liczne stacje przekanikowe telefonii komrkowej.

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 (NSRO)

Dokument przedstawia analiz sytuacji spoeczno-gospodarczej kraju i jego regionw, formuuje naj-waniejsze wyzwania dla kraju w perspektywie kolejnych lat oraz okrela cele zmierzajce do osi-gnicia spjnoci spoeczno-gospodarczej i terytorialnej z krajami i regionami Wsplnoty, prezentuje alokacj rodkw finansowych na poszczeglne programy oraz ramy systemu realizacji. Dodatkowo przedstawiono opis programw operacyjnych, realizujcych zakadane w NSRO cele.

Najwaniejszym celem NRSO dla Polski jest tworzenie warunkw dla wzrostu konkurencyjnoci go-spodarki opartej na wiedzy i przedsibiorczoci zapewniajcej wzrost zatrudnienia oraz wzrost pozio-mu spjnoci spoecznej, gospodarczej i przestrzennej.

Celami horyzontalnymi NSRO s [2]:

poprawa jakoci funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmw partner-stwa,

poprawa jakoci kapitau ludzkiego i zwikszenie spjnoci spoecznej,

budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i spoecznej majcej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjnoci Polski,

podniesienie konkurencyjnoci i innowacyjnoci przedsibiorstw, w tym szczeglnie sektora wy-twrczego o wysokiej wartoci dodanej oraz rozwj sektora usug,

wzrost konkurencyjnoci polskich regionw i przeciwdziaanie ich marginalizacji spoecznej, go-spodarczej i przestrzennej,

wyrwnywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich.

Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej (NSEE)

Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej (NSEE) to dokument, ktry identyfikuje i ustala hierarchi gwnych celw edukacji rodowiskowej, wskazujc jednoczenie moliwoci ich realizacji. Progra-

14

mem wykonawczym dla strategii jest Narodowy Program Edukacji Ekologicznej (NPEE), wskazujcy zadania edukacyjne oraz podmioty odpowiedzialne za ich realizacj.

Podstawowe cele NSEE to [3]:

upowszechnianie idei ekorozwoju we wszystkich sferach ycia, uwzgldniajce rwnie prac i wypoczynek czowieka, czyli objcie permanentn edukacj ekologiczn wszystkich mieszkacw Rzeczypospolitej Polskiej,

wdroenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej na wszystkich stopniach eduka-cji formalnej i nieformalnej,

tworzenie wojewdzkich, powiatowych i gminnych programw edukacji ekologicznej stanowicych rozwinicie NPEE, a ujmujcych propozycje wnoszone przez po-

szczeglne podmioty realizujce projekty edukacyjne dla lokalnej spoecznoci,

promowanie dobrych dowiadcze z zakresu metodyki edukacji ekologicznej.

Polityka energetyczna Polski do 2030 roku

Dokument okrela podstawowe kierunki polityki energetycznej. S nimi [4]:

poprawa efektywnoci energetycznej,

wzrost bezpieczestwa dostaw paliw i energii,

dywersyfikacja wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jdrowej,

rozwj wykorzystania odnawialnych rde energii, w tym biopaliw,

rozwj konkurencyjnych rynkw paliw i energii oraz ograniczenie oddziaywania energetyki na rodowisko.

Cele te maj zosta zapewnione m.in. przez racjonalne efektywne gospodarowanie krajowymi zoami wgla oraz dywersyfikacj rde i kierunkw dostaw gazu ziemnego. Dokument postuluje rwnie przygotowanie infrastruktury dla energetyki jdrowej i zapewnienie warunkw inwestorom dla wybu-dowania i uruchomienia elektrowni jdrowych opartych na bezpiecznych technologiach.

Zgodnie z Polityk energetyczn Polski do 2030 roku udzia odnawialnych rde energii w cakowitym zuyciu w Polsce ma wzrosn do 15% w 2020 roku i 20% w roku 2030.

Zadania wynikajce z Polityki energetycznej Polski to m.in. [4]:

modernizacja sieci przesyowych i sieci rozdzielczych pozwalajca obniy poziom awaryjnoci o 50%,

ochrona lasw przed nadmiernym eksploatowaniem w celu pozyskiwania biomasy, oraz zrwno-waone wykorzystanie obszarw rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzi do konkurencji pomidzy energetyk odnawialn i rolnictwem oraz zachowa rnorodno biolo-giczn,

wdroenie Programu budowy biogazowni rolniczych przy zaoeniu powstania do roku 2020 co najmniej jednej biogazowni w kadej gminie,

ograniczenie emisji CO2 w wielkoci moliwej technicznie do osignicia bez naruszania bezpie-czestwa energetycznego,

ograniczenie emisji SO2 do poziomu ustalonego w Traktacie Akcesyjnym,

ograniczenie emisji NOx poczynajc od 2016 roku zgodnie ze zobowizaniami przyjtymi przy akcesji do Unii Europejskiej,

likwidacja emisji z tytuu samozaponu i palenia si had poprzez pozyskanie wgla z odpadw pogrniczych zalegajcych na skadowiskach,

rozszerzenie zakresu zaoe i planw zaopatrzenia w ciepo, energi elektryczn i paliwa gazo-we o planowanie i organizacj dziaa majcych na celu racjonalizacj zuycia energii i promowanie rozwiza zmniejszajcych zuycie energii na obszarze gminy,

wsparcie inwestycji w zakresie stosowania najlepszych dostpnych technologii w przemyle, wy-sokosprawnej kogeneracji, ograniczenia strat w sieciach elektroenergetycznych i ciepowniczych oraz termomodernizacji budynkw,

wykorzystanie obowizkw w zakresie przygotowania planw zaopatrzenia gmin w ciepo, energi elektryczn i paliwa gazowe do zastpowania wyeksploatowanych rozdzielonych rde wytwa-rzania ciepa jednostkami kogeneracyjnymi.


15

Krajowy plan dziaania w zakresie energii ze rde odnawialnych (KPD OZE)

Zaoenia KPD OZE wynikaj z Polityki energetycznej Polski do 2030 r. i s szczegowym opraco-waniem w zakresie energii ze rde odnawialnych. Dokument zawiera prognoz rozwoju OZE opar-tego gwnie o biomas i energetyk wiatrow. Uwzgldnia rwnie uwarunkowania geograficzno-ekonomiczne Polski, rozwj technologii na wiecie oraz ograniczenia wynikajce z Krajowego Syste-mu Energetycznego. Zakada ponadto 15,5 procentowy udzia OZE w cakowitym zuyciu energii brut-to w 2020 roku oraz 10% udzia biopaliw pynnych w kocowym zuyciu.

Dokument ten okrela ramowe dziaania jakie powinny by podejmowane w celu promowania rozwoju energetyki odnawialnej tak, aby zosta osignity cel ustanowiony dyrektyw 2009/28/WE (15% udzia OZE w kocowym zuyciu energii). KPD OZE analizuje stan obecny i wyznacza rodki suce osi-gniciu celu w nastpujcych obszarach [71]:

procedury administracyjne oraz planowanie przestrzenne,

specyfikacje techniczne,

budynki,

przepisy dotyczce informowania,

certyfikacja instalatorw,

rozwj infrastruktury elektroenergetycznej,

wczenie biogazu do sieci gazu ziemnego,

rozwj infrastruktury w zakresie systemw lokalnego ogrzewania i chodzenia,

biopaliwa i inne biopyny- kryteria zrwnowaonego rozwoju oraz weryfikacja zgodnoci,

systemy wsparcia w zakresie promocji wykorzystania energii z OZE w elektroenergetyce, cie-pownictwie i chodnictwie oraz transporcie,

szczegowe rodki w zakresie promocji wykorzystania energii z biomasy.

KPD OZE okrela dziaania na poziomie krajowym. Wykonanie KPD OZE na poziomie regionalnym odbywa si gwnie poprzez wprowadzanie odpowiednich zapisw do planw zagospodarowania przestrzennego, dziaa promocyjnych oraz dofinansowania do inwestycji w OZE w ramach RPO oraz priorytetw WFOiGW w Szczecinie [71].

Strategia Bezpieczestwo Energetyczne i rodowisko (BEi) - projekt

Projekt strategii dotyczy funkcjonowania dwch bardzo istotnych dla pastwa obszarw - energetyki i rodowiska naturalnego oraz wskazuje niezbdne dziaania, jakie powinny zosta podjte w perspek-tywie do 2020 roku.

Dokument z jednej strony uszczegawia zapisy redniookresowej strategii rozwoju kraju 2020 w dziedzinie energetyki i rodowiska, a z drugiej stanowi ogln wytyczn dla Polityki energetycznej Polski i Polityki ekologicznej Pastwa, ktre stan si elementami systemu realizacji BEi. Strategia jest zgodna z celami okrelonymi na poziomie wsplnotowym w dokumencie Europa 2020 - Strategia na rzecz inteligentnego i zrwnowaonego rozwoju sprzyjajcego wczeniu spoecznemu.

Gwn rol BEi jest zarwno zintegrowanie polityki rodowiskowej z polityk energetyczn tam, gdzie aspekty te przenikaj si w dostrzegalny sposb, jak i wytyczenie kierunkw rozwoju brany energetycznej oraz wskazanie priorytetw w ochronie rodowiska.

W dokumencie wskazano cel gwny: Zapewnienie wysokiej jakoci ycia obecnych i przyszych poko-le z uwzgldnieniem ochrony rodowiska oraz stworzenie warunkw do zrwnowaonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewni Polsce bezpieczestwo energetyczne oraz konkurencyjn i efektywn energetycznie gospodark.

Cel ten ma zosta osignity poprzez realizacj trzech celw porednich:

zrwnowaone gospodarowanie zasobami rodowiska,

zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energi,

poprawa stanu rodowiska.

W projekcie strategii przedstawiono take kierunki dziaa i konkretne zadania przypisane do po-szczeglnych celw, z okreleniem instytucji odpowiedzialnych za ich wykonanie, ram finansowych, a take wskanikw mierzcych stopie realizacji celw.

16

Zwrcono ponadto uwag na tzw. dziaania wspomagajce realizacj zapisw dokumentu, m. in. ksztacenie kadr, zielone ICT czy zielone zamwienia publiczne.

Krajowy plan gospodarki odpadami 2014 (Kpgo 2014)

Krajowy plan gospodarki odpadami jest nadrzdnym dokumentem w zakresie gospodarki odpadami, z ktrym musz by zgodne wojewdzkie plany gospodarki odpadami. Celem dalekosinym Kpgo 2014 jest osignicie systemu gospodarki odpadami zgodnego z zasad zrwnowaonego rozwoju, w ktrym w peni realizowane s zasady gospodarki odpadami, a w szczeglnoci hierarchia postpo-wania z odpadami- czyli po pierwsze zapobieganie powstawaniu odpadw, a nastpnie przygotowanie do ponownego uycia, recykling, inne metody odzysku, unieszkodliwianie, przy czym najmniej po-danym sposobem ich zagospodarowanie jest skadowanie.

Gwne cele strategiczne wynikajce z Kpgo 2014 to [5]:

uniezalenienie wzrostu iloci wytwarzanych odpadw od wzrostu gospodarczego kraju,

zwikszenie udziau odzysku, w tym w szczeglnoci odzysku energii z odpadw, zgodnego z wymaganiami ochrony rodowiska,

zmniejszenie iloci odpadw kierowanych na skadowiska odpadw,

wyeliminowanie praktyki nielegalnego skadowania odpadw,

utworzenie i uruchomienie bazy danych o produktach, opakowaniach, i gospodarce odpadami (BDO).

Kpgo 2014 formuuje rwnie dodatkowe cele szczegowe dla poszczeglnych grup odpadw. W przypadku odpadw komunalnych s to:

objcie systemem zbirki odpadw komunalnych 100% mieszkacw najpniej do 2015 r.,

objcie 100% mieszkacw systemem selektywnego zbierania odpadw najpniej do 2015 r.,

zmniejszenie iloci odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji kierowanych do skadowania, aby nie byo skadowanych:

w 2013 r. wicej ni 50%, w 2020 r. wicej ni 35% masy tych odpadw wytworzonych w 1995 r.,

zmniejszenie masy skadowanych odpadw komunalnych do poziomu max. 60% wytworzonych odpadw do koca 2014 r.,

przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiaw odpadowych, przynajmniej takich jak: papier, metal, tworzywa sztuczne i szko z gospodarstw domowych i w miar moliwo-ci odpadw innego pochodzenia podobnych do odpadw z gospodarstw domowych na poziomie minimum 50% ich masy wytworzonej do 2010 roku .

Krajowy Program Oczyszczania Kraju z Azbestu (POKA)

Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032, bdcy aktualizacj dotychczas obowizu-jcego programu usuwania azbestu i wyrobw zawierajcych azbest stosowanych na terytorium Pol-ski (z 2002 r.), wyznacza nastpujce cele dotyczce azbestu [6]:

usunicie i unieszkodliwienie wyrobw zawierajcych azbest,

minimalizacja negatywnych skutkw zdrowotnych spowodowanych obecnoci azbestu na teryto-rium kraju,

likwidacja szkodliwego oddziaywania azbestu na rodowisko.

Cele te realizowane powinny by przez nastpujce dziaania [6]:

do 2012 r. przeprowadzenie penej i rzetelnej inwentaryzacji oraz ustalenie rozmieszczenia teryto-rialnego azbestu i wyrobw zawierajcych azbest,

utworzenie i uruchomienie elektronicznego Systemu Informacji Przestrzennej do monitoringu usuwania wyrobw zawierajcych azbest,

podjcie prac legislacyjnych umoliwiajcych egzekwowanie obowizkw naoonych na podmioty fizyczne i prawne oraz zasilanie danymi elektronicznego systemu monitorowania realizacji pro-gramu,

dziaania edukacyjno-informacyjne,

zadania w zakresie usuwania wyrobw zawierajcych azbest,


17

dziaania w zakresie oceny naraenia i ochrony zdrowia, w tym dziaalno Orodka Referencyj-nego Bada i Oceny Ryzyka Zdrowotnego Zwizanych z Azbestem.

Program tworzy m.in. nastpujce moliwoci [6]:

skadowanie odpadw azbestowych na skadowiskach podziemnych,

wdraanie nowych technologii umoliwiajcych unicestwianie wkien azbestu,

pozostawianie w ziemi- w dopuszczonych prawem przypadkach- wyrobw azbestowych wycofa-nych z uytkowania.

Krajowa strategia ochrony i zrwnowaonego uytkowania rnorodnoci biologicznej oraz Program dziaa na lata 2007-2013

Wedug tego dokumentu docelowa wizja kraju w perspektywie 2025 roku w odniesieniu do sfery przy-rodniczej jest nastpujca: cay obszar Polski, w tym polskie obszary morskie, cechowa bdzie si dobrym stanem rodowiska przyrodniczego, umoliwiajcym zachowanie penego bogactwa rno-rodnoci biologicznej polskiej przyrody oraz trwaoci i rwnowagi procesw przyrodniczych- tereny o najwyszych walorach przyrodniczych objte bd skuteczn ochron prawn i poczone syste-mem funkcjonujcych korytarzy ekologicznych. Jednoczenie stworzone zostan i funkcjonowa bd mechanizmy prawne, organizacyjne i ekonomiczne zapewniajce zachowanie rnorodnoci biolo-gicznej i jej racjonalne uytkowanie. Dla znaczcej czci obszaru kraju lokalne walory przyrodnicze mog by jednym z podstawowych k zamachowych rozwoju spoeczno-gospodarczego, co w po-wizaniu z rozwojem strategicznym obszarw ycia czowieka przyczyni si do poprawy poziomu y-cia mieszkacw. Spoeczestwo cechowa si bdzie znacznie wiksz wraliwoci przyrodnicz i wiadomoci ekologiczn, co przejawia si bdzie take w aktywnej dziaalnoci organizacji spo-ecznych. Caoksztat dziaa podejmowanych we wszystkich sferach dziaalnoci czowieka powinien suy osigniciu celu nadrzdnego, jakim jest: zachowanie bogactwa rnorodnoci biologicznej w skali lokalnej, krajowej i globalnej oraz zapewnienie trwaoci i moliwoci rozwoju wszystkich po-ziomw jej organizacji (wewntrzgatunkowego, midzygatunkowego i ponadgatunkowego), z uwzgldnieniem potrzeb rozwoju spoeczno-gospodarczego Polski oraz koniecznoci zapewnienia odpowiednich warunkw ycia i rozwoju spoeczestwa [7].

Ochrona rnorodnoci biologicznej musi obejmowa przyrod caego kraju, bez wzgldu na form jej uytkowania (obszary objte ochron i uytkowane gospodarczo) oraz stopie jej przeksztacenia lub zniszczenia [7].

Osignicie celu nadrzdnego wymaga realizacji omiu, rwnorzdnych pod wzgldem znaczenia, celw strategicznych [7]:

rozpoznanie i monitorowanie stanu rnorodnoci biologicznej oraz istniejcych i potencjalnych zagroe,

skuteczne usunicie lub ograniczanie pojawiajcych si zagroe rnorodnoci biologicznej,

zachowanie i/lub wzbogacenie istniejcych oraz odtworzenie utraconych elementw rnorodno-ci biologicznej,

pene zintegrowanie dziaa na rzecz ochrony rnorodnoci biologicznej z dziaaniami oddziay-wujcych na t rnorodno sektorw gospodarki oraz administracji publicznej i spoeczestwa (w tym organizacji pozarzdowych), przy zachowaniu waciwych proporcji pomidzy zapewnie-niem rwnowagi przyrodniczej, a rozwojem spoeczno-gospodarczym kraju,

podniesienie wiedzy oraz uksztatowanie postaw i aktywnoci spoeczestwa na rzecz ochrony i zrwnowaonego uytkowania rnorodnoci biologicznej,

udoskonalenie mechanizmw i instrumentw sucych ochronie i zrwnowaonemu uytkowaniu rnorodnoci biologicznej,

rozwinicie wsppracy midzynarodowej w skali regionalnej i globalnej na rzecz ochrony i zrwnowaonego uytkowania zasobw rnorodnoci biologicznej,

uytkowanie rnorodnoci biologicznej w sposb zrwnowaony, z uwzgldnieniem rwnego i sprawiedliwego podziau korzyci i kosztw jej zachowania, w tym take kosztw zaniechania dziaa rozwojowych ze wzgldu na ochron zasobw przyrody.

18

Krajowy Program Oczyszczania ciekw Komunalnych (KPOK)

Przepisy prawne Unii Europejskiej w zakresie odprowadzania i oczyszczania ciekw komunalnych okrelone zostay w szczeglnoci w dyrektywie Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 roku, doty-czcej oczyszczania ciekw komunalnych. W Traktacie Akcesyjnym przewidziano, e przepisy praw-ne Unii Europejskiej w zakresie odprowadzania i oczyszczania ciekw komunalnych okrelone ww. dyrektyw bd w Polsce w peni obowizyway od 31 grudnia 2015 r., do tego czasu [8]:

wszystkie aglomeracje 200 RLM musz by wyposaone w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ciekw o efekcie oczyszczania uzalenionym od wielkoci oczyszczalni,

aglomeracje 4000 RLM s zobowizane do redukcji za-nieczyszcze ulegajcych biodegradacji.

KPOK okrela dziaania, ktre bd podejmowane do koca okresu przejciowego, wynegocjowa-nego dla tej dyrektywy tj. do koca 2015 r. Program stanowi spis przedsiwzi zaplanowanych do realizacji w zakresie zbierania i oczyszczania ciekw komunalnych (budowy, rozbudowy i/lub moder-nizacji oczyszczalni ciekw komunalnych i systemw kanalizacji zbiorczej) w aglomeracjach w celu prawidowego i uporzdkowanego procesu implementacji dyrektywy 91/271/EWG [8].

Plany Gospodarowania Wodami (PGW)

Zapisy RDW zobowizuj wszystkie pastwa czonkowskie Unii Europejskiej do podjcia dziaa na rzecz ochrony rdldowych wd powierzchniowych, wd przejciowych, wd przybrzenych oraz wd podziemnych. Jednym z instrumentw realizacji tej ochrony s plany gospodarowania wodami na poszczeglnych obszarach dorzeczy istniejcych w danym pastwie. Dokumenty te s podstaw do podejmowania decyzji majcych wpyw na stan zasobw wodnych, a ponadto okrelaj zasady go-spodarowania wodami w trakcie szecioletniego cyklu planistycznego. Plany maj wpyw nie tylko na ksztatowanie gospodarki wodnej, ale take na inne sektory, w tym m.in. na: przemys, gospodark komunaln, rolnictwo, lenictwo, transport, rybowstwo, turystyk. Ustalenia powyszych planw s podstaw sporzdzania warunkw korzystania z wd regionu wodnego oraz (w miar potrzeby) wa-runkw korzystania z wd zlewni, ktre wydaje, w drodze aktu prawa miejscowego dyrektor regional-nego zarzdu, po ich uzgodnieniu z Prezesem Krajowego Zarzdu Gospodarki Wodnej.

Zawarto oraz ukad planw wynika z art. 114 ustawy- Prawo wodne oraz zacznika VII RDW. Znaj-duje si w nich m.in. opis cech charakterystycznych dla danego dorzecza, podsumowanie identyfikacji znaczcych oddziaywa antropogenicznych wraz z ocen ich wpywu na stan wd, cele rodowisko-we dla czci wd, podsumowanie wynikw analizy ekonomicznej korzystania z wd, podsumowanie dziaa zawartych w programie wodno-rodowiskowym kraju, informacje na temat monitoringu wd i obszarw chronionych, informacje o dziaaniach podjtych w celu informowania spoeczestwa i konsultacji publicznych.

W dniu 22 lutego 2011 r. Rada Ministrw podja uchwa o zatwierdzeniu Planw gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy: Wisy, Odry, Jarftu, wieej, Pregoy, Niemna, Dunaju, Dniestru, aby, cker.

PGW dotyczce Wojewdztwa Zachodniopomorskiego zostay opublikowane w Monitorze Polskim:

Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry- M.P. nr 40 poz. 451 [9],

Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza cker- M.P. nr 56 poz. 567 [10].

Program ochrony brzegw morskich

Program ochrony brzegw morskich zosta przyjty ustaw z dnia 28 marca 2003 r. o ustanowieniu programu wieloletniego Program ochrony brzegw morskich (Dz. U. z 2003 r. Nr 67, poz. 621) jako rzdowy program wieloletni, obejmujcy swoim zakresem przedsiwzicia majce na celu zabezpie-czenie brzegw morskich przed zjawiskiem erozji.

Program przewiduje realizacj zada w zakresie [12]:

budowy, rozbudowy i utrzymywania systemu zabezpieczenia przeciwpowodziowego terenw nadmorskich, w tym usuwania uszkodze w systemie zabezpieczenia przeciwpowodziowego brzegw morskich,


19

zapewnienia stabilizacji linii brzegowej wedug stanu z 2000 r. i zapobiegania zanikowi pla,

monitorowania brzegw morskich, a take czynnoci, prac i bada dotyczcych ustalenia aktual-nego stanu brzegw morskich majcych na celu wskazanie koniecznych i niezbdnych dziaa zmierzajcych do ratowania brzegw morskich.

Program jest realizowany przez ministra waciwego do spraw gospodarki morskiej oraz przez dyrek-torw urzdw morskich. Przedsiwziciami planowanymi w granicach wojewdztwa zachodniopo-morskiego s budowa i modernizacja umocnie brzegowych, sztuczne zasilanie brzegw, a take monitoring i badania dotyczce ustalenia aktualnego stanu brzegu morskiego [12].

Program dla Odry - 2006

W dniu 6 lipca 2001 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwali ustaw o ustanowieniu programu wie-loletniego "Program dla Odry - 2006". Jest to rzdowy program wieloletni, a jego realizacja ma si zakoczy w 2016 roku.

Program dla Odry - 2006 obejmuje swym zasigiem obszar pooony w granicach administracyjnych omiu wojewdztw Polski (lskiego, opolskiego, dolnolskiego, dzkiego, lubuskiego, wielkopol-skiego, kujawsko-pomorskiego i zachodniopomorskiego). Zadania ujte w programie s realizowane m.in. ze rodkw budetu pastwa, WFOiGW w Szczecinie oraz NFOiGW, a ich celem jest [11]:

zbudowanie systemu biernego i czynnego zabezpieczenia przeciwpowodziowego,

ochrona rodowiska przyrodniczego i czystoci wd,

usunicie szkd powodziowych,

prewencyjne zagospodarowanie przestrzenne oraz renaturyzacja ekosystemw,

zwikszenie lesistoci,

utrzymanie i rozwj eglugi rdldowej,

energetyczne wykorzystanie rzek.

Wizj programu jest Odra- rzeka bezpieczna, czysta, eglowna i przyjazna mieszkacom caego do-rzecza.

W 2009 roku Penomocnik Rzdu do Spraw Programu dla Odry - 2006 opracowa projekt aktualizacji programu. Celem strategicznym, okrelonym dla tego dokumentu jest wzrost bezpieczestwa prze-ciwpowodziowego z zachowaniem zasady zrwnowaonego rozwoju terenu caego dorzecza oraz poszanowaniem bogatych na tym obszarze zasobw przyrody i stanu rodowiska.

Osignicie celu strategicznego bdzie moliwe dziki realizacji zada:

doprowadzenie do penej odbudowy zniszcze powodziowych,

zrealizowanie nowego, bardziej skutecznego programu ochrony przeciwpowodziowej, uwzgld-niajcego zarwno rozwj nauki i wiedzy, jak i dowiadczenia zdobyte podczas powodzi 1997 r.,

zapewnienie skutecznej ochrony rodowiska, w tym popraw jakoci wd powierzchniowych oraz cennych siedlisk przyrodniczych,

stworzenie warunkw dla stabilnej eglugi dugotrasowej na odcinku Gliwice Kole Wrocaw Szczecin,

rozwijanie turystyki wodnej oraz wykorzystanie wd dorzecza do produkcji energii elektrycznej.

Do czasu opracowania niniejszego programu aktualizacja Programu dla Odry - 2006 nie zostaa zatwierdzona [11].

Projekt Polityki Wodnej Pastwa 2030 (z uwzgldnieniem etapu 2016)

Projekt Polityki Wodnej Pastwa do roku 2030 (z uwzgldnieniem etapu 2016)- dalej PPWP 2030- ma si sta wieloletnim dokumentem strategicznym identyfikujcym problemy uznane za najistotniejsze z punktu widzenia osignicia celw, przed ktrymi stoi gospodarka wodna oraz wytycza priorytetowe kierunki, na ktrych koncentrowane bd dziaania pastwa. Obecny system gospodarki wodnej wy-maga reformy w celu osignicia najlepszych moliwych efektw ekonomicznych, przy jednoczesnym zapewnieniu cigoci dostaw odpowiedniej jakoci wody spoeczestwu i nienaruszaniu rwnowagi ekosystemw wodnych. Projekt PPWP 2030 okrela podstawowe kierunki tej reformy, ktra ma zo-sta przeprowadzona poprzez zbudowanie sprawnie dziaajcego zintegrowanego systemu gospoda-rowania wodami, wykorzystujcego nowoczesne mechanizmy prawne, instrumenty ekonomiczne, konsultacje spoeczne i podstawy naukowe.

20

Projekt PPWP 2030 identyfikuje problemy uznane za najistotniejsze z punktu widzenia osignicia celw, przed ktrymi stoi gospodarka wodna oraz wytycza priorytetowe kierunki, na ktrych koncen-trowane powinny by dziaania pastwa, aby cele te osign.

Celem nadrzdnym PPWP 2030 ma by zapewnienie powszechnego dostpu ludnoci do czystej i zdrowej wody oraz istotne ograniczenie zagroe wywoywanych przez powodzie i susze w poczeniu z utrzymaniem dobrego stanu wd i zwizanych z nimi ekosystemw, przy zaspokojeniu uzasadnionych potrzeb wodnych gospodarki, poprawie spjnoci terytorialnej i deniu do wyrwny-wania dysproporcji regionalnych. Realizowane to ma by poprzez osignicie nastpujcych celw strategicznych [14]:

osignicie i utrzymanie dobrego stanu wd i zwizanych z nimi ekosystemw,

zaspokojenie potrzeb ludnoci w zakresie zaopatrzenia w wod,

zaspokojenie spoecznie i ekonomicznie uzasadnionych potrzeb wodnych gospodarki,

ograniczenie wystpienia negatywnych skutkw powodzi i susz,

reforma systemu zarzdzania i finansowania gospodarki wodnej.

Program wodno-rodowiskowy kraju

Program wodno-rodowiskowy kraju (PWK) stanowi zbir dziaa sucych realizacji celw dyrek-tywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 padziernika 2000 r., ustanawiajcej ramy wsplnotowego dziaania w dziedzinie polityki wodnej, tzw. Ramowej Dyrektywy Wodnej (RDW), niezbdnych do prawidowego zarzdzania zasobami wodnymi. Stanowi on podstaw podejmowania decyzji majcych wpyw zarwno na stan zasobw wodnych oraz zasady gospodarowania wodami w przyszoci, jak i na warunki rozwoju spoeczno-gospodarczego caego kraju oraz poszczeglnych regionw.

Dziaania zawarte w opracowanym po raz pierwszy programie wodno-rodowiskowym kraju zostay zebrane w grupy dziaa podstawowych i uzupeniajcych z wyszczeglnieniem kategorii dziaa: dziaania organizacyjno-prawne i edukacyjne, przemys, gospodarka komunalna, ksztatowanie sto-sunkw wodnych oraz ochrona ekosystemw od wd zalenych, rolnictwo i lenictwo, zagospodaro-wanie przestrzenne. Ponadto, w obrbie kadej kategorii utworzone zostay tematyczne grupy dziaa. Dodatkowo, kademu dziaaniu przypisano jednostk odpowiedzialn za jego realizacj (s to m.in.: administracja samorzdowa, waciciele i uytkownicy ciekw i obiektw, zakady przemysowe, rolni-cy, organy Inspekcji Ochrony rodowiska oraz Pastwowej Inspekcji Sanitarnej, waciwe miejscowo nadlenictwa, podmioty sprawujce nadzr nad obszarami chronionymi itp.).

Zgodnie z RDW, realizacja dziaa ujtych w pierwszym PWK powinna nastpi do 22 grudnia 2012 r. i ma suy zapobieganiu pogarszania si stanu czystoci wszystkich wd oraz ekosystemw od wd zalenych, a do roku 2015 zapewnieniu osignicia dobrego stanu tam, gdzie jest to technicznie oraz ekonomicznie moliwe. W uzasadnionych przypadkach cele rodowiskowe zostan osignite w pniejszym terminie [15].

Batycki Plan Dziaa oraz wstpny Krajowy Program Wdraania Batyckiego Planu Dziaa

Batycki Plan Dziaa (BPD) sformuowany przez Komisj Helsisk (dalej: HELCOM) przyjty zosta na Konferencji Ministerialnej, ktra odbya si w Krakowie, w dniu 15 listopada 2007 roku, w ramach Konwencji o ochronie rodowiska morskiego obszaru Morza Batyckiego (zwanej Konwencj Helsi-sk). Podjcie prac nad Planem wynikao z potrzeby poprawy stanu wd Morza Batyckiego i koniecz-noci ograniczenia adunkw zwizkw fosforu i azotu oraz substancji niebezpiecznych odprowadzanych gwnie z ldu do tych wd.

Batycki Plan Dziaa zakada osignicie dobrego stanu ekologicznego Batyku do roku 2021. Gwne kierunki dziaa skoncentrowano na ograniczeniu eutrofizacji, zmniejszeniu dopywu substancji nie-bezpiecznych, ochronie rodowiska naturalnego, w tym biornorodnoci oraz dziaalnoci na morzu.

Polskim dokumentem, majcym na celu wdroenie BPD, jest wstpny Krajowy Program Wdraania BPD, opracowany w 2010 roku przez Ministerstwo rodowiska. Zaoono w nim podjcie dziaa w czterech segmentach:

segment I eutrofizacja, w ramach ktrego planuje si podjcie dziaa:

ustalenie dopuszczalnych dopyww biogenw i zaplanowanie dziaa,


21

zmniejszanie adunku biogenw dopywajcych z ldu,

zmniejszenie adunku biogenw z depozycji w powietrzu,

segment II substancje niebezpieczne, w ramach ktrego planuje si podjcie m.in. dziaa:

ograniczanie emisji dioksyn i innych substancji niebezpiecznych z obiektw energetycznego spa-lania na niewielk skal,

wdroenie wymaga HELCOM w sprawie prawidowego postpowania z odpadami (skadowi-skami),

dziaania wspierajce rozwj i wdraanie czystych technologii wglowych,

badania nad wystpowaniem wybranych substancji niebezpiecznych i szacowanie ich toksyczno-ci,

wykrywanie rde wybranych substancji niebezpiecznych,

wprowadzeniem restrykcji dla stosowania niektrych substancji,

wdraanie Konwencji Sztokholmskiej,

rozwj efektywnego monitoringu biologicznego,

kontynuacja prac HELCOM odnoszcych si do radioaktywnoci,

segment III biornorodno i ochrona rodowiska naturalnego, w ramach ktrego planuje si podjcie m.in. dziaa:

opracowanie zasad planowania przestrzennego w rodowisku morskim, na wielk skal i w ujciu midzysektorowym,

ustanowienie Batyckich Obszarw Chronionych HELCOM (BSPA),

finalizacja i gdy jest to moliwe, wdraanie planw zarzdzania dla Batyckich Obszarw Chro-nionych (BSPAs),

aktualizacja systemu klasyfikacji dla morskich siedlisk/biotopw Morza Batyckiego,

aktualizacja Czerwonej Listy HELCOM,

opracowanie ocen stanu ochrony niekomercyjnych gatunkw ryb,

rozwj metod oceny i raportowania wpywu rybactwa na biornorodno,

opracowanie i wdraanie dziaa w zakresie zarzdzania rybowstwem w morskich obszarach chronionych,

eliminacja nielegalnych, nieuregulowanych i nieraportowanych pooww (poowy),

segment IV dziaalno na morzu, w ramach ktrego planuje si podjcie m.in. dziaa:

opracowanie systemu monitorowania statkw niespeniajcych ustale AFS (Midzynarodowa konwencja o kontroli szkodliwych systemw przeciwporostowych stosowanych na statkach),

analiza moliwoci i podjcie dziaa dla redukcji emisji ze statkw,

poprawa dostpnoci portowych obiektw do odbioru ciekw,

zastosowanie systemu bez specjalnych opat do ciekw ze statkw i odpadw schwytanych w sieci rybackie,

promocja projektw, ktrych celem jest usunicie odpadw z obszarw przybrzenych i rodowiska morskiego,

rozwj najlepszych praktyk reagowania na wypadki na linii brzegowej i integracji krajowych pla-nw interwencyjnych.

II.2.2 Dokumenty wojewdztwa zachodniopomorskiego

Strategia Rozwoju Wojewdztwa Zachodniopomorskiego

Wojewdztwo spenia standardy unijne w zakresie jakoci wd i powietrza oraz gospodarowania od-padami. Region jest krajowym liderem w produkcji energii odnawialnej pochodzcej gwnie z energii wiatru i spalania biomasy. Obszary chronione o bogatych walorach przyrodniczych, w tym obszary NATURA 2000, rozwijaj si w sposb zrwnowaony. Mieszkacy wojewdztwa wiadomi walorw przyrodniczych swojego miejsca zamieszkania, jakoci rodowiska i jego znaczenia dla zdrowia potra-fi dba o ten zasb. Atrakcyjny przyrodniczo i krajobrazowo region przyciga licznych turystw, jest take doskonaym miejscem do ycia dla jego mieszkacw. Turystyka i przyjazne dla rodowiska rolnictwo, opierajc si na racjonalnym wykorzystaniu zasobw naturalnych, stanowi wany element gospodarki wojewdztwa.

22

Nowy model relacji ze rodowiskiem: naciski polityczne i spoeczne bd ksztatowa nowe podejcie do rodowiska naturalnego w sferze gospodarczej, zarzdzaniu przestrzeni i sposobach spdzania wolnego czasu. Wojewdztwo o duych zasobach naturalnych powinno t tendencj traktowa jako czynnik uatrakcyjnienia swojej oferty przy jednoczesnej minimalizacji ingerencji gospodarki i rozwoju urbanistycznego w rodowisko.

Cele strategiczne wg SRWZ s nastpujce [16]:

wzrost innowacyjnoci i efektywnoci gospodarowania wzrost innowacyjnoci gospodarki, wzrost konkurencyjnoci w krajowym i zagranicznym ruchu turystycznym, wspieranie wsppracy przedsibiorstw i rozwoju przedsibiorczoci, wspieranie wzrostu eksportu, zintegrowana polityka morska, restrukturyzacja i rozwj produkcji rolnej i rybactwa,

wzmocnienie atrakcyjnoci inwestycyjnej regionu podnoszenie atrakcyjnoci i spjnoci oferty inwestycyjnej regionu oraz obsugi

inwestorw, wzmacnianie rozwoju narzdzi wsparcia biznesu, tworzenie i rozwj stref aktywnoci inwestycyjnej, budowanie i promocja marki regionu,

zwikszenie przestrzennej konkurencyjnoci regionu rozwj funkcji metropolitalnych Szczecina, rozwj aglomeracji miejskiej Koszalina, rozwj ponadregionalnych, multimodalnych sieci transportowych, wspieranie rozwoju infrastruktury spoeczestwa informacyjnego, rozwj infrastruktury energetycznej, poprawa dostpnoci do obszarw o walorach turystycznych i uzdrowiskowych,

zachowanie i ochrona wartoci przyrodniczych, racjonalna gospodarka zasobami poprawa jakoci rodowiska i bezpieczestwa ekologicznego, ochrona dziedzictwa przyrodniczego i zrwnowaone wykorzystanie zasobw, zwikszanie udziau odnawialnych rde energii, rozwj infrastruktury ochrony rodowiska i systemu gospodarowania odpadami, podnoszenie wiadomoci ekologicznej spoeczestwa, rewitalizacja obszarw zurbanizowanych.

Rozlege lasy, akweny, grunty uprawne, fauna i flora oraz inne elementy przyrody i krajobrazu Pomo-rza Zachodniego skadaj si na jeden z najcenniejszych w skali kraju obszarw koegzystencji przy-rody i czowieka. W innowacyjnym i proekologicznym podejciu do rozwoju regionu ich rola nie sprowadza si do ogranicze i barier rozwojowych. rodowisko naturalne przenika si ze sfer urba-nizacji, ma by wrcz jej integralnym, niejednokrotnie wiodcym elementem. Przemiany gospodarcze, w wyniku ktrych wyhamowaniu produkcji rolniczej towarzyszy intensyfikacja ruchu turystycznego, w naturalny sposb powizane s z oddziaywaniem na rodowisko. Spoeczno regionu wiadoma dostpnych jej zasobw oraz zwizanej z tym odpowiedzialnoci bdzie rozwija mechanizmy asymi-lacji projektw gospodarczych z ich otoczeniem przyrodniczym. W zwizku z tym dziaania nastawione na zachowanie i ochron rodowiska oraz popraw jego stanu bd wiza si z rozwijaniem metod wykorzystania odnawialnych rde energii oraz innymi innowacyjnymi przedsiwziciami o znaczeniu gospodarczym. Wspierany bdzie take rozwj infrastruktury ochrony rodowiska i gospodarowania powstaymi odpadami. Przedsibiorczo i postp technologiczny bdce efektem wysokich standar-dw ekologicznych przeo si na konkurencyjno regionu i jako ycia jego mieszkacw. Dla realizacji wspczesnych wyzwa ekologicznych wykorzystane bd technologie rodowiskowe, wprowadzajce do rodowiska mniej zanieczyszcze oraz eksploatujce zasoby naturalne w sposb zapewniajcy ich dusz dostpno, przy jednoczesnym zwikszeniu wzrostu gospodarczego i kon-kurencyjnoci:

budowanie otwartej i konkurencyjnej spoecznoci rozwj kadr innowacyjnej gospodarki, zwikszanie aktywnoci zawodowej ludnoci, rozwj ksztacenia ustawicznego, rozwj szkolnictwa zawodowego zgodnie z potrzebami gospodarki,


23

budowanie spoeczestwa informacyjnego, zwikszanie dostpnoci i uczestnictwa w edukacji przedszkolnej,

wzrost tosamoci i spjnoci spoecznej regionu wspieranie funkcji rodziny, zwikszanie jakoci i dostpnoci opieki zdrowotnej, wspieranie rozwoju demokracji lokalnej i spoeczestwa obywatelskiego, wzmacnianie tosamoci i integracji spoecznoci lokalnej, rozwijanie dorobku kulturowego jako fundamentu tosamoci regionalnej, przeciwdziaanie ubstwu i procesom marginalizacji spoecznej.

Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa Zachodniopomorskiego na lata 2007-2013 (RPO WZ)

Cel gwny: rozwj wojewdztwa zmierzajcy do zwikszenia konkurencyjnoci gospodarki, spjnoci przestrzennej, spoecznej oraz wzrostu poziomu ycia mieszkacw. Realizacja celu gwnego RPO WZ przyczynia si bdzie do osigania zaoe odnowionej Strategii Lizboskiej, a take realizacji priorytetw polityki regionalnej Unii Europejskiej, ustanowionych dla celu Konwergencja. Cel gwny programu jest spjny z celem strategicznym Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia, okrelo-nym jako tworzenie warunkw dla wzrostu konkurencyjnoci gospodarki opartej na wiedzy i przedsibiorczoci, zapewniajcej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spjnoci spoecznej, gospodarczej i przestrzennej.

Cel szczegowy: poprawa atrakcyjnoci inwestycyjnej i spjnoci terytorialnej wojewdztwa. Cel ten jest spjny z nastpujcymi celami Strategii Rozwoju Wojewdztwa Zachodniopomorskiego do roku 2020 [17]:

zwikszanie przestrzennej konkurencyjnoci regionu,

zachowanie i ochrona wartoci przyrodniczych, racjonalna gospodarka zasobami,

wzrost tosamoci i spjnoci spoecznej regionu.

Zwikszenie iloci inwestycji moliwe jest midzy innymi dziki poprawie spjnoci terytorialnej woje-wdztwa. Dotychczasowe zaniedbania, wynikajce z braku odpowiednich funduszy na modernizacj cigw drogowych, budow obwodnic i bezkolizyjnych skrzyowa na trasach o duym nateniu ruchu, to podstawowe deficyty w sieci drogowej. Naley je eliminowa, gdy maj wpyw na dostp-no i atrakcyjno centrw gospodarczych, administracyjnych i turystycznych oraz portw morskich w regionie. Przedsiwzicia w ww. zakresie jak rwnie rozbudowy infrastruktury technicznej, powinny by take kierowane na potrzeby lokalne. W celu osignicia spjnoci terytorialnej wojewdztwa oraz ze wzgldu na istniejce dysproporcje w rozwoju podregionw, szczegln uwag naley zwrci na potrzeby inwestycyjne obszarw (NUTS 4) o szczeglnie niekorzystnej sytuacji spoeczno-gospodarczej. System energetyczny na obszarze wojewdztwa, m.in. z uwagi na konieczno wsp-pracy z partnerami z UE, wymaga dostosowania sieci przesyowej i dystrybucyjnej do potrzeb krajo-wego i europejskiego rynku energii elektrycznej, dostosowania istniejcych obiektw sieciowych do aktualnych wymaga ochrony rodowiska, rozbudowy w zakresie linii przesyowych 220 i 400 kV i dystrybucyjnych 110 kV. Istniejce linie wysokiego napicia naley modernizowa; w aglomeracji szczeciskiej, w pasie nadmorskim oraz w poudniowowschodniej czci wojewdztwa wystpuje konieczno znacznej rozbudowy i modernizacji sieci 110 kV gwnie ze wzgldu na popraw pewno-ci zasilania oraz planowany rozwj energetyki wiatrowej duych mocy (m.in. rejony Choszczna, Re-cza, Myliborza, Dbna, Barlinka, Krzcina, winoujcia, Niechorza, Stepnicy, Reska). Wanym zadaniem jest przygotowanie i wdroenie rozwiza w zakresie skadowania i unieszkodliwiania od-padw portowych oraz osadw z pogbianych torw wodnych i basenw portowych, a take uniesz-kodliwianie odpadw poubojowych. Natomiast w zakresie odpadw komunalnych, wprowadzenie selektywnej zbirki i minimalizacja unieszkodliwiania przez skadowanie ze szczeglnym uwzgldnie-niem odpadw ulegajcych biodegradacji. Podejmowane prby rozwizania obecnych i przyszych problemw w rejonie przygranicznym miasta Szczecin w zakresie dostpnoci komunikacyjnej cen-trum miasta dla osb przyjezdnych, transportu tranzytowego, jak i obsugi portu, terenw przemyso-wych, duych sklepw, hurtowni itp. jednoznacznie wskazuj, e najbardziej efektywnym rozwizaniem w zakresie komunikacyjnym bdzie budowa drogowego obejcia zachodniego miasta (duej obwodnicy miasta) wraz ze sta przepraw przez rzek Odr.

24

Cel szczegowy: poprawa warunkw ycia poprzez zachowanie i ochron rodowiska naturalnego oraz zwikszenie bazy spoecznej wojewdztwa. Cel ten jest spjny z nastpujcymi celami Strategii Rozwoju Wojewdztwa Zachodniopomorskiego do roku 2020:

zachowanie i ochrona wartoci przyrodniczych, racjonalna gospodarka zasobami,

budowanie otwartej i konkurencyjnej spoecznoci,

wzrost tosamoci i spjnoci spoecznej regionu.

Obszary priorytetowe RPO WZ okrelaj ustanowione dla programu nastpujce osie priorytetowe:

O priorytetowa 1. Gospodarka- Innowacje- Technologie,

O priorytetowa 2. Rozwj infrastruktury transportowej i energetycznej,

O priorytetowa 3. Rozwj spoeczestwa informacyjnego,

O priorytetowa 4. Infrastruktura ochrony rodowiska,

O priorytetowa 5. Turystyka, kultura i rewitalizacja,

O priorytetowa 6. Rozwj funkcji metropolitalnych,

O priorytetowa 7. Rozwj infrastruktury spoecznej i ochrony zdrowia,

O priorytetowa 8. Pomoc techniczna.

O priorytetowa 1. Gospodarka Innowacje Technologie

O priorytetowa 3. Rozwj spoeczestwa informacyjnego

O priorytetowa 2. Rozwj infrastruktury transportowej

i energetycznej

O priorytetowa 5. Turystyka, kultura i rewitalizacja

O priorytetowa 6. Rozwj funkcji metropolitalnych

O priorytetowa 4. Infrastruktu-ra ochrony rodowiska

O priorytetowa 7. Rozwj infrastruktury spoecznej

i ochrony zdrowia

Rysunek 1. Cele RPO WZ [17]

Plan zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa zachodniopomorskiego (Uchwaa Nr XLV/530/10 Sejmiku Wojewdztwa Zachodniopomorskiego z dnia 19 padziernika 2010 w sprawie uchwalenia zmiany Planu zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa zachod-niopomorskiego)

Plan zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa jest, oprcz strategii rozwoju, drugim podsta-wowym dokumentem uchwalanym przez Sejmik Wojewdztwa, decydujcym o rozwoju regionu. Plan zagospodarowania przestrzennego (Pzp) jest przeniesieniem zapisw strategii w sfer gospodarowa-nia przestrzeni i tworzenia warunkw do realizacji ponadlokalnych zamierze inwestycyjnych. Pzp wojewdztwa okrela zasady ksztatowania struktury przestrzennej wojewdztwa w dugim horyzoncie czasowym. Formuowany w oparciu o zasad prawidowego i racjonalnego gospodarowania prze-

Rozwj wojewdztwa zmierzajcy do zwikszenia konkurencyjnoci gospo-darki, spjnoci przestrzennej, spoecznej oraz wzrostu poziomu ycia mieszkacw

Wzrost innowacyjnoci i efektywnoci gospodaro-

wania

Poprawa atrakcyjnoci inwe-stycyjnej i spjnoci

terytorialnej

Poprawa warunkw ycia poprzez zachowanie

i ochron rodowiska natu-ralnego oraz zwikszenia

bazy spoecznej


25

strzeni przyczynia si do osigania zrwnowaonego rozwoju wojewdztwa, uwzgldniajc w szcze-glnoci potrzeby [18]:

wszechstronnego wykorzystania walorw jego nadmorskiego i nadodrzaskiego pooenia,

ochrony wykorzystania specyficznych zasobw i walorw rodowiska przyrodniczego, kulturowe-go i krajobrazu w rozwoju spoecznym i gospodarczym,

poprawy standardu cywilizacyjnego i warunkw ycia mieszkacw,

integracji struktury przestrzennej wojewdztwa,

obronnoci i bezpieczestwa pastwa oraz ludzi i ich mienia.

Plan okrela zasady organizacji struktury przestrzennej wojewdztwa: podstawowe elementy sieci osadniczej, rozmieszczenie infrastruktury komunikacyjnej, technicznej i spoecznej oraz wymagania w zakresie ochrony rodowiska przyrodniczego i ochrony dbr kultury z uwzgldnieniem obszarw podlegajcych szczeglnej ochronie. Plan zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa zachod-niopomorskiego uatwia koordynacj strategii i rozlicznych zamierze oraz programw pod ktem czasu i miejsca ich realizacji.

Strategicznym celem zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa zachodniopomorskiego jest zrwnowaony rozwj przestrzenny wojewdztwa sucy integracji przestrzeni regionalnej z prze-strzeni europejsk i krajow, spjnoci wewntrznej wojewdztwa, zwikszeniu jego konkurencyjno-ci oraz podniesieniu poziomu i jakoci ycia mieszkacw do redniego poziomu w Unii Europejskiej.

Dla realizacji tego celu strategicznego naley [18]:

pogbia integracj wojewdztwa zachodniopomorskiego z przestrzeni krajow, europejsk i Regionem Morza Batyckiego, sprzyjajc podniesieniu konkurencyjnoci wojewdztwa,

chroni rodowisko i jego walory, prowadzi racjonaln gospodark zasobami przyrody, kopalin, wd, gleb i lasw,

chroni zasoby dziedzictwa kulturowego, zabytki, dobra kultury wspczesnej i krajobraz,

wpywa na ksztatowanie w wojewdztwie policentrycznej sieci osadniczej z biegunami wzrostu w Szczecinie i Koszalinie, wzmacnia powizania midzy tymi miastami,

rozwija i wzmacnia funkcje metropolitarne Szczecina, dc do nadania im zasigu ponadre-gionalnego i transgranicznego,

rozwija infrastruktur spoeczn, zaspokajajc potrzeby zwaszcza w dziedzinie mieszkalnictwa, ochrony zdrowia i edukacji,

stymulowa rozwj gospodarczy z wykorzystaniem istniejcego potencjau gospodarczego, kadr i zasobw naturalnych, wspiera sektory gospodarki opartej na wiedzy i innowacji,

rozwija system transportowy zintegrowany z systemem krajowym i europejskim, zapewniajcy spjno wewntrzn wojewdztwa,

rozwija systemy infrastruktury technicznej, zapewniajce odpowiedni standard ycia mieszka-cw i ochron rodowiska,

wspiera przeksztacenia na obszarach wiejskich w kierunku rozwoju pozarolniczej aktywnoci ekonomicznej i przeksztacenia popegeerowskiego systemu osadniczego,

likwidowa problemy rozwojowe na obszarach stagnacyjnych, kreowa nowe obszary wzrostu.

Plan gospodarki odpadami dla Wojewdztwa Zachodniopomorskiego na lata 2009-2012 z uwzgldnieniem perspektywy 2013-2018

Plan Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa Zachodniopomorskiego na lata 2009-2012 z uwzgld-nieniem perspektywy 2013-2018 zosta przyjty Uchwa Nr XXXI/343/09 Sejmiku Wojewdztwa Za-chodniopomorskiego z dnia 16 czerwca 2009 r oraz zaktualizowany Uchwa nr XLII/488/10 przez Sejmik Wojewdztwa Zachodniopomorskiego w dniu 22 czerwca 2010 r. Dokument zawiera analiz stanu gospodarki odpadami w wojewdztwie w podziale na rodzaje odpadw, analiz gwnych pro-blemw oraz wyznacza cele i dziaania zmierzajce do poprawy tego stanu i wynikajce z dokumentu wyszego szczebla, jakim by na czas tworzenia dokumentu Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010. Przedstawione w Planie cele i zadania dotycz okresu 2009-2012 oraz perspektywicznie okresu 2013-2018. Dla odpadw komunalnych cele przedstawiaj si nastpujco:

Cele gwne (przyjte w Kpgo 2010 do realizacji w planach gospodarki odpadami) [19]:

zwikszenie udziau odzysku, w tym w szczeglnoci odzysku energii z odpadw, zgodnego z wymaganiami ochrony rodowiska,

26

zmniejszenie iloci wszystkich odpadw kierowanych na skadowiska odpadw, ze szczeglnym uwzgldnieniem odpadw ulegajcych biodegradacji,

zamknicie do koca 2009 r. wszystkich skadowisk niespeniajcych przepisw prawa,

zwalczanie nielegalnego skadowania odpadw.

Cele szczegowe (zgodne z celami zawartymi w Kpgo 2010, z uwzgldnieniem regionalnych proble-mw).

Gwne kierunki dziaa w zakresie gospodarowania odpadami (wynikajce z Kpgo 2010) [19]:

zbudowanie zamknitego (kompletnego) systemu gospodarowania odpadami z uwzgldnieniem recyklingu wewntrznego i wykorzystania odpadw, jako surowcw wtrnych w ramach woje-wdztwa i poza nim,

intensyfikacja edukacji ekologicznej promujcej waciwe postpowanie z odpadami oraz prowa-dzenie skutecznej kampanii informacyjno-edukacyjnej w tym zakresie,

wypracowanie i monitorowanie rzeczywistych wskanikw wytwarzania i morfologii odpadw ce-lem zdiagnozowania potrzeb w zakresie gospodarowania odpadami,

wspieranie wdraania efektywnych ekonomicznie i ekologicznie technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadw, w tym technologii pozwalajcych na odzyskiwanie energii zawartej w odpadach w procesach termicznego i biochemicznego ich przeksztacania,

weryfikacja lokalizacji dotychczas istniejcych skadowisk odpadw oraz eliminowanie uciliwoci dla rodowiska zwizanych z ich eksploatacj, w tym zamykanie i rekultywacja skadowisk nie-speniajcych wymogw prawa,

wzmocnienie kontroli podmiotw prowadzcych dziaalno w zakresie zbierania, transportu, od-zysku i unieszkodliwiania odpadw,

wyeliminowanie praktyk niewaciwej eksploatacji i rekultywacji skadowisk odpadw.

Strategia Rozwoju Turystyki w Wojewdztwie Zachodniopomorskim do 2015 roku

Dokument ten opisuje koncepcj kompleksowego rozwoju gospodarki turystycznej w regionie. Ze wzgldu na charakter krajobrazu Pomorza Zachodniego gospodarka turystyczna regionu zalena jest w duej mierze od jakoci i stopnia rozwoju infrastruktury na styku rodowisk wodnego i ldowego, a s to z reguy tereny cenne przyrodniczo. Kwestie ochrony rodowiska przyrodniczego s uwzgld-nione przede wszystkim w Priorytecie 3 Ksztatowanie Przestrzeni Turystycznej. W Strategii wanie w tym miejscu podkrelono, i przestrze turystyczna opiera si w duej mierze na zasobach rodowi-ska naturalnego. Konieczne jest rwnie monitorowanie skutkw zmian w rodowisku wywoanych przez turystyk. W ramach tego Priorytetu okrelono cel operacyjny- ksztatowanie rodowiska w kontekcie rozwoju przestrzeni turystycznej. Opisujc go podkrelono, e przed przystpieniem do realizacji dziaa dotyczcych ksztatowania przestrzeni turystycznej powinno si dysponowa wiedz o ich moliwym wpywie na rodowisko i spoeczno lokaln zamieszkujc t przestrze i na co dzie. Niestety tylko jedno dziaanie zaplanowane w ramach realizacji powyszego celu odnosi si bezporednio do ochrony rodowiska, a mianowicie dziaanie- innowacje na rzecz ekorozwoju w tury-styce. W ramach tego dziaania wdraane bd inwestycje nawizujce w technice budowania do tradycji regionalnej przy wykorzystaniu nowoczesnych systemw grzewczych (pompy cieplne, kolekto-ry i panele soneczne) [20].

Walory przyrodnicze wojewdztwa uwzgldniono te w Priorytecie 1 Rozwj Markowych Produktw Turystycznych Pomorza Zachodniego poprzez zapisy o rozwoju rnych form turystyki aktywnej, w tym ekoturystyki uprawianej na terenach pojezierno-lenych, w dolinach rzecznych oraz na wybrze-u morskim. W Priorytecie tym przewiduje si rozwj sieci centrw edukacji przyrodniczej i cieek przyrodniczych. Dziaania na rzecz ochrony rodowiska s rozproszone rwnie w kilku innych miej-scach strategii:

cel operacyjny: zwikszanie dostpnoci turystycznej Regionu; dziaanie- wspomaganie proekolo-gicznych rozwiza transportowych w miejscowociach i obszarach o najwikszym nateniu ru-chu turystycznego, w tym w otulinach Parkw Narodowych i na obszarach przyrodniczo-cennych,

cel operacyjny: opracowanie i wdroenie systemu bada rynku turystycznego w Regionie; dziaa-nie- rozwj bada nad chonnoci i przepustowoci turystyczn obszarw i szlakw turystycz-nych, w tym:

opracowanie metodologii pomiaru chonnoci obszarw i przepustowoci szlakw turystycznych regionu,

oszacowanie parametrw dla obszarw turystycznych wojewdztwa,

Program Oc hrony rodo wi s k a W o jewd z t wa Zac hodn iopom ors k iego na l a t a 2012 -201 5 z u wz g ldn ie n iem pe rs pek t y wy

Documents

„Program Ochrony Środowiska Województwa …bip.rbip.wzp.pl/sites/bip.wzp.pl/files/articles/32881_POS... · dzy zanieczyszczeniem środowiska a chorobami cywilizacyjnymi, jako