PROBLEM ÇÖZME BASAMAKLARI ve YARATICI DÜŞÜNME

Problem Nedir?

Çözülmesi gereken mesele, soru, sorun veya aşılması gereken engel. Organizmanın karşılaştığı her türlü güçlük. Tek boyutlu veya çok boyutlu olabilir.

Problem Nedir?

Tek boyutlu problemlerin çözüm işlemleri bellidir. Tek doğru cevabı vardır ve bir konu alanına bağlıdır. Matematik, fizik vb. alanlarda ki problemlerin çoğu bu türdendir.

Problem Nedir?

Çok boyutlu problemler farklı alanlarda bilgi gerektiren disiplinler arası bir durumdur. Çözümleri yaratıcı problem çözme alanına girer.

Problem Çözmek

Zihindeki şemalar ve ilişki ağlarının analiz edilip farklı bakış açıları ile değerlendirilmesi sürecidir. Simon ve Newell bu süreç için şu soruyu sormaktadır; “Şimdi bulunduğum yer ve olmak istediğim yer arasındaki fark nedir? Bu farkı gidermek için ne yapabilirim?”

Problem Çözmek

Problem çözme karmaşık bir süreç olduğu için aşamalı şekilde ilerlemek önerilmelidir. Aşamalandırma işlemi hem öğrenmeyi hem de öğretmeyi kolaylaştırır. 4 basamak altında incelenir. 1. Problemi Anlama 2. Çözüm İçin Plan Yapma 3. Planı Uygulama 4. Sonuçları Değerlendirme

Problemi Anlama

Problem çözmenin ilk basamağında problemi öğrencilerin kendilerinde var olan şemalara uygun olarak anlamlandırmaları diğer basamaklara geçebilmek için önemlidir. Problemin çözümü ne kadar doğru anlaşıldığına bağlıdır. Çoğu öğrencinin problem çözememe sebebi sözel ifadeyi anlayamamasıdır. Problemdeki önemli bilgiyi önemsizden ayırt edebilmek öğrencinin problemi daha kolay algılayabilmesini sağlar. Bu süreci şu yollar ile izleyebiliriz

Problemi Anlama

Amaç- Araç Analizi Yapma Problemin ne olduğuna ve ne yapılması gerektiğine karar vermeyi sağlar. Problemin amacının belirlenmesi ve bu amaca ulaşmak için ne gibi olanakların var olduğunu ortaya konulmasıdır.

Problemi Anlama

Önemli Bilgiyi Ortaya Çıkarma Günlük hayatta karşımıza çıkan problemler ders kitaplarındaki gibi açık ve yalın değildir. Gerekli ve gereksiz bilgiler bir arada olur. Problemi anlamada önemli adımlardan biri tüm gereksiz bilgileri problemden uzaklaştırmak ve çözüm için ayrılan zamanı etkili kullanmaktır.

Problemi Anlama

Problemi Değişik Biçimlerde Yeniden İfade Etme Problemin sözel ifadelerini grafik haline dönüştürme, şematize etme, basit çizgilerle resmetme problemin daha kolay anlaşılması ve çözüm yollarının arttırılması için önemlidir.

Çözüm İçin Plan Yapma

Problemi anlama basamakları çözüm planının temelini oluşturur. Çözüm aşamasına gelindiğinde öğretenin veya ileri düzeydeki problem çözücünün etkili problem çözme stratejilerini diğer öğrencilere kazandırmaları gerekmektedir. Bunun için problemi sesli olarak ele alıp rol model olma yöntemi kullanılabilir.

Çözüm İçin Plan Yapma

Sesli düşünerek problemin çözümünü planlamak diğer öğrencilerin de izlemesi için somut bir yöntemdir. Ayrıca sınıfla diyalog halinde düşünüldüğünde öğrencilerin de derse katılımları sağlanabilir. Öğretmenin öğrenciyi değişik alternatiflere yönlendirmesi, sonuç odaklılıktan çıkıp süreç odağına dikkat edilmesi ve öğrencilerin düşünmeye yöneltilmesi bu basamakta sağlanmaktadır.

Planı Uygulama

Önceki aşamalarda planlanan hesaplamalar yapılır ve sonuçlar elde edilir. Yani problemin cevabı bulunur. Bu basamakta öğretmen ve öğrencilerin diğer öğrencilere model olması işlemi gerçekleşir.

Sonuçları Değerlendirme

Bu aşamada öğrenci hem problem sürecini hem de cevabını bu aşamada test eder. Asıl amaç olan sürecin mantığını kazanır. Genellikle küçük çocuklar problem çözmenin mantığını kavramadan sıkılır ve cevaba yönelir. Ancak zamanla deneyim kazanılır ve asıl önemli olanın süreç ve süreçte yapılan hatalar olduğunu kavrar.

YARATICI PROBLEM ÇÖZME

Yaratıcılık henüz doğru cevabı bulunmayan problemlere yeni yollar, yeni çözümler, yeni fikirler ve buluşlar üretme yeteneğidir. Geleneksel olmayan yollarla problemlere çözüm bulmaktır. Yaratıcılığı engelleyen sebeplerin başında öğrencinin ön öğrenmeleri gelir.

YARATICI PROBLEM ÇÖZME

Yaratıcılık değişik durumlarda esnek, akıcı, özgün, alışılmıştan farklı bir şekilde düşünmeyi kapsar.

Özgünlük; benzersiz cevaplar üretme

Esneklik; Değişen koşullara uyum sağlama

Akıcılık; Fikirlerin hızlı bir şekilde sıralanması

YARATICI PROBLEM ÇÖZME

Yaratıcı ifade için gerekli sınıf atmosferinin şu özellikleri taşıması gereklidir;

Olağandışı sorulara karşı saygılı olma

Hayal ürünü yaratıcı fikirlere saygılı olma

Öğrencilere, fikirlerinin değerli olduğunu açıkça belirtme

Öğrencilerin değerlendirilme korkusu olmaksızın alıştırma yapmaları için olanak sağlama

Değerlendirme yaparken neden ve sonuç ilişkilerini kurma

Yaratıcı problem çözme öğretiminde kullanılacak bir stratejinin şu altı öğeyi kapsaması gerekmektedir.

Kuluçka (Tasarlama) İçin Zaman Verme

Yargıyı Erteleme

Uygun Bir Hava Yaratma

Analiz Etme ve Özellikleri Listeleme

Önemli Bilişsel Yeterlilikleri Öğrenme

Öğrencilerin Çok Sayıda Alıştırma Yapmalarını Ve Bilgilendirici Dönüt Almalarını Sağlama

YARATICI PROBLEM ÇÖZME

YARATICI PROBLEM ÇÖZME

Kuluçka (Tasarlama) İçin Zaman Verme

Yaratıcı problem çözmede önemli nokta çözüme ulaşmak için acele etmekten kaçınmalıdır. Çözüm

yolunu hemen seçip harekete geçmeden önce birden çok alternatif çözümler üstünde durmak ve

düşünmek gereklidir.

YARATICI PROBLEM ÇÖZME

Yargıyı Erteleme

Öğrencilerin bir çözüm yolunu denemeden önce, tüm olasılıkları düşünmeleri için

yargıyı ertelemeye teşvik edilmemelidir. Çözüm için akla gelen ilk çözüm üzerinde durulup diğer çözüm yolları ikinci plana

atılmamalıdır.

Uygun Bir Hava Yaratma

Yaratıcı problem çözme becerisi rahat, neşeli, eğlenceli bir ortamda gelişir. Yaratıcı öğrenciler için sınıf ortamında gördükleri saygı öğrencilerin

rahatça kendilerini ifade etmeleri için önemlidir.

YARATICI PROBLEM ÇÖZME

Analiz Etme ve Özellikleri Listeleme

Problemin temel özelliklerini ya da belirgin öğelerin analiz edilerek listelenmesidir. Karmaşık

problemlerin uygun şekilde tekrar farklı yönlerden ele alınmasıyla farklı bakış açıları kazandırılabilir.

YARATICI PROBLEM ÇÖZME

Öğrencilerin Çok Sayıda Alıştırma Yapmalarını

Ve Bilgilendirici Dönüt Almalarını Sağlama En etkili yaratıcı problem çözme yollarından biri öğrencilerin çok çeşitli problem türleriyle ilgili çok sayıda alıştırma yapmalarını sağlamaktır.

Bunun için öğrencilere uygun ortam sağlamak, sonuçlarında bilgilendirici dönütler vermek

gerekmektedir.

YARATICI PROBLEM ÇÖZME

Önemli Bilişsel Yeterlilikleri Öğrenme Öğrencilere yaratıcı problem çözme için belirli stratejiler öğretilebilir. Örneğin Covington bu konu ile ilgili “Üretici Düşünme Programı” geliştirmiştir. Bu yollar

arasında; Olağandışı fikirler düşünme Birçok fikir üretme Planlama Olasılıkları şematize etme Özellikleri olguları bir araya getirme Problemi zihinde açık bir şekilde anlama

YARATICI PROBLEM ÇÖZME

K A Y N A K Ç A ;

G E L I Ş I M , Ö Ğ R E N I M V E Ö Ğ R E T I M – K U R A M D A N U Y G U L A M A Y A P R O F . D R .

N U R A Y S E N E M O Ğ L U ( D E R S K I T A B ı )