Upload
jennifer-elbert
View
255
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Profielwerkstuk Stierenvechten
Citation preview
1 | P a g i n a
STIERENVECHTEN MAG NIET…
…STIEREN PESTEN WEL
Een onderzoek naar het bestaan van het stierenvechten.
Jennifer Elbert, VWO
1 maart 2011
P a g i n a
IET…
TIEREN PESTEN WEL
Een onderzoek naar het bestaan van het stierenvechten.
2 | P a g i n a
3 | P a g i n a
STIERENVECHTEN MAG NIET…
…STIEREN PESTEN WEL
Jennifer Elbert
1 maart 2011
Profielwerkstuk voor het VWO met profiel
Cultuur en Maatschappij, voor het vak Spaans.
Hondsrug College te Emmen
Begeleidend docent: Dhr. de Poel
P a g i n a
IET…
…STIEREN PESTEN WEL
4 | P a g i n a
5 | P a g i n a
WOORD VOORAF
In het eerste jaar van mijn VWO opleiding heb ik de beste beslissing
in mijn VWO loopbaan gemaakt, namelijk om Spaans als extra vak
te gaan doen. Met veel plezier (en soms ook wel eens iets minder
plezier) heb ik vijf jaar lang dit vak gevolgd. Hier heb ik nog geen dag
spijt van gehad en de keuze om mijn profielwerkstuk voor het vak
Spaans te gaan doen was ook snel gemaakt. Het bedenken van een
onderwerp kostte iets meer moeite en tijd. Er waren ontzettend
veel onderwerpen te noemen waar ik me voor interesseerde, maar
geen enkele sprong er voor mij uit.
Daar was dan mijn redder in nood, Reinoud Homan, die zich in de
krant introduceerde als toekomstig matador. Mijn onderwerp was
geboren; mijn profielwerkstuk zou gaan over stierenvechten.
Daarmee wil ik meteen mijn dank uitspreken naar hem, omdat hij
niet alleen voor mijn onderwerp gezorgd heeft, maar mij ook
onderdak heeft geboden bij zijn gastgezin in Madrid en mijn trouwe
cameraman was. Dan moet ik ook de familie Merodio Badajoz
bedanken voor het verblijf in hun huis samen met Reinoud en het
meewerken, -denken en -helpen aan mijn profielwerkstuk.
Mijn dank gaat ook uit naar mijn lieve ouders, die mij het
vertrouwen hebben gegeven mij voor twee weken alleen naar
Madrid te laten gaan om daar onderzoek te doen onder de Spaanse
bevolking. Dit is zeker een waardevolle toevoeging geweest aan
mijn profielwerkstuk.
Ook moet ik alle Madrileños op straat bedanken die tijd voor mij vrij
wilden maken en een paar vragen hebben beantwoord, al dan niet
voor de camera.
6 | P a g i n a
En last but not least, Dhr. De Poel, voor het eeuwig blijven
corrigeren van mijn conceptversies van het profielwerkstuk, voor
het begeleiden van het proces rondom het profielwerkstuk en voor
de kennis van de Spaanse taal.
En hier ligt hij dan, mijn profielwerkstuk: een onderzoek naar het
bestaan van het stierenvechten. Ik ben heel tevreden over het
proces en het eindresultaat. Ik dacht misschien wel dagelijks aan
mijn profielwerkstuk en ik heb me er ook echt het hele laatste half
jaar mee bezig moeten houden. Nu de laatste punt is gezet zal ik
wel even moeten afkicken. Maar dat hoort erbij, het is af, klaar, ten
einde. Dat is eigenlijk ook hartstikke fijn. En na het uitstapje naar
Madrid heb ik natuurlijk helemaal niets meer om te klagen!
7 | P a g i n a
INHOUDSOPGAVE
Woord vooraf 5
Inhoudsopgave 7
1 Introductie 9
1.1 Inleiding 9
1.2 Probleemstelling 11
1.3 Doel 11
1.4 Opzet 11
2 Historie 13
2.1 Prehistorie 13
2.2 Griekse Oudheid 14
2.3 Romeinse Tijd 15
2.4 Middeleeuwen 15
2.5 Vroegmoderne Tijd 17
2.6 Twintigste Eeuw 20
2.7 Het Stierenvechten Nu 22
3 Het Stierenvechten 24
3.1 De Corrida 24
3.1.1 Suerte de Varas 25
3.1.2 Suerte de Banderillas 26
3.1.3 Suerte de Matar 27
3.2 Stierengevechten 29
3.3 Stierenfeesten 29
4 Vechtstieren 32
4.1 Ganaderías 35
8 | P a g i n a
5 Aficionados 38
6 Antistierenvechten 41
6.1 Historie 41
6.2 Antistierenvechten Nu 42
6.3 Catalonië 44
6.4 Madrid 44
7 Madrid 46
7.1 Plaza de Toros Monumental de Las Ventas 46
7.2 Het onderzoek 47
7.2.1 De vragen 47
7.2.2 Conclusie 49
8 Mijn mening 50
Conclusie 51
Bronvermelding 52
Woordenlijst 53
Bijlagen 55
1 Artikel Telegraaf 55
2 Artikel Dagblad van het Noorden 56
3 CD met interviews op film -
9 | P a g i n a
1 INTRODUCTIE
1.1 INLEIDING
Stierenvechten verwijst naar alles wat betrekking heeft op het
vechten met stieren, zowel te voet als te paard, met
zonder geweld, in een arena of op de straat. Het stierenvechten
kent een geschiedenis die teruggaat tot ver voor onze jaartelling,
waaruit verschillende vormen zijn ontstaan. De modernste en
ontwikkeldste vorm, eveneens de bekendste voor ons
buitenlanders, is de corrida. Als er over stierenvechten gesproken
wordt, gaat het in de meeste gevallen over de corrida. Tijdens de
corrida worden zes stieren bevochten in een arena door
verschillende figuren met zwaarden, prikstokken en doeken. De
corrida is ontstaan in de twaalfde eeuw in Spanje, maar wordt ook
beoefend in Portugal, Zuid-Frankrijk, de Verenigde Staten, Canada
en in verschillende Latijns-Amerikaanse landen. In China bestaat
ook een variatie op het stierenvechten, waarbij de stier niet tege
een mens vecht, maar tegen een soortgenoot. Stierenvechten
hebben altijd geleid tot een levendig debat tussen voor
tegenstanders dat anno 2011 nog steeds plaatsvindt.
Het is voer voor psychologen waarom het ‘doodtreiteren’ van
stieren door de stierenvechtlanden verdedigd wordt als cultuur. De
meest vergaande argumenten worden bedacht om het
stierenvechten te verdedigen dan wel te bestrijden. Echter, het is
niet zo dat alle Spanjaarden het met het stierenvechten eens zijn.
Zo geldt er in Catalonië en op de Canarische Eilanden een officieel
verbod op stierenvechten en houdt een groot deel van de Spaanse
bevolking zich niet (meer) bezig met het culturele erfgoed en velen
hebben de ogen ervoor gesloten. Dat wil niet zeggen dat er geen
P a g i n a
Stierenvechten verwijst naar alles wat betrekking heeft op het
geweld en
zonder geweld, in een arena of op de straat. Het stierenvechten
kent een geschiedenis die teruggaat tot ver voor onze jaartelling,
waaruit verschillende vormen zijn ontstaan. De modernste en
ontwikkeldste vorm, eveneens de bekendste voor ons
. Als er over stierenvechten gesproken
wordt, gaat het in de meeste gevallen over de corrida. Tijdens de
corrida worden zes stieren bevochten in een arena door
verschillende figuren met zwaarden, prikstokken en doeken. De
is ontstaan in de twaalfde eeuw in Spanje, maar wordt ook
Frankrijk, de Verenigde Staten, Canada
Amerikaanse landen. In China bestaat
ook een variatie op het stierenvechten, waarbij de stier niet tegen
een mens vecht, maar tegen een soortgenoot. Stierenvechten
hebben altijd geleid tot een levendig debat tussen voor- en
Het is voer voor psychologen waarom het ‘doodtreiteren’ van
nvechtlanden verdedigd wordt als cultuur. De
meest vergaande argumenten worden bedacht om het
stierenvechten te verdedigen dan wel te bestrijden. Echter, het is
niet zo dat alle Spanjaarden het met het stierenvechten eens zijn.
op de Canarische Eilanden een officieel
verbod op stierenvechten en houdt een groot deel van de Spaanse
bevolking zich niet (meer) bezig met het culturele erfgoed en velen
hebben de ogen ervoor gesloten. Dat wil niet zeggen dat er geen
10 | P a g i n a
mensen zijn die zich wel hard maken voor de stieren die in de arena
de dood vinden, of anderzijds, juist voor het behouden van een
eeuwenoude Spaanse traditie. Juist nu, nadat er in Catalonië is
ingestemd met een verbod op de corridas, denken anti-
stierenvechtorganisaties dat de tijd rijp is om in actie te komen en
vinden er tijdens het stierenvechtseizoen demonstraties plaats.
Als reactie op deze demonstraties en het verbod in Catalonië willen
andere Spaanse regio’s het stierenvechten uitroepen tot cultureel
erfgoed, omdat zij vinden dat geen enkel ander cultureel
evenement zo duidelijk met Spanje is verbonden.
Medio september 2010 werd het stierenvechten ook in Nederland
even een ‘hot-item’, omdat een zeventienjarige jongen uit het
Drentse Nieuw-Schoonebeek, Reinoud Homan, in de kranten
verkondigde matador te willen worden en daarvoor aangenomen
was op de stierenvechterschool in Madrid (zie bijlage 1 en 2).Het
ene radiostation na het andere belde op voor een interview en zelfs
Paul de Leeuw heeft deze jongen uitnodigt in zijn studio. Met dit
nieuwsbericht heeft hij veel mensen voor de gek gehad aangezien
het hele verhaal niet waar bleek te zijn. Ondanks dat het een grap
was vonden voelden vele mensen zich genoodzaakt hun mening te
verkondigen over zowel het stierenvechten als over Reinoud
Homan. Zo werd hij zelfs met de dood bedreigd en een enkeling
stuurde een ongefrankeerde kaart naar het huisadres. Dit geeft
maar weer aan hoe controversieel dit onderwerp is en dat er niet
alleen in Spanje discussie over bestaat, maar ook in andere landen
die eigenlijk niks met het stierenvechten te maken hebben.
De belangrijke Spaanse filosoof José Ortega y Gasset (Madrid, 1883
– 1955) vond dat het onmogelijk was voor buitenlanders om iets te
begrijpen van Spanje en de Spaanse cultuur vanaf 1650, zowel
maatschappelijk als politiek, zonder een intensieve studie van de
11 | P a g i n a
omgang met stieren. Ofwel, zonder een studie te doen naar het
stierenvechten moeten de niet-Spanjaarden oordelen over het
stierenvechten omdat ze er toch niks van snappen.
1.2 PROBLEEMSTELLING
De probleemstelling van mijn profielwerkstuk luidt:
“ Hoe komt het dat het stierenvechten nog steeds plaatsvindt,
terwijl er steeds meer mensen tegen zijn, zowel in Spanje als in het
buitenland, en het stierenvechten door de eeuwen heen al
tegenstand heeft gekend? ”
1.3 DOEL
In geen enkel geval is het mijn bedoeling geweest
stierenvechten te promoten of af te keuren, maar heb ik louter
getracht een antwoord te vinden op de hoofdvraag door vanuit
verschillende oogpunten het onderwerp te benaderen.
betekent dat zowel het prostierenvechten als het
antistierenvechten behandelt zal worden, maar ook mijn eigen
mening zal ik laten doorklinken. Het antwoord op deze vraag zal
laten zien dat het stierenvechten voor de Spanjaarden meer is dan
alleen stiertje prikken en daarmee wil ik alleen maar duidelijkheid
scheppen over het voortbestaan van het stierenvechten.
1.4 OPZET
Door middel van veel literatuuronderzoek en een eigen bezoek aan
Madrid, de hoofdstad van het stierenvechten, heb ik geprobeerd
een antwoord te vinden op de hoofdvraag en duidelijkheid te
scheppen over het stierenvechten in de Spaanse cultuur.
P a g i n a
omgang met stieren. Ofwel, zonder een studie te doen naar het
Spanjaarden oordelen over het
Hoe komt het dat het stierenvechten nog steeds plaatsvindt,
terwijl er steeds meer mensen tegen zijn, zowel in Spanje als in het
buitenland, en het stierenvechten door de eeuwen heen al veel
In geen enkel geval is het mijn bedoeling geweest om het
stierenvechten te promoten of af te keuren, maar heb ik louter
getracht een antwoord te vinden op de hoofdvraag door vanuit
nderwerp te benaderen. Dat
betekent dat zowel het prostierenvechten als het
antistierenvechten behandelt zal worden, maar ook mijn eigen
Het antwoord op deze vraag zal
meer is dan
alleen stiertje prikken en daarmee wil ik alleen maar duidelijkheid
Door middel van veel literatuuronderzoek en een eigen bezoek aan
, heb ik geprobeerd
een antwoord te vinden op de hoofdvraag en duidelijkheid te
scheppen over het stierenvechten in de Spaanse cultuur. In mijn
12 | P a g i n a
verslag komt eerst het literatuuronderzoek aan bod om het
onderwerp in te leiden. Daarna ga ik in op mijn onderzoek in Madrid
en zal het verslag via mijn eigen mening eindigen in de conclusie
met als toevoeging nog enkele interessante bijlagen.
Wat duidelijk moge zijn is dat het stierenvechten iets typisch Spaans
betreft en het moeilijk te begrijpen is voor buitenlanders. Door dit
Spaanse uiterlijk worden er aanzienlijk veel Spaanse uitdrukkingen
en benamingen gebruikt, welke als cursieve woorden in het verslag
zullen verschijnen. Voor de definitie van deze uitdrukkingen en
benamingen verwijs ik naar de woordenlijst achterin.
13 | P a g i n a
2 HISTORIE
Er bestaan verschillende theorieën van verschillende personen over
de oorsprong en ontwikkeling van het stierenvechten in Spanje. De
één legt de oorsprong toe op de Romeinen, de ander zegt dat het
stierenvechten zijn oorsprong vindt bij de Moren en weer een ander
schrijft dat het stierenvechten uit de mythen van de Oude Grieken
is ontstaan. De geschiedenis legt niets uit, maar wijst hooguit in de
juiste richting. Aan de hand van de geschiedenis van Spanje en na
het checken van jaartallen en andere genoemde feiten kwam de
meest waarschijnlijke geschiedenis naar voren. Deze geschiedenis
wordt in dit hoofdstuk behandeld.
Het stierenvechten is gebaseerd op eeuwenoude tradities van de
oermens uit de prehistorie, kent inderdaad overeenkomsten met de
mythen uit de tijd van de Oude Grieken en is beïnvloed door de
wrede middeleeuwen. In de corrida is nog altijd een structuur van
de drijfjacht uit de prehistorie te herkennen; eerst wordt het dier
ingesloten, dan wordt het afgemat en pas in de laatste instantie
benaderd door één man die het dier zal moeten doden. Maar al ver
voor het begin van onze jaartelling, als mensen zich blij
vestigen op één plaats, verplaatste het doden van stieren zich naar
de bewoonde wereld en werd het een ritueel in plaats van een
middel van bestaan.
2.1 PREHISTORIE
Dat er in de prehistorie werd gejaagd op stieren, of dat er op zijn
minst een relatie bestond tussen de mens en de stier, is te bewijzen
door de prehistorische grotschilderingen, die in Spanje en Frankrijk
gevonden zijn, waarop stieren zijn afgebeeld. Enkele keren zijn er
P a g i n a
Er bestaan verschillende theorieën van verschillende personen over
de oorsprong en ontwikkeling van het stierenvechten in Spanje. De
één legt de oorsprong toe op de Romeinen, de ander zegt dat het
bij de Moren en weer een ander
schrijft dat het stierenvechten uit de mythen van de Oude Grieken
is ontstaan. De geschiedenis legt niets uit, maar wijst hooguit in de
juiste richting. Aan de hand van de geschiedenis van Spanje en na
llen en andere genoemde feiten kwam de
meest waarschijnlijke geschiedenis naar voren. Deze geschiedenis
Het stierenvechten is gebaseerd op eeuwenoude tradities van de
oermens uit de prehistorie, kent inderdaad overeenkomsten met de
mythen uit de tijd van de Oude Grieken en is beïnvloed door de
wrede middeleeuwen. In de corrida is nog altijd een structuur van
de drijfjacht uit de prehistorie te herkennen; eerst wordt het dier
ingesloten, dan wordt het afgemat en pas in de laatste instantie
benaderd door één man die het dier zal moeten doden. Maar al ver
voor het begin van onze jaartelling, als mensen zich blijvend gaan
vestigen op één plaats, verplaatste het doden van stieren zich naar
de bewoonde wereld en werd het een ritueel in plaats van een
Dat er in de prehistorie werd gejaagd op stieren, of dat er op zijn
elatie bestond tussen de mens en de stier, is te bewijzen
door de prehistorische grotschilderingen, die in Spanje en Frankrijk
gevonden zijn, waarop stieren zijn afgebeeld. Enkele keren zijn er
14 | P a g i n a
ook mensen bij afgebeeld als jager met een speer in de hand,
tegenover de stier die groot afgebeeld wordt waardoor hij macht en
kracht uitstraalt. Deze afbeeldingen zijn naar alle waarschijnlijkheid
gemaakt naar aanleiding van riten in verband met de dood, de
jacht, de vruchtbaarheid en het afweren van het kwaad.
Door de grote krachten waarover een stier beschikt staat de stier al
sinds de prehistorie symbool voor mannelijke kracht en
vruchtbaarheid. In de vroegere agrarische nederzettingen zagen de
voormalig nomadische volken de ejaculatie van een stier als een
heilig moment waarop de vruchtbaarheid van de aarde aanbeden
werd. Het doden van een wilde stier was dan ook een offerritueel.
In de prehistorie was de mens dus al bezig met het expres doden
van stieren.
2.2 GRIEKSE OUDHEID
Ook in de Minoïsche cultuur op Kreta, rond 1500 voor Christus,
bestond er een idee van stierenvechten, waarbij het ook hier om
een ritueel ging, in de vorm van een dans, waarbij de danser
herhaaldelijk op verschillende manieren over de rug van het di
een salto maakte. Ook bestaan er verscheidene mythen waarin
Afbeelding 1 - Grot van Altamira
ook mensen bij afgebeeld als jager met een speer in de hand,
egenover de stier die groot afgebeeld wordt waardoor hij macht en
kracht uitstraalt. Deze afbeeldingen zijn naar alle waarschijnlijkheid
gemaakt naar aanleiding van riten in verband met de dood, de
Door de grote krachten waarover een stier beschikt staat de stier al
sinds de prehistorie symbool voor mannelijke kracht en
vruchtbaarheid. In de vroegere agrarische nederzettingen zagen de
de ejaculatie van een stier als een
heilig moment waarop de vruchtbaarheid van de aarde aanbeden
werd. Het doden van een wilde stier was dan ook een offerritueel.
In de prehistorie was de mens dus al bezig met het expres doden
Ook in de Minoïsche cultuur op Kreta, rond 1500 voor Christus,
bestond er een idee van stierenvechten, waarbij het ook hier om
ging, in de vorm van een dans, waarbij de danser
herhaaldelijk op verschillende manieren over de rug van het dier
een salto maakte. Ook bestaan er verscheidene mythen waarin
15 | P a g i n a
stieren voorkomen. Een van de belangrijkste mythen was die van
Thesus, de Griek die op Kreta met succes de Minotaurus bestreed.
2.3 ROMEINSE TIJD
Toen de Romeinen Spanje binnentrokken, troffen ze er amfitheaters
aan, gevuld met duizenden mensen die naar het slachten
tijd offeren – van een stier kwamen kijken. Veel bronnen beweren
dat het stierenvechten zijn oorsprong vindt bij de Romeinen, dit is
slechts gedeeltelijk waar. De Romeinen hebben er enkel voor
gezorgd dat de inheemse gebruiken van het Iberisch schiereiland
zich vermengden met de stierencultus uit de Minoïsche cultuur van
Kreta. De Romeinen vonden het alleen leuk om ook eens een
gladiator tegenover een stier te zetten, afgekeken van de
Spanjaarden. Dat het stierenvechten een rechtstreekse voortzetting
zou zijn van de gladiatorengevechten van de Romeinen is dan ook
niet vol te houden. Daarbij komt ook dat de amfitheaters na de
inval van de Visigoten in 534 in verval raakten en het stierenvechten
toch vaak gewoon op een dorpsplein plaatsvond.
De Romeinen hebben er wel voor gezorgd dat het stierenvechten
zich over Europa verspreidde, waardoor er tot in Engeland de
zogenaamde stierenfeesten werden gehouden, die niet minder
wreed waren dan de echte Spaanse stierenvechten.
2.4 MIDDELEEUWEN
In de vijfde eeuw raakte Spanje betoverd door het stierenvechten,
waardoor het in de middeleeuwen echt deel ging uitmaken van de
Spaanse cultuur. In de middeleeuwen was Europa vies, wreed en
bijgelovig en niet alleen Spanje deed aan diermartelingen en ook
stieren waren niet de enige dieren die daaraan moesten geloven.
P a g i n a
stieren voorkomen. Een van de belangrijkste mythen was die van
Thesus, de Griek die op Kreta met succes de Minotaurus bestreed.
en ze er amfitheaters
aan, gevuld met duizenden mensen die naar het slachten – en in die
van een stier kwamen kijken. Veel bronnen beweren
dat het stierenvechten zijn oorsprong vindt bij de Romeinen, dit is
inen hebben er enkel voor
gezorgd dat de inheemse gebruiken van het Iberisch schiereiland
zich vermengden met de stierencultus uit de Minoïsche cultuur van
Kreta. De Romeinen vonden het alleen leuk om ook eens een
fgekeken van de
Spanjaarden. Dat het stierenvechten een rechtstreekse voortzetting
zou zijn van de gladiatorengevechten van de Romeinen is dan ook
niet vol te houden. Daarbij komt ook dat de amfitheaters na de
n en het stierenvechten
De Romeinen hebben er wel voor gezorgd dat het stierenvechten
zich over Europa verspreidde, waardoor er tot in Engeland de
zogenaamde stierenfeesten werden gehouden, die niet minder
In de vijfde eeuw raakte Spanje betoverd door het stierenvechten,
waardoor het in de middeleeuwen echt deel ging uitmaken van de
Spaanse cultuur. In de middeleeuwen was Europa vies, wreed en
bijgelovig en niet alleen Spanje deed aan diermartelingen en ook
stieren waren niet de enige dieren die daaraan moesten geloven.
16 | P a g i n a
Met de val van het Visigotische Rijk in 711, kwamen de Moren naar
Spanje die een nieuw element introduceerden in het stierenvechten
op het Iberisch Schiereiland. Zij vochten op dorpspleinen met de
stieren, die ze uitdaagden met een felgekleurde mantel. Dit spel is
overgenomen door de Spanjaarden en is een gebruik dat
hedendaags nog steeds uitgedragen wordt.
Vanaf het jaar duizend wordt het stierenvechten echt serieus. De
oudste beschrijving van een stierengevecht komt uit 1080, die
bedoeld was als feestelijkheid ter ere van het huwelijk tussen Don
Sancho de Estrada en Doña Urraca Flores in Avila. De deelnemers
waren uitsluitend edellieden, gekleed in uitbundig versierde
kostuums. Vanaf hun paard gingen zij de stieren te lijf met lansen en
speren en kwamen ze eigenlijk nooit van hun paard af. Niet omdat
het gevaarlijk zou zijn, maar vooral omdat het ongepast is voor de
adel om van hun paard af te stappen.
Afbeelding 2 – Stierenvechten op het dorpsplein
17 | P a g i n a
Gedurende honderden jaren werd bij iedere belangrijke gebeurtenis
een gevecht met stieren georganiseerd. De deelnemers konden op
die manier hun behendigheid, hun moed en hun kracht aan het volk
tonen. Hun rijkdom en prestige werden vooral uitgedrukt in het
aantal mooi geklede knechten die de deelnemer aan zijn zij had. Het
stierenvechten was dus niet voor de gewone burger, omdat die daar
geen geld voor had.
De keuze van een stier als tegenstander was tijdens deze
festiviteiten een manier om het Spaanse karakter van het ritueel te
benadrukken en daarmee ook dat waarvoor de stier symbool staat:
mannelijkheid en vruchtbaarheid.
2.5 VROEGMODERNE TIJD
Tijdens de Renaissance in de vijftiende en zestiende eeuw komt er
opnieuw belangstelling voor de Griekse en de Romeinse cultuur.
Spanje was ondertussen het rijkste en machtigste land geworden
van Europa, waardoor het land kon voortbestaan zonder invloeden
vanuit andere landen. Het stierenvechten beleefde in deze tijd hun
hoogtepunt, ondanks dat de ridderlijke activiteiten in de rest van
Europa als achterhaald werden beschouwd. Nog altijd was het de
adel die zich bezighield met het stierenvechten, maar voor hen
werd het steeds minder vanzelfsprekend om hun leven te wagen op
het plein. Al snel was het de arme adel die zich geroepen voelde het
stierenvechten in stand te houden, ook omdat zij hier betaald voor
kregen. Echter, dit deden zij te voet in plaats van te paard. Voor een
paard hadden zij immers geen geld.
In het begin van de zeventiende eeuw waren het de helpers van de
edellieden die eigenlijk de show stalen van hun heer en zelf de
stieren gingen uitdagen met kunstige manoeuvres met hun mantels
en stokken. Dat was een grote shock aangezien er inmiddels een
P a g i n a
Gedurende honderden jaren werd bij iedere belangrijke gebeurtenis
een gevecht met stieren georganiseerd. De deelnemers konden op
kracht aan het volk
tonen. Hun rijkdom en prestige werden vooral uitgedrukt in het
aantal mooi geklede knechten die de deelnemer aan zijn zij had. Het
stierenvechten was dus niet voor de gewone burger, omdat die daar
tier als tegenstander was tijdens deze
festiviteiten een manier om het Spaanse karakter van het ritueel te
benadrukken en daarmee ook dat waarvoor de stier symbool staat:
vijftiende en zestiende eeuw komt er
opnieuw belangstelling voor de Griekse en de Romeinse cultuur.
Spanje was ondertussen het rijkste en machtigste land geworden
van Europa, waardoor het land kon voortbestaan zonder invloeden
ierenvechten beleefde in deze tijd hun
hoogtepunt, ondanks dat de ridderlijke activiteiten in de rest van
Europa als achterhaald werden beschouwd. Nog altijd was het de
adel die zich bezighield met het stierenvechten, maar voor hen
anzelfsprekend om hun leven te wagen op
het plein. Al snel was het de arme adel die zich geroepen voelde het
stierenvechten in stand te houden, ook omdat zij hier betaald voor
kregen. Echter, dit deden zij te voet in plaats van te paard. Voor een
In het begin van de zeventiende eeuw waren het de helpers van de
edellieden die eigenlijk de show stalen van hun heer en zelf de
stieren gingen uitdagen met kunstige manoeuvres met hun mantels
angezien er inmiddels een
18 | P a g i n a
redelijk strak reglement was opgesteld waarvan nu ineens werd
afgeweken. Het stierenvechten was toch alleen voor de adel
bedoeld? Het antwoord op deze vraag was in die tijd bevestigend.
Er werd veel geklaagd over de deelname van het gewone volk,
omdat de deelnemers alleen maar voor het geld mee zouden doen.
Daar kwam ook nog eens bij dat Spanje in 1700 een nieuw
koningshuis kreeg, de Bourbons, dat veel invloed op het
stierenvechten kreeg. De Bourbons waren van Franse afkomst en
introduceerden Franse gewoonten in Spanje. Het stierenvechten
paste niet in het plaatje van de Franse verfijning. De koning
weigerde aanwezig te zijn bij een stierengevecht, ook al was dat
gevecht georganiseerd ter ere van een koninklijk feest. Hij
vaardigde zelfs een verbod uit op het houden van stierengevechten.
Ook de katholieke kerk deed pogingen om het stierenvechten te
verbieden. Beide verboden hielden geen stand, maar droegen er
wel aan bij dat het stierenvechten minder populair werd.
Dat het stierenvechten kon blijven voortbestaan in deze tijd, komt
volgens veel Spaanse filosofen doordat Spanje nooit een Verlichting
heeft gekend. Tijdens de Verlichting zouden elders in Europa de
normen en waarden zijn versoepeld, evenals dat het verstand een
belangrijke rol ging spelen en het gevoel op de achtergrond
geplaatst werd. Doordat dit niet in Spanje is gebeurd, zijn de
Spanjaarden doorgegaan met stierenvechten.
In de loop van dezelfde eeuw begon het stierenvechten steeds
serieuzer te worden. Het gevecht begon een steeds vastere vorm
aan te nemen en er werd al volgens een vaste volgorde gewerkt.
Eerst moest de stier worden uitgetest met een cape, dan werd hij
geconfronteerd met de paarden, daarna volgden de speren en ten
slotte het duel dat eindigde met een doodssteek. Professionele
stierenvechters, toreros, kregen zelfs het alleenrecht op het
19 | P a g i n a
uitvoeren van het stierenvechten. De hoofdrol binnen het gevecht
wisselde: de man die te voet tegen de stier vocht werd de
hoofdrolspeler en de ruiter zijn helper. Deze mannen namen zelfs
artiestennamen aan en ontwikkelden een eigen stijl. Het publiek
kwam niet alleen naar het spektakel kijken, maar kwamen om hun
favoriete stierenvechter te zien vechten. De adel trok zich terug
naar hun landgoederen waar de stieren werden gefokt.
In de negentiende eeuw ontstaat de corrida de toros, het
stierenvechten zoals we het nu ook kennen. In 1804 schreef de
torero Pepe-Hillo (Francisco Romero) een boek genaamd
“Tauromaquia”, waarin hij de regels, normen en waarden van het
stierenvechten heeft vastlegt. Een van de eerste handleidingen voor
stierenvechters waarin hij ook schrijft ook over de veranderingen
die zijn opgetreden in de loop van de tijd. Het beschrijft de corrida
als een logisch geheel waarin ieder onderdeel van het gevecht zijn
eigen functie heeft. In dezelfde eeuw worden deze regels als
officiële wet erkend.
Afbeelding 3 – La Muerte de Pepe-Hillo (De dood van Pepe-Hillo)
20 | P a g i n a
De inleiding van de “Tauromaquia” boek vertelt dat het onmogelijk
zou zijn door een stier geraakt te worden als men zich aan de
uitgangspunten hield zoals ze in het boek beschreven waren. Een
nogal gedurfde bewering aangezien hij zelf de dood vond in de
arena.
2.6 TWINTIGSTE EEUW
In de voorgaande eeuwen waren er veel toreros gestorven in
arena doordat de stier hen de baas was, in plaats van andersom.
Ondanks de ongelukken die gebeurden werd het stierenvechten in
het begin van de twintigste eeuw opnieuw heel populair. Er was
veel rivaliteit tussen de beste toreros: iedereen wilde zijn d
zien tegenover de meest gevaarlijke stieren om populariteit te
verwerven.
Tijdens de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) waren de corridas
verboden. Franco die door deze burgeroorlog aan de macht kwam
was tegen de monarchie. Gekeken naar de geschiedenis van het
stierenvechten waren de corridas volgens Franco een typisch
spektakel van de koningen en de aristocratie. Daar wilde hij
onmiddellijk vanaf.
De Spaanse Burgeroorlog was dan ook een ramp voor Spanje. Niet
alleen omdat het oorlog was, maar ook doordat er in die periode
ontzettend veel slachtoffers vielen door het stierenvechten. Zowel
stierenvechters als stierenfokkers werden gefusilleerd zonder dat zij
een eerlijk rechtelijk proces hadden gehad. Ondanks deze vreselijke
taferelen werden er alsnog corridas georganiseerd. Echter, deze
corridas vonden vooral in Frankrijk plaats, waardoor het
stierenvechten in Frankrijk steeds populairder werd. In Spanje
vonden wel enkele corridas plaats tegen het verbod van Franco in,
waaruit ook meestal fusillades volgden. Het publiek bleef ook
De inleiding van de “Tauromaquia” boek vertelt dat het onmogelijk
tier geraakt te worden als men zich aan de
uitgangspunten hield zoals ze in het boek beschreven waren. Een
nogal gedurfde bewering aangezien hij zelf de dood vond in de
In de voorgaande eeuwen waren er veel toreros gestorven in de
arena doordat de stier hen de baas was, in plaats van andersom.
Ondanks de ongelukken die gebeurden werd het stierenvechten in
het begin van de twintigste eeuw opnieuw heel populair. Er was
veel rivaliteit tussen de beste toreros: iedereen wilde zijn ding laten
zien tegenover de meest gevaarlijke stieren om populariteit te
1939) waren de corridas
verboden. Franco die door deze burgeroorlog aan de macht kwam
denis van het
stierenvechten waren de corridas volgens Franco een typisch
spektakel van de koningen en de aristocratie. Daar wilde hij
De Spaanse Burgeroorlog was dan ook een ramp voor Spanje. Niet
doordat er in die periode
ontzettend veel slachtoffers vielen door het stierenvechten. Zowel
stierenvechters als stierenfokkers werden gefusilleerd zonder dat zij
een eerlijk rechtelijk proces hadden gehad. Ondanks deze vreselijke
g corridas georganiseerd. Echter, deze
corridas vonden vooral in Frankrijk plaats, waardoor het
stierenvechten in Frankrijk steeds populairder werd. In Spanje
vonden wel enkele corridas plaats tegen het verbod van Franco in,
volgden. Het publiek bleef ook
21 | P a g i n a
massaal terugkeren naar de corridas tijdens de Spaanse
Burgeroorlog als blijk van steun voor het behouden van een
Spaanse traditie en als protest tegen Franco.
Na de Spaanse Burgeroorlog kwam het stierenvechten in Spanje
weer naar de voorgrond. Dit gebeurde mede doordat het verbod op
de corridas was opgeheven, ondanks dat Franco, die nu aan de
macht was in Spanje, eigenlijk tegen het stierenvechten was. De
dictatuur van Franco steunde het stierenvechten zelfs, als een echte
Spaanse traditie, hoewel Franco geen aficionado, liefhebber, van de
corridas was. Goede toreros kregen nu de kans om
naamsbekendheid te verwerven en om door te breken in de wereld
van het stierenvechten. De meest spectaculaire gevechten deden
zich voor en het publiek vond het geweldig.
Vanaf de jaren zeventig werden de corridas minder spectaculair
doordat de kwaliteit van de stieren hard achteruit liep. De
stierenfokkers hadden eerder dollartekens voor hun ogen dan dat
zij dachten aan het stierenvechten als kunst. In plaats van kwaliteit
werd kwantiteit voorop geplaatst. Het ging de stierenfokkers niet
meer om de eer dat hun stier gebruikt werd voor een gevecht, maar
om het geld dat ze voor de stier kregen, gemiddeld zo’n drieduizend
gulden. Doordat de stieren niet meer zo spectaculair in de arena
verschenen liep de belangstelling voor de corrida terug en kreeg
het zelfs een slechte reputatie. Een aantal bekende toreros stopten
in die periode met optreden. Ook kranten zetten hun vraagtekens
bij het stierenvechten als cultureel feest. Opnieuw werd er met een
kritische blik naar het stierenvechten gekeken.
In de loop van de jaren tachtig is er weer meer belangstelling voor
de corrida. Het stierenvechten wordt vooral populair onder de
jongeren die ook naar de corridas komen kijken. Voor hen lijkt het
ontzettend stoer om iemand tegenover een stier te zien staan. Er
22 | P a g i n a
verschijnen tijdschriften over de corridas en ook is er vraag naar
boeken over het stierenvechten. Daarnaast was er ook een grote
interesse vanuit de politiek. Landelijke kranten brengen regelmatig
verslagen uit over de corridas en op de Spaanse nationale televisie
komt een wekelijks programma over de actualiteit van de corrida.
Ook ontstaan er in Spanje Escuelas Taurinas, de zogenaamde
stierenvechtersscholen, waar jongeren de basisregels van het
stierenvechten leren en zich kunnen voorbereiden op een carrière
als torero.
Deze nieuwe belangstelling ontstaat doordat er veel toreros het
loodje legden. Deze tragedies leken de belangstelling voor de
corridas alleen maar te doen toenemen. Hoe dat kan en wat deze
mensen bezielde heeft niemand kunnen verklaren. In elke corrida
wordt bloed vergoten, vaak van de stier en soms ook van de torero.
Dit maakt deel uit van het ritueel. De ongelukken deden de
aficionados blijkbaar plots beseffen dat achter het oppervlakkige
spektakel van de corrida een heel andere werkelijkheid schuilging.
Een werkelijkheid van mythen, vaan eeuwenoude riten, waar de
door nog steeds duidelijk aanwezig is. Het publiek besefte dat de
corrida niets met sport te maken heeft. De corrida is een spektakel
dat volkomen tijdloos is.
2.7 HET STIERENVECHTEN NU
In de voorgaande eeuwen gold het stierenvechten als
volksvermaak. Alles dat een stier moest ondergaan werd als
normaal beschouwd. In de twintigste eeuw is men het anders
zien. Voor het eerst is het ook het volk dat bedenkt dat ze naar iets
wreeds zitten te kijken. Toch was het stierenvechten aan het begin
van deze eeuw populairder dan ooit in Spanje. Dit komt mede door
de opkomst van de nieuwe media in de jaren tachtig van de vorige
verschijnen tijdschriften over de corridas en ook is er vraag naar
boeken over het stierenvechten. Daarnaast was er ook een grote
itiek. Landelijke kranten brengen regelmatig
verslagen uit over de corridas en op de Spaanse nationale televisie
komt een wekelijks programma over de actualiteit van de corrida.
, de zogenaamde
len, waar jongeren de basisregels van het
stierenvechten leren en zich kunnen voorbereiden op een carrière
Deze nieuwe belangstelling ontstaat doordat er veel toreros het
loodje legden. Deze tragedies leken de belangstelling voor de
lleen maar te doen toenemen. Hoe dat kan en wat deze
mensen bezielde heeft niemand kunnen verklaren. In elke corrida
wordt bloed vergoten, vaak van de stier en soms ook van de torero.
Dit maakt deel uit van het ritueel. De ongelukken deden de
lijkbaar plots beseffen dat achter het oppervlakkige
spektakel van de corrida een heel andere werkelijkheid schuilging.
Een werkelijkheid van mythen, vaan eeuwenoude riten, waar de
door nog steeds duidelijk aanwezig is. Het publiek besefte dat de
iets met sport te maken heeft. De corrida is een spektakel
In de voorgaande eeuwen gold het stierenvechten als
volksvermaak. Alles dat een stier moest ondergaan werd als
ste eeuw is men het anders gaan
zien. Voor het eerst is het ook het volk dat bedenkt dat ze naar iets
wreeds zitten te kijken. Toch was het stierenvechten aan het begin
van deze eeuw populairder dan ooit in Spanje. Dit komt mede door
we media in de jaren tachtig van de vorige
23 | P a g i n a
eeuw, die beelden van het stierenvechten over de hele wereld
verspreidde. Ook wordt de belangstelling gewekt door de Escuelas
Taurinas, die sterk verbeterd zijn sinds het ontstaan in de jaren
tachtig. Door deze scholen is het leren stierenvechten toegankelijk
geworden voor iedereen. Tot in de jaren vijftig en zestig leerden de
toreros pas in de arena hoe zij een stier moesten bevechten, voor
een enorm publiek dus. Alleen de rijke mensen onder hen konden
het zich veroorloven om een stierenfokkerij op te bouwen, met een
eigen arena in de achtertuin om daar te oefenen op eigen stieren.
Door de komst van de Escuelas Taurinas is het in Spanje heel
normaal dat iemand gaat leren stierenvechten. Zoals de één zou
gaan voetballen, gaat de ander leren stierenvechten.
Dat de corrida in populariteit is gestegen betekent niet dat dit
alleen in positieve zin is gebeurd. Naast de echte aficionados die
zich in kleine cafeetjes rondom de arena’s samenvoegen bestaan er
ook groepen mensen die zich expliciet tegen het stierenvechten
keren en daar ook actief voor uitkomen. Dit gebeurt onder andere
door middel van massale protesten die plaatsvinden voor de arena,
vaak tijdens een bepaalde festiviteit die met stierenvechten te
maken heeft. Ook richten zij antistierenvechten comités op. Er
bestaat zelfs een internationaal antistierenvechten comité dat zich
wereldwijd inzet om het stierenvechten te verbieden en af te
schaffen. Toch is dat nog (steeds) niet gelukt.
24 | P a g i n a
3 HET STIERENVECHTE
In het vorige hoofdstuk werd de geschiedenis van het
stierenvechten beschreven, waaruit blijkt dat het stierenvechten
deel is gaan uitmaken van de Spaanse cultuur met wortels die diep
in de geschiedenis gegrond zijn. Maar als men het over
stierenvechten heeft gaat het vaak over de corrida en zo is dat ook
geweest in het vorige hoofdstuk, terwijl dit niet de enige manier is
van stierenvechten. Er zijn ook minder bekende vormen,
bijvoorbeeld stierenfeesten, die misschien wel even wreed of zelfs
wreder zijn dan de corrida de toros. Naast de corrida gaat dit
hoofdstuk ook over de minder bekende stierengevechten en
stierenfeesten.
3.1 DE CORRIDA
In de vroege ochtend op de dag van het gevecht beginnen de
voorbereidingen met het koppelen van de stieren aan de
matadores, wat gebeurt door middel van loting. De corrida vindt
meestal plaats aan het eind van de middag of aan het begin van de
avond en bestaat uit zes gevechten, door drie matadores. Dat
betekent dat zij ieder tegenover twee stieren zullen komen te staan.
De meest ervaren torero gaat als eerste de ring in en de minst
ervaren als laatste. De stieren arriveren vaak later op de dag om ze
zo lang mogelijk in een natuurlijke omgeving te kunnen houden.
De corrida staat onder leiding van een president. Hij bepaal
wanneer er een nieuwe fase begint en wanneer die fase over is. Een
gevecht bestaat uit drie fasen, tercios genaamd, die worden
aangekondigd door een trompetgeluid. De president beslist niet
3 HET STIERENVECHTEN
In het vorige hoofdstuk werd de geschiedenis van het
stierenvechten beschreven, waaruit blijkt dat het stierenvechten
deel is gaan uitmaken van de Spaanse cultuur met wortels die diep
in de geschiedenis gegrond zijn. Maar als men het over
eft gaat het vaak over de corrida en zo is dat ook
geweest in het vorige hoofdstuk, terwijl dit niet de enige manier is
van stierenvechten. Er zijn ook minder bekende vormen,
bijvoorbeeld stierenfeesten, die misschien wel even wreed of zelfs
n de corrida de toros. Naast de corrida gaat dit
hoofdstuk ook over de minder bekende stierengevechten en
In de vroege ochtend op de dag van het gevecht beginnen de
voorbereidingen met het koppelen van de stieren aan de
, wat gebeurt door middel van loting. De corrida vindt
meestal plaats aan het eind van de middag of aan het begin van de
avond en bestaat uit zes gevechten, door drie matadores. Dat
betekent dat zij ieder tegenover twee stieren zullen komen te staan.
De meest ervaren torero gaat als eerste de ring in en de minst
ervaren als laatste. De stieren arriveren vaak later op de dag om ze
zo lang mogelijk in een natuurlijke omgeving te kunnen houden.
De corrida staat onder leiding van een president. Hij bepaalt
wanneer er een nieuwe fase begint en wanneer die fase over is. Een
genaamd, die worden
aangekondigd door een trompetgeluid. De president beslist niet
25 | P a g i n a
alleen over het begin en het einde, maar beslist ook over de
prestatie van de torero.
Het spektakel begint met een optocht, el paseíllo, waarin alle
deelnemers gekleed in traditionele achttiende-eeuwse kostuums
hun intrede maken in de arena. De drie toreros zijn gemakkelijk te
onderscheiden door het goud van hun “Traje de Luces”, de kleur
van het licht (de zon is het middelpunt), in tegenstelling tot de
mindere stierenvechters, de “Toreros de la Plata”, stierenvechters
van zilver.
3.1.1 SUERTE DE VARAS
Op het teken van de president wordt de stier in de arena losgelaten.
Hiermee begint het eerste tercio, de “Suerte de Varas”. Enkele
assistenten van de matador, de subalternos of peones, leiden de
stier af met hun grote cape; de capote. De bedoeling hiervan is dat
de matador een indruk krijgt van de vechtlust, intelligentie en
kracht van het dier doordat de stier flink wordt uitgedaagd. Soms
blijkt dat de stier niet tot vechten in staat is, omdat hij te zwak is of
geen zin heeft en er misschien wel gewoon bij gaat liggen. In dat
geval zwaait de president met een groene doek en wordt de stier
buiten de arena geleid. Voor de fokker van de stier wordt dit als een
grote schande gezien.
Vervolgens betreden de picadores de arena. Zittend op hun
geblinddoekte en met een zwaar harnas beschermde paarden
dagen de picadores de stier uit het paard aan te vallen. Vandaar dat
het paard ook flink beschermd wordt, omdat zonder dat harnas er
waarschijnlijk meer paarden zouden sterven dan stieren. Zodra de
stier het paard aanvalt, steekt de picador een lans in de nek van de
stier, net achter de morillo, een berg spieren in de nek van de stier.
26 | P a g i n a
Hierdoor wordt de bloedtoevoer naar de morillo gestopt, zodat de
stier aanzienlijk verzwakt door verlies van enorm veel bloed. De
stier zal zijn hoofd nu niet meer omhoog kunnen krijgen, wat het
voor de matador gemakkelijker maakt de stier te doden.
3.1.2 SUERTE DE BANDERILLAS
Nu de stier voldoende verzwakt is begint de tweede tercio, de
“Suerte de Banderillas”. In deze tercio probeert de matador of één
van zijn assistenten, in deze fase banderilleros genoemd, om twee
banderillas in de nek van de stier te steken. Banderillas zijn
versierde stokken die ongeveer even groot zijn als de arm van een
volwassen man, met aan het eind twee weerhaken. De matador of
zijn banderilleros moeten door lichaamsbeweging en hun stem de
stier tot een aanval zetten, waarna de banderillas per paar in de
Afbeelding 4 – Suerte de Varas: het uitdagen van de stier met de capote.
27 | P a g i n a
nekspier van de rennende stier kunnen worden gestoken. Meestal
gebeurt dit drie keer. Was het in de eerste tercio nog de bedoeling
de stier te verzwakken, is het in de tweede tercio de bedoeling om
de stier weer op te fokken om ervoor te zorgen dat de stier blijft
aanvallen.
3.1.3 SUERTE DE MATAR
Na de banderillas begint de laatste tercio, de “Suerte de Matar”. De
matador gaat weer opnieuw de ring in met een kleine rode doek, de
muleta, en een zwaard. Stieren zijn in feite kleurenblind, dus dat de
rode kleur van de muleta woede op zou wekken bij de stier is een
misverstand. Alleen het gewapper van de muleta is al voldoende om
de stier flink kwaad te krijgen. De rode kleur is enkel een kwestie
van traditie, waarschijnlijk omdat de muleta het rood van het bloed
Afbeelding 5 – Suerte de Banderillas: het plaatsen van de banderillas in de morillo
28 | P a g i n a
van de stier maskeert. De muleta wordt gebruikt om de stier naar
de matador toe te lokken, zodat de matador zijn controle over de
stier kan laten zien. De stier zal de doek blijven volgen waardoor de
matador de stier bepaalde bewegingen kan laten maken. In deze
fase kan de matador de sympathie van het publiek winnen of
verliezen. Stellen de bewegingen van de stier niet zoveel voor, dan
kan het publiek de matador uitfluiten. Is het publiek wel tevreden
over de bewegingen dan kan het publiek dat laten blijken door te
applaudisseren of door “¡Olé!” te roepen.
Na ongeveer acht minuten vindt de voorzitter het wel mooi geweest
en wordt het trompetsignaal gegeven. Het is tijd voor “La hora de
verdad”, het uur van de waarheid en dus het doden van de stier.
Hiervoor heeft de matador een zwaard, de zogenaamde estoque.
Afbeelding 6 – Suerte de Matar: het uitdagen met de muleta, gevolgd door de estocada.
29 | P a g i n a
De bedoeling is dat hij deze tussen de schouderbladen van de stier
moet steken. Deze doodsteek heet de estocada. Als dit goed
gebeurt dan wordt de stier in het hart getroffen en dan volgt de
dood vrijwel onmiddellijk. In de meeste gevallen mist het zwaard
doel, maar raakt het een ader of de longen en soms zitten de ribben
in de weg. Dan moet het zwaard opnieuw gebruikt worden. A
maximale lengte van 20 minuten wordt overschreden klinkt er
opnieuw een trompetsignaal zodat de matador weet dat het tijd is
om door te pakken. Na drie minuten klinkt er weer een
trompetsignaal en als de stier na het derde signaal nog niet dood is
moeten de matador en zijn assistenten de ring verlaten. De stier
wordt dan de arena uitgeleid en achter de schermen zal hij alsnog
worden gedood. Dit is natuurlijk slecht voor de naam van de
matador en de matador zal dan ook altijd trachten de stier te doden
vóór het eerste trompetsignaal.
Als de stier is omgevallen mag het publiek een oordeel geven over
de prestatie door middel van zakdoeken. Uiteindelijk beslist de
president over de beloning van de torero. Dit kan een oor zijn, of
misschien zelfs beide oren en in een heel uitzonderlijk geval zelfs de
staart. Heeft de torero twee oren verdiend, dan zal hij op schouders
door de arena gedragen worden. Als het publiek vindt dat de stier
een goede prestatie heeft geleverd, kan het de president vragen
een blauwe doek te tonen zodat het lichaam van de stier een
ereronde mag maken door de arena. Voor de fokker van de stier is
dit een enorm grote eer.
3.2 STIERENGEVECHTEN
In de geschiedenis van het stierenvechten zijn al vrij duidelijk
verschillende vormen te herkennen. De eerste afwijking is te zien bij
de Grieken met hun zogenaamde stierensprong. Deze vorm wordt
P a g i n a
De bedoeling is dat hij deze tussen de schouderbladen van de stier
. Als dit goed
gebeurt dan wordt de stier in het hart getroffen en dan volgt de
dood vrijwel onmiddellijk. In de meeste gevallen mist het zwaard
doel, maar raakt het een ader of de longen en soms zitten de ribben
in de weg. Dan moet het zwaard opnieuw gebruikt worden. Als de
maximale lengte van 20 minuten wordt overschreden klinkt er
opnieuw een trompetsignaal zodat de matador weet dat het tijd is
om door te pakken. Na drie minuten klinkt er weer een
trompetsignaal en als de stier na het derde signaal nog niet dood is
eten de matador en zijn assistenten de ring verlaten. De stier
wordt dan de arena uitgeleid en achter de schermen zal hij alsnog
worden gedood. Dit is natuurlijk slecht voor de naam van de
matador en de matador zal dan ook altijd trachten de stier te doden
Als de stier is omgevallen mag het publiek een oordeel geven over
de prestatie door middel van zakdoeken. Uiteindelijk beslist de
president over de beloning van de torero. Dit kan een oor zijn, of
n en in een heel uitzonderlijk geval zelfs de
staart. Heeft de torero twee oren verdiend, dan zal hij op schouders
door de arena gedragen worden. Als het publiek vindt dat de stier
een goede prestatie heeft geleverd, kan het de president vragen
doek te tonen zodat het lichaam van de stier een
ereronde mag maken door de arena. Voor de fokker van de stier is
In de geschiedenis van het stierenvechten zijn al vrij duidelijk
nnen. De eerste afwijking is te zien bij
de Grieken met hun zogenaamde stierensprong. Deze vorm wordt
30 | P a g i n a
hedendaags ook nog beoefend, voornamelijk in Zuid-Frankrijk, maar
is ook vaak in Spanje te zien waar het ook zijn oorsprong heeft. Men
noemt het de recortadores, geweldloze stierengevechten waarbij
een groep van ongeveer vier mensen zich met een stier in de ring
bevindt. Allen proberen ze de stier naar zich toe te lokken om op
het laatste moment weg te springen of om een salto over het dier
te maken. Geen druppel bloed wordt verspild.
In Portugal denkt men ook een heel vriendelijke vorm van
stierenvechten te hebben. In dit land heeft nog geen enkel publiek
een stier zien doodgaan tijdens het stierenvechten, omdat het
publiekelijk doden van dieren illegaal is in Portugal. De stier wordt
uiteindelijk wel gedood, maar dit gebeurt pas achter de schermen,
in het slachthuis. Na een gevecht wordt de zwakke uitgeputte stier
Afbeelding 7 – Recortadores: een salto maken over een stier
31 | P a g i n a
uit de arena gelokt door een kudde tamme stieren. Een ander
belangrijk verschil is dat het stierenvechten in Portugal altijd vanaf
een paard gebeurt, zoals dat ook gebeurde in de middeleeuwen
toen de adel zich te goed voelde om de arena te voet te betreden.
Het stierenvechten wat alleen vanaf een paard gebeurt zoals in
Portugal, heet rejoneos of corrida de rejones genoemd.
Omdat er bij de rejoneos vanaf paard gevochten wordt, is het een
logische gedachte dat niet alleen de stier, maar ook het paard er
niet ongeschonden vanaf komt. De paarden die hiervoor gebruikt
worden dragen wel stevige harnassen die als bescherming moeten
dienen, maar alsnog kunnen de horens van de stier de paardenhuis
bereiken, waardoor het paard ook diepe verwondingen op kan
lopen. Dit kan natuurlijk ook gebeuren tijdens een corrida, maar bij
een rejoneo loopt het paard meer gevaar, evenals zijn berijder. De
berijder moet niet alleen de stier flink te grazen nemen, maar ook
Afbeelding 8 – Rejoneo; dit keer een paard zonder beschermend harnas
32 | P a g i n a
het doodsbange, verblinde paard in bedwang zien te houden. De
rejoneos vergen iets meer kunde dan de reguliere corridas.
Ook zijn er nog de novilladas die eigenlijk nog het minst verschillen
van de corrida. Bij de novilladas worden stieren bevochten van drie
à vier jaar oud die er nog echt heel klein uit zien in vergelijking met
de stieren bij de corridas die maximaal zes jaar oud zijn. De
stierenvechters die deze jonge stieren, de novillas, zullen bevechten
zijn amateurs en hebben nog geen alternativa, een soort examen,
afgelegd om een professioneel stierenvechter te mogen zijn. De
novilladas kunnen zowel met als zonder picadores verlopen, maar
voor het einde van de stier zal dit weinig uitmaken. In beide
gevallen wordt de stier gewoon gedood.
3.3 STIERENFEESTEN
In de stierenvechtlanden vinden jaarlijks ontzettend veel
stierenfeesten plaats, de zogenaamde fiestas con toros, waarvan de
meeste in Spanje dat de meeste officiële fiestas kent. In de Zuid
Amerikaanse landen maken ze hier vaak combinaties van en kennen
ze weinig vaste feesten die helemaal aan het bevechten van een
stier worden gewijd. Tijdens een fiesta wordt er met stieren en
andere dieren gevochten, die uiteindelijk gedood zullen worden. Dit
gebeurt in de naam van een patroonheilige. Het is dus een soort van
offer die gemaakt wordt, net zoals in de prehistorie. In iedere
Spaanse regio bestaan er dierenbeschermingswetten die alle dieren
beschermen tegen dierenmishandeling tijdens stierengevechten en
andere evenementen, behalve de runderen. Dit leidt ertoe dat
tijdens dorpsfeesten nog altijd stieren worden gebruikt als offer en
op de meest gekke manieren behandeld of volgens velen
mishandeld worden.
het doodsbange, verblinde paard in bedwang zien te houden. De
corridas.
die eigenlijk nog het minst verschillen
van de corrida. Bij de novilladas worden stieren bevochten van drie
à vier jaar oud die er nog echt heel klein uit zien in vergelijking met
maal zes jaar oud zijn. De
stierenvechters die deze jonge stieren, de novillas, zullen bevechten
, een soort examen,
afgelegd om een professioneel stierenvechter te mogen zijn. De
zonder picadores verlopen, maar
voor het einde van de stier zal dit weinig uitmaken. In beide
In de stierenvechtlanden vinden jaarlijks ontzettend veel
, waarvan de
meeste in Spanje dat de meeste officiële fiestas kent. In de Zuid-
Amerikaanse landen maken ze hier vaak combinaties van en kennen
ze weinig vaste feesten die helemaal aan het bevechten van een
wordt er met stieren en
andere dieren gevochten, die uiteindelijk gedood zullen worden. Dit
gebeurt in de naam van een patroonheilige. Het is dus een soort van
offer die gemaakt wordt, net zoals in de prehistorie. In iedere
eschermingswetten die alle dieren
beschermen tegen dierenmishandeling tijdens stierengevechten en
andere evenementen, behalve de runderen. Dit leidt ertoe dat
tijdens dorpsfeesten nog altijd stieren worden gebruikt als offer en
ehandeld of volgens velen
33 | P a g i n a
In Pamplona worden ieder jaar in juli stieren naar de arena gejaagd
waar ze ’s avonds gedood worden tijdens een corrida. Dit heet een
encierro, ofwel stierenrennen. Een menigte jaagt ze door de
straten, die met houten hekken worden afgezet alsof het een
renbaan is. In Catalonië en Valencia vinden ze ook plaats, maar
onder een andere naam, namelijk de Correbous.
In Valencia kent men ook de Fiestas de Toro de Agua, daar de Bous
al Mar genoemd, ofwel de stier naar de zee. Jonge stieren worden
meerdere keren het water ingejaagd en er weer uitgetrokken. Dit
gaat net zo lang door tot de stieren van uitputting instorten, sterven
aan een hartaanval van de stress of zelfs door verdrinking aan hun
einde komen.
Bij de Fiestas de Toro de Cuerda worden de stieren aan een touw
dat vastgebonden zit aan de horens door de straten gesleurd. Het
publiek mag de stier op allerlei manieren pijn doen, als een soort
van zondebok. Aan het eind van de rit wordt de stier doodgestoken
of doodgeschoten. De Fiestas de Toro de Cuerda vinden vooral
plaats in Andalusië.
Een feest dat verboden is in vele Spaanse regio’s is de Fiesta de
Toro de Fuego, het feest van de vuurstier, maar komen toch vaak
voor tijdens fiestas in vele dorpen rondom Valencia. Bij dit feest
Afbeelding 9 – Encierros: met zijn allen achter de stieren aan
34 | P a g i n a
krijgt de stier een metalen constructie op zijn horens met daarop
pekbollen of ander brandbaar materiaal, wat in brand wordt
gestoken. Soms wordt er ook vuurwerk op de metalen constructie
bevestigd en de stier krijgt zelfs regelmatig vuurwerk naar zijn
horens gegooid. Hierdoor slaat de stier in paniek op hol, waardoor
het vuur wordt aangewakkerd. Door het vuur kan de stier
brandwonden oplopen op zijn kop en in zijn nek, wat toch vaak
voorkomen moet worden door de stier met modder in te smeren.
Dit is geen zekerheid dat de stier ook echt geen brandwonden op
zal lopen.
Dat
Afbeelding 10 – Fiesta de Toro de Fuego
35 | P a g i n a
4 VECHTSTIEREN
Voor het stierenvechten is in de loop der jaren een speciaal ras
gefokt dat uitstekend geschikt is voor het stierenvechten. Het ra
tot stand gekomen uit inheemse rassen van het Iberisch
Schiereiland. Sommige deskundigen durven zelfs te beweren dat
het ras een rechtstreekse afstammeling is van de Uro, een
uitgestorven ras uit de prehistorie. Andere deskundigen beweren
dat hij ‘slechts’ een ras is uit velen.
Wat in ieder geval zeker is, is dat de stieren dappere, sterke en
fysiek grote dieren zijn met twee grote horens en een krachtige
achterhand dat zorgt voor een goede voorwaartse beweging.
Gedurende de hele geschiedenis van het stierenvechten zijn de
stieren op deze eigenschappen doorgefokt. Overal in Spanje
ontstonden daardoor verschillende soorten en maten van deze
dieren, wat ertoe leidde dat er in de verschillende regio’s
verschillende stieren zijn ontstaan. Dit kwam weer doordat elke
regio zich focuste op een bepaalde eigenschap van een stier. In de
ene regio vonden ze de compactheid voor soepele bewegingen, met
een sterk karakter belangrijker dan de kolossale stieren die met hun
grote gewicht door over het arenazand kwamen denderen.
4.1 GANADERÍAS
Ook vandaag de dag bestaan er nog verschillende soorten stieren
en daardoor ook verschillende soorten fokkerijen , in het Spaans de
ganaderías. Als er een stier wordt uitgekozen van een bepaalde
ganadería is dat een grote eer voor de eigenaar, een stempel
werk. Als een stier dan ook in de arena een goede prestatie heeft
verricht kan het geluk voor de eigenaar helemaal niet meer stuk.
P a g i n a
Voor het stierenvechten is in de loop der jaren een speciaal ras
gefokt dat uitstekend geschikt is voor het stierenvechten. Het ras is
tot stand gekomen uit inheemse rassen van het Iberisch
Schiereiland. Sommige deskundigen durven zelfs te beweren dat
het ras een rechtstreekse afstammeling is van de Uro, een
uitgestorven ras uit de prehistorie. Andere deskundigen beweren
Wat in ieder geval zeker is, is dat de stieren dappere, sterke en
fysiek grote dieren zijn met twee grote horens en een krachtige
achterhand dat zorgt voor een goede voorwaartse beweging.
Gedurende de hele geschiedenis van het stierenvechten zijn de
n op deze eigenschappen doorgefokt. Overal in Spanje
ontstonden daardoor verschillende soorten en maten van deze
dieren, wat ertoe leidde dat er in de verschillende regio’s
verschillende stieren zijn ontstaan. Dit kwam weer doordat elke
op een bepaalde eigenschap van een stier. In de
ene regio vonden ze de compactheid voor soepele bewegingen, met
een sterk karakter belangrijker dan de kolossale stieren die met hun
grote gewicht door over het arenazand kwamen denderen.
Ook vandaag de dag bestaan er nog verschillende soorten stieren
en daardoor ook verschillende soorten fokkerijen , in het Spaans de
. Als er een stier wordt uitgekozen van een bepaalde
ganadería is dat een grote eer voor de eigenaar, een stempel op zijn
werk. Als een stier dan ook in de arena een goede prestatie heeft
verricht kan het geluk voor de eigenaar helemaal niet meer stuk.
36 | P a g i n a
Een arena zal dan vaker stieren bij deze ganadería vandaan halen.
Maar zelfs een matador kan zijn voorkeur aangeven om te vechten
tegen een stier van een bepaalde fokker.
Om de perfecte vechtstier te creëren heeft een ganadería niet
alleen stieren, maar natuurlijk ook koeien. Deze koeien worden
geselecteerd op kwaliteiten. De koe moet over dezelfde kwaliteiten
beschikken als de vechtstier die eruit moet komen. Gedurende
twaalf tot veertien jaar zal deze koe jaarlijks voor een kalfje moeten
zorgen. Als dit kalfje uitgegroeid is tot een tweejarige stier of koe,
zal het samen met andere soortgenoten deelnemen aan een tienta.
Dit is een test voor jonge koeien en stieren om uit te vinden of ze de
eigenschappen hebben die ze geschikt maken voor het
stierenvechten. Dit gebeurt in een kleine arena waarover iedere
fokkerij beschikt. De een na de andere tweejarige wordt de ring
binnengelaten en getest volgens dezelfde procedure als in een
corrida. Het uitdagen met de capes, de aanval op het paard en
daarna het duel met de rode lap. Alleen wordt het dier natuurlijk
niet gedood of verwond. Aan een tienta zit geen tijdslimiet. Elke
fase mag net zolang duren als de fokker wil om hem de gelegenheid
te geven het dier goed te kunnen bekijken. Er wordt gekeken of het
dier vaak genoeg aanvalt, of het links en rechts even gemakkelijk en
met regelmaat beweegt.
Afbeelding 11 – Stieren in hun wei
37 | P a g i n a
Voor deze tientas worden vaak jonge toreros gevraagd. Voor hen is
het hard werken, maar ook handig om te oefenen en om dieren van
bepaalde ganaderías te leren kennen. Mochten ze later veel
bekendheid verwerven, is dat voor de fokker ook gunstig. Als de
toreros vertrouwd zijn met zijn ras zullen ze daar vaker de voorkeur
aan geven. Het is niet alleen belangrijk dat de eer voor de fokker
groot genoeg is, maar ook is het belangrijk voor fokkers om met de
stieren geld te verdienen. Anders eten de stieren je geld op, zullen
de fokkers nu zeggen.
Als een dier door de fokker is goedgekeurd voor het stierenvechten
zal het dier de weide weer opgaan om er pas weer af te komen als
ze rijp zijn voor het gevecht. Wanneer een dier is afgekeurd gaat hij
ook de wei weer op waar het zich kan volvreten om op een zeker
moment afgevoerd te worden naar het slachthuis.
Afbeelding 12 – Een tienta: stierenvechten met kalfjes
38 | P a g i n a
5 AFICIONADOS
De liefhebbers van het stierenvechten noemt men met een mooi
Spaans woord ‘aficionados’. Zij zijn een van de grootste drijfveren
achter dit spektakel. Als er toch geen mensen waren die van het
stierenvechten houden, waarom zouden de gevechten dan nog
langer georganiseerd worden? Toch zijn er serieus mensen die naar
de arena blijven terugkeren om corridas bij te wonen. Men zou zelfs
kunnen zeggen dat het stierenvechten voor de aficionados
georganiseerd worden. Als iemand niet met bewondering naar het
gevecht kan kijken hoort hij niet in de arena thuis, zou een
aficionado zeggen. Hij zou er toch niets van begrijpen.
Het stierenvechten is dan ook niet met sterke argumenten te
verdedigen. Het zijn eerder drogredenen dan geldende
argumenten. Maar dat hoeft nog niet te betekenen dat de
aficionados geen gelijk hebben.
Wat elke aficionado in ieder geval zal verdedigen is dat het
stierenvechten kunst is, waarbij het niet alleen gaat om het
handelen van de toreros, maar ook de kostuums en de voorwerpen.
Mensen met verstand, of misschien juist zonder, die regelmatig een
corrida bijwonen zullen precies kunnen vertellen wat nou de kunst
is in het stierenvechten. Zij zien dingen die wij als buitenlanders of
als leek niet zullen zien. In Spaanse verslagen over stierenvechten
wordt geschreven over matadores die, balancerend op hun tenen,
met sierlijke passen dichterbij de stier komen om hem uit te dagen
en hem rakelings langs zichzelf te laten passeren, waarna het
zwaard met een mooie boog in de nek van de stier verdwijnt opdat
de stier met een zacht plofje ter aarde stort.
39 | P a g i n a
Waar iedereen de aficionados wel gelijk in zou moeten geven, is dat
het stierenvechten diep geworteld zit in de Spaanse geschiedenis en
dat het een traditie vormt van de Spaanse cultuur. Ze vinden dat de
cultuur van een land iets is om trots op te zijn en niet om af te
schaffen. Ieder ander persoon zou dan zeggen dat alleen de goede
tradities binnen een cultuur behouden zouden moeten worden. Het
stierenvechten is anders, vinden ze, omdat het typisch een Spaans
gebruik is en men trots moet zijn op nationale tradities.
Daarnaast wordt de stier niet zomaar gedood, maar gebeurt dat
met het idee dat het een offer is, zoals in de geschiedenis gebleken
is. Doordat de stier zo’n belangrijke taak mag vervullen zou hij juist
vereerd moeten zijn om eervol aan zijn einde te komen.
Afbeelding 13 – Een volle arena
40 | P a g i n a
Dat de stier strijdend aan zijn einde komt zou niet heel veel
verschillen met de natuur. Stieren kennen nou eenmaal vechtlust,
niet alleen tegenover de mens, maar ook tegenover elkaar als
soortgenoten. In de natuur maakt de stier ook een grote kans te
sterven en zou hij niet eens minder lijden in de arena dan in de
natuur. Ook omdat de stier vanaf zijn geboorte al als een prins
behandeld wordt en tot op het moment van zijn gevecht in vrijheid
leeft op de weide om tot ongeveer zijn zesde levensjaar te mogen
genieten van zijn leven als stier, wat veel andere slachtstieren en
slachtvee niet zou kunnen zeggen.
Dan rest als allerlaatste nog de boodschap dat het stierenvechten
een persoonlijke keuze is. Men hoeft er niet naar te kijken en men
hoeft ook niet verplicht naar de arena. Als het stierenvechten niet
tot de persoonlijke interesses behoort, laat het dan voor wat het is.
"La afición a los toros es una cuestión personal; si no te
gustan, no vayas, pero respeta mi libertad y mis gustos"
41 | P a g i n a
6 ANTISTIERENVECHTE
Naast de liefhebbers van het stierenvechten zijn er ook nog mensen
die het verafschuwen, mensen die geen goed woord over hebben
voor het stierenvechten, de tegenstanders. Het stierenvechten
heeft altijd al voor- en tegenstanders gehad, zowel vanuit de
politiek als vanuit de burgers. Het leed kwam vanuit aanvallen door
politieke machthebbers en zelfs vanuit de kerk kwamen er zware
kritieken.
6.1 HISTORIE
Kritieken op het stierenvechten gaan terug tot in de Romeinse Tijd,
waar mensen als Cicero (Romeinse filosoof, politicus, criticus en
advocaat 106 – 43 v.Chr.) tirades tegen circussen met wilde dieren
organiseerden. Volgens deze mensen was het riskeren van het leven
tegenover wilde dieren dom en onbezonnen. Dit standpunt werd
tot in de middeleeuwen voldragen. In deze tijd vervaardigden
verschillende Pausen een verbod op het stierenvechten. Zij vonden
dat het stierenvechten schade aanbracht aan het katholieke geloof.
Als modern spektakel in de achttiende eeuw, toen het
stierenvechten vorm ging krijgen van de huidige corrida, kende het
stierenvechten wederom kritiek. Dit kwam onder andere door het
nieuwe Spaanse koningshuis, de Bourbons, die het stierenvechten
een barbaarse bezigheid vonden. Het was niets om trots op te zijn.
Deze gedachten waren te wijten aan hun franse verlichte ideeën.
In het begin van de negentiende eeuw werd opnieuw een koninklijk
verbod vervaardigd op het houden van stierenvechten. Dit verbod
werd door de bevolking genegeerd die zich bleef vermaken met het
P a g i n a
6 ANTISTIERENVECHTEN
iefhebbers van het stierenvechten zijn er ook nog mensen
die het verafschuwen, mensen die geen goed woord over hebben
voor het stierenvechten, de tegenstanders. Het stierenvechten
en tegenstanders gehad, zowel vanuit de
anuit de burgers. Het leed kwam vanuit aanvallen door
politieke machthebbers en zelfs vanuit de kerk kwamen er zware
Kritieken op het stierenvechten gaan terug tot in de Romeinse Tijd,
politicus, criticus en
43 v.Chr.) tirades tegen circussen met wilde dieren
organiseerden. Volgens deze mensen was het riskeren van het leven
tegenover wilde dieren dom en onbezonnen. Dit standpunt werd
ze tijd vervaardigden
verschillende Pausen een verbod op het stierenvechten. Zij vonden
dat het stierenvechten schade aanbracht aan het katholieke geloof.
Als modern spektakel in de achttiende eeuw, toen het
corrida, kende het
stierenvechten wederom kritiek. Dit kwam onder andere door het
nieuwe Spaanse koningshuis, de Bourbons, die het stierenvechten
een barbaarse bezigheid vonden. Het was niets om trots op te zijn.
se verlichte ideeën.
In het begin van de negentiende eeuw werd opnieuw een koninklijk
verbod vervaardigd op het houden van stierenvechten. Dit verbod
werd door de bevolking genegeerd die zich bleef vermaken met het
42 | P a g i n a
kijken naar de gevechten. Aan het eind van de negentiende eeuw
werd er nogmaals geprobeerd het stierenvechten te verbieden
vanuit de politiek, maar dit voorstel werd verworpen. Het
stierenvechten was naar de achtergrond verdwenen en andere
politieke punten eisten de aandacht op.
Tot in de negentiende eeuw bestonden er ook stierenvechten in
andere delen van Europa. In Engeland waren er veel gevechten
tussen honden en stieren, de bull-baitings, die verboden werden in
1824 en in datzelfde jaar ontstond er de Royal Society die voor de
preventie van wreedheid tegen dieren streed. Al snel drong het
stierenvechten in Europa zich terug tot in Spanje.
Het bestrijden van het stierenvechten is dus een constant proces
geweest in de geschiedenis, waar het doel altijd is geweest om het
af te schaffen.
6.2 ANTISTIERENVECHTEN NU
Maar niet alleen in het verleden waren er partijen die het
stierenvechten wilden verbieden. Ook vandaag de dag wordt er
gestreden tegen het stierenvechten. Vooral verdedigers van de
rechten van dieren staan leiden de antistierenvechtenbe
vinden dat het stierenvechten de rechten van de dieren schendt en
absoluut niet gezien kan worden als iets cultureels, artistieks of
sportiefs. Voor hen is het stierenvechten regelrecht een vorm van
martelen.
Aankondigingen van stierenvechten zorgen ieder jaar opnieuw voor
grote georganiseerde protesten. Demonstranten halen alles ut de
kast om iedereen van hun gelijk te overtuigen, van grote borden
met leuzen tegen het stierenvechten tot rode verf om hun lichaam
te beschilderen.
n de negentiende eeuw
werd er nogmaals geprobeerd het stierenvechten te verbieden
vanuit de politiek, maar dit voorstel werd verworpen. Het
stierenvechten was naar de achtergrond verdwenen en andere
ende eeuw bestonden er ook stierenvechten in
andere delen van Europa. In Engeland waren er veel gevechten
baitings, die verboden werden in
1824 en in datzelfde jaar ontstond er de Royal Society die voor de
eedheid tegen dieren streed. Al snel drong het
Het bestrijden van het stierenvechten is dus een constant proces
geweest in de geschiedenis, waar het doel altijd is geweest om het
Maar niet alleen in het verleden waren er partijen die het
stierenvechten wilden verbieden. Ook vandaag de dag wordt er
gestreden tegen het stierenvechten. Vooral verdedigers van de
rechten van dieren staan leiden de antistierenvechtenbeweging. Zij
vinden dat het stierenvechten de rechten van de dieren schendt en
absoluut niet gezien kan worden als iets cultureels, artistieks of
sportiefs. Voor hen is het stierenvechten regelrecht een vorm van
orgen ieder jaar opnieuw voor
grote georganiseerde protesten. Demonstranten halen alles ut de
kast om iedereen van hun gelijk te overtuigen, van grote borden
met leuzen tegen het stierenvechten tot rode verf om hun lichaam
43 | P a g i n a
In Spanje bestaan er verschillende antistierenvechtenorganisaties
die zich bezighouden met dit soort protesten. De organisatie “La
Tortura no es Cultura” (de mishandeling is geen cultuur) is de
grootste, die tevens zorgt voor de jaarlijkse protesten in de grote
Spaanse steden en voornamelijk in Madrid. Maar niet alleen in
Spanje bestaan er dit soort organisaties. Het CAS (Comité Anti
Stierenvechten) is een internationale organisatie waarvan het
hoofdkantoor zich in Nederland bevindt, die zich bezighoudt met
het afschaffen van stierenvechten. Zelfs wereldwijd wordt
geprobeerd het stierenvechten te verbieden en nog steeds is er niet
erg veel bereikt.
Afbeelding 14 – De mishandeling is noch kunst, noch cultuur
44 | P a g i n a
6.3 CATALONIË
Toch zijn er enkele regio’s in Spanje waar het doel van deze
organisaties wel al bereikt is. Bebloede handen en doorboorde
benen zullen vanaf 1 januari 2012 in de arena’s van de Spaanse
regio Catalonië niet meer te zien zijn. Op 28 juli 2010 is het voorste
om het stierenvechten in deze regio af te schaffen goedgekeurd
door het Catalaanse parlement.
Dit verbod is tot stand gekomen doordat er al jarenlang massale
antistierenvechten demonstraties hebben plaatsgevonden, met als
toppunt de demonstratie op 17 juni 2007 in Barcelona. Een aantal
organisaties hebben een demonstratie aangekondigd, wat zich
ontpopte als een massaal volksinitiatief.
Door deze demonstratie begon het Catalaanse parlement te
debatteren over een wet om het stierenvechten te verbieden,
welke de uiteindelijke stemming eind juni 2010 doorstond en
daardoor is aangenomen als officiële wet. Echter, deze wet verbiedt
alleen de stierenvechten in de arena. De stierenfeesten moeten nog
wel plaats kunnen vinden.
Critici vinden dat dit laatste getuigd van het feit dat Catalonië
eigenlijk onafhankelijk wil zijn van de rest van Spanje en een typisch
Spaans gebruik gaat verbieden om dat te laten zien. Als de
Catalanen specifiek tegen het mishandelen van de stieren waren,
hadden ze de stierenfeesten ook moeten verbieden, vindt men.
6.4 MADRID
Madrid is de hoofdstad van Spanje en ook de grootste
stierenvechtenstad van Spanje. Niet alleen voor thuispubliek, maar
ook veel aficionados uit de rest van Spanje en toeristen uit het
Toch zijn er enkele regio’s in Spanje waar het doel van deze
Bebloede handen en doorboorde
benen zullen vanaf 1 januari 2012 in de arena’s van de Spaanse
regio Catalonië niet meer te zien zijn. Op 28 juli 2010 is het voorstel
om het stierenvechten in deze regio af te schaffen goedgekeurd
Dit verbod is tot stand gekomen doordat er al jarenlang massale
antistierenvechten demonstraties hebben plaatsgevonden, met als
ni 2007 in Barcelona. Een aantal
organisaties hebben een demonstratie aangekondigd, wat zich
Door deze demonstratie begon het Catalaanse parlement te
debatteren over een wet om het stierenvechten te verbieden,
ke de uiteindelijke stemming eind juni 2010 doorstond en
daardoor is aangenomen als officiële wet. Echter, deze wet verbiedt
alleen de stierenvechten in de arena. De stierenfeesten moeten nog
gd van het feit dat Catalonië
eigenlijk onafhankelijk wil zijn van de rest van Spanje en een typisch
Spaans gebruik gaat verbieden om dat te laten zien. Als de
Catalanen specifiek tegen het mishandelen van de stieren waren,
moeten verbieden, vindt men.
Madrid is de hoofdstad van Spanje en ook de grootste
stierenvechtenstad van Spanje. Niet alleen voor thuispubliek, maar
ook veel aficionados uit de rest van Spanje en toeristen uit het
45 | P a g i n a
buitenland gaan naar de Plaza de Toros de las Ventas, de arena in
Madrid, om een corrida bij te wonen. Ondanks deze populariteit
kent Madrid ook een grote gemeenschap die tegen het
stierenvechten is.
Op 19 september 2010, nog maar kort geleden, vond er een grote
demonstratie plaats voor de deur van Las Ventas. Niet alleen
Madrilenen, maar ook bewoners uit andere Spaanse regio’s verfden
hun lichaam zwart en rood en gingen gegroepeerd op het plein
liggen waardoor een figuratieve lijdende stier verscheen. Hierna
werd een verklaring voorgelezen waarin werd opgeroepen tot de
afschaffing van de uitzondering dat de stier het enige dier is dat
mag worden gemarteld in het openbaar.
In Madrid heerst dus nog een verdeeldheid tussen voorstanders en
tegenstanders en er zijn natuurlijk ook altijd mensen die zich er
totaal niet druk om maken.
Afbeelding 15 – Protestborden met antistierenvechten leuzen
46 | P a g i n a
7 MADRID
De laatste alinea van het vorige hoofdstuk vertelt over het
antistierenvechten in Madrid. In deze stad staat namelijk
grootste stierenvechtarena van Spanje, met de naam “Las Ventas”
waar nog altijd ieder jaar stierengevechten plaatsvinden. Ook wordt
de arena in Madrid beschouwd als het centrum van het
stierenvechten van de wereld. Als een torero in deze arena iets
heeft bereikt, of er alleen al in zou mogen stierenvechten,
torero echt iets bereikt. De waardering die een torero hier krijgt
voor een prestatie is de belangrijkste ter wereld.
7.1 PLAZA DE TOROS MONUMENTAL DE LAS VENTAS
Van 1913 tot 1920 steeg het stierenvechten in Madrid in
populariteit wat ertoe leidde dat de oorspronkelijke arena,
Carretera de Aragon, niet meer voldeed aan het aantal plaatsen.
Een Spaanse matador, José Gómez Ortega ofwel Joselito, kwam op
het idee dat er een nieuwe arena moest komen zodat he
stierenvechten toegankelijk werd voor heel Madrid. Een vriend van
hem die architect was van beroep zette het project op en dankzij de
schenking van het terrein door de familie Jardón kon de bouw van
de nieuwe arena beginnen. Las Ventas werd in 1929 volto
op de voorgevel staat, maar pas twee jaar later werd de arena
officieel geopend om er stierengevechten te organiseren. Tot op de
dag van vandaag vinden er nog steeds stierengevechten plaats, met
een onderbreking in de geschiedenis door de Spaanse Burgeroorlog.
Het stierenvechtenseizoen loopt van maart tot oktober en is
toegankelijk voor iedereen die het geld ervoor over heeft om een
kaartje te kopen. In mei begint het seizoen met een feest, “Feria de
De laatste alinea van het vorige hoofdstuk vertelt over het
namelijk de
stierenvechtarena van Spanje, met de naam “Las Ventas”
waar nog altijd ieder jaar stierengevechten plaatsvinden. Ook wordt
de arena in Madrid beschouwd als het centrum van het
Als een torero in deze arena iets
f er alleen al in zou mogen stierenvechten, heeft de
. De waardering die een torero hier krijgt
NTAS
en in Madrid in
populariteit wat ertoe leidde dat de oorspronkelijke arena,
Carretera de Aragon, niet meer voldeed aan het aantal plaatsen.
Een Spaanse matador, José Gómez Ortega ofwel Joselito, kwam op
het idee dat er een nieuwe arena moest komen zodat het
stierenvechten toegankelijk werd voor heel Madrid. Een vriend van
hem die architect was van beroep zette het project op en dankzij de
schenking van het terrein door de familie Jardón kon de bouw van
de nieuwe arena beginnen. Las Ventas werd in 1929 voltooid, zoals
op de voorgevel staat, maar pas twee jaar later werd de arena
officieel geopend om er stierengevechten te organiseren. Tot op de
dag van vandaag vinden er nog steeds stierengevechten plaats, met
e Burgeroorlog.
van maart tot oktober en is
toegankelijk voor iedereen die het geld ervoor over heeft om een
kaartje te kopen. In mei begint het seizoen met een feest, “Feria de
47 | P a g i n a
San Isidro”, dat een maand duurt. Elke dag vinden er stierenvechten
plaats in de arena en elke dag zijn ze weer verschillend. Niet alleen
de corrida wordt laten zien, maar ook rejoneos en novillades zullen
worden getoond. De rest van het seizoen kent geen dagelijkse
stierenvechten, maar wekelijkse. Elke zondag in de namiddag wordt
de arena weer opgemaakt voor een nieuwe reeks gevechten. Maar
alle 25.000 zitplaatsen worden niet elke zondag gevuld.
7.2 HET ONDERZOEK
Omdat Madrid de hoofdstad is van het stierenvechten leek het
geweldig mooi om daar zelf heen te reizen in het kader van een
onderzoek voor mijn profielwerkstuk. Dit heb ik kunnen realiseren
in december 2010 en ben ik daar twee weken geweest. Gedurende
deze twee weken heb ik met Spanjaarden gepraat over het
stierenvechten, met als doel erachter te komen waarom het
Afbeelding 16 – Plazade Toros Monumental de Las Ventas
P a g i n a
den er stierenvechten
plaats in de arena en elke dag zijn ze weer verschillend. Niet alleen
de corrida wordt laten zien, maar ook rejoneos en novillades zullen
De rest van het seizoen kent geen dagelijkse
ke zondag in de namiddag wordt
de arena weer opgemaakt voor een nieuwe reeks gevechten. Maar
Madrid de hoofdstad is van het stierenvechten leek het
geweldig mooi om daar zelf heen te reizen in het kader van een
onderzoek voor mijn profielwerkstuk. Dit heb ik kunnen realiseren
in december 2010 en ben ik daar twee weken geweest. Gedurende
weken heb ik met Spanjaarden gepraat over het
stierenvechten, met als doel erachter te komen waarom het
48 | P a g i n a
stierenvechten niet gewoon afgeschaft kan worden. Ik wilde de
echte mening van de Spanjaarden ontdekken die schuilging achter
alle getinte onderzoeken die op internet te vinden zijn. De
informatie over hoe het stierenvechten onder de Spaanse bevolking
leeft is heel erg gericht op het antistierenvechten. Dat betekent dat
er vooral geschreven wordt dat het merendeel van de bevolking
tegen het stierenvechten is. Met dit idee in mijn achterhoofd ging ik
in Madrid de straat op om met willekeurige mensen te praten over
het stierenvechten. Ook ben ik nog naar binnen geweest in een
restaurant waar ze stierenvlees uit de arena serveren.
Tijdens de interviews en gesprekken ben ik erachter gekomen dat
dit helemaal niet het geval is. Eigenlijk kwamen er heel verrassende
antwoorden uit die ik misschien wel nooit verwacht zou hebben.
Een heel aantal mensen waren ook heel enthousiast dat ik als een
blonde Nederlandse zo geïnteresseerd was in het stierenvechten en
vonden het een leuk gesprek, ondanks dat er af en toe ietwat
intimiderende vragen werden gesteld.
Afbeelding 17 – Ikzelf bij een standbeeld op het Plaza de Toros in Madrid
49 | P a g i n a
7.2.1 DE VRAGEN
De volgende vragen heb ik als basis genomen voor de gesprekken
en interviews in Spanje. Afhankelijk van de antwoorden heb ik nog
doorgevraagd.
1 Wat vindt u van het stierenvechten?
2 Vindt u het mishandeling?
3 Vindt u het kunst of cultuur?
4 Het is verboden in Catalonië, moet dat ook in de rest van Spanje?
7.2.2 CONCLUSIE
Door middel van de bovenstaande vragen kreeg ik heel interessante
antwoorden. Ondanks dat ik heel willekeurig te werk ben gegaan en
zelfs nog naar binnen ben geweest in een restaurant waar
stierenvlees geserveerd wordt, ben ik geen enkele aficionado
tegengekomen. Iedereen antwoordde op de eerste vraag met een
negatief antwoord en niemand had ook maar één goed woord voor
het stierenvechten. Het was absoluut vreselijk hoe de stieren
behandelt worden in de arena en het was dan ook zeker
mishandeling volgens alle geïnterviewden. Maar als ik dan verder
ging met de derde vraag, kon iedereen deze vraag bevestigend
beantwoorden, net zoals de aficionados. Alle Spanjaarden die ik
ondervraagd heb vinden het kunst en het behoort zeker tot de
Spaanse cultuur. De vierde vraag was voor een heel aantal mensen
best intimiderend en bij deze vraag begon het gesprek dan ook heel
fanatiek te worden. Het stierenvechten mag absoluut niet worden
afgeschaft. Het is iets authentiek Spaans, en ondanks al het
dierenleed in de arena moet het behouden worden. Kunst of
cultuur is niet af te schaffen. .
De film met de interviews zit als bijlage in het werkstuk gevoegd.
50 | P a g i n a
8 MIJN MENING
Voor het stierenvechten heb ik eigenlijk weinig sympathie. Ik vind
het ronduit zielig hoe de stieren zich letterlijk doodvechten in een
paar minuten tijd. En op het laatst de blik in de ogen van de stier; de
angst die het dier uitstraalt en de medelijden die het opwekt. Dat ik
het afschuwelijk vind om naar te kijken wil niet meteen zeggen dat
ik ook tegen het stierenvechten ben. Als ik het totaalplaatje bekijk,
de cultuur, de kunst en de geschiedenis, dan zit het stierenvechten
zo diep geworteld in Spanje, dat het voor mij eigenlijk niet meer dan
logisch is dat het bestaat.
Dat de Spanjaarden het niet af willen schaffen zegt voor mij genoeg.
Het is hun feestje in hun land, laat ze dan lekker hun gang gaan.
Organisaties zoals het CAS moeten zich er wat mij betreft buiten
houden en mogen allang blij zijn dat het stierenvechten niet in hun
eigen landen gebeurt. Ik zie het net zoals hoofddoekjes, die kun je in
Nederland verbieden, maar niet in Marokko of Turkije waar het zijn
oorsprong kent. Verbied het in je eigen land, maar blijf van de
cultuur in een ander land af. Daar moet de eigen regering maar over
beslissen.
Voor mij is stierenvechten in de loop van mijn profielwerkstuk iets
moois geworden. Het is inderdaad kunst en het maakt inderdaad
deel uit van de cultuur van Spanje. Ik snap nu ook het idee van het
stierenvechten, wat die mensen bezield om zichzelf tegenover een
stier te zetten. Spanje is gewoon trots op haar stierenvechten, net
zoals wij Nederlanders trots zijn op ons voetbal.
51 | P a g i n a
CONCLUSIE
Het stierenvechten zit diep in het hart van Spanje geworteld, zowel
letterlijk als figuurlijk. In Madrid, centrum en hoofdstad van het
land, denken ze er niet aan om te stoppen met het stierenvechten.
“Het is iets authentiek Spaans,” zeggen ze. “Daar moet je trots op
zijn, dat wij wel zoiets moois, zoiets ouds en traditioneels hebben.”
“ Hoe komt het dat het stierenvechten nog steeds plaatsvindt,
terwijl er steeds meer mensen tegen zijn, zowel in Spanje als in het
buitenland, en het stierenvechten door de eeuwen heen al veel
tegenstand heeft gekend? ”
De hoofdvraag voor het profielwerkstuk een vraag waar misschien
wel honderd vraagtekens achter zouden hebben gekund. Maar door
literatuuronderzoek en het kijken naar de geschiedenis van zowel
Spanje als het stierenvechten, is het eigenlijk allemaal zo duidelijk
geworden dat het stierenvechten nog steeds bestaat en ook juist in
Spanje.
José Ortega y Gasset had gelijk, zonder een intensieve studie naar
de geschiedenis van Spanje en het stierenvechten is het niet te
begrijpen. Een specifiek antwoord op mijn hoofdvraag heb ik dan
ook niet. Je moet het stierenvechten snappen, pas dan is er een
antwoord, en dat antwoord is helemaal voor jezelf.
52 | P a g i n a
BRONVERMELDING
BOEKEN
De dertig dagen van Sint Isidoor
H.M. van den Brink
Derde druk 2003
ISBN: 90 457 0141 3
Vanaf het zand
Pieter Hildering
2002
ISBN: 90 5170 643 X
INTERNET
blog.sachina.org/pudonktok/2010/09/26/1646
weblogs.nrc.nl/madrid/tag/stierenvechten/
www.acabemosconlatauromaquia.com
www.animanaturalis.org/840
www.artikeltjes.com/artikeltjes/209/1/Geschiedenis-
Spanje/Page1.html
www.elmundo.es/Toros/Artetoreo/Elartedeltoreo.html
www.elmundo.es/toros/sanisidro98/histoplaza98.html
www.elmundo.es/toros/sanisidro98/historia98.html
www.espanolsinfronteras.com/CulturaEspanola22Lascorridasdetor
os.htm
www.fuentesauco.net/toros/
www.latorturanoescultura.org
www.rnw.nl/caribiana/article/stierenvechten-barbarij-ballet
www.stieren.net
www.vecip.com/default.asp?onderwerp=475
53 | P a g i n a
WOORDENLIJST
Aficionado Liefhebber van het stierenvechten.
Alternativa Een toelatingsexamen om professioneel
torero te mogen zijn.
Banderillas Langwerpige versierde stokken met aan
het einde weerhaken die tijdens de
Suerte de Banderillas in de stier moeten
worden gestoken.
Banderilleros De personen die de banderillas in de stier
steken.
Capote Grote doek, bedoelt om de stier af te
leiden.
Corrida Het stierenvechten, bestaande uit
verschillende fasen, dat officieel ontstaan
is in 1804 en zoals we het nu ook nog
kennen.
Encierros Stierenrennen
Escuelas Taurinas Stierenvechters scholen
Estocada De doodsteek
Estoque Het zwaard waarmee de estocada
verricht wordt.
Fiestas con Toros Stierenfeesten
Ganadería (Stieren)fokkerij
Matadores Lett. doders: de personen die aan het
eind van een gevecht de stier moeten
doden. De hoofdfiguur in een corrida.
Morillo Bult spieren op de rug van de stier.
Muleta De kleine doek, bedoelt om de stier woest
te maken.
54 | P a g i n a
Novilladas Stierenvechten met novillas.
Novillas Jonge stieren, van een jaar of 4 oud.
Paseíllo Het begin, de optocht, van een corrida.
Peones Hulpjes, knechtjes.
Picadores Personen die te paard de stier te lijf gaan.
Recortadores Geweldloze stierenvechten: de stier
woest maken om vervolgens op zij te
springen of een salto over hem heen te
maken.
Rejoneos Portugees stierenvechten, er wordt enkel
te paard tegen de stier gevochten.
Subalternos Zie peones.
Suerte de Banderillas Tweede tercio van een corrida.
Suerte de Matar Derde tercio van een corrida.
Suerte de Varas Eerste tercio van een corrida.
Tauromaquia Verzamelnaam voor stierenvechten.
Tercios De delen waaruit een corrida bestaat.
Tienta Stierentest op jonge stieren.
Toreros Stierenvechters
Toreros de la Plata Stierenvechters van het zilver, zij staan in
lagere rang als de matador.
Toro de Agua Stier in het water, stierenfeest.
Toro de Cuerda Touwstier, stierenfeest.
Toro de Fuego Vuurstier, stierenfeest.
Traje de Luces De kleur van het licht, pak van de
matador.
55 | P a g i n a
BIJLAGEN
Telegraaf Woensdag 15 september 2010
56 | P a g i n a
57 | P a g i n a
Dagblad van het Noorden, woensdag 15 september 2010
58 | P a g i n a