Preface - T-A.gr · Web view(Bu prosedür yalnızca zemin planından otomatik tanımlama istendiğinde Isı Kayıpları, Soğutma Yükleri ve Isı İzolasyon uygulamaları için gerekli

İstediğiniz katı silmek için (üzerine tıkladıktan sonra) “Sil” (Delete) seçeneğini seçiniz. “Sil” komutu orijinal mimari DWG dosyasını silmeden proje içerisinde ilgili katın zemin planını kaldırır. Mimariyi AutoBLD kullanarak kendiniz tasarlamışsanız, bunun öğeleri silinmeyecek ancak etkisiz duruma getirilecektir. Bunları silmek istemeniz halinde önceden AutoCAD’in “Sil” komutunu kullanmış olmalısınız.

“OK” komutu iletişim kutusunu kapatır (kat verilerini kaydetmez). Bu ancak “Yeni” komutu ile kontrol edilebilir.

Not: Doğru hesaplama ve malzeme listesi, vb. elde edebilmek için mimari çizimin 1 çizim biriminin 1 metreye karşılık geldiği 1:1 ölçeği ile tasarlanması gerektiği unutulmamalıdır. Mimari çizim yukarıda anılan ölçekte olmadığında kullanıcının bunu “Ölçekle” komutunu kullanarak gereği gibi ayarlaması gerekecektir.

Ayrıca farklı zemin planları için ortak bir temel noktası olması gerektiği son derece açıktır, böylelikle şebeke sütunu zemin planlarına ait gerçek noktalardan geçecektir. Aksi takdirde, kullanıcı, “Taşı” komutunu kullanarak, zemin planlarını uygun şekilde taşıyacak ve böylelikle tüm zemin planlarındaki temel nokta aynı mutlak koordinatlara sahip olacaktır. Bunun için, kullanıcı sanal olarak bir temel noktası tanımlayabilir (örn. asansör boşluğunun iç açısı yada merdivenin dış açısı) ve daha sonra tüm katlara giderek “taşı” komutunu çalıştırabilir, “nesne seç”imi yapılması istendiğinde zemin planı seçer, “Yerleşim Temel Noktası” bilgi isteminde tüm zemin planları için aynı temel noktasını tanımlar ve daha sonra “İkinci Yerleşim Noktası” bilgi isteminde de ilk zemin planının koordinatlarını (örn. 0,0) girer.

Aşağıda göreceğiniz gibi, yapısal eleman parametrelerinin FINE tarafından kullanılan standardizasyona göre ayarlanması sırasında zamandan kazanabilmek amacıyla duvar ve açıt çizimi komutları arasında diğer mimari programlar tarafından yaratılan zemin planlarının kopyalanmasını destekleyen komutlar bulunmaktadır. (Bu prosedür yalnızca zemin planından otomatik tanımlama istendiğinde Isı Kayıpları, Soğutma Yükleri ve Isı İzolasyon uygulamaları için gerekli olacaktır).

Not: Bunun yanı sıra, FINE tarayıcı tarafından yaratılmış bitmap (ikil eşlem) dosyasındaki zemin planı olan “taranmış” zemin planının kullanılabilmesini sağlar. Bu özel durumda aşağıdaki adımları uygulayın:

Ekle->Izgara Görüntü’den “ekle” tuşuna basın ve taranmış dosyayı (kata ait) seçin. Diğer kat çizimleri için de aynısını yapın. Çizim dosyalarının, boyutlarının daha küçük olmasından ötürü, PCX formatında istenmesi yada taranması tavsiye edilir.

Bunları ekledikten sonra, taranmış çizim üzerindeki herhangi bir mesafeyi ölçün (örn. duvar ebatları) ve bunu kaydedilmiş boyutlarla karşılaştırın. Orana uygun olarak (Kaydedilen Ebat/Ölçülen Ebat) çizim için “Ölçekle” komutunu çalıştırın. Örneğin, eğer 5 m olarak ölçmüşseniz ve kaydedilmiş ebat 2.5 m ise ölçeği 2.5/5=0,5’e eşit faktör kullanarak çalıştırın.

FINE – HVAC - 31 -

Çizimlerinizi sıraya koymak için bir temel noktası seçin. Bu nokta sabit bir nokta olmalıdır, örn. tüm katlarda bulunan bir mesnedin dış açısı. “Taşı” komutu ile bu sabit noktayı tüm katlarda sabit bir konuma aktarın. Örneğin, “Taşı” komutunu çalıştırın ve temel noktası olarak sabit noktayı seçin (mesnet açısı) ve ikinci yerleşim noktasında temel nokta için bir sayı verin, örn.10.5

Kullanıcı oldukça faydalı olan aşağıdaki komutlar hakkında bilgi sahibi olmalıdır:

“Araçlar->Sıralama Görüntüle->Arkaya Gönder” komutu zemin planını ekranda çizilmiş olan herhangi bir nesnenin arkasına yerleştirir. Zemin planının geri planda olmaması halinde, bazı çizim çizgileri görülmeyecektir.

"Düzenle-> Nesne-> Görüntü Parçala" komutu taranmış dosyanın çerçevesinin değiştirilmesinde kullanılır. Yeni çerçeve dikdörtgen yada çokgen olabilir.

"Düzenle-> Nesne-> Görüntü Çerçevesi" komutu taranmış dosyanın dış çizgilerinin görülebilir olup olmayacağını belirler. Dış çizgiler etkin olmadığında dosyayı değiştirip, düzenleyemezsiniz.

"Düzenle-> Nesne-> Görüntü Saydamlığı" komutu taranmış dosyanın saydam olup olmayacağını belirler. Kullanıcını bu seçeneği “Açık” duruma getirmesi tavsiye edilir (bunun anlamı siyah renkli parçaların saydamlaşacağıdır).

3.2 Katman YönetimiBu seçenek kullanıcının zemin planlarının (katmanların) mantıksal minör çizimlerini hızlı ve pratik şekilde (çalışırken) tanımlamasını sağlar. Daha net açıklamak gerekirse, “Katman Yönetimi”ni seçtiğinizde aşağıdaki ekran görüntülenir:

- 32 - FINE - HVAC

Kullanıcı, eğer isterse, sadece ilgili grubun gösterge kutusunun içine tıklayarak herhangi bir elemen grubunu pasif duruma getirebilir. Kutu işaretlendiğinde, ilgili grup aktif duruma getirilir. Ekranda da görüldüğü gibi, kullanıcı tarafından değiştirilebilen (aktif, pasif) katmanlar; temel elemanlar (Duvarlar, Sütunlar (Mesnetler), Kirişler, vs.), yardımcı elemanlar ( Boyutlar, plan) ve tanımlayıcı açıklıklar, alanlar ve kullanımdan oluşur. Ayrıca, ekranın sol alt kısmında aynı anda görüntülenemeyen Plan Görünümü & 3-Boyutlu Görünüm göstergeleri kullanıcının katmanları ister Plan Görünümü ister 3-Boyutlu Görünüm içerisinde kontrol edebilmesine yardım ederken aynı anda aşağıda uygun göstergeyi de ekrana getirmektedir. Bir, iki deneme ile kullanıcı bu komutun ne kadar faydalı olduğunu kolayca anlayacaktır.

AutoCAD’e aşina olanlar için yukarıdaki seçenek kullanıcının kullanabileceği ancak katman sayısının çok fazla olmasından ötürü (kat sayısına bağlı olarak) oldukça kullanışsız olan AutoCAD “Katman Düzenle” komutundan kurtulmasını sağlar.

Bunu izleyen ikinci seçenek alt grubu Çizim öncesinde yapısal elemanların düzenlenmesi ve seçimi ile ilgilidir.

3.3 Bina Seviyesini KopyalaÖrnek katlar durumunda, bir katın mimari verilerinin bir diğerine kopyalanması istendiğinde bu seçenek kullanılır. Yukarıdaki seçeneği etkinleştirdiğinizde, sizden “mevcut” zemin planının bir başka kata kopyalanmasını istediğiniz parçalarını tanımlamanız istenir (tüm zemin planını yada onun bir parçasını kopyalama seçeneği de bulunmaktadır). Daha sonra sağ tıklama yaparak (bunun anlamı parça tanımlamasının tamamlanmış olduğudur), ekranın altında istenen yerde katı seri numarasını girin. Yukarıda anlatılan işlemleri tamamladıktan sonra, ekranda yeni bir kat zemin planı yaratılmış olduğunu göreceksiniz.

3.4 Örnek ElemanlarÖnce “ÖRNEK ELEMANLAR” seçeneğinde <Enter> tuşuna basmalısınız bundan sonra bu projede kullanılacak olan yapısal elemanlarla birlikte bir liste ekrana gelecektir. Başlangıçta bu listede yalnızca birkaç eleman bulunur, kullanıcı bunu projesinde kullanmak istediği elemanları seçmek için kullanmalıdır. Örnek elemanlar siz çizime başlamadan önce düzenlenmelidir daha sonra farkına varacağınız gibi bu özellikle hesaplama ortamı ile bağlantı kurulmasında oldukça faydalıdır. Ön çizimin örnek verilerinin tüm prosedürü oluşturan ve sadeleştiren hesaplama verilerine aktarılacağı unutulmamalıdır. Detaylı olarak açıklamak gerekirse, örnek veriler içerisinde beş yapısal eleman tipi mevcuttur:

AÇITLAR

DIŞ DUVARLAR

İÇ DUVARLAR

KATLAR

ÇATILAR

Her kategori, kitaplıklardan seçilen belli yapısal elemanlardan oluşan bir liste içerir (varsayılan). Kullanıcı bunları baz alabileceği gibi, bunları düzenleyebilir yada kitaplıklardan seçim yaparak yenilerini ekleyebilir.


Bu, listenin herhangi bir satırında tuşuna basılarak yapılabilir ve ilgili kitaplık öğe listesi ekrana gelir.

Okları kullanarak istediğiniz öğenin üzerine gidin ve kitaplık öğesinin örnek veri kağıdına otomatik olarak aktarılması için ikinci kez <Enter> tuşuna basın.

Bu özellikler hakkındaki analitik bilgiler kitaplıklar bölümünde gösterilmiş ve açıklanmıştır. Burada üzerinde durulması gereken nokta şu ki, özellikle duvarlarla ilgili olarak, ortalama ısı iletkenliği katsayısı k karakteristiği dışında, bu duvarlara özel ısı yalıtımı çalışma sayfası tanımlayarak kesin ısı iletkenliği katsayısı k değerini de tanımlayabileceğinizdir. Bu, örnek duvarlar listesi penceresinde iken ilgili tuşa tıklanarak yapılabilir. Sonuç olarak, ısı yalıtım çalışma sayfası kitaplık listesi ekrana gelir.

- 34 - FINE - HVAC

Okları kullanarak hareket edin ve seçilen ısı-yalıtım çalışma sayfasını sol pencerede görüntülenen duvarla ilişkilendirmek için <Enter> tuşuna basın. Aynı zamanda bu bilgi ilgili ısı-yalıtım çalışma sayfasına bağlı olarak F1, F2, F3, vs. göstergesi ile birlikte örnek duvarlar listesinde görüntülenir. Aşağıda da göreceğiniz gibi, duvarın k değerine bağlı bu ikili nitelendirilmesi ısıtma ve ısı yalıtımı projesinin eş zamanlı tasarımının kilit noktasıdır.

3.5 Nitelikler (Attributes) Örnek veriler, belli bir projede kullanılacak olan yapısal elemanların temelini oluşturur. “NİTELİKLER” içerisinden herhangi bir “Örnek Eleman” alabilir ve bunu çizebilirsiniz. "Nitelikler" seçeneğini kullanarak, “Duvar”, “Açıt”, vb. Seçeneklerden her biri için geçerli durum tanımlaması yapabilirsiniz. Böylece, yapısal bir eleman çizdiğinizde “Nitelikler”de tanımlanmış olan tüm özellikleri otomatik olarak taşıyacaktır. Kullanılabilir “Nitelikler” seçenekleri aşağıda verilmiştir:

Dış duvar: “Tip” seçeneğinde <Enter> tuşuna basarak geçerli duvarın tipini seçmek için bu seçeneği kullanın. Seçili duvarın tipine bağlı olarak, pencerede ilgili özellikler görüntülenir (k katsayısı, duvar rengi, ağırlık ve Ashrae’ye göre tipi). Bundan başka, kullanıcı aynı ekranda duvar yüksekliği ve genişliği için geçerli değerleri de tanımlayabilir.

İç duvar: Yukarıda anlatılanların tümü burada da uygulanır artı olarak kullanıcının, duvar tipini, duvarın “İç Duvar” mı (ısıtılan alana komşu) yoksa “Isıtılmayan Alan İç Duvarı” mı olduğu şeklinde belirleyebileceği ek bir seçenek daha bulunur.

Pencere: Pencere tipini belirleyebilirsiniz ve daha sonra bunun özellikleri k, cam katsayısı ve çerçeve türüne göre otomatik olarak tanımlanacaktır. Ayrıca pencere yüksekliğini (pencere açılış yüksekliğini) ve pencerenin en altı ile duvar tabanı arasındaki mesafeyi de belirtebilirsiniz. Ayrıca “Model” seçeneğinde, pencerenin modelini de tanımlarsınız. Pencerenin iç mi yoksa dış pencere mi olduğu üzerinde bulunduğu duvar tipine göre otomatik olarak değerlendirilir.


Sürgü P/K (Pencere/Kapı): Pencere bölümünün aynı burada da uygulanır.

Kapı: Kapı yüksekliğinin yanı sıra, bağlantı noktasını (menteşe) ve kapının açılma yönünü tanımlayabilirsiniz. Ayrıca ilgili kayar ekrandan kapı modelini de seçebilirsiniz.

- 36 - FINE - HVAC

Açıt: Pencere bölümünün aynı burada da uygulanır.

Döşeme: “Döşeme” özelliği her şeyden önce “Yaz” düğme komutunun kullanılması ile “Örnek Elemanlar” üzerinden seçilecek tiple (bunun sonucunda k katsayısı, renk ve ağırlık gibi ısıtma ve klima tarafından kullanılan özellikleri görebilirsiniz) ilgilidir. Ayrıca üç döşeme türünden birini seçebilirsiniz, “Zemine”, “Isıtılmayan Alana” ve “Isıtılan Alana”. Bu bilgiler aynı zamanda Yalıtım- Isıtma- Soğutma uygulamaları tarafından da kullanılmaktadır.

Çatı: “Döşeme”ye benzer şekilde “Çatı” “Yaz” düğme komutunun kullanılması ile “Örnek Elemanlar” üzerinden seçilecek tiple ilgili olup, aynı zamanda "Dış Ortama", "Isıtılmayan Alana", "Pilotiye" ve " Isıtılan Alana " şeklindeki dört tipten birini de seçebilirsiniz.


Ölçülendirme Parametreleri: Bu komut aşağıda gösterilen ve kullanıcıya boyutların en iyi şekilde görüntülemesini sağlamada (boyutsal çizgilerim metne olan mesafesi, metin konumu, yükseklik, oklar, ebatlar ve çizgi renkleri, vb.) yardımcı olan iletişim kutusuna yönlendirme yapar. Aşağıdaki “Ölçülendirmeyi Değiştir” komutu çizim içindeki mevcut ebat özelliklerinin değiştirilmesinde kullanılır.

Not: "Nitelikler" => "Görünüm" seçeneğinin amacı kullanıcının 3 boyutlu resmi görüntülemek istediği açıyı tanımlayabilmesini sağlamaktır. Bir başka deyişle, AutoSTAT seçenek grubunun en altında bulunan "3 Boyutlu Görünüm" komutu bu seçenekte tanımlanmış olan görüntüleme özelliklerini “uygular”. Görüntüleme açısı belirlemek için sadece ekranda görüntülenen iki açıyı tanımlayın:

- 38 - FINE - HVAC

Bu açıları yukarıdaki pencerede ilgili değerleri yerine yazarak yada fareyi direk olarak grafik değerlerin üzerine “götürüp” istenen nokta üzerinde sağ tıklama yaparak tanımlayabilirsiniz.

Alan Metni Stili: Bu komut, kullanıcının zemin planlarındaki çeşitli etiket metinlerinde kullanılan yazı karakterini ve metin yüksekliğini (basılı metnin mm değeri) kolayca tanımlayabildiği aşağıdaki ekrana yönlendirme yapar:

Bundan başka, kullanıcı Isıtma ve Havalandırma bölümündeki alanları isimlendirmek için Yangın Koruma ve Sembolik Tanımlar, vb. için kullanılanlar arasından farklı yazı karakterleri ve yükseklikleri tanımlayabilir.

Genel: “Genel” seçeneği işaretleme kutularına sahip bir iletişim penceresine yönlendirme yapar:


Çizim öncesinde görüntülenecek iletişim kutusu: Bu işaretleme kutusu seçili olduğunda (işaretli iken), her bir yapısal elemanın özellikleri çizim öncesinde görüntülenir. Örneğin, pencere çizimini seçmişseniz, pencere özellikleri ekranı görüntülenecektir (böylece "OK" tuşuna basarak çizime devam edebilirsiniz).

Geçerli Katman = Bina: Bu işaretleme kutusu kullanıcının bina kullanıcı katmanını (örn. Build_floor1_user) yada üzerinde çalışmakta olduğunuz kullanıcı uygulama katmanını (örn. Υdre_floor1_user, Apox_floor2_user vs.) geçerli katman olarak tanımlayabilmesini sağlar. Örneğin, herhangi bir uygulama üzerinde çalışıyorsunuz diyelim, örn. Tahliye, ve Tahliye tesisatı ile ilgili olarak bir görüş yazmak istiyorsunuz, yukarıda işaretleme kutusunun etkinliği kaldırılmalıdır bu şeklide bina kullanıcı katmanı geçerli olarak değerlendirilmeyecektir (aksi takdirde bu açımlama her tesisatta görüntülenecektir).

Durum Çubuğundaki Gösterge Parametreleri: Bu işaretleme kutusu, kullanıcının durum çubuğundaki Versiyon, Geçerli Seviye, Geçerli Uygulama ve Boru Türü gibi parametrelerin görünümünü tanımlamasını sağlar.

3.6 Kuzey CephesiÇiziminizde kuzey cephesinin konumunu belirlemek üzere bu seçeneği işaretleyin. Daha detaylı açıklamak gerekirse, bu seçeneği çağırdığınızda çiziminize yerleştirilmek üzere kuzey sembolü görüntülenecektir.

Yerleştirmeden önce çevirme de dahil olmak üzere AutoCAD’in tüm özellikleri kullanılabilir. Sonradan (örn. bina çevirme) kuzey sembolünü çevirmek istemeniz halinde, AutoCAD’in “Çevir” komutunu kullanınız.

- 40 - FINE - HVAC

Notlar:1. Kuzey sembolü daima WCS (ön bellek boyutu) üzerinde bulunur. Kullanıcının daha sonradan referans sistemini değiştirmesi halinde sembol tanınmaz.

2. Kendi sembolünüzü tanımlayabilirsiniz (dosya NORTH.DWG). Yapılandırılması esnasında sembolün oku 0 derecesini göstermelidir.

3. Sembol, AutoCAD “Ekle” komutu değil ilgili AutoBUILD komutu kullanılarak yerleştirilmelidir (aksi halde sembol algılanmaz).

4. Mevcut bir tane bulunduğu halde “Kuzey Cephesi” seçeneği seçildiğinde, eskisi silinir.

5. Eğer Kuzey sembolü yoksa bu durumda 0 derecesi otomatik olarak kuzey cephesi olarak algılanır.

Bir sonraki alt grup daha sonra detaylı olarak açıklanacak olan yapısal elemanların çizim komutlarını içermektedir.

3.7 Duvar AutoBLD seçenekler kategorisinin ikinci alt grubunda yer alan “Duvar” seçeneğini kullanarak duvar (yada duvar profili) çizebilir yada düzenleyebilirsiniz. Bu seçenek “Dış Duvar”, “İç Duvar”, “Profil” ve “Döner Duvar” gibi seçenekler alt grubu ile “Düzenle”, “Sil”, “Uzat”, “Kes”, “Birleştir”, “Kırp” ve “Taşı” gibi seçenekler alt grubundan oluşur. İlk grup duvar çizimini içine alırken ikinci grup çizilmelerinin ardından bunlar üzerinde yapılacak işlemleri kapsamaktadır. Son olarak, ayrıca çizim yapısını etkileyen “Tam Çizim” seçeneği de bulunmaktadır. İlerleyen bölümlerde her alt grubun daha detaylı açıklamalarına yer verilmiştir.

3.7.1 Duvar Çizimi İlgili komutun kullanılması ile çizilecek olan duvar türü daha önceden “Duvar Parametreleri” seçeneği üzerinden seçmiş olduğunuzdur. Gerçek şu ki, ekranın sağ tarafında aynı menü içinde birlikte bulunan “Duvar Parametreleri” ve “Duvar Çizimi” komutları çizim prosedürü esnasında farklı duvarların çizimini ve seçimini hızlandırarak, kolaylaştırır. Daha ayrıntılı şekilde, duvar çizimi komutlarının işleyişi aşağıda verilmiştir:

Dış Duvar: komutu etkinleştirdikten sonra (menüde <Enter> tuşuna basarak), aşağıdaki bilgileri peş peşe girmeniz gerekmektedir:

i) duvarın başlangıç noktası (komut bilgi istemindeki uygulama mesajı şöyledir: “1. nokta\Duvarla bağlantılı”)


ii) duvarın bitiş noktası (komut bilgi istemindeki uygulama mesajı şöyledir: “2. nokta\Duvarla bağlantılı”)

iii) Duvar çizgisi ile tanımlanan iki yarım düzlemden herhangi biri üzerinde bir nokta verilerek duvarın “ilerleyeceği” yön (komut bilgi istemindeki uygulama mesajı şöyledir: “Yan Nokta”).

Yukarıdaki işlemlerden sonra, duvarın çizilmiş olduğunu görürsünüz ve bunun ardından daha önceden belirlemiş olduğunuz bitiş noktasından başlayarak, sağ tıklama yapıncaya kadar bir başka duvar çizmeye devam edebilirsiniz, sağ tıklamanın anlamı durmak istediğinizdir. Çizim sırasında, ardıl duvar çiziminin kullanıcıyı pek çok hareket yapmaktan kurtarmasından ötürü oldukça kullanışlı olduğunu fark edeceksiniz. Daha önce de üzerinde durulduğu gibi, “Eleman Parametreleri” bölümünde, duvarın kalınlığı, yüksekliği ve onun zemine seviyesi (seviye 0 olduğunda duvar zeminden başlar) duvar için “Eleman Parametreleri”nde kaydedilen değerleri taşıyacaktır.

Duvar yüksekliği ve seviyesi için uygun değerler verilerek, duvarların yüksekliklerinin eşit olmaması sorununun üstesinden gelinebilir.

Buradan itibaren duvar yapımı teknikleri ve uygulamanın ilgili tüm özellikleri detaylı olarak açıklanacaktır:

a) Basit Duvar: Koordinat sisteminde duvarın ilk noktasını tanımladıktan sonra ikinci noktayı tanımlayacağınızda, çizilmekte olan duvarın uzunluğunun yanı sıra hangi açıda çizilmiş olduğunu da görebilirsiniz. Kullanıcı aynen AutoCAD’de olduğu gibi ister kartezyen ister polar koordinatlarda çizmiş olduğu duvar büyüklüğü için bir sayı girer. Örneğin, 2 metre uzunluğunda yatay bir duvar çizmek istiyorsanız,:

"Duvar Bitiş Noktası Gir " komut bilgi isteminde

@2<0 yazın

- 42 - FINE - HVAC

buna göre, duvarın bitiş noktasının başlangıç noktasına göre nerede bulunduğunu biliyorsanız (bağıl mesafeler Δx ve Δy), bu durumda:

@2,3 yazabilirsiniz

(bunun anlamı birinci noktaya göre, ikinci noktanın x-ekseni üzerindeki mesafesinin 2 m ve y-ekseni üzerindeki mesafesinin de 3 m olduğudur).

b) Bir başka duvarla birleştir: Duvarı bir başka duvarla birleştirmek istiyorsanız, bunu AutoCAD’in özel kenetleme (“osnap”) özelliklerini kullanarak yapabilirsiniz. Bu şekilde, 3-düğmeli farenin orta düğmesine basarak (yada <Shift> tuşunu basılı tutup, 2-düğmeli farenin sağ düğmesine basarak) osnap komutunu etkinleştirebilir yada duvarın orta yada uç noktasını seçebilir yada duvarı diğerine göre yatay konuma getirebilir veya en yakın noktayı belirleyebilirsiniz. Örneğin, “Duvar” komutunu etkinleştirip, duvarın başlangıç noktasını tanımlarsanız, duvar bu şekilde tam olarak bir öncekinin hemen ucuna denk gelecektir (nesne kenetleme kullanarak) ve bunun ardından, (b) ve (c) işlemlerini yerine getirdiğinizde iki birleşik duvar yaratılmış olduğunu görürsünüz. Gerekli olduğunda programın duvar bağlantısını otomatik olarak “temizlemesi” de mümkündür. Bunun yanı sıra, “Osnap” komutunu kullanarak bir nokta “yakalamış” olmadığınız halde, noktalardan herhangi birinin (başlangıç yada bitiş) diğer duvarın hemen içinde bulunması halinde program birleştirme işlemini gerçekleştirecektir.

c) Duvarı bir başka duvarın konumuna göre inşa etmek: Burada bir başka duvarla birleştirilecek olan duvarın bitiş noktasına olan mesafenin görüntülenebilme seçeneği bulunmaktadır. Daha ayrıntılı şekilde, “Duvar” seçeneğinin seçilmesi ve ”R” tuşuna basılması ile ("bağıl" için), sizden fareyi hareket ettirmeniz ve mevcut bir duvarı seçmeniz (ister içeriden ister dışarıdan sağ yada sol tarafa doğru) istenir. Bu yapılır yapılmaz, artı işareti otomatik olarak duvar yönünü alır ve ekranın üst tarafındaki koordinatlar daha önceden seçmiş olduğunuz duvarın sonuna olan mesafeyi gösterir. Bundan başka, 0 koordinatı (bu, mesafe değerinin sıfır olduğu noktadır) seçtiğiniz duvarın bulunduğu tarafa doğru uzayan duvarın tam olarak bittiği noktadır. Bu şekilde, yeni oluşturulan duvar, hiç çaba harcanmadan, bir diğerine göre istemiş olduğunuz kesin bağıl mesafeye sahip olacaktır. Açıkça görülüyor ki, bu seçenek (çizim esnasında istemiş olduğunuz bağıl mesafelerin görüntülenmesi) oldukça faydalı olup, iç duvarların yada duvarlar üzerinde bulunan açıtların çizimine farklı varyasyonları uygulanabilir.

İç Duvar: Bu komut “Dış Duvar” komutuna benzer. İç duvar çizerken, dış duvarlarla ilgili olarak yukarıda anlatılan seçenek de ayrıca faydalıdır.

Çerçeve: Bu seçenek kullanıcının aynı anda birden fazla duvar yada kontürlenmiş alan (yada profil) tanımlamasını sağlar. Her duvarın (art arda) başlangıç ve bitişini ve daha sonra da duvarın “uzamasını” istediğiniz yöne doğru yanlarını (içeride yada dışarıda) belirtmekle başlayın. Çerçeveyi (profili) kapamak istiyorsanız, AutoCAD komut satırında (ekranın en altında) sadece “c” (c harfi) yazın, bunu yaptığınızda profilin ekranda kapandığını göreceksiniz (bu otomatik olarak çizilen son çizgidir) ve geriye tek bir işlem kalmıştır duvarınızın “uzamasını” istediğiniz tarafı (tek bir nokta ile) belirlemek.


Dış Duvar Çerçevesi (Kenetle-Kesişim): Bu seçenek, bir başka mimari uygulama tarafından yaratılmış ve “Bina Tanımı”ndan seçilen bir çizim üzerine çizim yaparken kullanıcının binanın profilini ve dolayısıyla bina dış duvarlarını kolayca tanımlamasını sağlar. Komutun tamamlanması ile; dış profilin ardışık noktaları gerekli iken aynı zamanda duvar köşelerinin (kesişim noktaları) otomatik kenetlenmesi gerçekleşir ve böylece mevcut çizimin planının çizilmesi kolaylaşır.

- 44 - FINE - HVAC

Noktaların peş peşe tanımlanması tamamlandığında, sağ tıklama yapın, duvarın geçerli parametreleri ile birlikte mevcut mimari çizim üzerine çizildiğini göreceksiniz.

iç Duvar Çerçevesi (Kenetle-Kesişim): Bu komut bir öncekine benzemekte olup, bu kez dahili profil kullanılır.

Daha sonra açıklanacak olan “Açıt” komutu ile birlikte bu iki komut “Çizim Tanımlama” komutları grubunu oluşturur ve bunlar zemin planlarının “tanımlayıcı” kesitlerini destekleyerek bu şekilde bir başka mimari çizim paketi tarafından (IDEA yada FINE dışında) yaratılan Mimari zemin Planının yeniden tanımlanma süresi kısaltılmış olur. Dış ve iç duvarların (ve daha sonra da göreceğiniz gibi açıtların) köşe noktalarının kenetlenmesi ile, kullanıcı kolayca ve az sayıda hareketle mevcut zemin planının yapısal elemanlarına kimlik vererek bunları “kopyalayabilir” ve parametre olarak bunlara AutoBLD yapısal elemanlarının geçerli parametrelerini verebilir.

Yay Duvar: Bu komut kullanıcının bir yay yada daire ile tanımlanan dairesel duvarlar çizebilmesini sağlar. Esneklik nedenlerinden ötürü, duvar, “Duvar yayı” yada AutoCAD’in ilgili bir başka komutu kullanılarak yaratılacak olan dairenin mevcut yayı ile tanımlanır. İç yada dış dairesel duvarla ilgili komutun seçilmesinden sonra, uygulama sizden ilgili yayı ve bunun ardından da iki ucu bağlayan kesitlerin minimum uzunluğuna karşılık gelen iki değeri (uygulama tarafından otomatik olarak önerilen değerleri kabul edebilirsiniz) seçmenizi ister. Daha sonra ekranda duvar çizilir. ”Dairesel Duvar” komutu aşağıdaki alt komutlardan oluşur:

Harici Yay Duvar : Daha önce tanımlamış olduğunuz duvar yayına işaret eden Harici Yay Duvar (Dış Duvarın geçerli parametrelerini taşıyan) çizilir.


Dahili Yay Duvar: Bir önceki komuta benzer ancak çizilmekte olan Duvar, dahili bir duvardır (Dahili duvarın geçerli parametrelerini taşıyan).

Yay Duvar Değiştir: Dairesel bir duvar seçerek açılan pencereden parametrelerini değiştirebilirsiniz.

Yay Duvar Sil: Seçilen Dairesel Duvar silinir.

Yay: Dairesel Duvar (Harici yada Dahili) çizmek için kullanılacak bir yay çizilir.

3.7.2 Duvar Verilerini DüzenlemeDuvar verilerini düzenlemek için kullanabileceğiniz komutlar aşağıda açıklanmıştır:

Sil: Bu komut kullanıcının, kalan duvarlarla birlikte ek yerlerini otomatik olarak saklamak istediği anlarda herhangi bir duvarı silebilmesini sağlar. Komut bilgi istemi “Duvar Seç”tir. Ayrıca AutoCAD “Sil” komutunu kullanarak bir yada daha fazla duvar da silebilirsiniz ancak bu durumda, ek olarak, duvar ek yerlerinin saklanabilmesi için büyük çizimlerde zamandan kazandırdığı ispatlanan “Bina İmarı” komutunu da kullanmalısınız.

Değiştir: Bu komutu kullanarak mevcut duvarların parametrelerini izleyebileceğiniz gibi istediğinizde bunları değiştirebilirsiniz. Komutu etkinleştirir etkinleştirmez yapmanız gereken tek şey söz konusu duvarı taşımaktır. Bunun ardından, duvar parametrelerini gösteren bir pencere açılacaktır.

Bu parametreler daha önce açıklanmış olan “Nitelikler” penceresinde görüntülenenlerle aynı olup, duvar için iki ilave uzunluk (iç ve dış uzunluk) bulunmaktadır. Kullanıcı duvarın yüksekliğini ve kalınlığını değiştirebileceği gibi aynı zamanda tipini de değiştirebilir (kitaplıklardan bir başka duvar seçerek) ancak bu durumda “k katsayısı”, renk, ağırlık, vb. parametreler de değişecektir.

- 46 - FINE - HVAC

Çoklu Değiştir (aynı anda): Birden fazla duvar seçerseniz, açılan ilgili pencerede ortak parametrelerinden bir tanesini (örn. yüksekliklerini) değiştirebilirsiniz. Bu şekilde, aynı anda birden fazla duvar düzenleneceğinde yapılması gereken hareket sayısı azalmış olacaktır (örn. 1. seviyedeki her duvarın yüksekliğini değiştir).

Duvar Taşı: Bu seçenek, kullanıcının mevcut bir duvarı taşıyabilmesini sağlar. Uygulama gerekli olan yeni bağlantı noktalarını otomatik olarak oluşturacaktır. Komut istemleri şunlardır:

Duvar Seç:

Taşımak istediğiniz duvarı seçin.

Yeni duvar Konumu gir.

Duvarın yeni konumunu verin.

Duvar Uzat: Bu seçeneği kullanarak var olan bir duvarı uzatabilirsiniz. Duvarın bir başka duvara kadar uzatılması halinde, uygulama gerekli olan yeni bağlantı noktalarını otomatik olarak oluşturacaktır. Komut bilgi istemleri şunlardır:

Duvar Seç:

Uzatmak istediğiniz duvarı seçin.

Nokta/Duvar Seç:

Duvarı uzatmak istediğiniz noktayı seçin. Burada, kullanıcının bunu bir başka duvara kadar uzatmak istemesi halinde komut bilgi istemine (Nokta/Duvar Seç) “W” yazılır ve “Uzatılacağı Duvarı Seç” bilgi istemi görüntülenir. Daha sonra, buradan daha önceden seçilmiş olan duvarın uzamasını istediğiniz duvarı seçin.

Duvar Kırp: Bu seçenek bir duvarın köşesinin bir parçasını silmemizi sağlar (AutoCAD’in KIRP (TRIM) komutuna benzer). Bu durumda, uygulama yine gerekli olan yeni bağlantı noktalarını otomatik olarak oluşturacaktır. Komut bilgi istemleri şunlardır:

Duvar Seç:

“Kırpmak” istediğiniz duvarı seçin. Duvarın kırpılmak istenen noktaya göre seçilmesi gerektiği hatırlatılmalıdır.

Nokta/Duvar Seç:

Köşeyi kırpmak istediğiniz yere göre noktayı seçin. Bununla beraber, bir duvarı diğer bir duvara göre kırpmak istemeniz halinde, komut bilgi isteminde;

(Nokta/Duvar Seç)

”W” yazın. Bunun ardından “Sınır Duvarı Seç”-“Duvar Seç” bilgi istemleri görüntülenecektir. Bundan sonra, daha önceden seçilen duvarın kırpılmasının buna göre gerçekleşeceği duvarı seçin.

Duvar Kır: Bu seçenek duvarın bir parçasını silmemizi sağlar (AutoCAD’deki KIR komutuna benzer). Komut bilgi istemleri şunlardır:


Duvar Seç:

“Kırmak” istediğiniz duvarı seçin.

Nokta/Duvar Seç:

Duvar için ilk kırılma noktasını seçin.

Nokta/Duvar Seç:

Duvar için ikinci kırma noktasını seçin. Duvarın bir parçasını kırmak değil de duvarı iki parçaya ayırmak istiyorsanız, yapmanız gereken tek şey kesinlikle aynı noktaya sahip birinci ve ikinci noktaları seçmelisiniz (iki fare tıklaması). Kırma işleminin bir başka duvara göre gerçekleştirilmesini istiyorsanız, bu durumda ” Nokta/Duvar Seç” komut bilgi isteminde “W” yazın. Bunun ardından, referans duvarını seçeceğiniz “Sınır Duvarı Seç” – “Duvar Seç” bilgi istemi görüntülenecektir.

Duvar Birleştir: Bu seçenek iki eş doğrusal duvarı tek bir duvar olarak bir araya getirmemizi sağlar. Komut bilgi istemleri şunlardır:

Duvar Seç:

Birinci duvarı ve hemen ardından da ikinci duvarı seçin.

Duvarlar eş doğrusal değilse ve bu nedenle mantıksal açıdan bir tek duvarda birleştirilemiyorsa, ekranda “duvarlar eş doğrusal değil” mesajı görüntülenecektir.

Dikkat! Duvarlar nesne olduğundan ve komutlar da bunların gerektiği şekilde işlenebilmesi için özel olarak tasarlandığından herhangi bir duvar veri işleminin yukarıda açıklanan komutlara son derece sıkı biçimde uyularak gerçekleştirilmesi gerektiğinin altı çizilmelidir. Bu nedenle, istenmeyen sonuçlar doğurabileceğinden KOPYALA, UZAT vb. AutoCAD komutlarının kullanımı yasaklanmıştır .

3.7.3 Tam ÇizimBu seçenek tercihlidir ve iki boyutlu olarak çizim yaparken, 3 boyutlu mu yoksa sadece 2 boyutlu çizimi mi otomatik olarak yaratmak istediğinizi belirler. 3 Boyutlu çizim oldukça “ağır”dır ve eğer bunu kullanmayacaksınız, etkinleştirmeye gerek yoktur. 3 boyutlu çizimin otomatik olarak yaratıldığı herhangi bir anda etkinleştirilebilir. Alternatif olarak, “Farklı Kaydet” komutunu (AutoCAD) kullanabilir ve 2 Boyutlu çizimi bir başka çizim olarak kaydedebilir ve o dosyada 3 boyutlu çizimi oluşturabilirsiniz.

Not: Bölüm 7.2’de bulunan örnekte “Tam Çizim” komutu ilgili projenin zemin planlarında kullanılmıştır.

3.8 Açıt “Açıt” komutu etkinleştirilmişse, çizim yapmak üzere farklı açıt türleri (pencere, sürgü kapı, kapı, vs.) arasından seçim yapabileceğiniz yada halihazırda çizilmiş olan bir açıt için “Sil”, “Düzenle” yada “Taşı” komutlarından birini kullanabileceğiniz ikinci bir seçenek menüsü açılır. Açıt çizimi aşağıdaki seçeneklere yönlendirme yapar:

- 48 - FINE - HVAC

Pencere: “Pencere” seçeneği açıtın üzerine yerleştirileceği duvarı seçmenizi ve açıtın başlangıcını ve bitişini tanımlamanızı ister (tüm bu işlemler fare kullanılarak ve her defasında <Enter> tuşuna basılarak gerçekleştirilir). Pencere önceden “Nitelikler”de belirlenmiş olan verileri yani yükseklik, açıklık oranı, k katsayısı, vb. ilgili değerleri otomatik olarak alır. Elbette ki, pencereyi hem zemin planı üzerinden hem de üç boyutlu (3D) görüntü içinden çizebilirsiniz. Pencere çizimi sırasında, pencerenin yerleştirileceği duvarın otomatik olarak seçilmesinden sonra, duvarın köşesine olan mesafe ekranın üst tarafındaki koordinat konumunda gösterilirken ince artı işareti izleme amacı ile duvara paralel olarak aktarılır. Hem ölçüm başlangıç noktası (0 mesafesi) hem de yan taraf (iç ve dış) iki kenardan yakın olanı ile ve duvar seçimi esnasında “yakalanan” tarafla tanımlanır.

Not: Açıt yerleştirme esnasında bir duvar seçtiğinizde “Seçili duvar yok” mesajı alınması halinde bunun anlamı seçilen noktanın altında bir başka çizgi bulunduğudur (örn. “Bina Tanımı”nda tanımladığınız mimari çizim çizgisi, döşeme yada çatı profili). Duvarı seçebilmek için, “Sıra Görüntüle” komutunu çalıştırın ve duvarları engelleyici elemanların arkasına göndermek için “Arkaya Gönder” seçeneğini işaretleyin.

Sürgü p/k (pencere/kapı): Bu penceredeki ile aynıdır, ikinci yerleşik nokta kayar kapı duvarının bulunduğu tarafı tanımlar. Duvar kenarına olan mesafe ölçümü ile ilgili olarak pencere bölümünde verilen talimatlar burada da uygulanmaktadır.

Kapı: “Kapı” seçeneği seçili olduğunda, kapının yerleştirilmesini istediğiniz duvarı “göstermeli”, kapının başlangıç ve bitişini tanımlamalı (başlangıç noktası aynı zamanda kapının açıldığı ekseni tanımlar) ve son olarak kapının açılış yönünü (nokta ile) göstermelisiniz. Yan taraftaki şekilde, 1, 2 ve 3 nolu noktaların tanımlanma sırasını görebilirsiniz. Birinci nokta ekran koordinatlarına yada bağıl koordinatlara göre tanımlanmıştır (örn. @2.5,0 ile kapı ekseni duvar kenarından 2,5 m uzağa yerleştirilecektir). İkinci nokta kapı genişliğini tanımlar ve bunun “Kapı Parametreleri”nde tanımlanan uzunluktan daha kısa olması halinde bu değeri alır. Son olarak, üçüncü nokta kapının yerleştirileceği düzey kenarını tanımladıktan sonra ister duvarın bir kenarında isterse diğerinde serbest olarak yerleştirilir.

Duvar kenarından olan mesafelerin ölçülmesi ile ilgili olarak pencere bölümünde verilen talimatların aynıları uygulanır.

Açıt: Burada pencere için (yukarıya bakınız) verilen talimatlar aynen uygulanmakta olup, tek fark çizilen görüntüdür. Duvar kenarından olan mesafelerin ölçülmesi ile ilgili olarak pencere bölümünde verilen talimatların aynıları uygulanır.

Yay Duvar Penceresi: Normal duvar üzerine pencere yerleşimindeki hareketlerin benzerleri izlenerek yay duvar üzerine pencere yerleştirilir.


Yay Duvar Kapısı: Normal duvar üzerine kapı yerleşimindeki hareketlerin benzerleri izlenerek yay duvar üzerine kapı yerleştirilir.

Dış Referanstan (Xref) Pencere: Sizden öncelikle duvarı daha sonra da iki pencere kenarını tanımlamanız istenir. Kenetleme otomatik olarak yapılır ve mimari dış referans pencere nesnesi yaratılarak pencere duvara yerleştirilir (aşağıdaki ekrana bakınız).

Sürgü p/k (pencere/kapı), Dış Referanstan (Xref) Kapı ve Açıt: Dış Referans (Xref) Kapı, Açıt yada Sürgü Kapı için işlem yukarıda Pencere için açıklananın tamamıyla aynısıdır.

"Dış Referanstan (Xref) Pencere", " Dış Referanstan (Xref) Sürgü pencere/kapı", " Dış Referanstan (Xref) Kapı" ve " Dış Referanstan (Xref) Açıt" seçenekleri, yukarıda da belirtildiği gibi bir başka mimari paket tarafından yaratılan zemin planından bir açıt nesnesi oluşturmaya yardımcı olur.

Son olarak, açıt yönetimi seçenekleri aşağıdaki şekilde gruplandırılmıştır:

Sil: Bir açıtı silmek için bu seçeneği kullanın. Ayrıntılı olarak, “Sil”i seçtiğinizde, silmek istediğiniz açıtı seçin. Açıtı sildikten sonra, duvar otomatik olarak geri yüklenir.

Değiştir: İstenen herhangi bir açıtın özelliklerini değiştirmek için bu seçeneği kullanın. Bu komutu etkinleştirdiğinizde, sizden açıtı seçmeniz ve daha sonra açılan ekranda (açıt parametrelerini gösteren) istenen yeni yükseklik, yeni rıht yüksekliği ve yeni tipi tanımlamanız istenir.

- 50 - FINE - HVAC

Ortala: Duvardaki herhangi bir açıtı üzerinde bulunduğu duvara ortalamak için, açıtı ve ilgili duvarı fare ile işaretleyerek bu seçeneği kullanın.

Taşı: İstenen herhangi bir açıtın konumunu değiştirmek için bu seçeneği kullanın. Komutu etkinleştirdiğinizde sizden açıtı seçmeniz ve önce temel noktasını ve daha sonra da bunun (temel noktasının) taşınmasını istediğiniz yeni konumu tanımlamanız istenir. Taşıma sırasında, orijinal noktaya olan mesafe koordinat konumunda gösterilir. Taşıma hem 2 boyutlu zemin planında hem de 3 boyutlu görüntüde gerçekleştirilebilir.

3.9 Sütun“Sütün Yerleşimi” seçildiğinde, çizeceğiniz sütun yada payandanın gereken tüm özelliklerini gösteren aşağıdaki iletişim ekranı açılır.


Genel olarak, sütun tanımı hem noktalar hem de çoklu çizgilerle gerçekleştirilebilir. Sütun çapraz kesitinin dikdörtgen olması halinde, aşağıda bulunan kutuyu etkinleştirerek, genişlik, kalınlık ve açı tanımlaması yapın. Sütun çapraz kesitinin dikdörtgen olması halinde, sütun çapını gösteren aşağıdaki kutuyu etkinleştirin. Sütun seviye ve yükseklik değerleri daha aşağıda iken sağ tarafta Boş, Katı ve Tarama şeklinde 3 farklı seçeneği bulunan sütun “Doldurma” tanımlaması yapabilirsiniz. Tarama seçeneğinde pencerede görüntülenen ilgili değerleri güncelleyip, ölçek (yoğunluk) ve açı tanımlayabilirsiniz.

Herhangi bir Sütun tanımlandığında, örn. Dikdörtgen, kullanıcının bunu yerleştirebilmesi için “OK” tuşuna basarak çizime eklenebilir. Yakalama noktaları ile sütun köşesini herhangi bir karakteristik noktaya yerleştirebilirsiniz (örn. duvar köşesine) ve daha sonra istediğiniz şekilde yerleştirebilmek için bunu çevirebilirsiniz. Sütunu yerleştirdiğinizde, eğer duvara yerleştirilmişse, AutoCAD “Gizle” komutunu kullanarak (bkz. örnek) istenmeyen çizgileri saklayabilirsiniz. Bu arada duvar özelliğini korumaya devam eder (iki parçaya ayrılmaz).

Not: Sütun silme işlemi AutoCAD "Sil" komutu ile gerçekleştirilir. Sütun KOPYALAMA ilgili AutoCAD komutu kullanarak yapılabileceği gibi, sütunlardan ızgara çizmek istediğinizde “Sırala” komutunu da kullanabilirsiniz. Bunun yanı sıra, orijinal sütun yada bir diğer kopya üzerinde yapılacak yeni değişiklikler orijinal sütunun kopyalarında da (KOPYALA komutu ile yaratılanlar) geçerli olacaktır.

Değiştir: Bir sütun seçildiğinde açılan ekrandaki mevcut kolonun Tipini, Seviyesini, Yüksekliğini, Taramasını, ölçeğini (tarama yoğunluğu) ve tarama açısını düzenlemek için bu seçeneği kullanın.

3.10 Döşemeler-Tavanlar (yada Çatılar)“Döşemeler”, “Değiştir” komutlarının yanı sıra “Tavan” ve “Değiştir” komutları, çevre ile temas eden Döşemeler ve Tavanların (Çatılar) çiziminin (yada düzenlenmesinin) kolaylaştırılmasında kullanılır. Bunların kullanılmasının amacı Isı Yalıtımı, ısı Kayıpları ve Soğutma Yükleri hesaplarının birbirine bağlanması ve aynı zamanda ısı iletkenlik katsayısı ve ilgili ısı yalıtım çalışma sayfası F’in yukarıdaki hesaplama çalışma sayfalarını uygun şekilde güncellemesini sağlamaktır.

Döşeme yada Tavan Çizimi: “Nitelikler”den bir tip seçtiğinizde, zemin yüzeyinin (yada döşeme yada tavanın (çatı) bulunduğu parçanın) sınırları üzerinde döşeme yada tavan (çatı) tanımlayın. Tanımlama dış çizgilerin çoklu çizgi şeklinde çizilmesi ile yapılır. Bir katta birden fazla Döşeme yada Tavan tanımlanabileceği açıklanmıştır (örn. zemin seviyesinde, zemin üzerine mermer döşeme, ısıtılmayan alan üzerine ahşap döşeme, zemin üzerine ahşap döşeme, vs.).

Döşeme yada Tavan Değiştirme: Çizmiş olduğunuz Tavan yada Döşemenin bazı parametrelerini değiştirmek isterseniz (örn. çevre ile farklı tür ve şekilde temas), “Değiştir” seçeneğini kullanın ve ilgili özelliği fare ile seçin. Tavan yada Döşeme parametrelerini gösteren ilgili pencere açılacaktır.

- 52 - FINE - HVAC

3.11 Çizimler - SembollerBu seçenek, kullanıcının çizimi üzerine yerleştirmek üzere bir dizi çizim ve sembol arasından seçim yapabilmesini sağlar. Bu çizim ve semboller 9 alt kategoride gruplanmıştır:

1. Genel

2. Yatak Odası Mobilyası

3. Oturma Odası Mobilyası

4. Yemek Odası Mobilyası

5. Mutfak Mobilyası

6. Ofis Mobilyası

7. Tesisatlar

8. Mobilya Aksesuarı

9. Çevre Alanı (ağaçlar, bitkiler, arabalar, vs.)

Bu çizimler aşağıda açıklanan ilgili “”Kitaplıklar- Çizimler” komutu altındaki açıklamalara göre kullanıcı tarafından geliştirilip güncellenebilecek FINE Mimari Kitaplıkları çizimlerinden başka bir şey değildir.

Kullanılan ölçeğe bağlı olarak çiziminiz için uygun kağıt büyüklüğünü tahmin edebilmenize yardımcı olacak küme işaretleri ve işaretli kağıt çerçeveleri içerdiğinden “Genel” kategorisi daha kullanışlıdır.

Çiziminize bir sembol yerleştirmek için önce bunun ait olduğu kitaplık kategorisini seçmeli daha sonra da istenen sembolü seçmelisiniz. Ayrıntılı olarak açıklamak gerekirse, yukarıda anılan kitaplık kategorilerinden biri seçildiğinde özel kitaplık kategorisinin slaytlarını gösteren bir ekran açılır kullanıcı buradan zemin planına yerleştirmek istediği sembolü seçebilir. Yerleştirme işlemi AutoCAD’in bilinen özellikleri kullanılarak gerçekleştirilir, özellikle de: seçilen kitaplık sembolü yada çizim ekranında istediğiniz sembol üzerinde <Enter> tuşuna basın ve daha sonra “OK” tuşuna basın (yada alternatif olarak üzerinde çift tıklama yapın). Ekleme esnasında, program yerleşim açısı ile birlikte yalnızca çizim yerleşiminin konumunu sorar. Bunun yanı sıra, “ölçek xy” göstergesi (üst solda) etkinleştirildiğinde, ilgili sembolü sembol yerleşimi sırasında x ve y ile büyütebilir yada küçültebilirsiniz. Seçilen sembolü çiziminize yerleştirdikten hemen sonra fareyi hareket ettirerek bunu çok daha kolayca yapabilirsiniz.

3.12 Plan görünüm Elemanlarının Tanımı3.12.1 Alan tanımıBu seçenek kullanıcıya iki alternatif yoldan birini kullanarak bir yada daha fazla alan tanımlama imkanı sağlar:

her bir alanı çevreleyen duvarları tanımlayarak

alanın iç noktasını tanımlayarak


Duvarlar ile alan tanımı: Burada sizden alanı çevreleyen duvarları seçmeniz istenir. Bunu çeşitli yollardan yapabilirsiniz, duvarları tek tek seçerek veya bir duvar grubu seçip bunları bir seçim penceresine koyarak. Seçim penceresini soldan sağa doğru çizmeniz halinde, tamamen pencerenin içinde kalan duvarları seçmiş olacaksınız. Seçim penceresini sağdan sola doğru çizmeniz halinde ise, seçim penceresinin kestiği duvarları göreceksiniz (kullanıcı deneme görüntülemesi yapabilir, her iki durumda da seçilen duvarlar kesik çizgi ile gösterilecektir). Alanı çevreleyen duvarları seçtiğinizde <Enter> tuşuna basın ekranın en altında alan adı verilmesi gereklidir. Alan adının yazılması ile, program alanı “algılar” (böylece alan verilerini ısı kayıpları ve soğutma yükleri hesaplama çalışma sayfasına girebilirsiniz). Bundan sonra alan adı ve yüzölçümünün (yaklaşık olarak alanın merkezinde) ekranda yazılı olduğunu görürsünüz bu arada aynı zamanda seçili duvarların eksenini izleyen bir çerçevede ekrana gelir.

Elbette ki, her seferinde seçili duvarlar yalnızca tek bir kapalı alan oluşturmalıdır (kapalı olmayan alan tanımlayamazsınız). Aksi halde, program ilgili hata mesajını verecek ve bunun yanı sıra çoğu zaman da hatanın yapıldığı noktayı gösterecektir.

Nokta ile alan tanımı: Bu komut bir öncekinden daha basittir çünkü burada yalnızca tanımlamak istediğiniz alanın dahili bir noktasının tanımlanması gerekmektedir. İnce artı imlecini dahili bir noktaya taşıyıp, farenin sol tuşuna bastığınızda yapmanız gereken tek şey tanımlamak istediğiniz duvarı “göstermek”tir. Bunu fareyi hareket ettirerek kolayca yapabilirsiniz böylece oluşturulan çizgi cetveli aşağıdaki şekilde görülebileceği gibi alan duvarını keser.

- 54 - FINE - HVAC

Farenin sol tuşuna bir kez daha basılması ile, program tanımlanan alanı “işaretler” (kesik çizgi ile) ve alan adını sorar. Alan adının girilmesi ile alan tanımlaması tamamlanır ve bir önceki bölümde açıklandığı şekilde (duvarlar ile tanımlama) özellikleri belirtilir.

Not: Alan tanımlama sırasında alanın açık olduğunu belirten bir mesaj alınması halinde bunun anlamı profili oluşturan duvarlardan bazılarının birbirine eklenmemiş olduğudur. Birinci seviye için alan adı ve çerçeve BUILD_FLOOR1_SPACES katmanında ve diğerleri için aynı şekilde (yalnızca katların seri numarası değişir) sırasıyla yer alır. Böylece, kullanıcı AutoCAD “Katman Kontrolü” komutunu kullanarak ilgili katmanları etkinleştirebilir (ERİT) yada etkinliğini kaldırabilir (DONDUR). Yazıyüzü renk tanımlaması BUILD_SPACE_INFO katmanı üzerinden “Katman Kontrolü” komutu ile gerçekleştirilir. Ayrıca çizgileri de DONDURABİLİRSİNİZ. Alan dış çizgileri için renk tanımlamasının yanı sıra çizgi tipi BUILD_SPACE_LINES katmanın renk ve çizgi tipi ile tanımlanır.

Kullanıcı bir alan belirlediğinde ve alanı yeniden tanımlamaksızın alan adını yeniden belirlemek (yada düzeltmek) istediğinde, bunu AutoCAD “ÇİZ” seçeneği altında bulunan “METİN”, “Nitelikler”, “DÜZENLE” komut dizisinin yardımı ile gerçekleştirebilir.

Bir alanı iptal etmek yada silmek istiyorsanız, yalnızca alan adını seçin ve AutoCAD “Sil” seçeneğini kullanın.

Alan adının korumalı olduğunu unutmayın (verileri otomatik olarak güncellenir) örn. açıt eklenmesi yada değiştirilmesi halinde alan verileri alanın yeniden tanımlanmasına gerek kalmadan otomatik olarak güncellenir.

3.13 Hesaplamalar (Calculations)"Hesaplamalar" komutu bina çevresi ile ilgili (Isı Kayıpları, Soğutma Yükleri) hesaplamaların yanı sıra dolaylı olarak buna bağlı hesaplama uygulamalarına (Psikrometri) yönlendirme yapar. Her bir uygulamaya ait hesaplamalar, hesaplamalar manuelinde ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Aşağıdaki bölümlerde kullanıcının her bir hesaplama alt sistemine geçmesi ve çizim ortamına geri dönmesi için yapılması gereken işlemler özetlenmiştir.


3.13.1 Isı Kayıpları"Isı Kayıpları" seçildiğinde, program size “Alan Ekle” seçeneğini kullanarak yapmış olduğunuz alan tanımına göre, zemin planı verilerini hesaplama çalışma sayfalarına aktarmada kullanılacak olan hesaplama dosyalarını güncellemek isteyip istemediğinizi sorar.

"EVET" seçeneğinin seçilmesi ile, “Isı Kayıpları” uygulamasının hesaplama alt sistemine yönlendirilirsiniz. Zemin planı verilerinin hesaplamalara aktarılmasını istemiyorsanız (örn. bir önceki verileri saklamak istiyorsunuz) “HAYIR”ı seçin.

“Isı Kayıpları” uygulamasının hesaplama çalışma sayfalarını (ADAPT/FCALC) güncellemek için, “Isı Kayıpları” menüsünde “Çizim Üzerinden Güncelle”yi (“Dosyalar” altındaki seçenek grubunda) seçmelisiniz. Veri aktarımı tamamlandığında, program “Hesapla?” bilgi istemini verir. “Evet” seçildiğinde tüm hesaplama çalışma sayfaları çizim uygulamasında mevcut verilerle otomatik olarak güncellenir.

3.13.2 Isı Kayıpları Üzerinden Alanları Güncelle Bu komut ile program tarafından hesaplanmış olan alan ısı kayıpları (hesaplama çalışma sayfaları girildikten ve zemin planına dönüldükten sonra) dikkatle denetlenmek üzere alanlar içerisinde (isimleri altında) gösterilir.

- 56 - FINE - HVAC

3.13.3 Soğutma Yükleri"Soğutma Yükleri" seçildiğinde aynen “Isı kayıpları” uygulamasında olduğu gibi program zemin planı verilerini hesaplama çalışma sayfalarına aktarmada kullanılacak olan hesaplama dosyalarını güncellemek isteyip istemediğinizi sorar. "EVET" seçeneğinin seçilmesi ile, "Soğutma Yükleri" uygulamasının hesaplama alt sistemine yönlendirilirsiniz.

Çizim ve Hesaplama uygulamaları arasındaki ortak çalışma göz önünde bulundurulduğunda yukarıda ısı kayıpları bölümünde anlatılanların tümü burada da aynen uygulanabilecektir.

3.14 Kitaplıklar (Libraries)"Kitaplıklar" alt grubu önümüzdeki iki bölümde açıklanacak olan iki kitaplıktan oluşur, Veri Kitaplıkları ve Çizim Kitaplıkları:

3.14.1 Veri Kitaplıkları (Data Libraries)Bu Kitaplıklar iki kategoriye ayrılmış olan bir dizi veriden oluşur:

- yapısal elemanlar

- iklimsel veriler

Fine-M Kılavuzu 3. Bölümüne göre bunlar, yapısal elemanlarla (duvarlar, açıtlar, vs.) ilgili parametreleri içermektedirler.

3.14.2 Çizim Kitaplıkları (Drawing Libraries)Çizim Kitaplıkları, Mimari çizimin yaratılması esnasında ihtiyaç duyulabilecek bir dizi mevcut çizimden oluşur. Çizimler, herhangi bir mevcut çizimin kolaylıkla yerleştirilebilmesini sağlayan kitaplık yöneticisinin kullanılabilir özellikleri ile düzenlenebilir.


Kitaplıklara yeni bir çizim eklemek için öncelikle, paketin kitaplıklar listesinden (kitaplıklar listesi sağ üst köşedeki okun tıklanması ile “açılır”) fare ile seçim yaparak istediğiniz sembol kategorisini seçmelisiniz (örn. kategori 5). İstenen kategorinin seçilmesinden sonra söz konusu kategori içinde sembol yada çizimi yerleştirmek istediğiniz konumu seçin. Farklı sembol konumları üzerinde hareket edebilmek için sağ ve sol okları kullanın. Sembolün seri numarasını (solda) ve ilgili ekranı (sağda) göreceksiniz. Boş bir konum üzerine gelin ve yeni sembol girmek için alt taraftaki okları kullanın. Daha detaylı olarak açıklamak gerekirse;

Eklemek istediğiniz çizimi (nesneyi) seçmek için “Nesne(leri) Seç” tuşuna basın. Fareyi aynen silinecek, taşınacak, vb. nesneleri seçmek için kullandığınız şekilde kullanarak nesneyi seçin. Nesneyi seçip, farenin sol düğmesine bastığınızda otomatik olarak yeniden yukarıdaki pencere (iletişim kutusu) açılacaktır. Kitaplıktan çağırdığınız çizimin yerleştirileceği yere göre temel noktasını (referans noktası) belirlemek üzere ekleme noktasını kullanın.

Kitaplıkların slaytlarında (ekranları) görüntülenmesini istediğiniz nesne “görüntü”sünü tanımlamak üzere çizim girmek için “Kayar Ekran” düğmesine basın. Pencere üzerinden tanımlama yapılması son derece kolaydır (aynen Uzaklaştır/Yakınlaştır gibi). Resim tanımlamasından sonra yeniden yukarıdaki pencere (iletişim kutusu) açılacaktır.

İlgili slaytın güncellenmesi için “Slayt Gir” seçeneğini seçin.

Sembol Adı alanında yukarıda yazılan adı kaydetmek için “Enter”ı seçin.

Yukarıda adı geçen komutları çalıştırıp, bir nesne seçtikten sonra, “Çizim Gir” seçeneğini (nesne seçildiğinde otomatik olarak etkinleşip –siyah renkli olarak görüntülenecektir) seçin, son olarak nesne bir dosya içine kaydedilir.

AutoBLD’in son seçenek grubu kullanıcının binayı izlemesi için kullanılan farklı yollarla ilgili olup, ileriki bölümlerde açıklanmıştır.

Not: Programın yüklenmesi ile birlikte sabit diske yüklenen çizimlerden başka, ana CD içerisinde (genellikle FINE CD’si ile entegre halde bulunur) E/M kurulumları için pek çok ilave sembol ve detay bulunmaktadır. Kullanıcı bu sembolleri direk olarak CD üzerinden seçebilir.

- 58 - FINE - HVAC

3.15 Bina İmarı Bu seçenek bina çiziminin yeniden düzenlenerek iyileştirmesini kapsar. Planda istenmeyen durumlarla sonuçlanan (örn. çizgiler, bozuk çizgiler) mimari çizimde değişiklik yapılması gereken durumlarda (örn. duvar silme) gereklidir. Çizimin tamamının yeniden çizilmesi için “Bina İmarı” (yeniden inşa) seçeneğini seçin, detaylı açıklamak gerekirse;

Genel : Tüm binayı inceler ve sonuçta hataları düzeltir ancak lokal düzenlemeden daha uzun sürer.

Lokal: Kullanıcı tarafından seçilen (seç) bölümü inceler bu nedenle daha hızlıdır.

3.16 Plan Görünümü (2D- 2 Boyutlu)Çalışırken, hem binayı hem de tesisatın çizimi esnasında kullanılabilecek en önemli denetleme yoludur. Duvarları çizerken daima zemin planında olmalısınız böylelikle daha iyi bir denetime sahip olursunuz ve duvar “ek yerleri” doğru şekilde yaratılır. Program iki boyutlu plan görünümünü otomatik olarak yaratır ve kullanır.

3.17 3 Boyutlu GörünümBu komut geçerli katın zemin planının üç boyutlu incelemesi için (verilen görüntüleme açıları ile) hızlı bir çözüm sağlar. Burada, SAKLA komutunun çalıştırılması ile bazı elemanların saklanabilmesi mümkündür. Elbette, kullanıcı binayı istediği noktadan görüntülemek için AutoCAD’in “görünüm ayarla” komutunu kullanabilir.


3.18 Aksonometrik (Axonometric)Bu komut binanın tamamının (tüm katlar için) “Görüntüleme Özellikleri” içerisinde seçilmiş olan görüntüleme açıları ile üç boyutlu olarak denetlenebilmesini sağlar.

3.19 Binanın bölümlerinin başka çizimler içine kaydedilmesi 3.19.1 Wblock (Blok Sakla) Komutu “Ekran Çizimi” komutu çizimin herhangi bir bölümünün (örn. zemin planı, E/M tesisatı ile aksonometrik, vs.) bir dosya içerisine (DWG) kaydedilebilmesini sağlar. Komut satırında “Blok Sakla”yı çalıştırın ve daha sonra çiziminizin bir bölümünün kaydedileceği dosyanın adını girin.”Blok adı” komut isteminde <Enter> tuşuna basın ve “referans noktası”nı belirleyerek kaydedilecek nesneleri seçin.

3.19.2 Ekran Çizimi“Ekran Çizimi” komutu çizimin herhangi bir bölümünün (örn. zemin planı, E/M tesisatı ile aksonometrik, vs.) bir dosya içerisine (DWG) kaydedilebilmesini sağlar. Aynı amaçla kullanılan AutoCAD "Blok sakla" komutuna benzemektedir. AutoCAD “Farklı Kaydet” komutu ile karşılaştırıldığında, bunların avantajı yaratmış oldukları dosya boyutunun küçük olmasıdır.

“Ekran Çizimi” komutunun kullanımı kolaydır: Bu komutun seçilmesinden sonra, program size ekranda görülen çizimin hangi bölümünü dosyaya kaydetmek istediğinizi sorar. Elbette ki, çizimin tamamını (komut satırına “TÜMÜ” yazarak) yada herhangi bir parçasını (“seç” komutu ile) seçebilirsiniz. Seçme işlemi tamamlandıktan sonra, program sizden bir süre beklemenizi ister ve daha sonra çiziminizi kaydetmek istediğiniz dosya adını sorar (Dikkat! Proje adı ile aynı olan bir isim girmeyin).

- 60 - FINE - HVAC

Dosya adının girilmesi ile, program projenin BLD dizininde bir dosya yaratır. Girilen isimin mevcut olması halinde program bunu eski dosya ile değiştirmek isteyip istemediğinizi sorar. Bunun ardından program sizi otomatik olarak yaratılan çizimi görüntülemeniz ve düzenlemeniz için (istiyorsanız) bu çizim içerisine yönlendirir. Komut çalıştırılmadan önce üzerinde çalışmakta olduğunuz proje çizimine geri dönmek için, proje dosyanızı “Aç”malı yada yine “Proje Aç” komutunu çalıştırarak projeyi seçmelisiniz. Bu şekilde ekran çizimi yaratılmadan önce bulunduğunuz noktaya geri dönersiniz.

Not: "Blok sakla" komutu tüm blokları dış referanslarla birlikte tekli nesnelere böler. Çiziminizin herhangi bir bölümü “Ekran Çizimi”ne dönüştürülemiyorsa bunun anlamı yukarıdaki nesnelerden herhangi birinin bölünemez olduğudur. Bu durumda " Blok sakla" komutunu kullanın.

Dikkat! “Ekran Çizimi” komutu çalıştırıldıktan sonra, çizimin değişkenleri değişmiş olabilir ve bu da programın bazı komutlarının hata vermesine neden olur. Bu sorunun giderilmesi için aktif olmayan komutları yüklemek üzere (komut satırında) “Allowinit” komutu yazılır ve proje yeniden seçilir.


4. AutoNET: Genel Özellikleri

AutoNET seçenek grubu, aşağıda detaylı olarak açıklanacağı gibi, tasarımcının Elektrik/Mekanik tesisatını (E/M) çizmesi ve hesaplaması için ihtiyaç duyacağı tüm kolaylıklara sahiptir. İlgili AutoBUILD komutunu (ilk komut) kullanarak öncelikle “Bina Tanımlaması” yapmanız gerektiğini unutmayınız, pratikte bunun anlamı bina projesinin katlarını tanımlamanız gerektiğidir. Daha ayrıntılı olarak, seviyeyi ve her bina katının ilgili mimari zemin planını (DWG dosyası) tanımlamalısınız. Bunun yanı sıra, farklı zemin planlarında ortak bir temel noktası bulunması gerektiğini ve böylece şebeke sütunlarının zemin planları ile bağlantılı olarak gerçek noktalardan geçmesi gerektiğini not ediniz. Aksi takdirde, kullanıcı, ilgili komutu kullanarak, temel nokta tüm zemin planlarında aynı mutlak koordinatlara sahip olacak şekilde zemin planlarını uygun şekilde taşımalıdır. Uygulamaya yada tesisat türüne bakılmaksızın, menüdeki sıra ile AutoNET grubunda bulunan tesisat şebekeleri ile ilgili komutlardan oluşan AutoNET genel özellikleri aşağıda açıklanmıştır. Kullanıcı ana AutoNET ilkelerini anladıktan sonra, her uygulamanın özel niteliklerinin açıklandığı 5. Bölüme başvurabilir, bu bölümde genel özellikler analiz edilmiş ve her bir tesisat şebekesine uygulanan özel olanaklar vurgulanmıştır.

4.1 Çizim TanımlamaBinanın yukarıda açıklanan prosedüre uygun olarak tanımlanmasının ardından, çizim verilerinin düzenlenmesi ile ilgili olarak daha fazla bilgi tanımlanabilir. Özellikle, "Çizim Tanımlama" seçili olduğunda, her bir uygulama ve şebeke türü için otomatik olarak kullanılacak tip ve rengi gösteren aşağıdaki ekran açılır:


“Renk” komutu her bir şebeke için istenen rengi atamak için kullanılırken “Çizgi tipi” istenen çizgi tipini seçmek için kullanılır. Listeden bir çizgi seçmediğinizde “Renk” ve “Çizgi tipi” seçeneklerinin etkinliği kaldırılır (gri).

Örnek: Diyelim ki, Tekli-boru devre çizgisinin rengini sürekli cyan renginden (varsayılan) kırmızı ve noktalı çizgiye dönüştürmek istiyorsunuz. Bunu gerçekleştirmek için, aşağıdaki ekranda görüldüğü gibi “tekli-Boru Devresi” sırasını seçerek bunun üzerini işaretleyin.

Daha sonra iletişim kutusunun alt sol

köşesinde bulunan “Renk” tuşuna tıklayın. Renk seçimi yapmanızı sağlayacak yeni bir pencere açılacaktır.

İkinci sırayı (kırmızı) seçin yada “Kod” alanında AutoCAD renklerine göre renk kodunu yazın. "OK" tuşuna basılması ile devre renginin artık kırmızı olduğu bir önceki pencere güncellenmiş olur. “Çizgi Tipi” üzerine tıklayıp benzer bir işlemi gerçekleştirirseniz sürekli çizgiyi noktalı çizgiyle değiştirebilirsiniz.

4.2 Uygulamalar Katman YönetimiBu komut, birden fazla tesisatı etkinleştirebileceğiniz ve muhtemelen birbirinin üzerine binenleri görebileceğiniz yandaki iletişim ekranına yönlendirme yapar (örn. yandaki ekranda İkiz Boru Sistemi ve Elektrik Tesisatının binişik olduğu görülmektedir). Program çeşitli tesisat katmanlarını otomatik olarak yönetmekte olup, siz bir tesisat seçtiğinizde, diğerleri kaybolurken ilgili tesisat görüntülenir. Bu özellik, kullanıcının aynı anda görüntülemek istediği tesisatları seçip, seçimi kaldırdığı yukarıdaki “Proje Katmanları Yönetimi” ile atlanabilir. Bu şekilde, olası tasarım hataları önlenebilecektir.

4.3 Şebeke Düzeyi Kopyala ΑutoNET örnek (tesisat) plan görünümlerini kopyalama ve bunları diğer katlara yapıştırma özelliğine sahiptir ve bunu yalnızca bu amaç için bulunan özel “ŞEBEKE DÜZEYİ KOPYALA” komutu ile gerçekleştirir. Bu komut mimari zemin planlarına özgü eşadlı AutoBLD seçeneğine benzer bir işleve sahiptir.

- 64 - FINE - HVAC

AutoNET “Şebeke Düzeyi Kopyala” komutu etkinleştirildiğinde, sizden diğer kata yapıştırmak istediğiniz şebeke dal(lar)ını seçmeniz (AutoCAD “Seç”) istenir. Daha sonra şebekenin yapıştırılmasını istediğiniz katı seçmeniz istenir ve şebeke otomatik olarak etkinleştirilen yeni kata yapıştırılır.

Örnek: Diyelim ki birinci katın ısıtma tesisatını 2. kata yapıştırmak istiyorsunuz.

Öncelikle, “Bina Tanımı” seçeneğini kullanarak ikinci katı tanımladığınızı ve kat yönetimi ekranını görüntülediğinizden emin olun. İkinci bir kat bulunmaması durumunda, bir tane tanımlamalısınız.


“Şebeke Düzeyi Kopyala” komutunu seçtiğinizde, program sizden neyin kopyalanmasını istediğinizi tanımlamanızı ister (“Nesne Seç” komut istemi üzerinden).Tüm tesisatın kopyalanmasını istiyorsanız “TÜMÜ” yazın (yada bir pencerede tüm zemin planını seçin) ve <Enter> tuşuna basın. Tüm zemin planı "vurgulanır".

Sağ tıklama yapın (bunun anlamı seçimin tamamlanmış olduğudur) ve program size seçilen nesne sayısını söyler (burada 18) ve size seçili zemin planının nereye yapıştırılmasını istediğinizi sorar. (Komut satırında) 2 yazın ve <Enter> tuşuna basın. Tesisat yapıştırılır. İkinci katın zemin planını ve nasıl yapıştırıldığını görüntüleyebilmek için ikinci katı etkinleştirmeniz gerekir.

Not: Sütunların da zemin planından seçilmiş olması halinde herhangi bir problem oluşmaz çünkü program bunların mevcut olduğunu “anlar” ve bunları yeniden kopyalamaz.

4.4 Uygulama Seç (Select Application) Bu seçenek istenen uygulamanın seçilebilmesini sağlar (örn. İkiz Borulu Isıtma Sistemi, Fan Coils, vs.).

Seçilen uygulamaya bağlı olarak, aşağıdaki AutoNET menü bölümü uygun şekilde düzenlenecektir.

- 66 - FINE - HVAC

Örnek: "Hava Kanalları" Uygulaması seçilir ve AutoNET menüsünde aşağıdaki seçenekler yer alır:

Burada verilenler su tesisatının tasarım seçenekleridir (Devre Boru, Besleme Borusu, Dönüş Borusu, İkili Boru, Ana Borular (Bina), Başlangıç Noktası, Radyatörler, Otomatik Radyatör Yerleştirme, Boru Ekleme Parçaları, Baca, Semboller, Genel Semboller, Ağ Onayı , Hesaplamalar, Çizim Güncelle, Etiket, Düşey Diyagram, Kitaplık Yönetimi). Görüldüğü gibi bu seçenekler bir şekilde gruplanmıştır. Gruplama yöntemi oldukça basittir:


İlk grup (Borular ve Sütunlar) tek borulu şebeke boru döşemesi çizimine aittir.

İkinci grup, kullanıcının tesisat çizimi esnasında aralarından seçim yapabileceği çeşitli materyal ve sembolleri içerir.

Ağ Tanıma” ve “Hesaplamalar” komutları çizimin mantıksal işlemleri ile ilgili özel görevleri yerine getirirken, “Kitaplık Yönetimi” altındaki komutlar (sayısal ve çizim verileri) program kitaplıklarının güncelleme prosedürü ile ilgilidir.

Yukarıda da belirtildiği gibi, "Uygulama Seç" komutu üzerinde çalışmak istediğiniz uygulamanın seçilmesini ve ilgili uygulama tesisatının çizimini destekleyen AutoNET menü bölümünün buna uygun olarak ayarlanabilmesini sağlar. Örnek Tek Borulu Sistem uygulaması yukarıda açıklanırken tüm uygulamalar arasında bir ilgi bulunmaktadır. Bölüm 5’de her uygulama detaylı olarak ayrıca açıklanmıştır.

Not: AutoNET menüsünde gösterilen seçeneklerden başka, her uygulamada bu özel uygulama için kullanılan simgeleri içeren ilave bir araç çubuğu bulunmaktadır. Örneğin, Tek Borulu Sistemde, yan taraftaki ekranda görülen araç çubuğu görüntülenir. Herhangi bir simgenin tıklanması ile ilgili komut çalıştırılır. Bununla beraber, bir simge seçildiğinde ve farenin sol tuşuna basıldığında, ilave simge-komutlarına sahip dikey araç çubuğu (çekme menüler) görüntülenir. Farenin sol tuşu basılı tutulduğunda, seçili simge (bu farenin sol tuşu serbest bırakıldığında imlecin olduğu yerde bulunandır) ilgili komutun çalıştırılmasını sağlar. Bundan başka, bu simge menüde kalır (bunun anlamı yatay araç çubuğu içindeki ana simgenin yerine geçmiş olmasıdır). Kullanıcı bu çekme menülere kolayca alışacak ve bunların kullanımının sağladığı rahatlığı fark edecektir.

4.5 Şebeke Çizimi Tesisat şebeke çizimi tek çizgi ile, çizgiler çizerek ve bunları birbirine bağlayarak aynen şebekenin gerçekte bağlandığı şekilde gerçekleştirilir. Kullanıcı çizimle ve düz yada kavisli, yatay yada dikey şebeke kolları arasındaki bağlantılarla ilgili bazı genel ilkeleri hatırda tutmalıdır.

4.5.1 Yatay & Dikey Boru DöşemesiHer şekilde, boru döşemesi çizimi aynen AutoCAD’de çizgi çizimi şeklinde gerçekleştirilir. Kullanıcı yatay yada dikey şebeke kolları çizebilir. Dikey kolların aşağıda açıklanan ve aktif katın sınırları içinde olmaları ile sütunlardan farklı olduğunu ve sütunlar gibi katları “kesmediğini” göz önünde bulundurunuz.

Yatay boru döşemesi çizimi İkiz boru Sistemi için giriş ve dönüş için soğuk ve sıcak su borularının ve Elektrik Tesisatları için kablo (yada diğer tesisatlar için ilgili öğelerin) seçilmesi ile gerçekleştirilir.

- 68 - FINE - HVAC

Boru tesisatı yükseltisi geçerli yükseltidir. Boru tesisatı yükseltisini değiştirmek “elev” komutu ile gerçekleştirilebilir. “elev” yazdığınızda (komut satırına), sizden yeni bir yükselti tanımlamanız istenir. Bunun 0 olması halinde <Enter> tuşuna basın yada 0 dışında bir başka değer olması halinde 0 yazın. Bu noktada, belli bir seviyede yatay boru döşemesi çizilmiş ve bir başka boru döşemesi yada temas noktasına (reseptör) bağlanmış olduğunda, programın boruyu otomatik olarak “yükseltip” “alçaltacağı” ve böylece bunun diğer boru yada reseptöre bağlanabilmesinin mümkün olacağı vurgulanmalıdır. Bu şekilde, program üç boyutlu boru döşemesi çizimini kolaylaştırırken kullanıcı gerçekte iki boyutlu ortamda çalışmaktadır.

Dikkat! Yatay bir kolun dikey kola bağlanmış olması halinde, tanımlamayı güçleştirebilecek daha fazla dikey kol yaratılmaması için “dikey” kenetleme kullanılmalıdır.

Herhangi bir şebeke tasarımında, bağıl koordinatlar üzerinden AutoCAD tarafından sağlanan tüm olanaklardan yararlanılabilir.

Örnek: Zemin seviyesinde duvara paralel olacak yatay şebeke kolu çizmek istediğinizi varsayalım (yükselti 0). “Boru” seçtikten sonra, ilk uç noktasını tanımlamak üzere fareyi kullanın. Yatay hareketleri etkinleştirmek için AutoCAD “Ortho” özelliğini etkinleştirin çünkü bu söz konusu örneğin çizilmesini kolaylaştıracaktır.

Borunun diğer tarafına geçin ve ikinci uç noktasını tanımlamak için sol tıklama yapın. Bu komut işlevini sonlandırmak için sağ tıklama yapın.

4.5.2 Sütun Çizimi “(Bina) Sütunu” seçeneği üzerinden katları kesen dikey kolların çizilmesi mümkün olabilir. Menüden ilgili seçenek seçildiğinde, program sütun konumunu (“xy konumu gir” ) ve daha sonra da başlangıç noktası yüksekliğinin (“İlk Nokta için Yükseklik Gir”) yanı sıra bitiş noktasının yüksekliğini (“İkinci Nokta için Yükseklik Gir”) sorar.

Örnek: 0 ila 3 arasında dikey kol (sütun) çizmek istediğinizi varsayalım. Konum noktasını (XY) eklediğinizde ve ardından sırası ile 0 ve 3 yazdığınızda, zemin planında yön değişimi sembolü görüntülenir.


3 Boyutlu Görünüm” seçildiğinde, sütun aynen çizildiği gibi üç boyutlu olarak görüntülenir:

Program şekilde görüldüğü gibi sütun izindeki dikey sütun için sembolü otomatik olarak çizer.

Not: Sembol Mark1 isimli “blok”tur. Sembol yerleştirildikten sonra, kullanıcı bunu değiştirebilir, istediği bir başka sembol çizebilir yada “Blok Değiştirme” yapabilir.

4.5.3 Aynı kat içerisindeki dikey kollar Yükseltme-alçaltma sembolünü kullanmadan (İşaret 1) aynı kat içerisindeki bir boruyu yükseltmek yada alçaltmak istediğinizde “Boru” komutunu kullanabilirsiniz.

- 70 - FINE - HVAC

Örnek: Yan taraftaki ekranda görülen borunun boştaki ucunu 2,5 metre yükseltmek ve ekran boyunca ilerleyerek sonunda 1,5 metre aşağıya indirmek istediğinizi varsayalım.

"Boru" komutunu çalıştırın ve “Bitiş noktası” kenetlemesi ile borunun ucunu seçin. Bunun ardından, “Sonraki noktayı gir” komut isteminde @0,0,2.5 yazın bunun anlamı borunun sonraki ucunun aynı x, y koordinatları üzerinde bulunduğu (bağıl koordinatlar 0,0) ve yüksekliğin de (z) 2.5 m olduğudur.

Daha sonra fareyi pencerenin alt kısmına doğru hareket ettirip, bir sonraki uç olarak @0,0,-1.5 yazarak bu noktadan “aşağı inerek” boruyu çizmeye devam edebilirsiniz. Bunun anlamı 1,5 metrelik bir alçaltma yapılacağıdır. Sağ tıklama boru çizimini sona erdirecektir. Çizimin daha iyi görüntülenebilmesi için, “3 Boyutlu Görünüm” komutunu çalıştırın, aşağıda görülen ekran açılacaktır:


Yukarıdaki çizim modunu kullandığınızda boru şebekesini 3 boyutlu olarak kolayca çizebileceğinizi not edin.

4.5.4 Kavisli Boru Çizimi Kavisli boruları, kavisli borunun geçeceği noktaları ekleyerek çizebilirsiniz. İlgili komut bilgi istemleri aşağıda verilmiştir:

İlk nokta: Borunun başlangıç noktasını ekleyin.

Sonraki nokta: Bir sonraki noktayı, ondan sonrakini ve sonrakini (art arda) yerleştirerek bu şekilde borunun izleyeceği rotayı tanımlayın.

Kullanıcı AutoCAD “grip”lerini (bkz. Bölüm 2) kullanarak kavisli boruları kolaylıkla düzenleyebilir. Boru seçilir seçilmez, hareket ettirebileceğiniz gripler (küçük kutular) görüntülenir ve bu şekilde boru rotası değiştirilebilir. Malzeme Listesi ve Hesaplamalar aşamasında, program boru uzunluğunu kesin olarak ölçecektir.

Örnek: Resimde görülen toplaçtan radyatöre giden kavisli bir bölüm çizmek istediğinizi varsayalım.

"Kavisli Boru" seçilir seçilmez, kenetleme noktaları etkinleştirilir. Bir “bağlantı noktası” üzerinden üç toplaç besleme noktasından birine yönlendirilirsiniz. Burada sol tıklama yapmalısınız. Daha sonra bunun çevresinde hareket edip, aşağıdaki ekranda görüldüğü gibi ikinci nokta, üçüncü nokta, vb. tanımlamak üzere fareyi kullanın.

- 72 - FINE - HVAC

Radyatör anahtarı üzerinde son noktanın belirlenmesi “”bağlantı noktası” kenetleme ile) ve sağ tıklama yapılması ile, aşağıdaki ekranda görüldüğü gibi kavisli boru oluşturulur.

Yukarıdaki kavisli boruyu yavaşça hareket ettirmek istemeniz halinde, bunu seçmek üzere sol tıklama yapın- karakteristik küçük kareler (gripler) görülecektir- ve bu karelerden herhangi birini (farenin sol tuşunu kullanarak) sürükleyin. Kavisli bölüm uygun şekilde hareket edecektir.


Nihai boru konumunu kalıcı hale getirmek için sağ tıklayın.

4.5.5 Şebeke kesitlerini bağlamakAutoCAD "Kenetle" komutları kullanılarak şebeke kesitleri arasındaki bağlantıların (dikey, yatay yada her ikisi) yanı sıra şebeke parçaları ve reseptörler arasındaki bağlantılar kolayca oluşturulabilir.

Örnek 1: Aşağıdaki zemin planının iki farklı yüksekliğe yerleştirilmiş iki yatay parçasının birleştirilmesi gerektiğini varsayalım.

“Üst” boru ucunu “tutup” başlayarak “alt” boru ucunda bitirdiğinizde, üç boyutlu sunumdaki sonuç aşağıda görüldüğü gibi olacaktır:

- 74 - FINE - HVAC

Öte yandan, borunun başlangıç ucu olarak “alt boru”nun ikinci uç olarak da “üst boru”nun kullanılarak çizilmesi halinde, sonuç aşağıdaki gibi olacaktır:

Örnek 2: Aşağıdaki zemin planında bulunan radyatörün sınır sütununa bağlanması gerektiğini varsayalım.


İlk uç olarak bağlantı noktasının (“bağlantı noktası” kenetleme kullanılarak), ikinci uç olarak aranın ve üçüncü nokta olarak sütun üzerindeki noktanın (“temel nokta” kenetleme kullanılarak) kullanılması ile aşağıda gösterilen kesit yaratılır:

Vektografide sonuç aşağıdaki gibi olacaktır:

- 76 - FINE - HVAC

Dikkat! Sütun için “bitiş noktası” yada “en yakın” kenetleme noktası kullanılmışsa (yukarıdaki zemin planında), bağlantı doğru şekilde gerçekleştirilemeyecektir. Aynı zamanda üç boyutlu olarak çalışmak da mümkün olacak ve sütunu göstererek “dikme” kenetleme noktası girilebilecek bu şekilde de daha düzgün bir bağlantı elde edilebilecektir.

4.5.6 Boru Çizimleri için Özel Komutlar Bu aslında, tesisat boru döşemesi çiziminin kolaylaştırmasını amaçlayan komutlar dizisidir. Detaylı açıklamak gerekirse, iki temel komut bulunmaktadır:

İkili Boru ->Besleme-Dönüş: İki şekil arasındaki mesafenin bilinmesi halinde ikili boru (örn. besleme-dönüş) yalnızca rotanın belirlenmesi ile çizilebilir.

Duvara Paralel Boru: Kullanıcı tarafından işaretlenen duvar(lar)a paralel olarak duvardan mesafesi verilerek mm birimi ile çizilen borudur (aynı zamanda baskı ölçeğine de bağlıdır). Program, size önce ilk noktayı bunun ardından da borunun çizileceği noktaya paralel (belli sabit mesafede) duvar yada duvarları (ardışık) sorar. Örneğin, aşağıda detaylı olarak gösterilen zemin planında banyo küvetinin bağlantı noktasının ilk nokta olarak eklenmesi halinde, odanın üç duvarı “işaretlenir” ve bu duvarlara paralel boru oluşturulur.


Bunun nedeni, programın, ilk noktadan diğer iki nokta ile tanımlanan paralel çizgiye dikey bir çizgi çizmesidir.

Noktalara paralel boru: Kullanıcı tarafından tanımlanan noktalara paralel olarak (otomatik kenetleme ile desteklenen) bu noktalarla tanımlanan kıvrımlı çizgiye olan mesafede bir boru çizilir. Program, ilk noktayı ve boru çizilmesi istenen yere paralel diğer noktaları (artarda) vermenizi ister. Tüm noktalar verildiğinde (ve sağ tıklama yaptığınızda), mesafe vermeniz istenecektir.

Duvara (yada Noktalara) ve Reseptör Bağlantısına Paralel Boru: Bu, yukarıda açıklanan “Duvara paralel boru” ve “Noktalara paralel boru” komutlara benzeyen

oldukça faydalı bir komuttur bununla birlikte duvarlara yada noktalara paralel olarak çizilecek rota (boru döşemesi yada kablo demeti) üzerine bağlanacak olan reseptörlerin seçilebilmesini sağlamaktadır. Bu nedenle, 2-3 hareketle en yakın dikey sütuna bütün bir radyatör takımı yada ilgili hava-kanalına ızgaraları yada ana panoya çoklu aydınlatıcı

bağlamak mümkün olmaktadır.

- 78 - FINE - HVAC

Komut işleyişinin daha iyi anlaşılabilmesi için, reseptörleri bulunan bir banyoda boruyu duvara paralel olarak ve reseptörleri de bu hata bağlamak istediğimizi varsayalım.

"Noktalara ve reseptör bağlantısına paralel soğuk su borusu” komutunu seçin, aşağıdaki seçenekler görüntülenecektir:

Reseptör seç: Duvar üzerinde belli noktaları tanımlayarak, duvarın karşısındaki paralel düzeneğe uygulanacak olan boruya bağlanacak reseptörleri seçin.

1. noktayı gir & Sonraki noktayı gir: Boruyu çizmek istediğiniz noktaya paralel olan noktaları belirtin. Çizimde noktalar X işareti ile gösterilmiştir.

<1.00> noktasından mesafe: Eklenen noktalardan başlayarak çizilecek olan borunun baskı mesafesini mm olarak belirtin.

Program boruyu çizer ve bunu reseptörlere bağlar.

Reseptörleri mevcut hatta bağlama: Bu komut halihazırda mevcut bir rotaya (boru döşemesi yada kablo düzeneği) bağlanacak olan reseptörleri seçebilmenizi sağlar. Bu komut sizden reseptörleri ve bunların bağlanacağı hattı seçmenizi ister. Program, mevcut hat üzerinde, reseptör bağlantı noktasından dikey olarak şebeke kesitlerini çizer. Arozözlerin zemin planına yerleştirilmiş olduğunu ve bunları merkez besleme borusuna bağlamak istediğinizi varsayalım.

“Reseptörleri mevcut hatta bağla” komutunu seçtiğinizde aşağıdaki seçenekler ekrana gelecektir:

Reseptör seç: Mevcut hata bağlanmasını istediğiniz reseptörleri seçin.

Boru seç: Bunların bağlanmasını istediğiniz boruyu seçin.

Bunların ardından program reseptörleri otomatik olarak merkezi boruya bağlar.

Çoklu borular: Bu komut çoklu paralel, giriş yada dönüş, sıcak yada soğuk su borularının, vs. çizimini destekler.

Yukarıda açıklanan komutlar şebeke çizimi ile ilgili olarak neredeyse tüm uygulamalarda kullanılabilmektedir. Bundan başka her uygulamaya ait bölümde açıklanan ve analiz edilen uygulamaya bağlı pek çok özel komut da bulunmaktadır (örn. yakıt).


4.5.7 Mevcut şebekenin düzenlenmesi Kullanıcı AutoCAD komutlarını kullanarak mevcut şebekeyi kolaylıkla yeniden düzenleyebilir ve program bu şebekeyi tanımlamaya devam eder. Bu şekilde herhangi bir şebeke kesitinin kopyalanması, taşınması yada silinmesi sağlanır. AutoCAD yada IntelliCAD “gripleri” faydalılığı tarafından sağlanan kullanışlılığı da vurgulanması gereklidir (örn. iki borunun karşılıklı bitişme noktasının taşınması, vs.).

Çizim esnasında aşağıda açıklanan kurallara uyulmalıdır: Reseptörleri besleyen borular (radyatörler/ızgaralar/elektrikli aygıtlar,vs.) bu reseptörlerin temas noktalarına bağlanmalıdır. Açıkça ifade edilmesi gerekirse, bir temas noktasına yalnızca tek bir boru bağlanmalıdır. Zemin planında “yıldızlar” şeklinde görüntülenen temas noktası bağlantısı, farenin orta düğmesine tıklanması (3-düğmeli fare) yada Shift tuşuna basılı tutularak farenin sağ tuşuna basılması ile (2 düğmeli fare) etkinleştirilebilen AutoCAD “kenetle” fonksiyonu ile gerçekleştirilebilir. Bu nedenle, boru çizerken farenin orta düğmesine bastığınızda, “temas noktasının” seçildiği bir sonraki ekran görüntülenecektir (İngilizce menüde NODE seçeneği). Reseptör üzerinde birden fazla temas noktasının bulunması halinde, su şebekesi örneğinde olduğu gibi (soğuk ve sıcak su), bu durumda her bir temas noktası, iki temas noktasından hangisinin seçili olduğuna bakılmaksızın (şebeke temas noktasını otomatik olarak tanımlayacaktır bu sıcak su borusunun bittiği nokta olup, bu temas noktası otomatik olarak reseptörün sıcak su beslemesi olacaktır) ilgili şebeke için kullanılır.

Boru döşemesi dallara ayrılarak, döngü oluşturmadığı sürece bu şekilde uzayıp gidebilir ancak gerçekte bunun uygulanabilmesi pek de mümkün değildir. Bununla birlikte herhangi bir hata oluştuğunda, program (tanımlama prosedürü esnasında) tüm kontrolleri gerçekleştirerek, hatayı ve konumunu kullanıcıya bildirecektir. “tanımlama” öncesindeki gerekli adımlardan biri de şebekenin başladığı (a) noktasının tanımlanmasıdır, bu besleme noktasıdır (a). Gerçekte, bu nokta su besleme mastarlarına, ısıtma sirkülatörüne, ana elektrik panosuna ve benzerlerine karşılık gelmektedir. Bu nokta ekranda kare işareti olarak görüntülenir (şekle bakınız). İki farklı şebeke bulunması halinde (örn. su tesisatındaki sıcak ve soğuk su şebekeleri) her şebeke için farklı işaret taşıyan ilgili besleme noktaları tanımlanmalıdır. Özellikle su tesisatında, ısıtıcılara ve kazanlara giden sıcak su besleme noktaları tanımlanmalıdır. Genel olarak, her uygulamada, menüler herhangi bir tesisat çizimi esnasında kullanıcının rahatlıkla yönlendirilebilmesini sağlayan özel uygulama seçeneklerine sahiptir. Tesisat çizimi esnasında yapılması gereken işlem sırası ile ilgili herhangi bir sınırlama bulunmamasına karşın, aşağıdaki sıralamanın izlenmesi tavsiye edilmektedir:

1. Reseptör Yerleşimi (radyatörler, hidrolik reseptörler, ızgaralar vs.)

2. Boru döşemesi sütunlarının çizimi

3. Yatay kesitlerin çizimi

4. Besleme nokta(lar)ının tanımlanması

5. Şebeke Tanımlama

- 80 - FINE - HVAC

Program reseptör beslemelerini (hidrolik reseptörler, elektrikli reseptörler, gaz aygıtları, vb.) sayısal kitaplık içerisindeki özellikleri ile birlikte algılar. Ayrıca, ısıtma ve klima uygulamalarında her bir alan üzerindeki yükü otomatik olarak algılar ve bunu ilgili radyatörlere yada birimlere (FCUlar için) veya ızgaralara (hava kanalları için) eşit olarak dağıtır. Bu dağıtım kullanıcının istediği şekilde hesaplama ortamı üzerinden değiştirilebilir.

4.6 Reseptörler"Reseptörler"in seçilmesi herhangi bir tesisata ait reseptörlerin (Tek-borulu ve İkiz-borulu Sistemdeki radyatörler, Elektrik kablo tesisatındaki Elektrik Reseptörleri ve bunun gibi) slaytlar şeklinde görüldüğü ekranı açar. Herhangi bir tesisatın reseptörlerinin genelde ekrana sığması mümkün olmadığından, diğer reseptörlerin görüntülenebildiği sonraki sayfalara atlamak mümkündür.

Örnek: “Tek Borulu Sistem”de, “Reseptörler” seçimi, kullanıcının zemin planına yerleştirilmesini istediği Radyatörü seçeceği aşağıdaki ekrana yönlendirilmesini sağlar.

Reseptör yerleşimi aşağıdaki adımların izlenmesi ile kolayca gerçekleştirilebilir:

1. Reseptör (radyatör) ekranında bir reseptör (radyatör) seçin, <Enter> tuşuna daha sonra da "OK" tuşuna basın (yada alternatif olarak çift tıklayın). Bunun ardından reseptörün zemin planı üzerinde grafik imleci ile birlikte hareket ettiğini göreceksiniz.

2. Fareyi doğru şekilde hareket ettirmeniz halinde, reseptör, temel noktası (grafik imlecinin artısı ile çakışan) istenen noktaya yerleştirilebilecek şekilde taşınabilir.Seçiminiz teyit etmek için sağ tıklama yapın.

3. Fareyi yeniden hareket ettirmeniz halinde, reseptör temel nokta etrafında dönecektir. Bu şekilde, reseptörün erleştirilmesini istediğiniz açıyı onaylarsanız (yeniden sağ tıklama ile), reseptör son konumunda “dondurulacak”tır.

Yukarıdaki prosedür AutoCAD (yada IntelliCAD) blok ekleme prosedürünün tam olarak aynı olup tek farkı çizimi büyütmek yada küçültmek gerekmemesidir.


Zemin planı üzerine tüm planı olduğu gibi yalnızca bunun temas noktalarını da ekleyip, yerleştirebileceğinizin de vurgulanması gereklidir. Bu, mevcut zemin planı üzerinde çizilmiş hidrolik reseptörler bulunduğu ve bunların yeniden çizilmesine gerek bulunmayıp, yalnızca temas noktalarının taşınması ve böylece ilgili beslemelere ait bilgilerin alınabilmesinin mümkün olduğu durumlarda oldukça önemli bir özelliktir. Tüm reseptörün yada yalnızca temas noktalarının seçilmesi reseptör ekranının üst tarafında bulunan ve farenin gerektiği şekilde hareket ettirilmesi ile etkinleştirilebilen ilgili göstergeler ile mümkün olacaktır.

Not: Reseptör slaytlarında isimler “kesik” olabileceğinden, iletişim kutusunun üst tarafında seçilen reseptörün tam adıyla birlikte “Geçerli sembol” göstergesi bulunur.

Reseptörün çizim yüksekliği ile ilgili olarak, reseptörlerin daima geçerli yükseklikte çizilmesi gerektiği hatırlatılmalıdır. Geçerli yükseklik “Yükseklik Değiştir” komutu ile değiştirilebilir.

Örnek: Izgaranın yerden 2,85 m. yüksekliğe çizilmesi gerektiğini varsayalım. “Yükseklik Değiştir”i seçtikten yada komut satırına “elev” komutunu yazarak bunu çalıştırdıktan ve 2,85 değerini girdikten sonra ızgara üzerindeki reseptör ekranında <Enter> tuşuna ve sonra da “OK” tuşuna basın (yada alternatif olarak çift tıklayın). Bunun ardından ızgaranın grafik imleci ile birlikte zemin planı üzerinde hareket ettiğini görürsünüz.

Fareyi doğru şekilde hareket ettirmeniz halinde, ızgara, temel noktası (grafik imlecinin artısı ile çakışan) ilgili noktaya yerleştirilebilecek şekilde taşınabilir.

- 82 - FINE - HVAC

Şimdi fareyi hareket ettirmeniz halinde, ızgaranın temel nokta etrafında döndüğünü görebilirsiniz. Bu şekilde, reseptörü yerleştirmek istediğiniz açıyı teyit ettiğinizde, ızgara nihai konumunda görüntülenecektir.

Mimari zemin planında halihazırda mevcut bulunması halinde (Mimar tarafından çizilmiş olması halinde) reseptörün tamamının çizilmeyip, yalnızca reseptör seçim penceresinin üst tarafında bulunan “Sadece Temas Noktaları” göstergesinin etkinleştirilmesi ile bunun uygun konuma yerleştirilmesi için sadece reseptör temas noktasının seçilmesi mümkündür.


Reseptör çizimi yukarıda açıklanmıştır. Ayrıca bu komutun aşağıda açıklanmış olan iki uzantısı daha bulunmaktadır:

Izgarada birden fazla reseptör çizmek: Bazı uygulamalarda (Hava kanalları, Elektrik) ızgaralardan, aydınlatıcılardan, vs. ızgara çizmek de mümkündür böylece daha az sayıda hareketle detaylı zemin planları hazırlanır. Aynı göre, “Plus” menüsünde bulunan “Semboller ızgarası” komutu ile de gerçekleştirilebilir ancak bu durumda reseptörün çizime önceden yerleştirilmesi gereklidir.

Otomatik reseptör Çizimi: Bazı uygulamalarda reseptörlerin zemin planında otomatik olarak çizilmesi mümkündür, açıklamak gerekirse alanlara radyatör yada fan coil çizimi yada alanların merkezine ızgara yada aydınlatıcıların çizimi. Program ilgili reseptörleri otomatik olarak çizer ve kullanıcı daha sonra bunlar üzerinde istediği değişikliği yapabilir (örn. taşı, sil,vs.).

4.7 Aksesuarlar"Aksesuarlar" komutu çizimlere eklenecek olan aksesuarların seçilmesinde kullanılmakta olup, aynen reseptörlere de uygulanabilmektedir.

Örnek: İkiz Borulu Sistem uygulamasında, aksesuarlar ekranı aşağıdaki gibidir:

Şebekenin tanımlanabilmesi için aksesuarların boru döşemesinin bağlanacak olduğu “temas noktalarına” sahip olması gerektiğini vurgulamamız gerekir. Bir sembol birden fazla temas noktasına (örn. toplaç) sahip olabilir bu durumda aksesuar “Ağ Tanıma”da birleşme noktası olarak numaralandırılır. Aslında program çizgi üzerine bir sembol eklendiğinde çizgiyi otomatik olarak kesebilme özelliğine sahiptir. Bu özellik “Boru Frenle” aksesuar kutusu göstergesi ile tanımlanmıştır. Bu seçenek etkinleştirildiğinde, program aksesuar yerleştirildikten sonra boruyu otomatik olarak “Frenler”.

- 84 - FINE - HVAC

Bunun yanı sıra, aynı kutu içerisinde, aksesuarın başlangıçta yerleştirilmiş olduğu yere göre mi taşınacağını (böylece paralel olarak ve borunun üzerine yerleştirilir) yoksa borunun mu taşınacağını (böylece aksesuar eklenebilir) tanımlayan “Sembol Taşı” göstergesi de bulunmaktadır. Birkaç denemeden sonra kullanıcı bu özelliklerin işleyişini ve faydalarını kolayca anlayacaktır.

Örnek: Soğuk su borusuna bir supap yerleştirilmesi gerektiğini varsayalım. Öncelikle, aksesuarlar ekranında üst kısımda bulunan “Boru Frenle” ve “Sembol Taşı” seçeneklerini etkinleştirin.

Bunun ardından, fare ile ilgili konumdaki musluğu seçin ve "OK" tuşuna basın. Aşağıdaki ekranda görüleceği gibi, program sizden görüntülenen çerçeve üzerinden fareyi kullanarak sembolü yerleştireceğiniz boruyu belirtmenizi ister (boruya “temas edilecek” olan nokta önemli değildir).


Boru belirlendiğinde, seçilen aksesuarın grafik imleci üzerinde görüntüleneceği aşağıdaki ekran açılırken program sizden aksesuarın boru üzerindeki konumunu teyit etmenizi ister (bunun borunun üzerinde yada yakınında olması gerekli değildir ancak aksesuarın yerleştirilmesini istediğiniz “yükseklikte” olması yeterlidir).

Aksesuarın yerleştirildiği ve borunun aksesuarın temas noktaları arasında “kesildiği” bir sonraki ekranda sonucu görmek için farenin sağ tuşuna basınız.

Not: Program açıları ve teleri boru döşemesi yönüne göre otomatik olarak tanımlar (ve hesaplama ortamı otomatik olarak güncellenir), bu nedenle çizimde görüntülenmelerini istemediğiniz sürece açı ve te biçimli parçaları eklemenize gerek yoktur.

- 86 - FINE - HVAC

4.8 Semboller (Symbols)"Semboller" ilgili tesisatta kullanılabilecek çeşitli genel semboller, konfigürasyonlar (örn. kalorifer kazanı alanları, yüksek basınç üniteleri) ve diğer çizimlerden oluşur.

Örnek. Su tesisatı için yüksek basınç birimi seçimi. "Semboller" seçeneğinden, "Detaylar"ın seçilmesi ile aşağıda görülen "Detaylar" ekranı açılır.

İlk (Kalorifer Kazanı- Soğutucu- Soğutma Kulesi) detayın seçilmesi ile aşağıda görülen ekran açılır.


4.9 Genel Semboller“Genel Semboller” seçeneği, kullanıcının değişik faydalı çizimleri kaydedebildiği (ve geri çağırabildiği) alt kitaplıklardan oluşan genel sembol kitaplığını “açar”. Bu kitaplıklarla diğer program kitaplıkları arasındaki fark burada sayısal verilere herhangi bir bağlantı olmayıp, bunların yalnızca çizimleri içeriyor olmasıdır.

Örnek. Yukarı-aşağı oklara göz atmak istediğinizi varsayalım. Bunun için “oklar” adlı genel sembollerden 1 numaralı kitaplığı girin bunun ardından ekranda kitaplıkta bununla ilgili sembolleri görüntüleyebilirsiniz (kitaplığın tüm “sayfalarını” izleyebilmek için <İleri> ve <Geri> tuşlarını kullanın).

4.10 Şebeke Tanıma ve Numaralandırma Şebeke geçerli kurallara uygun olarak çizildiğinden ve besleme noktası tanımlandığından “Ağ Tanıma” seçeneği şebekeyi istenen standart şablona dönüştürür ve hesaplama çalışma sayfalarını buna uygun olarak günceller. Güncelleme esnasında, zemin planı üzerinde birleşme noktaları ve reseptörler numaralandırılır.

Notlar:1. Herhangi bir reseptörün numaralandırılmamış olması onun şebekeye bağlı olmadığı anlamına gelir.

2. Herhangi bir şebeke kesitinin farklı renkte olması halinde, bu kesit şebekeye bağlanamaz. Bunu bağlayın yada bir önceki boru ile bağlanma noktasında “Seçilen noktada kır”ı seçin.

3. Birleşme noktaları program tarafından 4MS1 yazıyüzü (font) ile numaralandırılırlar. Karakter büyüklüğünü yada yazıyüzü tipini değiştirmek istemeniz halinde AutoCAD üzerinden NODE.DWG dosyasını açmanız ve blok niteliklerini düzenlemeniz gerekir.

4. Kullanıcının, birleşme noktası yada reseptör numarasını taşımak istemesi halinde bunu AutoCAD grib özelliği ile yapabilir. Numarayı döndürmek istemesi halinde ise tek bir sayı seçili iken AutoCAD DDATTDEF komutunu kullanarak bunu gerçekleştirebilir.

- 88 - FINE - HVAC

Bununla birlikte, sayıların döndürülmesi CNA komutu ile çok daha kolay yapılabilir (yada PLUS menüsünde, Metin alt-seçeneklerinden). Bu şekilde, bazı reseptör yada aksesuarların numaralandırma metni açısını değiştirmek istediğinizde, PLUS üzerinde “Metin->Numaralandırmayı Değiştir” komutunu çalıştırın, program sizden reseptör yada aksesuarların numaraları için daha sonra değiştireceğiniz "Karakter Büyüklüğü"nü seçmenizi isteyecektir (örn. (CNA45) 45° dönüş için). Bunun ardından, program sizden numaralandırma karakter büyüklüğünü değiştirmek istediğiniz reseptör yada aksesuarları seçmenizi ister. Tüm reseptör yada aksesuarları seçmek istemeniz halinde, “nesneleri seç” komut istemine TÜMÜ yazın. Şunu da belirtmemiz gerekir ki, numaralandırma açısının değiştirilmesi halinde tanımlama prosedürü tekrarlansa dahi bu aynen bu şekilde tutulacaktır.

4.11 Hesaplamalar“Hesaplamalar” seçeneği sizi ilgili hesaplama ortamına yönlendirecektir (ADAPT/FCALC) bunun anlamı FINE daima açık kalırken geçerli uygulama penceresinin otomatik olarak “açılmasıdır” (örn. İkiz-boru için aşağıdaki pencere gösterilir).

Çizimlerden veri aktarabilmek için, geçerli uygulamanın “Dosyalar” menüsünde “Çizim Üzerinden Güncelle” seçilmelidir (İlgili hesaplamaları gerçekleştirmek için “Hesaplasın mı” sorusu görüldüğünde “Evet” olarak cevaplamanız gerekmektedir). Artık bundan sonra, ilgili uygulama için ADAPT/FCALC Kullanıcı Kılavuzunda belirtilen tüm özellikleri uygulayın. Kesitlerin numaralarının, şebeke kesitlerinin uzunluklarının, beslemeleri ve aksesuarları ile birlikte reseptörlerin (boru döşemesi rotasından) hesaplama çalışma sayfalarına aktarıldığını not edin. Özellikle ısıtma ve Soğutma için, radyatörlerin (yada klimada fan coil’ler – ızgaralar) yükleri (sırasıyla ısıtma yada soğutma yükleri) otomatik olarak aktarılır. Bu son durumda, aynı alanda birden fazla radyatör olduğundan (fan coil’ler / ızgaralar) yükler eşit olarak dağıtılır (örn. iki radyatör varsa ve alan yükü 2000 kkal/s ise, her bir radyatör otomatik olarak 1000 kkal/s yük alacaktır). Elbette kullanıcı, eğer isterse, herhangi bir değişiklik yapmak üzere hesaplamalara müdahale edebilir.


Örnek: Su şebekesi zemin planı tanımlandığında, “Hesaplamalar” sizi aşağıdaki ekranda görülen ilgili hesaplama ortamına yönlendirir.

4.12 Çizim GüncellemesiBu seçenek, zemin planlarının hesaplamalara göre istenen büyüklükte (boru çapı, radyatörler/FCU ve ızgaraların tipleri-çıkışları, vs.) otomatik olarak güncellenmesi için kullanılır. Bu bilgi kullanıcının müdahale edebileceği tanımlanan katmanda yukarıda açıklanan toplam katman yönetimine uygun olarak otomatik olarak kaydedilir.

Not: Kurulmuş olan katmana ilk olarak uygulamanın adı (örn. Tek Borulu Sistem için MSOL), ikinci olarak katın adı (örn. ilk kat için FL001, ikinci kat için FL002, vb.), ve üçüncü olarak da “BOYUTLAR” verilir. Bu nedenle, Tek Borulu Sistem ve birinci kat için boru ebatları "MSOL_FL001_DIMENSIONS" katmanında bulunur. Böylece, yukarıdaki katmana müdahale ederek, rengini yazı karakteri tipini, vs. değiştirebilirsiniz.

Örnek: Yukarıda açıklanan tahliye şebekesi zemin planının güncellenmesi her bir kesit için ilgili hesaplama kolonu sonuçları ile birlikte boruların boyutlarını da otomatik olarak güncelleyecektir.

4.13 Gösterge“Gösterge” seçeneği, belli bir projede kullanılmış olan tüm sembollerle birlikte bir gösterge oluşturur. Bunu seçtiğinizde, program Göstergenin eklenmesini istediğiniz konumu sorar. Konumu belirtmek için fareyi kullanın, gösterge otomatik olarak ekranda konum noktasının tam altında görüntülenecektir.

4.14 Dikey DiyagramBu seçenek tesisatın dikey diyagramının otomatik olarak oluşturulması ve birkaç saniye içerisinde ekranda görüntülenebilmesinde kullanılır. Halihazırda dikey diyagram bulunması halinde, program size bunu güncellemek isteyip istemediğinizi sorar. Dikey diyagramın yaratılabilmesi için, bir şebeke çizip tanımlamanız ve hesaplama çalışma sayfalarını girmeniz gerektiği son derece açıktır, böylece program dikey diyagram oluşturulması için gerekli tüm verilere (boru ebatları, birleşim noktaları numaraları, vb.) sahip olacaktır.

“Yarat” komutu ile ekranda dikey diyagram yöneticisi penceresi açılır:

- 90 - FINE - HVAC

Bu pencere iki bölümden oluşur:- Şebeke ağacına sahip bölüm- Dikey diyagrama sahip bölüm Kullanıcı aşağıda gösterilen simgelerle (komutlar) diyagram çıktılarına müdahale edebilir:

Şebekenin çeşitli dallarını seçili kılar yada seçimi kaldırır.

Dikey diyagram üzerinde şebeke sütunlarının sırasını değiştirir

Dikey sütunlar üzerinde alt şebeke bağlantı yönünü değiştirir (sağ yada sol)

Her bir düğüm bilgisini okur.

Alt şebekeleri tanımlar

Yukarıdaki simgelerin yardımı ile dikey diyagram üzerinde yapılan değişiklikler pencerenin ikinci bölümünde gerçek zamanlı olarak ekrana getirilir. Bu pencerenin üst tarafında da diyagramın işlenmesinde kullanılabilecek bazı simgeler bulunmaktadır:

Düğmenin basılı tutulması ile çizimin seçili düğümü üzerinde sarı bir ok görüntülenir. Gerçek zamanlı kaydırma.

Gerçek zamanlı uzaklaştır/yakınlaştır.


Zum penceresi.

Genişletilmiş uzaklaştır/yakınlaştır

Bunun yanı sıra, üst sol kenarda ekranın görüntüsü ile ilgili olarak yapılacak işlemlere ait simgeler bulunmaktadır. Açıklamak gerekirse:

Pencerenin sol tarafını gizler

Şebeke ağacı sol tarafta (düzenlenebilir) ve diyagram çizimi sağ tarafta görüntülenir. Seviye adları düzenlenebilir yükseklikleri ile birlikte sol tarafta ve diyagram sağ tarafta görüntülenir. Çeşitli alt şebekeler sol tarafta (tanımlamaları ve dikey sütuna göre olan konumları ile) ve diyagram sağ tarafta görüntülenir. Reseptörlerin seri numaraları sol tarafta ve diyagram sağ tarafta görüntülenir.Katmanlar nitelikleri ile birlikte sol tarafta ve diyagram sağ tarafta görüntülenir.Şebeke ağacının herhangi bir düğümüne “aktarılırız”.

Son olarak dikey diyagramın aşlatılması, yeniden oluşturulması ve çizim parametrelerinin tanımlanması için birkaç seçenek bulunmaktadır. Özellikle, bu parametreler uygulamaya bağlı olup, aşağıdaki seçenekleri içermektedir: Katmanlar:

Kullanıcı çizim ölçeğini, çeşitli katmanlara karşılık gelen renkleri ve dikey diyagram üzerinde yerleştirilen metin yüksekliğini (kağıda çizildiğinde mm biriminden) tanımlayabilir. Çizim boyutları:

- 92 - FINE - HVAC

Diyagramın yaratılmasında göz önünde bulundurulacak olan çizim boyutları ayrıca kağıt üzerinde mm çizimle tanımlanır. Bloklar:

Burada her uygulama için farklı şebeke başlangıç noktası ve tablo türleri tanımlanabilir. Kullanıcı bir dizi dwg çizimi arasından seçim yapabilir. Diğerleri:


Dikey diyagram formu ile ilgili olarak bir dizi nitelik tanımlanır, bunlar; Sütunların yoğunlaşması

Üzerlerinde bulunan düğümün toplaç olarak değerlendirileceği dal sayısı

z yüksekliği bilgisinin diyagram yaratılmasında göz önünde bulundurulup bulundurulmayacağı

Dikey diyagram üzerindeki alt şebeke borularının reseptör üzerine mi yoksa altına mı yerleştirileceği

Son olarak, dikey diyagram yöneticisi ile ilgili düzenleme prosedürü esnasında herhangi bir hata oluşması halinde programın ilgili mesaj ve uyarıları vereceği de belirtilmelidir.

Kitaplık Sembolleri Kitaplık sembollerinin çizim bilgileri çizim içinde bloklar halinde saklanır. Bu şekilde, bloğun varlığı bize aşağıdaki tabloya göre sembolün tipi ve çizim üzerinde bulunan bazı elemanların konumu hakkında bilgi verir:

- 94 - FINE - HVAC

ORIO Bir çizimde en az 2 ORIO blok bulunmalıdır. GRD Bu blok bize “y” ekseni referansını verir, bu şekilde bir seviyeye ait

tüm semboller, GRD seviye yüksekliği ile birlikte “y” boyunca tanımlanacak şekilde yerleştirilirler.

PK Soğuk su akışı.PZ Sıcak su akışı PTOUT Su çıkışı PTIN Su girişi

KATMANLAR SYMBOLS Reseptör sembolleriPIPES_1 Ana şebeke boruları PIPES_2 İkincil şebeke boruları ATTRIBS Çaplar (yada ebatlar) NUMBERS Şebeke numaralamaLEVEL_LINES Seviye çizgisi LEVEL_TEXTS Seviye metni SPACE_LINES Alan tanımlama isimleri satırıSPACE_TEXTS Alan tanımı isimleri

Not: Dikey diyagram çizim dosyalarının isimleri program tarafından otomatik olarak aşağıdaki şekilde tanımlanır: Proje Adı + XV + . + DWG, burada X uygulamaya bağlı olarak herhangi bir karakteri gösterir. Örneğin TEST1DV.DWG bunun anlamı TEST1.bld projesinin ikiz boru uygulamasının dikey diyagramı olduğudur.

4.15 Kitaplık Yönetimi"Uygulama Kitaplık Yönetimi" seçeneği “Sayısal veriler” ve “Çizim verileri” seçeneklerini içeren bir alt menüye yönlendirme yapar. İlk seçenek malzemelerin tüm sayısal verilerini içeren kitaplıklara ve FINE ile ADAPT kitaplıklarının organizasyonuna (ADAPT-FCALC hesaplamaları cildinde “Kitaplıklar” ile ilgili bölüme bakın) yönlendirme yapar. "Çizimler" seçeneği her bir uygulama ile ilgili olarak aşağıdaki verilerin görülebildiği iletişim kutusuna yönlendirme yapar:


Sembol türü: Bu sembolün ait olduğu kategori türüdür (örn. aksesuar, reseptörler, yüksek basınç ünitesi, konfigürasyonlar, vs.)

Sembol konumu: Sayısal veri kitaplığının yanı sıra çizimler içerisinde kitaplığa eklemek yada görüntülemek istediğiniz sembolün konumunu gösterir.

Sembol adı: Bu “sayısal veri” kitaplıklarında kayıtlıdır. Ekranın sağ tarafında slaytın kitaplık içerisinde bir konuma yerleştirilmesini sağlayan bir dizi komut bulunur. Daha ayrıntılı olarak:

Kayar Ekran: Kayar ekran çizim içerisinde dinamik uzaklaştırma/yakınlaştırma yapılmasını sağlar. İlk olarak çizimin tamamında “tümünü uzaklaştır/yakınlaştır” işlevini gerçekleştirir. Bunun ardından, uzaklaştır/yakınlaştır özelliği kullanılarak slayt olarak kaydedilmesi istenen ekranın tanımlanması mümkündür. Bu elverişliliği özellikle aynı zamanda bir çok sembolün eklenmesi istendiğinde oldukça faydalıdır.

Slayt Gir: Bu seçenek geçerli ekranın slayt olarak kaydedilmesini sağlar. Sol tarafta bulunan bir dizi komut blok tanımlamanızı ve bunu kitaplığa yerleştirmenizi sağlar. Aşağıda verilen sıra ile izlenmesi gereken aşağıdaki komutlardan oluşur:

Düğüm Numarası: Reseptör numarasının gösterilmesi gereken konumun yanı sıra yazı tipini ve yüksekliği tanımlar (yada reseptör konumunu verdikten sonra iki kez <Enter> tuşuna basın).

- 96 - FINE - HVAC

Temas Noktası: Reseptör temas noktalarını (bağlantı noktaları) ekler ve yerleştirir.

Dikkat! Nihai çizimler üzerinde temas noktalarının basılmasını istemiyorsanız, AutoCAD “Katman Yöneticisi”nde “temas noktaları” katmanının etkinliği kaldırılmalıdır (“Dondur”u seç).

Ekleme Noktası: Çizimin yerleştirileceği yere göre nokta belirleyin.

Nesne(ler)i Seç: Çiziminizin hangi nesnelerinin Bloğu oluşturacağını seçin. Sembolün bir reseptör yada aksesuarı temsil etmesi halinde, reseptör niteliklerinin yanı sıra reseptör t noktalarının (temas noktaları) da tanımlanması gerektiği de hatırlatılmalıdır.

Çizim Gir: Seçili bloğu ilgili kitaplık dizinine kaydetmek üzere bu komutu çalıştırın.

Not: X uygulamasının çizim kitaplıkları \AFINE14\LIBS\DWG\DBX dizininde bulunmaktadır. Örneğin X=C olan Tek Borulu Sistem uygulamasında (İkiz Borulu Sistem uygulamasında olduğu gibi) çizimler \AFINE14\LIBS\DWG\DBC dizinine kaydedilirler ve aşağıdaki şekilde adlandırılırlar:

GC1_a??.DWG, aksesuarlar 1,2,3,..,?? vs. çizimleri için

GC3_a??.DWG, radyatörler 1,2,3,..,?? vs. çizimleri için

GC3_c??.DWG, reseptörler 1,2,3,..,?? vs. bağlantı noktaları için

Bu arada, X uygulamasının sayısal veri kitaplıklarının da \4M\LIBS\DATAF\DBX*.* dizininde bulunduğunu not ediniz, örn. Tek Borulu Sistem uygulamasının sayısal veri kitaplıkları \4M\LIBS\DATAF\DBC*.* dizininde bulunur ve bu şekilde devam eder.

"Genel Semboller" seçeneği, temas noktası dışında yukarıda açıklanan her tür yönetim özelliğinin kullanılabilir durumda olduğu mevcut çizim gruplarının bulunduğu alt menülere yönlendirme yapar. Bunun yanı sıra, kullanıcı menüde ilgili konumu girerek sembol adını direk olarak tanımlayabilir (adın sayısal veri çalışma kağıdında okunduğu uygulama kitaplıklarının aksine).

Not: Reseptörler ve aksesuarlara ait sembollerden başka, her uygulamada bazı detaylar bulunur (ikinci seçenek olan “Detaylar”a bakınız). Bununla birlikte, FINE’ın kullanılabilir her detayının programın kurulması esnasında PC’ye yüklenmesi halinde, sabit diske çok büyük sayıda dosya yüklenmiş olacaktır. Bunun önlenebilmesi için, başlangıçta yalnızca çok daha temel detaylar yüklenir. O nedenle, paketin kullanıcısı program CD’si içerisinde kaydedilmiş tüm detayları gözen geçirip, üzerinde çalıştığı uygulamalar için gerekli olanları seçip bunları kendisi bir araya getirebilir. Özellikle “leptomer” dizininde eşit sayıda DWG dosyasına karşılık gelen 200’ün üzerinde detay bulunmaktadır. Kullanıcı bunları ekrandan izleyebilir (CD üzerinde çalışırken direk olarak “Aç” komutunu seçerek) ve bunlardan bazılarını bilgisayarı üzerinde bulunan program kitaplıklarına kaydetmek istediğinde yukarıda açıklanan prosedürleri takip edebilir.


5. AutoNET: Şebeke Tesisatları

Bir önceki bölümde AutoNET seçenek grubu genel olarak açıklanmış ve çizim ve Mekanik tesisatların hesaplanması ile ilgili tüm komut ve faydaları da gösterilmişti.

Bu bölümde her uygulamanın belli özellikleri ile ilgili AutoNET komutları açıklanmıştır, bunun anlamı genel niteliklerin analizinin yapılmış olması ve her bir tesisat şebekesinde uygulanan özel niteliklerin üzerinde durulduğudur. Doğal olarak, bir önceki bölümde de üzerinde durulduğu gibi, AutoNET, kullanıcıya paketi öğrenmesi ve kullanabilmesi için yardımcı olan genel bir çizim yöntemini adapte etmektedir. Bununla birlikte, her uygulamanın genel bir çerçeve içerisinde değerlendirilmesi mümkün olmayan belli bazı karakteristik özellikleri bulunduğu da son derece açıktır (örn. tek borulu sistem devreleri, hava kanallarının iki yada üç boyutlu çizimleri, tahliye sifonları, vs.). Bu bölümde bazı belli karakteristikler açıklanmıştır. Bununla beraber, bunların tam olarak anlaşılabilmesi için öncelikle 4. Bölümde bulunan genel AutoNET özelliklerini incelemelisiniz.

Bu nedenle, her bir uygulamanın karakteristik özellikleri AutoNET uygulama menüsünde bulunan uygulamaların sırasına göre aşağıdaki bölümlerde açıklanmıştır. Her şeyden önce, referans olarak kullanılabilecek belli bir örnek verilmesi faydalı olacaktır.

5.1 Genel ÖrnekBu bölümde verilen genel örnek kullanıcının Bölüm 4’ün içeriğini uygulamalı olarak anlamasına ve ileriki bölümlerde açıklanacak olan konulara daha hızlı bir şekilde adapte olabilmesine yardımcı olacaktır. Örneğin sadeleştirilebilmesi için yalnızca daha basit olan boru komutlarının kullanıldığını göz önünde bulundurunuz. Bununla beraber, kullanıcı daha sonra “duvara paralel”, “noktalara paralel” gibi daha kompleks (ancak daha kesin) komutları da deneyebilir.

Bu özel örnek aşağıdaki zemin planının basit boru döşemesi tesisatını ele almaktadır:

FINE – HVAC - 99-

Bunun iki katlı bir binanın ilk katının zemin planı olduğunu ve “Bina Tanımı” içinde 0,00 ve 3,00 m değerlerinin verilmiş olduğunu varsayalım.

“elev” komutunu çalıştırıp, komut satırında geçerli yükseklik olarak 0,15 yazmanız halinde, 0.15 m seviyesine aktarılacaksınız. Bunun ardından Reseptör listesinden iki radyatör seçin ve bunları Bölüm 5’de açıklandığı şekilde yerleştirin. Komut satırında 1.10 yazın ve bir kez daha "elev" komutunu çalıştırarak bir başka radyatör seçin (banyo için). Şu ana kadar reseptörler uygun seviyelere yerleştirilmiş oldu.

Boru döşemesini çizmeye devam edin. “Boru” komutunu seçmeden önce, “elev” komutunu çalıştırın ve çizime başlamak için yükseklik olarak 2.30 değerini girin.

- 100 - FINE - HVAC

2.30 m seviyesine “yükselmek” için komut satırında @0,0,2.30 yazın ve duvara dikey ve paralel olarak devam edin ( “Ortho” komutunun etkinleştirilmesi faydalı olacaktır). Radyatör bağlantı noktasına ulaşır ulaşmaz, yatay kesiti sonlandırmak için sol tıklama yaptıktan sonra, “Bağlantı noktası” kenetleme özelliğini etkinleştirin ve yıldıza – cihazın bağlantı noktası - hedeflenerek yeniden sol tıklama yapın. Son olarak, boru döşemesi çizimini bitirmek üzere sağ tıklama yapın çünkü boru radyatörde sona erecektir.

“Boru” komutunu yeniden çalıştırın (son komut farenin sağ tuşunun kullanılması ile tekrar edilebilir, bu nedenle bunun menüden seçilmesine gerek yoktur) ve ana borudan odaya kadar olan kesiti çizin. Daha sonra, radyatör bağlantı noktasından (kenetleme ile) yatay boruya kadar (“dikme” kenetleme ile) “Boru” komutunu çalıştırın. Geriye odadaki diğer radyatör kaldı.

FINE – HVAC - 101-

Kenetle özelliğini kullanmak için aynı zamanda uzaklaştır/yakınlaştır da yapabilirsiniz.

Bir önceki ekrana geri dönmek için “Uzaklaştır-yakınlaştır/Önceki”ni seçin ve bir sonraki radyatörün bağlantı noktasında duruncaya dek boru döşemesini duvarlara paralel olarak çizmeye devam edin. Tüm bunların ardından, yaratılan zemin planı aşağıda gösterilmiştir:

- 102 - FINE - HVAC

“3 Boyutlu Görünüm” komutunu çalıştırıp, “Katman Yönetimi” komutu üzerinden “Duvarlar-Mesnetler” katmanının etkinliği kaldırıldığında duvarlar kaldırılmış olacağından daha iyi izlenebilecek ve görüntülenecek ekran aşağıdaki gibi olacaktır:

Tesisatın tamamlanması için yapılması gereken tek şey daha sonra şebeke tanımlanmasının mümkün olabilmesi için bir besleme noktası tanımlamaktır. “Besleme Noktası” komutunu çalıştırıp, borunun ilgili ucunu “Bitiş noktası” kenetleme ile işaretleyecek olursanız, boru uç noktasına besleme noktası için bir sembol (küçük kare) yerleştirilmiş olduğunu görürsünüz, bu sembol bir besleme noktasının tanımlanmış olduğunu gösterir.

Bir apartman dairesi için tesisat çizilmiş oldu. Aynı şekilde, farklı bir göstergeden başlanarak diğer apartman dairelerinin tesisatları da çizilebilir. İkinci katta da benzer bir tesisat bulunduğunu varsayalım (örn. örnek apartman dairesi). AutoNET “Kat Kopyala” komutunu çalıştırın ve tüm tesisatı seçin (“TÜMÜ” yazarak). Birinci kata ait tesisat otomatik olarak ikinci kata aktarılır. (Bunu “Bina Tanımı” seçeneği üzerinden 2. katı etkinleştirip daha sonra birinci kata dönerek de kolayca yapabilirsiniz). Kat kopyalama yalnızca şebekeler için geçerli olup, 2. kata ait mimari zemin planı olsun yada olmasın gerçekleştirilebilir (bu örnekte olduğu gibi).


Birinci kattan başlayarak mevcut olana paralel olarak yeni bir yatay kesit çizebilirsiniz bu şekilde ikinci kat göstergesi yerleştirilmiş olacaktır. Bunun ardından, borunun ikinci uç noktasından başlayarak, ikinci kata kadar yükselecek olan sütunu çizebilirsiniz. “Sütun” seçeneğini kullanın ve “İlk Yüksekliği Gir” bilgi isteminde 0 değerini (bu boru uç noktasının bulunduğu mutlak seviyedir, örn. birinci kat 1.5 m seviyesinde ve yatay boru 0 kat seviyesinde ise, 1.5 yazmalısınız) ve “İkinci Yüksekliği Gir” bilgi isteminde değeri (3+2.8) girin. Bunun ardından sütun için ok sembolü görüntülenecektir.

İkinci kata geçin (“Bina Tanımı” komutu üzerinden bunu etkinleştirerek). Sütunun ikinci kata doğru geçtiğini göreceksiniz.

Bunların ardından, “Ağ Tanıma”yı seçin bu şekilde şebeke otomatik olarak numaralandırılır.

- 104 - FINE - HVAC

Dikkat! Tanımlamanın gereği şekilde yapılmış olduğundan emin olabilmek için, birleşme noktaları ve reseptörlerin numaralandırılmış olduğunu kontrol edin. Aksi halde, sayı bulunmayan noktalardan başlayarak boru döşemesi bağlantılarını kontrol etmelisiniz. Hiç numara bulunmaması halinde, besleme noktası (şebeke başlangıç noktası) doğru bağlanmamış demektir. Bu durumda, bunu silmeli (“Sil” komutunu kullanarak) ve ilgili komutu kullanarak bunu şebeke “Uç noktası” üzerinde yeniden ayarlamalısınız.

Not: Şebeke kolu yada kollarının tanımlama öncesindeki renklerde olmaması yada bunun yerine beyaz renkte olmaları halinde bunun anlamı şebekenin geri kalanına olan bağlantıların doğru şekilde oluşturulmamış olduğudur. Bazı durumlarda, bunun anlamı beyaz renkli borunun besleme borusuna tamamen bağlanmamış olduğu yada bunun bağlanmış olmasına rağmen besleme borusunun bağlantı noktasında kesilmemiş olduğudur. Bu durumda boruyu bağlantı noktasında kesin (“Seçilen noktada kes”).

Şebekenin numaralandırılmasından sonra, hesaplama çalışma sayfasını girebilirsiniz, tanımlanan binanın Yakıt gazı uygulamasının ilgili çalışma sayfalarına aktarıldığından (yukarıdaki numaralandırmanın ardından) ve hesaplanabileceğinden emin olunuz.

Dikkat! Hesaplamaları yapabilmek için, şebeke verilerinde aynı değeri tekrar girerek de olsa (programın hesaplamayı yapmasını “sağlamak” için) en az bir parametre tanımlamalısınız (örn. boru tipi seçimi).

Çizime geri dönmeniz halinde, “Zemin Planını Güncelle” komutu hesaplanan boru çapraz kesitlerini zemin planlarınıza aktarır. Bölüm 2’de açıklanan yardımcı gripleri kullanarak, binişik sayıları kolayca taşıyabilirsiniz. Tabii, yukarıdaki veriler “metin” olarak değerlendirildiğinden bunları düzenlemek için diğer AutoCAD ve IntelliCAD komutunu da kullanabilirsiniz.

Son olarak, ikinci seçenek olan “Dikey Diyagram” ->”Yeni” tesisatın dikey diyagramını oluşturur.


Numaralamanın dikey diyagram üzerinde bulunmaya devam ettiğini ve zemin planları ile hesaplamalardaki numaralandırmayla tamamen eşleştiğini görebilirsiniz.

Bunun yanı sıra, fazla “yayılmış” olduğunu düşündüğünüz dikey çizelgenin çeşitli kesitlerini “yuvarlamak” için tüm kesitleri taşıyabileceğiniz gibi (”Taşı” komutunu kullanarak), gripleri de kullanabilirsiniz. Zemin planına geri dönmek için, “Çizimler” seçeneği altında bulunan ilgili komutu çalıştırın.

Not: Dikey Çizelge ayrı bir çizim olarak (DWG) kaydedilir ve proje dizininde bulunur. Bu dosyanın adı uygulamanın adı, türü ve V harfinden (Dikey için) oluşur.

Yukarıda iki katta bulunan iki apartman dairesinde Gaz Yakıtı tesisatının çizimi ile ilgili basit bir örnek incelenmiştir. Aynı metodolojinin izlenmesi ile, tasarımcı her kat ve katlarda daha fazla sayıda apartman dairesi üzerinde çalışma yapabilir. İlerideki bölümlerde yukarıda bulunan örnek referans prototipi olarak kullanılacak ve her uygulama için gerekli eklenti ve değişiklikler gösterilecektir.

- 106 - FINE - HVAC

5.2 Tek Borulu SistemGenel AutoNET ilkeleri aynı şekilde Tekli Boru Sistemi uygulamasına da uygulanmaktadır. Bununla birlikte, Tekli Boru Sistemi uygulaması için geçerli olan standardizasyonun diğerlerinden belirgin ölçüde farklılık göstermesinden kaynaklanan çeşitli farklılıklar bulunmaktadır. Genel olarak, Tek Borulu Isıtma Sistemi şebekesi aşağıda açıklanan sıra ile çizilmektedir:

Zemin planları üzerine radyatör tesisi (otomatik yada manuel olarak)

Radyatörler zemin planları üzerine ya “Radyatörler” komutu çalıştırılıp, kullanılacak olan türün açılan iletişim kutusundan seçilmesi ile (ebatlar hesaplama ortamında tahmini olarak hesaplanacaktır) yada “Otomatik radyatör tesisi” komutu çalıştırılıp, otomatik kurulumun yapılacağı alanların seçilmesi ile (alanların zemin planından tanımlanmış olması ve bunların ısı kayıplarının hesaplanmış olması halinde) kurulur.

İndüksiyon ve dönüş sütunlarının çizilmesi Dikey sütunların başlangıç ve bitiş noktalarının yanı sıra bunların sona ereceği

konumun tanımlanması. Sütun yüksekliklerinin bina katları için tanımlanmış olan yükseklikler göz önünde bulundurularak verilmesi gerektiğini unutmayın.

Zemin planları üzerine toplaç (collector) tesisiZemin planı üzerinde çeşitli bina katlarında bulunan indüksiyon ve dönüş toplaçlarını kurun. Toplaç tesisi “Aksesuarlar” komutunun çalıştırılması ve açılan iletişim kutusundan istenen ilgili toplaçların seçilmesi ile gerçekleştirilir. Toplaç bağlantı noktaları sadece çizim sembolleri olup, bu şekilde her bağlantı noktasına birden fazla devre borusu bağlayabilirsiniz.

Toplaçlardan sütunlara yatay kesit çizilmesi İndüksiyon toplacını, indüksiyon sütununa indüksiyon borusu olarak bağlayan şebeke kolunu çizin. Boru çizimi için, toplaç “Bağlantı noktası” kenetlemesi üzerinden ilk noktayı seçin ve daha sonra sütunda “Dikme” kenetlemesini gerçekleştirin. Sütun okla değil de okun ortasında bulunan nokta ile temsil edilir (bu zemin planındaki dikey sütunun iz düşümüdür).

Her devre için indüksiyon toplacından başlayıp, durmanız gereken ilk radyatöre kadar (ilk radyatöre kadar devrenin kavisli kesitinin oluştuğunu göreceksiniz) ilerleyip, ilk radyatörden ikincisine ve dönüş toplacında sona eren son kavisli kesitin çizilmesine kadar bu şekilde devam ederek devreleri çizin. Devreler düz yada kavisli boruların kullanılması ile çizilebilir.

Tesisatın indüksiyon ve dönüş noktasının tanımlanması “Başlangıç Noktası” seçeneğini kullanıp, “Uç Noktası” kenetlemesi ile ilgili borunun uç noktasını seçerek indüksiyon ve dönüş noktalarını tanımlayın.


Ağ Tanıma “Ağ Tanıma” komutunun etkinleştirilmesi halinde, program alanlar içerisindeki radyatör konumlarının yanı sıra devreleri de tanımlamakta ve hesaplama çalışma sayfalarına giden bağlantıları hazırlamaktadır.

Hesaplamalar Tekli Boru uygulamasının hesaplama programını çağırmak üzere “Hesaplamalar” seçeneğini seçin burada “Dosyalar” altında “Çizim Üzerinden Güncelle” seçeneği seçili olduğunda veriler hesaplama çalışma sayfasına aktarılır.

Çizimleri Güncelle Bu seçenek seçili olduğunda, hesaplanan radyatör tipleri ve yüklerinin yanı sıra devre verileri de zemin planına aktarılır. Zemin planının önceden güncellenmiş olması halinde, program sizden eski verileri silerek zemin planını güncellemenizi isteyecektir.

Devreler üzerine ok yerleştir İndüksiyon toplacından dönüş toplacına giden rotayı izleyerek devreler üzerinde otomatik olarak ok yerleştirmek için bu komutu çalıştırın.

Dikey Diyagram Yarat Dikey çizelge, hesaplama programı tarafından oluşturulan DXF dosyasına göre yaratılır.

Not: Otomatik radyatör tesisi ile ilgili kriterler aşağıda verilmiştir:

Her alanda en az bir yada alan kayıplarının kullanıcı tarafından tanımlanabilecek minimum limiti aşması halinde daha fazla radyatör kurulur (varsayılan alan kayıpları limiti 2000 kaloridir).

Radyatörler, pencereler (eğer varsa) altına yerleştirilir ve tipleri de bunların yüksekliği pencere rıht yüksekliğinden kısa olacak şekilde ayarlanır.

Tek Borulu Sistem uygulaması ile ilgili olarak, yukarıdaki işlemler AutoNET seçeneklerinin yanı sıra sağ pencerede gösterilen ve bölüm 4.3’de açıklanan simge çekme menülerine sahip ilgili araç çubuğu kullanılarak gerçekleştirilir.

Aşağıda bulunan örnek Fine kullanarak Tek-Borulu sistem tesisatı çizimi metodolojisini daha iyi anlamanıza yardımcı olacaktır.

Örnek 1 (Otomatik devre çizimi ile): Aşağıdaki ekranda görülen ve üç radyatör ile iki toplacın kurulmuş olduğu örneğe bakılarak, devre kolayca çizilebilir. Öncelikle indüksiyon toplacının konumunu daha sonra radyatörleri (artarda ve tek tek) ive son olarak da dönüş toplacının konumunu işaretlemelisiniz. Bu şekilde, Tek Borulu Sistem devresi otomatik olarak yaratılır (ekrana bakınız).

- 108 - FINE - HVAC

Yaratılacak olan her boru kesitinde (örn. iki radyatör arasında), komut iki ara yardımcı noktayı varsayılan olarak tanımlar ki bu noktaları aşağıdaki örnek ekranda gösterildiği gibi daha sonra düz rotaları düzenlemek için kullanabilirsiniz.

İsterseniz, devre yaratılırken ikiden fazla yardımcı nokta ekleyebilirsiniz.


Örnek 2 (basit, otomatik olmayan devre çizimi): Sol alt tarafta gösterilen ilgili indüksiyon ve dönüş toplaçları üzerinden aşağıdaki iki radyatörü besleyecek olan Tek Borulu Sistem devresi çizmek istediğinizi varsayalım.

“Devre Kavisli boru” komutunu çalıştırın. “Bağlantı noktası” kenetlemesi üzerinden alt toplacın (indüksiyon toplacı olarak düşünün) bağlantı (besleme) noktasından başlayarak ilk radyatörün bağlantı noktasında bitirin. Devrenin ilk kesitinin çizilmiş olduğunu göreceksiniz.

Dönüş toplacının bağlantı noktasına ulaşılıncaya dek kalan kesitler benzer şekilde çizilir.

- 110 - FINE - HVAC

İki örnekte de belirtildiği gibi radyatör bağlantı noktalarından yalnızca biri kullanılır.

Bundan sonra aşağıdaki standart adımlar izlenmelidir:

Halen ikinci örnekte olduğumuzu ve oluşturulması gereken bir toplaç sütun bağlantısı ve tanımlanması gereken indüksiyon ve dönüş noktaları olduğunu varsayalım. Önce sütunları yerleştirin. İndüksiyon sütunu için 0 ve 3 m yüksekliklerini vererek “Besleme Ana Borusu” komutunu ve yine 0 ve 3 m yüksekliklerini vererek “Dönüş Ana Borusu” komutunu çalıştırın.


Daha sonra toplaçları radyatörlere bağlayın. “Besleme Ana Borusu” için “Besleme Borusu”nu seçin ve İndüksiyon Toplacının “Bağlantı Noktası”ndan “Besleme Ana Borusu”na “Dikme” kenetlemeyi etkinleştirin. “Dönüş Ana Borusu” için “Dönüş Borusu”nu seçin ve Dönüş Toplacının “Bağlantı Noktası”ndan “Dönüş Ana Borusu”na “Dikme” kenetlemeyi etkinleştirin.

Sütunları besleyen ve kazan dairesinden gelen yatay kesitleri tanımlayın. “Dikme” kenetlemeyi etkinleştirin ve bunları “Besleme Ana Borusu”na bağlamak için “Besleme Borusu”nu ve “Dönüş Ana Borusu”na bağlamak için “Dönüş Borusu”nu seçin. “Başlangıç Notası” olarak kazan dairesinden çıkan indüksiyon borusunun “Uç Noktası”nı ve “Bitiş Noktası” olarak kazan dairesine giren dönüş borusunun “Uç Noktası”nı tanımlayın. Bunlardan sonra, AutoNET menüsünde “Ağ Tanıma” komutunu seçerek Tek Borulu Sistem Şebekesini tanımlayabilirsiniz.

- 112 - FINE - HVAC


Documents

Preface - T-A.gr · Web view(Bu prosedür yalnızca zemin planından otomatik tanımlama istendiğinde Isı Kayıpları, Soğutma Yükleri ve Isı İzolasyon uygulamaları için gerekli