Program hodowli koni rasy - Polski Związek Hodowców Konipzhk.pl/wp-content/uploads/pr_hodow_mlp-2005.pdf · 2015-09-17 · opracowanie Polski Zwiàzek Hodowców Koni 00-673 Warszawa

Program hodowli koni

rasy

ma∏opolskiej

Warszawa 2005

opracowanie

Polski Zwiàzek Hodowców Koni

00-673 Warszawaul. Koszykowa 60/62 m. 16

tel.: (022) 629 95 31, (022) 628 98 38faks: (022) 628 68 79

Wszelkie prawa PZHK zastrze˝one.Przedruk i kopiowanie materia∏ów zawartych

w „Programie hodowli koni rasy ma∏opolskiej” zabronione.Druk i oprawa: Matrix.

Nak∏ad 250 egz. Cena 10 z∏ w tym 22% VAT

1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5

2. Strategia hodowlana koni małopolskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6

3. Cele hodowli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6

4. Wzorce rasy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6

5. Zasady wpisu do ksiąg koni rasy małopolskiej i angloarabskiej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

6. Tryb i sposób wpisywania koni do ksiąg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

7. Kierunki doskonalenia i metody kojarzeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11

8. Metody oceny wartości użytkowej i testy wydajności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12

9. Analityczna i prognostyczna część programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12

10. Wnioski i zalecenia wdrożeniowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13

11. Zasady oceny efektywności działania programu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14

Zał. 1. Wskaźniki liczbowe pogłowia koni wpisanych do ksiąg rasy małopolskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15

Zał. 2. Zakres i sposób prowadzenia oceny wartości użytkowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17

1. Ogiery . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .171. Program próby dzielności ogierów po stacjonarnym

100-dniowym treningu wierzchowym (ogiery 3 – 4-letnie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17

2. Program Próby Dzielności Ogierów po stacjonarnym 100-dniowym

treningu zaprzęgowo-wierzchowym (ogiery 3 – 4-letnie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23

3. Wyniki w Mistrzostwach Polski Młodych Koni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

4. Wyniki w sporcie jeździeckim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31

5. Wyniki w wyścigach konnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32

2. Klacze

Warianty prób użytkowości: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33

1. Stacjonarna próba wierzchowa (w wieku 3 – 4 lat),

poprzedzona 60-dniowym treningiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33

2. Polowa próba wierzchowa (w wieku 3 – 6 lat) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34

3. Polowa próba zaprzęgowa (w wieku 3 – 4 lat) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35

4. Wyniki w Mistrzostwach Polski Młodych Koni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36

5. Wyniki w sporcie jeździeckim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36

6. Wyniki na wyścigach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36

Zał. 3. Kategoryzacja ogierów rasy małopolskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37

I. Kategoria C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37

II. Kategoria B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37

III. Kategoria A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39

IV. Kategoria E . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39

w w w. p z h k . p l

spis treÊci strona 3

Program hodowli koni rasy ma∏opolskiej

strona 4 spis treÊci

1. WstępHodowla koni rasy ma∏opolskiej jest prowadzona g∏ównie w rejonie Êrodkowo-

wschodnim i po∏udniowo-wschodnim Polski. Ogólnie wiadomo, ˝e wytworzenie okreÊlo-nej rasy zwierzàt zwiàzane jest bezpoÊrednio z konkretnym obszarem oraz warunkujàcy-mi jej powstanie czynnikami ekonomicznymi, spo∏ecznymi i politycznymi. Wymienioneczynniki mia∏y równie˝ podstawowe znaczenie przy kszta∏towaniu si´ ma∏opolskiej rasykoni. Powstanie tej rasy zwiàzane by∏o z warunkami ekologicznymi po∏udniowo-wschodnich regionów kraju, a zw∏aszcza Wy˝ynà Lubelskà, Roztoczem, Wy˝ynà Opa-towsko-Sandomierskà, Nieckà Nidziaƒskà, Wy˝ynà Krakowsko-Cz´stochowskà, Beski-dem Sàdeckim, Podgórzem i Pogórzem Karpackim, Kotlinà Sàdeckà, Do∏ami Jasielsko-Sa-nockimi i Wy˝ynà Ma∏opolskà. Radykalnie natomiast zmienia∏y si´ na tych terenach wa-runki gospodarcze, spo∏eczne i polityczne. W hodowli koni ma∏opolskich, podobnie jakw hodowli koni w Polsce w ogóle, mo˝na wyró˝niç pewne okresy historyczne szczegó∏o-wo scharakteryzowane przez Prawocheƒskiego (1947), Pruskiego (1960), Grabowskiego(1966, 1973), Brzeskiego i wsp. (1969, 1977), Budzyƒskiego i wsp. (1989) i wielu innychhipologów.

W polskim piÊmiennictwie hipologicznym, nazwa „Ma∏opolska Rasa Koni” zosta∏ausankcjonowana Rozporzàdzeniem Ministra Rolnictwa z dnia 27 grudnia 1962 rokuw sprawie prowadzenia ksiàg zwierzàt zarodowych i wydaniem w 1963 r. ju˝ na podsta-wie wymienionego rozporzàdzenia, ksi´gi stadnej koni ma∏opolskich (Km). Do roku1962 mówiono wy∏àcznie o „typie konia ma∏opolskiego”, jako odr´bnej wybitnie cennejgrupie koni zwiàzanej z regionem ma∏opolski. Obecnie koƒmi ma∏opolskimi nazywane sàszlachetne konie, g∏ównie pó∏krwi angloarabskiej, których odr´bnoÊç w sensie genetycz-nym i pochodzeniowym by∏a kszta∏towana ju˝ w wieku XVII i XVIII na pod∏o˝u dawnychkoni krajowych poprzez ogiery orientalne (perskie, tureckie, turkmeƒskie i arabskie),natomiast w wieku XIX i do lat szeÊçdziesiàtych XX wieku przez reproduktory ras czystych(xx, oo, xxoo) oraz pó∏krwi chowu krajowego lub obcego (Schagya, Gidran, Dahoman,Amurath, Gazlan, Furioso, PrzedÊwit, Nonius i inne).

W zwiàzku z tym, ˝e rasa koni ma∏opolskich zosta∏a wytworzona w wyniku wielowie-kowej, twórczej pracy hodowców i stanowi bezcennà wartoÊç polskiej kultury materialnej,nadal musi byç prowadzona kompleksowa praca zootechniczna nad zachowaniem tej ra-sy oraz dalszym doskonaleniem jej cech u˝ytkowych.


Rozdzia∏ I. strona 5

2. Strategia hodowlana koni małopolskich

Terminem „strategia hodowlana” mo˝na okreÊliç kompleksowe doskonalenie ca∏egopog∏owia koni ma∏opolskich przy szczególnym uwzgl´dnieniu roli materia∏u zarodowegostadnin paƒstwowych i koni zarodowych w stadninach prywatnych obj´tych pracà ho-dowlanà i organizacyjnà przez Polski Zwiàzek Hodowców Koni (PZHK).

System doskonalenia koni w Polsce i wytworzenie po˝àdanego modelu koni opiera si´g∏ównie na doborze odpowiedniej jakoÊci ogierów – reproduktorów. Najbardziej wartoÊcio-we reproduktory pod wzgl´dem geno i fenotypu sà produkowane przez klacze zarodowew stadninach, a nast´pnie kierowane do stad ogierów obejmujàcych pracà hodowlanà i re-produkcyjnà pog∏owie klaczy wpisanych do ksiàg oraz klacze pog∏owia masowego.

Przy przedstawionych /za∏. nr 1/ wielkoÊciach aktywnego pog∏owia koni rasy ma∏o-polskiej mo˝na mieç wàtpliwoÊci czy pozwolà one na racjonalne prowadzenie hodowliz uwzgl´dnieniem ró˝nic genealogicznych mi´dzy liniami hodowlanymi i czy wielkoÊçpopulacji zagwarantuje kojarzenia wolne od nadmiernego spokrewnienia (depresja inbre-dowa).

W Êwietle tego niezwyk∏ej wagi nabiera liczba klaczy rasy ma∏opolskiej b´dàca w za-sobach stadnin paƒstwowych bowiem jedynie poprzez to pog∏owie b´dzie mo˝na wprowa-dziç do rasy dolew krwi po˝àdanych ameliorantów, których potomstwo w pierwszym po-koleniu mo˝e nie odznaczaç si´ wybitnà wartoÊcià u˝ytkowà, a poprzez to nie b´dzie po-˝àdane przez prywatnych hodowców.

3. Cele hodowli

Hodowla koni ma∏opolskich wià˝e si´ ÊciÊle z ich produkcjà do celów utylitarnych.Ciàg∏e rugowanie koni z rolnictwa w wyniku coraz lepszej mechanizacji prac stwarza ko-niecznoÊç stopniowego odbudowania ich dawnego kierunku u˝ytkowania, jakim by∏ koƒwierzchowy. Wspó∏czesna i przysz∏oÊciowa hodowla wymaga pog∏owia koni o bardzowysokiej jakoÊci, znacznie wi´kszej ni˝ obecnie. Stàd te˝ intensyfikacja hodowli wymaganie tylko nowych form organizacji, ale tak˝e posiadania materia∏u zarodowego ogierówi klaczy o najlepszych za∏o˝eniach dziedzicznych. JednoczeÊnie nale˝y podkreÊliç, ˝e pra-ce hodowlane nad zmianà dziedzicznych w∏aÊciwoÊci koni muszà byç jednak prowadzo-ne przez szereg pokoleƒ, zanim osiàgnie si´ po˝àdane rezultaty. G∏ównym celem wspó∏cze-snej hodowli i chowu koni rasy ma∏opolskiej jest produkcja koni u˝ytkowych do ró˝nychkierunków wykorzystania wierzchowego. Konie te mogà znaleêç zastosowanie jako koniewierzchowe o po˝àdanym wzroÊcie klacze: 155 – 165 cm, ogiery: 160 – 170 cm.

4. Wzorce rasy

Konie ma∏opolskie odznaczajà si´ wieloma zaletami m. in. plennoÊcià, d∏ugowieczno-Êcià, dobrym wykorzystaniem paszy i niewybrednoÊcià, odpornoÊcià na choroby i z∏e wa-


strona 6 Rozdzia∏ I.

runki bytowe, a tak˝e du˝ymi zdolnoÊciami do pracy. Powinny one reprezentowaç prefe-rowany typ wierzchowy, przydatny do ró˝nych kierunków sportu konnego.

Koƒ ma∏opolski powinien odznaczaç si´: suchà konstytucjà, d∏ugimi liniami, harmo-nijnà budowà i urodà – g∏owa szlachetna zbli˝ona kszta∏tem do konia arabskiego, stosun-kowo d∏uga szyja, k∏àb dobrze zarysowany, krótki mocny grzbiet, dobrze zwiàzany, prostylub lekko skoÊny zad z wysokà nasadà ogona, dobrze o˝ebrowany, ∏opatka d∏uga i skoÊna,co sprzyja du˝emu wykrokowi, koƒczyny suche i poprawne, maÊç g∏ównie gniada lub si-wa Po˝àdany jest ∏agodny charakter i ˝ywy temperament.

5. Zasady wpisu do ksiąg koni rasy małopolskiej i angloarabskiej.

§11. Do cz´Êci wst´pnej ksi´gi (W) koni rasy ma∏opolskiej wpisuje si´ klacze, które:

1) sà poddawane ocenie wartoÊci u˝ytkowej,2) wykazujà cechy charakterystyczne dla swoje rasy,3) pochodzà co najmniej po ojcu wpisanym do ksi´gi.

2. Do cz´Êci g∏ównej ksi´gi (G) koni rasy ma∏opolskiej wpisuje si´ ogiery i klacze, które:1) sà poddawane ocenie wartoÊci u˝ytkowej2) wykazujà cechy charakterystyczne dla swojej rasy,3) pochodzà co najmniej od dwóch pokoleƒ przodków rasy ma∏opolskiej lub ras

udzia∏ w jej tworzeniu,4) ogiery – pochodzà po rodzicach wpisanych do ksiàg g∏ównych,5) klacze – pochodzà po ojcach wpisanych do ksiàg g∏ównych, od matek z

obustronnym pochodzeniem wpisanych co najmniej do ksiàg wst´pnych3. Numeracja koni w ksi´gach jest odr´bna dla ogierów i klaczy.4. Koƒ wpisany do jednej ksi´gi nie mo˝e byç jednoczeÊnie wpisany do innej ksi´gi,

bàdê przenoszony z ksi´gi do ksi´gi (nie dotyczy to ksiàg zagranicznych).5. Cz´Êç g∏ówna ksi´gi jest wydawana drukiem przez redakcj´ ksiàg stadnych.

§2

1. Do cz´Êci wst´pnej ksi´gi (W) wpisuje si´ klacze pochodzàce co najmniej po ojcu wpi-sanym do ksiàg koni ras: ma∏opolskiej (z wy∏àczeniem dzia∏u II), czystej krwi arab-skiej i angloarabskiej, zagranicznych ksiàg koni angloarabskich oraz pó∏krwi arabskieji angielskiej wywodzàcych si´ z dawnych rodów austro – w´gierskich.

2. Do cz´Êci g∏ównej ksi´gi (G), do dzia∏u koni ma∏opolskich wpisuje si´ ogiery i klaczepochodzàce po rodzicach wpisanych do ksiàg koni ras: ma∏opolskiej (z wy∏àczeniemdzia∏u II), pe∏nej krwi angielskiej, czystej krwi arabskiej i angloarabskiej, zagranicz-



nych ksiàg koni angloarabskich oraz pó∏krwi arabskiej i angielskiej wywodzàcych si´z dawnych rodów austro – w´gierskich.Komisja ksi´gi stadnej mo˝e zadecydowaç o wpisie do ksi´gi potomstwa ogiera lubklaczy rasy pó∏krwi innej ni˝ wymienione powy˝ej, je˝eli wczeÊniej komisja uzna∏a, ˝eogier lub klacz mogà byç u˝yte do doskonalenia rasy ma∏opolskiej, a w rodowodzie ko-nia wpisywanego w trzecim pokoleniu wyst´puje tylko jeden przodek obcy dla rasyma∏opolskiej.Do ksiàg koni rasy ma∏opolskiej mo˝e byç tak˝e wpisywane potomstwo pochodzàceod jednego lub obojga rodziców wpisanych do ksiàg koni rasy szlachetnej pó∏krwi, je-Êli potomstwo to w trzecim pokoleniu posiada 7 przodków kwalifikujàcych do ksi´gikoni rasy ma∏opolskiej.

3. Do cz´Êci g∏ównej ksi´gi (G) do dzia∏u koni angloarabskich wpisuje si´ ogiery i klaczepochodzàce po rodzicach wpisanych do ksiàg koni ras: pe∏nej krwi angielskiej, czystejkrwi arabskiej i czystej krwi angloarabskiej. Do dzia∏u tego mogà byç wpisywane ko-nie ma∏opolskie spe∏niajàce warunki wpisu do ksiàg koni angloarabskich, okreÊloneprzez Mi´dzynarodowà Konferencj´ Konia Angloarabskiego (CIAA), z podaniem pro-centu czystej krwi arabskiej.

4. Ogiery i klacze wpisywane do ksiàg winny:1) posiadaç typ i inne charakterystyczne dla rasy cechy okreÊlone w programie

hodowlanym,2) byç poddawane ocenie wartoÊci u˝ytkowej,3) wykazaç si´ zdrowiem, prawid∏owà budowà i rozwojem,4) ogiery ukoƒczyç co najmniej 36 miesićy,5) klacze urodziç jedno êrebi´ lub byç pokryte,6) uzyskaç w ocenie pokroju w skali 100-punktowej co najmniej: ogiery 78 pkt.,

a klacze 75 pkt.7) klacze pochodzàce od matek nie wpisanych do ksiàg muszà uzyskaç co naj-

mniej 78 pkt. bonitacyjnych w tym za typ minimum 13 pkt.5. Ogiery i klacze sprowadzone z zagranicy winny:

1) byç przydatne dla osiàgnićia celu hodowlanego okreÊlonego w programie ho-dowlanym,

2) byç poddane ocenie wartoÊci u˝ytkowej. JeÊli ocena nie zosta∏a przeprowadzo-na w kraju urodzenia lub pochodzenia musi byç dokonana w Polsce,

3) ogiery byç dopuszczone do rozrodu przez prowadzàcego ksi´g´ w kraju urodze-nia lub pochodzenia. W przypadku sprowadzenia osobników przed uzyska-niem wpisu do ksiàg, muszà one posiadaç Êwiadectwo stwierdzajàce, ˝e po-chodzà od rodziców wpisanych do ksiàg i uzyskaç w Polsce wpis do ksi´gi naogólnych zasadach,

4) klacze byç wpisane do ksi´gi w kraju urodzenia lub pochodzenia. W przypadkusprowadzenia klaczy nie wpisanej do ksi´gi, posiadaç Êwiadectwo stwierdzajà-



ce, ˝e pochodzi ona po rodzicach wpisanych do ksiàg i uzyskaç w Polsce wpisdo ksi´gi na ogólnych zasadach.

6. Do ksiàg nie mogà byç wpisane konie, u których stwierdzono:1) obustronnà Êlepot´,2) nieprawid∏owà budow´ szcz´ki (tzw. karpiowaty lub szczupaczy zgryz),3) jedno lub obustronne wn´trostwo,4) szpat kostny5) zajćzaka6) u ogierów dychawic´ Êwiszczàcà,oraz konie, które uzyska∏y mniej ni˝ po∏ow´ maksymalnej liczby punktów przyocenie k∏ody, nóg przednich, tylnych, kopyt i ruchu. O dyskwalifikacji decydujeprzyznanie mniej ni˝ po∏owy punktów nawet za jeden z ww. elementów oceny.

7. Konie wpisane do ksiàg, po ukoƒczeniu 5-go roku ˝ycia, powinny byç poddane wery-fikacji wymiarów i oceny pokroju.

6. Tryb i sposób wpisywania koni do ksiąg.

1. Prowadzàcy ksi´g´ powo∏uje 5-cio osobowà komisj´ ksi´gi stadnej koni rasy ma∏opol-skiej. Komisja reprezentuje hodowców koni tej rasy. W jej sk∏ad powo∏uje si´ uznaneautorytety z dziedziny hodowli i u˝ytkowania koni rasy ma∏opolskiej. Do wa˝noÊci po-dejmowanych przez komisj´ decyzji wymagana jest obecnoÊç przynajmniej trzech jejcz∏onków.

Zadaniem komisji jest:1) kontrolowanie prawid∏owoÊci wpisu koni do ksiàg i rozstrzyganie spornych

kwestii,2) wydawanie decyzji o wpisaniu ogiera do ksi´gi,3) kontrolowanie i ocena efektywnoÊci dzia∏ania programu hodowlanego,4) w miar´ potrzeb wnioskowanie do Ministra Rolnictwa o wprowadzanie zmian

w programie hodowlanym.2. Wpisu do ksiàg dokonuje specjalista upowa˝niony przez prowadzàcego ksi´g´3. Wpisu ogierów i klaczy do ksiàg dokonuje si´ na pisemny wniosek w∏aÊciciela.4. Przed wpisaniem konia do ksi´gi nale˝y:

1) sprawdziç to˝samoÊç konia (identyfikacja) przez porównanie zgodnoÊci da-nych zawartych w paszporcie konia, szczególnie opisu umaszczenia, odmian,wieku oraz innych znaków identyfikacyjnych ze stanem faktycznym. Opis ma-Êci i odmian winien byç przeprowadzony przed odsadzeniem êrebićia od mat-ki tj. w wieku oko∏o 6 miesićy. W szczególnych przypadkach, je˝eli êrebi´ niezmieni∏o w∏aÊciciela, opis mo˝e byç dokonany póêniej, ale przed ukoƒczeniem1 roku ˝ycia,



2) sprawdziç prawid∏owoÊç rozwoju konia i stwierdziç brak objawów chorobo-wych; w przypadku zaistnienia wàtpliwoÊci mo˝na za˝àdaç Êwiadectwa leka-rza weterynarii,

3) wykonaç podstawowe pomiary konia (wysokoÊç w k∏´bie, obwód klatki pier-siowej, obwód nadpćia)

4) przeprowadziç ocen´ pokroju wg skali 100-punktowej przyznajàc za:typ do 15 pkt.g∏ow´ i szyj´ do 5 pkt.k∏od´ do 15 pkt.koƒczyny przednie do 10 pkt.koƒczyny tylne do 10 pkt.kopyta do 10 pkt.ruch (st´p i k∏us) do 20 pkt. (10+10)wyglàd ogólny do 15 pkt.

5) przy wpisie ogiera sprawdziç wynik próby u˝ytkowoÊci, 6) przy wpisie pokrytych klaczy sprawdziç Êwiadectwo pokrycia/unasienniania

klaczy oraz wynik próby u˝ytkowoÊci je˝eli klacz by∏a poddawana próbie,5. Dla konia zakwalifikowanego do ksi´gi nale˝y za∏o˝yç kartotek´ i nadaç numer ksi´-

gi zgodny z wymogami rodowodowymi. Jest to w∏aÊciwy wpis do ksi´gi, gdy˝ sà oneprowadzone systemem kartotekowym.

6. Przy wype∏nianiu kartoteki nale˝y dodatkowo sprawdziç prawid∏owoÊç pochodzeniaz danymi w ksi´gach dotyczàcych jego rodziców.

7. Kartoteki muszà byç przechowywane w archiwum przez okres 25 lat.8. Prowadzàcy ksi´g´ wydaje w∏aÊcicielowi: paszport konia, a po wpisaniu konia do

ksi´gi – Êwiadectwo wpisania klaczy do ksi´gi lub Êwiadectwo wpisania ogiera doksi´gi. Do dokumentów tych nale˝y wpisaç numer identyfikacyjny konia oraz opa-trzyç je pieczćià.

9. Âwiadectwo wpisania klaczy do ksi´gi, Êwiadectwo wpisania ogiera do ksi´gi orazkartotek´ konia podpisuje i stawia imiennà piecz´ç upowa˝niony przez prowadzàce-go ksi´g´ specjalista, który dokona∏ wpisu.

10. W przypadku zniszczenia lub zagubienia wydanych w∏aÊcicielom dokumentów ho-dowlanych: Êwiadectwo wpisania klaczy do ksi´gi, Êwiadectwo wpisania ogiera doksi´gi i paszport konia. Prowadzàcy ksi´g´ mo˝e wydaç duplikat na pisemny wnio-sek w∏aÊciciela. Mo˝na wydaç tylko jeden duplikat Êwiadectwa wpisania konia doksi´gi. Wydanie duplikatu musi byç odnotowane w karcie klaczy lub ogiera.

11. Podstawowym dokumentem stwierdzajàcym pochodzenie konia jest paszport konia,wydawany przez prowadzàcego ksi´g´ na podstawie Âwiadectwa pokrycia /unasien-niania klaczy.

12. Od roku 2006 wszystkie ogiery przed wpisaniem do ksi´gi muszà mieç potwierdzonepochodzenie na podstawie badaƒ grup krwi lub innych markerów genetycznych,



wykonanych na koszt w∏aÊciciela, w laboratorium wskazanym przez prowadzàcegoksi´g´.Od w∏aÊciciela ka˝dego konia wpisanego do ksiàg lub êrebićia, któremu wystawiasi´ paszport, prowadzàcy ksi´g´ mo˝e za˝àdaç potwierdzenia pochodzenia poprzezbadanie grup krwi lub innych markerów genetycznych. Koszty badaƒ pokrywa w∏a-Êciciel konia. W przypadku zgodnoÊci pochodzenia prowadzàcy ksi´g´ refundujew∏aÊcicielowi koszty badaƒ.

13. Nazwa nadana êrebićiu przy wystawianiu paszportu konia winna zaczynaç si´ napierwszà liter´ nazwy matki, a w przypadku potomstwa klaczy NN na pierwsza lite-r´ nazwy ojca. Nazwa mo˝e byç jedno lub wielocz∏onowa i mo˝e zawieraç max 24znaki, ∏àcznie ze spacjami.

14. Âwiadectwo pokrycia klaczy – êród∏owy dokument hodowlany – na pierwszej stroniewype∏niane jest przez posiadacza ogiera dopuszczonego do rozrodu.

15. Osoba uprawniona, po wykonaniu zabiegu sztucznego unasienniania, wystawiaÊwiadectwo unasienniania klaczy i dostarcza je podmiotom wskazanym w doku-mencie.

16. Âwiadectwo pokrycia/unasienniania klaczy zatrzymuje si´ po wydaniu paszportu ko-nia i nale˝y przechowywaç je przez okres 25 lat.

17. Klacz poddana zabiegowi sztucznego unasienniania musi mieç, przed wyêrebieniem,okreÊlonà grup´ krwi.

18. Przed wydaniem paszportu konia z wpisanym pochodzeniem, êrebi´ urodzonew wyniku sztucznego unasienniania musi mieç potwierdzone rodzicielstwo poprzezbadanie grup krwi lub innych markerów genetycznych.

19. Przy stanowieniu klaczy poza granicami kraju, nale˝y przy opisie êrebićia urodzo-nego w Polsce przedstawiç Êwiadectwo pokrycia/unasienniania klaczy, rodowódwraz z symbolem ksi´gi rasowej ogiera oraz dokument stwierdzajàcy dopuszczenieogiera do rozrodu w kraju, w którym klacz zosta∏a pokryta.

20. Znajdujàce si´ na odwrocie Êwiadectwa pokrycia/unasienniania klaczy – poÊwiad-czenie urodzenia êrebićia wype∏nia upowa˝niony przez prowadzàcego ksi´g´ spe-cjalista.

21. èrebi´ta urodzone w IV kwartale zalicza si´ do rocznika roku nast´pnego.

7. Kierunki doskonalenia i metody kojarzeń

W pracy hodowlanej nad doskonaleniem koni ma∏opolskich podstawowe znaczeniemajà metody stosowanych kojarzeƒ. Powinny one polegaç na kojarzeniach prowadzonychw czystoÊci rasy, przy umiarkowanym stosowaniu dolewu ras czystych, ale g∏ówniew stadninach Skarbu Paƒstwa. Warto jednoczeÊnie przypomnieç sprawdzony w hodowlikoni fakt, ˝e krzy˝owanie nale˝y stosowaç w stopniu koniecznym, a chów w czystoÊci takdalece, jak jest to mo˝liwe.



8. Metody oceny wartości użytkowej i testy wydajności

Bardzo wa˝nym elementem przy doskonaleniu zdolnoÊci pracotwórczych koni sàmetody oceny wartoÊci u˝ytkowej i odpowiednie testy wydolnoÊci, które umo˝liwiajàoszacowanie wartoÊci hodowlanej wykorzystywanych reproduktorów na podstawie wyni-ków dzielnoÊci w∏asnych osiàgni´ç oraz wyników osiàgni´ç ich potomstwa.

Kryteria selekcji obok wskaêników biometrycznych i pokrojowych, powinny w du˝ejmierze opieraç si´ na u˝ytkowych wynikach prób dzielnoÊci. W hodowli koni zosta∏ydoÊç dobrze poznane zwiàzki mi´dzy cechami u˝ytkowymi i biometrycznymi u selekcjo-nowanych zwierzàt. Wiadomo, ˝e niektóre cechy sà skorelowane pozytywnie, inne zaÊ ne-gatywnie. Selekcja prowadzona w jednym kierunku wp∏ywa równie˝ na wiele innychcech, które uchodzà naszej uwadze i trudne sà do zbadania. Mo˝e si´ zdarzyç, ˝e cechy, naktóre prowadzona jest selekcja, mogà byç wzgl´dem siebie antagonistyczne. W tym przy-padku odpowiednià metodà mo˝e byç selekcjonowanie linii m´skich na jednà cech´, a li-nii ˝eƒskich – na drugà. Nast´pnie mo˝na przeprowadziç krzy˝owanie tych linii, przy któ-rym niekiedy wyst´puje korzystny efekt heterozji.

Przewiduje si´ 4-o stopniowà selekcj´: 1. selekcja êrebiàt i m∏odych koni w oparciu o wskaêniki biometryczne, eksterier,

rozwój, zdrowie; 2. selekcja ogierów i klaczy w wieku 2,5 – 3 lat oraz kwalifikacja ogierów do ZT,

a klaczy na remont stanu matek stadnych; 3. selekcja na podstawie wyników stacjonarnej i polowej oceny w∏asnych osiàgni´ç

pracotwórczych uzyskanych w czasie testów wydajnoÊci ogierów i klaczy; 4. selekcja na podstawie wyników w∏asnych ogierów i klaczy uzyskanych w ró˝nych

dyscyplinach sportu konnego.Wymieniony 3. stopieƒ selekcji nale˝y prowadziç na podstawie wyników prób dziel-

noÊci ogierów i klaczy. Ogiery w wieku co najmniej 33 miesićy (docelowo zak∏ada si´ 36miesićy) sà kierowane do zak∏adu treningowego, gdzie przechodzà trening i zdajà prób´dzielnoÊci, której wymagania okreÊla program (test 100 dni).

9. Analityczna i prognostyczna część programu

Na podstawie analizy cech charakterystycznych dla poszczególnych linii i efektów ∏à-czenia linii mi´dzy sobà w obr´bie stadnin ma∏opolskich otrzymuje si´ informacjó wp∏ywach poszczególnych rodzajów dzia∏ania genów: addytywnego, dominacyjnegoi epistatycznego. Na podstawie wszystkich danych z analitycznej cz´Êç programu selekcyj-nego otrzymuje si´ informacj´ o ogólnym ukierunkowaniu programu hodowlanego odno-Ênie addytywnego dzia∏ania genów, wykorzystywania efektów ∏àczenia linii (heterozja)oraz wykorzystanie efektów dominacji (prepotencja). Prognostyczna cz´Êç programu se-lekcyjnego zawiera ustalenie gwarantujàce osiàgnićie wysokiej jakoÊci ma∏opolskich ko-ni wierzchowych przy doborze wed∏ug genotypów i fenotypów.



10. Wnioski i zalecenia wdrożeniowe

Na podstawie opracowanych i zgromadzonych szczegó∏owych materia∏ów liczbo-wych mo˝na okreÊliç nast´pujàce uwagi oraz sprecyzowaç wnioski koƒcowe u∏atwiajàcerealizacj´ zaproponowanych koncepcji hodowlanych:1. Z uwagi na wybitnie cenne walory u˝ytkowe koni rasy ma∏opolskiej, których liczeb-

noÊç stanowi nieznaczny odsetek pog∏owia krajowego oraz fakt, ˝e zosta∏y wytworzo-ne w wyniku wielowiekowej twórczej pracy polskich hodowców, koniecznym jest pro-wadzenie kompleksowej pracy hodowlanej i utrzymywanie tej rasy koni w stadninachpaƒstwowych majàcych Êcis∏à wi´ê genetycznà oraz udoskonalajàcy wp∏yw na pry-watnà hodowl´ terenowà.

2. Pog∏owie klaczy w stadninach paƒstwowych wynoszàce 200 sztuk stanowi niewielkàpopulacj´ i nie powinno byç dalej zmniejszane, poniewa˝ mo˝e doprowadziç do zbyt-niego spokrewnienia i utrudnienia prowadzenia selekcji oraz doboru hodowlanego dokojarzeƒ.

3. Prowadziç konsekwentnie program hodowlany opierajàc g∏ówne kryteria selekcji nau˝ytkowych wynikach prób dzielnoÊci. Ogiery w wieku 3 lat poddawaç ocenie w te-Êcie 100 dni metodà stacjonarnà (wed∏ug projektu) w zak∏adzie treningowym, nato-miast klacze w wieku 3 – 4 lat poddawaç ocenie stosownym testem.Ocena poszczególnych cech powinna byç dokonywana w miar´ mo˝liwoÊci w oparciuo indywidualne pomiary przy u˝yciu odpowiednich urzàdzeƒ (cechy mierzalne a niepunktowe – subiektywne) z uwzgl´dnieniem mechaniki ruchu w podstawowych cho-dach (d∏ugoÊç kroku, czas trwania, szybkoÊç) oraz skokach.W pracy hodowlanej dominujàcym powinien byç jednostronnie wierzchowy kieruneku˝ytkowania koni ma∏opolskich, co wymaga po∏o˝enia g∏ównego nacisku selekcyjne-go na takie cechy jak: skocznoÊç (uzdolnienia do pokonywania przeszkód), odwagai ca∏y zespó∏ cech psychicznych oraz zrównowa˝enia nerwowego, dynamika i harmo-nia ruchu w chodach podstawowych (st´p, k∏us, galop). Zw∏aszcza intensywnemudoskonaleniu musi podlegaç cecha dynamiki ruchu i d∏ugoÊç kroku oraz predyspozy-cje do skoków.Nale˝y konsekwentnie dà˝yç do okreÊlenia i prowadzenia linii i sublinii krajowychkoni ma∏opolskich o uzdolnieniach do skoków gdy˝ przewidywany sam import zaso-bów genetycznych zagranicznych linii koni skaczàcych (import ogierów – improver)z uwagi na stosunkowo niski wspó∏czynnik odziedziczalnoÊci cechy skocznoÊci(0,10< h< 0,30) nie b´dzie w stanie spowodowaç realnej poprawy tej cechy bez po-siadania odpowiednich klaczy stadnych.

4. Dla uzyskania post´pu hodowlanego w doskonaleniu cech wierzchowych oraz dlaprzeciwdzia∏ania nadmiernemu spokrewnieniu ma∏ej populacji jakà jest rasa ma∏o-polska, winnien byç stale stosowany dolew krwi, poprzez import ogierów i nasienia.

5. Stadniny paƒstwowe, posiadajàce unikalny o wysokiej jakoÊci genetycznej materia∏zarodowy (swoisty bank genów), nadal muszà odgrywaç wa˝nà rol´ w dzia∏alnoÊci



hodowlanej doskonalàc konie rasy ma∏opolskiej. Hodowla prywatna b´dzie mog∏a do-skonaliç swoje pog∏owie w oparciu o materia∏ produkowany w stadninachpaƒstwowych.

11. Zasady oceny efektywności działania programu.

1. Badanie liczby klaczy i ogierów wpisanych do ksi´gi oraz porównanie pomiarów bio-metrycznych klaczy i ogierów (w cyklu trzyletnim).

2. Porównywanie wyników prób dzielnoÊci klaczy i ogierów (w cyklu rocznym).3. Badanie jakoÊci potomstwa w celu wnioskowania o wartoÊci hodowlanej rodziców

(w cyklu rocznym).4. Dokonywanie inwentaryzacji aktywnego pog∏owia i sk∏adanie raportu z dzia∏ania pro-

gramu(w cyklu szeÊcioletnim).EfektywnoÊç realizacji programu ocenia komisja ksi´gi stadnej.



Zał. 1. Wskaźniki liczbowe pogłowia koni wpisanych do ksiąg rasy małopolskiej

Zestawienie powy˝sze wskazuje na wyraênie malejàcà liczb´ klaczy wpisanych doksi´gi wst´pnej, nieznacznie malejàcà liczb´ klaczy wpisanych do ksi´gi g∏ównej orazmalejàcà liczb´ ogierów.


Za∏. 1. Wskaêniki liczbowe pog∏owia koni wpisanych do ksiàg rasy ma∏opolskiej strona 15

Rok

Ksi´ga g∏ówna

Ksi´ga wst´pna

Klacze

1976 1980 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2001 2002 2003 2004

3199 2564 1733 2410 2662 2634 2602 2417 2257 2095 1944 1867

5377 3206 1250 1390 1490 1229 962 812 797 673 658 525

Rok

Ksi´ga g∏ówna

Ogiery wpisane do cz´Êci g∏ównej ksi´gi

1976 1980 1992 1994 1998 2000 2001 2002 2003 2004

546 541 453 481 460 392 362 349 295 292

Rok

Ksi´ga g∏ówna

Ogiery m∏ode wpisane do cz´Êci g∏ównej ksi´gi

1999 2000 2001 2002 2003 2004

44 39 33 8 7 24

Rok

Ksi´ga g∏ówna

Opisane ogierki spe∏niajàce warunki wpisu do cz´Êci g∏ównej ksi´gi

1999 2000 2001 2002 2003 2004

337 313 288 336 312 241

Rok

Ksi´ga g∏ówna

Ksi´ga wst´pna

Klacze m∏ode wpisane do ksi´gi

1999 2000 2001 2002 2003 2004

201 241 238 241 219 236

121 112 101 88 69 36

Rok

Ksi´ga g∏ówna

Ksi´ga wst´pna

Opisane klaczki spe∏niajàce warunki wpisu do ksiàg

1999 2000 2001 2002 2003 2004

360 386 381 433 385 377

189 205 161 154 146 143


strona 16 Za∏. 1. Wskaêniki liczbowe pog∏owia koni wpisanych do ksiàg rasy ma∏opolskiej

Zał. 2. Zakres i sposób prowadzenia oceny wartości użytkowej

Ocena wartoÊci u˝ytkowej obejmuje:

1. Ogiery

Wstępna kwalifikacja do hodowli:

a) ocena rodowodu pod kàtem wartoÊci u˝ytkowej i hodowlanej przodków,b) wzrost, rozwój, zdrowotnoÊç,c) typ, prawid∏owoÊç budowy i ruchu,d) ocena charakteru i temperamentu.

Warianty prób użytkowości

1. Program próby dzielności ogierów po stacjonarnym 100-dniowym treningu wierzchowym (ogiery 3 – 4-letnie)

W czasie próby obowiàzuje: w´dzid∏o grube, dwucz´Êciowe lub z ∏àcznikiem, do-puszczalne oliwkowe, nachrapnik polski lub kombinowany. Niedopuszczalne stosowaniewytoka i ostróg. Dozwolony palcat do 75 cm i ochraniacze (z wyjàtkiem oceny na p∏ycie).Zaleca si´ jednolity strój jeêdêców.I. Ocena w r´ku, na p∏ycie i na trójkàcie w st´pie i k∏usie (wymiary trójkàta 30x30x30

m). Najpierw koƒ prezentowany jest w k∏usie, nast´pnie w pozycji stój, a na koƒcuw st´pie. Po indywidualnej ocenie kilku ogierów, wokó∏ trójkàta prezentowana jestw st´pie stawka 4 – 6 konna. Wskazane jest, aby ogiery w stawce by∏y zbli˝one rodo-wodowo.

II. Skoki luzem – na kombinacji:po wyjÊciu z zakr´tu wskazówka (dràg) – 2,5 m – krzy˝ak – 5,8 – 6,5 m – krzy˝ak – 5,8 –

6,5 m – doublebarre 70 cm podnoszony maksymalnie do 130 cm (o wysokoÊci decydu-je kierownik ZT, w porozumieniu z komisjà). W uzasadnionych przypadkach kierow-nik ZT, w porozumieniu z komisjà, mo˝e podjàç decyzj´ o dodaniu wskazówek w kom-binacji (tzw. „ptaszki” sà niedopuszczalne).

III. Ocena pod jeêdêcem – pokaz koni w zast´pie (do 5 koni) :a) k∏us roboczy wokó∏ uje˝d˝alni, zmiana kierunku k∏usem o wyd∏u˝onym wykroku


Za∏. 2. Zakres i sposób prowadzenia oceny wartoÊci u˝ytkowej strona 17

b) galop roboczy – zagalopowanie w naro˝niku, wokó∏ uje˝d˝alni, dwa ko∏a,zmiana kó∏, zmiana kierunku z przejÊciem do k∏usa, zagalopowanie w naro˝ni-ku, dwa ko∏a)

c) st´p poÊredni wokó∏ uje˝d˝alni, zmiana kierunku st´pem swobodnym, na d∏u-giej wodzy.

IV.Skoki pod jeêdêcem – na kombinacji:po wyjÊciu z zakr´tu wskazówka (dràg) – 2,5 m – krzy˝ak – 5,8 – 6,5 m – krzy-˝ak – 5,8 – 7,0 m – doublebarre 70 cm, który po ka˝dym udanym skoku mo˝e byçpodniesiony o ok. 10 cm, maksymalnie do 110 cm (o wysokoÊci decyduje kierownikZT w porozumieniu z komisjà). W uzasadnionych przypadkach kierownik ZT, w po-rozumieniu z komisjà, mo˝e podjàç decyzj´ o dodaniu wskazówek w kombinacji.

V. Próba wytrzyma∏oÊci – galop w pó∏siadzie w tempie 350 m/min. – 5 minutVI. JezdnoÊç* i przydatnoÊç do skoków (jeêdziec testowy) oceniana jest na nast´pujàcej

kombinacji: dràg – 2,5 m – krzy˝ak – 16,5 – 18 m – doublebarre (o wysokoÊci decy-duje obcy jeêdziec w porozumieniu z kierownikiem ZT). W uzasadnionych przypad-kach obcy jeêdziec, w porozumieniu z kierownikiem ZT, mo˝e podjàç decyzj´ o do-daniu wskazówek w kombinacji. Dopuszczalna jest dodatkowa przeszkoda rozpr´˝e-niowa – stacjonata ze wskazówkà na k∏us.

VII. JezdnoÊç* i przydatnoÊç do uje˝d˝enia (jeêdziec testowy)1) k∏us roboczy wokó∏ uje˝d˝alni, zmiana kierunku k∏usem o wyd∏u˝onym wy-

kroku2) w galopie roboczym – zagalopowanie w naro˝niku, wokó∏ uje˝d˝alni, dwa ko-

∏a, zmiana kó∏, zmiana kierunku z przejÊciem do k∏usa, zagalopowanie w na-ro˝niku, dwa ko∏a

3) st´p poÊredni wokó∏ uje˝d˝alni, zmiana kierunku st´pem swobodnym, na d∏u-giej wodzy, zatrzymanie, nieruchomoÊç, ruszenie

jezdnoÊç* – nale˝y rozumieç, jako ch´ç wspó∏pracy z jeêdêcem, poddawanie si´ wolijeêdêca, podatnoÊç na pomoce, mi´kkoÊç „noszenia” oraz samopoczucie jeêdêca podczasjazdy.

Ocenie podlega 14 elementów (cech) według poniższego schematu:

Ocena komisji (z dokładnością do 0,5 pkt.):skoki luzem maks. 10 pkt. ch´ç do skoku

∏atwoÊç skokupraca przodupraca zadupraca krzy˝a i szyi


strona 18 Za∏. 2. Zakres i sposób prowadzenia oceny wartoÊci u˝ytkowej

skoki pod jeêdêcem maks. 10 pkt. ch´ç do skoku∏atwoÊç skokupraca przodupraca zadupraca krzy˝a i szyi

praca w st´pie maks. 10 pkt. energiad∏ugoÊç wykrokuregularnoÊçrozluênienie

praca w k∏usie maks. 10 pkt. energiad∏ugoÊç wykrokuregularnoÊçrozluênienie

praca w galopie maks. 10 pkt. energiaregularnoÊçlekkoÊç przoduzaanga˝owanie zadurozluênienie

Ocena kierownika ZT (z dokładnością do 0,5 pkt)

przydatnoÊç do treningu maks. 10 pkt. praca uje˝d˝eniowapraca skokowa

charakter** maks. 10 pkt.temperament*** maks. 10 pkt.skoki luzem maks. 10 pkt. ch´ç do skoku

∏atwoÊç skokupraca przodupraca zadupraca krzy˝a i szyi

skoki pod jeêdêcem maks. 10 pkt. ch´ç do skoku∏atwoÊç skokupraca przodupraca zadupraca krzy˝a i szyi



praca w st´pie maks. 10 pkt. energiad∏ugoÊç wykrokuregularnoÊçrozluênienie

praca w k∏usie maks. 10 pkt. energiad∏ugoÊç wykrokuregularnoÊçrozluênienie

praca w galopie maks. 10 pkt. energiaregularnoÊçlekkoÊç przoduzaanga˝owanie zadurozluênienie

** Charakter jest to zespó∏ cech psychicznych, w∏aÊciwych danemu koniowi, któreprzejawiajà si´ w jego Êwiadomym dzia∏aniu. Wyrazem charakteru konia jest równie˝jego stosunek do innych koni oraz ludzi. W populacji mo˝na wyró˝niç mi´dzy inny-mi: konie ∏agodne lub gwa∏towne, ∏atwe lub trudne w obs∏udze, szczere lub fa∏szywe,odwa˝ne lub tchórzliwe, przyjazne lub z∏oÊliwe. Powa˝nymi wadami charakteruz punktu widzenia u˝ytkowoÊci jest brak ambicji i woli walki u koni sportowych.

***Temperament jest to usposobienie konia wyra˝ajàce si´ w jego reakcjach psycho-nerwowych na wydarzenia Êwiata zewn´trznego. Reakcje te mogà mieç ró˝ne nat´-˝enie, szybkoÊç i ró˝ny czas trwania. Dlatego te˝ mo˝na rozró˝niç kilka typów tempe-ramentu, bioràc pod uwag´ ∏atwoÊç reakcji pobudzania i hamowania na czynniki ze-wn´trzne. Z punktu widzenia cz´stych kontaktów z cz∏owiekiem najlepiej, aby koƒcharakteryzowa∏ si´ zrównowa˝onym temperamentem.

Ocena jeźdźców testowych (obcy jeźdźcy, z dokładnością do 0,5 pkt)

jezdnoÊç maks. 10 pkt.przydatnoÊç do uje˝d˝enia maks. 10 pkt.przydatnoÊç do skoków maks. 10 pkt.

Na wynik próby stacyjnej sk∏adajà si´: oceny komisji, kierownika ZT i Êrednia z ocendwóch jeêdêców testowych za cech´ jezdnoÊç. Sumarycznymi miernikami wartoÊci u˝yt-kowej ogiera sà obliczane indeksy wartoÊci u˝ytkowej ogólny, uje˝d˝eniowy i skokowy.



Indeks wartości użytkowej dla ogierów po treningu 100-dniowym

Arkusz oceny ogiera zawiera 14 cech u˝ytkowych (elementów oceny) z podanymi wa-gami (ocena znaczenia hodowlanego) w procentach. Ka˝dy z elementów próby (cecha)oceniany jest w skali od 1 do 10 punktów.

Ostateczny wynik próby dzielnoÊci podawany jest w formie indeksu ogólnego. Od ro-ku 2004 wprowadzono dwa indeksy pomocnicze: uje˝d˝eniowy i skokowy.

10 – wybitny9 – bardzo dobry8 – dobry7 – dosyç dobry6 – zadawalajàcy5 – dostateczny4 – niedostateczny3 – prawie z∏y2 – z∏y1 – bardzo z∏y

Indeks wartoÊci u˝ytkowej jest sumarycznà ocenà wartoÊci u˝ytkowej ogieraobliczonà na podstawie liczby punktów uzyskanych za poszczególne cechy, z uwzgl´dnie-niem ich zmiennoÊci i znaczenia hodowlanego.

Indeks ogólny oblicza się według wzoru:

IWU = 100 + b1 (C1 – x1) + b2 (C2 – x2) + ... + b14 (C14 – x14)gdzie:IWU – indeks wartoÊci u˝ytkowejb – waga indeksowa cechy (b1, b2, ..., b14)C – wartoÊç (w punktach) cechy (C1, C2, ..., C14)x – Êrednia arytmetyczna ocen cech dla wszystkich ogierów przechodzàcych prób´

w danym zak∏adzie (x1, x2, ..., x14)

Wagę indeksową cechy oblicza się według wzoru:

RWC 20b = —— x ——

Sc Siwugdzie:b – waga indeksowa cechyRWC – relatywna waga cechy podana dla ka˝dej cechy w arkuszu oceny ogieraSc – odchylenie standardowe cechy obj´tej ocenà, obliczone na podstawie wyników

prób dzielnoÊci roku poprzedniegoSiwu – odchylenie standardowe indeksu



Standaryzacja indeksu:

Ârednia wartoÊç indeksu wynosi 100 punktów (stàd we wzorze indeksu na poczàtkuwyst´puje liczba 100, do której dodaje si´ wyniki, jakie uzyska∏ dany ogier za poszczegól-ne oceniane cechy).

Za∏o˝one odchylenie standardowe indeksu wynosi 20 punktów.

Ocena ogierów na podstawie wyliczonej wartości indeksu wartości użytkowej

1. 140 punktów i wićej – ocena wybitna2. 120 – 139 punktów – ocena bardzo dobra3. 100 – 119 punktów – ocena dobra4. 80 – 99 punktów – ocena dostateczna5. poni˝ej 80 punktów – ocena niedostateczna

Ocena kierownika zak∏adu treningowego

Ocena jeêdêców testowych (obcy jeêdziec)

CechaIndeks ogólny

Waga cechy w indeksie

Indeks uje˝d˝eniowy Indeks skokowy

Razem 100 100 100

Skoki luzem 10 – 8

Skoki pod jeêdêcem 10 – 15

Praca w st´pie 8 9 –

Praca w k∏usie 6 7 –

Praca w galopie 7 9 3

PrzydatnoÊç do treningu 8 5 5

Charakter 5 5 5

Temperament 5 5 5

Skoki luzem 7,5 – 8

Skoki pod jeêdêcem 7,5 – 15

JezdnoÊç 15 10 8

PrzydatnoÊç do uje˝d˝enia – 25 –

PrzydatnoÊç do skoków – – 25

Praca w st´pie 4 9 –

Praca w k∏usie 3 7 –

Praca w galopie 4 9 3

Ocena komisji



2. Program Próby Dzielności Ogierów po stacjonarnym 100-dniowym treningu zaprzęgowo-wierzchowym (ogiery 3 – 4-letnie)

W czasie próby obowiàzuje: w´dzid∏o grube, dwucz´Êciowe lub z ∏àcznikiem, do-puszczalne oliwkowe, nachrapnik polski lub kombinowany. Niedopuszczalne jest stosowa-nie wytoka i ostróg u jeêdêca. Dozwolony jest palcat do 75 cm i ochraniacze (z wyjàtkiemoceny na p∏ycie). Zaleca si´ jednolity strój jeêdêców.

A. Próba wierzchowa (przeprowadzana po 35 dniach treningu)

Ocena pod jeêdêcem – pokaz koni w zast´pie (do 5 koni):1) k∏us roboczy – wokó∏ uje˝d˝alni, zmiana kierunku k∏usem o wyd∏u˝onym wy-

kroku,2) galop roboczy – zagalopowanie w naro˝niku, wokó∏ uje˝d˝alni, dwa ko∏a,

zmiana kó∏, zmiana kierunku z przejÊciem do k∏usa, zagalopowanie w naro˝ni-ku, dwa ko∏a,

3) st´p poÊredni wokó∏ uje˝d˝alni, zmiana kierunku st´pem na d∏ugiej wodzy.

B. Próba zaprzęgowa (przeprowadzana po 65 dniach treningu)

I. Ocena w r´ku, na p∏ycie i na trójkàcie w st´pie i k∏usie (wymiary trójkàta30x30x30 m). Najpierw koƒ prezentowany jest w k∏usie, nast´pnie w pozycji stój,a na koƒcu w st´pie. Po indywidualnej ocenie kilku ogierów, wokó∏ trójkàta prezento-wana jest w st´pie stawka 4 – 6 konna. Wskazane jest, aby ogiery w stawce by∏y tejsamej rasy i zbli˝one rodowodowo.

II. Ocena na czworoboku Przeprowadzana w pojeêdzie obowiàzujàcym w dyscyplinie powo˝enia zaprz´gamijednokonnymi, wg nast´pujàcego programu:1. A wjazd k∏usem roboczym

C w lewo2. C C ko∏o w lewo o Êrednicy 30 – 40 m3. H X F zmiana kierunku k∏usem o wyd∏u˝onym wykroku4. F A k∏us roboczy

A A ko∏o w prawo o Êrednicy 30 – 40 m5. K X M zmiana kierunku k∏usem o wyd∏u˝onym wykroku6. M C przejÊcie do st´pa poÊredniego7. C H st´p poÊredni8. H X F zmiana kierunku st´pem swobodnym o wyd∏u˝onym wykroku9. F A K st´p poÊredni10. K X M zmiana kierunku st´pem swobodnym o wyd∏u˝onym wykroku



11. M C st´p poÊredni12. C stój – nieruchomoÊç 5", ruszyç st´pem poÊrednim13. H ruszyç k∏usem roboczym opuÊciç czworobok w A

III. Próba wytrzyma∏oÊci Przeprowadzana na terenie p∏askim, w bryczkach maratonowych o ci´˝arze 600 kg(z powo˝àcym i luzakiem).K∏us na dystansie 5 km, tempo 15 km/godz., norma czasu 20 min. Za ka˝de rozpo-cz´te 14 sek. powy˝ej normy czasu – 1 pkt. karny. Przekroczenie czasu 21 min. 56sek. – dyskwalifikacja. BezpoÊrednio po zakoƒczeniu k∏usa – st´p na dystansie 0,5 km, tempo 6 km/godz.,norma czasu 5 min. Za ka˝de rozpocz´te 6 sek. powy˝ej normy czasu 1 pkt. karny.Przekroczenie czasu 5 min. 54 sek. – dyskwalifikacja.

IV. Próba uciàguPrzeprowadzana po zakoƒczeniu próby wytrzyma∏oÊci, w wozie o ogumionych ko∏acho ∏àcznym ci´˝arze o 25% wi´kszym od ci´˝aru konia, na grz´dzie piaskowej o d∏ugoÊci20 m, szerokoÊci 3 – 5 m, g∏´bokoÊci piasku 20 cm. Po ka˝dym przejeêdzie grz´da pia-skowa jest bronowana, a po przejeêdzie 5 koni – kultywatorowana. Próba odbywa si´ w st´pie, na ok. 10 m przed grz´dà zatrzymanie, stanie w pozycji stójminimum 5 sekund, nast´pnie ruszyç st´pem, przejazd st´pem przez grz´d´, ok. 10 mza grz´dà zatrzymanie, stanie w pozycji stój minimum 5 sekund i ruszenie st´pem.

V. Badanie t´tna i oddechów.30 min po zakoƒczeniu próby uciàgu lekarz weterynarii bada t´tna i oddechy, porów-nujàc wyniki ze Êrednimi wartoÊciami spoczynkowymi t´tna i oddechów

Oceny dokonuje komisja. Ponadto dodawane sà punkty oceny kierownika ZT.

Ocenie podlega 20 elementów (cech) według poniższego schematu:

Ocena komisji (z dokładnością do 0,5 pkt.):praca w st´pie pod siod∏em maks. 10 pkt. energia

d∏ugoÊç wykrokuregularnoÊçrozluênienie

praca w k∏usie pod siod∏em maks. 10 pkt. energiad∏ugoÊç wykrokuregularnoÊçrozluênienie



praca w galopie pod siod∏em maks. 10 pkt. energiaregularnoÊçlekkoÊç przoduzaanga˝owanie zadurozluênienie

praca w st´pie w zaprz´gu maks. 10 pkt. przyjćie w´dzid∏a(na czworoboku) w∏o˝enie w uprzà˝

praca przednich i tylnych koƒczyn

praca w k∏usie w zaprz´gu maks. 10 pkt. przyjćie w´dzid∏a(na czworoboku) w∏o˝enie w uprzà˝

praca przednich i tylnych koƒczynpos∏uszeƒstwo w pracy zaprz´gowej maks. 10 pkt.(na czworoboku)próba wytrzyma∏oÊci w k∏usie maks. 10 pkt. próba wytrzyma∏oÊci w st´pie maks. 10 pkt. pos∏uszeƒstwo w pracy zaprz´gowej maks. 10 pkt sposób zatrzymania i ruszania (na grz´dzie piaskowej) (trzymanie si´ linii prostej i p∏ynnoÊç),

zachowanie w czasie staniat´tna i oddechy maks. 10 pkt.

RÓ˚NICE PUNKTY RÓ˚NICE PUNKTY RAZEMODDECHÓW UDERZE¡

do 5 5 do 5 5 10do 10 4 do 10 4 8do 15 3 do 15 3 6do 20 2 do 20 2 4do 25 1 do 25 1 2

powy˝ej 25 0 powy˝ej 25 0 0

Ocena kierownika ZT (z dokładnością do 0,5 pkt.)

przydatnoÊç do treningu maks. 10 pkt. praca wierzchowapraca zaprz´gowa

charakter maks. 10 pkt.temperament maks. 10 pkt.



praca w st´pie pod siod∏em maks. 10 pkt. energiad∏ugoÊç wykrokuregularnoÊçrozluênienie

praca w k∏usie pod siod∏em maks. 10 pkt. energiad∏ugoÊç wykrokuregularnoÊçrozluênienie

praca w galopie pod siod∏em maks. 10 pkt. energialekkoÊç przoduzaanga˝owanie zaduregularnoÊçrozluênienie

praca w st´pie w zaprz´gu maks. 10 pkt. przyjćie w´dzid∏aw∏o˝enie w uprzà˝praca przednich i tylnych koƒczyn

praca w k∏usie w zaprz´gu maks. 10 pkt. przyjćie w´dzid∏aw∏o˝enie w uprzà˝praca przednich i tylnych koƒczyn

pos∏uszeƒstwo w pracy zaprz´gowej maks. 10 pkt. praca na lon˝y,przyjćie szorów,oprz´ganie,praca w dalszym treningu

pos∏uszeƒstwo w pracy zaprz´gowej maks. 10 pkt. sposób zatrzymania i ruszania(na grz´dzie piaskowej) (trzymanie si´ linii prostej i p∏ynnoÊç),

zachowanie w czasie stania

Indeks wartości użytkowej dla ogierów po treningu 100-dniowym

Arkusz oceny ogiera zawiera 20 cech u˝ytkowych (elementów oceny) z podanymi wa-gami (ocena znaczenia hodowlanego) w procentach. Ka˝dy z elementów próby (cecha)oceniany jest w skali od 1 do 10 punktów.

10 – wybitny9 – bardzo dobry



8 – dobry7 – dosyç dobry6 – zadawalajàcy5 – dostateczny4 – niedostateczny3 – prawie z∏y2 – z∏y1 – bardzo z∏y

Indeks wartoÊci u˝ytkowej jest sumarycznà ocenà wartoÊci u˝ytkowej ogieraobliczany na podstawie punktów uzyskanych za poszczególne cechy z uwzgl´dnieniem ichzmiennoÊci oraz znaczenia hodowlanego.

Indeks oblicza się według wzoru:

IWU = 100 + b1 (C1 – x1) + b2 (C2 – x2) + ... + b20 (C20 – x20)gdzie:IWU – indeks wartoÊci u˝ytkowejb – waga indeksowa cechy (b1, b2, ..., b20)C – wartoÊç (w punktach) cechy (C1, C2, ..., C20)x – Êrednia arytmetyczna ocen cech dla wszystkich ogierów przechodzàcych prób´

w danym Zak∏adzie (x1, x2, ..., x20)

Wagę indeksową cechy oblicza się według wzoru:

RWC 20b = —— x ——

Sc Siwugdzie:b – waga indeksowa cechyRWC – relatywna waga cechy podana dla ka˝dej cechy w arkuszu oceny ogieraSc – odchylenie standardowe cechy obj´tej ocenà,Siwu – odchylenie standardowe indeksu

Standaryzacja indeksu:

Przyjmuje si´, ˝e Êrednia wartoÊç indeksu wynosi 100 punktów (stàd we wzorze in-deksu na poczàtku wyst´puje liczba 100, do której dodaje si´ wyniki, jakie uzyska∏ danyogier za poszczególne oceniane cechy). Za∏o˝one odchylenie standardowe indeksu wyno-si 20 punktów



Indeksy – wagi cech w procentach

Ocena ogierów na podstawie wyliczonej wartości indeksu wartości użytkowej

1. 140 punktów i wićej – ocena wybitna2. 120 – 139 punktów – ocena bardzo dobra3. 100 – 119 punktów – ocena dobra4. 80 – 99 punktów – ocena dostateczna5. poni˝ej 80 punktów – ocena niedostateczna

Informacje dodatkowe dotyczące prób dzielności

1. Sprawdzanie stopnia zaje˝d˝enia ogiera przed zakwalifikowaniem do ZT powinno od-bywaç si´ w obecnoÊci kierownika ZT oraz co najmniej jednego z cz∏onków KomisjiKwalifikacyjnej.

L.p. Cecha Liczba punktów Waga cechy

1. Praca w st´pie pod siod∏em 1 – 10 5%

2. Praca w k∏usie pod siod∏em 1 – 10 5%

3. Praca w galopie pod siod∏em 1 – 10 5%

4. Praca w st´pie w zaprz´gu 1 – 10 5%

5. Praca w k∏usie w zaprz´gu 1 – 10 5%

6. Pos∏uszeƒstwo w pracy zaprz´gowej (czworobok) 1 – 10 5%

7. Próba wytrzyma∏oÊci w k∏usie 1 – 10 10%

8. Próba wytrzyma∏oÊci w st´pie 1 – 10 5%

9. Pos∏uszeƒstwo w pracy zaprz´gowej (grz´da) 1 – 10 5%

10. T´tna i oddechy 1 – 10 5%

Ocena komisji

11. PrzydatnoÊç do treningu 1 – 10 5%

12. Charakter 1 – 10 5%

13. Temperament 1 – 10 5%

14. Praca w st´pie pod siod∏em 1 – 10 3%

15. Praca w k∏usie pod siod∏em 1 – 10 3%

16. Praca w galopie pod siod∏em 1 – 10 3%

17. Praca w st´pie w zaprz´gu 1 – 10 6%

18. Praca w k∏usie w zaprz´gu 1 – 10 6%

19. Pos∏uszeƒstwo w pracy zaprz´gowej 1 – 10 5%

20. Pos∏uszeƒstwo w pracy zaprz´gowej (grz´da) 1 – 10 4%

Ocena kierownika zak∏adu treningowego

Razem 100%



2. Podczas testu ogiery powinny byç przyprowadzane na hal´ i tam dosiadane, równie˝zsiadanie po zakoƒczonej próbie dzielnoÊci winno odbywaç si´ na hali. Konie powin-ny byç wyprowadzane z hali w r´ku (najlepiej, aby by∏y za ka˝dym razem ustawianew rz´dzie).

3. Ka˝dy ogier zakwalifikowany do ZT powinien posiadaç tzw. kart´ zdrowia ogiera, któ-rà uzupe∏nionà w∏aÊciciel ogiera przekazuje do ZT. Nast´pnie karta ta jest prowadzonaprzez lekarza weterynarii danego ZT. Na karcie tej podawane sà informacje dotyczàcestanu zdrowia ogiera „na wejÊciu” do ZT oraz wszelkie informacje dotyczàce stanuzdrowia ogiera w trakcie treningu, przyczyn jego pauzowania, rozczyszczania kopytoraz jest odnotowywany ka˝dy zabieg weterynaryjny, któremu koƒ zosta∏ poddany. Pozakoƒczonej próbie karty te podpisane przez kierownika ZT i odpowiedzialnego leka-rza weterynarii, winny byç przekazywane do biura PZHK. Na proÊb´ w∏aÊciciela kopiakarty ogiera b´dzie mu udost´pniana.

4. W przypadku gdy ogier zosta∏ zakwalifikowany i odby∏ 100-dniowy trening, ale nieprzystàpi∏ do próby, w∏aÊciciel mo˝e ubiegaç si´ o ponowne dopuszczenie ogiera dotreningu w kolejnym terminie (pod warunkiem, ˝e ogier nie przekroczy∏ 4 lat). Naj-póêniej na miesiàc przed terminem nast´pnego naboru do Zak∏adu Treningowego,w∏aÊciciel zwraca si´ z pisemnà proÊbà do odpowiedniej Komisji Ksi´gi Stadnej o do-puszczenie ogiera do treningu. Ogier musi byç ponownie przedstawiony KomisjiKwalifikacyjnej. Ogier taki, podobnie jak wszystkie ogiery przedstawiane do kwalifi-kacji, powinien posiadaç zaÊwiadczenie lekarza powiatowego o stanie zdrowia, szcze-pienie przeciwko grypie oraz byç zbadanym przez lekarza weterynarii w ZT przed do-puszczeniem do kwalifikacji.

5. Kierownik ZT musi poinformowaç w∏aÊciciela o wy∏àczeniu ogiera z treningu i przed-∏o˝yç mu orzeczenie lekarza ZT po zakoƒczeniu leczenia. W przypadku, gdy ogier mia∏przerw´ w treningu, o jego kontynuacji decyduje w∏aÊciciel ogiera po konsultacjiz kierownikiem ZT i lekarzem weterynarii odpowiedzialnym za dany ZT.

6. Ogier, który nie zda∏ próby, nie ma prawa ubiegaç si´ o ponowne dopuszczenie do tre-ningu 100-dniowego.

7. Przy podejrzeniu o dychawic´ Êwiszczàcà, kierownik ZT informuje o powy˝szym fak-cie w∏aÊciciela, a tak˝e powiadamia go o terminie badania endoskopowego. Badanieto dokonywanie jest przez lekarza upowa˝nionego przez PZHK. Koszty badania pono-si w∏aÊciciel. W karcie ogiera odnotowywany jest wynik tego badania.

8. Jeden z cz∏onków komisji uznajàcej ogiery obecny na „teÊcie po∏ówkowym”, przedsta-wia PZHK szczegó∏owy raport, w którym charakteryzuje ka˝dego ogiera prezentowa-nego podczas tego sprawdzianu. Uwagi te winny dotyczyç: kondycji, skoków luzem,oceny chodów podstawowych i podstawowego wyszkolenia, które mo˝na oceniç napodstawie jazdy w zast´pach. Ka˝dy w∏aÊciciel mo˝e poprosiç o kopi´ raportu z cha-rakterystykà jego ogiera (orygina∏ zostaje w biurze PZHK). Raport nie jest podawanyw formie ocen tylko w postaci opisu s∏ownego.



9. Ogiery sprowadzone z zagranicy, które uczestniczà w 100-dniowym treningu w Pol-sce, aby zostaç wpisane do polskiej ksi´gi stadnej muszà ukoƒczyç prób´ dzielnoÊciz wynikiem minimum 100 punktów wartoÊci indeksu ogólnego albo min. 95 pkt. in-deksu ogólnego, je˝eli jeden z dwu indeksów, uje˝d˝eniowy lub skokowy, b´dzie wy-nosi∏ min.120 punktów.

Ogiery, które nie by∏y poddane próbie 100-dniowej lub jej nie zda∏y, mogà uzy-skaç wpis do ksi´gi po zdaniu jednej z poni˝szych prób alternatywnych.

3. Wyniki w Mistrzostwach Polski Młodych Koni

Ujeżdzenie– 4-letnie: zajćie miejsc 1 – 5 (po odjćiu punktów za ocen´ na p∏ycie)– 5 i 6-letnie: zajćie miejsc 1 – 5

Skoki

– 4-letnie: zajćie miejsc 1 – 8 (po odjćiu punktów za ocen´ na p∏ycie)– 5 i 6-letnie: zajćie miejsc 1 – 8

WKKW

– 4-letnie: zajćie miejsc 1 – 6 (po odjćiu punktów za ocen´ na p∏ycie)ale wynik mo˝e byç tylko do 30% gorszy od zwyci´zcy

– 5 i 6-letnie: zajćie miejsc 1 – 6ale wynik mo˝e byç tylko do 30% gorszy od zwyci´zcy

Powożenie Zaprzęgami Jednokonnymi

– 4-letnie: zajćie miejsc 1 – 4 (po odjćiu punktów za ocen´ na p∏ycie)ale wynik mo˝e byç tylko do 25% gorszy od zwyci´zcy

– 5 i 6-letnie: zajćie miejsc 1 – 4ale wynik mo˝e byç tylko do 25% gorszy od zwyci´zcy

Powy˝sze normy dotyczà równie˝ ogierów sprowadzonych z zagranicy, startujàcychw zawodach dodatkowych rozgrywanych podczas Mistrzostw Polski M∏odych Koni(MPMK), których w∏aÊciciele chcà wnioskowaç o ich wpis do ksi´gi.



4. Wyniki w sporcie jeździeckim

Ujeżdzenie

– 7-letnie: ZOO klasy CC lub CDI klasy Sankt Georg lub Inter I – trzykrotnie powy˝ej60% (Kür wykluczony) w jednym sezonie

– 8-letnie i starsze: CD1 lub ZOO klasy Inter II lub Grand Prix – trzykrotnie powy˝ej60% (Kür wykluczony); lub Mistrzostwa Polski Seniorów – suma z trzech dni powy˝ej180% (w jednym sezonie)

Skoki

– 7-letnie i starsze: w zawodach rangi ZOO i wy˝szej, ukoƒczenie 2 konkursów 140 cmi wy˝ej bez punktów karnych (w jednym sezonie)

WKKW

– 7-letnie i starsze: klasa CCN**, CNC**, CCI**lub CIC** i wy˝sza – dwukrotne ukoƒcze-nie zawodów z wynikiem powy˝ej Êredniej sklasyfikowanych koni, bez punktów kar-nych na przeszkodach w krosie (w ciàgu dwóch sezonów)

Rajdy długodystansowe

– 7-letnie i starsze – w ciàgu maksimum dwóch sezonów startowych ukoƒczenie co naj-mniej 3 razy dystansu 60 km i 2 razy dystansu 80 km na zawodach ogólnopolskich

Zaprzęgi

– 7-letnie i starsze – w ciàgu maksimum dwóch sezonów startowych ukoƒczenie co naj-mniej 5 razy zawodów ogólnopolskich w pojedynkach lub parach, w klasie C z wyni-kiem:

a) w próbie A (uje˝d˝enie) minimum 55 % punktów mo˝liwych do uzyskania,b) w klasyfikacji koƒcowej wynik do 25 % punktów wićej od zwyci´zcy.

W przypadku zaprz´gów parokonnych ogier ka˝dorazowo musi startowaç w próbieA (uje˝d˝enie), B (maraton) i C (zrćznoÊç powo˝enia).

Ogiery, które uzyska∏y kwalifikacje do wpisu do ksiàg na podstawie alterna-tywnych prób u˝ytkowoÊci muszà spe∏niaç pozosta∏e wymagania wpisu doksi´gi, a poniewa˝ nie by∏y poddane 100 dniowemu treningowi w ZT, podczasktórego mo˝na stwierdziç, czy u ogiera nie wyst´puje dychawica Êwiszczàca, na-



le˝y do wniosku o wpis ogiera do ksi´gi za∏àczyç Êwiadectwo uznanego przezPZHK lekarza weterynarii, stwierdzajàce brak tego schorzenia.

W zale˝noÊci od obowiàzujàcych przepisów Polskiego Zwiàzku Jeêdzieckie-go i Polskiego Zwiàzku Hodowców Koni, komisja mo˝e dokonaç zmian w kryte-riach wymienionych w punkcie 4.

5. Wyniki w wyścigach konnych

Ogiery rasy ma∏opolskiejw dwuletniej karierze wyÊcigowej zajćie I miejsca w co najmniej trzech gonitwach

pozagrupowych oraz uzyskanie minimum 78 pkt. w ocenie pokroju stosowanej w hodow-li koni rasy ma∏opolskiej, dokonanej przez komisj´ kwalifikujàcà i oceniajàcà ogieryw zak∏adach treningowych, bàdê z jej upowa˝nienia, przez kierownika w∏aÊciwegoOZHK/WZHK oraz spe∏nienie pozosta∏ych warunków wpisu do ksi´gi przewidzianychdla ogierów ma∏opolskich.

Ogiery pe∏nej krwi angielskiej mogà byç u˝yte do doskonalenia rasy ma∏opol-skiej je˝eli: – zda∏y któryÊ z wariantów prób przewidzianych dla ogierów rasy ma∏opolskiej lub – majà minimum 2-letnià karier´ wyÊcigowà, w trakcie której co najmniej raz uzyska∏y

na koniec sezonu handicap generalny minimum 70 kg lub– w co najmniej dwuletniej karierze wyÊcigowej wygra∏y 2 gonitwy p∏otowe lub prze-

szkodoweoraz uzyska∏y minimum 80 pkt w ocenie pokroju stosowanej w hodowli koni rasy ma-∏opolskiej, dokonanej przez komisj´ kwalifikujàcà i oceniajàcà ogiery w zak∏adach tre-ningowych, bàdê z jej upowa˝nienia, przez kierownika w∏aÊciwego OZHK/WZHK

Ogiery czystej krwi arabskiej mogà byç u˝yte do doskonalenia rasy ma∏opolskiejje˝eli:– zda∏y któryÊ z wariantów prób przewidzianych dla ogierów rasy ma∏opolskiej lub– majà minimum 2-letnià karier´ wyÊcigowà lub– majà minimum karier´ jednorocznà, w trakcie której ukoƒczy∏y 5 gonitw i zaj´∏y co

najmniej dwa miejsca p∏atneoraz uzyska∏y minimum 78 pkt w ocenie pokroju stosowanej w hodowli koni rasy ma∏o-polskiej, dokonanej przez komisj´ kwalifikujàcà i oceniajàcà ogiery w zak∏adach treningo-wych, bàdê z jej upowa˝nienia, przez kierownika w∏aÊciwego OZHK/WZHK

Ogiery ras pe∏nej krwi angielskiej i czystej krwi arabskiej nie mogà mieç wad unie-mo˝liwiajàcych wpis do ksi´gi, a wymienionych w rozdziale 5, & 2 ust. 6



2. Klacze

Kwalifikacja do hodowli odbywa się na podstawie:

1) ocena rodowodu pod kàtem wartoÊci hodowlanej i u˝ytkowej przodków,2) wzrost, rozwój, zdrowotnoÊç,3) prawid∏owoÊç budowy i ruchu,4) ocena charakteru i temperamentu,5) urodzenie jednego êrebićia lub stwierdzone pokrycie.

Warianty prób użytkowości:

Próby u˝ytkowoÊci klaczy nie sà obligatoryjne.

1. STACJONARNA PRÓBA WIERZCHOWA (w wieku 3 – 4 lat), POPRZEDZONA 60-DNIOWYM TRENINGIEM

Próba obejmuje nast´pujàce elementy:1) przydatnoÊç do treningu(oceniana w skali do 10 pkt.);2) charakter (oceniane w skali do 10 pkt.);3) temperament (oceniany w skali do 10 pkt.);4) skoki luzem w korytarzu:

kombinacja: po wyjÊciu z zakr´tu wskazówka (dràg lub niska k∏oda) – 2,5 m – krzy-˝ak – 6-6,5 m – krzy˝ak – 6-7 m – doublebarre 70 cm, podnoszony maksymalnie do130 cm (o wysokoÊci decyduje kierownik ZT w porozumieniu z komisjà). W uzasad-nionych przypadkach kierownik ZT, w porozumieniu z komisjà mo˝e zadecydowaço dodaniu wskazówek w kombinacji; w skali do 10 pkt. ocenia si´: styl skoku, ∏a-twoÊç i mo˝liwoÊci skokowe oraz odwag´;

5) praca w st´pie pod jeêdêcemw skali do 10 pkt. ocenia si´: energi´, d∏ugoÊç kroku, regularnoÊç;

6) praca w k∏usie pod jeêdêcemw skali do 10 pkt. ocenia si´: energi´, d∏ugoÊç kroku, regularnoÊç;

7) praca w galopie pod jeêdêcem (tempo 350 m/min.)w skali do 10 pkt. ocenia si´: energi´, regularnoÊç, lekkoÊç przodu, zaanga˝owanie zadu;

8) jezdnoÊç w skali do 10 pkt. ocenia si´: ch´ç do pracy z jeêdêcem i reakcje na podstawowe po-moce jeêdzieckie.



Oceny elementów 1), 2), 3) dokonuje kierownik zak∏adu treningowego.Oceny elementów 4), 5), 6), 7) dokonuje komisja, natomiast 8) – jeêdziec testowy.Jeêdziec testowy ocenia klacze na podstawie pracy w st´pie, k∏usie i galopie.WYNIK:

70 – 80 pkt. – wybitny60 – 69,9 pkt. – b. dobry50 – 59,9 pkt. – dobry40 – 49,9 pkt. – dostatecznyponi˝ej 40 pkt. – niedostateczny

2. Polowa próba wierzchowa (w wieku 3 – 6 lat)

Obejmuje nast´pujàce elementy:a) skoki wolne w korytarzu

kombinacja: po wyjÊciu z zakr´tu wskazówka (dràg lub niska k∏oda) – 2,5 m – krzy-˝ak – 6-6,5 m – krzy˝ak – 6-7 m – doublebarre 70 cm, podnoszony maksymalnie do130 cm (o wysokoÊci decyduje komisja); w uzasadnionych przypadkach komisja mo-˝e zadecydowaç o dodaniu wskazówek w kombinacji;w skali do 10 pkt. ocenia si´: styl skoku, ∏atwoÊç i mo˝liwoÊci skokowe oraz odwag´;

b) praca w st´pie pod jeêdêcemw skali do 10 pkt. ocenia si´: energi´, d∏ugoÊç kroku, regularnoÊç;

c) praca w k∏usie pod jeêdêcemw skali do 10 pkt. ocenia si´: energi´, d∏ugoÊç kroku, regularnoÊç;

d) praca w galopie pod jeêdêcem (tempo 350 m/min.)w skali do 10 pkt. ocenia si´: energi´, regularnoÊç, lekkoÊç przodu, zaanga˝owanie zadu;

e) jezdnoÊçw skali do 10 pkt. ocenia si´: ch´ç do pracy z jeêdêcem i reakcje na podstawowe po-moce jeêdzieckie.

Oceny elementów a), b), c), d) dokonuje komisja, natomiast e) – jeêdziec testowy.Jeêdziec testowy ocenia klacze na podstawie pracy w st´pie, k∏usie i galopie.WYNIK:

40 – 50 pkt. – wybitny35 – 39,9 pkt. – b. dobry30 – 34,9 pkt. – dobry25 – 29,9 pkt. – dostatecznyponi˝ej 25 pkt. – niedostateczny

Klaczom 5 i 6-letnim wynik koƒcowy obni˝a si´ o 5%



3. Polowa próba zaprzęgowa (w wieku 3 – 4 lat)

W obecnoÊci komisji w∏aÊciciel z pomocnikiem zaprz´gajà klacz do dwudyszlowego(ho∏oblowego) lekkiego, ogumionego wozu.

W zaprz´gu klacz rusza st´pa i na odcinku 200 m jest oceniana przez komisj´. Po za-wróceniu st´pem w oznaczonym miejscu, klacz pokonuje k∏usem odcinek 200 m, równie˝oceniany przez komisj´. W oznaczonym miejscu przed komisjà klacz przechodzi do st´pai zatrzymuje si´. Po zatrzymaniu nale˝y ruszyç st´pem.

Komisja dokonuje oceny klaczy wg tabeli:

Razem: 90 pkt. + ewentualne 10 pkt. za zachowanie i ruch pod siod∏em.OCENY:

85 – 90 pkt. – wybitna75 – 84,9 pkt. – bardzo dobra68 – 74,9 pkt. – dobra60 – 67,9 pkt. – dostateczna

Klacz zdaje prób´, o ile uzyska co najmniej 60 pkt.

W∏aÊciciel ma prawo przedstawiç klacz pod siod∏em w st´pie i k∏usie. Zachowanie i ruchpod siod∏em sà oceniane w skali do 10 pkt., ale ta próba nie jest obowiàzkowa.

Informacje dodatkowe

Klacz, która nie zda∏a próby dzielnoÊci, ma prawo do jej powtórzenia w przeciàgu jedne-go roku.

Próbom polowym i stacjonarnym mo˝na poddawaç klacze do 6 miesiàca cià˝y.

Klacze, które nie zosta∏y poddane ˝adnej z prób polowych ani próbie stacjonarnej bàdê ichnie zda∏y, majà mo˝liwoÊç zdawania jednej z poni˝szych prób alternatywnych:



Ocena Mno˝nikCechaL.p.

0 – 10 pkt. X1Charakter i zachowanie si´1.

0 – 10 pkt. X 2Styl ruszenia, zatrzymanie, nieruchomoÊç2.

0 – 10 pkt. X 3St´p3.

0 – 10 pkt. X 3K∏us4.

4. Wyniki w Mistrzostwach Polski Młodych Koni

– uzyskanie kwalifikacji do Mistrzostw Polski M∏odych Koni (MPMK) w dyscyplinieuje˝d˝enia, skoków, WKKW lub powo˝enia zaprz´gami jednokonnymi.

5. Wyniki w sporcie jeździeckim

a) uje˝d˝enie – 2-krotnie otrzymanie 50% maksymalnej iloÊci punktów w klasie N lubklasach wy˝szych,

b) skoki – 3-krotne ukoƒczenie konkursów klasy N bez punktów karnych (nie liczy si´punktów karnych za przekroczenie normy czasu),

c) WKKW – ukoƒczenie zawodów klasy L, d) zaprz´gi – ukoƒczenie zawodów klasy N,e) rajdy d∏ugodystansowe – ukoƒczenie zawodów na dystansie 60 km lub d∏u˝szym.

6. Wyniki na wyścigach

– 3-krotne zajćie p∏atnego miejsca w karierze wyÊcigowej

Próby u˝ytkowoÊci dla klaczy wprowadza si´ sukcesywnie od roku 2000, na ˝y-czenie hodowcy.

Klacze hodowlane powinny byç premiowane za wyniki w Mistrzostwach PolskiM∏odych Koni, sporcie jeêdzieckim i wyÊcigach. Klaczom takim powinno zapew-niç si´ dost´p do stanówki najlepszymi reproduktorami paƒstwowymi na pre-ferencyjnych warunkach.



Zał. 3. Kategoryzacja ogierów rasy małopolskiej

I. Kategoria C

1. Ogiery, które odpowiadajà warunkom eksterierowym i rodowodowym oraz ukoƒczy∏yz wynikiem pozytywnym próby dzielnoÊci w ZT lub uzyska∏y okreÊlone wyniki w alter-natywnych próbach dzielnoÊci (patrz programy hodowlane dla koni rasy m, wlkp, sp)mogà byç u˝ywane w rozrodzie w kategorii C.

2. Ogiery kat. C mogà byç u˝ywane w rozrodzie maksymalnie do 9 roku ˝ycia w∏àcznie. Nieuzyskanie w tym okresie kat. B powoduje wycofanie ogiera z rozrodu.

II. Kategoria B

1. Ogiery z kat. C, w wieku 4 – 9 lat mogà uzyskaç kat. B, na podstawie decyzji KomisjiKsi´gi Stadnej, je˝eli potwierdzi∏y swojà wartoÊç u˝ytkowà w Mistrzostwach Polski M∏o-dych Koni lub w sporcie jeêdzieckim.

Mistrzostwa Polski Młodych Koni (MPMK)

zajćie nast´pujàcych miejsc w klasyfikacji sporzàdzonej na podstawie wyników koƒco-wych Mistrzostw Polski M∏odych Koni 4, 5, 6 -letnich (bez oceny na p∏ycie): 1-3 w uje˝-d˝eniu, 1-5 w skokach przez przeszkody, 1-4 w WKKW, 1-2 w powo˝eniu zaprz´gami jed-nokonnymi.

Ogiery hodowli zagranicznej, startujàce w zawodach dodatkowych rozgrywanychpodczas Mistrzostw Polski M∏odych Koni (MPMK), muszà uzyskaç wynik równy lublepszy od okreÊlonego w powy˝szych normach .

Sport jeździecki

a) Ujeżdżenieogiery w wieku 5 lat – winny uzyskaç w 4 konkursach klasy N, na zawodach ogólnopol-

skich wynik min. 65 %;ogiery w wieku 6 lat – winny uzyskaç w 4 konkursach klasy C, na zawodach ZO, ZOO

lub wy˝szej rangi wynik min. 63% (minimum na dwóch ró˝nych zawodach);ogiery w wieku 7-9 lat – winny uzyskaç w 6 konkursach klasy CC na zawodach ogólno-

polskich lub wy˝szej rangi wynik powy˝ej 63 % (minimum na dwóch ró˝nych zawo-dach). Liczone sà równie˝ konkursy Kür.


Za∏. 3. Kategoryzacja ogierów rasy ma∏opolskiej strona 37

b) Skoki przez przeszkody Uwzgl´dnia si´ wyniki uzyskane na zawodach ZO, ZOO lub wy˝szej rangi, w nast´pu-

jàcych konkursach: w tzw. Rundzie M∏odych Koni (RMK), zwyk∏ym, dok∏adnoÊci, dwu-nawrotowym lub dwufazowym. W konkursach dwunawrotowych ka˝dy nawrót liczonyjest osobno, w konkursach dwufazowych uwzgl´dnia si´ tylko wynik I fazy.ogiery w wieku 5 lat – winny uzyskaç 4 przejazdy w Rundzie M∏odych Koni z wynikiem

minimum 7,5 pkt. bonifikacyjnych;ogiery w wieku 6 – 7 lat – winny uzyskaç 6 „czystych” przejazdów w konkursach klasy

C lub wy˝szych (liczony jest równie˝ fina∏ RMK, je˝eli pierwsza faza rozgrywana jestna wysokoÊci 130 cm);

ogiery w wieku 8-9 lat – winny 6 razy plasowaç si´ od 1 do 3 miejsca w konkursach od140 cm na ZO i ZOO lub od 1 do 6 miejsca na zawodach mi´dzynarodowych rangiCSI, CSIO i wy˝szych.

c) WKKW (zawody pełne i kombinowane)ogiery w wieku 5 lat – winny dwa razy w klasie CNC* lub CIC* uzyskaç wynik w krosie

nie wi´kszy ni˝ 20 pkt. karnych lub 1 raz wynik 0 pkt. karnych;ogiery w wieku 6 lat – winny w klasach:

CNC* 2 razy zajàç miejsca od 1 do 3 lubCCI*, CIC*, CNC** 1 raz zajàç miejsce od 1 do 3 lubCIC**, CCI** 1 raz uzyskaç w krosie wynik nie wi´kszy ni˝ 20 pkt. karnych;

ogiery w wieku 7-9 lat – winny w klasach:CNC**, CIC** 4 razy zajàç miejsca od 1 do 3 lubCCI** i wy˝ej zajàç miejsca od 1 do 5.

d) Powożenie zaprzęgami jedno i parokonnymi(w zaprz´gach parokonnych liczone sà tylko wyniki z zawodów, w których ogier startowa∏w trzech próbach)ogiery w wieku 5 lat – winny zajàç 3 razy miejsca 1-3 w konkursach kl. N na zawodach

ZOO; ogiery w wieku 6 lat – winny zajàç 2 razy miejsca 1-3 w konkursach klasy C na zawo-

dach ZOO lub wy˝szej rangi;ogiery w wieku 7-9 lat – winny zajàç 6 razy miejsca 1-3 w konkursach kl. C na ZOO lub

3 razy miejsca 1-3 na CAI lub 2 razy miejsca 1-3 na CAIO lub 1 raz miejsca 1-6 na MÂ.

2. Ogiery, które nie ukoƒczy∏y ZT, a uzyska∏y prawo wpisu do ksiàg stadnych na podstawiealternatywnych prób dzielnoÊci, otrzymujà przy wpisie do ksi´gi kategori´ B, je˝eli spe∏-nià warunki wymienione w ust. 1 (Mistrzostwa Polski M∏odych Koni (MPMK), sportjeêdziecki).

3. Ogiery, które uzyska∏y kat. B na podstawie wyników okreÊlonych w ust. 1 (MistrzostwaPolski M∏odych Koni (MPMK), sport jeêdziecki), winny w okresie posiadania kat. C oraz


strona 38 Za∏. 3. Kategoryzacja ogierów rasy ma∏opolskiej

do 4 sezonów po otrzymaniu kategorii B uzyskaç min. 20 pkt. hodowlanych. Nie spe∏-nienie tego warunku powoduje wycofanie ogiera z rozrodu.

4. Ogiery kat. C, które nie spe∏ni∏y wymagaƒ okreÊlonych w ust. 1 (Mistrzostwa PolskiM∏odych Koni (MPMK), sport jeêdziecki), mogà otrzymaç kat. B, je˝eli do 9 roku ˝yciaw∏àcznie uzyska∏y minimum 35 pkt. hodowlanych za potomstwo. Ogiery te winnyw okresie posiadania kat. C oraz do 4 sezonów po otrzymaniu kategorii B uzyskaç min.70 pkt. hodowlanych za potomstwo. Nie spe∏nienie tego warunku powoduje wycofanieogiera z rozrodu.

5. Ogiery, które w próbach dzielnoÊci po 100-dniowym treningu osiàgn´∏y wynik równylub wy˝szy od 125 punktów indeksowych i uzyska∏y min. 81 punktów za ocen´ pokroju,otrzymujà kategori´ B. Ogiery te w wieku do 6 lat w∏àcznie winny: – potwierdziç swojà wartoÊç u˝ytkowà (na podst. wyników w Mistrzostwa Polski

M∏odych Koni (MPMK) lub sporcie jeêdzieckim), uzyskujàc norm´ dla ogiera w tymwieku lub

– uzyskaç min. 20 pkt. hodowlanych za potomstwo.Je˝eli ogier nie spe∏ni jednego z powy˝szych warunków, to w wieku 7 lat prze-chodzi do kat. C.

III. Kategoria A

Ogiery mogà uzyskaç kat. A je˝eli uzyska∏y:1. minimum 200 pkt. hodowlanych za potomstwo wpisane do ksiàg lub2. 100 pkt. hodowlanych za potomstwo wpisane do ksiàg oraz osiàgn´∏y nast´pujàce wyni-

ki w sporcie jeêdzieckim (w ca∏ej karierze):– skoki przez przeszkody -10 razy miejsca 1-3 w konkursach 140 cm i wy˝szych na ZOO

lub miejsca 1-6 na zawodach mi´dzynarodowych rangi CSI, CSIO i wy˝szych– uje˝d˝enie – 10 razy wynik min. 66 % w klasie CC na zawodach ZOO lub CDI, CDIO

i wy˝szych lub w klasie CS – 8 razy wynik min. 66 %. Liczone sà równie˝ konkursy kur.– WKKW – ogiery winny w klasie:

– CNC** 4 razy zajàç miejsca od 1 do 3 lub– CIC** 3 razy zajàç miejsca od 1 do 3 lub– CCI** lub wy˝szej 2 razy zajàç miejsca od 1 do 3;

– powo˝enie – 6 razy miejsca 1-3 w kl. C na ZOO lub 5 razy miejsca 1-3 na CAI lub 3 ra-zy miejsca 1-3 na CAIO lub 2 razy miejsca 1-10 na MÂ.

IV. Kategoria E

Komisja Ksi´gi Stadnej mo˝e nadaç kategori´ E – „Elita” pod warunkiem, ˝e ogieruzyska∏ nie mniej ni˝ 200 pkt. hodowlanych za potomstwo wpisane do ksiàg oraz co naj-



mniej 6 sztuk jego potomstwa (ogiery, klacze, wa∏achy) osiàgn´∏o okreÊlone poni˝ej wy-niki w nast´pujàcych dyscyplinach sportu jeêdzieckiego:ujeżdżenie – zajćie miejsc 1-3 w Mistrzostwa Polski M∏odych Koni (MPMK)

lub– spe∏nienie warunków okreÊlonych w ust. II, a)

lubskoki przez przeszkody – zajćie miejsc 1-5 w Mistrzostwach Polski M∏odych Koni (MPMK)

lub– spe∏nienie warunków okreÊlonych w ust II, b)

lubWKKW – zajćie miejsc 1-4 w Mistrzostwach Polski M∏odych Koni (MPMK)

lub– spe∏nienie warunków okreÊlonych w ust II, c)

lubpowożenie -zajćie miejsc 1-2 w Mistrzostwach Polski M∏odych Koni (MPMK)

lub-spe∏nienie warunków okreÊlonych w ust II, d).

Ogiery ras czystych

Ogierom ras czystych spe∏niajàcym warunki dopuszczenia do rozrodu w rasie ma∏o-polskiej, nadawana jest kat. B.

Je˝eli ogier rasy czystej w ciàgu 5 kolejnych sezonów nie uzyska za potomstwo 30 pkt.hodowlanych zostaje wycofany z rozrodu.

Podwy˝szenie kategorii do A i E odbywa si´ po spe∏nieniu przez nie warunków prze-widzianych dla ogierów pó∏krwi.

W przypadku ogierów ras czystych, które zosta∏y dopuszczone do rozrodu na podsta-wie testu 100 -dniowego, stosuje si´ takie same zasady, jak dla ogierów pó∏krwi.

Tabela punktów hodowlanych za ocen´ potomstwa:– za opisanego êrebaka (sysaka) ocenionego na:

– 11 pkt. 0,25 pkt.– 12 pkt. 0,50 pkt.– 13 pkt. 0,75 pkt.– 14 pkt. 1,00 pkt.– 15 pkt. 1,25 pkt.



– 16 pkt. 1,50 pkt.– 17 pkt. 1,75 pkt.– 18-20 pkt. 2,00 pkt.– za klacz wpisanà do ksi´gi stadnej 8,00 pkt. – za ogiera wpisanego do ksi´gi stadnej 30,00 pkt.

O nadanie ogierowi kategorii E, A i B jego w∏aÊciciel wyst´puje do Komisji Ksi´gi Stadnej,za∏àczajàc do wniosku dokumenty potwierdzajàce osiàgnićia sportowe.

Wyniki sportowe, na podstawie których mo˝na zmieniç kategorie ogierów, muszà byç ofi-cjalnymi wynikami sportowymi, potwierdzonymi przez Polski Zwiàzek Jeêdziecki.

W przypadku wybitnych osiàgni´ç w sporcie jeêdzieckim Komisja Ksi´gi Stadnej ma pra-wo odstàpiç od zasad nadawania kategorii ogierom.

Nowym zasadom kategoryzacji podlegajà ogiery wpisywane do ksiàg od 2004 roku. Ogie-ry wpisane do ksiàg przed 2004 rokiem mogà byç poddane nowym zasadom kategoryza-cji na wniosek w∏aÊcicieli.





Documents

Program hodowli koni rasy - Polski Związek Hodowców Konipzhk.pl/wp-content/uploads/pr_hodow_mlp-2005.pdf · 2015-09-17 · opracowanie Polski Zwiàzek Hodowców Koni 00-673 Warszawa