PREDMJER I PREDRAUN GRAEVINSKIH RADOVASastavni dio Glavnog arhitektonsko-graevinskog projekta je predmjer i predraun radova, koji uz svu potrebnu projektno-tehniku dokumentaciju ini osnovu za planiranje i upravljanje graenjem, kao i za ugovaranje izvrenja radova izmeu investitora i izvoaa i kasnije kao podloga pri izvoenju radova.Predmjer radova predstavlja opis radova i koliine neophodne za graenje objekta. U predmjeru su sraunate koliine pojedinih radova ("predmjer radova") i izraene u dunim, kvadratnim ili kubnim metrima, ili u komadima. Za svaku stavku - poziciju rada treba dati jasan, precizan i kratak opis rada i materijala, iz kojeg se tano moe definisati cijeli proces rada obuhvaen tom pozicijom i odrediti kvalitet, vrsta i dimenzije materijala koji po toj stavci treba da bude ugraen. Ne smije nita biti zaboravljeno, jer propusti i dvosmisleni i nejasni opisi kasnije, prilikom izvoenja, dovode do nesuglasica i sporova izmeu izvoaa i investitora, a esto i do neugodnih posljedica po projektanta. Prema tome za svaku poziciju predrana bitna su tri elementa vrsta materijala, nain izrade i nain obraunavanja. Nedovoljno prostudirani (jasno definisani zahtjevi projektanta) pored sporova izmeu izvoaa i investitora, prouzrokuju i loe izvoenje radova i smanjuju njihov kvalitet, to ne daje projektom zamiljeni izgled objekta.Unosom jedininih cena za pojedine pozicije rada u predmjer dobija se predraun radova.

Na poetku svakog predmjera potrebno je definisati opte uslove za izvoenje pojedinih vrsta radova, koji treba da sadre da su svi radovi i materijali obuhvaeni cijenom pozicije, da su za obraunavanje obavezne graevinske norme, ukoliko nije odreen drugi nain obrauna, uslove za kvalitet materijala, da izvodenje radova mora biti struno i tano prema projektu, daje opti opis za sve radove naveden u pojedinanim pozicijama, da je rukovodilac gradilita obavezan pre poetka radova da blagovremeno trai od investitorovog predstavnika gde e i koju vrstu radova da vri, da se izvoau nee uvaiti nikakvo opravdanje, ako bi radove izvodio u suprotnosti sa predmjerom i projektom, i da e o svom troku sve poruiti i ponovo izgraditi, da izvoa ne smije bez odobrenja upotrebljavati skuplji i luksuzniji materijal od predvienog, da izvoa mora stalno odravati zgradu i gradilite u istoi i redu, nain regulisanja tete ukoliko bi istu nepanjom prouzrokovao izvoa na susjednim objektima, postupak sa materijalom za koji investitorov predstavnik konstatuje da ne odgovara predmjeru, nain obraunavanja i postupak u sluaju konstruktivnih izmjena, zamjena, poveanja ili izostavljanja pojedinih radova, nain utvrivanja cijene za radove koji nisu predvieni predmjerom i predraunom, da izvoa odgovara za sve tete na graevini do njene predaje investitoru, nain voenja graevinske knjige i dnevnika, obavezu izvoaa da kod predaje zgrade preda investitoru potvrdu da je objekat na reguiacionoj liniji, i da su izmirene sve obaveze izvoaa za utroenu vodu i elektrinu energiju za radove na graevini, da je izvoa duan dati za sve radove potrebnu skelu i istu ukalkulisati u ponuenu cijenu za odgovarajuu poziciju.Predmjer radova ( ili dokaznica mjera)Predmjer radova ili dokaznica mjera, je dio tehnike dokumentacije u kojem su proraunate koliine radova. Koliine radova svrstane su u logian redoslijed i u skladu s tradicijama struke, po vrstama radova i pozicijama.Radovi na izgradnji objekta mogu se svrstati u tri osnovne grupe: osnovni ili grubi graevinski radovi (zemljani,betonski, armiranobetonski, armiraki, zidarski, tesarski....) zavrni ili zanatski graevinski radovi (stolarski, bravarski, keramiarski, soboslikarski, kamenorezaki, izolaterski, tapetarski....)

graevinsko-instalaterski radovi (vodovod i kanalizacija, mainsko-termotehnike instalacije, elektroinstalacije....)

Nain prorauna koliina za pojedine radove je objanjen u graevinskim, zanatskim i instalaterskim normama, gdje je prikazano kako se uzimaju mjere, koje su oteavajue okolnosti i kako se vrednuju.

Normativi i standardi rada u graevinarstvu su podijeljeni po glavnim vrstama radova.

Svaka norma je oznaena jedinstvenom oznakom koja se sastoji od: Oznake vrste norme (GN - graevinska norma)

Oznake vrste rada (npr. 601 - Tesarski radovi)

r pozicije

r podpozicije

Svaka norma sadri: Opis rada i obraunsku jedinicu mjere

Normu materijala (koli. materijala po jedinici proizvoda)

Kvalifikaciju radnika potrebnih za izvrenje opisanog rada

Normu vremena (koli. vremena po jedinici proizvoda)Na osnovu proraunatih koliina radova, ugovara se izgradnja objekta, obavlja obraun izvedenih radova izmeu investitora i izvoaa, planiraju proizvodni resursi i vrijeme izgradnje, te slijedi izrada predrauna radova, graevinske knjige i projekt organizacije graenja.

Zbog navedenih razloga, kod predmjera radova se postavljaju slijedei zahtjevi: tanost prorauna u granicama mogueg

jasan tok prorauna, koji je vezan uz pozicioniranje u nacrtima, logian raspored po vrstama radova i stavkama.Predmjer radova, kao i ostalu tehniku dokumentaciju izrauje projektant.

Primjer predmjera radova

Redni broj pozicijeGraevinska norma

GNNAZIV POZICIJE

(Opis; Dimenzije; Skice)Jed. mereKol.

1.1.

GN 400- 504

1. BETONSKI RADOVI (GN 400- )

Betoniranje armirano-betonskih temeljnih zidova d=25cm, MB20, u dvostranoj oplati, ugraivanje betona pervibratorom, transport japanerom. Zidovi su armirani armaturom RA 400/500, 95 kg/m3.Obraun po m3 ugraenog betona.0.25x1.00x10.00x2=5.00

0.25x1.00x7.50x3 =5.62

0.25x1.00x4.50x1 =1.12

___________ 11.75

m3

11.75

Predmjera radova (primjer podjele prema vrsti radova):

A GRAEVINSKI RADOVI

1. pripremni radovi

2. zemljani radovi

3. tesarski radovi

4. armiraki radovi

5. betonski i armirano betonski radovi

6. zidarski radovi

7. montani radoviB. ZAVRNI RADOVI1. stolarski radovi

2. bravarski radovi3. izolaterski radovi (esto ih stavljaju u grube graevinske radove)4. keramiarski radovi

5. soboslikarsk iradovi

6. limarski radovi

7. krovopokrivaki radovi

...

C. ELEKTRO INSTALACIJED. VODOINSTALACIJEE. OPREMAF. UREENJE OKOLIAG.OSTALI RADOVIPredmjera radova za grube graevinske radove (primjer podjele prema vrsti radova):1. Zemljani radovi2. Zidarski radovi3. Tesarski radovi4. Betonski radovi5. Armirano-betonski radovi6. Armiraki radovi7. Izolaterski radovi2.1.1.Zemljani radovijedinice m, m2.1.1.1. ienje i priprema terena

2.1.1.2. Skidanje humusa buldozerom, u sloju od 20 cm sa transportom na daljinu od 50 m

2.1.1.3. Mainski iroki iskop u zemlji x kategorije

2.1.1.4. Iskop temelja samaca, mainski/runo u zemlji x kategorije

2.1.1.5. Iskop trakastih temelja, mainski/runo u zemlji x kategorije

2.1.1.6. Mainski nabijanje i planiranje iskopa

2.1.1.7. Zatrpavanje trakastih temelja, runo sa zemljom x kategorije

2.1.1.8. Zatrpavanje temelja samaca, runo sa zemljom x kategorije

2.1.1.9. Nasipanje tamponskoga sloja ljunka u sloju debljine 15 cm2.1.1.10. Razastiranje, planiranje i nabijanje tamponskog sloja ljunka

2.1.1.11. Zatrpavanje vanjskih podrumskih zidova objekta2.1.1.12. Transport vika zemlje iz iskopa, kamionima na deponiju udaljenu x metara2.1.1.13. Izrada sloja uvaljanog ljunka na ravnom krovu u svrhu zatite hidroizolacije, prosjene debljine x cm2.1.2.Zidarski radovijedinice m, m2.1.2.1. Zidanje parapetnih zidova d=xy cm, produenim malterom xyz2.1.2.2. Zidanje obodnih zidova oko okna lifta opekom debljine xy cm, produenim malterom xyz2.1.2.3. Zidanje zida za zatitu hidroizolacije debljine x cm, produenim malterom xyz2.1.3.Tesarski radovijedinice m2.1.3.1. Dvostrana daana oplata donje/gornje temeljne betonske stope trakastih temelja.

2.1.3.2. Dvostrana daana oplata donje/gornje temeljne betonske stope temelja samaca.

2.1.3.3. Dvostrana daana oplata podrumskih betonskih i armirano betonskih zidova.

2.1.3.4. Dvostrana daana oplata zabatnih betonskih / armirano betonskih zidova po etaama.

2.1.3.5. etverostrana daana oplata armirano betonskih stubova po etaama.

2.1.3.6. Trostrana daana oplata horizontalnih armirano betonskih serklaa po etaama.

2.1.3.7. Trostrana daana oplata armirano betonskih greda po etaama.

2.1.3.8. Oplata, daana, ravne armirano betonske ravne ploe.

2.1.3.9. Oplata, daana, ravne armirano betonske ploe sa rebrima.

2.1.3.10. Oplata, daana, sitno-rebraste ploe koja se poslije betoniranja demontira.

2.1.3.11. Oplata, daana, armirano betonske prilazne, kose rampe.

2.1.3.12. Dvostrana daana oplata, armirano betonskog, krovnog zidia.

2.1.5.Armirano-betonski radovi jedinice m2.1.5.1. Betoniranje armirano betonskih podrumskih zidova, debljine xy, visine xy, MB xy.

2.1.5.2. Betoniranje armirano betonskih stubova dimenzija xy,visine xy, MB xy, po etaama.2.1.5.3. Betoniranje armirano betonskih greda, dimenzija xy, MB xy, po etaama.

2.1.5.4. Betoniranje armirano betonskih horizontalnih serklaa, dimenzija xy, MB xy, po etaama.

2.1.5.5. Betoniranje armirano betonske ravne ploe, debljine xy, MB xy2.1.5.6. Betoniranje armirano betonske kose ploe prilazne rampe, debljine xy, MB xy.

2.1.5.7. Betoniranje armirano betonske ploe sa rebrima, debljine xy, MB xy.

2.1.5.8. Betoniranje sitno-rebraste stropne ploe, dimenzija xy, MB xy.

2.1.5.9. Betoniranje armirano betonskog krovnog zidia, dimenzija xy, MB xy.

Napomena: stavka glasi -Dovoz gotovog betona i betoniranje.. ili

Spravljanje betona i betoniranje.2.1.6.Armiraki radovijedinice kg/t2.1.6.1.Armiranje armirano betonskih podrumskih zidova, debljine xy, visine xy, MB xy, rebrastom jednostavnom/srednje sloenom/sloenom armaturom ( 4-12 mm / 14 i vie mm)2.1.6.2.Armiranje armirano betonskih stubova dimenzija xy,visine xy, MB xy, po etaama, rebrastom jednostavnom/srednje sloenom/sloenom armaturom ( 4-12 mm / 14 i vie mm).2.1.6.3. Armiranje armirano betonskih greda, dimenzija xy, MB xy, po etaama, rebrastom jednostavnom/srednje sloenom/sloenom armaturom ( 4-12 mm / 14 i vie mm).

2.1.6.4. Armiranje armirano betonskih horizontalnih serklaa, dimenzija xy, MB xy, po etaama, rebrastom jednostavnom/srednje sloenom/sloenom armaturom ( 4-12 mm / 14 i vie mm).

2.1.6.5. Armiranje armirano betonske ravne ploe, debljine xy, MB xy rebrastom jednostavnom/srednje sloenom/sloenom armaturom ( 4-12 mm / 14 i vie mm).

2.1.6.6. Armiranje armirano betonske kose ploe prilazne rampe, debljine xy, MB xy, rebrastom jednostavnom/srednje sloenom/sloenom armaturom ( 4-12 mm / 14 i vie mm).

2.1.6.7. Armiranje armirano betonske ploe sa rebrima, debljine xy, MB xy, rebrastom jednostavnom/srednje sloenom/sloenom armaturom ( 4-12 mm / 14 i vie mm)

2.1.6.8. Armiranje sitno-rebraste stropne ploe, dimenzija xy, MB xy, rebrastom jednostavnom/srednje sloenom/sloenom armaturom ( 4-12 mm / 14 i vie mm)

2.1.6.9. Armiranje armirano betonskog krovnog zidia, dimenzija xy, MB xy, rebrastom jednostavnom/srednje sloenom/sloenom armaturom ( 4-12 mm / 14 i vie mm)

2.1.7.Izolaterski radovijedinicem2.1.7.1. Nabavka i postavljanje horizontalne hidroizolacije podruma, koja se sastoji od xyz.2.1.7.2. Nabavka i postavljanje vertikalne hidroizolacije podruma, koja se sastoji od xyz.

2.1.7.3. Nabavka i postavljanje horizontalne hidroizolacije krova, koja se sastoji od xyz.

2.1.7.4. Nabavka i postavljanje horizontalne termoizolacije krova, koja se sastoji od xyz.

Predraun radova

Predraun radova je pisani elaborat, koji se sastoji od:

pozicija s opisom,

jedininim mjerama,

koliinama,

jedininim cijenama i

ukupnom cijenom.

Broj pozicija odgovara onima u predmjeru radova. Jedinine mjere i koliine su iste kao i u predmjeru radova.Primjer predrauna radova

Redni broj pozicijeGraevinska norma

GNNAZIV POZICIJE

(Opis; Dimenzije; Skice)Jed. mereKol.Jed. cenaIznos

3.1.GN 400- 504Betoniranje armirano-betonskih temeljnih zidova d=25cm, MB20, u dvostranoj oplati, ugraivanje betona pervibratorom, transport japanerom. Obraun po m3 zajedno sa oplatom0.25x1.00x10.00x2=5.00 0.25x1.00x7.50x3 =5.62 0.25x1.00x4.50x1 =1.12m311.7516481.08193652.69

Jedinina cijena dobija se na osnovu postojeih cijena na tritu, odnosno na osnovu analize cijena. Ukupna cijena za poziciju se dobija mnoenjem pripadajue jedinine cijene i koliine. Na kraju svake vrste radova izraunava se suma svih pozicija iste vrste radova. Na predraun radova se postavljaju zahtjevi tanosti, jasnoe i jednosmislenosti zbog slijedeih razloga:

to je osnovni dio tehnike dokumentacije na osnovu kojeg se ugovaraju i obraunavaju radovi,

detaljan i jasan opis radova obezbjeuje kvalitet i odreuje zahtjeve za izvoenje radova, te slui kao osnova za odnose, tj. prava i obveze izmeu investitora i izvoaa

Predraun radova izrauje projektna organizacija zaduena za izradu tehnike dokumentacije, te u tom smislu postoje zahtjevi za odgovornost projektanta za kvalitetom predrauna radova.

Ovakav predraun radova s izraunatom ukupnom cijenom objekta slui investitoru kao prva priblina vrijednost buduih trokova.

Predraun radova slui takoer i kao podloga pri natjecanju ponuaa (izvoaa radova). Izvoai pribavljaju tehniku dokumentaciju, iji su sastavni dijelovi izmeu ostaloga predmjer radova i predraun radova. Predraun radova ovdje nema unesene jedinine cijene, koje unosi svaki pojedini ponua (izvoa radova), te na osnovu istih s rekapituliranim vrijednostima uestvuje u natjecanju za dobijanje posla.

Obzirom da su jedinine cijene u zemljama sa viom inflacijom podlone stalnim promjenama, razvijene su metode za obraun porasta cijena u toku izvoenja radova. Ove metode koriste kao podatke: "indekse", odnos porasta vrijednosti stranih valuta prema domaoj, kretanje cijena materijala kod dobavljaa i linih dohodaka prema kolektivnim ugovorima i sl. Osnovne primjene metodologije porasta cijena se unose u ugovornu dokumentaciju.

U tehnikom izvjetaju se esto nalaze podaci od bitne vanosti za izvoenje radova:

lokacija s karakteristikama terena i komunalnim prikljucima,

sve nestandardne injenice koje nisu uobiajene,

hidrogeografski uslovi terena i drugo.

Da bi se izbjeglo ponavljanje opisa za izvoenje radova u predraunu radova, pri veem broju pozicija, isti se daje u tehnikom opisu. Tada se u poziciji predraun radova poziva na opis u tehnikom izvjetaju.

To se deava npr. kod:

zemljanih radova,

armiranobetonskih radova,

prednaprezanja.