www.ik-benik.nl

Communicatie met kinderen met ASS en hun ouders

Programma van vanmiddag

* Voorstellen

*Power Point Theorie rondom autisme

*Inventarisatie; in welke aanpassingen voorziet de Vlinderboom voor de kinderen met Ass ?

*Tegen welke problemen lopen jullie desondanks de aanpassingen nog op ?

*PowerPoint Autisme en communicatie

*Pauze

*Eigen ervaringen als ouder op scholen en bij instanties

*Waar rekening mee te houden in het brengen van informatie naar ouders ? Powerpoint

*Inventarisatie :Wat zijn de ‘obstakels’ die jullie tegen komen in het communiceren met ouders?

*Hoe realiseer ik als i.b.-er en gedragsspecialist de communicatie met ouders ?

*Afsluitende vragenronde

Diagnose criteria DSM V

2 domeinen

• Beperkingen in de sociale communicatie en interactie• Repetitief gedrag en specifieke interesses

Beide symptomen moeten aanwezig zijn.De huidige diagnoses PDD-Nos, Asperger en Klassiek Autisme worden samen

gevoegd onder de noemer ASS (autisme spectrum stoornis)

Concrete problemen die PMA ervaren

• In de omgang met anderen• In de verbeelding• Moeite met flexibiliteit in handelen en organisatie• Sensorische problemen• Bijkomende problemen zoals angsten, depressie en

stress.

Triade

• TOM= theory of mind• (omgang met anderen, beleving voorstellen)

• Executieve functies• (controle van impulsen, planning, organisatie, kunnen losmaken van de context

• Centrale coherentie• (samenhang, details vs groter geheel, context betekenis)

ContextblindheidMoeilijkheden vooral door het contextueel activeren en vooral gebruiken;snel

en spontaan.Dit is niet hetzelfde als ‘het geheel zien’. Heeft te maken met; omgeving,

voorwerp, handeling, gebeurtenis en taal

Komt voor op het vlak van*Tom

*Executieve functies en*Centrale Coherentie

Daarom is autisme vooral een informatieverwerkingsprobleem.

Niveau’s van begrijpen• Sensatie niveau (tactiel, visueel, auditief, olfactorisch, proprioceptief,

smaak; ervaringen en herkenning)

• Presentatieniveau (het begrijpen van prikkels zoals ze zich voordoen; begrip in het hier en nu)

• Representatieniveau (op dit niveau is een dagschema mogelijk;verwijzen kan)

• Meta-representatieniveau (taalgrapjes worden begrepen ook achterliggende betekenissen)

Niveau’s van begrijpen ?

Hulp bieden

Twee sporen

• de omgeving van pma aanpassen

• Hulpmiddelen aanbieden aan pma.

Concreet• Concrete communicatie; zeg concreet wat je bedoelt ! (gesproken, gebaren, geschreven,

afbeeldingen, voorwerpen, fysiek)• Visualiseer (op niveau, duidelijk en expliciet, hier en nu, als team)• Context (wat is er nodig in deze situatie)

• Verhelderen van ruimte, tijd en activiteit! (wie wat wanneer)

Doelstelling van het verhelderen is:a. Stress verlagenb. Angst verlagenc. Zelfstandigheid bevorderend. Felxibiliteit verhogen

De hier boven beschreven factoren belemmeren ieder mens om te groeien zeker geldt dit voor pma.

Autisme en cognitie

• Basisinformatieverwerking is intact; wel hiaten in verbale en niet-verbale stroom dit kan leiden tot grote problemen.

• In de verwerking van de basisinformatie naar bijkomende modules ontstaat er ruis. (zie pag. 175 uit ‘autisme’ van Uta Frith)

Temple Grandin vergeleek haar brein met een groot kantoor waarbij de afdelingen onderling met onvoldoende bedrading verbonden waren in vergelijking met een neuro-typical (een niet autistisch persoon). (pag. 26-27)

Citaten • “Welke prikkel trekt je aandacht als je niet weet wat je aandacht waard

is?” (uit; autisme van Uta Frith; pag 216)

• “De beschrijving van de kenmerken van autisme is vooral gebaseerd op wat opvalt voor de omgeving en waar de omgeving last van heeft.” (uit: contextblindheid van Peter Vermeulen; pag 62.)

• “It was a matter of observing the small details that make a big differnce.” (Temple Grandin; pag. 9)

Autisme en communicatie..?

Bijzonderheden van ‘autistisch’taalgebruik

• Echolalie• Omkeren van voornaamwoorden• Extreme letterlijkheid• Metaforisch taalgebruik• Neoligismen• Bevestiging door herhaling• Herhaald vragen• Hetzelfde verbale scenario eisen • Autistische gesprekstijl• Zwakke beheersing van prosodie

Pag. 190 ; Communicatiekwesties bij autisme en syndroom van Asperger; Olga Bogdashina.

De regels van Matthijs

Aanpassingen van omgeving genoeg?

• Nee !Ook tweesporenbeleid:

1. De leerkracht verheldert zijn communicatie naar de leerling toe.

2. We ondersteunen de leerling in zijn communicatie met anderen

Concrete communicatie

• Verheldert ondubbelzinnig de context door• Expliciet,• Positief en• Visueel• Duidelijk te maken wat de leerkracht bedoelt en

verwacht.

• Vermijden van vage begrippen als straks en later• Concreet betekent ook in de tijd en ruimte; dus wie wat

waar, waarom.

Andere belangrijke aspecten

• Afstand• Olfactorische kwesties• Tempo; vertraag en geef de tijd• Hoeveelheid van informatie• Nonverbale signalen en emoties vermijden• Luister, accepteer (bijv. stemgebruik) en

respecteer (bijv. weg kijken als een poging om zich meer op het contact te richten

Observeer

Attitude

• Contextknopje • Woordgrapjes maken• Vragen naar verklaringen• Zinnen uitspreken met een andere intonatie

Maar…Aangepast aan ontwikkelingsleeftijdIntellectuele mogelijkheden. Denk niet te gauw dat het niet mogelijk is….liever over dan onderschatten in veiligheid…..

Autisme en begrijpen van taal

Communicatie met ouders

Effect van autisme op ouder

• Onmacht• Frustratie• Onzekerheid • Stress

Dit kan leiden tot een continuüm van afwijzing of een symbiotische relatie.

Eigen ervaringen..Arts: Laat maar eens foto’s maken; ik denk aan een open ruggetje, ik zat naar Catherine Keyl te kijken………… (2-jarige leeftijd)

Arts: "Bij de kluproosjes hebben we ook kinderen met Asperger; die zijn heel gelukkig (vlak na de diagnose op 5 jarige leeftijd)

Docent zorg en welzijn: “Mevrouw u verschuilt zich achter zijn autisme.” Nadat ik had gevraagd om op eetgedrag te letten (want een broodje gezond is toch gezond dus ik mag er wel 4) 16 jarige leeftijd.

Docent: “Maar hij kan wél plannen vanuit het Nederlandse boek, dus ga ik ervan uit dat het ook kan vanaf een excelbestand” (na een fikse woordenwisseling op school en een gefrustreerde puber thuis. 17 jarige leeftijd.

Maar ook:

Concrete aanbevelingenbetreffen:• Ouders uitnodigen om met concrete voorstellen voor individuele

bijdragen te komen.• Ouders waardering geven voor hun inzet.• Begrip tonen voor de situatie van ouders van een kind met eenondersteuningsbehoefte.• De school kan ouders duidelijk maken wat ze doen in het contact en na

gaan of ouders het contact ook op dezelfde wijze ervaren als dat de school (en de individuele leraren) dat doen.

* Ouders moeten zichzelf een actieve rol toebedelen.• Ouders moeten er van overtuigd raken, dat hun inspanningen er

daadwerkelijk toe doen.• Zorg als school dat ouders zich uitgenodigd voelen.

Belangrijke factoren

• Punt van acceptatie ouders…• Niveau ouders• Opvoedingsstrategie; visie ouders t.a.v.

beperking.• Rol van kind in het systeem. Invloed op

brusjes..• Onder een appelboom vallen geen peren…

Wat werkt in mijn onderwijspraktijk ?

• Vragen of gedrag wordt herkend..• Benoemen van feitelijk gedrag• Omschrijven in ‘vaktaal’ • Incidenten dezelfde dag communiceren via mail of nog

beter what’s app.• Opp’s handelinsplannen als concept opsturen; ouders

erkennen als ervaringsdeskundige.• De vragen die jij als professional stelt aan het gedrag

van het kind delen met ouders…..• Erkenning……

Tenslotte….• LUISTEREN• Als ik je vraag naar mij te luisteren• En jij begint mij adviezen te geven• Dan doe je niet wat ik je vraag.• Als ik je vraag naar mij te luisteren• En jij begint mij te vertellen, waarom ik iets niet zo moet voelen als ik het voel• Dan neem je mijn gevoelens niet serieus.• Als ik je vraag naar mij te luisteren• En jij denkt dat je iets moet doen om mijn problemen op te lossen• Dan laat je me in de steek, hoe vreemd dat ook mag lijken.• Dus, alsjeblieft,• Luister naar mij• En probeer me te begrijpen• En als je wilt praten, wacht dan even• En ik beloof je• Dat ik op mijn beurt naar jou zal luisteren.

• Harm, 16 jaar PDD-Nos