Prirucnik za upotrebu programa GASNET verzija 45 GASNET 4.0 3.1.8. Postavljanje parametara ispisa 51 3.1.9. Pošalji dokument e – mailom 52 3.1.10. Pregled osnovnih informacija o

3ULUXþQLN�]D�XSRWUHEX�SURJUDPD�*$61(7�YHU]LMD��

2

GASNET 4.0

Predgovor

1D�.DWHGUL�]D�PHKDQLNX�IOXLGD��)DNXOWHWD�VWURMDUVWYD�L�EURGRJUDGQMH�6YHXþLOLãWD�X�=DJUHEX��EDYLPR� VH�SUREOHPLPD�SURUDþXQD� VORåHQLK�FMHYRYRGQLK�PUHåD�� YHü�GXJL�niz JRGLQD�� 7D� DNWLYQRVW� MH� X� SRþHWNX� ELOD� RJUDQLþHQD� QD� DQDOL]H� YRGRYRGQLK� PUHåD�� WH�RSüHQLWR�PUHåD�]D�UD]YRG�NDSOMHYLQD��GD�EL�VH��JRGLQH�QD�SRWLFDM�*UDGVNH�SOLQDUH�X�=DJUHEX�SRþHOR�L�VD�SURUDþXQRP�SOLQVNLK�PUHåD��-DVQR�GD�VX�LVNXVWYD�VWHþHQD�X�UDGX s YRGRYRGQLP� PUHåDPD� ELOD� YUOR� EU]R� SUHQHVHQD� QD� SOLQVNH� PUHåH�� 3UYD� YHU]LMD�NRPSMXWHUVNRJ�SURJUDPD�]D�SURUDþXQ�SOLQVNLK�PUHåD�UD]YLMHQD�QD�.DWHGUL�ELOD�MH� WDNR�QDSUDYOMHQD�GD�MH�SURJUDP�PRJDR�SUDNWLþNL�NRULVWLWL�VDPR�DXWRU�SURJUDPD��1DNRQ�ãWR�VH�u GradskRM� SOLQDUL� LVND]DR� ãLUL� LQWHUHV� ]D� SURUDþXQRP� SOLQVNLK� PUHåD�� QD� .DWHGUL� ]D�PHKDQLNX� IOXLGD� QDþLQMHQD� MH� SREROMãDQD� YHU]LMD� SURJUDPD�� NRMD� MH� MHGQRVWDYQLMD� ]D�primjenu, a bitan napredak je XþLQMHQ i sa stajališta preglednosti ispisa rezultata. Ta prva verzLMD�SURJUDPD�NRMD�VH�L�GDQDV�NRULVWL�X�*UDGVNRM�SOLQDUL��LPD�RGUH HQH�QHGRVWDWNH�VD�stajališta korisnika. Jedan od bitnih nedostataka je relativno slaba kontrola zadavanja XOD]QLK�SRGDWDND�� WDNR�GD�NRULVQLN�EH]� LVNXVWYD�PRåH� ODNR�QDþLQLWL� SRJUHãNX�� ãWR�NRG PDOLK� SOLQVNLP�PUHåD� L� QLMH� SUREOHP� MHU� VH� SRJUHãND� ODNR� XRþL��.RG� YHOLNLK� SOLQVNLK�PUHåD��V�YHOLNLP�EURMHP�HOHPHQDWD�� WR�PH XWLP�PRåH�SUHGVWDYOMDWL�]QDþDMDQ�SUREOHP��Drugi nedostatak ogleda se u ispisu rezultata, gdje su dani samo ispisi rezultata po rasWXüLP� EURMHYLPD� HOHPHQDWD� RGQRVQR� þYRURYD�� .RULVQLN� PRUD� VDP� WUDåLWL� NULWLþQD�PMHVWD� X� SOLQVNRM� PUHåL�� QSU�� SUHYHOLNH� EU]LQH� VWUXMDQMD� X� HOHPHQWLPD� FLMHYL� SOLQVNH�PUHåH�LOL�SUHQLVNRJ�WODND�X�QHNRP�RG�þYRURYD��7R�WDNR HU�PRåH�ELWL�YHOLNL�SUREOHP�NRG�plinskiK�PUHåD�V�SXQR�HOHPHQDWD�RGQRVQR�þYRURYD��

1DYHGHQL� QHGRVWDFL� SUYH� YHU]LMH� NRPSMXWHUVNRJ� SURJUDPD� ]D� SURUDþXQ� SOLQVNLK�PUHåD��RWNORQMHQL�VX�X�GUXJRM�YHU]LML��2VLJXUDQD�MH�JRWRYR�NRPSOHWQD�NRQWUROD�XOD]QLK�podataka i detaljan opis eventualne pogreške, tako da korisnik ne gubi vrijeme na njeno SURQDODåHQMH� L� SRWUHEQX� NRUHNFLMX� SRGDWDND�� 5H]XOWDWL� SURUDþXQD� LVSLVDQL� VX� L� X�VRUWLUDQRP�REOLNX��WDNR�GD�NRULVQLN�QH�JXEL�YULMHPH�QD�PXNRWUSQR�WUDåHQMH�PDNVLPDOQH�EU]LQH�LOL�PLQLPDOQRJ�WODND�X�SOLQVNRM�PUHåL��2VLP�WRga za pregled rezultata razvijen je SRVHEQL� SURJUDP� NRMLP� VH� SUDNWLþNL� WUHQXWQR� GROD]L� GR� VHOHNWLUDQRJ� EORND� SRGDWDND�XQXWDU� GDWRWHNH� V� UH]XOWDWLPD�� ãWR� WDNR HU� SRYHüDYD� HILNDVQRVW� DQDOL]H� UH]XOWDWD��QDURþLWR�NRG�YHOLNLK�SOLQVNLK�PUHåD��

8�þHWYUWRM�YHU]LML�RYRJD�SURJUDPD�UD]YLMHQ�MH�JUDILþNL��LQWHUIDFH��X�YLGX�SURJUDPD�PipeLine. Ovim programom zadaju se podaci na "user friendly��QDþLQ�þLPH�MH�VPDQMHQD�PRJXüQRVW� JUHãNH� SUL� XQRVX� SRGDWDND�� 3URJUDP� 3LSH/LQH� UH]XOWDWH� SURJUDPD� *DVQHW�SULND]XMH� X� WUL� UD]OLþLWD� NYDOLWDWLYQD� FUWHåD� ãWR� WDNR HU� SREROMãDYD� XYLG� NRULVQLND� QD�UDVSRUHG�WODNRYD��EU]LQD�L�SURWRND�X�VORåHQRM�FMHYRYRGQRM�PUHåL�

,DNR� YHü� RYD� YHU]LMD� SUHGVWDYOMD� YUOR� HILNDVDQ� DODW� ]D� DQDOL]X� VWDFLRQDUQRJD�VWUXMDQMD�X�SOLQVNLP�PUHåDPD��UDG�QD�GDOMQMHP�UD]YRju programa ne prestaje. Za daljnje

3

GASNET 4.0

SREROMãDYDQMH� SURJUDPD� üH� QDP� ELWL� GUDJRFMHQD� LVNXVWYD�� åHOMH� L� SULPMHGEH� QDãLK�korisnika te Vas pozivamo na suradnju.

=DJUHE��YHOMDþH��

Prof. dr. sc. Zdravko Virag

Doc. dr. sci. Mario Šavar

4

GASNET 4.0

6DGUåDM Uvod......................................................................................................................8 1. 2SüHQLWR�R�SURJUDPVNRP�SDNHWX�*$61(7�� .........................................11

1.1. 2SüHQLWR�R�SURJUDPX�*DVQHW�� ........................................................11 1.2. 2SüHQLWR�R�SURJUDPX�3LSH/LQH�� .....................................................12 1.3. 3RSLV�QDMþHãüH�NRULãWHQLK�L]UD]D�L�SRMPRYD.........................................12 1.4. 2SüHQLWR�R�L]JOHGX�SURJUDPD�3LSH/LQH��.........................................13 1.5. Uvodne napomene o programu PipeLine 1.0......................................14

1.5.1. 0UHåQL�REMHNWL .............................................................................14 1.5.2. Objekti za crtanje i opisivanje.....................................................15 1.5.3. OLE objekti .................................................................................15

2. Kako koristiti program ................................................................................17 2.1. 'HILQLUDQMH�L�SURUDþXQDYDQMH�SOLQVNH�PUHåH .......................................17

2.1.1. 3ULSUHPD�SRGDWDND�]D�SURUDþXQ�SOLQVNH�PUHåH............................17 2.1.1.1. 0RGHOLUDQMH�L�VKHPDWVNL�SULND]�SOLQVNH�PUHåH........................18 2.1.1.2. Definiranje podataka o elementima ........................................20 2.1.1.3. 'HILQLUDQMH�SRGDWDND�R�þYRURYLPD ..........................................21 2.1.2. Unos podataka.............................................................................24 2.1.3. Korekcija podataka......................................................................34 2.1.3.1. .RUHNFLMD�SRGDWDND�R�REMHNWX��þYRUX�LOL�HOHPHQWX� .................35 2.1.3.2. .RUHNFLMD�SRORåDMD�þYRUD.........................................................35 2.1.3.3. .RUHNFLMD�SRORåDMD�HOHPHQWD ...................................................35 2.1.3.4. Promjena grDILþNRJ�L]JOHGD�REMHNWD........................................36 2.1.4. Brisanje objekata.........................................................................37 2.1.5. Promjena rednog broja objekta ...................................................37 2.1.6. Kopiranje objekata ......................................................................38 2.1.7. 3URUDþXQDYDQMH�SDUDPHWDUD�PUHåH ..............................................38 2.1.8. Pregled i ispis rezultata ...............................................................39

2.2. 8UH LYDQMH�L]JOHGD�FUWHåD ....................................................................42 2.2.1. Upotreba OLE objekata...............................................................42 2.2.2. Upotreba objekata za crtanje i opisivanje ...................................43

2.3. 5D]JUDGQMD�PUHåH�QD�SRGVXVWDYH ........................................................44 2.4. $UKLYLUDQMH�SRGDWDND�R�HOHPHQWLPD�L�þYRURYLPD�PUHåH .....................45 2.5. Tutorijal...............................................................................................45

3. Izbor operacije preko Menu-a .....................................................................46 3.1. Manipuliranje s Datoteka-ama ............................................................46

3.1.1. Kreiranje novog dokumenta........................................................47 3.1.2. 2WYDUDQMH�SRVWRMHüH�GDWRWHNH ......................................................47 3.1.3. Zatvaranje datoteke .....................................................................48 3.1.4. Spremi dokument ........................................................................48 3.1.5. Spremi dokument pod drugim imenom.......................................49 3.1.6. ,VSLV�GRNXPHQWD�QD�SLVDþ ............................................................49 3.1.7. Pogled na ispisani dokument.......................................................50

5

GASNET 4.0

3.1.8. Postavljanje parametara ispisa.................................................... 51 3.1.9. Pošalji dokument e – mailom ..................................................... 52 3.1.10. Pregled osnovnih informacija o dokumentu............................... 52 3.1.11. Izlaz iz programa ........................................................................ 52

3.2. 8UH LYDQMH�REMHNDWD............................................................................ 52 3.2.1. 3UHEDFLYDQMH�REMHNWD�SRPRüX�&OLSERDUGD�QD�QRYX�ORNDFLMX ...... 53 3.2.2. Kopiranje odabranog objekta u Clipboard ................................. 53 3.2.3. Umetanje objekata iz Clipboarda u dokument ........................... 54 3.2.4. Brisanje objekata ........................................................................ 54 3.2.5. Odabir svih objekata aktivnog dokumenta ................................. 54 3.2.6. 8UH LYDQMH�VYRMVWYD�VHOHNWLUDQRJ�REMHNWD................................... 54 3.2.7. 8PHWDQMH�2/(�REMHNDWD�X�SRVWRMHüL�GRNXPHQW.......................... 56 3.2.8. Otvaranje i editiranje OLE objekta............................................. 56

3.3. 8UH LYDQMH�L]JOHGD�UDGQH�SRYUãLQH ..................................................... 56 3.3.1. $NWLYLUDQMH�SRPRüQLK�PUHåQLK�OLQLMD ......................................... 57 3.3.2. Izbor boje pozadine .................................................................... 57 3.3.3. 2]QDþDYDQMH�2/(�REMHNDWD ........................................................ 57 3.3.4. Aktiviranje trake s tipkama (toolbara)........................................ 58 3.3.5. Aktiviranje trake statusa (Statusbar) .......................................... 58 3.3.6. Izgled prozora dokumenta .......................................................... 58 3.3.7. 3UHJOHGDYDQMH�UH]XOWDWD�SURUDþXQD.............................................. 59 3.3.8. 2VYMHåHQMH�FUWHåD�QD�HNUDQX�(Refresh) ....................................... 60

3.4. =DGDYDQMH�PUHåQLK�REMHNDWD............................................................... 60 3.5. Oblikovanje objekata (Format) .......................................................... 61

3.5.1. Odabir (selektiranje) objekata .................................................... 62 3.5.2. Promjena boje linije objekta....................................................... 62 3.5.3. 3URPMHQD�YHOLþLQH��GHEOMLQH��ERMH�L�RVWDOLK�SDUDPHWDUD�LVSLVD..... 63 3.5.4. Promjena boje objekta ................................................................ 64 3.5.5. 3URPMHQD�SRORåDMD�REMHNWD ......................................................... 64

3.6. Menu Alati (Tools) ............................................................................. 65 3.6.1. Pokretanje programa GASNET.................................................. 65 3.6.2. Registracija programa GASNET................................................ 65 3.6.3. Postavljanja osnovnih parametara programa (Setup) ................. 66 3.6.3.1. Definiranje svojstava fluida.................................................... 66 3.6.3.2. 'LQDPLþNL�NRHILFLMHQW�YLVNR]QRVWL.......................................... 66 3.6.3.3. *XVWRüD�IOXLGD......................................................................... 68 3.6.3.4. Plinska konstanta.................................................................... 69 3.6.3.5. Faktor kompresibilnoti ........................................................... 69 3.6.3.6. Temperatura fluida ................................................................. 70 3.6.3.7. 'HILQLUDQMH�SDUDPHWDUD�SURUDþXQD�SURJUDPD�*$61(7 ......... 70 3.6.3.8. Naslov..................................................................................... 70 3.6.3.9. Broj iteracija ........................................................................... 71 3.6.3.10. Tolerancija za tlak .................................................................. 71 3.6.3.11. Tolerancija za maseni protok ................................................. 71

6

GASNET 4.0

3.6.3.12. Standardna visina hrapavosti...................................................72 3.6.3.13. Faktor promjene potrošnje ......................................................72 3.6.3.14. Vrijeme....................................................................................72 3.6.3.15. Definiranje parametara prikaza rezultata ................................72 3.6.4. Upotreba objekata za crtanje i opisivanje ...................................74

3.7. Rad s prozorima ..................................................................................75 3.8. 3RPRü�X�SURJUDPX�*$61(7 .............................................................77

4. +LGURGLQDPLþNL�PRGHO ................................................................................79 4.1. Izraz za pad tlaka u cijevi (linijski gubitak) ........................................79 4.2. Faktor kompresibilnosti ......................................................................81 4.3. Koeficijent otpora trenja .....................................................................82 4.4. ,]UDþXQDYDQMH�IL]LNDOQih svojstava plina (smjese plinova)..................83 4.5. Izraz za pad tlaka na ventilu (lokalni gubitak) ....................................84

5. 1XPHULþNL�SRVWXSDN ....................................................................................86 5.1. Formulacija problema za metodu Hardy - Crossa...............................87 5.2. Pseudoelement.....................................................................................88 5.3. Koraci u metodi Hardy - Crossa..........................................................88

6. Opis ulazno izlaznih datoteka .....................................................................91 6.1. Kreiranje datoteke ulaznih podataka (ulaz.dat)...................................91

6.1.1. 2SüL�SRGDFL�L�NRQWUROQL�SDUDPHWUL ...............................................93 6.1.1.1. Naslov .....................................................................................93 6.1.1.2. Broj iteracija............................................................................93 6.1.1.3. Tolerancija za tlak ...................................................................94 6.1.1.4. Tolerancija za maseni protok ..................................................94 6.1.1.5. .RHILFLMHQW�GLQDPLþNH�YLVNR]QRVWL ..........................................94 6.1.1.6. *XVWRüD�SOLQD...........................................................................95 6.1.1.7. Plinska konstanta.....................................................................95 6.1.1.8. Konstanta faktora kompresibilnosti ........................................95 6.1.1.9. Apsolutna temperatura plina ...................................................95 6.1.1.10. Standardna visina hrapavosti...................................................96 6.1.1.11. Faktor promjene potrošnje ......................................................96 6.1.1.12. Vrijeme....................................................................................96 6.1.2. Podaci o elementima ...................................................................97 6.1.3. Podaci o zadanim tlakovima .......................................................99 6.1.4. Podaci o zadanim potrošnjama..................................................100 6.1.4.1. Zadavanje vremenski promjenljive potrošnje .......................101 6.1.5. 3RGDFL�R�þYRURYLPD...................................................................102

6.2. 2SLV�UH]XOWDWD�SURUDþXQD ...................................................................102 6.2.1. Opis ispisa programa GASNET na ekran .................................102

6.3. Opis izlazne datoteke TEST1.DAT...................................................103 7. 3ULPMHUL�SURUDþXQD.....................................................................................108

7.1. =UDNDVWD�SOLQVND�PUHåD�V�jednim zadanim tlakom ............................108 7.2. =UDNDVWD�PUHåD�VD�]DGDQLP�WODNRP�X�GYD�þYRUD................................111 7.3. 2GUH LYDQMH�PDNVLPDOQH�SRWURãQMH...................................................114

7

GASNET 4.0

7.4. 3RGGLPHQ]LRQLUDQD�SOLQVND�PUHåD.................................................... 117 7.5. 3OLQVND�PUHåD�V�YLãH�þYRURYD�VD�]DGDQLP�WODNRP............................. 120 7.6. Simuliranje zatvorenoga ventila ....................................................... 123 7.7. Promjena vremenski promjenljive potrošnje.................................... 126 7.8. Linearna promjena potrošnji............................................................. 130 7.9. Zadavanje opskrbe............................................................................ 133

8. Popis pogrešaka ........................................................................................ 137

8

GASNET 4.0

Uvod

8� RYRP� SULUXþQLNX� RSLVXMH� VH� L� LOXVWULUD� QDþLQ� SULPMHQH� SURJUDPD� *$61(7� ]D�SURUDþXQ� VWDFLRQDUQRJ� L]RWHUPLþNRJ� VWUXMDQMD� UHDOQRJ� SOLQD� X� VORåHQLP� SOLQVNLP�PUHåDPD��3URJUDP�VH�PRåH�NRULVWLWL�]D�VOLMHGHüH�]DGDüH� 1. Dimenzioniranje promjera cjevovoda pri projektLUDQMX�QRYLK�SOLQVNLK�PUHåD�� 2. 'LPHQ]LRQLUDQMH�SURPMHUD�FMHYRYRGD�SUL�SURãLUHQMX� L� UHNRQVWUXNFLML�SRVWRMHüLK�SOLQVNLK�PUHåD�� 3. $QDOL]D� WUDQVSRUWQLK� VSRVREQRVWL� SRVWRMHüLK� SOLQVNLK� PUHåD�� RGUH LYDQMH�

maksimalnog transportnog kapaciteta pri zadanom opskrbnom tlaku, uskih grla X�PUHåL�L�VO�� 4. 6LPXODFLMD� VSHFLILþQLK� NDUDNWHULVWLþQLK� VLWXDFLMD� X�PUHåL� ��VWUDWHJ\� JDPHV�� X�FLOMX� DQDOL]H� PRJXüLK� GRJD DQMD� L� LVWUDåLYDQMD� SRQDãDQMD� PUHåH� X� WLP�

situacijama.

3URJUDP�VH�PRåH�NRULVWLWL�]D�DQDOL]X�VWUXMDQMD�X� 1. QLVNRWODþQLP�SOLQVNLP�PUHåDPD� 2. VUHGQMHWODþQLP�SOLQVNLP�PUHåDPD�� 3. YLVRNRWODþQLP�SOLQVNLP�PUHåDPD� 4. transportnim (magistralnim) cjevovodima.

2VQRYQH�]QDþDMNH�SURJUDPD�*$61(7�VX�VOLMHGHüH�� 1. 8JUD HQL� KLGURGLQDPLþNL� PRGHO� WHPHOML� VH� QD� RVQRYQLP� ]DNRQLPD� GLQDPLNH�

fluida i u SUDNVL� SRWYU HQRP� ]DNRQX� RWSRUD� WUHQMD� X� VWUXMDQMX� X� RNUXJOLP�cijevima.

2. Osim cijevnih elemenata u programu su modelirani ventil i nepovratna ]DNORSND��ãWR�RPRJXüXMH�MHGQRVWDYQR�VLPXOLUDQMH�UD]OLþLWLK�YDULMDQWL�VWUXMDQMD�X�SURPDWUDQRM�SOLQVNRM�PUHåL��MHU�SRVWRML�PRJXüQRVW�VLPXODFLMH�]DWYDUDQMD�YHQWLOD�� 3. 8VYRMHQL� QXPHULþNL� SRVWXSDN� +DUG\� -� &URVVD� RPRJXüXMH� SURUDþXQ� VORåHQLK�SOLQVNLK�PUHåD��SURL]YROMQH�NRQILJXUDFLMH�� 4. -HGQRVWDYQR� ]DGDYDQMH� XOD]QLK� SRGDWDND�� X]� XJUD HQX� PRJXüQRVW� ]DGDYDQMD�

vremenski promjenljiYLK�RSVNUEQLK�L�SRWURãQLK�NROLþLQD�SOLQD��WH�VH�MHGQRVWDYQR�dobiva sekvenca stacionarnih stanja strujanja (npr. tijekom 24 sata), što daje XYLG�L�X�GQHYQX�GLQDPLNX�SOLQVNH�PUHåH��

5. Osigurana potpuna kontrola ulaznih podataka i pregledno dijagnosticiranje eventualne pogreške. Detaljni opis pogreške direktno ukazuje na potrebne korekcije u ulaznim podacima.

6. 3URJUDP�GDMH�SUHJOHGQL�WDEOLþQL�LVSLV�UH]XOWDWD�SRGLMHOMHQLK�X�GYD�EORND��SRGDFL�L� UH]XOWDWL� YH]DQL� QD� HOHPHQWH�� WH� SRGDFL� L� UH]XOWDWL� YH]DQL� ]D� þYRURYH��Osim

9

GASNET 4.0

UH]XOWDWD�LVSLVDQLK�SR�UDVWXüLP�EURMHYLPD�HOHPHQDWD�RGQRVQR�þYRURYD�SURJUDP�ispisuje i rezultate sortirane po kriteriju brzine strujanja plina u elementima (od QDMYHüH� GR� QDMPDQMH�� D� ]D� þYRURYH� VRUWLUDQR� SR� WODNX� RG� QDMPDQMHJ� SUHPD�QDMYHüHP��2YR� ELWQR� RODNãDYD� DQDOL]X� UH]XOWDWD�� RGQRVQR� XRþDYDQMH� NULWLþQLK�HOHPHQDWD�L�þYRURYD�X�PUHåL��

7. Na kraju program daje specifikaciju duljina cjevovoda za svaki promjer, te XNXSQX�GXOMLQX�FMHYRYRGD�X�SOLQVNRM�PUHåL�� 8. 3URJUDP� RPRJXüDYD� JUDILþNR� ]DGDYDQMH� FMHYRYRGQH� PUHåH� SXWHP� SURJUDPD�3LSH/LQH�QD�QDþLQ�SULODJR HQ�NUDMQMHP�NRULVQLNX� 9. 3UHJOHG�UH]XOWDWD�RPRJXüHQ�MH�L�X�WUL�NYDOLWDWLYQD�SRJOHGD�L]�NRMLK�MH�QD�YL]XDODQ�QDþLQ�ODNR�PRJXüH�GRELWL�XYLG�X�UDVSRUHG�WODNRYD��EU]LQD�L�SURWRND�X�VORåHQRM�

cjevovodnoj konfiguraciji.

10. 3URJUDP�GR]YROMDYD�UDVWDYOMDQMH�PUHåH�QD�SRGVXVWDYH��SRGPUHåH��1D�WDM�QDþLQ�PRJXü�MH�MHGQRVWDYDQ�GRVWXS�GR�FMHORNXSQH�PUHåH��YLVRNRJ��VUHGQMHJ�L�QLVNRJ�tlaka).

11. 3URJUDP�RPRJXüXMH�L�NRQWHMQHUVNR�DUKLYLUDQMH�SRGDWDND�R�ELOR�NRMHP�þYRUX�LOL�HOHPHQWX��0RJXüH�je arhivirati podatke bilo kojeg oblika.

2YDM� SULUXþQLN� GDMH� SRWSXQL� XYLG� X� PRJXüQRVWL� L� QDþLQ� SULPMHQH� SURJUDPD�*$61(7��D�NUR]�MHGQRVWDYQH�SULPMHUH�NRULVQLN�PRåH�VDPRVWDOQR�RYODGDWL�SURJUDPRP��3ULUXþQLN�MH�RUJDQL]LUDQ�NUR]�VOLMHGHüD�SRJODYOMD��

3ULUXþQLN�]D�XSRWUHEX�SURJUDPD�*$61(7�YHU]LMD�� .......................... 1 Predgovor ............................................................................................................. 2 6DGUåDM .................................................................................................................. 4 Uvod ..................................................................................................................... 8 1. 2SüHQLWR�R�SURJUDPVNRP�SDNHWX�*$61(7��......................................... 11 2. Kako koristiti program ............................................................................... 17 3. Izbor operacije preko Menu-a .................................................................... 46 4. +LGURGLQDPLþNL�PRGHO................................................................................ 79 5. NXPHULþNL�SRVWXSDN ................................................................................... 86 6. Opis ulazno izlaznih datoteka..................................................................... 91 7. 3ULPMHUL�SURUDþXQD .................................................................................... 108 8. Popis pogrešaka ........................................................................................ 137

U prvom poglavlju dan je pregled osnovnih napomena o programima GASNET i 3,3(/,1(�� 7DNR HU� MH� GDQ� SRSLV� QDMþHãüH� NRULãWHQLK� L]UD]D� NRML� VH� NRULVWH� X� RYRP�SULUXþQLNX�WH�RVQRYH�R�L]JOHGX�VDPog programa.

8�GUXJRP�SRJODYOMX�GDQ� MH�QDSXWDN�]D�EU]R�XþHQMH�SURJUDPD� (Quick tour). Kroz jedan jednostavni primjer objašnjene su osnovne funkcije programa. Dan je opis unosa SRGDWDND��HGLWLUDQMD�L�NRUHNFLMH�SRGDWDND��SRNUHWDQMH�SURUDþXQD�WH�SUHJOHG�UH]XOWata. Na

10

GASNET 4.0

kraju poglavlja dan je niz nastavnih primjera (tutorijal) realiziranih kroz filmove u AVI formatu.

8�WUHüHP�SRJODYOMX�REMDãQMHQH�VX�VYH�IXQNFLMH�SURJUDPD�GRVWXSQH�SUHNR�PHQLMD� 8�þHWYUWRP�SRJODYOMX�GDMH�VH�RSLV�KLGURGLQDPLþNRJ�PRGHOD�XJUD HQRJ�X�SUogram *$61(7� WH� SRWUHEQL� L]UD]L� ]D� L]UDþXQDYDQMH� IL]LNDOQLK� VYRMVWDYD� VPMHVH� SOLQRYD��7DNR HU�MH�GDQD�WDEOLFD�IL]LNDOQLK�VYRMVWDYD�QHNLK�SOLQRYD�� 8�SHWRP�SRJODYOMX�GDMH�VH�RSLV�XVYRMHQRJ�QXPHULþNRJ�SRVWXSND��8YRGL�VX�SRMDP�

pseudoelementa koji se pojavljuje u metodi Hardy-&URVVD�� WH� NRUDFL� X� QXPHULþNRP�postupku. Za primjenu programa GASNET ne zahtijeva se razumijevanje KLGURGLQDPLþNRJ� PRGHOD� L� QXPHULþNRJ� SRVWXSND�� DOL� LQIRUPDFLMH� R� QMLPD� RODNãDYDMX�zadavanje podataka.

�âHVWR� SRJODYOMH� SRVYHüHQR� MH� SULSUHPL� SRGDWDND� ]D� SURUDþXQ� SOLQVNH� PUHåH��Program Gasnet 4.1 je samostalna aplikacija i ne mora biti pokrenut iz programa 3LSH/LQH��YHü�MH�GRYROMQR�IRUPLUDWL�GDWRWHNX�XOD]QLK�SRGDWDND�X�QDMRELþQLMHP�WHNVW�editoru i startati program. Na jednom jednostavnom priPMHUX�VXVWDYQR�MH�SULND]DQ�QDþLQ�PRGHOLUDQMD�L�GHILQLUDQMD�SRWUHEQLK�SRGDWDND�]D�KLGURGLQDPLþNX�DQDOL]X�SOLQVNH�PUHåH��'HWDOMQR� VH� RSLVXMH� IRUPDW� GDWRWHNH� 8/$=�'$7� NRMD� VDGUåL� SRGDWNH� ]D� SURUDþXQ�SOLQVNH� PUHåH�� 6YDNL� RG� GLMHORYD� GDWRWHNH� MH� GHWDOMQR� RSLVDQ�� 7DNR HU� MH� GDQ� RSLV�VDGUåDMD� L]OD]QH� GDWRWHNH� NRMD� VDGUåL� UH]XOWDWH� SURUDþXQD�� WH� VH� LQWHUSUHWLUD� ]QDþHQMH�VSHFLILþQLK�YDULMDQWL�LVSLVD�UH]XOWDWD��

&LOM�VHGPRJ�SRJODYOMD�SRG�QDVORYRP�3ULPMHUL�SURUDþXQD�MH�LOXVWUDFLMD�PRJXüQRVWL�programa, te su izabrane� SOLQVNH� PUHåH� V� PDOLP� EURMHP� HOHPHQDWD� GD� VH� L]EMHJQH�]DPDJOMLYDQMH� SUREOHPD� YHOLNLP� EURMHP� HOHPHQDWD�� 2YR� SRJODYOMH� WDNR HU� PRåH�SRVOXåLWL�]D�VDPRREXNX�NRULVQLND�

2VPR�SRJODYOMH�GDMH�RGJRYRU�QD�SLWDQMH�� ãWR�XþLQLWL� DNR�SURJUDP� MDYL�SRJUHãNX"�Dan je popis�PRJXüLK�SRJUHãDND�L�RSüH�XSXWH�R�WRPH�NDNR�RWNORQLWL�SRJUHãNX��DNR�VH�pojavi.

2SüHQLWR�R�SURJUDPX�� 11

GASNET 4.0

1. 2SüHQLWR�R�SURJUDPVNRP�SDNHWX�*$61(7��

3URJUDPVNL�SDNHW�*$61(7��VDGUåL�GYD�SURJUDPD�]D�XQRV�L�SURUDþXQ�VWUXMDQMD�X�VORåHQLP�SOLQVNLP�PUHåDPD��2VQRYQL�SURJUDPL�SDNHWD�VX� Gasnet 4.1 -�3URJUDP�NRML�SURUDþXQDYD�VWUXMDQMH PipeLine 1.0 -� 3URJUDP�NRML� VOXåL� NDR� JUDILþNR� VXþHOMH� �XQRV� SRGDWDND� L� SUHJOHG�

rezultata)

Notpad+ -�7HNVWXDOQL�HGLWRU�NRML�VOXåL�]D�SUHJOHGDYDQMH�UH]XOWDWD�SURUDþXQD MFCIE - Internet Explorer program za pregledavanje test primjera ̧

2VLP�RYLK�SURJUDPD�X�SDNHWX�*$61(7�QDOD]L�VH�YHOLNL�EURM�GDWRWHND�þLML�SRSLV�VH�nalazi u datoteci POPIS.TXT.

1.1. 2SüHQLWR�R�SURJUDPX�*DVQHW�� 3URJUDP�*DVQHW��VOXåL�]D�SURUDþXQ�VWDFLRQDUQRJ�L]RWHUPLþNRJ�VWUXMDQMD�realnog SOLQD�X�VORåHQLP�SOLQVNLP�PUHåDPD��3URJUDP�VH�PRåH�NRULVWLWL�]D�VOMHGHüH�]DGDüH�

− Dimenzioniranje promjera cjevovoda pri projektiranju novih plinskih PUHåD�� − Dimenzioniranje promjera cjevovoda pri proširenju i rekonstrukciji SRVWRMHüLK�SOLQVNLK�PUHåa.

− $QDOL]D� WUDQVSRUWQLK� VSRVREQRVWL� SRVWRMHüLK� SOLQVNLK� PUHåD�� RGUH LYDQMH�maksimalnog transportnog kapaciteta pri zadanom opskrbnom tlaku, uskih JUOD�X�PUHåL�L�VO��

− 6LPXODFLMD�VSHFLILþQLK�NDUDNWHULVWLþQLK�VLWXDFLMD�X�PUHåL��VWUDWHJ\�JDPHV��u cilju analL]H� PRJXüLK� GRJD DQMD� L� LVWUDåLYDQMD� SRQDãDQMD� PUHåH� X� WLP�situacijama.

3URJUDP�VH�PRåH�NRULVWLWL�]D�DQDOL]X�VWUXMDQMD�X� − QLVNRWODþQLP�SOLQVNLP�PUHåDPD� − VUHGQMHWODþQLP�SOLQVNLP�PUHåDPD�� − YLVRNRWODþQLP�SOLQVNLP�PUHåDPD� − transportnim (magistralnim) cjevovodima.

3URJUDP�XþLWDYD�SRGDWNH�L]�GDWRWHNH�8/$=�'$7�WH�UH]XOWDWH�SURUDþXQD�LVSLVXMH�X�GDWRWHNX�V�UH]XOWDWLPD�SURUDþXQD�

12 2SüHQLWR�R�SURJUDPX�

GASNET 4.0

1.2. 2SüHQLWR�R�SURJUDPX�3LSH/LQH�� 3URJUDP� 3LSH/LQH� �� MH� JUDILþNR� VXþHOMH� L� SURJUDPVND� OMXVND� �VKHOO�� SURJUDPD�

Gasnet 4.1. Program se koristi za unos podataka koji je potreban za pokretanje SURJUDPD�*DVQHW��SXWHP�JUDILþNRJ�VXþHOMD�QD�QDþLQ�SULODJR HQ�NUDMQMHP�NRULVQLNX��2VLP�WRJD�SURJUDP�LQWHUSUHWLUD�UH]XOWDWH�SURUDþXQD�L]UDþXQDWH�X�SURJUDPX�*DVQHW��Program je kontejnerskog tipa te�SRGUåDYD�2/(�SURWRNRO�

Slika 1. Izgled programa PipeLine 1.0

1.3. 3RSLV�QDMþHãüH�NRULãWHQLK�L]UD]D�L�SRMPRYD Kompjutori i programi koji se na njima izvode su izvorno razvijeni u zemljama HQJOHVNRJ�JRYRUQRJ�SRGUXþMD�SD�VX�VH� WDNR�X�QDãHP� MH]LNX�XGRPDüLOL�QHNL� L]UD]L�þLMH�]QDþHQMH�VH�QDYRGL�X�GDOMQMHP�WHNVWX�

− Klik (kliknuti) – pritisnuti lijevu tipku miša. − RightKlik – pritisnuti desnu tipku miša. − DoubleKlik – dva brza pritiska na lijevu tipku miša. − ShiftKlik – pritisnuti lijevu tipku miša dok je pritisnuta tipka Shift na

tastaturi.


GASNET 4.0

− CtrlKlik – pritisnuti lijevu tipku miša dok je pritisnuta tipka Control na tastaturi.

− Klik&drag – iznad radne površine se dovede strelica, pritisne lijeva tipka miša te dok je tipka pritisnuta premješta, te kada je na pravoj poziciji otpusti se lijeva tipka miša��þHVWR�VH�NRULVWL�]D�FUWDQMH�REMHNDWD��

− Drag&drop – iznad objekta se dovede strelica, pritisne lijeva tipka miša te dok je tipka pritisnuta objekt se premješta, te kada je na pravoj poziciji otpusti se lijeva tipka miša.

− Menu (izbornik) –�VLVWHP�SDGDMXüLK��UD]PRWDYDMXüLK��SDQHOD�QD�NRMLPD�MH�PRJXüH�L]DEUDWL�QHNX�RG�IXQNFLMD�SURJUDPD� − Toolbar (traka s tipkama) –�WUDND�V�WLSNDPD�QD�NRMRM�VH�QDOD]H�QDMþHãüH�NRULãWHQH� IXQNFLMH� L]�PHQLMD� �XRELþDMHQR� MH�GD� VH�QDOD]L� LVSRG�PHQXD��SUHPGD� VH� PRåH� SR]LFLRQLUDWL� GUDJ&dropom bilo gdje unutar radne

površine prozora). − Dialog box –� SDQHO� NRML� VH� NRULVWL� ]D� UD]PMHQX� SRGDWDND� L]PH X�

programa i korisnika. − Scroll bar –� WUDND� NRMD� VH� QDOD]L� QD� UXEX� SUR]RUD� SRPRüX� NRMH� VH�SRPLþH�VDGUåDM�SUR]RUD��OLMHYR�GHVQR�QD�GRQMHP�VFUROO�EDru te gore/dole

na desnom scroll baru). − Status bar –� WUDND�NRMD� VH�QDOD]L�QD�GQX�SUR]RUD� VOXåL� ]D� LVSLV�YDåQLK�

poruka korisniku. − Tool tip –�QDWXNQLFH�NRMH�VH�SRMDYOMXMX�NDGD�VH�VWUHOLFD�PLãD�QD H�L]QDG�

tipke toolbara. − Container (kontejner) program – prograP�NRML�SRGUåDYD�2/(�SURWRNRO�WH� MH� X� QMHJD� PRJXüH� VPMHVWLWL� 2/(� REMHNW�� 1SU�� 8� SURJUDP�:RUG�PRJXüH� MH� VPMHVWLWL� REMHNW� NRML� MH� QDVWDR� X� QHNRP� GUXJRP� SURJUDPX�QSU��([FHO��0DWKFDG�� WH� VOLNX��]YXN� L� VOLþQR��'RXEOH.OLNRP�QD�REMHNW�SR]LYD�VH�SULSDGDMXüL�VHUYHU program. − Server program – program koji se poziva iz container programa da bi

obavio neke radnje nad OLE objektom. − OLE protokol –� SURWRNRO� NRML� NRULVWL� ]D� UD]PMHQX� SRGDWDND� L]PH X�

server i container programa. − &OLSERDUG��PH XVSUHPQLN��– spremnik koji se koristi za komunikaciju L]PH X� GYD� SURJUDPD� LOL� XQXWDU� LVWRJ� SURJUDPD�� 2EMHNWL� VH� L]� MHGQH�

lokacije kopiraju u spremnik da bi se kasnije kopirali na neku drugu lokaciju (unutar drugog dokumenta ili unutar drugog programa).

− Popup menu – mali izbornik koji sH�VWYDUD�QD�SR]LFLML�PLãD��RELþQR�QD�RightKlik)

1.4. 2SüHQLWR�R�L]JOHGX�SURJUDPD�3LSH/LQH��

3URJUDP� 3LSH/LQH� �� L]JOHGD� YUOR� VOLþQR� RVWDOLP� :LQGRZV� DSOLNDFLMDPD�� 8�najvišem redu prozora programa nalazi se ime programa i ime trenutno aktivnog dokumenta. Odmah ispod toga nalazi se letvica menua, a ispod toga toolbar – evi. Na dnu prozora programa nalazi se Status Bar traka na kojoj se ispisuju neka upozorenja


GASNET 4.0

korisniku. Unutar radne površine programa nalaze se prozori dokumenata (Program SRGUåDYD�UDG�V�YLãH�Gatoteka istovremeno).

Unutar prozora dokumenta nalaze se razne vrste objekata kao što je vidljivo na slici 2

Slika 2. Izgled programa PipeLine 1.0

1.5. Uvodne napomene o programu PipeLine 1.0 .DR� L� YHOLND� YHüLQD� RVWDOLK� :LQGRZV� DSOLNDFLMD� SURJUDP� 3LSH/LQH� �� radi s REMHNWLPD�XQXWDU�SUR]RUD�GRNXPHQWD��2EMHNWH�V�NRMLPD�SURJUDP�]QDGH�UDGLWL�PRåHPR�

podijeliti u tri skupine:

− 0UHåQL�REMHNWL − Objekti za crtanje i opisivanje − OLE objekti

S ove tri skupine objekata program zna manipulirati (zna ih: stvarati, mijenjati vHOLþLQX��PLFDWL��EULVDWL��HGLWLUDWL��NRSLUDWL�LWG��

1.5.1. 0UHåQL�REMHNWL 6YDND�SOLQVND�PUHåD�VH�VDVWRML�RG�QL]D�HOHPHQDWD�NDR�ãWR�VX�FLMHYL��YHQWLOL� LWG��8�SURJUDPX�MH�SUHGYL HQD�XSRWUHED�þHWLUL�UD]OLþLWD�WLSD�HOHPHQWD�


GASNET 4.0

− Cijev − Ventil − Zaklopka − Lokalni otpor

SvDNL�HOHPHQW�PRUD�VH�QDOD]LWL� L]PH X�GYD�þYRUD��8�SURJUDPX�VX�SUHGYL HQD� WUL�WLSD�þYRUD� − Opskrba − Potrošnja − ýYRU��EH]�SRWURãQMH��VDPR�PMHVWR�VSRMD�UD]QLK�HOHPHQDWD� 3URJUDP�SRG�PUHåQLP�REMHNWRP�SRGUD]XPLMHYD�LOL�þYRU�LOL�HOHPHQW��=QDþL�SRVWRMH�

sedam raznih mUHåQLK�REMHNDWD��RSVNUED��SRWURãQMD��þYRU��FLMHY��ORNDOQL�JXELWDN��YHQWLO�L�]DNORSND�� SRPRüX� NRMLK� VH� GHILQLUD� SOLQVND� PUHåD�� 6YL� PUHåQL� REMHNWL� QDOD]H� VH� QD�posebnom toolbaru (traka tipaka objekata).

1.5.2. Objekti za crtanje i opisivanje

2VLP�PUHåQLK�HOHPHQDWD�NRML�VOXåH�]D�GHILQLUDQMH�SOLQVNH�PUHåH�SRVWRMH�L�REMHNWL�]D� FUWDQMH� L� RSLVLYDQMH�� 2YL� REMHNWL� QHPDQMX� QLNDNYRJ� XWMHFDMD� QD� SURUDþXQ� VWUXMDQMD�XQXWDU� SOLQVNH� PUHåH� YHü� VOXåH� ]D� GRGDWQR� RSLVLYDQMH� L� FUWDQMH� QHNLK� HOHPHQDWD�SRWUHEQLK�]D�RSLV�SOLQVNH�PUHåH��3URJUDP�PDQLSXOLUD�V�ãHVW�UD]OLþLWLK�REMHNDWD�]D�FUWDQMH�i opisivanje:

− linija − pravokutnik − zaobljeni pravokutnik − elipsa − poligon − tekst

1.5.3. OLE objekti

3URJUDP� 3LSH/LQH� �� MH� QDSLVDQ� NDR� FRQWDLQHU� SURJUDP� ãWR� ]QDþL� GD� VH� XQXWDU�SUR]RUD�GDWRWHNH�PRåH�QDOD]LWL�2LE objekt. OLE objekt je objekt kreiran unutar neke druge serverske aplikacije. Npr. na slici 2 unutar prozora dokumenta Pipeline2.pln QDOD]H�VH�þHWLUL�UD]QD�2/(�REMHNWD�

− 3DFNDJH��REMHNW�NRML�VDGUåL�]YXN� − &RPSXWHU�JLI� �REMHNW� NRML� VDGUåL� VOLNX� �LPDJH�� X� QHraspakiranom

stanju) − 'RFXPHQW��REMHNW�NRML�VDGUåL�ZRUG�GRFXPHQW��WHNVW�� − Fsb.gif �REMHNW�NRML�VDGUåL�VOLNX��LPDJH��X�UDVSDNLUDQRP�VWDQMX�


GASNET 4.0

'RXEOH.OLNDQMHP� 2/(� REMHNWD� SRNUHüH� VH� VHUYHUVND� DSOLNDFLMD� NRMD� ]QD� L]YHVWL�(docrtati sliku, dopisati tekst itd.) oQR�ãWR� MH�]DSLVDQR�X�2/(�REMHNWX�NRML� MH�VDGUåDQ�(spremljen) unutar dokumenta containerskog programa.

Kako koristiti program 17

GASNET 4.0

2. Kako koristiti program

2.1. 'HILQLUDQMH�L�SURUDþXQDYDQMH�SOLQVNH�PUHåH

2.1.1. 3ULSUHPD�SRGDWDND�]D�SURUDþXQ�SOLQVNH�PUHåH

=D� SRWUHEH� KLGURGLQDPLþNRJ� SURUDþXQD� SOLQVNH� PUHåH� SRWUHEQR� MH� QDþLQLWL� QMHQ�shematski prikaz� NRML� þLQL� RVQRYX� ]D� SULNXSOMDQMH� SRWUHEQLK� SRGDWDND� R� PUHåL� L� ]D�LQWHUSUHWDFLMX� UH]XOWDWD� SURUDþXQD��8� VKHPDWVNRP�SULND]X� SOLQVND�PUHåD� VH� VDVWRML� RG�elemenatD� NRML� VH� VSDMDMX� X� þYRURYLPD� PUHåH�� =D� VLPXODFLMX� SOLQVNH� PUHåH� VWRMH� QD�UDVSRODJDQMX�VOLMHGHüL�HOHPHQWL�

− Element cijevi konstantnog promjera D, poznate duljine L i visine hrapavosti stjenke k.

− Ventil (ili neka druga vrsta armature) s poznatim koeficijentom lokalnog gubitka K.

− Nepovratna zaklopka s poznatim koeficijentom lokalnog gubitka u zadanom (pozitivnom) smjeru strujanja. Zaklopka ne dozvoljava strujanje u suprotnom smjeru od zadanog.

− Lokalni gubitak (dio cjevovodne armature) s poznatim koeficijentom lokalnog gubitka K

Sa stajališta oGUH LYDQMD� SDGD� WODND� X� UHDOQLP� SOLQVNRP� PUHåDPD� �X� NRMLPD� MH�XJUD HQR� � QD� GHVHWLQH� NLORPHWDUD� FMHYRYRGD�� ORNDOQL� JXELFL� X� YHQWLOLPD� �NRML� VH� X�QRUPDOQRM� VLWXDFLML�GUåH�SRWSXQR�RWYRUHQLPD�� VH�PRJX�]DQHPDULWL��8�RYRP�SURJUDPX�RQL� VX�SUHGYL HQL�SUYHQVWYHQR�X cilju jednostavnijeg simuliranja situacija u kojima se ]DWYDUDQMHP� SRMHGLQLK� YHQWLOD� EORNLUDMX� QHNL� FMHYRYRGL� X� SOLQVNRM� PUHåL�� 8NROLNR� QH�postoji potreba za takvim simulacijama ti elementi se mogu izostaviti iz sheme plinske mUHåH�� 'DNOH�� SULMH� GHILQLUDQMD� VKHPH� SOLQVNH� PUHåH� QXåQR� MH� LPDWL� SUHGRGåEX� R�VLWXDFLMDPD� NRMH� üH� VH� VLPXOLUDWL�� 2G� NDUDNWHULVWLþQLK� þYRURYD� NRML� VH� SRMDYOMXMX� X�SOLQVNRM� PUHåL� ELWQR� VH� UD]OLNXMX� � þYRURYL� X� NRMLPD� VX� SULNOMXþHQL� SRWURãDþL� SOLQD��SRWURãDþNL�þYRURYL�� L�þYRURYL�X�NRMLPD�VH�YUãL�RSVNUED�PUHåH�SOLQRP��SULPRSUHGDMQH�UHGXNFLMVNH� VWDQLFH�� 8� SRWURãDþNLP� þYRURYLPD� RELþQR� MH� ]DGDQD� NROLþLQD� SOLQD� NRMX�]DKWLMHYD�SRWURãDþ��D�WUDåL�VH�WODN�X�WRP�þYRUX��GRN�MH�X�RSVNUEQRP�þYRUX�RELþQR�]DGDQ�WODN�� D� WUDåL� VH� RSVNUEQD� NROLþLQD�� 1DUDYQR� GD� VX� PRJXüD� L� GUXNþLMD� SLWDQMD�� 8�RSVNUEQRP� þYRUX� VH� PRåH� SUL� PLQLPDOQR� GR]YROMHQRP� WODNX� WUDåLWL� PDNVLPDOQR�PRJXüD� SRWURãQMD�� D� X� RSVNUEQRP� þYRUX� VH� PRåH� WUDåLWL� RSVNUEQL� WODN� ]D� WRþQR�

18 Kako koristiti program

GASNET 4.0

SURSLVDQX� RSVNUEQX� NROLþLQX��2VLP� RSVNUEQRJ� L� SRWURãDþNRJ� þYRUD�� SRVWRML� L� þYRU na mjestima:

− gdje cjevovod mijenja promjer,

− JGMH�VH�FMHYRYRG�UDþYD� − JGMH�VH�VSDMDMX�UD]OLþLWL�HOHPHQWL� − JGMH�VH�SRVHEQR�åHOL�LQIRUPDFLMD�R�QLYRX�WODND�

U takviP� þYRURYLPD� QH� ]DGDMH� VH� QLãWD� MHU� VH� SRGUD]XPLMHYD� GD� MH� X� QMLPD�SRWURãQMD� MHGQDND� QXOL� �ãWR� QH� ]QDþL� GD� ELOR� NRML� RG� WDNYLK� þYRURYD� QH� PRåH� ELWL�SRWURãDþNL�þYRU��

2SüHQLWR� SULSUHPD� SRGDWDND� ]D� SURUDþXQ� SOLQVNH� PUHåH� PRåH� VH� SRGLMeliti u VOLMHGHüH�ID]H� − 0RGHOLUDQMH�L�VKHPDWVNL�SULND]�SOLQVNH�PUHåH� − Definiranje podataka o elementima.

− 'HILQLUDQMH�SRGDWDND�R�þYRURYLPD�

2.1.1.1. Modeliranje�L�VKHPDWVNL�SULND]�SOLQVNH�PUHåH

6YDND� SOLQVND� PUHåD� MH� RELþQR� GHILQLUDQD� QD� FUWHåX� X� PMHULOX� JHRJUDIVNH� NDUWH�JUDGVNRJ�SRGUXþMD�QD�NRMHP�MH�SOLQVND�PUHåD�L]JUD HQD��LOL�üH�ELWL�L]JUD HQD��2YDNYL�FUWHåL� þLQH� GREUX� RVQRYX� ]D� GHILQLUDQMH� VKHPH� QXåQH� ]D� KLGURGLQDPLþNX� DQDOL]X��Modeliranje pOLQVNH� PUHåH� VD� VWDMDOLãWD� SURUDþXQD� ]DSRþLQMH� XRþDYDQMHP� RSVNUEQLK� L�SRWURãDþNLK�þYRURYD��WH�GHILQLUDQMHP�UDGD�SOLQVNH�PUHåH�X]�L]ERU�YDULMDQWL�X�NRMLPD�üH�VH�VLPXOLUDWL�UDG�SOLQVNH�PUHåH��1D�WHPHOMX�WRJD�GHILQLUDMX�VH�HOHPHQWL�L�þYRURYL��QDNRQ�þHJD� VH�PRåH� SULVWXSLWL� FUWDQMX� VDPH� VKHPH� SURPDWUDQH� SOLQVNH�PUHåH��8� YH]L� V� WLP�YULMHGH�VOLMHGHüH�QDSRPHQH�

.DG� VH� UDGL� R� QLVNRWODþQRM� SOLQVNRM�PUHåL�� JGMH� X� MHGQRM� XOLFL� SRVWRML� YHOLNL� EURM�NXüQLK�SULNOMXþDND�QLMH�QXåQR�]D�VYDNL�SULNOMXþDN�GHILQLUDWL�SRWURãDþNL�þYRU��SRJRWRYR�ãWR� VYDNR� SRMHGLQR� NXüDQVWYR� LPD� PDOX� SRWURãQMX� X� RGQRVX� QD� XNXSQX� RSVNUEX�� 8�WDNYLP� VLWXDFLMDPD� XRELþDMHQR� MH� SRWURãQH� þYRURYH� GHILQLUDWL� QD� SRþHWNX� L� QD� NUDMX�XOLþQRJ� FMHYRYRGD� SD� VYDNRP� þYRUX� GRGLMHOLWL� SRORYLQX� XNXSQH� SRWURãQMH� VYLK�NXüDQVWDYD� WH� XOLFH�� (YHQWXDOQR� XNROLNR� XQXWDU� XOLFH� SRVWRML� ]QDþDMQLML� SRWURãDþ� �QSU��PDOD�LQGXVWULMD��QMHJRY�SULNOMXþDN�VH�PRåH�GHILQLUDWL�NDR�SRWURãDþNL�þYRU� 0UHåH� UD]OLþLWRJ� QLYRD� WODND�� QSU�� YLVRNRWODþQD� L� VUHGQMHWODþQD� SOLQVND�PUHåD�� VH�

modeliraju i proUDþXQDYDMX� RGYRMHQR� JGMH� VH� PDVHQL� SURWRN� NUR]� SULPRSUHGDMQX�


GASNET 4.0

UHGXNFLMVNX� VWDQLFX� L]PH X� WH� GYLMH�PUHåH� ]D� YLVRNRWODþQX� SOLQVNX�PUHåX� WUHWLUD� NDR�SRWURãQMD��D�]D�VUHGQMHWODþQX�NDR�RSVNUED� 5D]PMHãWDM� þYRURYD� L� GXOMLQH� HOHPHQDWD� X� VKHPL� SOLQVNH�PUHåH� QLVX� ELtni, ali se SUHSRUXþXMH�ãWR�MH�YLãH�PRJXüH�]DGUåDWL�VOLþQRVW�REOLND�SOLQVNH�PUHåH�X�VKHPDWVNRP�L�JHRJUDIVNRP�SULND]X�X�PMHULOX��=DGUåDYDQMHP�RYH�VOLþQRVWL��PRJXüH�MH�QD�SUYL�SRJOHG�UH]XOWDWH� SURUDþXQD� YH]DQH� QD� þYRURYH� X� VKHPL� SOLQVNH� PUHåH� SRYH]DWL� L� VD�

gHRJUDIVNRP� VKHPRP� PUHåH� �JGMH� PRJX� ELWL� XSLVDQL� QD]LYL� XOLFD� L� NDUDNWHULVWLþQLK�SRWURãDþD��ãWR�MH�YUOR�ELWQR�VD�VWDMDOLãWD�DQDOL]H�UH]XOWDWD�SURUDþXQD��7DNR HU�MH�PRJXüH�X�VKHPX�PUHåH�XSLVDWL�NDUDNWHULVWLþQH�QD]LYH��XOLFD�L�SRWURãDþD��L]�JHRJUDIVNRJ�SULND]a PUHåH� U cilju dobivanja preglednije sheme za svaki od tipova elemenata, odnosno þYRURYD�SUHSRUXþXMH�VH�NRULVWLWL�UD]OLþLWH�REOLNH��7DNR�VH�RYGMH�NRULVWH�VOLMHGHüL�REOLFL�

Oblik ýYRU Oblik Element

Opskrba Cijev

Potrošnja

Ventil

Bez potrošnje

Nepovratna

zaklopka

Lokalni gubitak

7DEOLFD��6LPEROL�þYRURYD�L�HOHPHQDWD

3ULPMHU�VKHPH�MHGQRVWDYQH�SOLQVNH�PUHåH�GDQ�MH�QD�6O. 3.

6O��6KHPDWVNL�SULND]�MHGQRVWDYQH�SOLQVNH�PUHåH


GASNET 4.0

2.1.1.2. Definiranje podataka o elementima

8� SURJUDPX� VX� SUHGYL HQD� þHWLUL� WLSD� HOHPHQWD� ]D� NRMH� MH� SRWUHEQR� SR]QDYDWL�VOLMHGHüH�SRGDWNH� − Element cijevi konstantnog promjera. Za svaki element cijevi potrebno je

definirati njegov unutarnji (svijetli) promjer D, duljinu L i ekvivalentnu visinu hrapavosti stjenke cijevi k. Za definiranje visine hrapavosti stjenke PRåH�SRVOXåLWL�WDEOLFD��

− Ventil za koji treba zadati promjer D i koeficijent lokalnog gubitka K. Ako se za koeficijent K zada velika vrijednost (K > 104) simulira se zatvoreni YHQWLO�� ãWR� MH� ]JRGQR� ]D� SURUDþXQH� UD]OLþLWLK� YDULMDQWL� VWUXMDQMD� X� SOLQVNRM�PUHåL��.RHILFLMHQW�ORNDOQRJ�JXELWND�YHQWLOD�]DYLVi od njegove konstrukcije SUL�þHPX�MH�NRHILFLMHQW�JXELWND�WR�YHüL�ãWR�MH�VNUHWDQMH�VWUXMDQMD�RG�JODYQRJ�VPMHUD� YHüH�� =D� UD]OLþLWH� L]YHGEH� NRHILFLMHQW� ORNDOQRJ� JXELWND potpuno RWYRUHQLK�YHQWLOD�NUHüX�VH�X�UDVSRQX�RG��GR 5.

− Nepovratna zaklopka, sa zadanim promjerom D i koeficijentom lokalnog gubitka K. Kod zaklopke je bitan pretpostavljeni pozitivni protok. Za strujanje plina pozitivnim protokom zaklopka je otvorena i pad tlaka proporcionalan je koeficijentu lokalnog gubitka K kao kod ventila. 1HSRYUDWQD� ]DNORSND� RQHPRJXüDYD� VWUXMDQMH� SOLQD� X� VXSURWQRP�(negativnom) smjeru što se u programu automatski simulira njenim zatvaranjem. Nepovratna zaklopka ima koeficijent lokalnog gubitka do 0.5.

− Lokalni gubitak je neka druga vrsta armature za koju treba zadati promjer D i koeficijent lokalnog gubitka K. Koeficijent lokalnog gubitka zavisi od NRQVWUXNFLMH� HOHPHQWD� ]D� QHNH� WLSLþQH� HOHPHQWH� DUPDWXUH�PRJXüH� MH� QDüL NRHILFLMHQW� ORNDOQRJ� JXELWND� X� SULUXþQLFLPD� LOL� JD� MH� SRWUHEQR� RGUHGLWL�eksperimentalno.

Materijal i stanje stjenke cijevi Visina hrapavosti k (mm)

9XþHQH�FLMHYL�RG�EDNUD��PMHGL��XPMHWQLK�PDVD�LWG� 0.001 - 0.002

9XþHQH�þHOLþQH�QRYH�FLMHYL 0.002 - 0.10

9XþHQH�þHOLþQH�FLMHYL�PDOR�]DKU DOH do 0.4

9XþHQH�þHOLþQH�FLMHYL�V�MDNLP�LQNUXVWUDFLMDPD do 3

=DYDUHQH�þHOLþQH�FLMHYL�QRYH 0.04-0.10

=DYDUHQH�þHOLþQH�FLMHYL�QRYH�SUHYXþHQH�ELWXPHQRP� 0.05

=DYDUHQH�þHOLþQH�FLMHYL�UDEOMHQH�MHGQROLNR�]DKU DOH 0.15


GASNET 4.0

=DYDUHQH�þHOLþQH�FLMHYL�QDNRQ�GXJRJRGLãQMH�XSRUDEH 0.5

=DYDUHQH�þHOLþQH�FLMHYL�V�PDOLP�LQNUXVWUDFLMDPD 1.5

=DYDUHQH�þHOLþQH�FLMHYL�V�MDNLP�LQNUXVWUDFLMDPD 2 - 4

3RFLQþDQH�þHOLþQH�FLMHYL�QRYH 0.07 - 0.15

Cijevi od sivog lijeva nove 0.25 - 1.0

Cijevi oG�VLYRJ�OLMHYD�QRYH�SUHYXþHQH�ELWXPHQRP 0.1 - 0.15

&LMHYL�RG�VLYRJ�OLMHYD�PDOR�]DKU DOH 1.0 - 1.5

Cijevi od sivog lijeva s inkrustracijama 1.5 - 4

Tablica 2. Visina hrapavosti�]D�FLMHYL�QDþLQMHQH�RG�UD]OLþLWLK�PDWHULMDOD

3UHSRUXþXMH� VH� X� VKHPX� SOLQVNH�PUHåH� XQLMHWL� SRGDWNH� R� HOHPHQWLPD�� NDNR� MH� WR�QDþLQMHQR�]D�MHGQRVWDYQX�SOLQVNX�PUHåX�QD�6O��

6O��,OXVWUDFLMD��GHILQLUDQMD�SRGDWDND�R�HOHPHQWLPD�]D�MHGQRVWDYQX�SOLQVNX�PUHåX

2.1.1.3. 'HILQLUDQMH�SRGDWDND�R�þvorovima

8� PUHåL� VH� X� SULQFLSX� UD]OLNXMX� RSVNUEQL� L� SRWURãDþNL� þYRURYL� �SUROD]QL� þYRU� X�NRMHP�QHPD�SRWURãQMH�PRåH�VH�WUHWLUDWL�NDR�VSHFLMDOQL�VOXþDM�SRWURãDþNRJ�þYRUD�V�QXOWRP�SRWURãQMRP��8�RSVNUEQLP�þYRURYLPD�GHILQLUD�VH�PLQLPDOni i maksimalni opskrbni tlak


GASNET 4.0

WH�PDNVLPDOQR�PRJXüD� RSVNUEQD� NROLþLQD� SOLQD�� =D� VYDNL� SRWURãDþNL� þYRU� GHILQLUD� VH�PLQLPDOQR�GR]YROMHQL�WODN�L�SRWURãQMD�SOLQD��3RWURãQMD�SOLQD�PRåH�VH�]DGDWL�NDR�ILNVQD�YHOLþLQD��RELþQR� LOL�SURVMHþQD� LOL�PDNVLPDOQD�GQHYQD�SRWrošnja) ili u obliku dijagrama QD� NRMHP� VH� GDMH� GQHYQD� SURPMHQD� SRWURãQMH� X� SURPDWUDQRP� þYRUX�� 3URJUDP�RPRJXüDYD� MHGQRVWDYQR�]DGDYDQMH�YUHPHQVNL�SURPMHQOMLYH�SRWURãQMH� WH� L]UDþXQDYDQMH�VHNYHQFH� VWDFLRQDUQLK� VWDQMD� VWUXMDQMD� SOLQD� X�PUHåL� �QSU�� ]D� VYDNL� VDW tijekom dana) WDNR�GD�VH�GRELYD�XYLG�L�X�GLQDPLNX�SURPDWUDQH�SOLQVNH�PUHåH�

Napomena:

8�VNODGX�V�REDYH]QLP�PH XQDURGQLP�6,�VXVWDYRP�PMHUQLK�MHGLQLFD maseni protok SOLQD�PMHUL� VH� X� NJ�V��8� SUDNVL� MH� XRELþDMHQR� �]ERJ� L]YHGEH�PMHUQLK� Lnstrumenata za PMHUHQMH�SURWRND�SOLQD�NRML�PMHUL�YROXPHQVNL�SURWRN��PDVHQL�SURWRN�L]UDåDYDWL�X�P3/h, SUL� þHPX� P3� SOLQD� SUL� UD]OLþLWLP� WODNRYLPD� L� WHPSHUDWXUDPD� VDGUåL� UD]OLþLWX� NROLþLQX�SOLQD��$NR�VH�PDVHQL�SURWRN�L]UDåDYD�X�P3�K�WUHED�WRþQR�GHILQLUDWL�WODk i temperaturu pri NRMRM�VH�UDþXQD�JXVWRüD�SOLQD�]D�SUHUDþXQ�MHGLQLFH�NJ�V�X�P3�K��1DMþHãüH�VX�WR�QRUPQL�uvjeti (tlak pn = 101325 Pa i temperatura Tn� ��.��SUL�þHPX�MH�JXVWRüD� ρ n pri normalnim uvjetima definiUDQD�MHGQDGåERP�VWDQMD��X]�Z = 1).

ρ nn

n

p

T RM

M= = =101325

273158314 22 41. .

gdje je M molna masa plina. Tada vrijedi

{ } { }3 / /

3600nm h kg s

n

m mρ

=� �

7DNR HU� VH�PDVHQL� SURWRN�PRåH� L]UD]LWL� L� X� �SRJRQVNLP�� NXELþQLP�PHWULPD pri radnom tlaku ps i temperaturi Ts JGMH�MH�JXVWRüD�ρ s s sp RT= / ( ) u obliku

{ } { }3 / /

3600nm h kg s

s

m mρ

=� �

gdje ms3 �R]QDþDYD�NXELþQL�PHWDU�SOLQD�SUL�]DGDQLP�SRJRQVNLP�XYMHWLPD��7DNR HU�

YULMHGL�UHODFLMD�L]PH X�PDVHQRJ�SURWRND�L]UDåHQRJ�X��SRJRQVNLP��L�QRUPQLP�NXELþQLP�metrima u obliku

{ } { }3 3/ /n s

sm h m h

n

m mρρ

=� �


GASNET 4.0

8�RYRP�SURJUDPX�]DGDMH�VH�JXVWRüD�SOLQD�]D�SUHUDþXQ�MHGLQLFD�]D�PDVHQL�SURWRN��$NR� VH� ]DGD� JXVWRüD� ρ n pri normnim uvjetima onda se podrazumijevaju normni NXELþQL�PHWUL��0H XWLP�PRJXüH� MH�]DGDWL�JXVWRüX�SUL�ELOR�NRMLP�XYMHWLPD��DOL�VH� WDGD�PDVHQL�SURWRN�SOLQD�L]UDåDYD�X�P3 pri tim uvjetima.

1D�6O�� MH� LOXVWULUDQR� ]DGDYDQMH�SRGDWDND� ]D�RSVNUEQH� L� SRWURãDþNH� þYRURYH��=D�svaki SRWURãDþNL�þYRU�MH�GHILQLUDQD�NROLþLQD�SRWURãQMH�SOLQD�L�WLS�SRWURãQMH. Tipom nula R]QDþHQD� MH� SRWURãQMD� NRMD� MH� NRQVWDQWQD� X� YUHPHQX�� D� WLSRYL� SRWURãQMH� �� L� �� X�þYRURYLPD��L��]DGDMX�VH�GLMDJUDPLPD�QD�6O��L��.RG�WLSD��SR]QDWD�Me maksimalna dnevna potrošnja, te je na dijagramu na Sl. 6 prikazana vremenska promjena faktora NRMLP� VH�PQRåL� WD�PDNVLPDOQD� SRWURãQMD��.RG� WLSD� SRWURãQMH� �� ]DGDQD� MH� YUHPHQVND�SURPMHQD� VDPH� SRWURãQMH� SOLQD�� NDNR� MH� SULND]DQR� QD� 6O�� 3RWURãQH� NROLþLQH� X�þYRURYLPD�� L�� V�SURPMHQOMLYRP�SRWURãQMRP�GHILQLUDQH�VX�YUHPHQVNLP� WUHQXWNRP�]D�NRML� üH� VH� YUãLWL� SURUDþXQ� VWUXMDQMD� X� SOLQVNRM�PUHåL��1XPHULþNH� YULMHGQRVWL� SRWURãQLK�NROLþLQD�]DSLVXMX�VH�X�GDWRWHNH�)&7��32'�L�)&7��32'��D�VDGUåDM�WLK�GDWRWHND�SULND]DQ�je u tablici 3. Za više informacija o vremenski promjenjivoj potrošnji vidjeti poglavlje 3.6.3.13 i 6.1.1.11.

6DGUåDM�GDWRWHNH�)&7��32' 6DGUåDM�GDWRWHNH�)&7��32'

8

0 0.25

6 0.25

9 0.75

12 .75

15 .50

18 1.0

21 1.0

24 .25

6

0 225.

6. 775.

9 1100.

15 775.

18 225.

24 225.

7DEOLFD��6DGUåDM�GDWRWHND�)&7��32'�L�)&7��32'

8�RSVNUEQLP�þYRURYLPD�]DGDQL�VX�RSVNUEQL�WODNRYL��8�RYRP�SULPMHUX�SRVWRMH�GYD�]DGDQD� WODND� �þYRURYL� �� L� �� WH� SRVWRML� MHGDQ� SVHXGRHOHPHQW�� NRMHJ� üH� SURJUDP�automatski dodati u mrHåX�


GASNET 4.0

6O��,OXVWUDFLMD�]DGDYDQMD�SRGDWDND�X�þYRURYLPD�MHGQRVWDYQH�SOLQVNH�PUHåH

Sl. 6 Vremenska promjena faktora Sl. 7 Vremenska promjena faktora

��SRWURãQMH�X�þYRUX��SRWURãQMH�X�þYRUX��

2.1.2. Unos podataka

1DNRQ�ãWR�VX�SRGDFL�SULSUHPOMHQL�NDR�ãWR�MH�SULND]DQR�QD�VOLFL��PRåH�VH�SULVWXSLWL�unosu podataka. Najprije je potrebno odabrati format papira (program ponudi defaultni IRUPDW� WH� DNR� VPR� ]DGRYROMQL�PRåHPR� RGPDK� SULVWXSLWL� XQRVX��1D�PHQLMX�'DWRWHke izaberemo opciju Postav ispisa i na panelu izaberemo format i orijentaciju papira (opširnije u poglavlju 3.1.8).


GASNET 4.0

Novi prozor otvaramo izborom Novi dokument na Osnovnom Toolbaru kao što je prikazano na slici 8.

Slika 8 Izgled Toolbara s opisima nekih YDåQLMLK�IXQNFLMD

Izborom ove opcije program otvara novi prozor kao što je prikazano na slici 1. Na SRþHWNX�GHILQLUDQMD�PUHåH�]JRGQR�MH�GHILQLUDWL�SDUDPHWUH�UDGQRJ�IOXLGD��,]ERURP�RSFLMH�Svojstva fluida na podmeniju Postav na meniju Alati pojavljuje se panel na kome je PRJXüH�GHILQLUDWL�RVQRYQD�VYRMVWYD�IOXLGD�SRWUHEQD�]D�SURUDþXQ��VOLND��

Slika 9. Svojstva fluida

9LãH�R�SDUDPHWULPD�NRML� VH�XQRVH�QD�RYDM�SDQHO�PRåH� VH�SURþLWDOL� X�SRJODYOMLPD�3.6.3.1 - 3.6.3.6 , 4.2, 4.3 te 6.1.1.5 – 6.1.1.9. Nakon što su definirana svojstva fluida SRWUHEQR� MH� GHILQLUDWL� VDPX�PUHåX� �SUHPD� VOLFL� ��1DMSULMH� VH� GHILQLUDMX� þYRURYL��1D�7RROEDUX�0UHåQLK�2EMHNDWD�L]DEHUHPR�WLSNX�3RWURãQMD��YLGL�VOLNX��.XUVRU�SURPMHQL�REOLN�L]�VWUHOLFH�X�NULåLü��3RPRüX�PLãD�RGDEHUH�VH�ORNDFLMD�þYRUD�WH�VH�NOLNQH��3URJUDP�DNWLYLUD�SDQHO�]D�GHILQLUDQMH�VYRMVWYD�NDUDNWHULVWLþQLK�]D�WDM�þYRU�NDR�ãWR�MH�SULND]DQR�QD�slici 10.


GASNET 4.0

6OLND��=DGDYDQMH�SRWURãQMH�X�þYRUX

1D�SDQHOX�MH�PRJXüH�]DGDWL�þHWLUL�SRGDWND − 5HGQL�EURM�þYRUD − ,PH�þYRUD − Tlak ili proWRNX�X�þYRUX − Tip potrošnje

5HGQL�EURM�þYRUD mora biti u intervalu 1 do 990 te ga program zadaje automatski. %URM�PRUD�ELWL�MHGLQVWYHQ�WH�VH�QH�PRJX�SRMDYLWL�GYD�þYRUD�V�LVWLP�EURMHP��=D�VYDNL�EURM�UD]OLþLW�RG��L�L]YDQ�QDYHGHQRJ�LQWHUYDOD�SURJUDP�üH�MDYLWL�SRJUHãNX��1H�SUHSRUXþD�VH�promjena ovog broja, ukoliko korisnik treba iz nekog razloga predefinirati ovaj broj SUHSRUXþD�VH�GD�SUHWKRGQR�SURþLWD�SRJODYOMH��

,PH�þYRUD� MH� WHNVW�NRML�SRPDåH�NRULVQLNX�GD�SREOLåH�RSLãH�þYRU��QSU��3RWURãQMD�X�EL – TO, LOL� NULåDQMH� XOLFD�«�� ,PH� þYRUD� MH� RSFLRQDOQD� YDULMDEOD��8NROLNR� VH� XSLãH�WHNVW� LGHQWLþDQ� WHNVW� üH� VH� QDüL� L� X� GDWRWHFL� L]OD]QLK� UH]XOWDWD�� DNR� VH� RVWDYL� SUD]QR�SURJUDP� QHüH� XSLVDWL� QLãWD� X� GDWRWHNX� L]OD]QLK� UH]XOWDWD�� =D� LGHQWLILNDFLMX� þYRUD�program koriVWL�UHGQL�EURM�þYRUD�D�QH�QMHJRYR�LPH�

8� þYRUX� MH� PRJXüH� ]DGDWL� LOL� WODN� LOL� SRWURãQMX�� 8NROLNR� VH� ]DGDMX� RED� SRGDWND�SURJUDP�üH�MDYLWL�SRJUHãNX��-HGDQ�RG�RYD�GYD�SRGDWND�PRUD�ELWL�MHGQDN�QXOL��


GASNET 4.0

7ODN�X�þYRUX zadaje se kao apsolutni tlak (mjeren od apsolutne nule) i zadaje se u 3DVFDOLPD�� =D� ]DGDQX� QHJDWLYQX� YULMHGQRVW� WODND� SURJUDP� üH� MDYLWL� SRJUHãNX�� =D�]DGDYDQMH� SRGDWDND� R� WODNX�PRåH� VH� NRULVWLWL� (-IRUPDW� QSU�� (�� R]QDþDYD� YULMHGQRVW�1⋅105=100000.

Potrošnja plina� X� þvoru zadaje se u m3�K� �� JGMH� ]QDþHQMH� P3 zavisi od zadane JXVWRüH�SOLQD��YLGMHWL�SRJODYOMD��L��$NR�VH�SRWURãQMD�]DGD�NDR�SR]LWLYQD�YHOLþLQD�WDGD�VH�SRGUD]XPLMHYD�GD�VH�X�WRP�þYRUX�SOLQ�RGYRGL�L]�SOLQVNH�PUHåH�RGQRVQR�troši. Negativna vrijHGQRVW� SRWURãQMH� R]QDþDYD� RSVNUEX� WM�� X� WRP� VH� þYRUX� � ]DGDQLP�PDVHQLP� SURWRNRP� � SOLQ� � GRYRGL� X� PUHåX�� =DGDQD� YULMHGQRVW� SRWURãQMH� �RSVNUEH�� X�VYDNRP� þYRUX� PQRåL� VH� IDNWRURP� OLQHDUQH� SURPMHQH� SRWURãQMH� �YLGMHWL� SRJODYOMH�� L� �� ãWR� RPRJXüXMH� OLQHDUQX� SURPMHQX� SRWURãQML� X� VYLP� þYRURYLPD�promjenom samo jednog podatka. Jasno je da u normalnoj situaciji taj faktor jednak jedinici.

Tip potrošnje� XND]XMH� QD� YUHPHQVNL� NDUDNWHU� ]DGDQH� SRWURãQMH� SUL� þHPX� YULMHGH�VOLMHGHüD�SUDYLOD��vidjeti poglavlje 3.6.3.13 i 6.1.1.11):

1. Ako je tip potrošnje jednak nuli tada se zadana potrošnja smatra NRQVWDQWQRP�X�YUHPHQX�L�]D�SURUDþXQ�VH�X]LPD�X�]DGDQRP�L]QRVX�]D�ELOR�NRML�YUHPHQVNL�WUHQXWDN��MDVQR�GD�VH�]DGDQL�L]QRV�PQRåL�IDNWRURP�OLQHDUQH�promjene potrošnje).

2. $NR�MH�WLS�SRWURãQMH�QHJDWLYQD�YULMHGQRVW��SRWURãQMD�X�þYRUX�VH�SRVWDYOMD�QD�QXOX��2YR�MH�SRJRGQR�]D�SURUDþXQ�UD]OLþLWLK�YDULMDQWL�X�NRMLPD�VH�SRMHGLQL�SRWURãDþL� LVNOMXþXMX� L]� SOLQVNH�PUHåH�� SUL� þHPX� VH� L]� XOD]QH� GDWRWHNH� QH�mora brisati podatak o potrošnji, nego se jednostavno toj potrošnji zada negativna vrijednost tipa potrošnje.

3. $NR� MH� WLS� SRWURãQMH� L]PH X� �� L� �� SRGUD]XPLMHYD� VH� YUHPHQVNL�promjenljiva potrošnja koja se zadaje posebnom datotekom. Ime datoteke ima oblik FCT#.POD��JGMH��R]QDþXMH�WLS�SRWURãQMH��1SU��]D�WLS�SRWURãQMH��WUHED�QDþLQLWL�GDWRWHNX�)&7��32'�

4. $NR�MH�WLS�SRWURãQMH�YHüL�RG��SURJUDP�üH�MDYLWL�SRJUHãNX�

=D� ]DGDYDQMH� RSVNUEH� QD� 7RROEDUX�0UHåQLK� 2EMHNDWD� L]DEHUHPR� WLSNX� 2SVNUED�(vidi sliku 8). Kursor prRPMHQL� REOLN� L]� VWUHOLFH� X� NULåLü�� 3RPRüX� PLãD� RGDEHUH� VH�ORNDFLMD� þYRUD� WH� VH� NOLNQH�� 3URJUDP� DNWLYLUD� SDQHO� ]D� GHILQLUDQMH� VYRMVWYD�NDUDNWHULVWLþQLK�]D�WDM�þYRU�NDR�ãWR�MH�SULND]DQR�QD�VOLFL��


GASNET 4.0

6OLND��=DGDYDQMH�RSVNUEH�X�þYRUX

Za unos podataka u panHO�RSVNUEH� X� þYRUX� YULMHGH�SRWSXQR� LVWD� SUDYLOD� NDR� L� ]D�XQRV�SRGDWND�]D�SRWURãQMX�X�þYRUX� 1DNRQ� ãWR� VX� ]DGDQL� VYL� þYRURYL� SRWUHEQR� MH� ]DGDWL� L� VYH� HOHPHQWH�� (OHPHQW� VH�XYLMHN� QDOD]L� L]PH X� GYD� þYRUD�� 3URJUDP� GR]YROMDYD� ]DGDYDQMH� þHWLUL� UD]OLþLWD� WLSD�

elemenata: cijev, ventil, zaklopka te lokalni gubitak.

=D� ]DGDYDQMH� FLMHYL� SRWUHEQLK� ]D� GHILQLUDQMH� PUHåH� SUHPD� VOLFL� �� QD� 7RROEDUX�0UHåQLK� 2EMHNDWD� L]DEHUHPR� WLSNX� &LMHY� �YLGL� VOLNX� �� .XUVRU� SURPMHQL� REOLN� L]�VWUHOLFH� X� NULåLü�� &LMHY� VH� ]DGDMH� VLVWHPRP� .OLN'UDJ�� 3RPRüX� PLãD� RGDEHUH� VH�ORNDFLMD�SROD]QRJ�þYRUD�WH�VH�SULWLVQH�OLMHYD�WLSND�PLãD�QD�þYRU�LOL�X�QHSRVUHGQRM�EOL]LQL�þYRUD��3URJUDP�GHWHNWLUD�þYRU�NRML�MH�QDMEOLåL�NOLNQXWRM�ORNDFLML�L�X�QMHJD�VPMHãWD�MHGDQ�kraj elementa. Dok je tipka miša pritisnuta UD]YODþLPR�HOHPHQW�SUHPD�NUDMQMHP�þYRUX��,]QDG�NUDMQMHJ�þYRUD�LOL�X�QMHJRYRM�QHSRVUHGQRM�EOL]LQL�RWSXVWLPR�OLMHYX�WLSNX�PLãD�SD�SURJUDP�GHWHNWLUD�þYRU�NRML�MH�QDMEOLåL�ORNDFLML�QD�NRMRM�MH�RWSXãWHQD�WLSND�PLãD�L�X�QMHJD�smješta drugi kraj elementa. Program aktivira panel za definiranje svojstva NDUDNWHULVWLþQLK�]D�WDM�HOHPHQW��FLMHY��NDR�ãWR�MH�SULND]DQR�QD�VOLFL��


GASNET 4.0

Slika 12 Zadavanje elementa cijevi

1D�SDQHOX�MH�PRJXüH�]DGDWL�SHW�SRGDWND − Redni broj elementa − Ime elementa − Promjer elementa − Duljina elementa − Visina hrapavosti

Redni broj elemente mora biti u intervalu 1 do 990 te ga program zadaje automatski. Broj mora biti jedinstven te se ne mogu pojaviti dva elementa s istim EURMHP�� =D� VYDNL� EURM� L]YDQ� QDYHGHQRJ� LQWHUYDOD� SURJUDP� üH� MDYLWL� SRJUHãNX�� 1H�prepRUXþD�VH�SURPMHQD�RYRJ�EURMD��XNROLNR�NRULVQLN�WUHED�L]�QHNRJ�UD]ORJD�SUHGHILQLUDWL�RYDM�EURM�SUHSRUXþD�VH�GD�SUHWKRGQR�SURþLWD�SRJODYOMH��

,PH�HOHPHQWD�MH�WHNVW�NRML�SRPDåH�NRULVQLNX�GD�SREOLåH�RSLãH�þYRU��QSU��FMHYRYRG�6DYVND�FHVWD��YHQWLO�QD�NULåDQju …). Ime elementa je opcionalna varijabla. Ukoliko se XSLãH�WHNVW�LGHQWLþDQ�WHNVW�üH�VH�QDüL�L�X�GDWRWHFL�L]OD]QLK�UH]XOWDWD��DNR�VH�RVWDYL�SUD]QR�SURJUDP� QHüH� XSLVDWL� QLãWD� X� GDWRWHNX� L]OD]QLK� UH]XOWDWD�� =D� LGHQWLILNDFLMX� HOHPHQWD�program koristi redni broj elementa a ne njegovo ime.

Osim ovih podataka za cijev je potrebno zadati promjer i duljinu cijevi te visinu hrapavosti stjenke cijevi. Svi podaci zadaju se u metrima. Ukoliko se zada promjer PDQML�RG��PP�SURJUDP�üH�GDWL�XSR]RUHQMH��D�DNR�VH�]DGD�QHgativni promjer ili duljina SURJUDP� üH� MDYLWL� SRJUHãNX��$NR� VH� ]D� YLVLQX� KUDSDYRVWL� VWMHQNH� ]DGD� QXOD�� ]D� YLVLQX�KUDSDYRVWL� X]LPD� VH� VWDQGDUGQD� YLVLQD� KUDSDYRVWL� ]DGDQD� X� EORNX� RSüLK� SRGDWDND�(vidjeti poglavlje 3.6.3.12 i 6.1.1.10).


GASNET 4.0

Svi ostali elementi zadDMX� VH� QD� LGHQWLþDQ� QDþLQ�PHWRGRP�.OLN'UDJ� NDR� ãWR� MH�opisano za cijevi samo što je prethodno na Toolbaru prikazanom na slici 8 potrebno RGDEUDWL�R�NRMHP�HOHPHQWX�MH�ULMHþ��

8�SULPMHUX�VD�VOLNH��HOHPHQW�EURM��MH�]DNORSND�SD�QD�7RROEDUX�0UHåQLK�2EMHNDWD�izaberemo tipku Zaklopka (vidi sliku 8). Klik&Dragom definiramo polazni i krajnji þYRU� �X� SULPMHUX� þYRU� �� L� ��1DNRQ� RWSXãWDQMD� WLSNH�PLãD� SURJUDP� DNWLYLUD� SDQHO� ]D�definiranje zaklopke kao što je prikazano na slici 13.

Slika 13 Zadavanje Zaklopke

Na paQHOX�MH�PRJXüH�]DGDWL�þHWLUL�SRGDWND − Redni broj elementa − Ime elementa − Promjer elementa − Koeficijent gubitka 3UYD� WUL� SRGDWND� ]D� ]DNORSNX� LPDMX� LGHQWLþQR� ]QDþHQMH� NDR� ãWR� MH� RSLVDQR� ]D�

element cijevi. Svijetli promjer zaklopke zadaje se u metrima, a koeficijent lokalnog JXELWND� MH� EH]GLPHQ]LMVND� YHOLþLQD�� $NR� VH� ]D� NRHILFLMHQW� ORNDOQRJ� JXELWND� ]DGD�vrijednost iznad 10000 program pretpostavlja da se simulira situacija u kojoj je RQHPRJXüHQ� SURWRN� NUR]� ]DNORSNX� X� RED� VPMHUD� WH� X� L]OD]QRM� GDWRWHFL� XPMHVWR�numeriþNH�YULMHGQRVWL�NRHILFLMHQWD�LVSLVXMH�REDYLMHVW��%/2.,5$1$��

8�SULPMHUX�QD�VOLFL��L]PH X�þYRURYD��L��QDOD]L�VH�YHQWLO��=DGDMH�VH�QD�LGHQWLþDQ�QDþLQ�NDR�L�RVWDOL�HOHPHQWL��1D�7RROEDUX�0UHåQLK�2EMHNDWD�L]DEHUHPR�WLSNX�Ventil (vidi sliku 8). Klik&Dragom deILQLUDPR�SROD]QL�L�NUDMQML�þYRU��X�SULPMHUX�þYRU��L��1DNRQ�


GASNET 4.0

otpuštanja tipke miša program aktivira panel za definiranje ventila kao što je prikazano na slici 14.

Slika 14 Zadavanje Ventila

1D�SDQHOX�MH�PRJXüH�]DGDWL�þHWLUL�SRGDWND − Redni broj elementa − Ime elementa − Promjer elementa − Koeficijent gubitka 3UYD� WUL� SRGDWND� ]D� ]DNORSNX� LPDMX� LGHQWLþQR� ]QDþHQMH� NDR� ãWR� MH� RSLVDQR� ]D�

element cijevi. Promjer ventila zadaje se u metrima, a vrijede ista pravila kao i kod promjera cijevi. Koeficijent lokalnog gubitkD�YHQWLOD�MH�EH]GLPHQ]LMVND�YHOLþLQD��$NR�VH�za koeficijent lokalnog gubitka zada vrijednost iznad 10000 program pretpostavlja da je ventil zatvoren i u koloni za koeficijent lokalnog gubitka u izlaznoj datoteci ispisuje XPMHVWR�QXPHULþNH�YULMHGQRVWL�REDYLjest "ZATVOREN".

1DNRQ�ãWR�VPR�]DGDOL�VYH�SDUDPHWUH�PUHåH��þYRURYH�L�HOHPHQWH��SRWUHEQR�MH�]DGDWL�L� SDUDPHWUH� QXPHULþNRJ� SURUDþXQD�� ,]ERURP� RSFLMH� 3RVWDY� SURUDþXQD� QD� SRGPHQLMX�3RVWDY� QD� PHQLMX� $ODWL� SRMDYOMXMH� VH� SDQHO� QD� NRPH� MH� PRJXüH� GHILQLUDWL� RVQRYQH SDUDPHWUH�SRWUHEQH�D�SURUDþXQ��VOLND��


GASNET 4.0

6OLND��3RVWDY�SURUDþXQD

1D�RYRP�SDQHOX�PRJXüH�MH�GHILQLUDWL�VHGDP�YHOLþLQD� − Naslov projekta − Broj iteracija − Faktor potrošnje − Vremenski trenutak − Tolerancija tlaka − Tolerancija protoka − Standardna visina hrapavosti

Naslov projekta -� 1DVORY� VH� XSLVXMH� QD� SRþHWNX� GDWRWHNH� XOD]QH� GDWRWHNH� � L�GRVORYQR�VH�LVSLVXMH�X�L]OD]QRM�GDWRWHFL�L�VOXåL�]D�SRYH]LYDQMH�XOD]QH�L�L]OD]QH�GDWRWHNH��3UHSRUXþXMH� VH�X� QDVORY� QDSLVDWL� VYH� SRWUHEQH� NRPHQWDUH� L� NDUDNWHULVWLþQH� SRGDWNH� ]D�

tHNXüX�YDULMDQWX�SURUDþXQD�SURPDWUDQH�SOLQVNH�PUHåH�� Broj iteracija - Pod brojem iteracija podrazumijeva se maksimalno dozvoljeni broj LWHUDFLMD�QXPHULþNRJ�SRVWXSND�]D�RGUH LYDQMH�PDVHQLK�SURWRND� L� WODNRYD�X�þYRURYLPD��=D� QRUPDOQR� ]DGDQH� SRGDWNH� SURUDþXQ� üe završiti u manjem broju iteracija od PDNVLPDOQR� GR]YROMHQRJ�� D� RYR� RJUDQLþHQMH� VOXåL� ]D� ]DXVWDYOMDQMH� SURUDþXQD� X�VLWXDFLMDPD�NDGD�QXPHULþNL�SRVWXSDN�QH�NRQYHUJLUD��7R�VH�PRåH�GRJRGLWL�X�VOXþDMHYLPD�GD� VH� ]DGD� SUHPDOL� RSVNUEQL� WODN� X� RGQRVX� QD� åHOMHQH� RSVNUEQH� NROLþLQH�� RGQRVQR�SUHYHOLNH�SRWURãQMH�]D�]DGDQL�RSVNUEQL�WODN��2SüHQLWR�YULMHGL�SUDYLOR�GD�EURM�SRWUHEQLK�LWHUDFLMD� UDVWH� V� SRUDVWRP� EURMD� HOHPHQDWD�� SRUDVWRP� EURMD� RSVNUEQLK� þYRURYD� L�

porastom broja zatvorenih ventila odnosno nepovratnih zaklopki. U normalnim VLWXDFLMDPD� ]DGDQL� EURM� LWHUDFLMD� WUHED� ELWL� GRYROMQR� YHOLN� GD� VH� X� SURUDþXQX�SRVWLJQH�åHOMHQD� WRþQRVW� ]D� WODN� L�PDVHQL� SURWRN��$NR� WR� QLMH� VOXþDM� SURUDþXQ� WUHED� SRQRYLWL� V�SRYHüDQLP� EURMHP� LWHUDFLMD�� 3UHSRUXþXMH� VH� EURM� LWHUDFLMD� SRVWDYLWL� QD� 100 za male PUHåH�GR��]D�YHOLNH�PUHåH��1D�VOLFL��EURM�LWHUDFLMD�MH�SRVWDYOMHQ�QD�� Tolerancija tlaka -�8�LWHUDWLYQRP�WUDåHQMX�UMHãHQMD��YLGMHWL�SRJODYOMH��.RUDFL�X�

metodi Hardy-&URVVD��X�VYDNRM�LWHUDFLML�SURUDþXQD�VH�NRULJLUDMX�WODNRYL�X�þYRURvima pri þHPX� VH�SDPWL�PDNVLPDOQD�NRUHNFLMD� WODND��7H�NRUHNFLMH�� WHRULMVNL� JOHGDQR��EL� WUHEDOH�SRVWDWL�MHGQDNH�QXOL��PH XWLP�X�QXPHULþNRP�SURUDþXQX�VH�WUDåL�GD�RQH�SRVWDQX�PDQMH�RG� QHNH� XQDSULMHG� ]DGDQH�YULMHGQRVWL� NRMD� VH� ]RYH� WROHUDQFLMD� ]D� SURUDþXQ� WODNa. Iako QXPHULþNL� SRVWXSDN� NRQYHUJLUD� YUOR� EU]R� �SRJRWRYR�NDGD� VH� UH]XOWDWL� SULEOLåH� WRþQRP�UMHãHQMX��QLMH�SRWUHEQR�]DKWLMHYDWL��WRþQRVW�UH]XOWDWD�L]YDQ�WRþQRVWL�QMLKRYRJ�LVSLVD��NRMD�


GASNET 4.0

MH�GHILQLUDQD�EURMHP�GHFLPDOD�LVSLVD�WUDåHQLK�YHOLþLQD��7DNR�VH�]D�WROeranciju za tlak SUHSRUXþXMH�YULMHGQRVW�RG��3D�� Tolerancija protoka -� =D� SOLQVNH� PUHåH� NRMH� LPDMX� SUVWHQDVWX� VWUXNWXUX� LOL� YLãH�]DGDQLK� WODNRYD�� PDVHQL� SURWRFL� RGUH XMX� VH� LWHUDWLYQLP� SRVWXSNRP� X� NRMHP� VH� YUãL�NRUHNFLMD�SURWRND�X�HOHPHQWLPD�NRML�þLQe zatvorenu petlju ( vidjeti poglavlje 5.3 Koraci

u metodi Hardy-Crossa). Iterativni postupak smatra se završenim ( rezultati dovoljno WRþQLP� �� NDGD� NRUHNFLMH� SURWRND� X� VYLP� SHWOMDPD� SDGQX� LVSRG� ]DGDQH� WROHUDQFLMH� ]D�PDVHQH�SURWRNH��3UHSRUXþXMH�VH�WROHUDQFija u iznosu od 0.05 mn3/h , što odgovara ispisu PDVHQLK�SURWRND�JGMH�VH�WUDåL�WRþQD�]QDPHQND�GHVHWLQNL�

Standardna visina hrapavosti - Podatak o standardnoj visini hrapavosti stjenke SULGUXåXMH�VH�VYDNRP�HOHPHQWX�NRMHP�MH�]DGDQD�YLVLQD�KUDSDYRVWL�MHGQDND�nuli (vidjeti SRJODYOMH��3RGDFL�R�HOHPHQWLPD��2YR�RPRJXüXMH�GD�VH�X�PUHåL�X��NRMRM�VYH�FLMHYL�imaju istu visinu hrapavosti stjenke svim elementima ta visina zada preko standardne YLVLQH�KUDSDYRVWL�QD� WDM�QDþLQ�GD�VH�X�EORNX�SRGDWDND�R�HOHPHQWLPD�VYDNom elementu cijevi zada visinu hrapavosti jednaku nuli, a za standardnu visinu hrapavosti zadaje se åHOMHQD� YULMHGQRVW� NRMD� üH� WDGD� ELWL� SULGUXåHQD� VYLP� WLP� HOHPHQWLPD� FLMHYL�� =D� WDNR�zadane visine hrapavosti stjenke njihova vrijednost se jednostavno mijenja promjenom SRGDWND�R�VWDQGDUGQRM�YLVLQL�KUDSDYRVWL��8NROLNR�X�PUHåL�SRVWRML�YLãH� UD]OLþLWLK�YLVLQD�KUDSDYRVWL� WDGD� MH� ORJLþQR� VWDQGDUGQX� YLVLQX� KUDSDYRVWL� LVNRULVWLWL� ]D� ]DGDYDQMH� RQH�YLVLQH�KUDSDYRVWL�NRMD�VH�X�SOLQVNRM�PUHåL�QDMþHãüH�SRMDYOMXMH��

Faktor potrošnje -� ýHVWR� SXWD� VH� SUL� DQDOL]L� SOLQVNLK� PUHåD� XVWDQRYL� GD� MH� LOL�RSVNUEQL� WODN� SUHYHOLN� LOL� GD� VX� SUHGYL HQH� SRWURãQH� NROLþLQH� SUHYHOLNH� ]D� ]DGDQL�opskrbni tlak. Ako postoji rezerva u nivou opskrbnog tlaka zanimljivo je vidjeti koliko bi se mogla SRYHüDWL� SRWURãQMD� X� þYRURYLPD�� D� GD� MRã� XYLMHN� VYL� � SRWURãDþNL� þYRURYL�LPDMX�SURSLVDQL�WODN��$NR�VH�XVWDQRYL��GD�VX�åHOMHQH�SRWURãQMH�SUHYHOLNH�]D�]DGDQL�WODN�LQWHUHVDQWQR� MH� XVWDQRYLWL� NROLNR� EL� SRWURãQMH� WUHEDOR� VPDQMLWL� GD� VH� VYLP� þYRURYLPD�osigura proSLVDQL�WODN��8�WLP�VOXþDMHYLPD�SURPMHQL�SRWURãQLK�NROLþLQD�PRåH�VH�SULVWXSLWL�LOL�VHOHNWLYQR�LOL�OLQHDUQR��)DNWRU�SURPMHQH�SRWURãQMH�XSUDYR�VOXåL�]D�OLQHDUQX�SURPMHQX�SRWURãQLK� NROLþLQD� X� VYLP� þYRURYLPD�� $NR� VH� ]DGDQH� SRWURãQMH� �LOL� RSVNUEH�� QH� åHOH�mijenjDWL�WDM�IDNWRU�VH�]DGDMH�NDR�MHGLQLFD��$NR�VH�QSU��VYH�SRWURãQMH�åHOH�SRYHüDWL�]D�� IDNWRUX� VH� ]DGDMH�YULMHGQRVW�� D� DNR� VH� ]DGDQH�SRWURãQMH� åHOH� VPDQMLWL� ]D��vrijednost faktora treba biti 0.8.

Vrijeme - Ovaj podatak o vremenskom WUHQXWNX�]D�NRML�VH�YUãL�SURUDþXQ�VOXåL�VDPR�u varijanti kada je neka od potrošnji ili opskrba zadane kao vremenski promjenljive pa üH� RYDM� SRGDWDN� GHILQLUDWL� � NROLþLQX� SRWURãQMH� LOL� RSVNUEH�� 9DULUDQMHP� YUHPHQD�automatski se podešavaju potrošnje u takvim þYRURYLPD�WH�VH�SRQDYOMDQMHP�SURUDþXQD�VWDFLRQDUQRJ� VWUXMDQMD� X� SOLQVNRM� PUHåL� GRELYD� VHNYHQFD� UH]XOWDWD� NRMD� GDMH� XYLG� X�GLQDPLþNR� SRQDãDQMH� SOLQVNH� PUHåH�� =D� PUHåX� GHILQLUDQX� QD� VOLFL� �� WDM� SRGDWDN� MH�MHGQDN� QXOL�� ãWR� ]QDþL� GD� üH� VH� X� þYRURYLPD� �� L� �� V vremenski promjenljivim potrošnjama prema Sl.6 i Sl.7) potrošnje uzimati za trenutak t=0.

Nakon što su svi podaci definirani potrebno je podatke spremiti na disk. Izborom tipke Spremi dokument na Osnovnom Toolbaru pojavljuje se standardni Windows dijalRJ� SUHNR� NRMHJ� GHILQLUDPR� LPH� GDWRWHNH� � �SOQ�� X� NRMX� üH� SURJUDP� SRKUDQLWL�podatke.


GASNET 4.0

2.1.3. Korekcija podataka

Program PipeLine dozvoljava korekciju svih parametara koji su prethodno zadani. 'D�EL�NRUHNFLMD�XRSüH�ELOD�PRJXüD�SRWUHEQR�MH�L]DüL�L]�]DGDYDMXüHJ�L�SUHüL�X�RGDELUQL�QDþLQ�UDGD�RGDELURP� WLSNH�2GDELU�QD�2VQRYQRP�WRROEDUX� LOL�RSFLMH�2GDELU�QD�PHQLMX�2EOLNRYDQMH��1DNRQ�RGDELUD�SURJUDP�PLMHQMD�NXUVRU�L]�NULåLüD�X�VWUHOLFX��.RUHNFLMD�üH�se primjenjivati samo na objekte koji su selektirani.

��2EMHNWH�MH�PRJXüH�VHOHNWLUDWL�QD�WUL�QDþLQD� − Pojedini objekt selektira se da se na njega klikne mišem − Grupa objekata se selektira klik&dragom. Klikne se na radnu površinu NRMD� QH� VDGUåL� REMHNW� WH� VH� UD]YXþH� SUDYRNXWQLN� VHOHNFLMH�� 6YL� REMHNWL�

koji se makar i jednim dijelom nalaze unutar pravokutnika selekcije postaju selektirani

− 9LãH� REMHNDWD� PRJXüH� MH� VHOHNWLUDWL� 6KLIW.OLNRP� QD� VYDNL� SRMHGLQL�objekt.

3URJUDP�RNR�VHOHNWLUDQRJ�REMHNWD�FUWD�WUDFNHU��2NR�REMHNWD�WLSD�þYRU�FUWD�VH�WUDFNHU�NRML� VH� VDVWRML� RG� SUDYRNXWQLND� L� �� WRþDka dok se oko objekata tipa element tracker VDVWRML�VDPR�RG�GYLMH�WRþNH�QD�NUDMHYLPD�HOHPHQWD�NDR�ãWR�MH�SULND]DQR�QD�VOLFL��

Slika 16. Prikaz selektiranih objekata

2EMHNW�WLSD�þYRU�MH�PRJXüH�VHOHNWLUDWL�DNR�NOLNQHPR�ELOR�JGMH�XQXWDU�þYRUD��PH Xtim REMHNW�WLSD�HOHPHQW�PRJXüH�MH�VHOHNWLUDWL�DNR�NOLNQHPR�X�QHSRVUHGQRM�EOL]LQL�QMHJRYRJ�VUHGLãWD��VUHGLãWH�HOHPHQWD�VH�QDOD]L�X�EOL]LQL�R]QDNH�þYRUD�NRML�VH�LVSLVXMH�L]QDG�VUHGLãWD�HOHPHQWD�� 'UXJL� QDþLQ� VHOHNFLMH� MH� VHOHNWLUDQMH� SRPRüX� SUDYRNXWQLND� VHOHkcije. 3UDYRNXWQLN� WUHWLUD� VHOHNWLYQR� SRGUXþMH� HOHPHQWD� NDR� SUDYRNXWQLN� þLML� MH� HOHPHQW�dijagonala kao na slici 17.


GASNET 4.0

6OLND��3RGUXþMD�VHOHNFLMH 0RJXüH�MH�NRULJLUDWL�

− 3RGDWNH�R�REMHNWX��þYRUX�L�LOL�HOHPHQWX� − 3RORåDM�þYRUD�L�LOL�HOHPHQWD − *UDILþNL�SULND]�REMHNWD − Numeraciju objekta − %ULVDWL�SRVWRMHüL�REMHNW − Kopirati objekte

2.1.3.1. �.RUHNFLMD�SRGDWDND�R�REMHNWX��þYRUX�LOL�elementu)

3RGDWNH� R� REMHNWX� �þYRUX� LOL� HOHPHQWX�� mijenjamo tako da selektirani element DoubleKliknemo. Program aktivira dijalog panel (isti kao i kod unosa podataka) na NRPH�PRåHPR�L]PLMHQLWL�ELOR�NRML�SRGDWDN�R�]DGDQRP�HOHPHQWX��

2.1.3.2. .RUHNFLMD�SRORåDMD�þYRUD 3RORåDM�MHGQRJ�LOL�YLãH�þYRURYD�PRJXüH�MH�PLMHQMDWL�MHGQRVWDYQLP�.OLN'UDJRP��1DMSULMH� MH� SRWUHEQR� VHOHNWLUDWL� þYRU� LOL� þYRURYH� NRMH� åHOLPR� SRPDNQXWL�� =DWLP� LK��.OLN'UDJRP� SRPDNQHPR� QD� åHOMHQX� ORNDFLMX�� 6YH� HOHPHQWH� NRML� VX� VSRMHQL� X�SRPDNQXWH�þYRURYH�SURJUDP�SRPLþH�VKRGQR�QRYRP�SRORåDMX�þYRUD��7DNR�GD�VH� VOLND�VDPR�JHRPHWULMVNL�PLMHQMD��D�VSRM�þYRURYD�L�HOHPHQDWD�RVWDMH�nepromijenjen.

2.1.3.3. .RUHNFLMD�SRORåDMD�HOHPHQWD

6� RE]LURP� GD� VH� HOHPHQW� XYLMHN� QDOD]L� L]PH X� GYD� þYRUD�� ]D� JHRPHWULMVNX�NRUHNFLMX� SRORåDMD� HOHPHQWD� SRWUHEQR� MH� NRULJLUDWL� SRORåDM� NUDMQMLK� WRþDND� HOHPHQWD�RGQRVQR�þYRURYD��NDR�ãWR�MH�RSLVDQR�X�SRJODYOMX�� 8NROLNR�åHOLPR�SURPLMHQLWL�SRORåDM�HOHPHQWD�X�PUHåL� WM��GD�VH�QD H� L]PH X�QHND�GYD� GUXJD� þYRUD�� SRWUHEQR� MH� QDMSULMH� VHOHNWLUDWL� HOHPHQW� NRMHP� SRORåDM� PLMHQMDPR��

Selektirani þYRU

Selektirani element

7UDFNHU�WRþND

3RGUXþMH�VHOHNFLMH�elementa (pravokutnik)

3RGUXþMH�VHOHNFLMH�elementa (klik)

3RGUXþMH�VHOHNFLMH�þYRUD


GASNET 4.0

Element se selektira tako da kliknemo u blizini centra elementa. Element je selektiran kada se na njegovLP�NUDMQMLP�WRþNDPD�SRMDYH�WUDFNHU�WRþNH�NDR�QD�VOLFL��L��=DWLP�se pozicioniramo mišem iznad tracker� WRþNH� �RQRJ� NUDMD� HOHPHQWD� NRMHP� åHOLPR�SURPLMHQLWL�GROD]QL�RGOD]QL�þYRU��.XUVRU�SURPMHQL�REOLN�X�NRVX�GXSOX�VWUHOLFX�NDR�ãWR�je prikazano na slici 18.

6OLND��0LMHQMDQMH�SRORåDMD�HOHPHQWD��tj.�NUDMQMHJ�þYRUD��

$NFLMRP�.OLN'UDJ�SRPLþHPR�HOHPHQW�QD�ORNDFLMX�þYRUD�NRML�åHOLPR��3RPLFDQMH�HOHPHQWD�QLMH�NRQWLQXLUDQR�NDR�X�VOXþDMX�SRPLFDQMD�þYRURYD��YLGL�SRJODYOMH��YHü�HOHPHQW�SUHVNDNXMH�RG�þYRUD�GR�þYRUD�X�SUDYFX�X�NRMHP�UD]YODþLPR�PLãD�� 2.1.3.4. 3URPMHQD�JUDILþNRJ�L]JOHGD�REMHNWD

=D� VYDNL� HOHPHQW� PUHåH� PRJXüH� MH� SURPLMHQLWL� QHND� RG� QMHJRYLK� JUDILþNLK�svojstava:

− 2EOLN�þYRUD − Boju objekta − Boju linije kojom je objekt nacrtan − Debljinu linije − Tip slova

Prema� GHIDXOWQRM� SRVWDYL� SURJUDP� FUWD� þYRU� XQXWDU� NYDGUDWD� þLMD� MH� YHOLþLQD�GHILQLUDQD�QD�SDQHOX�3RVWDY�FUWHåD��7DM�SDQHO�VH�DNWLYLUD� L]ERURP�RSFLMH�3RVWDY�FUWHåD�QD� SRGPHQLMX� 3RVWDY� �6HWXS�� QD� PHQLMX� $ODWL�� 1D� WRP� PHQLMX� PRåHPR� SURPLMHQLWL�GHIDXOWQX�YHOLþLQX�þvora.

$NR� åHOLPR� SURPLMHQLWL� L� YHOLþLQX� L� L]JOHG� þYRUD� SRWUHEQR� MH� SUYR� NOLNRP� þYRU�VHOHNWLUDWL��3URJUDP�]D�VHOHNWLUDQL�þYRU�QDFUWD�WUDFNHU��.OLN'UDJRP�QD�ELOR�NRMX�WRþNX�WUDFNHUD�UD]YODþLPR�þYRU�QD�YHOLþLQX�NRMX�åHOLPR� 3URPMHQD� ERMH� MHGQRJ� LOL� YLãH� åHOjenih objekata vrši se aktiviranjem standardnog

Windows panela Color kojeg aktiviramo izborom opcije Boja objekta na meniju Oblikovanje. Odabirom boje na panelu program automatski mijenja boju selektiranih objekata. Svi objekti koji se crtaju nakon promjenH�ERMH� LPDWL� üH�ERMX� NRMD� MH� ]DGQML�puta odabrana na panelu Color.

1D�LGHQWLþDQ�QDþLQ�VH�PLMHQMD�ERMD�OLQLMH�V�NRMRP�MH�REMHNW�QDFUWDQ��3URPMHQD�ERMH�OLQLMH�MHGQRJ�LOL�YLãH�åHOMHQLK�REMHNDWD�YUãL�VH�DNWLYLUDQMHP�VWDQGDUGQRJ�:LQGRZV�SDQHOD�Color kojeg aktiviramo izborom opcije Boja linije na meniju Oblikovanje. Odabirom boje na panelu program automatski mijenja boju selektiranih objekata. Svi objekti koji VH� FUWDMX� QDNRQ� SURPMHQH� ERMH� LPDWL� üH� ERMX� OLQLMH� NRMD� MH� ]DGQML� SXWD� RGDEUDQD� QD�panelu Color.


GASNET 4.0

Ukoliko je selektiran jedan objekt te stisnemo tipku Alt+Return pojavi se panel Shape Properties. 3DQHO� MH� PRJXüH� DNWLYLUDWL� DNR� NOLNQHPR� GHVQRP� WLSNRP� PLãD�SRMDYLWL�üH�VH�SRSup meni na kome je potrebno odabrati opciju Properties.

3RPRüX�RYRJ�SDQHOD�PRJXüH�MH�SUomijeniti debljinu linije kojom je objekt nacrtan. 3RWUHEQR�MH�VDPR�QD�SRGUXþMX�2XWOLQH�:HLJKW�SRGHVLWL�GHEOMLQX�OLQLMH�X�SLNVOLPD��$NR�VH�]D�GHEOMLQX�OLQLMH�SRVWDYL��SURJUDP�QHüH�FUWDWL�OLQLMX� Na ovom panelu�MH�PRJXüH�RVWYDULWL�GD�REMHNWL�QHPDMX�ERMX�Wj. da su prozirni ako XNOMXþLPR�RSFLMX�)LOO�1RQH� Na ovom panelu�MH�PRJXüH�RVWYDULWL�GD�REMHNWL�NRULVWH�GHIDXOWQL�VLVWHPVNL�IRQW�DNR�XNOMXþLPR� RSFLMX� 6\VWHP� )RQW�1RQH��8NOMXþHQMH� RYH� RSFLMH� VH� QH� SUHSRUXþXMH� MHU� VH�

sistemski fontovi (ekranski) relativno loše rezolucije.

3URPMHQX� WLSD� VORYD� MHGQRJ� LOL� YLãH� åHOMHQLK� REMHNDWD� YUãL� VH� DNWLYLUDQMHP�standardnog Windows panela Font kojeg aktiviramo izborom opcije Font na meniju 2EOLNRYDQMH�� 2GDELURP� )RQWD� �WLSD� VORYD�� YHOLþLQH�� ERMH� LWG�� QD� SDQHOX� SURJUDP�automatski mijenja tip slova selektiranih objekata. Svi objekti koji se crtaju nakon SURPMHQH� WLSD� VORYD� LPDWL� üH� WLS� VORYD� NRMD� MH� ]DGQML� SXWD� RGDEUDQD� QD� SDQHOX� )RQW��8NROLNR�NRULVQLN� LPD�SUREOHPD�VH�SLVDQMHP�GLMDNULWLþNLK�]QDNRYD� �þüã å��SRWUHEQR� MH�provjeriti na panelu Font je li aktiviran Script Central Europien umjesto standardnog Western.

2.1.4. Brisanje objekata

8NROLNR�MH�VHOHNWLUDQ�MHGDQ�LOL�YLãH�REMHNDWD�WH�VWLVQHPR�WLSNX�'HOHWH�REMHNWL�üH�ELWL�REULVDQL��%ULVDQMH�MH�PRJXüH�DNWLYLUDWL�DNR�NOLNQHPR�GHVQRP�WLSNRP�PLãD�SRMDYLWL�üH�VH�pop-up meni na kome je potrebno odabrati opciju Delete. Brisanje selektiranih objekata MH�WDNR HU�PRJXüH�L]ERURP�RSFLMH�2EULãL�QD�PHQLMX�8UHGL�

.RG�EULVDQMD�þYRUD�SRWUHEQR�MH�YRGLWL�UDþXQD�GD�OL�MH�þYRU�SROD]QL�LOL�GROD]QL�þYRU�nekog�HOHPHQWD��1DNRQ�EULVDQMD�þYRUD�X�NRPH�VX�VSRMHQL�HOHPHQWL��HOHPHQWL�NRML�VX�ELOL�VSRMHQL� X� WRP� þYRUX� SURQDüL� üH� VH� VOLMHGHüL� QDMEOLåL� þYRU� NDR� VYRM� NUDMQML� þYRU��=ERJ�WRJD� MH� SRWUHEQR� SULMH� EULVDQMD� þYRUD� SUYR� HOHPHQWH� SUHVHOLWL� JGMH�PL� WR� åHOLPR� LOL� LK�REULVDWL�DNR�QDP�QH�WUHEDMX�WH�RQGD�REULVDWL�þYRU�

2.1.5. Promjena rednog broja objekta

3URPMHQD�UHGQRJ�EURMD�þYRUD� LOL�HOHPHQWD�MH� UHODWLYQR�RSDVQD�RSFLMD��5HGQL�EURMD�þYRUD� LOL� HOHPHQWD� MH� MHGLQVWYHQL� EURM� SUHPD� NRPH� LK� SURJUDP� *DVQHW� UDVSR]QDMH� L�IRUPLUD� PUHåX�� 3RMDYD� GYD� þYRUD� LOL� HOHPHQWD� V� LVWLP� UHGQLP� EURMHP� GRYHVWL� üH� GR�greške u programu Gasnet.

$NR�MH�SRWUHEQR��]ERJ�QHNRJ�UD]ORJD��PLMHQMDWL�EURM�þYRUD�LOL�HOHPHQWD�SRWUHEQR�MH�YRGLWL�UDþXQD�GD�MH�QRYL�UHGQL�EURM�MHGLQVWYHQ�L�GD�MH�PDQML�RG�PDNVLPDOQRJ�EURMD�þYRUD�odnosno elementa.

6DPRP�PLMHQMDQMX�UHGQRJ�EURMD�SULOD]LPR�QD�VOLMHGHüL�QDþLQ��8NROLNR�MH�VHOHNWLUDQ�jedan objekt te stisnemo tipku Alt+Return pojavi se panel Shape Properties. Panel je PRJXüH� DNWLYLUDWL� DNR� NOLNQHPR� GHVQRP� WLSNRP�PLãD� SRMDYLWL� üH� se pop-up meni na kome je potrebno odabrati opciju Properties. Na tom panelu definiran je redni broj


GASNET 4.0

þYRUD� LOL� HOHPHQWD� NRML� MH� PRJXüH� SURPLMHQLWL�� $NR� MH� QRYL� UHGQL� EURM� YHüL� RG�PDNVLPDOQRJ� EURMD� þYRUD� LOL� HOHPHQWD� QD� LVWRP� SDQHOX� SRWUHEQR� MH� SURPLMHQLWL� i maksimalni broj.

2YLP�VH�SRVWXSNRP�PLMHQMD�VWYDUQL�UHGQL�EURM��X�GDWRWHFL�UH]XOWDWD�þYRU�LOL�HOHPHQW�üH�ELWL� GHILQLUDQL�RYLP�QRYLP�EURMHP��1MHJRYD� JUDILþND� UHSUH]HQWDFLMD� �QD� VOLFL�� üH� L�dalje ostati ista. Da bi uskladili stvarni broj s izgledom na slici potrebno je da selektirani objekt DoubleKliknemo. Program aktivira dijalog panel (isti kao i kod unosa SRGDWDND��QD�NRPH�PRåHPR�L]PLMHQLWL�SRGDWDN�R�UHGQRP�EURMX��

.RULVQLNX� MH� RVWDYOMHQD� PRJXüQRVW� GD� QD� VOLFL� SRG� UHGQL� EURM� XSLãH� ELOR� NRML�troslovni asFL�WHNVW�NRML�üH�VH�SRMDYLWL�QD�FUWHåX��GRN�üH�X�GDWRWHFL� UH]XOWDWD�SURJUDP�L�GDOMH� þYRU�YRGLWL� SUHPD� UHGQRP�EURMX��2YD�PRJXüQRVW� MH�RVWDYOMHQD�NRG� UD]YRMD�YLãH�YHU]LMH� SURJUDPD� JGMH� üH� VH� L� LQIRUPDFLMD� R� R]QDFL� QD� VOLFL� SUHEDFLYDWL� X� GDWRWHNX�rezultata prRUDþXQD�

2.1.6. Kopiranje objekata

6YH� REMHNWH� XQXWDU� UDGQH� SRYUãLQH� SURJUDPD� 3LSH/LQH� PRJXüH� MH� NRSLUDWL�� 1D�UDVSRODJDQMX�VX�GYLMH�PRJXüQRVWL��6HOHNWLUDQH�REMHNWH�MH�PRJXüH�NRSLUDWL�X�&OLSERDUG�izborom opcije Kopiraj na meniju Uredi ili pritiskom na tipku Ctrl+C. Kopiranje iz &OLSERDUGD� X� UDGQX� SRYUãLQX� �3UR]RU�� PRJXüH� MH� L]ERURP� RSFLMD� 8PHWQL� QD� PHQLMX�8UHGL� LOL� SULWLVNRP� QD� WLSNX� &WUO�9�� 2YDM� QDþLQ� NRSLUDQMD� VWYDUD� LGHQWLþQH� REMHNWH�REMHNWLPD� NRML� VX� ELOL� VHOHNWLUDQL��2EMHNWL� VX� LGHQWLþQL� SR� SRORåDMX�REOLNX� ERji i svim SDUDPHWULPD�SD�WDNR�L�UHGQRP�EURMX��=QDþL�L]YRUQL�L�NRSLUDQL�REMHNW�LPDWL�üH�LVWL�UHGQL�broj što je nedozvoljeno. Potrebno je promijeniti redne brojeve kao što je opisano u poglavlju 2.1.5.

'UXJL�QDþLQ�NRSLUDQMD�REMHNDWD�MH�GD�VHOHNWLUDQH�REMHNWH�kliknemo lijevom tipkom PLãD�GRN�MH�VWLVQXWD�WLSND�6KLIW�L�SRYXþHPR�QD�QRYX�SR]LFLMX��3URJUDP�üH�QD�RYDM�QDþLQ�NRSLUDWL� VHOHNWLUDQH� REMHNWH� DOL� üH� QRYLP� REMHNWLPD� SULGUXåLWL� DGHNYDWQH� QRYH� UHGQH�EURMHYH��3RWUHEQR�MH�REUDWLWL�SDåQMX�GD�üH�QD�QRYX�SR]LFLMX�ELWL�SRPDNQXWL�VYL�þYRURYL�L�YHüLQD�HOHPHQDWD��1HNL�HOHPHQWL�üH�RVWDWL� L�GDOMH�VPMHãWHQL� L]PH X�GYD�VWDUD�þYRUD�� WH�HOHPHQWH�MH�SRWUHEQR�UXþQR�SUHPMHVWLWL�QD�QRYX�SR]LFLMX�NDR�ãWR�MH�RSLVDQR�X�SRJODYOMX�2.1.3.3.

2.1.7. 3URUDþXQDYDQMH�SDUDPHWDUD�PUHåH Nakon što su definirani svi podaci kao što je to definirano u poglavlju 2.1.2. SDUDPHWUL� PUHåH� VH� SURUDþXQDYDMX� DNR� VH� L]DEHUH� RSFLMD� 3URUDþXQDM� QD�PHQLMX�$ODWL��2GDELURP� RYH� RSFLMD� SURJUDP�3LSH/LQH� LVSLVXMH� VYH� SRGDWNH� SRWUHEQH� ]D� SURUDþXQ� X�

datoteku ULAZ.DAT te nakoQ� WRJD� SRNUHþH� SURJUDP� *DVQHW�� 8� SRVHEQRP� SUR]RUX�prikazanom na slici 19 vide se sve poruke programa Gasnet.


GASNET 4.0

Slika 19 Izgled programa GASNET

U programu Gasnet se izvrše svi testovi ulaznih podataka i ako u ulaznim podacima nema pogreške program metodom Hardy –�&URVVD�SURUDþXQD�VYH�SDUDPHWUH�PUHåH��

8NROLNR�SRVWRML�SRJUHãND�X�XOD]QLP�SRGDFLPD��SURJUDP�üH�LVSLVDWL�QD�HNUDQ�EURM�L�RSLV�SRJUHãNH� �YLGMHWL�SRJODYOMH�� WH�üH� VWDWL��$NR�VX�XOD]QL�SRGDFL� LVSUDYQL�SURJUDP�NUHüH� X� LWHUDWLYQL� SURUDþXQ� RGUH LYDQMD� WODNRYD� L� SRWURãQML� X� þYRURYLPD� WH� PDVHQLK�protoka kroz elemente. Na kraju svake iteracije, na ekranu se ispisuje jedan red koji VDGUåL� SRGDWNH� R� EURMX� WHNXüH� LWHUDFLMH�� PDNVLPDOQRM� NRUHNFLML� PDVHQRJ� SURWRND��PDNVLPDOQRM�NRUHNFLML�WODND�L�EURMX�þYRUD�X�NRMemu se pojavljuje maksimalna korekcija WODND��7LMHNRP�LWHUDWLYQRJ�SRVWXSND�NRUHNFLMH�PDVHQRJ�SURWRND�L�WODND�üH�VH�VPDQMLYDWL��D� SURJUDP� üH� VH� ]DXVWDYLWL� NDGD� RQH� SDGQX� LVSRG� XQDSULMHG� ]DGDQLK� WROHUDQFLMD� ]D�maseni protok i tlak. Primjer ispisa programa GASNET na ekran, za ulazne podatke SUHPD� VOLFL� �� QDOD]L� VH� QD� VOLFL� �� 5H]XOWDWL� SURUDþXQD� QDOD]LW� üH� VH� X� GDWRWHFL� SRG�QDVORYRP��LPH�XOD]QH�GDWRWHNH��'$7��8NROLNR�X�SUHGYL HQRP�EURMX�LWHUDFLMD��SRJODYOMH��QLMH�SRVWLJQXWD�åHOMHQD�WRþQRVW�SURJUDP�WDNR HU�]DYUãDYD�L�LVSLVXMH�UH]XOWDWH��8�WRP�VOXþDMX�WUHED�SRYHüDWL�EURM�LWHUDFLMD�L�SRQRYLWL�SURUDþXQ�

2.1.8. Pregled i ispis rezultata

1DNRQ�ãWR�MH�]DYUãLR�V�SURUDþXQRP�SURJUDP�*DVQHW� LVSLVXMH�SRUXNX��]D�QDVWDYDN�pritisnite tipku enter". Nakon što je tipka pritisnuta program PipeLine aktivira tekst editor NPP (Notepad+) u kome otvara datoteku izlaznih rezultata kao što je prikazano na slici 20.


GASNET 4.0

6OLND��,]JOHG�UH]XOWDWD�SURUDþXQD�X�WHNVW�HGLWRUX�133�

5H]XOWDWL�SURUDþXQD�SULND]DQL�X�WHNVW�HGLWRUX�PRJX�VH�X�HGLtoru pregledati, urediti WH� LVSLVDWL�� VXJHVWLMD� MH� GD� VH� GRSLãH� X� SRGDWNH� NRMD� MH� WR� YHU]LMD� SURUDþXQD�PUHåH�� V�NRMRP�VYUKRP�L�X�NRMLP�XYMHWLPD�MH�SURUDþXQDWD�L�RVWDOH�SRGDWNH�NRML�üH�QDNRQ�QHNRJ�vremena biti zaboravljeni)

Osim što se rezultati mogu pregledati u tekstualnom obliku program generira i tri JUDILþND�SULND]D�SURUDþXQD� Izborom na meniju Pogled opcije Prikaz rezultat program aktivira podmeni na NRMHP�MH�PRJXüH�RGDEUDWL�MHGDQ�RG�þHWLUL�PRJXüD�SRJOHGD�� 3UR]RU�GRNXPHQWD�PRåH�ELWL�SULND]DQ�QD�þHWLUL�QDþLQD��9LHZ��

− Osnovni pogled − 2D pogled − Tlakovi u 3D pogledu − Protoci u 3D pogledu 2VQRYQL�SRJOHG�VOXåL�]D�FUWDQMH�L�]DGDYDQMH�VYLK�SDUDPHWDUD�PUHåH��-HGLQR�X�WRP�SRJOHGX�PRJXüH�MH�VWDUWDWL�SURJUDP�*DVQHW�NRML�QD�WHPHOMX�]DGDQLK�SRGDWDND�SURUDþXQD�PUHåX��2VWDOD�WUL�SRJOHGD�VOXåH�]D�SULND]�UH]XOWDWD�SURUDþXQD��

8��'�SRJOHGX�SULND]XMX�VH�UH]XOWDWL�SURUDþXQD�� − WODNRYL�L�SURWRFL�]D�VYDNL�HOHPHQW�L�þYRU�LVSLVDQL�VX�SRUHG�SULSDGDMXüHJ�þYRUD�HOHPHQWD


GASNET 4.0

− brzine i smjer strujanja u elementima (strelica pored elementa) − protoci (strelica na elementu) − debljina cijevi (debljina cijevi proporcionalna je debljini linije)

Na slici 21 prikazan je osnovni pogled i 2D pogled.

Slika 21. Osnovni pogled i 2D pogled

U 2D pogledu program Gasnet ispisuje rezultate na defaultno mjesto (iznad VUHGLãWD� HOHPHQWD�� =ERJ� WRJD�PRåH� GRüL� GR� SUHNULYDQMD� LVSLVDQLK� SRGDWDND�� 3RPRüX�PLãD�.OLNGUDJRP�PRJXüH�MH�LVSLVDQH�UH]XOWDWH�UD]PMHVWLWL�SR�åHOML�NRULVQLND� 8� SRJOHGX� 7ODNRYL� X� �'� SRJOHGX� SULND]DQL� VX� V� YLVLQRP� VWXSLüD� X� SRMHGLQRP�þYRUX�� D� X� SRJOHGX� 3URWRFL� X� �'� SRJOHGX� SULND]DQH� VX� RSVNUEH� L� SRWURãQMH� SRPRüX�

piramida kao što je prikazano na slici 22.

Slika 22. Tlakovi i protoci u 3D pogledu


GASNET 4.0

8� VYDNRP� RG� RYLK� SRJOHGD� PRJXüH� MH� FUWDWL� L� RSLVLYDWL� FUWHå� V� VWDQGDUGQLP�PipeLine objektima kao i s O/(�REMHNWLPD��7L�REMHNWL�ELWL�üH�YLGOMLYL�VDPR�X�SRJOHGX�X�kojem su nastali.

2.2. 8UH LYDQMH�L]JOHGD�FUWHåD

2.2.1. Upotreba OLE objekata

Program PipeLine je OLE container�SURJUDP�ãWR�]QDþL�GD�MH�XQXWDU�UDGQH�SRYUãLQH�SUR]RUD�PRJXüH�SRKUDQLWL�VDGUåDM�ELOR�NRMHJ�2/(�Verver programa. Na slici 23 prikazan je cjevovod zajedno s 5 OLE objekata.

Slika 23 Prikaz OLE objekata

Ne slici je vidljivo da su umetnuti dva Word dokumenta (jedan u raspakiranom obliku(tekst "Test OLE objekata"), a jedan u obliku ikone), dvije slike (jedna u raspakiranom obliku (znak Fakultet strojarstva i brodogradnje-a), a jedan u obliku ikone) te zvuk. 6YH� WH� 2/(� REMHNWH� PRJXüH� MH� HGLWLUDWL� �2WYRUHQH� REMHNWH� XQXWDU�SURJUDPD� 3LSH/LQH� D� ]DWYRUHQX� XQXWDU� PDWLþQRJ� SURJUDPD�� 3RPRüX� RYLK� REMHNDWD�PRJXüH�MH�PUHåX�GRGDWQR�RSLVDWL�L�SRKUDQLWL�SRGDWNH��3UHSRUXND�MH�GD�VH�XPHWQXWL�2/(�REMHNWL�YH]XMX�SRPRüX�OLQND�QD�GDWRWHNX��7LPH�VPDQMXMHPR�YHOLþLQX�L]YRUQH�GDWRWHNH��D�GDWRWHNX�2/(�REMHNWD�MH�PRJXüH�QH]DYLVQR�PLMHQMDWL�L�SUHJOHGDYDWL�

Za umetanje OLE objekata� X� SRVWRMHüL� GRNXPHQW� WUHED� QD� PHQX-u Uredi treba izabrati stavku Umetni Novi Objekt. Izbor ove stavke menua aktivira prozor prikazan na slici 24.


GASNET 4.0

Slika 24. Prozor za umetanje OLE objekta

3RVWRMH� GYLMH� PRJXüQRVWL� NUHLUDQMD� 2/(� REMHNWD�� 0RJXüH� MH� XQutar dokumenta kreirati novi objekt s bilo koje OLE server aplikacijom (Word, Excel, Bitmap image, 0DWKFDG�LWG��=D�RYDM�QDþLQ�NUHLUDQMD�REMHNWD�SRWUHEQR�MH�RGDEUDWL�RSFLMX�&UHDWH�1HZ��2SFLMRP� &UHDWH� IURP� )LOH� PRJXüH� MH� XYXüL� X� GRNXPHQW� GUXJL� GRNXPHQW� UD]Yijen u nekoj drugoj aplikaciji.

Za Otvaranje i editiranje OLE objekta treba selektirati jedan OLE objekt te na menu-X�8UHGL�L]DEUDWL�VWDYNX��2EMHNW��XVWYDUL�RYD�RSFLMD�L]JOHGD�PDOR�GUXJDþLMH�QDMSULMH�je ispisan tip OLE objekta, dakle (tip OLE objekta) Objekt). Nakon izbora pojave se dva podmenija Open i Edit. Oba dva izbora mijenjaju�VDGUåDM�2/(�REMHNWD�VDPR�RSFLMD�2SHQ� RWYDUD� 2/(� REMHNW� XQXWDU� PDWLþQH� DSOLNDFLMH� �:RUG�� ([FHO�� %LWPDS� LPDJH��0DWKFDG� LWG�� QSU�� 2WYDUD� VH�:RUG� DSOLNDFLMD� X� QMX� VH� NRSLUD� VDGUåDM�OLE objekta, a QDNRQ� ]DYUãHWND� UDGD� X�:RUGX� VDGUåDM� VH� SRQRYR� YUDüD� X� 2/(� REMHNW� VSUHPOMHQ� X�datoteci programa PipeLine), a opcija Edit otvara OLE objekt unutar programa PipeLine SRPRüX server dijela OLE aplikacije (Word, Excel, Bitmap image, Mathcad itd.).

2.2.2. Upotreba objekata za crtanje i opisivanje 8SRWUHED�REMHNDWD� ]D� FUWDQMH� L� RSLVLYDQMH�PRJXüH� MH�PUHåX� MRã� GRGDWQR� RSLVDWL� L�

ukrasiti. Izborom opcije Crtaj na meniju Alati aktivira se podmeni s šest opcije:

− Liniju − Pravokutnik − Zaobljeni pravokutnik − Elipsu − Poligon − Tekst

Za zadavanje objekata za crtanje i opisivanje najprije je potrebno na podmeniju izabrati jednu od opcija kao što je prokazano na slici 25.


GASNET 4.0

Slika 25. Menu Alati

2VLP�L]ERUD�PUHåQRJ�REMHNWD�SUHNR�PHQLMD�SURJUDP�SRGUåDYD�L�EUåL�QDþLQ�RGDELUD preko toolbara objekata za crtanje i opisivanje kao što je prikazano na slici 26.

Slika 26 Toolbar objekata za crtanje i opisivanje

Kada se na meniju ili toolbaru izabere objekt kursor miša promjeni izgled i XPMHVWR�VWUHOLFH�SULNDåH�VH�NULåLü��'RWLþQL�objekt crta se unutar radne površine prozora klik&dragom.

Ukoliko korisnik ima problema pri upisivanju teksta vjerojatno nije nacrtao (klik&dragom) dovoljno veliki okvir za upis teksta. Ako program ne upisuje GLMDNULWLþNH� ]QDNRYH� �ýûäâ �� SRWUHEQR� MH� QD� SDQelu FONT promijeniti Script iz Western u Central Europien.

2.3. 5D]JUDGQMD�PUHåH�QD�SRGVXVWDYH ýHVW�MH�VOXþDM�GD�MH�MHGQD�PUHåD�UD]JUD HQD�QD�SRGVXVWDYH�� WM�� MHGQD�YLVRNRWODþQD�PUHåD� MH�VSRMHQD�QD�MHGQX�LOL�YLãH�VUHGQMHWODþQLK�PUHåD��D�RYH�QD�YLãH�QLVNRWODþQLK. U SURJUDPX� 3LSH/LQH� XJUD HQD� MH� RGUH HQD� DXWRPDWL]DFLMD� GD� EL� VH� GRELOD� YHüD�SUHJOHGQRVW� L� GRVWXSQRVW� VYLK� WLK� PUHåD�� 8NROLNR� MH� VHOHNWLUDQ� MHGDQ� þYRU� �RELþQR�SULNOMXþQL�þYRU�SRGVXVWDYD�QSU��UHGXNFLRQD�VWDQLFD��WH�VWLVQHPR�WLSNX�0�SURJUDP�RWYDUD�

datoteku�V�LPHQRP�EURM�þYRUDBP�SOQ�X�IROGHUX��PDSL��NRMD�LPD�LVWR�LPH�NDR�L�L]YRUQD�GDWRWHND�� 1SU�� DNR� X� GRNXPHQWX� WHVW�SOQ� VHOHNWLUDPR� þYRU� �� WH� SULWLVQHPR� WLSNX� 0�SURJUDP� üH� RWYRULWL� GDWRWHNX� �BP�SOQ� X� IROGHUX� �SDWK�\test. Ukoliko takve datoteke QHPD� SURJUDP� üH� LVSLVDWL� REDYLMHVW�� 'DNOH� SRGVXVWDY� �SRGPUHåX�� NRMD� MH� VSRMHQD� X�þYRUX��WUHED�VPMHVWLWL�X�IROGHU�WHVW�SRG�LPHQRP��BP�SOQ��3URJUDP�QD�WDM�QDþLQ�DNWLYLUD�datoteke, premda ne prenosi nikakve vrijednosti iz jedne u drugu datoteku te vrijednosti je potrebno prHQLMHWL�UXþQR��YULMHGQRVWL�WODND�L�SURWRND�X�þYRUX��


GASNET 4.0

2.4. $UKLYLUDQMH�SRGDWDND�R�HOHPHQWLPD�L�þYRURYLPD�PUHåH 3RGDWNH�R�QHNRP�þYRUX�LOL�HOHPHQWX�MH�PRJXüH�VSUHPLWL�X�ILOH�L� WDM�ILOH�SULGUXåLWL�þYRUX�LOL�HOHPHQWX��8NROLNR�MH�VHOHNWLUDQ�MHGDQ�þYRU�LOL�HOHPHQW�We stisnemo tipku Space SURJUDP�RWYDUD�GDWRWHNX� V� LPHQRP�EURM� þYRUDBQ�SOQ� �RGQRVQR�EURM� HOHPHQWDBH�SOQ��X�

folderu (mapi) koja ima isto ime kao i izvorna datoteka. Npr. ako u dokumentu test.pln VHOHNWLUDPR�HOHPHQW��WH�SULWLVQHPR�WLSNX�6SDFH�SURJUDP�üH�RWYRriti datoteku 3_e.pln u folderu (path)\WHVW��8NROLNR� WDNYH� GDWRWHNH� QHPD�SURJUDP� üH� LVSLVDWL� REDYLMHVW��'DNOH�sve obavijesti podatke koji su vezani uz element 3 treba smjestiti u folder test u datoteku pod imenom 3_e.pln. Datoteka 3_e.pln je file nastao u programu PipeLine te MH�NRQWHMQHUVNRJ�WLSD�L�X�QMHJD�MH�PRJXüH�DUKLYLUDWL�VYH�GUXJH�YUVWH�dokumenta.

2.5. Tutorijal

7XWRULMDO� ]D� EU]R� XþHQMH� ]DPLãOMHQ� MH� NUR]� QL]� QDVWDYQLK� ILOPRYD� X� avi formatu. Primjeri su locirani na CD u folderu Filmovi, a na hard disku u folderu C:\Program files\Gasnet\Help\Filmovi\ ako je provedena puna instalacija programa.

1. Test_01.mpg -� GHILQLUDQMH� L� SURUDþXQDYDQMH� PUHåH� �SULPMHU� L]� SRJODYOMD�2.1)

2. Test_02.mpg -�HGLWLUDQMH�SRGDWDND�PUHåH��SULPMHU�L]�SRJODYOMD�� 3. Test_03.mpg -�XUH LYDQMH�L]JOHGD�FUWHåD��SULPMHU�L]�SRJODYOMD�� 4. Test_04.mpg -�UD]JUDGQMD�PUHåH�QD�SRGVXVWDYH 5. Test_05.mpg -�DUKLYLUDQMH�SRGDWDND�R�þYRURYLPD�L�HOHPHQWLPD�PUHåH 6. Test_06.mpg - primjer iz poglavlja 7.1

7. Test_07.mpg - primjer iz poglavlja 7.2








46 Izbor preko MENU - a

GASNET 4.0

3. Izbor operacije preko Menu-a

6YH� RSHUDFLMH� NRMH� SRGUåDYD� SURJUDP� 3LSH/LQH� �� GRVWXSQH� VX� SUHNR� PHQX-a �SDGDMXüLK� L]ERUQLND�� 6YH� GRVWXSQH� RSHUDFLMH� SULND]DQH� VX� QD� VOLFL� �� JGMH� VX� VYL�menu-i razmotani. Glavni menu podijeljen je u osam podmenua :

Datoteka (File) Uredi (Edit) Pogled (View) Objekt (Object) Oblikovanje (Format) Alati (Tools) Prozor (Window) 3RPRü (Help)

Mnogi korisnici su navikli na englesku terminologiju u drugim programima pa su u zagradama su dani standardni engleski nazivi.

Slika 27. Izgled razmotanih menua

3.1. Manipuliranje s Datoteka-ama 3UHNR� L]ERUQLND� 'DWRWHND�� SULND]DQRJ� QD� VOLFL� �� PRJXüH� MH� L]DEUDWL� MHGDQDHVW�UD]OLþLWLK�IXQNFLMD�

− Novi (New) − Otvori (Open) − Zatvori (Close) − Spremi (Save) − Spremi kao (Save as) − Ispiši (Print) − Pogledaj ispis (Print preview) − Postav ispisa (Print setup) − Pošalji (Send)

Izbor preko MENU - a 47

GASNET 4.0

− Informacije (Summary info) − Kraj (Exit)

Slika 28. Menu panel Datoteka

Osim toga na dnu izbornog panela�'DWRWHND�VH�QDOD]H�DGUHVH�þHWLUL�]DGQMH�GDWRWHNH�GD�EL�RPRJXüLOH�ãWR�EUåL�SULVWXS�SRVORYLPD�NRML�VX�QHGDYQR�L]YR HQL�

3.1.1. Kreiranje novog dokumenta

Da bi kreirali novi dokument na menu-u Datoteka treba izabrati stavku Novi. Izbor ove stavke menua otvara novi PipeLine dokument (*.pln) te mu daje defaultni naziv 3LSH/LQH��2YX�IXQNFLMX�PRJXüH�MH�SR]YDWL�L�SRPRüX�WLSNRYQLFH�DNR�SULWLVQHPR�WLSNX�N dok je pritisnuta tipka Control. Na toolbaru postoji tipka koja poziva istu ovu funkciju kao što je prikazano na slici 29.

Slika 29. Prikaz dijela osnovnog toolbara

3.1.2. 2WYDUDQMH�SRVWRMHüH�GDWRWHNH

Da bi otvoriOL� SRVWRMHüL� GRNXPHQW� QD� PHQX-u Datoteka treba izabrati stavku 2WYRUL�� ,]ERU� RYH� VWDYNH� PHQXD� RWYDUD� SRVWRMHüL� 3LSH/LQH� GRNXPHQW� � �SOQ�� 2YX�IXQNFLMX� PRJXüH� MH� SR]YDWL� L� SRPRüX� WLSNRYQLFH� DNR� SULWLVQHPR� WLSNX� 2� GRN� MH�pritisnuta tipka Control. Na toolbaru postoji tipka koja poziva istu ovu funkciju kao što je prikazano na slici 29. Nakon izbora otvara se standardni Windows prozor (slika 30) SUHNR�NRMHJD�MH�PRJXüH�L]YUãLWL�RGDELU


GASNET 4.0

Slika 30. Windows open dijalog panel

Nakon odabira dokumenta program RWYDUD�QRYL�SUR]RU�X�NRMHP�SULND]XMH�VDGUåDM�odabranog dokumenta.

3.1.3. Zatvaranje datoteke

Da bi zatvorili PipeLine dokument (*.pln) na menu-u Datoteka treba izabrati VWDYNX� =DWYRUL�� 3URJUDP� SURYMHUDYD� MH� OL� VDGUåDM� SUHWKRGQR� SURPLMHQMHQH� GDWRWHNH�spremljen. Ukoliko nije otvara se standardni Windows prozor (slika 31) preko kojega je PRJXüH�L]YUãLWL�RGDELU�

Slika 31. Windows save changes dijalog panel

3.1.4. Spremi dokument

'D� EL� VSUHPLOL� SRVWRMHüL� 3LSH/LQH� GRNXPHQW� � �SOQ�� QD� PHQX-u Datoteka treba izabrati stavku 6SUHPL�� 2YX� IXQNFLMX� PRJXüH� MH� SR]YDWL� L� SRPRüX� WLSNRYQLFH� DNR�pritisnemo tipku S dok je pritisnuta tipka Control. Na toolbaru postoji tipka koja poziva istu ovu funkciju kao što je prikazano na slici 32.

Slika 32. Prikaz dijela osnovnog toolbara


GASNET 4.0

Ukoliko je ovo datoteka koja nikad prije nije spremana (nastala preko novi dokument, a ne kao otvori dokument) program poziva funkciju Spremi kao.

3.1.5. Spremi dokument pod drugim imenom

Da bi spremili PipeLine dokument (*.pln) pod promijenjenim imenom na menu-u Datoteka treba izabrati stavku Spremi kao. Nakon izbora otvara se standardni Windows prozor (slika 33��SUHNR�NRMHJD�MH�PRJXüH�SURPLMHQLWL�LPH�GRNXPHQWD

Slika 33. Windows Save As dijalog panel

8NROLNR� VH� åHOL� VSUHPLWL� GRNXPHQW� SRG� YHü� SRVWRMHüLP� LPHQRP� SURJUDP� RWYDUD�VWDQGDUGQX� :LQGRZV� GLDORJ� ER[� SUHNR� NRMHJ� MH� PRJXüH� L]YUãLWL� RGDELU� NDR� ãWR� MH�prikazano na slici 34.

Slika 34. Windows Replace dialog box

3.1.6. ,VSLV�GRNXPHQWD�QD�SLVDþ

'D�EL� LVSLVDOL� SRVWRMHüL�3LSH/LQH�GRNXPHQW� � �SOQ��QD�SLVDþ�QD�PHQX-u Datoteka WUHED� L]DEUDWL� VWDYNX� ,VSLV��2YX� IXQNFLMX�PRJXüH� MH�SR]YDWL� L� SRPRüX� WLSNRYQLFH� DNR�pritisnemo tipku P dok je pritisnuta tipka Control. Na toolbaru postoji tipka koja poziva istu ovu funkciju kao što je prikazano na slici 35.


GASNET 4.0

Slika 35 . Prikaz dijela osnovnog toolbara

Nakon izbora otvara se standardni Windows prozor (slika 36) preko kojega je PRJXüH�L]YUãLWL�RGDELU

Slika 36. Windows Print dijalog panel

1DNRQ� RGDELUD� SLVDþD� L� RVWDOLK� RSFLMD� LVSLVD� SURJUDP� LVSLVXMH� VDGUåDM� RGDEUDQRJ�dokumenta.

3.1.7. Pogled na ispisani dokument 'D�EL�SRJOHGDOL�NDNR�üH�SRVWRMHüL�3LSH/LQH�GRNXPHQW�� SOQ��L]JOHGDWL�QD�SLVDþX�QD�

menu-u Datoteka treba izabrati stavku Pogledaj ispis. Nakon izbora otvara se standardni :LQGRZV�SUR]RU��VOLND��SUHNR�NRMHJD�MH�PRJXüH�SRJOHGDWL�NDNR�üH�L]JOHGDWL�LVSLVDQL�GRNXPHQW��8QXWDU�RYRJ�GLMHOD�SURJUDPD�PRJXüH�MH�]XPLUDWi sliku te je poslati na ispis.


GASNET 4.0

Slika 37. Windows preview panel

3.1.8. Postavljanje parametara ispisa

'D�EL�SRVWDYLOL�SDUDPHWUH� LVSLVD�SLVDþD�QD�PHQX-u Datoteka treba izabrati stavku Postav ispisa. Nakon izbora otvara se standardni Windows prozor (slika 38) preko NRMHJD�MH�PRJXüH�L]YUãLWL�RGDELU��1DNRQ�RGDELUD�SLVDþD�L�RVWDOLK�RSFLMD�LVSLVD�SURJUDP�PRJXüH�MH�LVSLVDWL�VDGUåDM�RGDEUDQRJ�GRNXPHQWD�

Slika 38 Windows Print Setup panel


GASNET 4.0

3.1.9. Pošalji dokument e – mailom

Da bi poslali dokument e - mailom na menu-u Datoteka treba izabrati stavku Pošalji. Nakon izbora program zove defaultni e – mail client program te postavlja SRVWRMHüL� 3LSH/LQH� GRNXPHQW� � �SOQ�� NDR� DWWDFKPHQW�� 3RWUHEQR� MH� VDPR� GHILQLUDWL� H�– mail adresu.

3.1.10. Pregled osnovnih informacija o dokumentu

Da bi poslali pregledali osnovne informacije o dokumentu na menu-u Datoteka treba izabrati stavku Informacije. Nakon izbora program otvara prozor na kojima su osnovne informacije o programu (slika 39). Mnoge od informacija u tom prozoru PRJXüH� MH� HGLWLUDWL� �SDQHO� VXmmary), a ostale informacije program zadaje automatski (panel statistics).

Slika 39. Prozor s osnovnim informacijama o dokumentu

3.1.11. Izlaz iz programa Da bi izašli iz programa na menu-u Datoteka treba izabrati stavku Kraj. Nakon

izbora program zatvara sve aktivne dokumente kao što je opisano u poglavlju 2.1.3. te QDNRQ�WRND�SUHNLGD�L]YR HQMH�SURJUDPD�3LSH/LQH�� 3.2. 8UH LYDQMH�REMHNDWD 3UHNR� L]ERUQLND�8UHGL��SULND]DQRJ�QD�VOLFL��PRJXüH�MH�L]DEUDWL�RVDP�UD]OLþLWLK�

funkcija:

− ,]UHåL� (Cut) − Kopiraj (Copy) − Umetni (Paste)


GASNET 4.0

− Obriši (Delete) − Odaberi sve (Select all) − Svojstva (Properties) − Umetni Novi Objekt (Insert New Object) − Objekt (Object)

Dvije preostale funkcije Vrati i Veze nisu dostupne u ovoj verziji programa.

Slika 40. Menu panel Uredi

Funkcije koje MH�PRJXüH�RGDEUDWL�SUHNR�PHQX�SDQHOD�8UHGL�RGQRVH�VH�QD�REMHNWH�(tipovi objekta objašnjeni su u poglavlju 1.5) koji se nalaze unutar aktivnog prozora dokumenta.

3.2.1. 3UHEDFLYDQMH�REMHNWD�SRPRüX�&OLSERDUGD�QD�novu lokaciju

=D� SUHEDFLYDQMH� REMHNWD� SRPRüX� &OLSERDrda na novu lokaciju na menu-u Uredi WUHED� L]DEUDWL� VWDYNX� ,]UHåL�� ,]ERU� RYH� VWDYNH�PHQXD� RGDEUDQH� �VHOHNWLUDQH�� REMHNWH� X�DNWLYQRP� SUR]RUX� GRNXPHQWD� NRSLUD� X� &OLSERDUG� �PH XVSUHPQLN�� WH� LK� REULãH� L]�DNWLYQH�GDWRWHNH��2YX�IXQNFLMX�PRJXüH�MH�SR]YDWL�L�SRPRüu tipkovnice ako pritisnemo tipku X dok je pritisnuta tipka Control. Na toolbaru postoji tipka koja poziva istu ovu funkciju kao što je prikazano na slici 41.

Slika 41. Dio glavnog toolbara

3.2.2. Kopiranje odabranog objekta u Clipboard

Za kopiranje odabranog objekta u Clipboard na menu-u Uredi treba izabrati stavku Kopiraj. Izbor ove stavke menua odabrane (selektirane) objekte u aktivnom prozoru GRNXPHQWD�NRSLUD�X�&OLSERDUG��PH XVSUHPQLN��WH�LK�QH�REULãH�L]�DNWLYQH�GDWRWHNH�NDR�ãWR� UDGL� IXQNFLMD� ,]UHåL�� 2YX� IXQNFLMX� PRJXüH� MH� SR]YDWL� L� SRPRüX� WLSNRYQLFH� DNR�pritisnemo tipku C dok je pritisnuta tipka Control. Na toolbaru postoji tipka koja poziva istu ovu funkciju kao što je prikazano na slici 41.


GASNET 4.0

3.2.3. Umetanje objekata iz Clipboarda u dokument

Za umetanje objekata iz Clipboarda u dokument na menu-u Uredi treba izabrati VWDYNX�8PHWQL��,]ERU�RYH�VWDYNH�PHQXD�NRSLUD�VDGUåDM�L]�&OLSERDUG-D��PH XVSUHPQLND��WH�REMHNWH�LPSOHPHQWLUD�X�DNWLYQL�GRNXPHQW��2YX�IXQNFLMX�PRJXüH�MH�SR]YDWL�L�SRPRüX�tipkovnice ako pritisnemo tipku V dok je pritisnuta tipka Control. Na toolbaru postoji tipka koja poziva istu ovu funkciju kao što je prikazano na slici 41.

3.2.4. Brisanje objekata Za brisane odabranog objekta ili više odabranih objekta na menu-u Uredi treba

izabrati stavku Obriši. Izbor ove stavke menua odabrane (selektirane) objekte u DNWLYQRP� SUR]RUX� GRNXPHQWD� REULãH� L]� DNWLYQH� GDWRWHNH�� 2YX� IXQNFLMX� PRJXüH� MH�SR]YDWL�L�SRPRüX�WLSNRYQLFH�DNR�SULWLVQHPR�WLSNX�'HOHWH�� 3.2.5. Odabir svih objekata aktivnog dokumenta

Za odabir (selektiranje) svih objekata aktivnog dokumenta na menu-u Uredi treba izabrati stavku Odaberi sve. Izbor ove stavke menua odabire (selektira) sve objekte u aktivnom prozoru dokumenta (Program oko selektiranih objekata crta tracker kao na slici 42. Na slici su selektirani samo neki objekti, a ne svi kao što ova funkcija radi). 2YX� IXQNFLMX�PRJXüH� MH� SR]YDWL� L� SRPRüX� WLSNRYQLFH� DNR� SULWLVQHPR� WLSNX�$� GRN� MH�pritisnuta tipka Control.

Slika 42. Prikaz selektiranih objekata

3.2.6. 8UH LYDQMH�VYRMVWYD�VHOHNWLUDQRJ�REMHNWD

=D� XUH LYDQMH� VYRMVWYD� �SURSHUWLHV�� VHOHNWLUDQRJ� REMekta na menu-u Uredi treba L]DEUDWL� VWDYNX� 6YRMVWYD�� 2YX� IXQNFLMX� PRJXüH� MH� SR]YDWL� L� SRPRüX� WLSNRYQLFH� DNR�SULWLVQHPR� WLSNX�(QWHU� GRN� MH� SULWLVQXWD� WLSND�$OWHUQDWH��7DNR HU� MH�PRJXüH� RGDEUDWL�ovu funkciju RightKlikom na selektirani objekt (aktivira se popup menu), te na popup menu odabrati opciju properties. Izbor ove stavke menua aktivira prozor sa svojstvima selektiranog objekta u aktivnom prozoru dokumenta (samo jedan objekt smije biti selektiran).

Ovisno o tipu objekta (vidi poglavlje 1.3) program aktLYLUD� UD]OLþLWH� SUR]RUH��=D�OLE objekte program aktivira prozor prikazan na slici 43 koji se sastoji od panela *HQHUDO��QD�NRMHP�VX�RSüH�informacije o OLE objektu) to od panela View (na kojem je PRJXüH�L]DEUDWL�L]JOHG�2/(�REMHNWD��1SU��%LWPDS�LPDJH�REMHNW�PRåH�ELWL�SULND]DQ�NDR�ELWPDSD��FUWHå��LOL�NDR�LNRQD�þLMH�üe�DNWLYLUDQMH�RWYRULWL�FUWHå��


GASNET 4.0

Slika 43. OLE Properties prozor

=D�PUHåQH�REMHNWH�L�REMHNWH�]D�FUWDQMH�L�RSLVLYDQMH�SURJUDP�RWYDUD�SUR]RU�SULND]DQ�QD� VOLFL� �� QD� NRPH� MH�PRJXüH�PLMHQMDti neka svojstva objekta. 1D�SRGUXþMX�2XWOLQH�PRJXüH� MH� RGUHGLWL� GHEOMLQX� OLQLMH� NRMRP� VH� FUWD� REMHNW�� QD� SRGUXþMX� )LOl� PRJXüH� MH�RGUHGLWL�KRüH�OL�REMHNW�ELWL�RERMDQ�LOL�QHüH��QD�SRGUXþMX�6\VWHP�IRQW�PRJXüH�MH�GHILQLUDWL�da svi ispisi odabranog objekta budu s sistemskim fontom (sistemski font je relativno grub –�UXåDQ��

2VLP�WRJD�X�SUR]RUX�PRJXüH�MH�PLMHQMDWL�SDUDPHWUH�PUHåH�NDR�ãWR�VX�EURM�þYRUD��PDNVLPDOQL�EURM�þYRUD�L�PDNVLPDOQL�EURM�HOHPHQWD��,]PMHQD�RYLK�SDUDPHWDUD�UHODWLYQR�MH� QHVLJXUDQ� SURFHV� �PRåH� UHzultirati pogreškom u programu GASNET) pa svakako SULMH�SURPMHQH�ELOR�NRMHJ�RG�RYLK�SDUDPHWDUD�WUHED�SURþLWDWL�SRJODYOMH��

Slika 44. Properties prozor


GASNET 4.0

3.2.7. 8PHWDQMH�2/(�REMHNDWD�X�SRVWRMHüL�GRNXPHQW =D� XPHWDQMH� 2/(� REMHNDWD� X� SRVWRMHüL� GRNXPent treba na menu-u Uredi treba

izabrati stavku Umetni Novi Objekt. Izbor ove stavke menua aktivira prozor prikazan na slici 45.

Slika 45. Prozor za umetanje OLE objekta

3RVWRMH� GYLMH� PRJXüQRVWL� NUHLUDQMD� 2/(� REMHNWD�� 0RJXüH� MH� XQXWDU� GRNXPHQWD�kreirati novi objekt s bilo koje OLE server aplikacijom (Word, Excel, Bitmap image, 0DWKFDG�LWG��=D�RYDM�QDþLQ�NUHLUDQMD�REMHNWD�SRWUHEQR�MH�RGDEUDWL�RSFLMX�&UHDWH�1HZ��2SFLMRP� &UHDWH� IURP� )LOH� PRJXüH� MH� XYXüL� X� GRNXPHQW� GUXJL� GRNXPHQW� UD]YLMHQ� X�nekoj drugoj aplikDFLML��9LãH�R�PRJXüQRVWL�UDGD�V�2/(�REMHNWLPD�SURþLWDMWH�X�SRJODYOMX�2.2.1.

3.2.8. Otvaranje i editiranje OLE objekta Za Otvaranje i editiranje OLE objekta treba selektirati jedan OLE objekt te na

menu-u Uredi izabrati stavku Objekt (ustvari ova opcija izgleda mDOR�GUXJDþLMH�QDMSULMH�je ispisan tip OLE objekta, dakle (tip OLE objekta) Objekt). Nakon izbora pojave se dva podmenija Open i Edit. Oba dva izbora mijenjaju�VDGUåDM�2/(�REMHNWD�VDPR�RSFLMD�2SHQ� RWYDUD� 2/(� REMHNW� XQXWDU� PDWLþQH� DSOLNDFLMH� �:RUG�� ([FHO�� %LWmap image, 0DWKFDG� LWG�� QSU�� 2WYDUD� VH�:RUG� DSOLNDFLMD� X� QMX� VH� NRSLUD� VDGUåDM�2/(� REMHNWD�� D�QDNRQ� ]DYUãHWND� UDGD� X�:RUGX� VDGUåDM� VH� SRQRYR� YUDüD� X� 2/(� REMHNW� VSUHPOMHQ� X�datoteci programa PipeLine), a opcija Edit otvara OLE objekt unutar programa PipeLine SRPRüX server dijela OLE aplikacije (Word, Excel, Bitmap image, Mathcad itd.).

3.3. 8UH LYDQMH�L]JOHGD�UDGQH�SRYUãLQH 3UHNR�L]ERUQLND�3RJOHG��SULND]DQRJ�QD�VOLFL��PRJXüH�MH�XUHGLWL�UDGQX�SRYUãLQX�

prema potrebama korisnika. Na panelu se nalazi osam stavaka i dva podmenua:

− 0UHåQH�OLQLMH − Boja papira − 3ULNDåL�REMHNWH − Trake tipaka (Toolbar) − Traka statusa (Statusbar)


GASNET 4.0

− Prikaz rezultata − 5H]XOWDWL�SURUDþXQD − 2VYMHåL�SRJOHG��5HIUDVK�

Slika 46. Menu panel Uredi

3.3.1. $NWLYLUDQMH�SRPRüQLK�PUHåQLK�OLQLMD

Izborom na�PHQLMX�3RJOHG�RSFLMH�0UHåQH�OLQLMH�LOL�SULWLVNRP�QD�WLSNX�*�QD�WDVWDWXUL�DNWLYLUD�GHDNWLYLUD�VH�FUWDQMH�SRPRüQLK�PUHåQLK� OLQLMD��0UHåQH� OLQLMH�VOXåH�UDGL� ODNãHJ�FUWDQMD� REMHNDWD� XQXWDU� UDGQRJ� SUR]RUD�� 5DVWHU� PUHåQLK� OLQLMD� MH� VWR� SLNVOD� X�horizontalnom i u vertikalnom smjeru

3.3.2. Izbor boje pozadine

8NROLNR� åHOLPR�SURPLMHQLWL� ERMX�SR]DGLQH�SRWUHEQR� MH�QD�PHQLMX�3RJOHG� L]DEUDWL�opciju Boja pozadine. Izbor ove opcije aktivira standardni Windows prozor na kome je PRJXüH�L]DEUDWL�ERMX�SR]DGLQH�NDR�ãWR�MH�SULND]DQR�na slici 47.

Slika 47. Windows prozor za izbor boje

3.3.3. 2]QDþDYDQMH�2/(�REMHNDWD� ,]ERURP� QD� PHQLMX� 3RJOHG� RSFLMH� 3ULNDåL� REMHNWH� SURJUDP� DNWLYLUD�GHDNWLYLUD�

crtanje pravokutnika oko OLE objekata unutar radnog prozora.


GASNET 4.0

3.3.4. Aktiviranje trake s tipkama (toolbara)

3URJUDP� 3LSH/LQH� �� SRGUåDYD� þHWLUL� WRROEDUD� �WUDNH� V� WLSNDPD�� NDR� ãWR� MH�prikazano na slici 48:

− Osnovni toolbar − 7RROEDU�]D�]DGDYDQMH�0UHåQLK�REMHNDWD − Toolbar za izbor pogleda − Toolbar za crtanje i opisivanje

Izborom na meniju Pogled opcija Trake tipaka aktivira se podmenu na kome PRåHPR�DNWLYLUDWL�GHDNWLYLUDWL�ELOR�NRML�RG�þHWLUL�WRROEDUD�

Slika 48. Trake s tipkama (Toolbar)

3.3.5. Aktiviranje trake statusa (Statusbar)

Izborom na meniju Pogled opcije Traka statusa program aktivira/deaktivira traku VWDWXVD��7UDND�VWDWXVD�VH�QDOD]L�QD�GQX�SUR]RUD�WH�VOXåL�]D�LVSLV�YDåQLK�SRUXND�NRULVQLNX� 3.3.6. Izgled prozora dokumenta

Izborom na meniju Pogled opcije Prikaz rezultata program aktivira podmenu na NRMHP�MH�PRJXüH�RGDEUDWL�MHGDQ�RG�þHWLUL�PRJXüD�SRJOHGD�� ProzRU�GRNXPHQWD�PRåH�ELWL�SULND]DQ�QD�þHWLUL�QDþLQD��9LHZ��

− Osnovni pogled − 2D pogled − Tlakovi u 3D pogledu − Protoci u 3D pogledu 2VQRYQL�SRJOHG�VOXåL�]D�FUWDQMH�L�]DGDYDQMH�VYLK�SDUDPHWDUD�PUHåH��-HGLQR�X�WRP�SRJOHGX�PRJXüH�MH�VWDUWDWL�SURJUDP�*DVQHW�NRML�QD�WHPHOMX�]DGDQLK�SRGDWDND�SURUDþXQD�PUHåX��2VWDOD�WUL�SRJOHGD�VOXåH�]D�SULND]�UH]XOWDWD�SURUDþXQD��

8��'�SRJOHGX�SULND]XMX�VH�UH]XOWDWL�SURUDþXQD�� − WODNRYL�L�SURWRFL�]D�VYDNL�HOHPHQW�L�þYRU�LVSLVDQL�VX�SRUHG�SULSDGDMXüHJ�þYRUD�HOHPHQWD − brzine i smjer strujanja u elementima (strelica pored elementa) − protoci (strelica na elementu) − debljina cijevi (debljina cijevi proporcionalna je debljini linije)

Na slici 49 prikazan je osnovni pogled i 2D pogled.


GASNET 4.0

Slika 49. Osnovni pogled i 2D pogled

U 2D pogledu program Gasnet ispisuje rezultate na defaultno mjesto (iznad sredLãWD� HOHPHQWD�� =ERJ� WRJD�PRåH� GRüL� GR� SUHNULYDQMD� LVSLVDQLK� SRGDWDND�� 3RPRüX�PLãD�.OLNGUDJRP�PRJXüH�MH�LVSLVDQH�UH]XOWDWH�UD]PMHVWLWL�SR�åHOML�NRULVQLND�

8� SRJOHGX� 7ODNRYL� X� �'� SRJOHGX� SULND]DQL� VX� V� YLVLQRP� VWXSLüD� X� SRMHGLQRP�þYRUX�� D� X� SRJOHGX� 3URWRFL� X� �'� SRJOHGX� SULND]DQH� VX� RSVNUEH� L� SRWURãQMH� SRPRüX�piramida kao što je prikazano na slici 50.

Slika 50. Tlakovi i protoci u 3D pogledu

8� VYDNRP� RG� RYLK� SRJOHGD� PRJXüH� MH� FUWDWL� L� RSLVLYDWL� FUWHå� V� VWDQGDUGQLP�PipeLine objektima kao i s OLE objektima. 7L�REMHNWL�ELWL�üH�YLGOMLYL�VDPR�X�SRJOHGX�X�kojem su nastali.

3.3.7. 3UHJOHGDYDQMH�UH]XOWDWD�SURUDþXQD =D�SUHJOHGDYDQMH�UH]XOWDWD�SURUDþXQD�SRWUHEQR�MH�QD�PHQLMX�3RJOHG�L]DEUDWL�RSFLMX�5H]XOWDWL�SURUDþXQD��3URJUDP�üH�DNWLYLUDWL�WHNVWXDOQL�HGLWRU�X�NRPH�MH�SULND]DQ�VDGUåDM�GDWRWHNH��LPH�GRNXPHQWD��GDW�QDVWDR�QDNRQ�L]YR HQMD�SURJUDPD�*DVQHW��8�GDWRWHFL�VH�QDOD]H� VYL� UHOHYDQWQL� SRGDFL� SURUDþXQD� �RSLV� L]OD]QH� GDWRWHNH� QDOD]L� VH� X� *DVQHW�

manualu).


GASNET 4.0

3.3.8. 2VYMHåHQMH�FUWHåD�QD�HNUDQX�(Refrash)

=ERJ�QDþLQD�UDGD�:LQGRZV�SURJUDPD ponekad se na ekranu znaju pojaviti ostatci QHNRJ�GUXJRJ�SUR]RUD��RELþQR�MH�WR�FUWD��3URJUDP�:LQGRZV�GD�EL�GRELR�QD�EU]LQL�NDGD�VH� DNWLYLUD� QRYL� SUR]RU� �ELOR� QHNH� GUXJH� LOL� PDWLþQH� DSOLNDFLMH�� GLR� HNUDQD� NRML� MH�prekriven prozorom sprema u memoriju. NakoQ�XNODQMDQMD�SUR]RUD� L]�PHPRULMH�YUDüD�VDGUåDM� NRML� VH� QD� WRP�PMHVWX� QDOD]LR�� 3RQHNDG� VH� GHVL� GD� RVWDQH� UXE� SUR]RUD� NRML� MH�XNORQMHQ�� 2GDELURP� QD� PHQLMX� 3RJOHG� RSFLMH� 2VYMHåL� SRJOHG� SURJUDP� SRQRYR� FUWD�VDGUåDM�HNUDQD�L�WLPH�HOLPLQLUD�JUHãNX�

3.4. =DGDYDQMH�PUHånih objekata Kao što je opisano� X� SRJODYOMX� �� VYDND� SOLQVND� PUHåD� VH� VDVWRML� RG� QL]D�HOHPHQDWD� NDR� ãWR� VX� FLMHYL�� YHQWLOL� LWG�� 8� SURJUDPX� MH� SUHGYL HQD� XSRWUHED� þHWLUL�UD]OLþLWD�WLSD�HOHPHQWD�

− Cijev − Ventil − Zaklopka − Lokalni otpor

Svaki element mora VH�QDOD]LWL� L]PH X�GYD�þYRUD��8�SURJUDPX�VX�SUHGYL HQD� WUL�WLSD�þYRUD� − Opskrba − Potrošnja − ýYRU��EH]�SRWURãQMH��VDPR�PMHVWR�VSRMD�UD]QLK�HOHPHQDWD� 3URJUDP�SRG�PUHåQLP�REMHNWRP�SRGUD]XPLMHYD�LOL�þYRU�LOL�HOHPHQW��=QDþL�SRVWRMH�VHGDP�UD]QLK�PUHåQLK�HOHPHQDWD��RSVNUED��SRWURãQMD��þYRU��FLMHY��ORNDOQL�JXELWDN��YHQWLO�L�]DNORSND��SRPRü�NRMLK�VH�GHILQLUD�SOLQVND�PUHåD��

=D� ]DGDYDQMH� PUHåQLK� REMHNDWD� QDMSULMH� MH� SRWUHEQR� QD� PHQLMX� 2EMHNW� L]DEUDWL�jednu od opcija kao što je prokazano na slici 51.

Slika 51. Menu Objekt

2VLP�L]ERUD�PUHåQRJ�REMHNWD�SUHNR�PHQLMD�SURJUDP�SRGUåDYD�L�EUåL�QDþLQ�RGDELUD�preko toolbara PUHåQLK objekata kao što je prikazano na slici 52.


GASNET 4.0

6OLND��7RROEDU�PUHåQLK�REMHNDWD Kada se na meniju ili toolbaru izabere objekt kursor miša promjeni izgled i XPMHVWR�VWUHOLFH�SULNDåH�VH�NULåLü�� 2EMHNWL�WLSD�þYRU��SRWURãQMD��RSVNUED�L�þYRU��]DGDMX�VH�GD�VH�QD�RGUH HQRM�SR]LFLML�

miša unutar prozora dokumenta klikne. Program automatski aktivira panel na kojemu se zadaju potrebni ulazni podaci ]D�WDM�þYRU��LPH��R]QDND��SURWRN��WODN�LWG��

Objekti tipa element (cijev, ventil, zaklopka i lokalni gubitak) moraju biti zadani L]PH X� GYD� þYRUD� SD� VH� ]DGDMX�.OLNGUDJRP��.OLNQH� VH�PLãHP� X� EOL]LQL� LOL� QD� þYRU��SURJUDP�WUDåL�QDMEOLåL�þYRU�PMHVWX�QD�NRMHP je kliknut miš) te se ne otpušta tipka miša YHü� VH�REMHNW� UD]YODþL�SUHPD�GUXJRP�þYRUX��.DGD� VH� WLSND�RWSXVWL� SURJUDP�SURQDOD]L�þYRU�QDMEOLåL�ORNDFLML�RWSXãWDQMH�WLSNH�PLãD�WH�VPMHãWD�HOHPHQW�L]PH X�WD�GYD�RGDEUDQD�þYRUD�� 1DNRQ� WRJD� SURJUDP� DXWRPDWVNL� DNWLvira panel na kojemu se zadaju potrebni ulazni podaci za taj element (ime, oznaka, protok, tlak, koeficijent otpora, hrapavost itd.).

3.5. Oblikovanje objekata (Format) 3UHNR� L]ERUQLND�2EOLNRYDQMH��SULND]DQRJ�QD�VOLFL��PRJXüH� MH�SURPLMHQLWL�QHND�

svojstva objekata prema potrebama korisnika. Na panelu se nalazi osam opcija:

− Selektiraj − Boja linije − Font − Boja objekta − Pomakni na vrh − Pomakni na kraj − Pomakni naprijed − Pomakni nazad

Slika 53. Menu Oblikovanje


GASNET 4.0

3.5.1. Odabir (selektiranje) objekata

Za odabir (selektiranje) jednog ili više objekata potrebno je na meniju Odabir L]DEUDWL� RSFLMX� 6HOHNWLUDM�� 1DNRQ� RGDELUD� NXUVRU� PLãD� SURPMHQL� REOLN� L]� NULåLüD� X�VWUHOLFX��2EMHNWH�MH�PRJXüH�VHOHNWLUDWL�QD�WUL�QDþLQD� − Pojedini objekt selektira se da se na njega klikne mišem − Grupa objekata se selektira klik&dragom. Klikne se na radnu površinu NRMD� QH� VDGUåL� REMHNW� WH� VH� UD]YXþH� SUDYRNXWQLN� VHOHNFLMH�� 6YL� REMHNWL�

koji se makar i jednim dijelom nalaze unutar pravokutnika selekcije postaju selektirani

− 9LãH� REMHNDWD� PRJXüH� MH� VHOHNWLUDWL� 6KLftKlikom na svaki pojedini objekt.

3URJUDP�RNR�VHOHNWLUDQRJ�REMHNWD�FUWD�WUDFNHU��2NR�REMHNWD�WLSD�þYRU�FUWD�VH�WUDFNHU�NRML� VH� VDVWRML� RG� SUDYRNXWQLND� L� �� WRþDND� GRN� VH� RNR� REMHNDWD� WLSD� HOHPHQW� WUDFNHU�VDVWRML�VDPR�RG�GYLMH�WRþNH�QD�NUDMHYLPD�HOHPHQWD�Nao što je prikazano na slici 42. 2EMHNW�WLSD�þYRU�MH�PRJXüH�VHOHNWLUDWL�DNR�NOLNQHPR�ELOR�JGMH�XQXWDU�þYRUD��PH XWLP�REMHNW�WLSD�HOHPHQW�PRJXüH�MH�VHOHNWLUDWL�DNR�NOLNQHPR�X�QHSRVUHGQRM�EOL]LQL�QMHJRYRJ�središta (središte elementa se nalazi u blizini oznakH�þYRUD�NRML�VH�LVSLVXMH�L]QDG�VUHGLãWD�HOHPHQWD�� -HGLQL� L]X]HWDN� RG� RYRJ� SUDYLOD� MH� VHOHNWLUDQMH� SRPRüX� SUDYRNXWQLND�VHOHNFLMH�� 3UDYRNXWQLN� WUHWLUD� VHOHNWLYQR� SRGUXþMH� HOHPHQWD� NDR� SUDYRNXWQLN� þLML� MH�element dijagonala kao na slici 54.

SlikD��3RGUXþMD�VHOHNFLMH 3.5.2. Promjena boje linije objekta

Za promjenu boje linije jednog ili više objekata potrebno je objekte prvo selektirati te na meniju Oblikovanje odabrati opciju Boja linije. Nakon toga Program starta standardni Windows prozor za izbor boje prikazan na slici 55.

Selektirani þYRU

Selektirani element

7UDFNHU�WRþND

3RGUXþMH�VHOHNFije elementa (pravokutnik)

3RGUXþMH�VHOHNFLMH�elementa (klik)

3RGUXþMH�VHOHNFLMH�þYRUD


GASNET 4.0


Nakon odabrane boje program svim selektiranim objektima promjeni boju linije.

3.5.3. 3URPMHQD�YHOLþLQH��GHEOMLQH��ERMH�L�RVWDOLK�parametara ispisa

Za promjenu parametara ispisa (Fonta) jednog ili više objekata potrebno je objekte prvo selektirati te na meniju Oblikovanje odabrati opciju Font. Nakon toga Program starta standardni Windows prozor za izbor Fonta prikazan na slici 56.

Slika 56. Windows prozor za izbor Fonta

Nakon što� X� SUR]RUX� GHILQLUDPR� VYH� SDUDPHWUH� IRQWD� SURJUDP� üH� SURPLMHQLWL�parametre fonta u selektiranim objektima. Ukoliko korisnik ima problema s ispisom HR karaktera potrebno je provjeriti da li je u Fontu Script definiran kao Central Europien �:HVWHUQ�QH�SRGUåDYD�þåãü ��


GASNET 4.0

3.5.4. Promjena boje objekta

Za promjenu boje jednog ili više objekata potrebno je objekte prvo selektirati te na meniju Oblikovanje odabrati opciju Boja objekta. Nakon toga Program starta standardni Windows prozor za izbor boje prikazan na slici 57.


Nakon odabrane boje program svim selektiranim objektima promjeni boju.

3.5.5. 3URPMHQD�SRORåDMD�REMHNWD

Na slici 31 prikazano je pet objekata (trokut, tekst, elipsa, zaobljeni pravokutnik, SUDYRNXWQLN�� NRML� VH� PH XVREQR� SULNULYDMX�� 1MLKRY� PH XVREQL� SRORåDM� PRJXüH� MH�PLMHQMDWL�SRPRüX�þHWLUL�RSFLMH�PHQLMD�2EOLNRYDQMH� − Pomakni na vrh –�SRPLþH�REMHNW�LVSUHG�VYLK��.DGD�VH�VHOHNWLUD�ELOR�NRML�

od ovih objekata i na meniju oblikovanje odabere opcija Pomakni na YUK� REMHNW� üH� VH� QDOD]LWL� QD� QDMJRUQMHP� PMHVWX� �QSU�� ,VSUHG� åXWRJ�trokuta na slici 58.)

− Pomakni na kraj–�SRPLþH�REMHNW�L]D�VYLK��.DGD�VH�VHOHNWLUD�ELOR�NRML�RG�ovih objekata i na meniju oblikovanje odabere opcija Pomakni na kraj REMHNW�üH�VH�QDOD]LWL�QD�QDMGRQMHP�PMHVtu (npr. Iza plavog pravokutnika na slici 58.)

− Pomakni naprijed -� SRPLþH� REMHNW� ]D� MHGQR�PMHVWR� QDSULMHG��.DGD� VH�selektira bilo koji od ovih objekata i na meniju oblikovanje odabere RSFLMD� 3RPDNQL� QDSULMHG� REMHNW� üH� VH� QDOD]LWL� QD� MHGQRP� PMHVWX�ispred(npr��7HNVW�üH�ELWL�LVSUHG�WURNXWD��LOL�HOLSVD�QDNRQ�RYH�RSFLMH�üH�VH�nalaziti ispred teksta ali iza trokuta na slici 58.)

− 3RPDNQL�QD]DG�SRPLþH�REMHNW�]D�MHGQR�PMHVWR�QD]DG��.DGD�VH�VHOHNWLUD�bilo koji od ovih objekata i na meniju oblikovanje odabere opcija PoPDNQL� QD]DG� REMHNW� üH� VH� QDOD]LWL� QD� MHGQRP� PMHVWX� VWUDJD� �QSU��7HNVW� üH� ELWL� HOLSVH�� LOL� HOLSVD� QDNRQ� RYH� RSFLMH� üH� VH� QDOD]LWL� LVSUHG�pravokutnika ali iza zaobljenog pravokutnika na slici 58.)


GASNET 4.0

6OLND��2EMHNWL�NRML�VH�PH XVREQR�SUHNULYDMX

3.6. Menu Alati (Tools) 3UHNR�L]ERUQLND�$ODWL��7RROV��SULND]DQRJ�QD�VOLFL��PRJXüH�MH�RGDEUDWL�QHNX�RG�SRQX HQLK�RSFLMD�

− 3URUDþXQDM − Registriraj − Postav (setup) − Crtaj

Slika 59. Menu Alati

3.6.1. Pokretanje programa GASNET

$NR�VPR�]DGDOL�FMHORNXSQX�PUHåX�L�VYH�SRGDWNH�NDNR�]Dhtjeva program GASNET SRWUHEQR� MH� VSUHPLWL� SRVWRMHüX� GDWRWHNX� � �SOQ�� 1DNRQ� WRJD� SRNUHüH� VH� SURJUDP�*$61(7�RGDELURP�RSFLMH�3URUDþXQDM�QD�PHQLMX�$ODWL��8NROLNR�SRVWRMH�QHNH�JUHãNH�X�XOD]QLP�SRGDFLPD�SURJUDP�üH�LVSLVDWL�SRUXNX�V�RGJRYDUDMXüRP�JUHãNRP��$NR�Vu ulazni SRGDFL�XUHGX�SURJUDP�L]YUãL�SURUDþXQ�WH�UH]XOWDWH�LVSLãH�X�WHNVWXDOQRP�HGLWRUX�� 3.6.2. Registracija programa GASNET

Za registraciju programa GASNET potrebno je na meniju Alati odabrati opciju Registriraj. Program starta dialog panel prikazan na slici 60.


GASNET 4.0

Slika 60. Registracijski panel

Da bi korisnik pravilno registrirao program potrebno je na panelu Registracija pritisnuti tipku Serial key. Program napravi datoteku "Serial.key" u folderu gdje se nalazi program Gasnet. Tu datoteku potrebno je poslati prRL]YR DþX� NRML� NRULVQLNX�SRãDOMH� VHULMVNL� EURM�� 6HULMVNL� EURM� MH� SRWUHEQR� XSLVDWL� X� SUHGYL HQR� SROMH� WH� SURJUDP�javlja poruku da je broj upisan.

3.6.3. Postavljanja osnovnih parametara programa (Setup)

Izborom opcije Postav na meniju Alati aktivira se podmeni s tri opcije:

− Svojstva fluida

− 3RVWDY�SURUDþXQD − 3RVWDY�FUWHåD 3.6.3.1. Definiranje svojstava fluida

Odabirom opcije Svojstva fluida na podmeniu Postav na meniju Alati program DNWLYLUD�SDQHO�SULND]DQ�QD�VOLFL��1D�RYRP�SDQHOX�GHILQLUDMX�VH�9LVNR]QRVW��JXVWRüD��plinska konstanta, temperatura i faktor kompresibilnosti plina.

Slika 61. Svojstva fluida

3.6.3.2. 'LQDPLþNL�NRHILFLMHQW�YLVNR]QRVWL .RHILFLMHQW��GLQDPLþNH�YLVNR]QRVWL�MH�IL]LNDOQR�VYRMVWYR�SOLQD�L�]DGDMH�VH�SUL�UDGQRM�WHPSHUDWXUL� SOLQD��=D�SULURGQL�SOLQ�PRåH� VH� V�GRYROMQRP� WRþQRãüX�VPDWUDWL�GD� MH� þLVWL�PHWDQ�WH�VH�SRGDWDN�R�NRHILFLMHQWX�GLQDPLþNH�YLVNR]QRVWL�GLUHNWQR�QDOD]L�X�WDEOLFL��D�]D� VPMHVX�SOLQRYD�GR� WUDåHQRJ�NRHILFLMHQWD� VH�GROD]L�SUHPD�SULORåHQLP�IRUPXODPD��8�

tablici 1 zadana je vrijednost koeficijenta dinaPLþNH�YLVNR]QRVWL�SUL�WHPSHUDWXUL��.�


GASNET 4.0

Od fizikalnih svojstava plina u programu se zadaje plinska konstanta R i NRHILFLMHQW�GLQDPLþNH�YLVNR]QRVWL µ ��3OLQVND�NRQVWDQWD�GHILQLUDQD� MH�NDR�RGQRV�RSüH�plinske konstante i molne mase plina u obliku

[ ]RM

J kgK= 8314/

gdje molnu masu M nalazimo u tablicama za svojstva plina. Ukoliko se promatrani plin sastoji od n�UD]OLþLWLK�SOLQRYD�NRML�þLQH�VPMHVX, molna masa M�UDþXQD�VH�L]�L]UD]D�

M V Mi ii

n

==∑

1

gdje je Vi volumni udio i-tog sudionika u smjesi, a Mi njegova molna masa. Jasno je da vrijedi

Vii

n

==∑ 1

1

.RHILFLMHQW� GLQDPLþNH� YLVNR]QRVWL� µ funkcija je temperature, a u tablicama

IL]LNDOQLK� VYRMVWDYD� RELþQR� VH� GHILQLUD� ]D� QRUPQH�XYMHWH��T0=273 K (ϑ = 00C) i p = ��3D��.RHILFLMHQW�GLQDPLþNH�YLVNR]QRVWL�SUL�UDGQRM�WHPSHUDWXUL�T�SOLQD�UDþXQD�VH�iz izraza

µ µ=+

+0

0

0

1

1

T

T

C

TC

T

gdje je µ 0 koeficijent viskoznosti pri temperaturi T0, a C Sutherlandova konstanta NRMD�]DYLVL�RG�YUVWH�SOLQD� L� WDNR HU� VH�QDOD]L�X� WDEOLFDPD� IL]LNDOQLK�VYRMVWDYD��$NR�VH�radi o smjesi n�SOLQRYD�NRHILFLMHQW�GLQDPLþNH�YLVNR]QRVWL�UDþXQD�VH�L]�L]UD]D


GASNET 4.0

µµ

= =

=

∑

∑

v M T

v M T

i i Ki ii

n

i i Kii

n1

1

gdje je TKi�NULWLþQD�WHPSHUDWXUD�L-tog plina u smjesi.

Plin Simbol Plinska konst. R J/kgK

Molna masa M kg/kmol

*XVWRüD�(norm.)

ρn kg/m3

Dinam Viskoz.

η∗106

Suher- land. konst. C K

.ULWLþ��temp. tk 0C

stanje tlak pk

bar

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Uglj. mon. CO 297.0 28.01 1.250 16.6 102 -140.2 35

Vodik H2 4125.0 2.016 0.089 8.42 72 -239.9 12.97

Metan CH4 518.0 16.03 0.717 10.3 164 -82.15 46.2

Etan C2H6 276.7 30.06 1.356 8.5 287 32.1 49.5

Propan C3H8 188.8 44.06 2.019 7.5 278 95.6 43.6

n -Butan C4H10 143.2 58.12 2.703 8.10 377 152 38

Pentan C5H12 115.2 72.10 3.22 8.74 - 197.1 33.4

Uglj. diok. CO2 189.0 44.01 1.976 13.7 273 31.1 73.9

Kisik O2 259.9 32 1.429 20.3 125 -118.82 50.37

Dušik N2 296.7 28 .02 1.251 17.0 102 -147.13 33.93

Sump. dio SO2 129.8 64.06 2.927 11.7 396 157.5 78.8

Zrak - 287.0 28.95 1.293 17.3 112 -140.75 37.74

Tablica 4. Fizikalna svojstva nekih plinova

3.6.3.3. *XVWRüD�IOXLGD

3RGDWDN�R�JXVWRüL�SOLQD�VOXåL�LVNOMXþLYR�]a pretvaranje jedinica za maseni protok. Naime u plinarskoj praksi je ustaljeno maseni protok, odnosno potrošnju i opskrbu L]UDåDYDWL�X�NXELþQLP�PHWULPD�QD�VDW��-DVQR�MH�GD�WDGD�PRUDPR�GHILQLUDWL�GD�OL�VH�UDGL�R�NXELþQLP� PHWULPD� SUL� QRUPQLP� XYMHWLPD� ��0 C i 101325 Pa) ili nekim drugim npr. standardnim uvjetima ( 150 &�L��3D��8NROLNR�VH�RYGMH�]DGD�JXVWRüD�SUL�QRUPQLP�


GASNET 4.0

XYMHWLPD��UH]XOWDWL�R�PDVHQLP�SURWRFLPD�üH�ELWL�L]UDåHQL�X�QRUPQLP�NXELþQLP�PHWULPD�QD� VDW�� D� DNR� VH� ]DGD� JXVWRüD� SUL� VWDQGDUGQLP� �� LOL� nekim drugim uvjetima) tada se rezultati o masenim protocima, potrošnjama i opskrbama odnose na standardne (ili te GUXJH��NXELþQH�PHWUH�QD�VDW��RSãLUQLMH�YLGMHWL�X�SRJODYOMX��'HILQLUDQMH�SRGDWDND�X�þYRURYLPD��*XVWRüD�SUL�QRUPQLP�XYMHWLPD� UDþXQD�VH� iz izraza ρn=M/22.4, gdje je M PROQD�PDVD�SOLQD��YLGMHWL�WDEOLFX��*XVWRüX�SUL�QHNLP�GUXJLP�XYMHWLPD�UDþXQD�VH�L]�MHGQDGåEH� VWDQMD� VDYUãHQRJ� SOLQD� X� REOLNX� ρ=p/(RT), gdje su p,R,T apsolutni tlak, plinska konstanta i apsolutna temperatura.

3.6.3.4. Plinska konstanta

3OLQVND�NRQVWDQWD�WDNR HU�MH�IL]LNDOQR�VYRMVWYR�SOLQD��9ULMHGQRVWL�SOLQVNLK�NRQVWDQWL�]D�MHGQRNRPSRQHQWQH�SOLQRYH�PRJX�VH�QDüL�X�WDEOLFL��D�]D�VPMHVX�SOLQRYD�YULMHGQRVW�SOLQVNH�NRQVWDQWH�UDþXQD�VH�L]�SULORåHQLK�IRUPXOD�X�SRJODYOMX�� 3.6.3.5. Faktor kompresibilnosti

.RG�SURUDþXQD�VWUXMDQMD�SOLQD�SUL�YLVRNLP�WODNRYLPD��YLãLP�RG��EDU��X�SURUDþXQX�VH� X]LPD� X� RE]LU� IDNWRU� NRPSUHVLELOQRVWL� NRMLP� VH� REXKYDüD� RGVWXSDQMH� MHGQDGåEH�VWDQMD�SURPDWUDQRJ�SOLQD�RG�MHGQDGåEH�VWDQMD�]D�VDYUãHQL�SOLQ��3ULPMHUD�UDGL�NRQVWDQta c faktora kompresibilnosti Z=1+cp , gdje je p tlak iznosi c=-1.734⋅10-8 što pri radnom tlaku od 7 bar daje neznatno odstupanje faktora kompresibilnosti od idealne vrijednosti Z=1.�3UHPD�WRPH�]D�SUDNWLþQH�SURUDþXQH�X�SOLQVNLP�PUHåDPD�X�NRMLPD�VWUXML�SULUodni SOLQ�VORERGQR�VH�PRåH�UDþXQDWL�L�VD�c=0.

Faktor kompresibilnosti Z�XYRGL�VH�X�WRSOLQVNX�MHGQDGåEX�VWDQMD�SOLQD, kao mjera odstupanja od savršenosti, u obliku

p

ZRTρ

=

Jasno je da za savršeni plin taj faktor iznosi Z=1. Kada se radi o strujanju prirodnog plina�� RYDM� IDNWRU�XQRVL� ]QDþDMQLMX�NRUHNFLMX� WHN� NRG� YLãLK� WODNRYD� �RNR��EDU��WH�JD�VH�X�SURUDþXQX�SOLQVNLK�PUHåD�X�SULQFLSX�QH�WUHED�QL�X]LPDWL�X obzir. Formula ]D�L]UDþXQDYDQMH�IDNWRUD�NRPSUHVLELOQRVWL�JODVL

ZT

T

T

T

p

pk k

k

= + −

19

1281 6

gdje su p i T tlak i temperatura plina u strujanju, a pk i Tk�RGJRYDUDMXüH�YULMHGQRVWL�WODND� L� WHPSHUDWXUH� X� NULWLþQRM� WRþNL. Za slXþDM� L]RWHUPLþNRJ� VWUXMDQMD� IDNWRU�NRPSUHVLELOQRVWL�PRåH�VH�SULND]DWL�X�REOLNX

Z = 1 + cpsr

gdje je konstanta c definirana izrazom

cT

T

T

T pk k

k

= −

9

1281 6

1

U ovom programu zadaje se konstanta c u faktoru kompresibilnosti. Za savršeni plin ta konstanta iznosi c ��2þLWR�MH�GD�VH�]ERJ�SURPMHQH�WODND�GXå�FLMHYL�PLMHQMD�L�


GASNET 4.0

IDNWRU� NRPSUHVLELOQRVWL�� =ERJ� WRJD� VH� SURUDþXQ� YUãL� V� SURVMHþQLP� IDNWRURP� NRML� VH�UDþXQD�QD�WHPHOMX�VUHGQMHJ�WODND definiranog u obliku

pp p

p psr = −−

2

313

23

12

22

7DNR�GHILQLUDQL�VUHGQML�WODN�RVLJXUDYD�WRþQRVW�UH]XOWDWD�NDR�GD�VH�SURUDþXQ�YUãLR�V�promjenljivim faktorom Z.

3.6.3.6. Temperatura fluida

+LGURGLQDPLþNL� PRGHO� WHPHOML� VH� QD� SUHWSRVWDYFL� L]RWHUPLþNRJ� VWUXMDQMD (pri NRQVWDQWQRM� WHPSHUDWXUL�SOLQD��=D�SOLQRYRGH�NRML� VX�YHüLP�GLMHORP�XNRSDQL�X�]HPOMX�opravdano je pretpostaviti da je temperatura plina bliska temperaturi zemlje. Treba paziti da se temperatura zada kao apsolutna (u Kelvinima) što se dobiva dodavanjem NRQVWDQWH��QD�WHPSHUDWXUX�L]UDåHQX�X�&HO]LMHYLP�VWXSQMHYLPD�

3.6.3.7. 'HILQLUDQMH�SDUDPHWDUD�SURUDþXQD�SURJUDPD�GASNET

2GDELURP�RSFLMH�3RVWDY�SURUDþXQD�QD�SRGPHQLX�3RVWDY�QD�PHQLMX�$ODWL�SURgram DNWLYLUD�SDQHO�SULND]DQ�QD�VOLFL��1D�SDQHOX�MH�PRJXüH�]DGDWL�QDVORY��EURM�SURYHGHQLK�LWHUDFLMD�� IDNWRU� SRWURãQMH�� YUHPHQVNL� WUHQXWDN�� WROHUDQFLMX� WRþQRVWL� L]UDþXQD� WODND��WROHUDQFLMX�WRþQRVWL�L]UDþXQD�SURWRND�WH�VWDQGDUGQX�KUDSDYRVW�FLMHYL�

Slika��3DQHO�3RVWDYD�SURUDþXQD

3.6.3.8. Naslov 1DVORY�XSLVDQ�QD�SRþHWNX�SDQHOD�3RVWDY�SURUDþXQD�GRVORYQR�VH�LVSLVXMH�X�L]OD]QRM�GDWRWHFL�� 3UHSRUXþXMH� VH� X� QDVORY� QDSLVDWL� VYH� SRWUHEQH� NRPHQWDUH� L� NDUDNWHULVWLþQH�SRGDWNH� ]D� WHNXüX� YDULMDQWX� SURUDþXQD� SURPDWUDQH� SOLQVNH� PUHåH� NDNR� SUL� NDVQLMHP�

razmatranju varijanti ne bi došlo do zabune.


GASNET 4.0

3.6.3.9. Broj iteracija

Pod brojem iteracija podrazumijeva se maksimalno dozvoljeni broj iteracija QXPHULþNRJ� SRVWXSND� ]D� RGUH LYDQMH� PDVHQLK� SURWRND� L� WODNRYD� X� þYRURYLPD�� =D�QRUPDOQR�]DGDQH�SRGDWNH�SURUDþXQ�üH�]DYUãLWL�X�PDQMHP�EURMX�LWHUDFLMD�RG�PDNVLPDOQR�GR]YROMHQRJ�� D� RYR� RJUDQLþHQMH� VOXåL� ]D� ]DXVWDYOMDQMH� SURUDþXQD� X� VLWXDFLMDPD� NDGD�QXPHULþNL� SRVWXSDN� QH� NRQYHUJLUD�� 7R� VH� PRåH� GRJRGLWL� X� VOXþDMHYLPD� da se zada SUHPDOL� RSVNUEQL� WODN� X� RGQRVX� QD� åHOMHQH� RSVNUEQH� NROLþLQH�� RGQRVQR� SUHYHOLNH�SRWURãQMH� ]D� ]DGDQL�RSVNUEQL� WODN��2SüHQLWR�YULMHGL�SUDYLOR�GD�EURM�SRWUHEQLK� LWHUDFLMD�UDVWH�V�SRUDVWRP�EURMD�HOHPHQDWD��SRUDVWRP�EURMD�RSVNUEQLK�þYRURYD� L�SRUDVWRP�broja zatvorenih ventila odnosno nepovratnih zaklopki. U normalnim situacijama zadani broj LWHUDFLMD� WUHED�ELWL�GRYROMQR�YHOLN�GD�VH�X�SURUDþXQX�SRVWLJQH�åHOMHQD� WRþQRVW�]D� WODN� L�PDVHQL�SURWRN��$NR�WR�QLMH�VOXþDM�SURUDþXQ�WUHED�SRQRYLWL�V�SRYHüDQLP�EURMHP iteracija. 3UHSRUXþXMH�VH�EURM�LWHUDFLMD�SRVWDYLWL�QD��]D�PDOH�PUHåH�GR��]D�YHOLNH�PUHåH��

3.6.3.10. Tolerancija za tlak

8�LWHUDWLYQRP�WUDåHQMX�UMHãHQMD��YLGMHWL�SRJODYOMH�.RUDFL�X�PHWRGL�+DUG\-Crossa) X� VYDNRM� LWHUDFLML� SURUDþXQD� VH� NRULJLUDMX� WODNRYL� X� þYRURYLPD� SUL� þHPX� VH� SDPWL�maksimalna korekcija tlaka. Te korekcije, teorijski gledano, bi trebale postati jednake QXOL�� PH XWLP� X� QXPHULþNRP� SURUDþXQX� VH� WUDåL� GD� RQH� SRVWDQX� PDQMH� RG� QHNH�unaprijed zadane vrijednosti koja se zoYH�WROHUDQFLMD�]D�SURUDþXQ�WODND��,DNR�QXPHULþNL�SRVWXSDN�NRQYHUJLUD�YUOR�EU]R��SRJRWRYR�NDGD�VH�UH]XOWDWL�SULEOLåH�WRþQRP�UMHãHQMX��QLMH�SRWUHEQR�]DKWLMHYDWL��WRþQRVW�UH]XOWDWD�L]YDQ�WRþQRVWL�QMLKRYRJ�LVSLVD��NRMD�MH�GHILQLUDQD�brojem decimala ispisa traåHQLK�YHOLþLQD��7DNR� VH� ]D� WROHUDQFLMX� � ]D� WODN�SUHSRUXþXMH�vrijednost od 0.01 Pa.

3.6.3.11. Tolerancija za maseni protok =D�SOLQVNH�PUHåH�NRMH�LPDMX�SUVWHQDVWX�VWUXNWXUX�LOL�YLãH�]DGDQLK�WODNRYD��PDVHQL�SURWRFL� RGUH XMX� VH� LWerativnim postupkom u kojem se vrši korekcija protoka u HOHPHQWLPD� NRML� þLQH� ]DWYRUHQX� SHWOMX� �� YLGMHWL� SRJODYOMH� .RUDFL� X� PHWRGL� +DUG\-&URVVD�� ,WHUDWLYQL� SRVWXSDN� VPDWUD� VH� ]DYUãHQLP� �� UH]XOWDWL� GRYROMQR� WRþQLP� �� NDGD�

korekcije protoka u svim petljama padnu ispod zadane tolerancije za masene protoke. 3UHSRUXþXMH�VH�WROHUDQFLMD�X�L]QRVX�RG��P n3/h , što odgovara ispisu masenih protoka JGMH�VH�WUDåL�WRþQD�]QDPHQND�GHVHWLQNL�


GASNET 4.0

3.6.3.12. Standardna visina hrapavosti

Podatak o standardnoj visini hrapavosti stjenke� SULGUXåXMH� VH� VYDNRP� HOHPHQWX�kojem je zadana visina hrapavosti jednaka nuli (vidjeti poglavlje Podaci o elementima). 2YR�RPRJXüXMH�GD�VH�X�PUHåL�X� �NRMRM�VYH�FLMHYL� LPDMX� LVWX�YLVLQX�KUDSDYRVWL�stjenke svim elementima WD�YLVLQD�]DGD�SUHNR�VWDQGDUGQH�YLVLQH�KUDSDYRVWL�QD�WDM�QDþLQ�GD�VH�X�bloku podataka o elementima svakom elementu cijevi zada visinu hrapavosti jednaku QXOL�� D� ]D� VWDQGDUGQX� YLVLQX� KUDSDYRVWL� ]DGDMH� VH� åHOMHQD� YULMHGQRVW� NRMD� üH� WDGD� ELWL�SULGUXåHQD� VYLP� tim elementima cijevi. Za tako zadane visine hrapavosti stjenke njihova vrijednost se jednostavno mijenja promjenom podatka o standardnoj visini KUDSDYRVWL�� 8NROLNR� X� PUHåL� SRVWRML� YLãH� UD]OLþLWLK� YLVLQD� KUDSDYRVWL� WDGD� MH� ORJLþQR�standardnu visinu hrapavosti iskoristiti za zadavanje one visine hrapavosti koja se u SOLQVNRM�PUHåL�QDMþHãüH�SRMDYOMXMH��

3.6.3.13. Faktor promjene potrošnje

ýHVWR�SXWD�VH�SUL�DQDOL]L�SOLQVNLK�PUHåD�XVWDQRYL�GD�MH�LOL�RSVNUEQL�WODN�SUHYHOLN�LOL�da su predvL HQH� SRWURãQH� NROLþLQH� SUHYHOLNH� ]D� ]DGDQL� RSVNUEQL� WODN�� $NR� SRVWRML�UH]HUYD� X� QLYRX� RSVNUEQRJ� WODND� ]DQLPOMLYR� MH� YLGMHWL� NROLNR� EL� VH� PRJOD� SRYHüDWL�SRWURãQMD�X�þYRURYLPD��D�GD�MRã�XYLMHN�VYL��SRWURãDþNL�þYRURYL�LPDMX�SURSLVDQL�WODN��$NR�se ustanovi dD�VX�åHOMHQH�SRWURãQMH�SUHYHOLNH�]D�]DGDQL�WODN�LQWHUHVDQWQR�MH�XVWDQRYLWL�NROLNR�EL�SRWURãQMH�WUHEDOR�VPDQMLWL�GD�VH�VYLP�þYRURYLPD�RVLJXUD�SURSLVDQL�WODN��8�WLP�VOXþDMHYLPD� SURPMHQL� SRWURãQLK� NROLþLQD�PRåH� VH� SULVWXSLWL� LOL� VHOHNWLYQR� LOL� OLQHDUQR��FaktoU�SURPMHQH�SRWURãQMH�XSUDYR�VOXåL�]D�OLQHDUQX�SURPMHQX�SRWURãQLK�NROLþLQD�X�VYLP�þYRURYLPD��$NR�VH�]DGDQH�SRWURãQMH��LOL�RSVNUEH��QH�åHOH�PLMHQMDWL�WDM�IDNWRU�VH�]DGDMH�NDR� MHGLQLFD�� $NR� VH� QSU�� VYH� SRWURãQMH� åHOH� SRYHüDWL� ]D� �� IDNWRUX� VH� ]DGDMH�vrijednRVW��D�DNR�VH�]DGDQH�SRWURãQMH�åHOH�VPDQMLWL�]D��YULMHGQRVW�IDNWRUD�WUHED�biti 0.8.

3.6.3.14. Vrijeme

2YDM� SRGDWDN� R� YUHPHQVNRP� WUHQXWNX� ]D� NRML� VH� YUãL� SURUDþXQ� VOXåL� VDPR� X�varijanti kada je neka od potrošnji ili opskrba zadane kao vremenski promjenljive �YLGMHWL�SRJODYOMD��L��JGMH�üH�RYDM�SRGDWDN�GHILQLUDWL��NROLþLQX�SRWURãQMH�ili opskrbe. Variranjem vremena automatski se podešavaju potrošnje u takvim þYRURYLPD�WH�VH�SRQDYOMDQMHP�SURUDþXQD�VWDFLRQDUQRJ�VWUXMDQMD�X�SOLQVNRM�PUHåL�GRELYD�VHNYHQFD�UH]XOWDWD�NRMD�GDMH�XYLG�X�GLQDPLþNR�SRQDãDQMH�SOLQVNH�PUHåH��

3.6.3.15. Definiranje parametara prikaza rezultata 2GDELURP� RSFLMH� 3RVWDY� FUWHåH� QD� SRGPHQLX� 3RVWDY� QD� PHQLMX� $ODWL� SURJUDP�

aktivira panel prikazan na slici 63:


GASNET 4.0

Slika 63. PanHO�3RVWDY�FUWHåD

Parametri prikazani na panelu objašnjeni su na slici 64.

− 0DNVLPDOQD�YHOLþLQD�VWUHOLFH�EU]LQH�QD�VOLFL��R]QDþHQR�V�b − 0DNVLPDOQD�YHOLþLQD�VWUHOLFH�SURWRND�QD�VOLFL��R]QDþHQR�V�c − 0DNVLPDOQD�GHEOMLQD�OLQLMH�QD�VOLFL��R]QDþHQR�V�d − MaksimDOQD�YHOLþLQD�VWXSLüD�WODND�QD�VOLFL��R]QDþHQR�V�e − 0DNVLPDOQD�YHOLþLQD�NRQXVD�SURWRND� − .XW�SRJOHGD�X�[\�UDYQLQL�QD�VOLFL��R]QDþHQR�V�α − .XW�SRJOHGD�X�]�UDYQLQL�QD�VOLFL��R]QDþHQR�V�β − 3RVWDYQD�YHOLþLQD�þYRUD�QD�VOLFL��R]QDþHQR�V�a − Strelica za brzinu LVNOMXþXMH�XNOMXþXMH�FUWDQMH�VWUHOLFH�EU]LQH��E� − 6WUHOLFD�]D�SURWRN�LVNOMXþXMH�XNOMXþXMH�FUWDQMH�VWUHOLFH�SURWRND��F� − 'HEOMLQD�FLMHYL�LVNOMXþXMH�XNOMXþXMH�FUWDQMH�FLMHYL�V�GHEOMLQRP�GHILQLUDQRP�V�

(d) − ,VSLV�UH]XOWDWD�LVNOMXþXMH�XNOMXþXMH�LVSLV�UH]XOWDWD�QD�VOLFL��R]QDþHQR�V�g


GASNET 4.0

6OLND��'HILQLFLMD�RVQRYQLK�SDUDPHWDUD�FUWHåD

3.6.4. Upotreba objekata za crtanje i opisivanje

Izborom opcije Crtaj na meniju Alati aktivira se podmeni s šest opcije:

− Liniju

− Pravokutnik

− Zaobljeni pravokutnik

− Elipsu

− Poligon

− Tekst

Za zadavanje objekata za crtanje i opisivanje najprije je potrebno na podmeniju izabrati jednu od šest opcija kao što je prokazano na slici 59.

2VLP�L]ERUD�PUHåQRJ�REMHNWD�SUHNR�PHQLMD�SURJUDP�SRGUåDYD�L�EUåL�QDþLQ�RGDELUD�preko toolbara objekata za crtanje i opisivanje kao što je prikazano na slici 65.

a a

a

b

c

d

e

f

αβ

g

g

g

g


GASNET 4.0

Slika 65 Toolbar objekata za crtanje i opisivanje

Kada se na meniju ili toolbaru izabere objekt kursor miša promjeni izgled i XPMHVWR�VWUHOLFH�SULNDåH�VH�NULåLü��'RWLþQL�REMHNt crta se unutar radne površine prozora klik&dragom.

3.7. Rad s prozorima 3UHNR�L]ERUQLND�3UR]RUL�SULND]DQRJ�QD�VOLFL��PRJXüH�MH�L]DEUDWL�MHGQX�RG�þHWLUL�

opcije:

− Novi prozor − 6WHSHQLþDVWR − Zajedno − $UDQåLUDM�LNRQH

Slika 66. Izbornik Prozor

Novi prozor otvara za isti dokument još jedan prozor za isti dokument. Na oba SUR]RUD�PRJXüH�MH�UDGLWL�VLPXOWDQR��LVWRYUHPHQR�VH�UDGL�QD�GYD�UD]QD�GLMHOD�PUHåH�NDR�što je prikazano na slici 67)


GASNET 4.0

Slika 67. Dokument PipeLine1.pln otvoren u dva prozora

2SFLMD�6WHSHQLþDVWR�UD]Pješta prozore kao što je prikazano na slici 68.

Slika 68. 6WHSHQLþDVWR�UDVSRUH HQL�GRNXPHQWL

Opcija Zajedno razmješta prozore kao što je prikazano na slici 69


GASNET 4.0

Slika 69 Zajedno razmješteni prozori

2SFLMRP�$UDQåLUDM�LNRQH�PRJXüH�MH�UD]PMHVWLWL�SUR]RUH�Nada su u stanju minimise.

,VSRG�RYH�þHWLUL�PRJXüQRVWL�QDOD]H�VH�QDEURMDQL�VYL�RWYRUHQL�GRNXPHQWL��,]ERURP�na ime dokumenta dokument postaje aktivan.

3.8. 3RPRü�X�SURJUDPX�*$61(7 3UHNR� L]ERUQLND� 3RPRü� SULND]DQRJ� QD� VOLFL� �� PRJXüH� MH� L]DEUDWL� MHGQX� RG� WUL�

opcije:

− O programu Pipeline − 3LSH/LQH�SRPRü − 3RPRü�WHVW

6OLND��,]ERUQLN�3RPRü $NR� RGDEHUHPR� RSFLMX� 2� SURJUDPX� 3LSHOLQH� SURJUDP� üH� SULND]DWL� SDQHO� V�obavijestima o verziji programa kao što je prikazano na slici 71.


GASNET 4.0

Slika 71. Panel s obavijestima o verziji programa

$NR� RGDEHUHPR� RSFLMX� 3LSH/LQH� SRPRü� SURJUDP� üH� VWDUWDWL� KHOS� ILOH� NRML� VDGUåL�informacije dostupne u ovom manualu.

3RPRü� WHVW� RSFLMD� DNWLYLUD� WXWRULMDO� ]D� EU]R� XþHQMH� UDGD� V� SURJUDPRP�3LSH/LQH� L�*DVQHW� V� WHVW� SULPMHULPD� L]� RYRJ� XGåEHQLND�� 3UL� RGDELru ove opcije3 program starta Internet Explorer�SURJUDP�0)&,(�(;(�NRML�X�ILOHX��SDWKBLQWHU�W[W�WUDåL�SDWK�GR�SRþHWQH�stranice za web tutorijal. Korisnik treba podesit taj path. Nakon toga na web tutorijalu PRJXüH�MH�RGDEUDWL�QL]�QDVWDYQLK�ILOPRYD�L�SULPMHUD�L]�RYRJ�XGåEHQLND

+LGURGLQDPLþNL�PRGHO��79

GASNET 4.0

4. +LGURGLQDPLþNL�PRGHO Za strujanje plina u dugim neizoliranim cjevovodima gdje postoji slobodna L]PMHQD�WRSOLQH�L]PH X�SOLQD�L�RNROLQH�PRåH�VH�V�GRYROMQRP�WRþQRãüX�SUHWSRVWDYLWL�GD�

je plin u temperaturnoj ravQRWHåL� V� RNROLQRP�� WM�� GD� PX� MH� WHPSHUDWXUD� EOLVND�temperaturi okoline. Za takvo strujanje uvodi se pretpostavka konstantnosti WHPSHUDWXUH�SOLQD��L]RWHUPLþNRJ�VWUXMDQMD plina).

4.1. Izraz za pad tlaka u cijevi (linijski gubitak)

,]�MHGQDGåEH�NROLþLQH�JLEDQMD�X]�SUHWSRVWDYNX�VWDFLRQDUQRJ�L]RWHUPLþNRJ�VWUXMDQMD�SOLQD� GRELMH� VH� L]UD]� ]D� SDG� WODND� X� UDYQRM� FLMHYL� NRQVWDQWQRJ� SRSUHþQRJ� SUHVMHND� X�obliku

2 2 21 2 2

ZRT Lp p m

S DM� � � (1)

=QDþHQMH�SRMHGLQLK�YHOLþLQD�X�JRUQMHP�L]UD]X�GDQR�MH�X�VOLMHGHüRM�WDEOLFL

Oznaka Jedinica 2SLV�YHOLþLQH p1 Pa apsolutni tlak na ulazu u cijev

p2 Pa apsolutni tlak na izlazu iz cijevi

Z - faktor kompresibilnosti

R J/kgK plinska konstanta

T K apsolutna temperatura plina

SD=

2

4

π m2 SRYUãLQD�SRSUHþQRJ�SUHVMHND�FLMHYL

λ - koeficijent otpora trenja u cijevi

L m duljina cijevi

D m promjer cijevi

m� kg/s maseni protok plina kroz cijev

7DEOLFD��=QDþHQMH�IL]LNDOQLK�YHOLþLQD�X�L]UD]X��

80 +LGURGLQDPLþNL�PRGHO

GASNET 4.0

Izraz (1) izveden je iz osnovnih zakona dinamike plinova uz zanemarenje utjecaja JUDYLWDFLMH� L� þODQRYD� þLML� MH� XWMHFDM� QH]QDWDn pri brzinama strujanja plina koje se SRMDYOMXMX�X�SOLQVNLP�PUHåDPD��WH�VH�X]�GDQD�RJUDQLþHQMD�PRåH�VPDWUDWL�HJ]DNWQLP��3UL�VWUXMDQMX� SOLQD� V� PDOLP� SDGRYLPD� WODND�� NDR� X� QLVNRWODþQLP� SOLQVNLP� PUHåDPD��SURPMHQD� JXVWRüH� MH� QH]QDWQD�� WH� VH� VWUXMDQMH� PRåH� VPDWUDWL� QHVWODþLYLP�� /DNR� VH�SRNDåH�GD�]D�WDM�VOXþDM�L]UD]��SUHOD]L�X�IRUPXOX�'DUF\�- Weissbacha

p pL

Dv1 2

21

2− = λ ρ (2)

gdje su

Oznaka Jedinica 2SLV�YHOLþLQH ρ kg/m3 gXVWRüD�SOLQD v m/s brzina strujanja plina

7DEOLFD��=QDþHQMH�IL]LNDOQLK�YHOLþLQD�X�L]UD]X��

,]UD]� �� UHGRYLWR� VH� NRULVWL� SUL� SURUDþXQX� QHVWODþLYRJ� VWUXMDQMD� NDNYR� MH� X�YRGRYRGQLP�PUHåDPD��D�þHVWR�VH�]ERJ�MHGQRVWDYQRVWL�NRULVWL��L�X�SURUDþXQX�VWUXManja u QLVNRWODþQLP�SOLQVNLP�PUHåDPD� � �JGMH� WLSLþQH�SURPMHQH� WODND�RG��PEDU�GR��PEDU�L]D]LYDMX�QH]QDWQH�SURPMHQH�JXVWRüH�SOLQD�WH�VH�þLWDY�SURUDþXQ�PRåH�SURYHVWL�QD�WHPHOMX�VUHGQMH�JXVWRüH�SOLQD��8�RYRP�SURJUDPX�NRULVWL�VH�L]UD]��L�]D�YLVRNRWODþQH��EDU��L�]D�QLVNRWODþQH�SOLQVNH�PUHåH��PEDU�SUHWODND��

Napomene uz izraz (1):

Tlakovi p1 i p2 su apsolutni tlakovi (mjereni od apsolutne nule). Uvrštavanjem manometarskih tlakova u izraz (1) dobivaju se krivi rezultati.

Temperatura T je apsolutna temperatura (mjerena od apsolutne nule). Tlak i WHPSHUDWXUD�PRUDMX�VD�XYUãWDYDWL�NDR�DSVROXWQH�YHOLþLQH� MHU� MH�X� � L]YR HQMX� L]UD]D� ��NRULãWHQD� WRSOLQVND� MHGQDGåED�VWDQMD�]D�RGUH LYDQMH�JXVWRüH�SOLQD�NRMD�SRGUD]XPLMHYD�DSVROXWQH�YHOLþLQH�WODND�L�WHPSerature.

,]�]DNRQD�RGUåDQMD�PDVH�VOLMHGL�GD�MH�X�VWDFLRQDUQRP�VWUXMDQMX�PDVHQL�SURWRN plina m� kroz cijev konstantan

m vSS�� =konst. (3)

ãWR� ]QDþL� GD� RQD� NROLþLQD� SOLQD� NRMD� X H� X� FLMHY� L]� QMH� PRUD� L� L]DüL�� .RG�QHVWODþLYRJ� VWUXMDQMD� �ρ NRQVW�� X� FLMHYL� NRQVWDQWQRJ� SRSUHþQRJ� SUHVMHND� �S=konst.),


GASNET 4.0

EU]LQD�VWUXMDQMD�MH�NRQVWDQWQD�GXå�FLMHYL��L]�þHJD�VOLMHGL�GD�MH�QD�ELOR�NRMHP�GLMHOX�FLMHYL�duljine L pad tlaka isti odnosno raspoGMHOD� WODND� MH� OLQHDUQD��.RG� VWODþLYRJ� VWUXMDQMD�JXVWRüD�ρ�RYLVL�R�WODNX��D� WDGD�L�EU]LQD�ãWR�VH�YLGL�L]� L]UD]D��*GMH�MH�YHüD�JXVWRüD��manja je brzina i obrnuto. Obzirom da je pad tlaka proporcionalan s

2 ( / )v m S vS � ¸� �RþLWR�MH�GD�üH�SDG�WODND�ELWL�WR�PDQML�ãWR�MH�WODN�YHüL��JGMH�üH�]D�zadani maseni protok brzina biti manja. To objašnjava kvadrat razlike tlakova u izrazu (1). Ako se promatra raspodjela tlaka u cijevi duljine L� ]D� VOXþDM� VWODþLYRJ strujanja, WDGD�WODN�X�VUHGLQL�FLMHYL�QHüH�ELWL� MHGQDN�DULWPHWLþNRM�VUHGLQL�XOD]QRJ� L� L]OD]QRJ� WODND�NDR� NRG� QHVWODþLYRJ� VWUXMDQMD�� QHJR� QHãWR� YHüL� �MHU� MH� QD� SUYRM� SRORYLFL� FLMHYL�� ]ERJ�YHüHJ�DSVROXWQRJ�WODND��SDG�WODND�PDQML�QHJR�QD�GUXJRM�SRORYLFL��

Ukoliko je zadan maseni protok m� i tlak p1� QD�XOD]X� X� FLMHY�� L]UD]� �� VOXåL� ]D�RGUH LYDQMH�WODND�p2�QD�L]OD]X�L]�FLMHYL��$NR�MH�PDVHQL�SURWRN�SUHYHOLN��PRåH�VH�GRJRGLWL�GD�GHVQD�VWUDQD� L]UD]D� ��EXGH�YHüD�RG� OLMHYH�VWUDQH� L� ]D� VOXþDM�PLQLPDOQR�PRJXüHJ�tlaka p2 = 0 (istjecanje u� YDNXXP�� ãWR� JRYRUL� GD� MHGQDGåED� �� QH� PRåH� ELWL�]DGRYROMHQD��)L]LNDOQR�WR�]QDþL�GD�VH�NUR]�]DGDQX�FLMHY�VD�]DGDQLP�WODNRP�p1 QH�PRåH�WUDQVSRUWLUDWL�åHOMHQD�NROLþLQD�SOLQD� m� ��0DNVLPDOQR�PRJXüL�PDVHQL�SURWRN�NUR]�FLMHY�definiran je nivoom tlaka p1��WH�VH�SRYHüDQMH�WUDQVSRUWQH�PRJXüQRVWL��FMHYRYRGD�SRVWLåH�SRYHüDQMHP�QLYRD�WODND�

4.2. Faktor kompresibilnosti

Faktor kompresibilnosti Z�XYRGL�VH�X�WRSOLQVNX�MHGQDGåEX�VWDQMD�SOLQD, kao mjera odstupanja od savršenosti, u obliku

p

ZRTρ

= (4)

Jasno je da za savršeni plin taj faktor iznosi Z=1. Kada se radi o strujanju prirodnog plina�� RYDM� IDNWRU�XQRVL� ]QDþajniju korekciju tek kod viših tlakova (oko 20 EDU��WH�JD�VH�X�SURUDþXQX�SOLQVNLK�PUHåD�X�SULQFLSX�QH�WUHED�QL�X]LPDWL�X�RE]LU��)RUPXOD�]D�L]UDþXQDYDQMH�IDNWRUD�NRPSUHVLELOQRVWL�JODVL

ZT

T

T

T

p

pk k

k

= + −

19

1281 6 (5)

gdje su p i T tlak i temperatura plina u strujanju, a pk i Tk�RGJRYDUDMXüH�YULMHGQRVWL�WODND� L� WHPSHUDWXUH� X� NULWLþQRM� WRþNL�� =D� VOXþDM� L]RWHUPLþNRJ� VWUXMDQMD� IDNWRU�NRPSUHVLELOQRVWL�PRåH�VH�SULND]DWL�X�REOLNX

Z = 1 + cpsr (6)

gdje je konstanta c definirana izrazom


GASNET 4.0

cT

T

T

T pk k

k

= −

9

1281 6

1 (7)

U ovom programu zadaje se konstanta c u faktoru kompresibilnosti. Za savršeni plin ta konstanta iznosi c ��2þLWR�MH�GD�VH�]ERJ�SURPMHQH�WODND�GXå�Fijevi mijenja i IDNWRU� NRPSUHVLELOQRVWL�� =ERJ� WRJD� VH� SURUDþXQ� YUãL� V� SURVMHþQLP� IDNWRURP� NRML� VH�UDþXQD�QD�WHPHOMX�VUHGQMHJ�WODND definiranog u obliku

pp p

p psr = −−

2

313

23

12

22 (8)

Tako definirani srednji tlak osLJXUDYD�WRþQRVW�UH]XOWDWD�NDR�GD�VH�SURUDþXQ�YUãLR�V�promjenljivim faktorom Z.

4.3. Koeficijent otpora trenja

Koeficijent otpora trenja λ �� RGUH HQ� MH� HNVSHULPHQWRP�� D� X� RSüHP� VOXþDMX� MH�funkcija Reynoldsovog broja i relativne visine hrapavosti stjenke. Ta zavisnost prikazuje se u obliku dijagrama (Moodyev dijagram) ili se zadaje formulama. U SURJUDPX�VH�NRULVWH�VOLMHGHüH�IRUPXOH

λ = 64

Re za Re<2320

λ =

+

1325

3 7

5 740 9

2

.

ln,

.

Re .

k

D

za 109 > Re > 2320 i 10-2 < kD < 10-8 (9)

NRMH� YUOR� GREUR� �XQXWDU� WRþQRVWL� RþLWDQMD�� DSURNVLPLUDMX� 0RRG\HY� GLMDJUDP�� 8�izrazu (8) Reynoldsov broj Re definiran je kao

4

RevD m

DSN Q N

� ��

(10)


GASNET 4.0

L]� þHJD� VH� YLGL� GD� MH� RQ� NRQVWDQWDQ� GXå� HOHPHQWD� FLMHYL� �� =QDþHQMH� SUHRVWDOLK�YHOLþLQD�MH�VOLMHGHüH�

Oznaka Jedinica 2SLV�YHOLþLQH

k m visina hrapavosti stjenke cijevi

µ Pas NRHILFLMHQW�GLQDPLþNH�YLVNR]Qosti

7DEOLFD��=QDþHQMH�IL]LNDOQLK�YHOLþLQD�X�L]UD]LPD��L��

Visina hrapavosti stjenke cijevi zavisi od tehnologije izrade i materijala cijevi, te o stanju površine (zaprljanost, talog , korozija), kao što se vidi u tablici 2.

4.4. ,]UDþXQDYDQMH�IL]LNDOQLK�VYRMVWDYD�SOLQD��VPMHVH�SOLQRYD�

Od fizikalnih svojstava plina u programu se zadaje plinska konstanta R i NRHILFLMHQW�GLQDPLþNH�YLVNR]QRVWL µ ��3OLQVND�NRQVWDQWD�GHILQLUDQD� MH�NDR�RGQRV�RSüH�plinske konstante i molne mase plina u obliku

[ ]RM

J kgK= 8314/

(11)

gdje molnu masu M nalazimo u tablicama za svojstva plina. Ukoliko se promatrani plin sastoji od n�UD]OLþLWLK�SOLQRYD�NRML�þLQH�VPMHVX, molna masa M�UDþXQD�VH�L]�L]UD]D�

M V Mi ii

n

==∑

1

(12)

gdje je Vi volumni udio i-tog sudionika u smjesi, a Mi njegova molna masa. Jasno je da vrijedi

Vii

n

==∑ 1

1

(13)


GASNET 4.0

.RHILFLMHQW� GLQDPLþNH� YLVNR]QRVWL� µ funkcija je temperature, a u tablicama

fizikalnih� VYRMVWDYD� RELþQR� VH� GHILQLUD� ]D� QRUPQH�XYMHWH��T0=273 K (ϑ = 00C) i p = ��3D��.RHILFLMHQW�GLQDPLþNH�YLVNR]QRVWL�SUL�UDGQRM�WHPSHUDWXUL�T�SOLQD�UDþXQD�VH�iz izraza

µ µ=+

+0

0

0

1

1

T

T

C

TC

T

(14)

gdje je µ 0 koeficijent viskoznosti pri temperaturi T0, a C Sutherlandova konstanta NRMD�]DYLVL�RG�YUVWH�SOLQD� L� WDNR HU� VH�QDOD]L�X� WDEOLFDPD� IL]LNDOQLK�VYRMVWDYD��$NR�VH�radi o smjesi n�SOLQRYD�NRHILFLMHQW�GLQDPLþNH�YLVNR]QRVWL�UDþXQD�VH�L]�L]UD]D

µµ

= =

=

∑

∑

v M T

v M T

i i Ki ii

n

i i Kii

n1

1

(15)

gdje je TKi�NULWLþQD�WHPSHUDWXUD�L-tog plina u smjesi.

Svojstva nekih plinova dana su u tablici 8.

4.5. Izraz za pad tlaka na ventilu (lokalni gubitak)

,]UD]� ]D� L]UDþXQDYDQMH� ORNDOQLK� JXELWDND� VOLMHGL� GLUHNWQR� L]� L]UD]D� ]D� SDG� WODND� X�cijevi gdje se λL/D zamjenjuje koeficijentom K lokalnog gubitka, tj.

2 2 21 2 2

ZRTp p Km

S� � � (16)


GASNET 4.0

gdje su tlakovi p1 i p2 na ulazu i izlazu iz ventila, a faktor kompresibilnosti Z UDþXQD�VH�L]�L]UD]D��JGMH�VH�]D�VUHGQML�WODN�NRULVWL�DULWPHWLþND�VUHGLQD�WODNRYD�p1 i p2. 8� RSüHP� VOXþDMX� NRHILFLMHQW� ORNDOQRJ� JXELtka funkcija je Reynoldsovog broja, a RGUH XMH�VH�HNVSHULPHQWDOQR��8�SUDNVL�VH�WDM�NRHILFLMHQW�QDMþHãüH�X]LPD�NDR�NRQVWDQWDQ�što ima eksperimentalnog opravdanja za visoke vrijednosti Reynoldsovog broja. Za zatvoreni ventil K→ ∞ .

Plin Simbol Plinska konst. R J/kgK

Molna masa M kg/kmol

*XVWRüD�(norm.) ρn

kg/m3

Dinam Viskoz.

η∗106

Suher- land. konst. C K

.ULWLþ��temp. tk 0C

stanje tlak pk

bar

1 2 3 4 5 6 7 8 9 Uglj. mon. CO 297.0 28.01 1.250 16.6 102 -140.2 35 Vodik H2 4125.0 2.016 0.089 8.42 72 -239.9 12.97 Metan CH4 518.0 16.03 0.717 10.3 164 -82.15 46.2 Etan C2H6 276.7 30.06 1.356 8.5 287 32.1 49.5 Propan C3H8 188.8 44.06 2.019 7.5 278 95.6 43.6 n -Butan C4H10 143.2 58.12 2.703 8.10 377 152 38 Pentan C5H12 115.2 72.10 3.22 8.74 - 197.1 33.4 Uglj. diok. CO2 189.0 44.01 1.976 13.7 273 31.1 73.9 Kisik O2 259.9 32 1.429 20.3 125 -118.82 50.37 Dušik N2 296.7 28 .02 1.251 17.0 102 -147.13 33.93 Sump. dio SO2 129.8 64.06 2.927 11.7 396 157.5 78.8 Zrak - 287.0 28.95 1.293 17.3 112 -140.75 37.74

Tablica 8. Fizikalna svojstva nekih plinova

86 1XPHULþNL�SRVWXSDN

GASNET 4.0

5. 1XPHULþNL�SRVWXSDN

2VQRYX�]D�SURUDþXQ�VWUXMDQMD�SOLQD�X�SOLQVNLP�PUHåDPD�þLQL�L]UD]��NRML�VH�PRåH�napisati i u obliku

2( )k k

k i j k k k k k kki j k

Z RT Lp p p m m r m m

Dp p Sλ∆ = − = =

+� � � � (17)

gdje indeks k� R]QDþDYD� EURM� FLMHYL�� LQGHNV� i� R]QDþDYD� OLMHYL� LOL� XOD]QL� NUDM� FLMHYL��þYRU��D�LQGHNV�j�GHVQL�LOL�L]OD]QL�þYRU��NUDM�FLMHYL��0DVHQL�SURWRN�MH�SR]LWLYDQ�DNR�SOLQ�struji�RG�þYRUD�i SUHPD�þYRUX�j. Gornja formulacija pada tlaka ∆pk osigurava njegovu negativnu vrijednost za negativni maseni protok��1HJDWLYQL�PDVHQL�SURWRN�]QDþL�GD�SOLQ�VWUXML�RG�þYRUD�j SUHPD�þYRUX i, pa tada negativna vrijednost ∆pk osigurava da je tlak u þYRUX� j� YHüL� RG� WODND� X� þYRUX� i što je fizikalno ispravno. Koeficijent rk funkcija je i tlakova, pi , pj i masenog protoka km� kroz cijev ( m� VOXåL�]D�RGUH LYDQMH�5H\QROGVRYRJ�broja prema izrazu (10), koji se pojavljuje u izrazu (9), za koeficijent otpora trenja λ ), WH�MH�RþLWR�GD�üH�VH�ELOR�SUREOHP�RGUH LYDQMD�MHGQRJ�RG�WODNRYD�X�þYRURYLPD��QD�WHPHOMX�zadanog masenog protRND�� LOL� SUREOHP� RGUH LYDQMD� PDVHQRJ� SURWRND� � QD� WHPHOMX�]DGDQLK� WODNRYD�PRUDWL� UMHãDYDWL� LWHUDWLYQLP�SRVWXSNRP��8�RED�VOXþDMD�SUYR�VH�UDþXQD�koeficijent rk na temelju pretpostavljenih vrijednosti tlaka ili masenog protoka (zavisno RG� WRJD� ãWR� VH� WUDåL�� WH� VH� L]� L]UD]D� �� UDþXQD� QRYD� YULMHGQRVW� WODND� LOL� PDVHQRJ�SURWRND�� 3RVWXSDN� VH� SRQDYOMD� GRN� VH� QRYR� L]UDþXQDWH� YULMHGQRVWL� L� YULMHGQRVWL� L]�prethodne iteracije ne budu razlikovale za unaprijed zadane vrijednosti. Te vrijednosti nazivaju se tolerancija za tlak ε p i tolerancija za maseni protok ε m .

3UREOHP� VH� YLãHVWUXNR� NRPSOLFLUD� NDGD� VH� UDGL� R� SURUDþXQX� SOLQVNH�PUHåH�� NRMD�PRåH�LPDWL�]UDNDVWX ili prstenastu strukturu��0DWHPDWLþNL�JOHGDQR�SUREOHP�VH�VYRGL�QD�VXVWDY�QHOLQHDUQLK�MHGQDGåEL�NRMH�VH�WDNR HU�PRUDMX�UMHãDYDWL�LWHUDWLYQLP�SRVWXSNRP��=D�svaki element (cijevi, ventili, zaklopke) treba zadovoljLWL� MHGQDGåEX� REOLND� �� D� X�VYDNRP�þYRUX��X�NRMHP�PRåH�SRVWRMDWL�SRWURãQMD� LOL�RSVNUED�SOLQRP�� WUHED�]DGRYROMLWL�MHGQDGåEX� NRQWLQXLWHWD�� WM�� NROLþLQD� SOLQD� NRMD� XOD]L� X� þYRU� WUHED� ELWL� MHGQDND� NROLþLQL�plina koja iz njega izOD]L�� 'D� EL� SUREOHP� ELR� MHGQR]QDþQR� UMHãLY� �XVNOD HQ� EURM�MHGQDGåEL� L� EURM�QHSR]QDQLFD��SRWUHEQR� MH�X� VYDNRP�þYRUX�PUHåH�GHILQLUDWL� LOL� WODN� LOL�potrošnju (ako se ne definira ništa pretpostavlja se da je potrošnja jednaka nuli), s tim da je potrebno zadati�WODN�EDUHP�X�MHGQRP�þYRUX�

1XPHULþNL�SRVWXSDN�� 87

GASNET 4.0

5.1. Formulacija problema za metodu Hardy - Crossa

-HGQD� RG� SRSXODUQLK� L� HILNDVQLK� PHWRGD� ]D� SURUDþXQ� VWUXMDQMD� X� FMHYRYRGQLP�PUHåDPD� MH�PHWRGD�+DUG\� -� &URVVD� NRMD� VH� NRULVWL� L� X� RYRP� SURJUDPX��0DWHPDWLþNL�model�]D�RYX�PHWRGX�GDMH�VH�X�VOLMHGHüHP�REOLNX�

-�MHGQDGåED�NRQWLQXLWHWD��]D�VYDNL�þYRU�

1

0NI

k Ik

m m=

− =∑ � � (18)

gdje je km� maseni protok k-tog elementa koji þLQL�SURPDWUDQL�þYRU�I. Suma se

odnosi na svih NI�HOHPHQDWD�NRML� VH�VDVWDMX�X�þYRUX� I, a maseni protoci se sumiraju s SR]LWLYQLP� SUHG]QDNRP�� DNR� MH� þYRU� I desni (izlazni) za element k i obrnuto s QHJDWLYQLP� SUHG]QDNRP� DNR� MH� þYRU� I lijevi (ulazni) za element k. Potrošnja Im� u SURPDWUDQRP�þYRUX�MH�SR]LWLYQD�YHOLþLQD��D�RSVNUED�QHJDWLYQD�

- suma padova tlaka u petlji mora biti jednaka nuli

-DVQR�MH�GD�DNR�VH�NUHQH�RG�QHNRJ�þYRUD�X�PUHåL�L�REL H�HOHPHQWLPD�NUR]�PUHåX�WDNR�GD�VH�SRQRYR�YUDWL�X�LVWL�þYRU��GD�VXPD�SDGRYD� WODND�QD�HOHPHQWLPD�NRML�þLQH�WDM�]DWYRUHQL�SXW��SHWOMX��PRUD�ELWL�MHGQDN�QXOL��LOL�PDWHPDWLþNL

∆pkk

MJ

==

∑ 01

(19)

Padovi tlaka ∆pk u MJ elemenata koML� þLQH� SHWOMX� VXPLUDMX� VH� V� SR]LWLYQLP�SUHG]QDNRP� DNR� VH� VPMHU� RELODåHQMD� SHWOMH� SRNODSD� VD� VPMHURP� HOHPHQWD� �VPMHU�HOHPHQWD� GHILQLUDQ� MH� RG� OLMHYRJ� �XOD]QRJ�� þYRUD� SUHPD� GHVQRP� �L]OD]QRP�� þYRUX��LQDþH�V�QHJDWLYQLP�SUHG]QDNRP�

$NR�VH�]DGRYROMH� MHGQDGåEH� ��]D� VYDNL�þYRU� L� MHGQDGåEH� ��]D� VYDNX�SHWOMX��WDGD�MH�]DGRYROMHQD�L�MHGQDGåED��]D�SDG�WODND�QD�VYDNRP�HOHPHQWX�


GASNET 4.0

5.2. Pseudoelement

$NR�X�SOLQVNRM�PUHåL�SRVWRML� YLãH�þYRURYD� VD� ]DGDQLP� WODNRP� WDGD�VXPD�SDGRYD�tlaka na elementiPD�NRML�þLQH�SXW�L]PH X�VYDND�GYD�þYRUD�VD�]DGDQLP�WDNRP�PRUD�ELWL�MHGQDND�XSUDYR�UD]OLFL�WODNRYD�X�WD�GYD�þYRUD�LOL�PDWHPDWLþNL

p p pi j kk

MIJ

− + ==

∑∆ 01

(20)

gdje je pi�WODN�X�SROD]QRP�þYRUX��pj WODN�X�GROD]QRP�þYoru, a MIJ broj elemenata L]PH X� WD�GYD� þYRUD�� ,]UD]� ��PRåH� VH� IRUPDOQR� VYHVWL� QD�REOLN� L]UD]D� �� DNR� VH�razlika tlakova ∆p=pi - pj , proglasi padom tlaka na fiktivnom (pseudo) elementu L]PH X�þYRURYD�R]QDþHQLK�LQGHNVLPD�i i j. Taj element naziva se pseudoelement, kroz NRMHJ�QHPD�SURWRND�SOLQD��D�NRML�MH�XYHGHQ�V�MHGLQRP�VYUKRP��SUHYR HQMD�L]UD]D��QD�formu izraza (19) u oblik

∆pkk

MIJ

==

+

∑ 01

1

(21)

gdje indeks k = MIJ+1 oznaþDYD� SVHXGRHOHPHQW� V� OLMHYLP� þYRURP� i, desnim þYRURP�j u kojem se pri nultom protoku ostvaruje pad tlaka pi - pj.

2þLWR�MH�GD�üH�EURM�SVHXGRHOHPHQDWD�X�PUHåL�ELWL�]D�MHGDQ�PDQML�RG�EURMD�þYRURYD�VD� ]DGDQLP� WODNRP�� =JRGQR� MH� RYH� HOHPHQWH� XFUWDWL� X�PUHåX� FUWkanim linijama da se ODNãH�XRþH�SULSDGDMXüH�SHWOMH�

5.3. Koraci u metodi Hardy - Crossa

Ideja Hardy - Cross� PHWRGH� VDVWRML� VH� X� WRPH� GD� VH� SULMH� SRþHWND� SURUDþXQD�SUHWSRVWDYH� PDVHQL� SURWRFL� NUR]� HOHPHQWH�� WDNR� GD� MH� ]DGRYROMHQD� MHGQDGåED NRQWLQXLWHWD� ]D� VYDNL� þYRU�� .RUHNFLMD� PDVHQLK� SURWRND� WLMHNRP� LWHUDWLYQRJ� SURUDþXQD RGUH LYDQMD� WRþQLK� PDVHQLK� SURWRND�� YUãL� VH� SRVWXSQLP� SREROMãDYDQMHP� PDVHQLK�SURWRND� L]� SUHWKRGQH� LWHUDFLMH�� QD� QDþLQ� GD� VH� QH� QDUXãDYD� MHGQDGåED kontinuiteta za

1XPHULþNL�SRVWXSDN�� 89

GASNET 4.0

þYRU� �� NROLNR� VH� PDVHQRJ� SURWRND� GRGD� XOD]QRP� HOHPHQWX� X� þYRU� WROLNR� VH� GRGD� L�L]OD]QRP� HOHPHQWX� L]� þYRUD�� 2YR� MH� RVLJXUDQR� XYR HQMHP� NRUHNFLMH� SURWRND�MHGLQVWYHQH� ]D� VYH� HOHPHQWH� XQXWDU� SHWOMH�� .RUHNFLMD� üH� VH� RGUH LYDWL� QD� WHPHOMX�jednaGåEH�REOLND��]D�VYDNX�SHWOMX��SUHPD�L]UD]X

( )1 1

11

2

MJ MJ

k k k kk k

MJMJk

k kkk k

p r m mm

d pr m

dm

= =

==

∆∆ = − = −

∆

∑ ∑

∑∑

� ��

��

(22)

Korekcija masenog protoka m∆ � �L]UDþXQDWD�SUHPD�JRUQMHP�L]UD]X�GRGDMH�VH�VYLP�elementima unutar petlje (osim pseudoelementu) s pozitivnim predznakom, ako se VPMHU� HOHPHQWD� SRNODSD� VD� VPMHURP� RELODåHQMD� SHWOMH� L� REUQXWR�� -DVQR� MH� GD� NDGD� VH�]DGRYROML�MHGQDGåED��]D�SHWOMX��NRUHNFLMD�PDVHQRJ�SURWRND�SRVWDMH�MHGQDND�QXOL��8�QXPHULþNRP� SRVWXSNX� WD� NRUHNFLMD� QHüH� ELWL� LGHQWLþNL� MHGQDND� QXOL�� D� NDR� NULWHrij ]DYUãHWND�LWHUDWLYQRJ�SRVWXSND�]DKWLMHYDW�üH�VH�GD�NRUHNFLMD�PDVHQRJ�SURWRND�]D�VYDNX�petlju bude manja od neke unaprijed zadane male vrijednosti (tolerancije εm za maseni protok).

2SüHQLWR��PHWRGD�+DUG\�-�&URVVD�VH�SURYRGL�NUR]�VOLMHGHüH�NRUDNH��

1. 3ULSUHPD�SRGDWDND�]D�SRþHWDN�LWHUDFLMH� 6NLFLUD� VH� DQDOL]LUDQD� SOLQVND� PUHåD�� R]QDþH� VH� þYRURYL� L� HOHPHQWL� WH� VH�

pretpostave smjerovi protoka kroz elemente, na osnovu kojih su definirani lijevi i desni þYRU�VYDNRJ�HOHPHQWD�� ,]PH X�þYRURYD�VD�]DGDQLP�WODkom dodaju se pseudoelementi, NRMLK� LPD� ]D� MHGDQ�PDQMH� RG� þYRURYD� VD� ]DGDQLP� WODNRP�� 3UL� ]DGDYDQMX� SRGDWDND� X�þYRURYLPD�YULMHGL�SUDYLOR�GD�VH�X�þYRUX�PRåH�]DGDWL�LOL�WODN�LOL�SRWURãQMD��D�WODN�PRUD�ELWL�]DGDQ�EDUHP�X�MHGQRP�þYRUX��3ULMH�SRþHWND�SURUDþXQD�Sretpostavljaju se maseni protoci NUR]� HOHPHQWH� WDNR� GD� EXGH� ]DGRYROMHQD� MHGQDGåED� NRQWLQXLWHWD� ]D� VYDNL� þYRU��QHLVSXQMHQMH�RYRJ�XYMHWD�YRGL�NULYRP�UMHãHQMX��7DNR HU�VH�SUHWSRVWDYH�WODNRYL�X�VYLP�SUHRVWDOLP� þYRURYLPD� X� NRMLPD� WODN� QLMH� ]DGDQ� �QSU�� SRVWDYL� se jedan od zadanih tlakova).

2. 3URUDþXQ�SDGRYD�WODND�X�HOHPHQWLPD�L�NRUHNFLMD�WODNRYD�X�þYRURYLPD� 1D�WHPHOMX�WUHQXWQLK�WODNRYD�L�PDVHQLK�SURWRND�YUãL�VH�SURUDþXQ�NRHILFLMHQWD�r , YLGMHWL� � MHGQDGåEX� �� WH� SDGD� WODND ∆p za svaki element na osnovu kojih se vrši

SURUDþXQ��NRUHNFLMD��WODNRYD�X�þYRURYLPD��3UL�NRUHNFLML�WODNRYD�X�þYRURYLPD��SROD]L�VH�RG� þYRUD� VD� ]DGDQLP� WODNRP�� WH� VH� SUHOD]HüL� SUHNR� HOHPHQDWD�� GRGDYDQMHP� �LOL�RGX]LPDQMHP��L]UDþXQDWLK�SDGRYD�WODND�GRELYDMX�NRULJLUDQL�WODNRYL�X�RVWDOLP�þYRURvima PUHåH��3UL� WRP�SRVWXSNX�SDPWL�VH�DSVROXWQR�PDNVLPDOQD�NRUHNFLMD� WODND��X�RGQRVX�QD�WUHQXWQX� YULMHGQRVW�� =D� SRWUHEH� RYRJ� NRUDND� QXPHULþNRJ� SRVWXSND� X� SURJUDPX� VH�


GASNET 4.0

IRUPLUD� QL]� SRGDWDND� NRML� VDGUåL� EURMHYD� þYRURYD� L� HOHPHQDWD� NRML� þLQH� SXWDQMH� ]D�SURUDþXQ tlaka (vidjeti poglavlje 5.6).

3. Korekcija masenih protoka:

=D� VYDNX� SHWOMX� XQXWDU� SOLQVNH� PUHåH� UDþXQD� VH� NRUHNFLMD� PDVHQRJ� SURWRND�prema izrazu (22), na temelju koje se korigiraju maseni protoci u svim elementima koji þLQH� SURPDWUDQX� SHWOMX� SUHPD� SULMH� UHþHQRP� SUDYLOX�� 3UL� WRPH� VH� SDPWL� DSVROXWQR�QDMYHüD� NRUHNFLMD� PDVHQRJ� SURWRND�� -HGQD� LWHUDFLMD� REXKYDüD� SURUDþXQ� NRUHNFLMD�SURWRND�X�VYLP�SHWOMDPD�PUHåH�

1DSRPHQD��%URM� SHWOML� X� SOLQVNRM�PUHåL� MHGQDN� MH� EURMX� HOHPHQDWD� �XNOMXþXMXüL� L�pseudoelemente) uvHüDQRP� ]D� MHGDQ� L� XPDQMHQRP� ]D� EURM� þYRURYD�� 8� VORåHQLP�PUHåDPD�SRVWRML�YLãH�PRJXüQRVWL�GHILQLUDQMD�SHWOML��8�SULQFLSX�WUHED�ELUDWL�SHWOMH�VD�ãWR�PDQMH�HOHPHQDWD��RGQRVQR�VD�ãWR�PDQMH�]DMHGQLþNLK�HOHPHQDWD�MHU�üH�WDGD�EURM�LWHUDFLMD�QXPHULþNRJ�SRVWXSND�ELWi manji. Ako je broj petlji jednak nuli (npr. zrakasta struktura PUHåH�V�MHGQLP�]DGDQLP�WODNRP��WDGD�VX�VYL�PDVHQL�SURWRFL�NUR]�HOHPHQWH�MHGQR]QDþQR�RGUH HQL�L�RYDM�NRUDN�VH�SUHVNDþH�MHU�QLVX�SRWUHEQH�NRUHNFLMH�PDVHQLK�SURWRND�

4. Postupak u koraku 2.i 3. se ponavlja sve dok maksimalne korekcije tlaka i masenog protoka ne postanu manje od propisanih tolerancija εp za tlak i εm za maseni protok.

Opisi ulazno izlaznih datoteka 91

GASNET 4.0

6. Opis ulazno izlaznih datoteka

Program PipeLine komunicira s okolinom preko ulazno izlaznih datoteka. Tokom L]YR HQMD�SURJUDPD�JHQHULUDMX�VH�VOMHGHüH�GDWRWHNH� − (ime).PLN - osnovna ulazno izlazna datoteka programa PipeLine u kojoj su VSUHPOMHQL� VYL� SRGDFL� R�PUHåL��8� WX� GDWRWHNX� SURJUDP� VSUHPD� SRGDWNH� D� SUL�GL]DQMX�L]�QMH�XþLWDYD�SRGDWNH�R�PUHåL�L�UDGQRP�IOXLGX� − (ime).DAT - osnovna izlazna datoteka programa Gasnet. U tu tekstualnu GDWRWHNX�SURJUDP�*DVQHW�LVSLVXMH�XOD]QH�SRGDWNH�L�UH]XOWDWH�SURUDþXQD� − ULAZ.DAT -�RVQRYQD�WHNVWXDOQD�GDWRWHND�]D�NRPXQLNDFLMX�L]PH X�SURJUDPD�

PipeLine i Gasnet. U tu datoteku program PipeLine XSLVXMH�SRGDWNH�R�PUHåL�L�UDGQRP�IOXLGX��D�SURJUDP�*DVQHW�LK�XþLWDYD�L�QD�WHPHOMX�WLK�SRGDWDND�SURYRGL�SURUDþXQ� − CRT.DAT -� WHNVWXDOQD� GDWRWHND� ]D� NRPXQLNDFLMX� L]PH X�SURJUDPD�*DVQHW� L�3LSH/LQH�� 8� WX� GDWRWHNX� SURJUDP� *DVQHW� XSLVXMH� UH]XOWDWH� SURUDþXQD�� D�

prRJUDP� 3LSH/LQH� LK� XþLWDYD� L� QD� WHPHOMX� WLK� SRGDWDND� SUH]HQWLUD� UH]XOWDWH�SURUDþXQD� − ULAZ1.DAT -� RVQRYQD� WHNVWXDOQD� GDWRWHND� ]D� NRPXQLNDFLMX� L]PH X�

programa PipeLine i Notepad+. U tu datoteku program PipeLine upisuje ime datoteke s rezultatima te poziva program Notepad+ koji treba rezultate prezentirati. Program Notepad+ koji je tekstualni editor otvara datoteku s tim imenom, ukoliko nema datoteke ulaz1.dat program Notepad+ otvara praznu datoteku spremnu za unos podataka.

− SETUP.GSN - datoteka s upisanim serijskim brojem licence. Bez tog podatka program Gasnet prekida s radom.

− FCT#.POD - datoteka s upisanom promjenjivom potrošnjom. Program dozvoljava 9 takovih datoteka (vidjeti u poglavlju 6.1.4.1)

− PATH.TXT -� GDWRWHND� NRMD� VDGUåL� SDWK� GR� SRþHWQH� VWUDQLFH� KHOSD� QSU��C:\Program files\gasnet\help\default.htm (vidjeti poglavlje 3.8)

− SERIAL.KEY - datoteka potrebna za registraciju programa (vidjeti poglavlje 3.6.2)

6.1. Kreiranje datoteke ulaznih podataka (ulaz.dat) 2VQRYQD�WHNVWXDOQD�GDWRWHND�]D�NRPXQLNDFLMX�L]PH X�SURJUDPD�3LSH/LQH�L�*DVQHW��8� WX�GDWRWHNX�SURJUDP�3LSH/LQH�XSLVXMH�SRGDWNH�R�PUHåL� L� UDGQRP�IOXLGX��D�SURJUDP�*DVQHW� LK� XþLWDYD� L� QD� WHPHOMX� WLK� SRGDWDND� SURYRGL� SURUDþXQ�� 'DWRWHka s ulaznim podacima� ]D� VLPXODFLMX� VWUXMDQMD� X� SOLQVNRM� PUHåL� VDVWRML� VH� RG� VOLMHGHüLK� EORNRYD�podataka:

92 Opisi ulazno izlaznih datoteka

GASNET 4.0

− 2SüL�SRGDFL�L�NRQWUROQL�SDUDPHWUL� − Podaci o elementima. − Podaci o zadanim tlakovima. − Podaci o zadanim potrošnjama. − 3RGDFL�R�þYRURYLPD�

Primjer ulazne datoteke prikazan je u tablici 9. Ulazni podaci odnose se na plinsku PUHåX�SULND]DQX�QD�6O��1DVORY�XOD]QH�GDWRWHNH�MH�8/$=�'$7�� 2 ’C:\Program Files\Gasnet\Document\test1.dat’ Naslov projekta primjer test1 200 ! Broj iteracija 1.000000e-002 ! (Pa) Tolerancija za tlak 5.000000e-002 ! (m**3/h) Tolerancija za maseni protok 1.069000e-005 ! (Pa*s) Koeficijent dinamicke viskoznosti 7.180000e-001 ! (kg/m**3) Gustoca pri standardnim uvjetima 5.183000e+002 ! (J/kg/K) Plinska konstanta -1.734000e-008 ! (1/Pa) Konstanta za faktor kompersibilnosti 2.850000e+002 ! (K) Apsolutna temperatura plina 2.000000e-004 ! (m) Standardna visina hrapavosti 1.000000e+000 ! Faktor promjene potrosnje 0.000000e+000 ! Vrijeme 9 1 8 9 ’ ’ 2.000000e-001 5.400000e+003 8.000000e-005 8 1 7 8 ’ ’ 2.000000e-001 1.900000e+003 8.000000e-005 7 2 6 7 ’ ’ 2.000000e-001 3.500000e+000 6 1 5 6 ’ ’ 2.500000e-001 2.800000e+003 8.000000e-005 5 3 4 6 ’ ’ 2.000000e-001 5.000000e-001 4 1 5 1 ’ ’ 2.000000e-001 4.200000e+003 5.000000e-005 3 1 3 4 ’ ’ 1.500000e-001 3.900000e+003 5.000000e-005 2 1 2 3 ’ ’ 1.500000e-001 2.200000e+003 5.000000e-005 1 1 1 2 ’ ’ 2.000000e-001 1.700000e+003 5.000000e-005 999 999 999 999 Kraj podataka o elementima........................... 5 4.000000e+005 9 4.000000e+005 999 999 ....... Kraj podataka o zadanim tlakovima ................... 1 1.000000e+003 0 2 5.000000e+002 0 3 7.000000e+002 0 4 3.000000e+002 0 6 1.500000e+003 1 7 8.000000e+002 0 8 1.000000e+000 2 999 999 999 ... Kraj podataka o zadanim potrosnjama .................. 1 ’ ’ 2 ’ ’ 3 ’ ’ 4 ’ ’ 5 ’ ’ 6 ’ ’ 7 ’ ’ 8 ’ ’ 9 ’ ’ 999 999 ... Kraj podataka o imenima cvorova ..................


GASNET 4.0

7DEOLFD��8OD]QL�SRGDFL�]D�SULPMHU�SOLQVNH�PUHåH�VD�6O��

6.1.1. 2SüL�SRGDFL i kontrolni parametri

%ORN�RSüLK�SRGDWDND�L�NRQWUROQLK�SDUDPHWDUD�VDVWRML�VH�RG�VOLMHGHüLK�GLMHORYD� 1. Naslov. 2. Broj iteracija . 3. Tolerancija za tlak. 4. Tolerancija za maseni protok. 5. .RHILFLMHQW�GLQDPLþNH�YLVNR]QRVWL� 6. *XVWRüD�SOLna. 7. Plinska konstanta. 8. Konstanta faktora kompresibilnosti. 9. Apsolutna temperatura plina. 10.Standardna visina hrapavosti. 11.Faktor linearne promjene potrošnje. 12.Vrijeme.

6.1.1.1. Naslov

1DVORY� VH� XSLVXMH� QD� SRþHWNX� GDWRWHNH� 8/$=�'$7� L� GRVORYQR� VH� SUHSLVXMH u L]OD]QRM� GDWRWHFL� �LPH��'$7� L� VOXåL� ]D� SRYH]LYDQMH� XOD]QH� L� L]OD]QH� GDWRWHNH��3UHSRUXþXMH� VH�X� QDVORY� QDSLVDWL� VYH� SRWUHEQH� NRPHQWDUH� L� NDUDNWHULVWLþQH� SRGDWNH� ]D�WHNXüX� YDULMDQWX� SURUDþXQD� SURPDWUDQH� SOLQVNH�PUHåH��1DVORY� VH� ]DGDMH� X� VOLMHGHüHP�obliku:

1. red: 2

2. red: Naziv izlazne datoteke

3. red: Ime izlazne datoteke

Primjer zadavanja naslova dan je u tablici 9. , gdje je za naziv izlazne datoteke upisano ’C:\Program Files\Gasnet\Document\test1.dat’ , a za naslov upisano Naslov projekta primjer test1�� $NR� VH� GDWRWHND� IRUPLUD� UXþQR� � WUHED� REUDWLWL� SDåQMX� GD�QDYHGHQL� EURM� UHGRYD� � L� UHGRVOLMHG� UHGRYD� RGJRYDUD� VWYDUQRP� VWDQMX�� LQDþH� L]YR HQMH�SURJUDPD�üH�YMHURMDWQR�UH]XOWLUDWL�SRJUHãNRP�X�SRGDFLPD��

6.1.1.2. Broj iteracija


GASNET 4.0

Pod brojem iteracija podrazumijeva se maksimalno dozvoljeni broj iteracija QXPHULþNRJ� SRVWXSND� ]D� RGUH LYDQMH� PDVHQLK� SURWRND� L� WODNRYD� X� þYRURYLPD�� =D�QRUPDOQR�]DGDQH�SRGDWNH�SURUDþXQ�üH�]DYUãLWL�X�PDQMHP�EURMX�LWHUDFLMD�RG�PDNVLPDOQR�GR]YROMHQRJ�� D� RYR� RJUDQLþHQMH� VOXåL� ]D� ]DXVWDYOMDQMH� SURUDþXQD� X� VLWXDFLMDPD� NDGD�QXPHULþNL� SRVWXSDN� QH� NRQYHUJLUD�� 7R� VH� PRåH� GRJRGLWL� X� VOXþDMHYLPD� GD� VH� ]DGD�SUHPDOL� RSVNUEQL� WODN� X� RGQRVX� QD� åHOMHQH� RSVNUEQH� NROLþLQH�� RGQRVQR� SUHYHOLNH�SRWURãQMH� ]D� ]DGDQL�RSVNUEQL� WODN��2SüHQLWR�YULMHGL�Sravilo da broj potrebnih iteracija UDVWH�V�SRUDVWRP�EURMD�HOHPHQDWD��SRUDVWRP�EURMD�RSVNUEQLK�þYRURYD� L�SRUDVWRP�EURMD�zatvorenih ventila odnosno nepovratnih zaklopki. U normalnim situacijama zadani broj LWHUDFLMD� WUHED�ELWL�GRYROMQR�YHOLN�GD�VH�X�SURUDþXQX�SRVWLJQH�åHOMHQD� WRþQRVW�]D� WODN� L�PDVHQL�SURWRN��$NR�WR�QLMH�VOXþDM�SURUDþXQ�WUHED�SRQRYLWL�V�SRYHüDQLP�EURMHP�LWHUDFLMD��3UHSRUXþXMH�VH�EURM�LWHUDFLMD�SRVWDYLWL�QD��]D�PDOH�PUHåH�GR��]D�YHOLNH�PUHåH��8�tablici 9 broj iteracija je postavljen na 200.

6.1.1.3. Tolerancija za tlak

8� LWHUDWLYQRP� WUDåHQMX� UMHãHQMD� �� YLGMHWL� SRJODYOMH� �� .RUDFL� X� PHWRGL� +DUG\-&URVVD��X�VYDNRM�LWHUDFLML�SURUDþXQD�VH�NRULJLUDMX�WODNRYL�X�þYRURYLPD�SUL�þHPX�VH�SDPWL�maksimalna korekcija tlaka. Te korekcije, teorijski gledano, bi trebale postati jednake QXOL�� PH XWLP� X� QXPHULþNRP� SURUDþXQX� VH� WUDåL� GD� RQH� SRVWDQX� PDQMH� RG� QHNH�XQDSULMHG�]DGDQH�YULMHGQRVWL�NRMD�VH�]RYH�WROHUDQFLMD�]D�SURUDþXQ�WODND��,DNR�QXPHULþNL�postupak konvergira vrlo brzo (pogotovo kaGD�VH�UH]XOWDWL�SULEOLåH�WRþQRP�UMHãHQMX��QLMH�SRWUHEQR�]DKWLMHYDWL��WRþQRVW�UH]XOWDWD�L]YDQ�WRþQRVWL�QMLKRYRJ�LVSLVD��NRMD�MH�GHILQLUDQD�EURMHP�GHFLPDOD� LVSLVD� WUDåHQLK�YHOLþLQD��7DNR� VH� ]D� WROHUDQFLMX� � ]D� WODN�SUHSRUXþXMH�vrijednost od 0.01 Pa , kao što je zadano u tablici 9.

6.1.1.4. Tolerancija za maseni protok

=D�SOLQVNH�PUHåH�NRMH�LPDMX�SUVWHQDVWX�VWUXNWXUX�LOL�YLãH�]DGDQLK�WODNRYD��PDVHQL�SURWRFL� RGUH XMX� VH� LWHUDWLYQLP� SRVWXSNRP� X� NRMHP� VH� YUãL� NRUHNFLMD� SURWRND� X�elemeQWLPD�NRML� þLQH� ]DWYRUHQX�SHWOMX� �� YLGMHWL� SRJODYOMH��.RUDFL�X�PHWRGL�+DUG\-&URVVD�� ,WHUDWLYQL� SRVWXSDN� VPDWUD� VH� ]DYUãHQLP� �� UH]XOWDWL� GRYROMQR� WRþQLP� �� NDGD�korekcije protoka u svim petljama padnu ispod zadane tolerancije za masene protoke. 3UHSRUXþXje se tolerancija u iznosu od 0.05 m n

3/h , što odgovara ispisu masenih protoka JGMH�VH�WUDåL�WRþQD�]QDPHQND�GHVHWLQNL�

6.1.1.5. .RHILFLMHQW�GLQDPLþNH�YLVNR]QRVWL .RHILFLMHQW��GLQDPLþNH�YLVNR]QRVWL�MH�IL]LNDOQR�VYRMVWYR�SOLna i zadaje se pri radnoj WHPSHUDWXUL� SOLQD��=D�SULURGQL�SOLQ�PRåH� VH� V�GRYROMQRP� WRþQRãüX�VPDWUDWL�GD� MH� þLVWL�PHWDQ�WH�VH�SRGDWDN�R�NRHILFLMHQWX�GLQDPLþNH�YLVNR]QRVWL�GLUHNWQR�QDOD]L�X�WDEOLFL��D�]D�VPMHVX�SOLQRYD�GR�WUDåHQRJ�NRHILFLMHQWD�VH�GROD]L�SUHPD�SULORåHQLP�IRUPXODPD��L�


GASNET 4.0

�� X� SRJODYOMX� �� 8� WDEOLFL� �� ]DGDQD� MH� YULMHGQRVW� NRHILFLMHQWD� GLQDPLþNH�viskoznosti pri temperaturi 285 K.

6.1.1.6. *XVWRüD�SOLQD

3RGDWDN�R�JXVWRüL�SOLQD�VOXåL�LVNOMXþLYR�]D�SUHWYDUDQMH�MHGLQLFD�]D�PDVHQL�protok. Naime u plinarskoj praksi je ustaljeno maseni protok, odnosno potrošnju i opskrbu L]UDåDYDWL�X�NXELþQLP�PHWULPD�QD�VDW��-DVQR�MH�GD�WDGD�PRUDPR�GHILQLUDWL�GD�OL�VH�UDGL�R�NXELþQLP� PHWULPD� SUL� QRUPQLP� XYMHWLPD� ��0 C i 101325 Pa) ili nekim drugim npr. standardnim uvjetima ( 150 &�L��3D��8NROLNR�VH�RYGMH�]DGD�JXVWRüD�SUL�QRUPQLP�XYMHWLPD��UH]XOWDWL�R�PDVHQLP�SURWRFLPD�üH�ELWL�L]UDåHQL�X�QRUPQLP�NXELþQLP�PHWULPD�QD� VDW�� D� DNR� VH� ]DGD� JXVWRüD� SUL� VWDQGDUGQLP� �� LOL� QHNLP� GUXJLP� XYMHWLPD�� WDGD� VH�rezultati o masenim protocima, potrošnjama i opskrbama odnose na standardne (ili te GUXJH��NXELþQH�PHWUH�QD�VDW��RSãLUQLMH�YLGMHWL�X�SRJODYOMX��'HILQLUDQMH�SRGDWDND�X�þYRURYLPD��*XVWRüD�SUL�QRUPQLP�XYMHWLPD� UDþXQD�VH� L]� L]UD]D�ρn=M/22.4, gdje je M moOQD�PDVD�SOLQD��YLGMHWL�SRJODYOMH��WDEOLFX��*XVWRüX�SUL�QHNLP�GUXJLP�XYMHWLPD�UDþXQD� VH� L]� MHGQDGåEH� VWDQMD� VDYUãHQRJ� SOLQD� X� REOLNX� ρ=p/(RT), gdje su p, R, T apsolutni tlak, plinska konstanta i apsolutna temperatura.

6.1.1.7. Plinska konstanta

3OLQVND�NRQVWDQWD�WDNR HU�MH�IL]LNDOQR�VYRMVWYR�SOLQD��9ULMHGQRVWL�SOLQVNLK�NRQVWDQWL�]D� MHGQRNRPSRQHQWQH� SOLQRYH� PRJX� VH� QDüL� X� WDEOLFL� �� SRJODYOMD� �� D� ]D� VPMHVX�SOLQRYD�YULMHGQRVW�SOLQVNH�NRQVWDQWH�UDþXQD�VH�L]�SULORåHQLK�IRUPXOD�X�LVWRm poglavlju.

6.1.1.8. Konstanta faktora kompresibilnosti

.RG�SURUDþXQD�VWUXMDQMD�SOLQD�SUL�YLVRNLP�WODNRYLPD��YLãLP�RG��EDU��X�SURUDþXQX�VH� X]LPD� X� RE]LU� IDNWRU� NRPSUHVLELOQRVWL� NRMLP� VH� REXKYDüD� RGVWXSDQMH� MHGQDGåEH�stanja promatrDQRJ�SOLQD�RG� MHGQDGåEH�VWDQMD�]D�VDYUãHQL�SOLQ� ��YLGMHWL�SRJODYOMH��Primjera radi konstanta c faktora kompresibilnosti Z=1+cp , gdje je p tlak iznosi c=-1.734⋅10-8 što pri radnom tlaku od 7 bar daje neznatno odstupanje faktora kompresibilnosti od idealne vrijednosti Z=1.� 3UHPD� WRPH� ]D� SUDNWLþQH� SURUDþXQH� X�SOLQVNLP�PUHåDPD�X�NRMLPD�VWUXML�SULURGQL�SOLQ�VORERGQR�VH�PRåH�UDþXQDWL�L�VD�c=0.

6.1.1.9. Apsolutna temperatura plina

+LGURGLQDPLþNL� PRGHO� WHPHOML� VH� QD� SUHWSRVWDYFL� L]RWHUPLþNRJ� VWUXMDQMD (pri NRQVWDQWQRM� WHPSHUDWXUL�SOLQD��=D�SOLQRYRGH�NRML� VX�YHüLP�GLMHORP�XNRSDQL�X�]HPOMX�opravdano je pretpostaviti da je temperatura plina bliska temperaturi zemlje. Treba


GASNET 4.0

paziti da se temperatura zada kao apsolutna (u Kelvinima) što se dobiva dodavanjem NRQVWDQWH��QD�WHPSHUDWXUX�L]UDåHQX�X�&HO]LMHYLP�VWXSQMHYLPD�

6.1.1.10. Standardna visina hrapavosti

Podatak o standardnoj visini hrapavosti stjenke pULGUXåXMH� VH� VYDNRP� HOHPHQWX�

kojem je zadana visina hrapavosti jednaka nuli (vidjeti poglavlje 2.1.1.2 Podaci o HOHPHQWLPD�� 2YR� RPRJXüXMH� GD� VH� X� PUHåL� X� � NRMRM� VYH� FLMHYL� LPDMX� LVWX� YLVLQX�hrapavosti stjenke svim elementima ta visina zada preko standardne visine hrapavosti QD�WDM�QDþLQ�GD�VH�X�EORNX�SRGDWDND�R�HOHPHQWLPD�VYDNRP�HOHPHQWX�FLMHYL�]DGD�YLVLQX�KUDSDYRVWL�MHGQDNX�QXOL��D�]D�VWDQGDUGQX�YLVLQX�KUDSDYRVWL�]DGDMH�VH�åHOMHQD�YULMHGQRVW�NRMD� üH� WDGD� ELWL� SULGUXåHQD� VYLP� WLP� HOHPHQWLPD� FLMHYL�� =D� WDNo zadane visine hrapavosti stjenke njihova vrijednost se jednostavno mijenja promjenom podatka o VWDQGDUGQRM�YLVLQL�KUDSDYRVWL��8NROLNR�X�PUHåL�SRVWRML�YLãH�UD]OLþLWLK�YLVLQD�KUDSDYRVWL�WDGD� MH� ORJLþQR� VWDQGDUGQX� YLVLQX� KUDSDYRVWL� LVNRULVWLWL� ]D� ]DGDYDQMH one visine KUDSDYRVWL� NRMD� VH� X� SOLQVNRM� PUHåL� QDMþHãüH� SRMDYOMXMH�� 3ULPMHUD� UDGL�� X� WDEOLFL� ��VWDQGDUGQD�YLVLQD�KUDSDYRVWL�RG��PP�ELW�üH�SULGUXåHQD�HOHPHQWLPD��L��NRMLPD�je za visinu hrapavosti zadana nula.

6.1.1.11. Faktor promjene potrošnje

ýHVWR�SXWD�VH�SUL�DQDOL]L�SOLQVNLK�PUHåD�XVWDQRYL�GD�MH�LOL�RSVNUEQL�WODN�SUHYHOLN�LOL�GD� VX� SUHGYL HQH� SRWURãQH� NROLþLQH� SUHYHOLNH� ]D� ]DGDQL� RSVNUEQL� WODN�� $NR� SRVWRML�rezerva u nivou opskrbnog tlaka zanimljivo je vidjeti koliko bi VH� PRJOD� SRYHüDWL�SRWURãQMD�X�þYRURYLPD��D�GD�MRã�XYLMHN�VYL��SRWURãDþNL�þYRURYL�LPDMX�SURSLVDQL�WODN��$NR�VH�XVWDQRYL� �GD�VX�åHOMHQH�SRWURãQMH�SUHYHOLNH�]D�]DGDQL�WODN�LQWHUHVDQWQR�MH�XVWDQRYLWL�NROLNR�EL�SRWURãQMH�WUHEDOR�VPDQMLWL�GD�VH�VYLP�þYRURYLPD�RVigura propisani tlak. U tim VOXþDMHYLPD� SURPMHQL� SRWURãQLK� NROLþLQD�PRåH� VH� SULVWXSLWL� LOL� VHOHNWLYQR� LOL� OLQHDUQR��)DNWRU�SURPMHQH�SRWURãQMH�XSUDYR�VOXåL�]D�OLQHDUQX�SURPMHQX�SRWURãQLK�NROLþLQD�X�VYLP�þYRURYLPD��$NR�VH�]DGDQH�SRWURãQMH��LOL�RSVNUEH��QH�åHle mijenjati taj faktor se zadaje NDR� MHGLQLFD�� $NR� VH� QSU�� VYH� SRWURãQMH� åHOH� SRYHüDWL� ]D� �� IDNWRUX� VH� ]DGDMH�YULMHGQRVW��D�DNR�VH�]DGDQH�SRWURãQMH�åHOH�VPDQMLWL�]D��YULMHGQRVW�IDNWRUD�WUHED�biti 0.8. U tablici 9. taj faktor je jednak jedan.

6.1.1.12. Vrijeme

2YDM� SRGDWDN� R� YUHPHQVNRP� WUHQXWNX� ]D� NRML� VH� YUãL� SURUDþXQ� VOXåL� VDPR� X�varijanti kada je neka od potrošnji ili opskrba zadane kao vremenski promjenljive �YLGMHWL�SRJODYOMD��L��JGMH�üH�RYDM�SRGDWDN�GHILQLUDWL��NROLþLQX�SRWURãQMH�ili opskrbe. Variranjem vremena automatski se podešavaju potrošnje u takvim þYRURYLPD�WH�VH�SRQDYOMDQMHP�SURUDþXQD�VWDFLRQDUQRJ�VWUXMDQMD�X�SOLQVNRM�PUHåL�GRELYD�VHNYHQFD� UH]XOWDWD� NRMD� GDMH� XYLG� X� GLQDPLþNR� SRQDãDQMH� SOLQVNH�PUHåH��7DNR�QSr. u


GASNET 4.0

WDEOLFL��WDM�SRGDWDN�MH�MHGQDN�QXOL��ãWR�]QDþL�GD�üH�VH�X�þYRURYLPD��L��V�YUHPHQVNL��promjenljivim potrošnjama prema Sl.6 i Sl.7) potrošnje uzimati za trenutak t=0.

6.1.2. Podaci o elementima

Za svaki element koji se pojDYOMXMH� X� SOLQVNRM�PUHåL� UH]HUYLUDMX� VH� SR� GYD� UHWND�

datoteke ULAZ.DAT kako je ilustrirano u tablici 9. koja prikazuje datoteku ulaznih SRGDWDND�]D�MHGQRVWDYQX�SOLQVNX�PUHåX�VD�6O��

3UYL�UHG�VDGUåL� %URM�HOHPHQWD��7LS�HOHPHQWD��/LMHYL��SROD]QL��þYRU�L�'HVQL��GROD]QL��þYRU��,PH�

elementa.

Broj elementa mora biti u intervalu 1 do 990.Ako se za broj elementa zada 999 to SRGUD]XPLMHYD� NUDM� SRGDWDND� R� HOHPHQWLPD�� =D� VYDNL� EURM� UD]OLþLW� RG� �� L� L]YDQ�QDYHGHQRJ�LQWHUYDOD�SURJUDP�üH�MDYLWL�Sogrešku.

Tip elementa�PRUD�ELWL� X� UDVSRQX��GR�� VD� ]QDþHQMHP�SUHPD� VOLMHGHüRM� WDEOLFL��8NROLNR�MH�XSLVDQL�WLS�HOHPHQWD�L]YDQ�LQWHUYDOD��GR��SURJUDP�üH�MDYLWL�SRJUHãNX�

Tip elementa Opis elementa 1 Element cijevi 2 Ventil 3 Nepovratna zaklopka 4 Lokalni gubitak

Tablica 8. Tipovi modeliranih elemenata

/LMHYL� �SROD]QL�� þYRU definiran je pretpostavljenim smjerom strujanja kroz HOHPHQW��/LMHYL�þYRU�MH�RQDM�RG�NRMHJ�LGH�VWUMHOLFD�SUHWSRVWDYOMHQRJ�VPMHUD��%URM�þYRUa WDNR HU�PRUD�ELWL�X�LQWHUYDOX��GR��LQDþH�üH�SURJUDP�MDYLWL�SRJUHãNX� 'HVQL� �GROD]QL�� þYRU� � WDNR HU� MH� GHILQLUDQ� X� VKHPL� SOLQVNH� PUHåH�� 6WUMHOLFD�SUHWSRVWDYOMHQRJ�VPMHUD�VWUXMDQMD�XYLMHN�JOHGD�X�GHVQL�þYRU��%URM�GHVQRJ�þYRUD�PRUD�ELWL

u intervalu 1 do 990.

-DVQR�MH�GD�EURM�OLMHYRJ�L�GHVQRJ�þYRUD�QH�VPLMH�ELWL�LVWL�EURM�MHU�EL�WR�]QDþLOR�GD�MH�element zatvoren sam u sebe. Program daje obavijest o takvoj pogrešci.

Ime elementa je bilo koji asci tekst koji opisuje taj element vidljiv je u datoteci rezultata.


GASNET 4.0

'UXJL�UHG�VDGUåL�SRGDWNH�NRML�VX�QXåQL�]D�SURUDþXQ�SDGD�WODND�X�HOHPHQWX�L�]DYLVH�od tipa elementa.

Element cijevi.�=D�VYDNL�HOHPHQW�FLMHYL�GUXJL�UHG�VDGUåL�VOLMHGHüH�SRGDWNH� Promjer cijevi (m), Duljinu cijevi (m), Visinu hrapavosti stjenke cijevi (m)

Svi podaci zadaju se u metrima. Ukoliko se zada promjer manji od 10 mm SURJUDP� üH� GDWL� XSR]RUHQMH�� D� DNR� VH� ]DGD� QHJDWLYQL� SURPMHU� LOL� GXOMLQD� SURJUDP� üH�javiti pogrešku. Ako se za visinu hrapavosti stjenke zada nula, za visinu hrapavosti X]LPD�VH�VWDQGDUGQD�YLVLQD�KUDSDYRVWL�]DGDQD�X�EORNX�RSüLK�SRGDWDND��YLGMHWL�SRJODYOMH�6.1.1.10).

Ventil. Za svaki ventil drugi red pRGDWDND�R�HOHPHQWX�VDGUåL�VOLMHGHüH�SRGDWNH� Promjer ventila (m) , Koeficijent lokalnog gubitka

Promjer ventila zadaje se u metrima, a vrijede ista pravila kao i kod promjera cijevi. Koeficijent loNDOQRJ� JXELWND� YHQWLOD� MH� EH]GLPHQ]LMVND� YHOLþLQD�� $NR� VH� ]D�koeficijent lokalnog gubitka zada vrijednost iznad 10000 program pretpostavlja da je ventil zatvoren i u koloni za koeficijent lokalnog gubitka u izlaznoj datoteci ispisuje XPMHVWR�QXPHULþNH�YULMednosti obavijest "ZATVOREN".

Nepovratna zaklopka��'UXJL�UHG�SRGDWDND�]D�QHSRYUDWQX�]DNORSNX�VDGUåL� Promjer nepovratne zaklopke (m) , Koeficijent lokalnog gubitka

Svijetli promjer zaklopke zadaje se u metrima, a koeficijent lokalnog gubitka je EH]GLPHQ]LMVND�YHOLþLQD��$NR�VH�]D�NRHILFLMHQW� ORNDOQRJ�JXELWND�]DGD�YULMHGQRVW� L]QDG��SURJUDP�SUHWSRVWDYOMD�GD�VH�VLPXOLUD�VLWXDFLMD�X�NRMRM�MH�RQHPRJXüHQ�SURWRN�NUR]�zaklopku u oba smjera te u izlazQRM�GDWRWHFL�XPMHVWR�QXPHULþNH�YULMHGQRVWL�NRHILFLMHQWD�ispisuje obavijest "BLOKIRANA".

Lokalni gubitak��=D�VYDNL� ORNDOQL�JXELWDN�GUXJL� UHG�SRGDWDND�R�HOHPHQWX�VDGUåL�VOLMHGHüH�SRGDWNH� Promjer lokalnog gubitka (m) , Koeficijent lokalnog gubitka

Promjer lokalnog gubitka zadaje se u metrima, a vrijede ista pravila kao i kod SURPMHUD� FLMHYL�� .RHILFLMHQW� ORNDOQRJ� JXELWND� MH� EH]GLPHQ]LMVND� YHOLþLQD�� $NR� VH� ]D�koeficijent lokalnog gubitka zada vrijednost iznad 10000 program pretpostavlja da je lokalni gubitak zatvoren (blokiran) i u koloni za koeficijent lokalnog gubitka u izlaznoj GDWRWHFL�LVSLVXMH�XPMHVWR�QXPHULþNH�YULMHGQRVWL�REDYLMHVW��%/2.,5$1��


GASNET 4.0

Blok podataka o elementima (kao što je ilustrirano u tablici 9.) završava retkom:

999 999 999 999 ............Kraj podataka o elementima.............................

6.1.3. Podaci o zadanim tlakovima

=D�VYDNL�þYRU�X�NRMHPX�MH�]DGDQ�WODN�X�XOD]QX�GDWRWHNX��8/$=�DAT upisuje se po MHGDQ�UHG�NRML�VDGUåL� %URM�þYRUD��7ODN�(Pa)

%URM�þYRUD�PRUD�ELWL�X�LQWHUYDOX��GR��$NR�VH�]D�EURM�þYRUD�]DGD�YULMHGQRVW��SURJUDP�üH�WR�VKYDWLWL�NDR�NUDM�SRGDWDND�R�]DGDQLP�WODNRYLPD�=D�VYDNX�YULMHGQRVW�izvan naveGHQRJ�LQWHUYDOD�SURJUDP�üH�MDYLWL�SRJUHãNX�

Tlak�X�þYRUX zadaje se kao apsolutni tlak (mjeren od apsolutne nule) i zadaje se u 3DVFDOLPD�� =D� ]DGDQX� QHJDWLYQX� YULMHGQRVW� WODND� SURJUDP� üH� MDYLWL� SRJUHãNX�� =D�]DGDYDQMH� SRGDWDND� R� WODNX�PRåH se koristiti E-IRUPDW� QSU�� (�� R]QDþDYD� YULMHGQRVW�1⋅105=100000.

Napomene:

8�XOD]QRM� GDWRWHFL�PRUD� ELWL� ]DGDQ� QDMPDQMH� MHGDQ� WODN�� LQDþH� üH� SURJUDP� MDYLWL�pogrešku.

8NROLNR�VH�X�SURJUDPX�SRMDYOMXMH�GYD�LOL�YLãH�þYRURYD�VD�]DGDQLP�WODNRP�SURJUDP�üH� DXWRPatski generirati pseudoelemente (vidjeti poglavlje 5.2 za definiciju SVHXGRHOHPHQWD�� 3UL� WRPH� VH� SUYL� QDYHGHQL� þYRU� VD� ]DGDQLP� WODNRP� X]LPD� NDR�UHIHUHQWQL� L� RG� QMHJD� VH� SUHPD� VYDNRP� VOLMHGHüHP� JHQHULUD� SR� MHGDQ� SVHXGRHOHPHQW�kojemu je OLMHYL� þYRU� RYDM� SUYL� LOL� UHIHUHQWQL�� D� GHVQL� þYRU� RQDM� V� NRMLP� VH� ]DWYDUD�SVHXGRHOHPHQW�� 3URJUDP� üH� WRNRP� L]YR HQMD� LVSLVDWL� QD� HNUDQX� XSR]RUHQMH� GD� MH�JHQHULUDQR� WROLNR� L� WROLNR� SVHXGRHOHPHQDWD�� 7DNR HU� üH� X� L]OD]QRM� GDWRWHFL� WL�pseudoelementi biti ispisani odmah iza bloka podataka o zadanim tlakovima. Ilustraciju LVSLVD� SRGDWDND� R� SVHXGRHOHPHQWX� ]D� SULPMHU� SOLQVNH�PUHåH� VD�6O�� RGQRVQR�XOD]QH�SRGDWNH�L]�WDEOLFH��YLGMHWL�X�WDEOLFL��NRMD�VDGUåL�UH]XOWDWH�]D�RYDM�SULPMHU��3URJUDP�vrši automatsko numeriranje pseudoelemenata tako da nastavlja niz brojeva od najvišeg broja iskorištenog za numeriranje stvarnih elemenata. Tako npr. ako bi se za numeriranje stvarnih elemenata iskoristio broj 990, onda se više ne bi mogao definirati niti jedan pseudoelement, bez obzira što nisu iskorišteni svi brojevi u nizu od 1 do 990. 3UHSRUXþXMH�VH�GD�VH�]D�QXPHUDFLMX�HOHPHQDWD�QH�NRULVWH�EURMHYL�SUHNR��ãWR�RVWDYOMD�prostor za 20 pseudoelemenata.

Blok podataka o zadanim tlakovima (kao što je ilustrirano u tablici 9.) završava retkom:


GASNET 4.0

999 999 ...........Kraj podataka o zadanim tlakovima...............

6.1.4. Podaci o zadanim potrošnjama

=D� VYDNL� þYRU� X� NRMHPX� VH� ]DGDMH� SRWURãQMD� XSLVXMH� VH� SR� MHGDQ� UHG� X� XOD]QX�GDWRWHNX��NRML�VDGUåL� BrRM�þYRUD��3RWURãQMD��P3/h ) , Tip potrošnje

%URM�þYRUD�PRUD�ELWL�X�LQWHUYDOX��GR��8�þYRUX�X�NRMHP�VH�]DGDMH�SRWURãQMD�QH�VPLMH� ELWL� ]DGDQ� WODN�� D� þYRU�PRUD� ELWL� SRVWRMHüL� WM��PRUD� ELWL� VSRPHQXW� NDR� OLMHYL� LOL�desni u bloku podataka o elementima. Odstupanje od bilo kojeg od ovih zahtijeva UH]XOWLUD�SRJUHãNRP�NRMX�üH�SURJUDP�MDYLWL�

Potrošnja� SOLQD� X� þYRUX� ]DGDMH� VH� X� P3�K� �� JGMH� ]QDþHQMH� P3 zavisi od zadane JXVWRüH�SOLQD��$NR�VH�SRWURãQMD�]DGD�NDR�SR]LWLYQD�YHOLþLQD�WDGD�VH�SRGUD]Xmijeva da se X�WRP�þYRUX�SOLQ�RGYRGL�L]�SOLQVNH�PUHåH�RGQRVQR�WURãL��1HJDWLYQD�YULMHGQRVW�SRWURãQMH�R]QDþDYD� RSVNUEX� WM�� X� WRP� VH� þYRUX� � ]DGDQLP� PDVHQLP� SURWRNRP� � SOLQ� � GRYRGL� X�PUHåX�� =DGDQD� YULMHGQRVW� SRWURãQMH� �RSVNUEH�� X� VYDNRP� þYRUX� PQRåL� VH� IDNWRURP�OLQHDUQH� SURPMHQH� SRWURãQMH� �YLGMHWL� SRJODYOMH� �� ãWR� RPRJXüXMH� OLQHDUQX�SURPMHQX�SRWURãQML�X�VYLP�þYRURYLPD�SURPMHQRP��VDPR�MHGQRJ�SRGDWND��-DVQR�MH�GD�X�normalnoj situaciji taj faktor jednak jedinici.

Tip potrošnje ukazuje na YUHPHQVNL� NDUDNWHU� ]DGDQH� SRWURãQMH� SUL� þHPX� YULMHGH�VOLMHGHüD�SUDYLOD� Ako je tip potrošnje jednak nuli tada se zadana potrošnja smatra konstantnom u YUHPHQX� L� ]D� SURUDþXQ� VH� X]LPD� X� ]DGDQRP� L]QRVX� ]D� ELOR� NRML� YUHPHQVNL� WUHQXWDN�

(jasno da se zadani iznoV�PQRåL�IDNWRURP�OLQHDUQH�SURPMHQH�SRWURãQMH�� $NR�MH�WLS�SRWURãQMH�QHJDWLYQD�YULMHGQRVW��SRWURãQMD�X�þYRUX�VH�SRVWDYOMD�QD�QXOX��2YR�MH�SRJRGQR�]D�SURUDþXQ�UD]OLþLWLK�YDULMDQWL�X�NRMLPD�VH�SRMHGLQL�SRWURãDþL�LVNOMXþXMX�L]�SOLQVNH�PUHåH��SUL� þHPX� VH� L]�XODzne datoteke ne mora brisati podatak o potrošnji,

nego se jednostavno toj potrošnji zada negativna vrijednost tipa potrošnje.

$NR� MH� WLS� SRWURãQMH� L]PH X� �� L� �� SRGUD]XPLMHYD� VH� YUHPHQVNL� SURPMHQOMLYD�potrošnja koja se zadaje posebnom datotekom. Ime datoteke ima oblik FCT#.POD , JGMH��R]QDþXMH�WLS�SRWURãQMH��1SU��]D�WLS�SRWURãQMH��WUHED�QDþLQLWL�GDWRWHNX�)&7��32'�

$NR�MH�WLS�SRWURãQMH�YHüL�RG��SURJUDP�üH�MDYLWL�SRJUHãNX�

Ovaj blok podataka, kao što je prikazano u tablici 9., završava retkom:

999 999 999 ............. Kraj podataka o zadanim potrošnjama ............


GASNET 4.0

6.1.4.1. Zadavanje vremenski promjenljive potrošnje

.DR�ãWR�MH�JRUH�UHþHQR�YUHPHQVNL�SURPMHQOMLYH�SRWURãQMH�R]QDþHQH�VX�WLSRP��GR�9, a za svaki tip potrošnje zadan u bloNX�SRGDWDND�R�SRWURãQMDPD�WUHED�QDþLQLWL�SRVHEQX�GDWRWHNX��,PH�GDWRWHNH�LPD�REOLN�)&7��32'��JGMH��R]QDþXMH�WLS�SRWURãQMH��=D�SULPMHU�SOLQVNH�PUHåH�VD�6O��RGQRVQR�XOD]QH�SRGDWNH� L]� WDEOLFH��JGMH� VX�]DGDQD�GYD� WLSD�SURPMHQOMLYH� SRWURãQMH�� X� þYRUX� �� WLS� �� D� X� þYRUX� �� WLS� ��9UHPHQVNH� SURPMHQH� WLK�potrošnji prikazane su na Sl.6 i Sl.7. na temelju kojih se zadaju dvije datoteke FCT1.POD i FCT2.POD. Za potrebe programa GASNET krivulje koje opisuju vremensku promjenu potrošnje zamjenjuju se pravcima na kraWNLP�RGVMHþFLPD��WH�VH�X�GDWRWHNDPD� )&7��32'� XSLVXMX� VDPR� SRGDFL� R� JUDQLFDPD� WLK� RGVMHþDND��NDUDNWHULVWLþQLP� WRþNDPD� NULYXOMH� L]PH X� NRMLK� VH� YUãL� OLQHDUQD� LQWHUSRODFLMD�� %URM�WDNYLK� WRþDND� RJUDQLþHQ� MH� QD� �� ãWR� RPRJXüXMH� GHILQLUDWL� RGVMHþNH� QD� NRMLPD� Ve pretpostavlja linearno promjenljiva potrošnja od pola sata. Iskustvo pokazuje da je to VDVYLP�GRYROMQR��8�SUYL�UHG�GDWRWHNH�)&7��32'�XSLVXMH�VH�EURM�NDUDNWHULVWLþQLK�WRþDND�]D�OLQHDUL]DFLMX�NULYXOMH�SRWURãQMH��1DNRQ�WRJD�UHGD�VOLMHGL�]D�VYDNX�WRþNX�SR�MHdan red X� NRMHP� VH� QDOD]H� NRRUGLQDWH� WRþNH� �YULMHPH� L� SRWURãQMD�� RGQRVQR� IDNWRU� SRWURãQMH��7RþNH�PRUDMX�ELWL�XSLVDQH�SR�UDVWXüHP�YUHPHQX��7DEOLFD��SULND]XMH�VDGUåDM�GDWRWHNH�FCT1.POD kojom je opisana promjenljiva potrošnja tipa 1, sa Sl.5.

8 0 0.25 6 0.25 9 0.75 12 0.75 15 0.50 18 1.00 21 1.00 24 0.25

7DEOLFD��6DGUåDM�GDWRWHNH�)&7��32'�]D�RSLV�SRWURãQMH�VD�6O�� .ULYXOMD�MH�RSLVDQD�VD��WRþDND��YULMHPH�MH�X�LQWHUYDOX�RG��GR��VDWD��D�RE]LURP�GD� MH� X� GDWRWHFL�8/$=�'$7� �WDEOLFL� �� X� SULSDGDMXüHP� þYRUX� �� ]DGDQD�PDNVLPDOQR�PRJXüD� SRWURãQMD�� GUXJL� SRGDWDN� X� VYDNRP� UHGX� LPD� ]QDþHQMH� YUHPHQVNRJ� IDNWRUD�SRWURãQMH��X�LQWHUYDOX�RG�QXOD�GR�MHGDQ��NRMLP�VH�PQRåL�WD�PDNVLPDOQD�SRWURãQMD�GD�VH�dobije stvarna potrošnja u zadanom vremenskom trenutku. Promjenljiva potrošnja na Sl.7 prikazana je u m3/h, gdje m3�R]QDþDYD�NXELþQL�PHWDU�SUL�]DGDQLP��WH�MH�X�GDWRWHFL�8/$=�'$7��WDEOLFD��X�þYRUX��SRWURãQMD�]DGDQD�NDR�MHGDQ��D�VWYDUQD��SRWURãQMD��VH�RGUH XMH�QD��WHPHOMX�WLSD��RGQRVQR�GDWRWHNH�)&7��32'�þLML�MH�VDGUåaj prikazan u tablici 11.

6 0 225 6 775 9 1100 15 775


GASNET 4.0

18 225 24 225

7DEOLFD��6DGUåDM�GDWRWHNH�)&7��32'�]D�RSLV�SRWURãQMH�VD�6O�� .ULYXOMD�SRWURãQMH�VD�6O��RSLVDQD�MH�VD�ãHVW�WRþDND��9ULMHPH�MH�SRQRYR�X�LQWHUYDOX�od nula do 24 sata, a potrošnja do 1100 m3/h.

6.1.5. 3RGDFL�R�þYRURYLPD

=D�VYDNL�þYRU�XSLVXMH�VH�SR�MHGDQ�UHG�X�XOD]QX�GDWRWHNX��NRML�VDGUåL� %URM�þYRUD��LPH�þYRUD

,PH� þYRUD� MH� ELOR� NRML� DVFL� WHNVW� NRML� RSLVXMH� WDM� þYRU�� D� YLGOMLY� MH� X� GDWRWHFL�rezultata.

Blok s podacima o þYRURYLPD završava s retkom:

999 999 ... Kraj podataka o imenima cvorova ..................

6.2. 2SLV�UH]XOWDWD�SURUDþXQD

6.2.1. Opis ispisa programa GASNET na ekran

1DNRQ�ãWR� MH�QDþLQMHQD�GDWRWHND�XOD]QLK�SRGDWDND�PRåH�VH�SRNUHQXWL�SURJUDP�]D SURUDþXQ�SOLQVNH�PUHåH��3URJUDP�VH�VWDUWD�RGDELURP�RSFLMH�3URUDþXQDM�QD�PHQLX�$ODWL�ili odabirom tipke Gasnet na Toolbaru. Ukoliko postoji pogreška u ulaznim podacima, SURJUDP� üH� LVSLVDWL� QD� HNUDQ� EURM� L� RSLV� SRJUHãNH� �YLGMHWL� SRJODYOMH� �� WH� üH� VWDWL��Ukoliko nema pogrešaka program ispisuje na ekran upozorenje o dodanom broju pseudoelemenata (ukoliko postoji više zadanih tlakova - vidjeti poglavlje 5.2), o XNXSQRP�EURMX�HOHPHQDWD�L�þYRURYD�X�PUHåL�� WH�R�SRWUHEQRP�EURMX�SHWOML��1DNRQ�WRJD�SURJUDP� NUHüH� X� LWHUDWLYQL� SURUDþXQ� RGUH LYDQMD� WODNRYD� L� SRWURãQML� X� þYRURYLPD� WH�masenih protoka kroz elemente. Na kraju svake iteracije, na ekranu se ispisuje jedan red NRML� VDGUåL� SRGDWNH� R� EURMX� WHNXüH� LWHUDFLMH��PDNVLPDOQRM� NRUHNFLML�PDVHQRJ� SURWRND��maksimalnoj koreNFLML�WODND�L�EURMX�þYRUD�X�NRMHPX�VH�SRMDYOMXMH�PDNVLPDOQD�NRUHNFLMD�WODND��7LMHNRP�LWHUDWLYQRJ�SRVWXSND�NRUHNFLMH�PDVHQRJ�SURWRND�L�WODND�üH�VH�VPDQMLYDWL��D� SURJUDP� üH� VH� ]DXVWDYLWL� NDGD� RQH� SDGQX� LVSRG� XQDSULMHG� ]DGDQLK� WROHUDQFLMD� ]D�maseni protok i tlak. Primjer ispisa programa GASNET na ekran, za ulazne podatke SUHPD� WDEOLFL� �� QDOD]L� VH�1$�6/,&,��5H]XOWDWL� SURUDþXQD�QDOD]LW� üH� VH�X�GDWRWHFL�SRG� QDVORYRP� �,PH� 3/1� GDWRWHNH��'$7�� 8NROLNR� X� SUHGYL HQRP� EURMX� LWHUDFLMD�(poglavlje 6.1.1.2) nije postigQXWD�åHOMHQD� WRþQRVW�SURJUDP� WDNR HU�]DYUãDYD� L� LVSLVXMH�UH]XOWDWH��8�WRP�VOXþDMX�WUHED�SRYHüDWL�EURM�LWHUDFLMD�L�SRQRYLWL�SURUDþXQ�


GASNET 4.0

6OLND��,VSLV�SURJUDPD�*$61(7�QD�HNUDQ�]D�SULPMHU�SURUDþXQD�SUHPD�WDEOLFL��

6.3. Opis izlazne datoteke TEST1.DAT Izlazna datoteka podijeljena je u dva dijela. U prvom dijelu su ispisani ulazni SRGDFL��D�X�GUXJRP�UH]XOWDWL�SURUDþXQD��3ULPMHU�L]OD]QH�GDWRWHNH�7(67��'$7�]D�ulazne podatke prema tablici 9. prikazan je u tablici 12. Naslov projekta primjer test1 TOLERANCIJA ZA TLAK = .01 Pa TOLERANCIJA ZA MASENI PROTOK = .050 m**3/h KOEFICIJENT DINAMICKE VISKOZNOSTI = 1.06900E-05 Pa*s GUSTOCA PLINA ( za: kg/s -> m**3/h) = .7180 kg/m**3 PLINSKA KONSTANTA = 518.30 J/kg/K KONSTANTA FAKTORA KOMPRESIBILNOSTI = -1.734E-08 1/Pa TEMPERATURA PLINA = 285.00 K FAKTOR LINEARNOG POVECANJA POTROSNJE = 1.00 VREMENSKI TRENUTAK (ZA TIP POTROSNJE) T= .00 ELEM. CVOR PROMJER DULJINA VIS.HR. K ------------------------------------------------- BROJ OD DO mm m mm ------------------------------------------------- 9 8 9 200.0 5400.0 .0800 8 7 8 200.0 1900.0 .0800 7 6 7 200.0 VENTIL 3.50 6 5 6 250.0 2800.0 .0800


GASNET 4.0

5 4 6 200.0 ZAKLOPKA .50 4 5 1 200.0 4200.0 .0500 3 3 4 150.0 3900.0 .0500 2 2 3 150.0 2200.0 .0500 1 1 2 200.0 1700.0 .0500 Zadani tlakovi: CVOR TLAK,Pa --------------- 5 4.00000E+05 9 4.00000E+05 Zadane potrosnje: CVOR POTROSNJA,m**3/h TIP ----------------------------- 1 1000.0 2 500.0 3 700.0 4 300.0 6 375.0 1 7 800.0 8 225.0 2 UCITANO 10 ELEMENATA UCITANO 9 CVOROVA R E Z U L T A T I ELEM. CVOR DULJINA PROMJER PROTOK BRZINA PAD TLAKA ------------------------------------------------------------------------------------- IME BROJ OD DO m mm m**3/h m/s Pa ------------------------------------------------------------------------------------- 1 1 2 1700.00 200.00 1500.0 3.69 2.622E+03 2 2 3 2200.00 150.00 1000.0 4.46 6.710E+03 3 3 4 3900.00 150.00 300.0 1.34 1.303E+03 4 5 1 4200.00 200.00 2500.0 6.11 1.655E+04 5 6 4 ZAKLOPKA 200.00 .0 .00 2.649E+04 6 5 6 2800.00 250.00 1018.9 1.53 6.934E+02 7 6 7 VENTIL 200.00 643.9 1.51 1.074E+01 8 8 7 1900.00 200.00 156.1 .37 4.666E+01 9 9 8 5400.00 200.00 381.1 .89 6.575E+02 TLAKOVI I POTROSNJE U CVOROVIMA IME CVORA CVOR TLAK PRETLAK POTROSNJA --------------------------------------------------------------- Pa mbar m**3/h --------------------------------------------------------------- 1 3.83448E+05 2821.23 1000.0 2 3.80826E+05 2795.01 500.0 3 3.74115E+05 2727.90 700.0 4 3.72813E+05 2714.88 300.0 5 4.00000E+05 2986.75 -3518.9 6 3.99307E+05 2979.82 375.0 7 3.99296E+05 2979.71 800.0 8 3.99343E+05 2980.18 225.0 9 4.00000E+05 2986.75 -381.1


GASNET 4.0

REZULTATI O ELEMENTIMA SORTIRANI PO BRZINI STRUJANJA ELEM. CVOR DULJINA PROMJER PROTOK BRZINA PAD TLAKA ------------------------------------------------------------------------------------- IME BROJ OD DO m mm m**3/h m/s Pa ------------------------------------------------------------------------------------- 4 5 1 4200.00 200.00 2500.0 6.11 1.655E+04 2 2 3 2200.00 150.00 1000.0 4.46 6.710E+03 1 1 2 1700.00 200.00 1500.0 3.69 2.622E+03 6 5 6 2800.00 250.00 1018.9 1.53 6.934E+02 3 3 4 3900.00 150.00 300.0 1.34 1.303E+03 9 9 8 5400.00 200.00 381.1 .89 6.575E+02 8 8 7 1900.00 200.00 156.1 .37 4.666E+01 TLAKOVI I POTROSNJE U CVOROVIMA SORTIRANI PO TLAKU IME CVORA CVOR TLAK PRETLAK POTROSNJA --------------------------------------------------------------- Pa mbar m**3/h --------------------------------------------------------------- 4 3.72813E+05 2714.88 300.0 3 3.74115E+05 2727.90 700.0 2 3.80826E+05 2795.01 500.0 1 3.83448E+05 2821.23 1000.0 7 3.99296E+05 2979.71 800.0 6 3.99307E+05 2979.82 375.0 8 3.99343E+05 2980.18 225.0 5 4.00000E+05 2986.75 -3518.9 9 4.00000E+05 2986.75 -381.1 Pretlak je racunat s atmosferskim tlakom od 1013.25 mbar SPECIFIKACIJA DULJINA CJEVOVODA PO PROMJERIMA PROMJER DULJINA ----------------------- mm m ----------------------- 250.00 2800.0 200.00 13200.0 150.00 6100.0 UKUPNA DULJINA CJEVOVODA: 22100.00 m

Tablica 12. Primjer izlazne datoteke TEST1.DAT za ulazne podatke prema

tablici 9. Ulazni podaci ispisanu su u istom redoslijedu kao i u ulaznoj datoteci, ali u preglednijem�REOLNX�ãWR�RPRJXüXMH�QMLKRYX�ODNãX�NRQWUROX��1DNRQ�EORND�RSüLK�podataka i kontrolnih parametara slijede podaci o elementima, Za svaki element LVSLVXMH�VH�QMHJRY�EURM��OLMHYL�L�GHVQL�þYRU�WH�SURPMHU��=D�HOHPHQW�FLMHYL�LVSLVXMH�se još duljina i visina hrapavosti, a za ventil i zaklopku osim opisa tip elementa ispisuje se koeficijent K lokalnog gubitka. Ako se za taj koeficijent zada


GASNET 4.0

YULMHGQRVW�YHüD�RG��4�X�WDEOLFL�VH�QD�PMHVWX�NRHILFLMHQWD�.�VORYLPD�LVSLVXMH�ULMHþ�"ZATVOREN" za ventil, odnosno " BLOKIRANA" za zaklopku. U bloku podataka o zadanim potrošnjama ispisuje se potrošnje koje se koriste u SURUDþXQX��SUHPD�SULMH�RSLVDQLP�SUDYLOLPD��7R�]QDþL�GD� VX�SRWURãQMH�]DGDQH�X�XOD]QRM�GDWRWHFL��PQRåHQH�IDNWRURP�OLQHDUQH�SURPMHQH�SRWURãQMH��D�DNR�VH�UDGL�R�vremenVNL� SURPMHQOMLYRM� SRWURãQML� RQGD� VH� SRWURãQMD� X]LPD� L]� RGJRYDUDMXüHJ�vremenskog trenutka. Potrošnja kojoj je zadani tip potrošnje negativan SRVWDYOMHQD� MH� QD� QXOX�� 3URJUDP� LVSLVXMH� XþLWDQL� EURM� HOHPHQDWD� L� þYRURYD� WH�SRWUHEQL� EURM� SHWOML�� 5H]XOWDWL� SURUDþXna podijeljeni su na rezultate vezane za HOHPHQWH� L� UH]XOWDWH� YH]DQH� ]D� þYRURYH� PUHåH�� =D� VYDNL� HOHPHQW� VH� LVSLVXMH�QMHJRY�EURM�� OLMHYL� L� GHVQL� þYRU�GXOMLQD� �]D� FMHYRYRG�� D� ]D�YHQWLO� L� ]DNORSNX�QD�tom mjestu se ispisuje "VENTIL" ili "ZAKLOPKA"), promjer, maseni protok, brzina i na kraju pad tlaka kroz element. Maseni protok plina ispisuje se kao SR]LWLYDQ� LOL� QHJDWLYDQ�� 3R]LWLYQL� SURWRN� R]QDþDYD� VPMHU� VWUXMDQMD� RG� OLMHYRJ�SUHPD� GHVQRP� þYRUX� WM�� X� VPMHUX� VWUMHOLFH� QD� VKHPL� SOLQVNH�PUHåH��1HJDWLYQL�protok oznDþDYD� VXSURWQL� VPMHU� VWUXMDQMD�� 2E]LURP� GD� EU]LQD� VWUXMDQMD� X�elementu nije konstantna ispisani podatak o brzini odnosi se na maksimalnu EU]LQX� X� HOHPHQWX� �X� þYRUX� V� PDQMLP� WODNRP�� 8NROLNR� MH� X� NRORQL� EU]LQH�XPMHVWR� QXPHULþNH� YULMHGQRVWL� SURJUDP� LVSLVDR� ]vjezdice ('********') to R]QDþDYD� VOXþDM� NDGD� VH� NUR]� WDM� HOHPHQW� QH� PRåH� WUDQVSRUWLUDWL� SRWUHEQD�NROLþLQD�SOLQD�SUL�]DGDQRP�WODNX��YLGMHWL�NRPHQWDU�X]�L]UD]��]D�SDG�WODND��8�WRP�VOXþDMX�MH�WODN�X�MHGQRP�LOL�REDGYD�þYRUD�SDR�QD�DSVROXWQX�QXOX�ãWR�VH�YLdi u WDEOLFL� SRGDWDND� ]D� þYRURYH�� -DVQR� MH� GD� X� WRP� VOXþDMX� UH]XOWDWL� SURUDþXQD� QH�YULMHGH� WH� SURUDþXQ� WUHED� SRQRYLWL� LOL� V� SRYHüDQLP� RSVNUEQLP� WODNRP� LOL�smanjenom potrošnjom. 8� EORNX� SRGDWDND� R� þYRURYLPD� ]D� VYDNL� þYRU� VH� LVSLVXMH� QMHJRY� EURM�� WODN� X�þYRUX��SUHWODN�WH�SRWURãQMD��8�SUDNVL�VH�QDMþHãüH�NDGD�VH�JRYRUL�R�WODNX�PLVOL�QD�SUHWODN��NRML�VH�RYGMH�UDþXQD�QD�WHPHOMX�VWDQGDUGQRJ�DWPRVIHUVNRJ�WODND��PEDU�� 1HJDWLYDQ� SUHWODN� R]QDþDYD� SRGWODN�� WM�� DSVROXWQL� WODN� PDQML� RG�atmosferskog što ukazuje na UHåLP� VWUXMDQMD� NRML� VH� X� SOLQVNRM�PUHåL� QH�PRåH�SRMDYLWL� MHU� EL� X� WRP� VOXþDMX� SRWURãDþL� WUHEDOL� XVLVDYDWL� SOLQ� L]�PUHåH��8NROLNR�NUR]�QHNL�HOHPHQW�QH�PRåH�SURWHüL�åHOMHQD�NROLþLQD�SOLQD�X�QMHJRYRP�L]OD]QRP�þYRUX� DSVROXWQL� WODN� VH� SRVWDYOMD� QD� QXOX�� D� X� NRloni pretlak pojavljuje se negativna vrijednost atmosferskog tlaka. Taj element u koloni brzine ima ispisane zvjezdice. Negativna vrijednost u koloni potrošnje ukazuje da se radi o opskrbi. 1DNRQ�ãWR�VX�UH]XOWDWL�YH]DQL�QD�HOHPHQWH�L�þYRURYH�LVSLVDQL�SR�EUojevima HOHPHQDWD�RGQRVQR�þYRURYD�RG�QDMPDQMHJ�GR�QDMYHüHJ��VOLMHGL�LVSLV�VRUWLUDQLK�podataka. Rezultati za elemente cijevi sortiraju se po kriteriju brzine strujanja i LVSLVXMX�SRþHYãL�RG�HOHPHQWD�V�QDMYHüRP�EU]LQRP�SUHPD�HOHPHQWX�V�QDMPDQMRP�brzinom. OvaM�LVSLV�RPRJXüDYD�EU]R�XRþDYDQMH�NULWLþQLK�HOHPHQDWD�NRMLPD�WUHED�SRYHüDWL�SURPMHU��3RGDFL�X�þYRURYLPD�PUHåH�LVSLVXMX�VH�VRUWLUDQL�SR�WODNX��RG�


GASNET 4.0

QDMPDQMHJ�SUHPD�QDMYHüHP��ãWR�WDNR HU�RPRJXüXMH�EU]R�SURQDODåHQMH�NULWLþQH�]RQH�SOLQVNH�PUHåH�X�NRMRM�MH�WODN�QDMQLåL� Na kraju izlazne datoteke program ispisuje specifikaciju duljina cjevovoda po SURPMHULPD��WH�XNXSQX�GXOMLQX�FMHYRYRGD�X�SOLQVNRM�PUHåL�

108 3ULPMHUL�SURUDþXQD

GASNET 4.0

7. 3ULPMHUL�SURUDþXQD

U ovom poglavlju daju se jednostavni primjeri primjene programa GASNET, SRPRüX�NRMLK�VH�åHOH�LOXVWULUDWL�UD]OLþLWH�]DGDüH��PRJXüQRVWL��SURUDþXQD�SOLQVNLK�PUHåD� ]D� NRMH� MH� QDPLMHQMHQ� SURJUDP� *$61(7�� ,]DEUDQL� VX� SULPMHUL� V� YUOR�malim brojem elemenata da se izbjegnu velike tablice s ulaznim podacima i UH]XOWDWLPD��ãWR�RODNãDYD�EU]R�XRþDYDQMH�ELWQLK�podataka sa stajališta ilustracije REMDãQMDYDQLK� PRJXüQRVWL�� 2YR� SRJODYOMH� PRåH� SRVOXåLWL� ]D� VDPRREXNX�NRULVQLND� NRML� VH� SUYL� SXWD� VUHüH� V� RYLP� SURJUDPRP�� D� WDNR HU� MH� NRULVQR� L� X�VLWXDFLML� NDGD� SURJUDP� MDYL� SRJUHãNX�� D� NRULVQLN� QH�PRåH� QD� WHPHOMX� LVSLVD� R SRJUHãFL�]DNOMXþLWL�X�þHPX�MH�SUREOHP��$QDOL]LUDQMH�RYLK�MHGQRVWDYQLK�SULPMHUD�SRPRüL� üH� NRULVQLNX� X� VWMHFDQMX� SRWUHEQH� UXWLQH� ]D� NRULãWHQMH� SURJUDPD�GASNET.

7.1. =UDNDVWD�SOLQVND�PUHåD�V�MHGQLP�]DGDQLP�WODNRP 6D� VWDMDOLãWD� SURUDþXQD� SOLQVNLK� PUHåD�� QDMMHGQRVWDYQLMH� VX� SOLQVNH� PUHåH�]UDNDVWRJ�WLSD�V�MHGQLP�RSVNUEQLP�þYRURP��RGQRVQR�]DGDQLP�WODNRP�X�MHGQRP�þYRUX�� 8� WDNYLP� VLWXDFLMDPD� QD� WHPHOMX� ]DGDQLK� SRWURãQLK� NROLþLQD� SOLQD�PRJXüH� MH� RGUHGLWL� � WRþQH� PDVHQH� SURWRNH� NUR]� HOHPHQWH� EH]� LWHUDWLYQRJ�SURUDþXQD��YLGMHWL�SRJODYOMH��ãWR�]QDþL�GD�X�PHWRGL�+DUG\-&URVVD�QHüH�ELWL�SHWOML�� 8� LWHUDWLYQRP� SRVWXSNX� RGUH XMX� VH� VDPR� WODNRYL� X� þYRURYLPD�� .DR�SUHGVWDYQLN�SOLQVNH�PUHåH�]UDNDVWRJ�WLSD�NRULVWL�VH�MHGQRVWDYQL�SULPMHU�SULND]DQ�QD�6O��0UHåD�VH�VDVWRML�RG�GYD�FLMHYQD�HOHPHQWD�SUL�þHPX��MH�þYRU��opskrbni, a�þYRURYL��L��VX�SRWURãDþNL��3RWURãDþ�X�þYRUX��WURãL��P3�K��GRN�SRWURãDþ�X�þYRUX��WURãL��P3/h. Podaci o elementima dani su na Sl.73, odnosno u tablici 14. , koja prikazuje datoteku ulaznih podataND�]D�RYDM�SULPMHU��7UHED�XRþLWL�GD�üH� REDGYMHPD� HOHPHQWLPD� ELWL� SULGUXåHQD� ]DGDQD� VWDQGDUGQD� YLVLQD� KUDSDYRVWL�stjenke od 0.02 mm.

6O��3ULPMHU�MHGQRVWDYQH�FMHYRYRGQH�PUHåH

�3ULPMHUL�SURUDþXQD��109

GASNET 4.0

2 ’C:\Program Files\Gasnet\Document\test6.dat’ Naslov projekta 200 ! Broj iteracija 1.000000e-002 ! (Pa) Tolerancija za tlak 5.000000e-002 ! (m**3/h) Tolerancija za maseni protok 1.069000e-005 ! (Pa*s) Koeficijent dinamicke viskoznosti 7.180000e-001 ! (kg/m**3) Gustoca pri standardnim uvjetima 5.183000e+002 ! (J/kg/K) Plinska konstanta -1.734000e-008 ! (1/Pa) Konstanta za faktor kompersibilnosti 2.850000e+002 ! (K) Apsolutna temperatura plina 2.000000e-004 ! (m) Standardna visina hrapavosti 1.000000e+000 ! Faktor promjene potrosnje 0.000000e+000 ! Vrijeme 2 1 2 3 ’ ’ 2.000000e-001 1.400000e+003 2.000000e-005 1 1 1 2 ’ ’ 3.000000e-001 1.000000e+003 2.000000e-005 999 999 999 999 Kraj podataka o elementima........................... 1 2.000000e+005 999 999 ....... Kraj podataka o zadanim tlakovima ................... 2 3.000000e+003 0 3 1.500000e+003 0 999 999 999 ... Kraj podataka o zadanim potrosnjama .................. 1 ’ ’ 2 ’ ’ 3 ’ ’ 999 999 ... Kraj podataka o imenima cvorova ..................

Tablica 14 Izgled ulazne datoteke test1.dat za primjer sa Sl.73 1DNRQ� L]YR HQMD� SURJUDPD� *$61(7� V� JRUH� SULND]DQRP� GDWRWHNRP� XOD]QLK�podDWDND� SURJUDP� üH� LVSLVDWL� UH]XOWDWH� X� L]OD]QX� GDWRWHNX�� þLML� MH� L]JOHG� GDQ� X�tablici 15. Naslov projekta TOLERANCIJA ZA TLAK = .01 Pa TOLERANCIJA ZA MASENI PROTOK = .050 m**3/h KOEFICIJENT DINAMICKE VISKOZNOSTI = 1.06900E-05 Pa*s GUSTOCA PLINA ( za: kg/s -> m**3/h) = .7180 kg/m**3 PLINSKA KONSTANTA = 518.30 J/kg/K KONSTANTA FAKTORA KOMPRESIBILNOSTI = -1.734E-08 1/Pa TEMPERATURA PLINA = 285.00 K FAKTOR LINEARNOG POVECANJA POTROSNJE = 1.00 VREMENSKI TRENUTAK (ZA TIP POTROSNJE) T= .00 ELEM. CVOR PROMJER DULJINA VIS.HR. K ------------------------------------------------- BROJ OD DO mm m mm ------------------------------------------------- 2 2 3 200.0 1400.0 .0200


GASNET 4.0

1 1 2 300.0 1000.0 .0200 Zadani tlakovi: CVOR TLAK,Pa --------------- 1 2.00000E+05 Zadane potrosnje: CVOR POTROSNJA,m**3/h TIP ----------------------------- 2 3000.0 3 1500.0 UCITANO 2 ELEMENATA UCITANO 3 CVOROVA R E Z U L T A T I ELEM. CVOR DULJINA PROMJER PROTOK BRZINA PAD TLAKA ------------------------------------------------------------------------------------- IME BROJ OD DO m mm m**3/h m/s Pa ------------------------------------------------------------------------------------- 1 1 2 1000.00 300.00 4500.0 9.52 2.933E+03 2 2 3 1400.00 200.00 1500.0 7.29 3.997E+03 TLAKOVI I POTROSNJE U CVOROVIMA IME CVORA CVOR TLAK PRETLAK POTROSNJA --------------------------------------------------------------- Pa mbar m**3/h --------------------------------------------------------------- 1 2.00000E+05 986.75 -4500.0 2 1.97067E+05 957.42 3000.0 3 1.93069E+05 917.44 1500.0 REZULTATI O ELEMENTIMA SORTIRANI PO BRZINI STRUJANJA ELEM. CVOR DULJINA PROMJER PROTOK BRZINA PAD TLAKA ------------------------------------------------------------------------------------- IME BROJ OD DO m mm m**3/h m/s Pa ------------------------------------------------------------------------------------- 1 1 2 1000.00 300.00 4500.0 9.52 2.933E+03 2 2 3 1400.00 200.00 1500.0 7.29 3.997E+03


GASNET 4.0

TLAKOVI I POTROSNJE U CVOROVIMA SORTIRANI PO TLAKU IME CVORA CVOR TLAK PRETLAK POTROSNJA --------------------------------------------------------------- Pa mbar m**3/h --------------------------------------------------------------- 3 1.93069E+05 917.44 1500.0 2 1.97067E+05 957.42 3000.0 1 2.00000E+05 986.75 -4500.0 Pretlak je racunat s atmosferskim tlakom od 1013.25 mbar SPECIFIKACIJA DULJINA CJEVOVODA PO PROMJERIMA PROMJER DULJINA ----------------------- mm m ----------------------- 300.00 1000.0 200.00 1400.0 UKUPNA DULJINA CJEVOVODA: 2400.00 m

7DEOLFD��5H]XOWDWL�SURUDþXQD�SULPMHUD��LVSLVDQL�X�GDWRWHFL�,=/$=�'$7

7.2. =UDNDVWD�PUHåD�VD�]DGDQLP�WODNRP�X�GYD�þYRUD Kao što je rHþHQR� X� SRJODYOMX� �� X� VYDNRP� þYRUX� PUHåH� ]DGDMH� VH� LOL� WODN� LOL�SRWURãQMD�� 8� RYRP� SULPMHUX� X� SOLQVNRM� PUHåL� VD� 6O�� X� þYRUX� �� XPMHVWR�SRWURãQMH� ]DGDMH� VH� WODN�� 6� RE]LURP� GD� VX� VDGD� ]DGDQL� WODNRYL� X� GYD� þYRUD��SURJUDP� üH� DXWRPDWVNL� GRGDWL� MHGDQ� SVHXGRHOHPHQW�� $NR� VH� X� þYRUX� �� ]DGD�L]UDþXQDWL� WODN� L]� SUHWKRGQRJ� SULPMHUD� �S3 �� EDU�� WDGD� üH� L� SRWURãQMD� X�WRP� þYRUX� RGJRYDUDWL� ]DGDQRM� SRWURãQML� L]� SUHWKRGQRJ� SULPMHUD�� 2YR� XMHGQR�VOXåL�]D�NYDOLWDWLYQX�SURYMHUX�LVSUDYQRVWL�NRPSMXWHUVNRJ�SURJUDPD�

6O��3ULPMHU�MHGQRVWDYQH�FMHYRYRGQH�PUHåH�OLQLMVNRJ�WLSD


GASNET 4.0

2 ’C:\Program Files\Gasnet\Document\test7.dat’ Naslov projekta 200 ! Broj iteracija 1.000000e-002 ! (Pa) Tolerancija za tlak 5.000000e-002 ! (m**3/h) Tolerancija za maseni protok 1.069000e-005 ! (Pa*s) Koeficijent dinamicke viskoznosti 7.180000e-001 ! (kg/m**3) Gustoca pri standardnim uvjetima 5.183000e+002 ! (J/kg/K) Plinska konstanta -1.734000e-008 ! (1/Pa) Konstanta za faktor kompersibilnosti 2.850000e+002 ! (K) Apsolutna temperatura plina 2.000000e-004 ! (m) Standardna visina hrapavosti 1.000000e+000 ! Faktor promjene potrosnje 0.000000e+000 ! Vrijeme 2 1 2 3 ’ ’ 2.000000e-001 1.400000e+003 2.000000e-005 1 1 1 2 ’ ’ 3.000000e-001 1.000000e+003 2.000000e-005 999 999 999 999 Kraj podataka o elementima........................... 1 2.000000e+005 3 1.930860e+005 999 999 ....... Kraj podataka o zadanim tlakovima ................... 2 3.000000e+003 0 999 999 999 ... Kraj podataka o zadanim potrosnjama .................. 1 ’ ’ 2 ’ ’ 3 ’ ’ 999 999 ... Kraj podataka o imenima cvorova ..................

Tablica 16. Izgled ulazne datoteke ulaz.dat za primjer prema Sl.74 5H]XOWDWL�SURUDþXQD�]D�SULPMHU��SULND]DQL�X�WDEOLFL��SRND]XMX�GD�MH�X�þYRUX��L]UDþXQDW�SURWRN�RG��P3/h što odgovara potrošnji u primjeru 1. Naslov projekta TOLERANCIJA ZA TLAK = .01 Pa TOLERANCIJA ZA MASENI PROTOK = .050 m**3/h KOEFICIJENT DINAMICKE VISKOZNOSTI = 1.06900E-05 Pa*s GUSTOCA PLINA ( za: kg/s -> m**3/h) = .7180 kg/m**3 PLINSKA KONSTANTA = 518.30 J/kg/K KONSTANTA FAKTORA KOMPRESIBILNOSTI = -1.734E-08 1/Pa TEMPERATURA PLINA = 285.00 K FAKTOR LINEARNOG POVECANJA POTROSNJE = 1.00 VREMENSKI TRENUTAK (ZA TIP POTROSNJE) T= .00 ELEM. CVOR PROMJER DULJINA VIS.HR. K ------------------------------------------------- BROJ OD DO mm m mm ------------------------------------------------- 2 2 3 200.0 1400.0 .0200 1 1 2 300.0 1000.0 .0200


GASNET 4.0

Zadani tlakovi: CVOR TLAK,Pa --------------- 1 2.00000E+05 3 1.93086E+05 Zadane potrosnje: CVOR POTROSNJA,m**3/h TIP ----------------------------- 2 3000.0 UCITANO 3 ELEMENATA UCITANO 3 CVOROVA R E Z U L T A T I ELEM. CVOR DULJINA PROMJER PROTOK BRZINA PAD TLAKA ------------------------------------------------------------------------------------- IME BROJ OD DO m mm m**3/h m/s Pa ------------------------------------------------------------------------------------- 1 1 2 1000.00 300.00 4497.3 9.51 2.930E+03 2 2 3 1400.00 200.00 1497.3 7.27 3.984E+03 TLAKOVI I POTROSNJE U CVOROVIMA IME CVORA CVOR TLAK PRETLAK POTROSNJA --------------------------------------------------------------- Pa mbar m**3/h --------------------------------------------------------------- 1 2.00000E+05 986.75 -4497.3 2 1.97070E+05 957.45 3000.0 3 1.93086E+05 917.61 1497.3 REZULTATI O ELEMENTIMA SORTIRANI PO BRZINI STRUJANJA ELEM. CVOR DULJINA PROMJER PROTOK BRZINA PAD TLAKA ------------------------------------------------------------------------------------- IME BROJ OD DO m mm m**3/h m/s Pa ------------------------------------------------------------------------------------- 1 1 2 1000.00 300.00 4497.3 9.51 2.930E+03 2 2 3 1400.00 200.00 1497.3 7.27 3.984E+03 TLAKOVI I POTROSNJE U CVOROVIMA SORTIRANI PO TLAKU IME CVORA CVOR TLAK PRETLAK POTROSNJA --------------------------------------------------------------- Pa mbar m**3/h --------------------------------------------------------------- 3 1.93086E+05 917.61 1497.3 2 1.97070E+05 957.45 3000.0 1 2.00000E+05 986.75 -4497.3 Pretlak je racunat s atmosferskim tlakom od 1013.25 mbar


GASNET 4.0

SPECIFIKACIJA DULJINA CJEVOVODA PO PROMJERIMA PROMJER DULJINA ----------------------- mm m ----------------------- 300.00 1000.0 200.00 1400.0 UKUPNA DULJINA CJEVOVODA: 2400.00 m

Tablica 17: RH]XOWDWL�SURUDþXQD�SULPMHUD��LVSLVDQL�X�L]OD]QRM�GDWRWHFL�

7.3. 2GUH LYDQMH�PDNVLPDOQH�SRWURãQMH 8�SULPMHUX��åHOL� VH� LOXVWULUDWL� � L]UDþXQDYDQMH�PDNVLPDOQR�PRJXüH�SRWURãQMH�X�þYRUX��PUHåH�L]�SUHWKRGQRJ�SULPMHUD��0DNVLPDOQR�PRJXüX�SRWURãQMX�X�þYRUX��SRVWLåH� VH� ]D� VOXþDM� GD� X� þYRUX� �� YODGD� PLQLPDOQR� GR]YROMHQL� WODN�� $NR� VH�SUHWSRVWDYL� GD�PLQLPDOQR� GR]YROMHQL� WODN� X� WRþNL� �� L]QRVL� �� EDUD�� NDR� ãWR� MH�]DGDQR�QD�6O��SURJUDP�üH�]D�WDM�þYRU�L]UDþXQDWL��åHOMHQX�SRWURãQMX��-DVQR�MH�GD�bi se taj podatak o maksimDOQR� PRJXüRM� SRWURãQML� SURPLMHQLR� XNROLNR� EL� VH�SURPLMHQLOD�SRWURãQMD�X�þYRUX��LOL�RSVNUEQL�WODN�X�þYRUX��

6O��3ULPMHU�MHGQRVWDYQH�FMHYRYRGQH�PUHåH�OLQLMVNRJ�WLSD 7DEOLFD��SULND]XMH�VDGUåDM�GDWRWHNH�XOD]QLK�SRGDWDND�]D�RYDM�SULPMHU��-HGLQD�razlika u odnosu na datoteku ulaznih podataka iz prethodnog primjera je u YULMHGQRVWL�WODND�X�þYRUX��NRML�RYGMH�L]QRVL��EDU��5H]XOWDWL�SURUDþXQD�GDQL�VX�X�WDEOLFL��L]�NRMH�VH�PRåH�SURþLWDWL�SRWURãQMD�X�þYRUX��RG��P3/h. 2 ’C:\Program Files\Gasnet\Document\test8.dat’ Naslov projekta 200 ! Broj iteracija 1.000000e-002 ! (Pa) Tolerancija za tlak 5.000000e-002 ! (m**3/h) Tolerancija za maseni protok 1.069000e-005 ! (Pa*s) Koeficijent dinamicke viskoznosti 7.180000e-001 ! (kg/m**3) Gustoca pri standardnim uvjetima 5.183000e+002 ! (J/kg/K) Plinska konstanta -1.734000e-008 ! (1/Pa) Konstanta za faktor kompersibilnosti 2.850000e+002 ! (K) Apsolutna temperatura plina


GASNET 4.0

2.000000e-004 ! (m) Standardna visina hrapavosti 1.000000e+000 ! Faktor promjene potrosnje 0.000000e+000 ! Vrijeme 2 1 2 3 ’ ’ 2.000000e-001 1.400000e+003 2.000000e-005 1 1 1 2 ’ ’ 3.000000e-001 1.000000e+003 2.000000e-005 999 999 999 999 Kraj podataka o elementima........................... 1 2.000000e+005 3 1.200000e+005 999 999 ....... Kraj podataka o zadanim tlakovima ................... 2 3.000000e+003 0 999 999 999 ... Kraj podataka o zadanim potrosnjama .................. 1 ’ ’ 2 ’ ’ 3 ’ ’ 999 999 ... Kraj podataka o imenima cvorova ..................

Tablica 18 Izgled ulazne datoteke test8.dat za primjer prema Sl.75 Naslov projekta TOLERANCIJA ZA TLAK = .01 Pa TOLERANCIJA ZA MASENI PROTOK = .050 m**3/h KOEFICIJENT DINAMICKE VISKOZNOSTI = 1.06900E-05 Pa*s GUSTOCA PLINA ( za: kg/s -> m**3/h) = .7180 kg/m**3 PLINSKA KONSTANTA = 518.30 J/kg/K KONSTANTA FAKTORA KOMPRESIBILNOSTI = -1.734E-08 1/Pa TEMPERATURA PLINA = 285.00 K FAKTOR LINEARNOG POVECANJA POTROSNJE = 1.00 VREMENSKI TRENUTAK (ZA TIP POTROSNJE) T= .00 ELEM. CVOR PROMJER DULJINA VIS.HR. K ------------------------------------------------- BROJ OD DO mm m mm ------------------------------------------------- 2 2 3 200.0 1400.0 .0200 1 1 2 300.0 1000.0 .0200 Zadani tlakovi: CVOR TLAK,Pa --------------- 1 2.00000E+05 3 1.20000E+05 Zadane potrosnje: CVOR POTROSNJA,m**3/h TIP ----------------------------- 2 3000.0


GASNET 4.0

UCITANO 3 ELEMENATA UCITANO 3 CVOROVA R E Z U L T A T I ELEM. CVOR DULJINA PROMJER PROTOK BRZINA PAD TLAKA ------------------------------------------------------------------------------------- IME BROJ OD DO m mm m**3/h m/s Pa ------------------------------------------------------------------------------------- 1 1 2 1000.00 300.00 9067.4 20.01 1.110E+04 2 2 3 1400.00 200.00 6067.4 47.42 6.890E+04 TLAKOVI I POTROSNJE U CVOROVIMA IME CVORA CVOR TLAK PRETLAK POTROSNJA --------------------------------------------------------------- Pa mbar m**3/h --------------------------------------------------------------- 1 2.00000E+05 986.75 -9067.4 2 1.88896E+05 875.71 3000.0 3 1.20000E+05 186.75 6067.4 REZULTATI O ELEMENTIMA SORTIRANI PO BRZINI STRUJANJA ELEM. CVOR DULJINA PROMJER PROTOK BRZINA PAD TLAKA ------------------------------------------------------------------------------------- IME BROJ OD DO m mm m**3/h m/s Pa ------------------------------------------------------------------------------------- 2 2 3 1400.00 200.00 6067.4 47.42 6.890E+04 1 1 2 1000.00 300.00 9067.4 20.01 1.110E+04 TLAKOVI I POTROSNJE U CVOROVIMA SORTIRANI PO TLAKU IME CVORA CVOR TLAK PRETLAK POTROSNJA --------------------------------------------------------------- Pa mbar m**3/h --------------------------------------------------------------- 3 1.20000E+05 186.75 6067.4 2 1.88896E+05 875.71 3000.0 1 2.00000E+05 986.75 -9067.4 Pretlak je racunat s atmosferskim tlakom od 1013.25 mbar SPECIFIKACIJA DULJINA CJEVOVODA PO PROMJERIMA PROMJER DULJINA ----------------------- mm m ----------------------- 300.00 1000.0 200.00 1400.0 UKUPNA DULJINA CJEVOVODA: 2400.00 m

Tablica 19: Rezultati pURUDþXQD�SULPMHUD��LVSLVDQL�X�L]OD]QRM�GDWRWHFL�


GASNET 4.0

7.4. 3RGGLPHQ]LRQLUDQD�SOLQVND�PUHåD 8�RYRP�SULPMHUX�åHOL� VH� LOXVWULUDWL�NDNYL� VX� UH]XOWDWL�SURUDþXQD�]D� VOXþDM�GD� MH�SOLQVND� PUHåD� SRGGLPHQ]LRQLUDQD�� WM�� QH� PRåH� VYLP� SRWURãDþLPD� RVLJXUDWL�åHOMHQX� NROLþLQX� plina. Ovdje se ta situacija simulira na prethodnom primjeru SOLQVNH� PUHåH� ]DGDYDQMHP� WDNYH� SRWURãQMH� X� þYRUX� �� NRMD� GDOHNR� SUHPDãXMH�PDNVLPDOQR� PRJXüX� SRWURãQMX� SUL� PLQLPDOQR� GR]YROMHQRP� WODNX�� NRMD� SUHPD�rezultatima iz prethodnog primjera iznosi 6077.7 m3�K�� 8� þYRUX� �� MH� X� RYRP�primjeru zadana potrošnja od 16000 m3/h kao što je prikazano na shemi plinske PUHåH� VD� 6O�� L� X� WDEOLFL� �� NRMD� SULND]XMH� GDWRWHNX� XOD]QLK� SRGDWDND� ]D� WX�PUHåX�

6O��3ULPMHU�MHGQRVWDYQH�FMHYRYRGQH�PUHåH�OLQLMVNRJ�WLSD 2 ’C:\Program Files\Gasnet\Document\test9.dat’ Naslov projekta 200 ! Broj iteracija 1.000000e-002 ! (Pa) Tolerancija za tlak 5.000000e-002 ! (m**3/h) Tolerancija za maseni protok 1.069000e-005 ! (Pa*s) Koeficijent dinamicke viskoznosti 7.180000e-001 ! (kg/m**3) Gustoca pri standardnim uvjetima 5.183000e+002 ! (J/kg/K) Plinska konstanta -1.734000e-008 ! (1/Pa) Konstanta za faktor kompersibilnosti 2.850000e+002 ! (K) Apsolutna temperatura plina 2.000000e-004 ! (m) Standardna visina hrapavosti 1.000000e+000 ! Faktor promjene potrosnje 0.000000e+000 ! Vrijeme 2 1 2 3 ’ ’ 2.000000e-001 1.400000e+003 2.000000e-005 1 1 1 2 ’ ’ 3.000000e-001 1.000000e+003 2.000000e-005 999 999 999 999 Kraj podataka o elementima........................... 1 2.000000e+005 2 1.400000e+005 3 1.600000e+005 999 999 ....... Kraj podataka o zadanim tlakovima ................... 999 999 999 ... Kraj podataka o zadanim potrosnjama .................. 1 ’ ’ 2 ’ ’ 3 ’ ’ 999 999 ... Kraj podataka o imenima cvorova ..................

Tablica 20: Izgled ulazne datoteke test9.dat za primjer prema Sl.76


GASNET 4.0

RH]XOWDWL�SURUDþXQD�SULPMHUD��GDQL�VX�X�WDEOLFL�� ,]� LVSLVDQLK�UH]XOWDWD�PRåH�VH�]DNOMXþLWL�GD�VH�X�þYRUX��]DKWMHYD�SRWURãQMD�YHüD�RG�PDNVLPDOQR�PRJXüH�MHU�MH�X�EORNX�SRGDWDND�R�WODNRYLPD�YLGOMLYR�WD�MH�WODN�X�þYRUX��MHGQDN�QXOL��ýLP�VH�X�QHNRP�RG�þYRUova pojavi podtlak (negativni pretlak) to ukazuje na fizikalno QHPRJXüX� VLWXDFLMX� VWUXMDQMD� X� SOLQVNRM� PUHåL�� MHU� EL� WR� ]QDþLOR� GD� X� WDNYRP�þYRUX� SRWURãDþ� XVLVDYD� SOLQ� L]� PUHåH�� 7DNYD� PUHåD� MH� SRGGLPHQ]LRQLUDQD� ]D�]DKWLMHYDQH� SRWURãQH� NROLþLQH� SOLQD�� 6LWXDcija se razrješava ili smanjivanjem SRWURãQMH� LOL�SRYHüDQMHP�RSVNUEQRJ� WODND��9UOR� ODNR�VH�PRåH�XYMHULWL�GD�EL�SUL�YHüHP�RSVNUEQRP�WODNX�LVWD�RYD�PUHåD�RPRJXüLOD�]DGDQX�SRWURãQMX�X�þYRUX��3RGGLPHQ]LRQLUDQRVW�SOLQVNH�PUHåH�XRþDYD�VH�L�X�SRGDFLPD�]D�HOHPHQte, gdje je ]D�EU]LQX�VWUXMDQMD�NUR]�HOHPHQW��SURJUDP�LVSLVDR� � �ãWR�]QDþL�GD� MH� WD�EU]LQD� VWUXMDQMD�YHüD�RG��P�V� L� XND]XMH�GD� VH�X]� ]DGDQL�RSVNUEQL� WODN�NUR]�HOHPHQW�FLMHYL�R]QDþHQ�EURMHP�� WUDåHQL�PDVHQL�SURWRN�QH�PRåH�WUDQVSRUWLUDWL��2SüHQLWR� VH� QH� SUHSRUXþXMH� GD� EU]LQD� VWUXMDQMD� X� HOHPHQWLPD� FLMHYL� SUHOD]L� ��m/s. Naslov projekta TOLERANCIJA ZA TLAK = .01 Pa TOLERANCIJA ZA MASENI PROTOK = .050 m**3/h KOEFICIJENT DINAMICKE VISKOZNOSTI = 1.06900E-05 Pa*s GUSTOCA PLINA ( za: kg/s -> m**3/h) = .7180 kg/m**3 PLINSKA KONSTANTA = 518.30 J/kg/K KONSTANTA FAKTORA KOMPRESIBILNOSTI = -1.734E-08 1/Pa TEMPERATURA PLINA = 285.00 K FAKTOR LINEARNOG POVECANJA POTROSNJE = 1.00 VREMENSKI TRENUTAK (ZA TIP POTROSNJE) T= .00 ELEM. CVOR PROMJER DULJINA VIS.HR. K ------------------------------------------------- BROJ OD DO mm m mm ------------------------------------------------- 2 2 3 200.0 1400.0 .0200 1 1 2 300.0 1000.0 .0200 Zadani tlakovi: CVOR TLAK,Pa --------------- 1 2.00000E+05 3 1.93086E+05 Zadane potrosnje: CVOR POTROSNJA,m**3/h TIP ----------------------------- 2 3000.0


GASNET 4.0

UCITANO 3 ELEMENATA UCITANO 3 CVOROVA R E Z U L T A T I ELEM. CVOR DULJINA PROMJER PROTOK BRZINA PAD TLAKA ------------------------------------------------------------------------------------- IME BROJ OD DO m mm m**3/h m/s Pa ------------------------------------------------------------------------------------- 1 1 2 1000.00 300.00 4497.3 9.51 2.930E+03 2 2 3 1400.00 200.00 1497.3 7.27 3.984E+03 TLAKOVI I POTROSNJE U CVOROVIMA IME CVORA CVOR TLAK PRETLAK POTROSNJA --------------------------------------------------------------- Pa mbar m**3/h --------------------------------------------------------------- 1 2.00000E+05 986.75 -4497.3 2 1.97070E+05 957.45 3000.0 3 1.93086E+05 917.61 1497.3 REZULTATI O ELEMENTIMA SORTIRANI PO BRZINI STRUJANJA ELEM. CVOR DULJINA PROMJER PROTOK BRZINA PAD TLAKA ------------------------------------------------------------------------------------- IME BROJ OD DO m mm m**3/h m/s Pa ------------------------------------------------------------------------------------- 1 1 2 1000.00 300.00 4497.3 9.51 2.930E+03 2 2 3 1400.00 200.00 1497.3 7.27 3.984E+03 TLAKOVI I POTROSNJE U CVOROVIMA SORTIRANI PO TLAKU IME CVORA CVOR TLAK PRETLAK POTROSNJA --------------------------------------------------------------- Pa mbar m**3/h --------------------------------------------------------------- 3 1.93086E+05 917.61 1497.3 2 1.97070E+05 957.45 3000.0 1 2.00000E+05 986.75 -4497.3 Pretlak je racunat s atmosferskim tlakom od 1013.25 mbar SPECIFIKACIJA DULJINA CJEVOVODA PO PROMJERIMA PROMJER DULJINA ----------------------- mm m ----------------------- 300.00 1000.0 200.00 1400.0 UKUPNA DULJINA CJEVOVODA: 2400.00 m

7DEOLFD��5H]XOWDWL�SURUDþXQD�SULPMHUD��LVSLVDQL�X�L]OD]QRM�GDWRWHFL


GASNET 4.0

7.5. 3OLQVND�PUHåD�V�YLãH�þYRURYD�VD�]DGDQLP�WODNRP Na Sl.77 shematski je prikazDQD� SOLQVND� PUHåD� L]� SUHWKRGQLK� SULPMHUD�� V�UD]OLNRP� GD� VX� WODNRYL� ]DGDQL� X� VYLP� þYRURYLPD��.DR� ãWR� MH� SULMH� UHþHQR� WODN�PRUD�ELWL� ]DGDQ�EDUHP�X� MHGQRP�þYRUX��D�NDR�ãWR� MH�RYGMH�YLGOMLYR��HNVWUHPQD�VLWXDFLMD�MH�GD�WODNRYL�EXGX�]DGDQL�X�VYLP�þYRURYLPD�

Sl��3ULPMHU�MHGQRVWDYQH�FMHYRYRGQH�PUHåH�OLQLMVNRJ�WLSD

2 ’C:\Program Files\Gasnet\Document\test10.dat’ Naslov projekta 200 ! Broj iteracija 1.000000e-002 ! (Pa) Tolerancija za tlak 5.000000e-002 ! (m**3/h) Tolerancija za maseni protok 1.069000e-005 ! (Pa*s) Koeficijent dinamicke viskoznosti 7.180000e-001 ! (kg/m**3) Gustoca pri standardnim uvjetima 5.183000e+002 ! (J/kg/K) Plinska konstanta -1.734000e-008 ! (1/Pa) Konstanta za faktor kompersibilnosti 2.850000e+002 ! (K) Apsolutna temperatura plina 2.000000e-004 ! (m) Standardna visina hrapavosti 1.000000e+000 ! Faktor promjene potrosnje 0.000000e+000 ! Vrijeme 2 1 2 3 ’ ’ 2.000000e-001 1.400000e+003 2.000000e-005 1 1 1 2 ’ ’ 3.000000e-001 1.000000e+003 2.000000e-005 999 999 999 999 Kraj podataka o elementima........................... 1 2.000000e+005 999 999 ....... Kraj podataka o zadanim tlakovima ................... 2 3.000000e+003 0 3 1.600000e+004 0 999 999 999 ... Kraj podataka o zadanim potrosnjama .................. 1 ’ ’ 2 ’ ’ 3 ’ ’ 999 999 ... Kraj podataka o imenima cvorova ..................

Tablica 22: Izgled ulazne datoteke test10.dat za primjer prema Sl. 77

RezulWDWL� SURUDþXQD� SULPMHUD� �� GDQL� VX� X� WDEOLFL� �� ,]� UH]XOWDWD� SURUDþXQD� ]D�þYRURYH� YLGOMLYR� MH� GD� MH� SRWURãQMD� X� þYRUX� �� QHJDWLYQD�� ãWR� XND]XMH� GD� üH� ]D�]DGDQH� WODNRYH� X� þYRUX� �� XVWYDUL� ELWL� RSVNUED�� 7R� MH� YLGOMLYR� L� L]� QHJDWLYQRJ�


GASNET 4.0

predznaka masenog protoka kroz element 2 (u bloku podataka o elementima), što ukazuje na strujanje u obrnutom smjeru od pretpostavljenog (na Sl.77 SUHWSRVWDYOMHQR� MH� VPMHURP�VWUMHOLFH� VWUXMDQMH�RG� þYRUD��GR�þYRUD�� D� SUHPD�UH]XOWDWLPD�SURUDþXQD� IOXLG� VWUXML�RG�þYRUD��SUHPD�þYRUu 2. Dakle, za zadanu YULMHGQRVW� WODND� X� þYRUX�PRåH� VH� GRELWL� LOL� SRWURãQMD� LOL� RSVNUED�� ãWR� ]DYLVL� RG�RVWDOLK� WODNRYD� X� PUHåL�� D� QLNDNR� RG� WRJD� NDNDY� MH� þYRU� SUHGYL HQ� X� VKHPL�SOLQVNH�PUHåH��,VWR�WDNR��DNR�X�PUHåL�SRVWRML�YLãH�RSVNUEQLK�þYRURYD�VD�]DGDQLP WODNRP�� QH�PRåH� VH� XQDSULMHG� ]QDWL� NROLNH� üH� ELWL� RSVNUEQH� NROLþLQH� L]� VYDNRJ�þYRUD�� $NR� VH� QSU�� ]D� VOXþDM� GYD� RSVNUEQD� þYRUD� åHOL� GD� VYDNL� RG� QMLK� GDMH�MHGQDNX�NROLþLQX�SOLQD�X�PUHåX��RQGD�üH�VH�MHGQRP�RSVNUEQRP�þYRUX�SURSLVDWL�polovina ukupne potrošnje,�D�GUXJRP�þYRUX�üH�VH�SURSLVDWL�RSVNUEQL�WODN��-DVQR�MH�GD�WDGD�RSVNUEQL�WODNRYL�X�WD�GYD�þYRUD�QHüH�ELWL�LVWL�� Naslov projekta TOLERANCIJA ZA TLAK = .01 Pa TOLERANCIJA ZA MASENI PROTOK = .050 m**3/h KOEFICIJENT DINAMICKE VISKOZNOSTI = 1.06900E-05 Pa*s GUSTOCA PLINA ( za: kg/s -> m**3/h) = .7180 kg/m**3 PLINSKA KONSTANTA = 518.30 J/kg/K KONSTANTA FAKTORA KOMPRESIBILNOSTI = -1.734E-08 1/Pa TEMPERATURA PLINA = 285.00 K FAKTOR LINEARNOG POVECANJA POTROSNJE = 1.00 VREMENSKI TRENUTAK (ZA TIP POTROSNJE) T= .00 ELEM. CVOR PROMJER DULJINA VIS.HR. K ------------------------------------------------- BROJ OD DO mm m mm ------------------------------------------------- 2 2 3 200.0 1400.0 .0200 1 1 2 300.0 1000.0 .0200 Zadani tlakovi: CVOR TLAK,Pa --------------- 1 2.00000E+05 Zadane potrosnje: CVOR POTROSNJA,m**3/h TIP ----------------------------- 2 3000.0 3 16000.0 UCITANO 2 ELEMENATA UCITANO 3 CVOROVA


GASNET 4.0

R E Z U L T A T I ELEM. CVOR DULJINA PROMJER PROTOK BRZINA PAD TLAKA ------------------------------------------------------------------------------------- IME BROJ OD DO m mm m**3/h m/s Pa ------------------------------------------------------------------------------------- 1 1 2 1000.00 300.00 19000.0 52.96 5.047E+04 2 2 3 1400.00 200.00 16000.0 ******* 9.196E+05 TLAKOVI I POTROSNJE U CVOROVIMA IME CVORA CVOR TLAK PRETLAK POTROSNJA --------------------------------------------------------------- Pa mbar m**3/h --------------------------------------------------------------- 1 2.00000E+05 986.75 -19000.0 2 1.49529E+05 482.04 3000.0 3 0.00000E+00 -1013.25 16000.0 REZULTATI O ELEMENTIMA SORTIRANI PO BRZINI STRUJANJA ELEM. CVOR DULJINA PROMJER PROTOK BRZINA PAD TLAKA ------------------------------------------------------------------------------------- IME BROJ OD DO m mm m**3/h m/s Pa ------------------------------------------------------------------------------------- 2 2 3 1400.00 200.00 16000.0 ******* 9.196E+05 1 1 2 1000.00 300.00 19000.0 52.96 5.047E+04 TLAKOVI I POTROSNJE U CVOROVIMA SORTIRANI PO TLAKU IME CVORA CVOR TLAK PRETLAK POTROSNJA --------------------------------------------------------------- Pa mbar m**3/h --------------------------------------------------------------- 3 0.00000E+00 -1013.25 16000.0 2 1.49529E+05 482.04 3000.0 1 2.00000E+05 986.75 -19000.0 Pretlak je racunat s atmosferskim tlakom od 1013.25 mbar SPECIFIKACIJA DULJINA CJEVOVODA PO PROMJERIMA PROMJER DULJINA ----------------------- mm m ----------------------- 300.00 1000.0 200.00 1400.0 UKUPNA DULJINA CJEVOVODA: 2400.00 m

7DEOLFD��5H]XOWDWL�SURUDþXQD�SULPMHUD��LVSLVDQL�X�L]OD]QRM�GDWRWHFL�


GASNET 4.0

7.6. Simuliranje zatvorenoga ventila Za sOXþDM� GD� X� SOLQVNRM� PUHåL� SRVWRMH� XJUD HQL� YHQWLOL� LOL� ]DNORSNH� SURJUDP�*$61(7�RPRJXüXMH�VLPXODFLMX�QMLKRYRJ�]DWYDUDQMD�RGQRVQR�EORNLUDQMD��7R�VH�MHGQRVWDYQR� SRVWLåH� DNR� VH� NRHILFLMHQWX� ORNDOQRJ� JXELWND� ]DGD� YULMHGQRVW� YHüD�od 10000. Tako se za primjer pliQVNH� PUHåH� SULND]DQH� QD� 6O�� X� WDEOLFL� ��ulaznih podataka simulira zatvaranje ventila (element 7) i blokiranje (zatvaranje) zaklopke (element 5). 2 ’C:\Program Files\Gasnet\Document\test11.dat’ Naslov projekta primjer test1 200 ! Broj iteracija 1.000000e-002 ! (Pa) Tolerancija za tlak 5.000000e-002 ! (m**3/h) Tolerancija za maseni protok 1.069000e-005 ! (Pa*s) Koeficijent dinamicke viskoznosti 7.180000e-001 ! (kg/m**3) Gustoca pri standardnim uvjetima 5.183000e+002 ! (J/kg/K) Plinska konstanta -1.734000e-008 ! (1/Pa) Konstanta za faktor kompersibilnosti 2.850000e+002 ! (K) Apsolutna temperatura plina 2.000000e-004 ! (m) Standardna visina hrapavosti 1.000000e+000 ! Faktor promjene potrosnje 0.000000e+000 ! Vrijeme 9 1 8 9 ’ ’ 2.000000e-001 5.400000e+003 8.000000e-005 8 1 7 8 ’ ’ 2.000000e-001 1.900000e+003 8.000000e-005 7 2 6 7 ’ ’ 2.000000e-001 3.500000e+005 6 1 5 6 ’ ’ 2.500000e-001 2.800000e+003 8.000000e-005 5 3 4 6 ’ ’ 2.000000e-001 5.000000e+004 4 1 5 1 ’ ’ 2.000000e-001 4.200000e+003 5.000000e-005 3 1 3 4 ’ ’ 1.500000e-001 3.900000e+003 5.000000e-005 2 1 2 3 ’ ’ 1.500000e-001 2.200000e+003 5.000000e-005 1 1 1 2 ’ ’ 2.000000e-001 1.700000e+003 5.000000e-005 999 999 999 999 Kraj podataka o elementima........................... 5 4.000000e+005 9 4.000000e+005 999 999 ....... Kraj podataka o zadanim tlakovima ................... 1 1.000000e+003 0 2 5.000000e+002 0 3 7.000000e+002 0 4 3.000000e+002 0 6 1.500000e+003 1 7 8.000000e+002 0 8 1.000000e+000 2 999 999 999 ... Kraj podataka o zadanim potrosnjama .................. 1 ’ ’ 2 ’ ’ 3 ’ ’ 4 ’ ’ 5 ’ ’ 6 ’ ’ 7 ’ ’ 8 ’ ’ 9 ’ ’ 999 999 ... Kraj podataka o imenima cvorova ..................

Tablica 24. Datoteka ulaznih podataka test11.dat, za primjer prema Sl.5


GASNET 4.0

5H]XOWDWL� SURUDþXQD� ]D� RYX� VLWXDFLMX� SULND]DQL� VX� X� WDEOLFL� �� 2þLWR� MH� GD� ]D�VOXþDM�]DWYRUHQRJD�YHQWLOD�SOLQVND�PUHåD�VD�6O��IXQNFLRQLUD�NDR�GYLMH�QH]DYLVQH�SOLQVNH�PUHåH� L� � X� SULQFLSX� EL� LK� WUHEDOR� DQDOL]LUDWL� RGYRMHQR� MHU� GRJD DQMD� V�lijeve i desne stane zatvorenoga ventila su potpuno nezavisna. U prikazanim rezultatima program u ispisu podataka o elementima obavještava korisnika da se radi o zatvorenom ventilu, odnosno blokiranoj zaklopci. Blokirana zaklopka ima LVWL�HIHNW�NDR�L�]DWYRUHQL�YHQWLO��8�RYRP�SULPMHUX�WR�QHPD�]QDþHQMD�MHU�MH�L�WDNR ]DNORSND�QHSURSXVQD�]D�VPMHU�VWUXMDQMD�RG�þYRUD��SUHPD�þYRUX�� Naslov projekta primjer test1 TOLERANCIJA ZA TLAK = .01 Pa TOLERANCIJA ZA MASENI PROTOK = .050 m**3/h KOEFICIJENT DINAMICKE VISKOZNOSTI = 1.06900E-05 Pa*s GUSTOCA PLINA ( za: kg/s -> m**3/h) = .7180 kg/m**3 PLINSKA KONSTANTA = 518.30 J/kg/K KONSTANTA FAKTORA KOMPRESIBILNOSTI = -1.734E-08 1/Pa TEMPERATURA PLINA = 285.00 K FAKTOR LINEARNOG POVECANJA POTROSNJE = 1.00 VREMENSKI TRENUTAK (ZA TIP POTROSNJE) T= .00 ELEM. CVOR PROMJER DULJINA VIS.HR. K ------------------------------------------------- BROJ OD DO mm m mm ------------------------------------------------- 9 8 9 200.0 5400.0 .0800 8 7 8 200.0 1900.0 .0800 7 6 7 200.0 VENTIL ZATVOREN 6 5 6 250.0 2800.0 .0800 5 4 6 200.0 ZAKLOPKA BLOKIRANA 4 5 1 200.0 4200.0 .0500 3 3 4 150.0 3900.0 .0500 2 2 3 150.0 2200.0 .0500 1 1 2 200.0 1700.0 .0500 Zadani tlakovi: CVOR TLAK,Pa --------------- 5 4.00000E+05 9 4.00000E+05 Zadane potrosnje: CVOR POTROSNJA,m**3/h TIP ----------------------------- 1 1000.0 2 500.0 3 700.0 4 300.0 6 375.0 1 7 800.0 8 225.0 2


GASNET 4.0

UCITANO 10 ELEMENATA UCITANO 9 CVOROVA R E Z U L T A T I ELEM. CVOR DULJINA PROMJER PROTOK BRZINA PAD TLAKA ------------------------------------------------------------------------------------- IME BROJ OD DO m mm m**3/h m/s Pa ------------------------------------------------------------------------------------- 1 1 2 1700.00 200.00 1500.0 3.69 2.622E+03 2 2 3 2200.00 150.00 1000.0 4.46 6.710E+03 3 3 4 3900.00 150.00 300.0 1.34 1.303E+03 4 5 1 4200.00 200.00 2500.0 6.11 1.655E+04 5 6 4 ZAKLOPKA 200.00 .0 .00 2.708E+04 6 5 6 2800.00 250.00 375.0 .56 1.119E+02 7 6 7 VENTIL 200.00 .0 .00 4.900E+03 8 8 7 1900.00 200.00 800.0 1.90 9.139E+02 9 9 8 5400.00 200.00 1025.0 2.43 4.098E+03 TLAKOVI I POTROSNJE U CVOROVIMA IME CVORA CVOR TLAK PRETLAK POTROSNJA --------------------------------------------------------------- Pa mbar m**3/h --------------------------------------------------------------- 1 3.83448E+05 2821.23 1000.0 2 3.80826E+05 2795.01 500.0 3 3.74115E+05 2727.90 700.0 4 3.72813E+05 2714.88 300.0 5 4.00000E+05 2986.75 -2875.0 6 3.99888E+05 2985.63 375.0 7 3.94988E+05 2936.63 800.0 8 3.95902E+05 2945.77 225.0 9 4.00000E+05 2986.75 -1025.0 REZULTATI O ELEMENTIMA SORTIRANI PO BRZINI STRUJANJA ELEM. CVOR DULJINA PROMJER PROTOK BRZINA PAD TLAKA ------------------------------------------------------------------------------------- IME BROJ OD DO m mm m**3/h m/s Pa ------------------------------------------------------------------------------------- 4 5 1 4200.00 200.00 2500.0 6.11 1.655E+04 2 2 3 2200.00 150.00 1000.0 4.46 6.710E+03 1 1 2 1700.00 200.00 1500.0 3.69 2.622E+03 9 9 8 5400.00 200.00 1025.0 2.43 4.098E+03 8 8 7 1900.00 200.00 800.0 1.90 9.139E+02 3 3 4 3900.00 150.00 300.0 1.34 1.303E+03 6 5 6 2800.00 250.00 375.0 .56 1.119E+02 TLAKOVI I POTROSNJE U CVOROVIMA SORTIRANI PO TLAKU IME CVORA CVOR TLAK PRETLAK POTROSNJA --------------------------------------------------------------- Pa mbar m**3/h --------------------------------------------------------------- 4 3.72813E+05 2714.88 300.0 3 3.74115E+05 2727.90 700.0 2 3.80826E+05 2795.01 500.0 1 3.83448E+05 2821.23 1000.0 7 3.94988E+05 2936.63 800.0 8 3.95902E+05 2945.77 225.0


GASNET 4.0

6 3.99888E+05 2985.63 375.0 5 4.00000E+05 2986.75 -2875.0 9 4.00000E+05 2986.75 -1025.0 Pretlak je racunat s atmosferskim tlakom od 1013.25 mbar SPECIFIKACIJA DULJINA CJEVOVODA PO PROMJERIMA PROMJER DULJINA ----------------------- mm m ----------------------- 250.00 2800.0 200.00 13200.0 150.00 6100.0 UKUPNA DULJINA CJEVOVODA: 22100.00 m

Tablica 25. 5H]XOWDWL�SURUDþXQD�]D�SULPMHU��LVSLVDQL�X�L]OD]QRM�GDWRWHFL

7.7. Promjena vremenski promjenljive potrošnje .DR� ãWR� MH� UHþHQR� X� SRJODYOMLPD� �� L� �� SURJUDP�*$61(7�RPRJXüXMH�jednostavnu promjenu potrošnje koja je zadana kao vremenski promjenljiva. Ponovo se analizira primjer sa Sl.5 u kojem su zadane vremenski promjenljive SRWURãQMH�X�þYRURYLPD��L��'RVDGDãQML�SURUDþXQL�RYH�PUHåH�RGQRVLOL�VX�VH�QD�vrijeme t=0, a u ovom primjeru izabire se vrijeme t=9 sati, kada potrošnja u þYRUX�� LPD�PDNVLPXP�RG��00 m3/h (vidjeti dijagram na Sl.7), a potrošnja u þYRUX��LPD�YULMHGQRVW��YLGMHWL�GLMDJUDP�QD�6O��RG�PDNVLPDOQH�SRWURãQMH�od 1500 m3/h, definirane na Sl.5. U ovom primjeru ilustrira se i promjena propusnog smjera zaklopke. Ako se zamjene mjesta lijevRJ� L� GHVQRJ� þYRUD�]DNORSNH�� NDR� ãWR� MH� QDþLQMHQR� X� GDWRWHFL� XOD]QLK� SRGDWDND� ]D� RYDM� SULPMHU�(prikazanoj u tablici 26.) pozitivni smjer u kojem zaklopka propušta strujanje SRVWDMH�RG�þYRUD��SUHPD�þYRUX�� 2 ’C:\Program Files\Gasnet\Document\test12.dat’ Naslov projekta primjer test1 200 ! Broj iteracija 1.000000e-002 ! (Pa) Tolerancija za tlak 5.000000e-002 ! (m**3/h) Tolerancija za maseni protok 1.069000e-005 ! (Pa*s) Koeficijent dinamicke viskoznosti 7.180000e-001 ! (kg/m**3) Gustoca pri standardnim uvjetima 5.183000e+002 ! (J/kg/K) Plinska konstanta -1.734000e-008 ! (1/Pa) Konstanta za faktor kompersibilnosti 2.850000e+002 ! (K) Apsolutna temperatura plina 2.000000e-004 ! (m) Standardna visina hrapavosti 1.000000e+000 ! Faktor promjene potrosnje 9.000000e+000 ! Vrijeme 9 1 8 9 ’ ’ 2.000000e-001 5.400000e+003 8.000000e-005


GASNET 4.0

8 1 7 8 ’ ’ 2.000000e-001 1.900000e+003 8.000000e-005 7 2 6 7 ’ ’ 2.000000e-001 3.500000e+000 6 1 5 6 ’ ’ 2.500000e-001 2.800000e+003 8.000000e-005 5 3 4 6 ’ ’ 2.000000e-001 5.000000e-001 4 1 5 1 ’ ’ 2.000000e-001 4.200000e+003 5.000000e-005 3 1 3 4 ’ ’ 1.500000e-001 3.900000e+003 5.000000e-005 2 1 2 3 ’ ’ 1.500000e-001 2.200000e+003 5.000000e-005 1 1 1 2 ’ ’ 2.000000e-001 1.700000e+003 5.000000e-005 999 999 999 999 Kraj podataka o elementima........................... 5 4.000000e+005 9 4.000000e+005 999 999 ....... Kraj podataka o zadanim tlakovima ................... 1 1.000000e+003 0 2 5.000000e+002 0 3 7.000000e+002 0 4 3.000000e+002 0 6 1.500000e+003 1 7 8.000000e+002 0 8 1.000000e+000 2 999 999 999 ... Kraj podataka o zadanim potrosnjama .................. 1 ’ ’ 2 ’ ’ 3 ’ ’ 4 ’ ’ 5 ’ ’ 6 ’ ’ 7 ’ ’ 8 ’ ’ 9 ’ ’ 999 999 ... Kraj podataka o imenima cvorova ...................

Tablica 26. Datoteka ulaznih podataka test12.dat, za primjer prema Sl.5 5H]XOWDWL�SURUDþXQD�]D�RYX�YDULMDQWX�GDQL�VX�X� WDEOLFL��X�NRMRM�VH�YLGL�GD�VX�SRWURãQMH�X�þYRURYLPD��L��X]HWH�L]�RGJRYDUDMXüHJ�YUHPHQVNRJ�WUHQXWND��D�GD�se kroz zaklopku, zbog promjenjenog smjera ostvaruje strujanje. Naslov projekta primjer test1 TOLERANCIJA ZA TLAK = .01 Pa TOLERANCIJA ZA MASENI PROTOK = .050 m**3/h KOEFICIJENT DINAMICKE VISKOZNOSTI = 1.06900E-05 Pa*s GUSTOCA PLINA ( za: kg/s -> m**3/h) = .7180 kg/m**3 PLINSKA KONSTANTA = 518.30 J/kg/K KONSTANTA FAKTORA KOMPRESIBILNOSTI = -1.734E-08 1/Pa TEMPERATURA PLINA = 285.00 K FAKTOR LINEARNOG POVECANJA POTROSNJE = 1.00 VREMENSKI TRENUTAK (ZA TIP POTROSNJE) T= 9.00


GASNET 4.0

ELEM. CVOR PROMJER DULJINA VIS.HR. K ------------------------------------------------- BROJ OD DO mm m mm ------------------------------------------------- 9 8 9 200.0 5400.0 .0800 8 7 8 200.0 1900.0 .0800 7 6 7 200.0 VENTIL 3.50 6 5 6 250.0 2800.0 .0800 5 4 6 200.0 ZAKLOPKA .50 4 5 1 200.0 4200.0 .0500 3 3 4 150.0 3900.0 .0500 2 2 3 150.0 2200.0 .0500 1 1 2 200.0 1700.0 .0500 Zadani tlakovi: CVOR TLAK,Pa --------------- 5 4.00000E+05 9 4.00000E+05 Zadane potrosnje: CVOR POTROSNJA,m**3/h TIP ----------------------------- 1 1000.0 2 500.0 3 700.0 4 300.0 6 1125.0 1 7 800.0 8 1100.0 2 UCITANO 10 ELEMENATA UCITANO 9 CVOROVA R E Z U L T A T I ELEM. CVOR DULJINA PROMJER PROTOK BRZINA PAD TLAKA ------------------------------------------------------------------------------------- IME BROJ OD DO m mm m**3/h m/s Pa ------------------------------------------------------------------------------------- 1 1 2 1700.00 200.00 1500.0 3.69 2.622E+03 2 2 3 2200.00 150.00 1000.0 4.46 6.710E+03 3 3 4 3900.00 150.00 300.0 1.34 1.303E+03 4 5 1 4200.00 200.00 2500.0 6.11 1.655E+04 5 6 4 ZAKLOPKA 200.00 .0 .00 2.435E+04 6 5 6 2800.00 250.00 2162.1 3.27 2.840E+03 7 6 7 VENTIL 200.00 1037.1 2.45 2.802E+01 8 7 8 1900.00 200.00 237.1 .56 9.890E+01 9 9 8 5400.00 200.00 862.9 2.04 2.967E+03 TLAKOVI I POTROSNJE U CVOROVIMA IME CVORA CVOR TLAK PRETLAK POTROSNJA --------------------------------------------------------------- Pa mbar m**3/h --------------------------------------------------------------- 1 3.83448E+05 2821.23 1000.0


GASNET 4.0

2 3.80826E+05 2795.01 500.0 3 3.74115E+05 2727.90 700.0 4 3.72813E+05 2714.88 300.0 5 4.00000E+05 2986.75 -4662.1 6 3.97160E+05 2958.35 1125.0 7 3.97132E+05 2958.07 800.0 8 3.97033E+05 2957.08 1100.0 9 4.00000E+05 2986.75 -862.9 REZULTATI O ELEMENTIMA SORTIRANI PO BRZINI STRUJANJA ELEM. CVOR DULJINA PROMJER PROTOK BRZINA PAD TLAKA ------------------------------------------------------------------------------------- IME BROJ OD DO m mm m**3/h m/s Pa ------------------------------------------------------------------------------------- 4 5 1 4200.00 200.00 2500.0 6.11 1.655E+04 2 2 3 2200.00 150.00 1000.0 4.46 6.710E+03 1 1 2 1700.00 200.00 1500.0 3.69 2.622E+03 6 5 6 2800.00 250.00 2162.1 3.27 2.840E+03 9 9 8 5400.00 200.00 862.9 2.04 2.967E+03 3 3 4 3900.00 150.00 300.0 1.34 1.303E+03 8 7 8 1900.00 200.00 237.1 .56 9.890E+01 TLAKOVI I POTROSNJE U CVOROVIMA SORTIRANI PO TLAKU IME CVORA CVOR TLAK PRETLAK POTROSNJA --------------------------------------------------------------- Pa mbar m**3/h --------------------------------------------------------------- 4 3.72813E+05 2714.88 300.0 3 3.74115E+05 2727.90 700.0 2 3.80826E+05 2795.01 500.0 1 3.83448E+05 2821.23 1000.0 8 3.97033E+05 2957.08 1100.0 7 3.97132E+05 2958.07 800.0 6 3.97160E+05 2958.35 1125.0 5 4.00000E+05 2986.75 -4662.1 9 4.00000E+05 2986.75 -862.9 Pretlak je racunat s atmosferskim tlakom od 1013.25 mbar SPECIFIKACIJA DULJINA CJEVOVODA PO PROMJERIMA PROMJER DULJINA ----------------------- mm m ----------------------- 250.00 2800.0 200.00 13200.0 150.00 6100.0 UKUPNA DULJINA CJEVOVODA: 22100.00 m

7DEOLFD��5H]XOWDWL�SURUDþXQD�]D�SULPMHU��LVSLVDQL�X�L]OD]QRM�GDWRWHFL�


GASNET 4.0

7.8. Linearna promjena potrošnji Ponovo se analizira jednostavna plinVND� PUHåD� VD� 6O�� =DNORSND� LPD�RULMHQWDFLMX�NDNR�MH�SULND]DQR�QD�VOLFL��D�SURUDþXQ�VH�YUãL�]D�SRþHWQL�YUHPHQVNL�WUHQXWDN��.DR�ãWR�MH�UDQLMH�UHþHQR��YLGMHWL�SRJODYOMH��SURJUDP�*$61(7�RPRJXüXMH� OLQHDUQX� SURPMHQX� SRWURãQMH� VYLP� SRWURãDþLPD� MHGQRVWDvnom promjenom faktora u datoteci ulaznih podataka. U ovoj varijanti osim linearne SURPMHQH� SRWURãQMH� IDNWRURP� �� VLPXOLUD� VH� L� LVNOMXþLYDQMH� SRWURãQML� X�þYRURYLPD�� L�� ãWR� VH�SRVWLåH�SRVWDYOMDQMHP�QMLKRYRJ� WLSD�QD�QHJDWLYQX�vrijednost. Ovo omogXüXMH� GD� WH� SRWURãQMH� X� VOLMHGHüRM� YDULMDQWL� YUDWLPR�postavljanjem njihovog tipa potrošnje na nulu. Datoteka ulaznih podataka je prikazana u tablici 28. 2 ’C:\Program Files\Gasnet\Document\test13.dat’ Naslov projekta primjer test1 200 ! Broj iteracija 1.000000e-002 ! (Pa) Tolerancija za tlak 5.000000e-002 ! (m**3/h) Tolerancija za maseni protok 1.069000e-005 ! (Pa*s) Koeficijent dinamicke viskoznosti 7.180000e-001 ! (kg/m**3) Gustoca pri standardnim uvjetima 5.183000e+002 ! (J/kg/K) Plinska konstanta -1.734000e-008 ! (1/Pa) Konstanta za faktor kompersibilnosti 2.850000e+002 ! (K) Apsolutna temperatura plina 2.000000e-004 ! (m) Standardna visina hrapavosti 1.750000e+000 ! Faktor promjene potrosnje 0.000000e+000 ! Vrijeme 9 1 8 9 ’ ’ 2.000000e-001 5.400000e+003 8.000000e-005 8 1 7 8 ’ ’ 2.000000e-001 1.900000e+003 8.000000e-005 7 2 6 7 ’ ’ 2.000000e-001 3.500000e+000 6 1 5 6 ’ ’ 2.500000e-001 2.800000e+003 8.000000e-005 5 3 4 6 ’ ’ 2.000000e-001 5.000000e-001 4 1 5 1 ’ ’ 2.000000e-001 4.200000e+003 5.000000e-005 3 1 3 4 ’ ’ 1.500000e-001 3.900000e+003 5.000000e-005 2 1 2 3 ’ ’ 1.500000e-001 2.200000e+003 5.000000e-005 1 1 1 2 ’ ’ 2.000000e-001 1.700000e+003 5.000000e-005 999 999 999 999 Kraj podataka o elementima........................... 5 4.000000e+005 9 4.000000e+005 999 999 ....... Kraj podataka o zadanim tlakovima ................... 1 1.000000e+003 0 2 5.000000e+002 0 3 7.000000e+002 0 4 3.000000e+002 0 6 1.500000e+003 1 7 8.000000e+002 0 8 1.000000e+000 2 999 999 999 ... Kraj podataka o zadanim potrosnjama .................. 1 ’ ’ 2 ’ ’


GASNET 4.0

3 ’ ’ 4 ’ ’ 5 ’ ’ 6 ’ ’ 7 ’ ’ 8 ’ ’ 9 ’ ’ 999 999 ... Kraj podataka o imenima cvorova ..................

Tablica 28. Datoteka ulaznih podataka test13.dat za primjer prema Sl.5 5H]XOWDWL� SURUDþXQD� ]D� RYDM� SULPMHU� SUikazani su u tablici 29. Iz rezultata je YLGOMLYR� GD� VX� SRWURãQMH� X� þYRURYLPD� �� L� �� MHGQDNH� QXOL�� D� X� RVWDOLP�þYRURYLPD�VX�SRWURãQMH�SRYHüDQH�]D��8�RYRM�VLWXDFLML�RVWYDUXMH�VH�VWUXMDQMH�NUR]�]DNORSNX�ãWR�VH�L�PRJOR�RþHNLYDWL�V�RE]LURP�QD�L]EDþHQH�potrošnje u gore QDYHGHQLP�þYRURYLPD� Naslov projekta primjer test1 TOLERANCIJA ZA TLAK = .01 Pa TOLERANCIJA ZA MASENI PROTOK = .050 m**3/h KOEFICIJENT DINAMICKE VISKOZNOSTI = 1.06900E-05 Pa*s GUSTOCA PLINA ( za: kg/s -> m**3/h) = .7180 kg/m**3 PLINSKA KONSTANTA = 518.30 J/kg/K KONSTANTA FAKTORA KOMPRESIBILNOSTI = -1.734E-08 1/Pa TEMPERATURA PLINA = 285.00 K FAKTOR LINEARNOG POVECANJA POTROSNJE = 1.75 VREMENSKI TRENUTAK (ZA TIP POTROSNJE) T= .00 ELEM. CVOR PROMJER DULJINA VIS.HR. K ------------------------------------------------- BROJ OD DO mm m mm ------------------------------------------------- 9 8 9 200.0 5400.0 .0800 8 7 8 200.0 1900.0 .0800 7 6 7 200.0 VENTIL 3.50 6 5 6 250.0 2800.0 .0800 5 4 6 200.0 ZAKLOPKA .50 4 5 1 200.0 4200.0 .0500 3 3 4 150.0 3900.0 .0500 2 2 3 150.0 2200.0 .0500 1 1 2 200.0 1700.0 .0500 Zadani tlakovi: CVOR TLAK,Pa --------------- 5 4.00000E+05 9 4.00000E+05


GASNET 4.0

Zadane potrosnje: CVOR POTROSNJA,m**3/h TIP ----------------------------- 1 1750.0 2 875.0 3 1225.0 4 525.0 6 656.3 1 7 1400.0 8 393.8 2 UCITANO 10 ELEMENATA UCITANO 9 CVOROVA R E Z U L T A T I ELEM. CVOR DULJINA PROMJER PROTOK BRZINA PAD TLAKA ------------------------------------------------------------------------------------- IME BROJ OD DO m mm m**3/h m/s Pa ------------------------------------------------------------------------------------- 1 1 2 1700.00 200.00 2625.0 7.21 8.344E+03 2 2 3 2200.00 150.00 1750.0 9.14 2.216E+04 3 3 4 3900.00 150.00 525.0 2.78 4.276E+03 4 5 1 4200.00 200.00 4375.0 11.74 5.046E+04 5 6 4 ZAKLOPKA 200.00 .0 .00 8.327E+04 6 5 6 2800.00 250.00 1778.0 2.68 1.962E+03 7 6 7 VENTIL 200.00 1121.7 2.64 3.271E+01 8 8 7 1900.00 200.00 278.3 .66 1.315E+02 9 9 8 5400.00 200.00 672.0 1.58 1.863E+03 TLAKOVI I POTROSNJE U CVOROVIMA IME CVORA CVOR TLAK PRETLAK POTROSNJA --------------------------------------------------------------- Pa mbar m**3/h --------------------------------------------------------------- 1 3.49542E+05 2482.17 1750.0 2 3.41198E+05 2398.73 875.0 3 3.19041E+05 2177.16 1225.0 4 3.14766E+05 2134.41 525.0 5 4.00000E+05 2986.75 -6153.0 6 3.98038E+05 2967.13 656.3 7 3.98006E+05 2966.81 1400.0 8 3.98137E+05 2968.12 393.8 9 4.00000E+05 2986.75 -672.0 REZULTATI O ELEMENTIMA SORTIRANI PO BRZINI STRUJANJA ELEM. CVOR DULJINA PROMJER PROTOK BRZINA PAD TLAKA ------------------------------------------------------------------------------------- IME BROJ OD DO m mm m**3/h m/s Pa ------------------------------------------------------------------------------------- 4 5 1 4200.00 200.00 4375.0 11.74 5.046E+04 2 2 3 2200.00 150.00 1750.0 9.14 2.216E+04 1 1 2 1700.00 200.00 2625.0 7.21 8.344E+03 3 3 4 3900.00 150.00 525.0 2.78 4.276E+03 6 5 6 2800.00 250.00 1778.0 2.68 1.962E+03 9 9 8 5400.00 200.00 672.0 1.58 1.863E+03 8 8 7 1900.00 200.00 278.3 .66 1.315E+02


GASNET 4.0

TLAKOVI I POTROSNJE U CVOROVIMA SORTIRANI PO TLAKU IME CVORA CVOR TLAK PRETLAK POTROSNJA --------------------------------------------------------------- Pa mbar m**3/h --------------------------------------------------------------- 4 3.14766E+05 2134.41 525.0 3 3.19041E+05 2177.16 1225.0 2 3.41198E+05 2398.73 875.0 1 3.49542E+05 2482.17 1750.0 7 3.98006E+05 2966.81 1400.0 6 3.98038E+05 2967.13 656.3 8 3.98137E+05 2968.12 393.8 5 4.00000E+05 2986.75 -6153.0 9 4.00000E+05 2986.75 -672.0 Pretlak je racunat s atmosferskim tlakom od 1013.25 mbar SPECIFIKACIJA DULJINA CJEVOVODA PO PROMJERIMA PROMJER DULJINA ----------------------- mm m ----------------------- 250.00 2800.0 200.00 13200.0 150.00 6100.0 UKUPNA DULJINA CJEVOVODA: 22100.00 m

7DEOLFD��5H]XOWDWL�SURUDþXQD�]D�SULPMHU��LVSLVDQL�X�L]OD]QRM�GDWRWHFL

7.9. Zadavanje opskrbe U dosadašnjim primjerima zadavala se samo potrošnja, no program GASNET GR]YROMDYD� L� PRJXüQRVW� ]DGDYDQMD� RSVNUEH�� =D� LOXVWUDFLMX� SRQRYR� VH� VLPXOLUD�strujanje u MHGQRVWDYQRM� SOLQVNRM� PUHåL� SUHPD� 6O�� ]D� SRþHWQL� YUHPHQVNL�WUHQXWDN��3RVWDYOMD�VH�SLWDQMH�NROLNL�EL�WUHEDR�ELWL�RSVNUEQL�WODN�X�þYRUX��GD�EL�VH�L]�QMHJD�RSVNUEOMLYDOL�þYRURYL��L��2GJRYRU�QD�WR�SLWDQMH�GRELMH�VH�DNR�VH�X�þYRUX��]DGD�RSVNUED�NRMD�XSUDYR�SRNULYD�SRWURãQMH�X�WD�WUL�þYRUD��NDR�X�GDWRWHFL�ulaznih podataka prema tablici 30. 2 ’C:\Program Files\Gasnet\Document\test14.dat’ Naslov projekta primjer test1 200 ! Broj iteracija 1.000000e-002 ! (Pa) Tolerancija za tlak 5.000000e-002 ! (m**3/h) Tolerancija za maseni protok 1.069000e-005 ! (Pa*s) Koeficijent dinamicke viskoznosti 7.180000e-001 ! (kg/m**3) Gustoca pri standardnim uvjetima 5.183000e+002 ! (J/kg/K) Plinska konstanta -1.734000e-008 ! (1/Pa) Konstanta za faktor kompersibilnosti 2.850000e+002 ! (K) Apsolutna temperatura plina 2.000000e-004 ! (m) Standardna visina hrapavosti


GASNET 4.0

1.000000e+000 ! Faktor promjene potrosnje 0.000000e+000 ! Vrijeme 9 1 8 9 ’ ’ 2.000000e-001 5.400000e+003 8.000000e-005 8 1 7 8 ’ ’ 2.000000e-001 1.900000e+003 8.000000e-005 7 2 6 7 ’ ’ 2.000000e-001 3.500000e+000 6 1 5 6 ’ ’ 2.500000e-001 2.800000e+003 8.000000e-005 5 3 4 6 ’ ’ 2.000000e-001 5.000000e-001 4 1 5 1 ’ ’ 2.000000e-001 4.200000e+003 5.000000e-005 3 1 3 4 ’ ’ 1.500000e-001 3.900000e+003 5.000000e-005 2 1 2 3 ’ ’ 1.500000e-001 2.200000e+003 5.000000e-005 1 1 1 2 ’ ’ 2.000000e-001 1.700000e+003 5.000000e-005 999 999 999 999 Kraj podataka o elementima........................... 5 3.000000e+005 999 999 ....... Kraj podataka o zadanim tlakovima ................... 1 1.000000e+003 0 2 5.000000e+002 0 3 7.000000e+002 0 4 3.000000e+002 0 6 1.500000e+003 1 7 8.000000e+002 0 8 1.000000e+000 2 9 -1.400000e+003 0 999 999 999 ... Kraj podataka o zadanim potrosnjama .................. 1 ’ ’ 2 ’ ’ 3 ’ ’ 4 ’ ’ 5 ’ ’ 6 ’ ’ 7 ’ ’ 8 ’ ’ 9 ’ ’ 999 999 ... Kraj podataka o imenima cvorova ..................

Tablica 30: Datoteka ulaznih podataka test14.dat za primjer prema Sl.5 5H]XOWDWL� SURUDþXQD� ]D� RYX� YDULMDQWX� SULND]DQL� VX� X� WDEOLFL� �� 3URUDþXQRP� MH�QD HQD�YULMHGQRVW�RSVNUEQRJ�WODND�X�þYRUX��NRG�NRMHJD�üH�VH�RVLJXUDWL�åHOMHQD�RSVNUED��2þLWR�MH�GD�VH�þYRURYL��L��RSVNUEOMXMX�L]�þYRUD��MHU�VX�SURWRFL�NUR]�zaklopku i element 6 jednaki nuli. Naslov projekta primjer test1 TOLERANCIJA ZA TLAK = .01 Pa TOLERANCIJA ZA MASENI PROTOK = .050 m**3/h KOEFICIJENT DINAMICKE VISKOZNOSTI = 1.06900E-05 Pa*s GUSTOCA PLINA ( za: kg/s -> m**3/h) = .7180 kg/m**3 PLINSKA KONSTANTA = 518.30 J/kg/K


GASNET 4.0

KONSTANTA FAKTORA KOMPRESIBILNOSTI = -1.734E-08 1/Pa TEMPERATURA PLINA = 285.00 K FAKTOR LINEARNOG POVECANJA POTROSNJE = 1.00 VREMENSKI TRENUTAK (ZA TIP POTROSNJE) T= .00 ELEM. CVOR PROMJER DULJINA VIS.HR. K ------------------------------------------------- BROJ OD DO mm m mm ------------------------------------------------- 9 8 9 200.0 5400.0 .0800 8 7 8 200.0 1900.0 .0800 7 6 7 200.0 VENTIL 3.50 6 5 6 250.0 2800.0 .0800 5 4 6 200.0 ZAKLOPKA .50 4 5 1 200.0 4200.0 .0500 3 3 4 150.0 3900.0 .0500 2 2 3 150.0 2200.0 .0500 1 1 2 200.0 1700.0 .0500 Zadani tlakovi: CVOR TLAK,Pa --------------- 5 3.00000E+05 Zadane potrosnje: CVOR POTROSNJA,m**3/h TIP ----------------------------- 1 1000.0 2 500.0 3 700.0 4 300.0 6 375.0 1 7 800.0 8 225.0 2 9 -1400.0 UCITANO 9 ELEMENATA UCITANO 9 CVOROVA R E Z U L T A T I ELEM. CVOR DULJINA PROMJER PROTOK BRZINA PAD TLAKA ------------------------------------------------------------------------------------- IME BROJ OD DO m mm m**3/h m/s Pa ------------------------------------------------------------------------------------- 1 1 2 1700.00 200.00 1500.0 5.14 3.641E+03 2 2 3 2200.00 150.00 1000.0 6.30 9.429E+03 3 3 4 3900.00 150.00 300.0 1.90 1.850E+03 4 5 1 4200.00 200.00 2500.0 8.45 2.250E+04 5 6 4 ZAKLOPKA 200.00 .0 .00 3.742E+04 6 5 6 2800.00 250.00 .0 .00 1.030E-05 7 7 6 VENTIL 200.00 375.0 1.17 4.858E+00 8 8 7 1900.00 200.00 1175.0 3.67 2.465E+03 9 9 8 5400.00 200.00 1400.0 4.34 9.557E+03


GASNET 4.0

TLAKOVI I POTROSNJE U CVOROVIMA IME CVORA CVOR TLAK PRETLAK POTROSNJA --------------------------------------------------------------- Pa mbar m**3/h --------------------------------------------------------------- 1 2.77505E+05 1761.80 1000.0 2 2.73863E+05 1725.38 500.0 3 2.64435E+05 1631.10 700.0 4 2.62585E+05 1612.60 300.0 5 3.00000E+05 1986.75 -2500.0 6 3.00000E+05 1986.75 375.0 7 3.00005E+05 1986.80 800.0 8 3.02470E+05 2011.45 225.0 9 3.12027E+05 2107.02 -1400.0 REZULTATI O ELEMENTIMA SORTIRANI PO BRZINI STRUJANJA ELEM. CVOR DULJINA PROMJER PROTOK BRZINA PAD TLAKA ------------------------------------------------------------------------------------- IME BROJ OD DO m mm m**3/h m/s Pa ------------------------------------------------------------------------------------- 4 5 1 4200.00 200.00 2500.0 8.45 2.250E+04 2 2 3 2200.00 150.00 1000.0 6.30 9.429E+03 1 1 2 1700.00 200.00 1500.0 5.14 3.641E+03 9 9 8 5400.00 200.00 1400.0 4.34 9.557E+03 8 8 7 1900.00 200.00 1175.0 3.67 2.465E+03 3 3 4 3900.00 150.00 300.0 1.90 1.850E+03 6 5 6 2800.00 250.00 .0 .00 1.030E-05 TLAKOVI I POTROSNJE U CVOROVIMA SORTIRANI PO TLAKU IME CVORA CVOR TLAK PRETLAK POTROSNJA --------------------------------------------------------------- Pa mbar m**3/h --------------------------------------------------------------- 4 2.62585E+05 1612.60 300.0 3 2.64435E+05 1631.10 700.0 2 2.73863E+05 1725.38 500.0 1 2.77505E+05 1761.80 1000.0 6 3.00000E+05 1986.75 375.0 5 3.00000E+05 1986.75 -2500.0 7 3.00005E+05 1986.80 800.0 8 3.02470E+05 2011.45 225.0 9 3.12027E+05 2107.02 -1400.0 Pretlak je racunat s atmosferskim tlakom od 1013.25 mbar SPECIFIKACIJA DULJINA CJEVOVODA PO PROMJERIMA PROMJER DULJINA ----------------------- mm m ----------------------- 250.00 2800.0 200.00 13200.0 150.00 6100.0 UKUPNA DULJINA CJEVOVODA: 22100.00 m

7DEOLFD��5H]XOWDWL�SURUDþXQD�]D�SULPMHU��LVSLVDQLK�X�L]OD]QRM�GDWRWHFL�

Popis pogrešaka 137

GASNET 4.0

8. Popis pogrešaka

Program GASNET vrši kompletnu kontrolu ulaznih podataka sa stajališta ]DKWLMHYD� QXPHULþNRJ� SRVWXSND�� DOL� NRULVQLN� WUHED� VDP� NRQWUROLUDWL� QXPHULþNH�vrijednosti zadanih podataka jer program samo kontrolira da li se podaci nalaze X�RGUH HQRP�LQWHUYDOX�L�IRUPDWX��7DNR�QSU��SURJUDP�QH�PRåH�NRQWUROLUDWL�GD�OL�MH�promjer neke cijevi dobro zadan u odnosu QD� SRGDWDN� X� VKHPL� PUHåH�� DOL�XSR]RUDYD�DNR�MH�YULMHGQRVW�]DGDQRJ�SURPMHUD�PDQMD�RG��PP�LOL�YHüD�RG��P� 8NROLNR�X�XOD]QLP�SRGDFLPD�SRVWRML�SRJUHãND��SURJUDP�üH�LVSLVDWL�QD�HNUDQ�EURM�SRJUHãNH�L�QMHQ�NUDWNL�RSLV��2GUH LYDQMH�PMHVWD� �UHWND��XQXWDU�GDWRWHNe ulaznih podataka u kojem se pojavila pogreška krajnje je jednostavno. Naime, program *$61(7� QDNRQ� ãWR� MH� XþLWDR� UHG� L]� GDWRWHNH� XOD]QLK� SRGDWDND� RGPDK� YUãL�QMHJRY� LVSLV� X� L]OD]QX� GDWRWHNX�� 2YLVQR� R� NDUDNWHUX� SRJUHãNH�� ]DGQMH� XþLWDQL�redak ulazne datoteke�� ELWL� üH� �LOL� QHüH� ELWL�� LVSLVDQ� X� L]OD]QX� GDWRWHNX��'DNOH��nakon što se pojavi pogreška treba pregledati izlaznu datoteku iz koje se MHGQRVWDYQR� ]DNOMXþXMH� JGMH� VH� SRMDYLOD� SRJUHãND� X� GDWRWHFL� XOD]QLK� SRGDWDND��3RJUHãND�PRåH�ELWL�X�]DGQMH�LVSLVDQRP�UHWNX�LOL�X�RQRP�VOLMHGHüHP�ãWR�RYLVL�R�karakteru pogreške. Za neke od pogrešaka program GASNET ispisuje u izlaznu datoteku i dodatni komentar o pogrešci, što posebno olakšava njeno otkrivanje. Ako korisnik nakon opisa pogreške na ekranu i pregleda izlazne datoteke te GDWRWHNH�XOD]QLK�SRGDWDND�QH�PRåH�XRþLWL�X�þHPX�MH�SRJUHãND��PRåH�VH�SRVOXåLWL�VOLMHGHüLP�SRSLVRP�X� NRMHP� VX� X]� VYDNX� SRJUHãNX� QDYHGHQL� EURMHYL� SRJODYOMD�RYRJ�SULUXþQLND�X]�SRPRü�NRMLK�üH�VL�NRULVQLN�VLJXUQR�UD]MDVQLWL�SRJUHãNX��2VLP�WRJD� PRåH� SRPRüL� L� DQDOL]LUDQMH� SULORåHQLK� SULPMHUD� SURUDþXQD� X� SUHWKRGQRP�poglavlju. Popis pogrešaka koje javlja program GASNET **** POGREŠKA BR:1 ****

Opis pogreške:

NEDOVOLJNO PODATAKA U DATOTECI ULAZ.DAT Prilikom ucitavanja podataka iz datoteke ULAZ.DAT program

138 Popis pogrešaka

GASNET 4.0

GASNET je naisao na kraj datoteke prije nego je ucitao sve podatke

Uputa: Pogledajte u izlaznoj datoteci zadnji ispisani redak. Iz toga se PRåH�]DNOMXþLWL�NRML�SRGDFL�MRã�QHGRVWDMX�� Za više informacija o potrebnim podacima vidjeti poglavlje 6. **** POGREŠKA BR:2 ****

Opis pogreške:

POGRESKA U PODACIMA DATOTEKE ULAZ.DAT Prilikom ucitavanja podataka iz datoteke ULAZ.DAT program GASNET je detektirao podatke koji nisu napisani u ispravnom obliku (formatu).

Uputa: Pogledajte u izlaznoj datoteci zadnji ispisani redak. 3RJUHãND�VH�QDOD]L�X�VOMHGHüHP�QHLVSLVDQRP�UHGX�XOD]QH�GDWRWHNH� **** POGREŠKA BR 3 ****

Opis pogreške:

NEPOZNATI ELEMENT Program GASNET prepoznaje samo tri tipa elementa, cijev (tip=1), ventil (tip=2) i zaklopka (tip=3). U ulaznoj datoteci ucitan je tip elementa razlicit od 1, 2, 3 ili 999 sto predstavlja kraj podataka o elementima.

Za više informacija o tipu elementa vidjeti poglavlje: 6.1.2

**** POGREŠKA BR:4 ****

Opis pogreške:


GASNET 4.0

BROJ ELEMENTA NEGATIVAN ILI NULA Svi elementi moraju imati svoj redni broj izme X��L�� Broj elementa ne smije biti negativan niti nula.

Uputa: Pogledajte u datoteci IZLAZ.DAT zadnji ispisani redak. Iz toga se PRåH�]DNOMXþLWL�R�NRMHP�VH�HOHPHQWX��UDGL�� Za više informacija o potrebnim podacima vidjeti poglavlje 6.1.2


Opis pogreške:

BROJ CVORA NEGATIVAN ILI NULA Za svaki element definiran je polazni i dolazni cvor. Jedan od �EURMHYD�þYRURYD�MH�QHJDWLYDQ�LOL�QXOD�

Za više informacija vidjeti poglavlje : 6.1.2


Opis pogreške:

BROJ ELEMENATA PRELAZI DIMENZIJU POLJA Svi elementi moraju imati svoj redni broj izmedju 1 i 990. Broj elemenata veci od 990 u ovoj verziji programa nije dozvoljen.



Opis pogreške:


GASNET 4.0

DULJINA ELEMENTA MANJA OD NULE U ulaznim podacima program je detektirao cijevni element cija je duljina jednaka ili manja od nule.


Opis pogreške:

PREMALI PROMJER ELEMENTA U ulaznim podacima program GASNET je detektirao cijevni element sa promjerom manjim od 10 mm.


Opis pogreške:

TIP POTROSNJE VECI OD 9 Prilikom ucitavanja tipa potrosnje program je detektirao vrijednost vecu od 9. U ovoj verziji programa dozvoljeno je maksimalno 9 razlicitih tipova potrosnje



Opis pogreške:

BROJ CVORA PRELAZI DIMENZIJU POLJA Svi cvorovi moraju imati svoj redni broj izmedju 1 i 990. Broj cvora veci od 990 u ovoj verziji programa nije dozvoljen.


GASNET 4.0

Za više informacija vidjeti poglavlje : 6.1.2 i 6.1.3


Opis pogreške:

ZADANI TLAK JE NEGATIVAN Tlak u cvoru mora biti zadan kao apsolutni tlak. Program je detektirao negativnu vrijednost tlaka u cvoru (provjeriti da tlakovi nisu zadani kao manometarski tlakovi).

Za više informacija vidjeti poglavlje :6.1.3


Opis pogreške:

NEGATIVAN CVOR ZADANOG TLAKA Pri zadavanju tlaka u cvorovima deklariran je cvor koji ima negativnu vrijednost. Svi cvorovi moraju imati svoj redni broj izmedju 1 i 990. Broj cvora u kojem je zadana potrosnja ne smije biti negativan niti nula.



Opis pogreške:

CVOR SA VEC ZADANIM TLAKOM Program je detektirao da je u cvoru vec zadan tlak.


GASNET 4.0



Opis pogreške:

PSEUDOELEMENT PRELAZI DIMENZIJU POLJA Svi pseudoelementi moraju imati svoj redni broj izmedju 1 i 990. Broj pseudoelemenata veci od 990 u ovoj verziji programa nije dozvoljen.



Opis pogreške:

MORA BITI ZADAN BAREM JEDAN TLAK Program GASNET trazi da se barem u jednom cvoru zada apsolutni tlak. U ulaznim podacima nije nadjen niti jedan cvor sa zadanim tlakom.



Opis pogreške:


GASNET 4.0

NEGATIVAN CVOR ZADANE POTROSNJE Pri zadavanju potrosnje u cvorovima deklariran je cvor koji ima negativnu vrijednost. Svi cvorovi moraju imati svoj redni broj izmedju 1 i 990. Broj cvora u kojem je zadana potrosnja ne smije biti negativan niti nula.



Opis pogreške:

BROJ CVORA PRELAZI DIMENZIJU POLJA Pri zadavanju potrosnje u cvorovima deklariran je cvor koji ima broj cvora veci od dozvoljenog. Svi cvorovi moraju imati svoj redni broj izmedju 1 i 990. Broj cvora veci od 990 u ovoj verziji programa nije dozvoljen.



Opis pogreške:

CVOR SA VEC ZADANOM POTROSNJOM U podacima za zadavanje potrosnje u cvorovima program je detektirao cvor za koji je visestruko zadana potrosnja (spominje se vise puta).



GASNET 4.0


Opis pogreške:

CVOR SA VEC ZADANIM TLAKOM U cvoru moze biti zadana ili potrosnja ili tlak. Pri zadavanju potrosnji program je detektirao da je u cvoru vec zadan tlak.



Opis pogreške:

POTROSNJA U NEPOSTOJECEM CVORU Pri zadavanju potrosnji program je detektirao da je potrosnja zadana u cvoru koji nije prethodno deklariran u podacima za mrezu.



Opis pogreške:

ELEMENT ZATVOREN SAM U SEBE Svakom elementu definirani su polazni i dolazni cvor. Program je detektirao da element ima identicni polazni i dolazni cvor.



GASNET 4.0


Opis pogreške:

ELEMENT NIJE U MREZI Postoji element koji je definiran u podacima za elemente, ali nema zajednickog cvora s ostatkom mreze.



Opis pogreške:

NEDOVOLJNO PODATAKA U DATOTECI ULAZ.DAT Program je detektirao kraj ulazne datoteke prije nego je ucitao sve podatke.

Za više informacija vidjeti poglavlje 6.1


Opis pogreške:

NEMA DATOTEKE


GASNET 4.0

Prilikom zadavanja tipa potrosnje nedostaju podaci koji se moraju nalaziti u datoteci FCT#:.POD gdje #: predstavlja broj tipa potrosnje (tj. za tip potrosnje 1 podaci se moraju nalaziti u FCT1.POD za tip 2 u FCT2.POD itd.) Program je detektirao da ne postoji odgovarajuca datoteka.

Za više informacija vidjeti poglavlje : 6.1.4.1


Opis pogreške:

NEDOVOLJAN BROJ PODATAKA U DATOTECI Prilikom citanja podataka za tip potrosnje iz datoteke FCT#:.POD gdje #: predstavlja broj tipa potrosnje (tj. za tip potrosnje 1 podaci se moraju nalaziti u FCT1.POD za tip 2 u FCT2.POD itd.). Program nije uspio procitati sve potrebne podatke tj. prije je naisao na kraj datoteke.



Opis pogreške:

POGRESKA U PODACIMA Prilikom citanja podataka za tip potrosnje iz datoteke FCT#:.POD gdje #: predstavlja broj tipa potrosnje (npr. za tip potrosnje 1 podaci se moraju nalaziti u FCT1.POD za tip 2 u FCT2.POD itd.). Program je pronasao podatke koji nisu napisani u prikladnom formatu



GASNET 4.0


Opis pogreške:

VRIJEME MORA RASTI Prilikom citanja podataka za tip potrosnje iz datoteke FCT#:.POD gdje #: predstavlja broj tipa potrosnje (tj. za tip potrosnje 1 podaci se moraju nalaziti u FCT1.POD za tip 2 u FCT2.POD itd.). Program je pronasao da vrijeme t nije zadano u rastucem nizu sto je nuzno potrebno.



Opis pogreške:

PREVELIK BROJ PODATAKA Prilikom citanja podataka za tip potrosnje iz datoteke FCT#:.POD gdje #: predstavlja broj tipa potrosnje (tj. za tip potrosnje 1 podaci se moraju nalaziti u FCT1.POD za tip 2 u FCT2.POD itd.). Program je pronasao da je tip potrosnje zadan sa vise od 50 podataka sto je u ovoj verziji programa nedozvoljeno.



Opis pogreške:

PREMALEN BROJ PODATAKA Prilikom citanja podataka za tip potrosnje iz datoteke FCT#:.POD gdje #: predstavlja broj tipa potrosnje (tj. za tip potrosnje 1 podaci se moraju nalaziti u FCT1.POD za tip 2 u FCT2.POD itd.). Program je pronasao da nije zadan niti jedan podatak tj. broj podataka mora biti veci od 0.


GASNET 4.0


Documents

Prirucnik za upotrebu programa GASNET verzija 45 GASNET 4.0 3.1.8. Postavljanje parametara ispisa 51 3.1.9. Pošalji dokument e – mailom 52 3.1.10. Pregled osnovnih informacija o