Studia doktoranckie – nowe regulacje prawne, nowe rozwiązania a jakość kształcenia - PRZYKŁAD UAM

SEMINARIUM BOLOŃSKIE

dla prorektorów ds. kształcenia

„Uczelnie wobec zmiany systemu kształcenia”

Warszawa-Miedzeszyn, 26-27 czerwca 2012 r.

Maria Ziółek Ekspertka Bolońska

Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

Charakterystyka studiów doktoranckich na UAM w Poznaniu

Liczba wydziałów: 16, kształcących w obszarach nauk humanistycznych, przyrodniczych, społecznych i ścisłych

Liczba studiów doktoranckich: 16

Liczba doktorantów: ok. 1400 (w tym ok. 1100 stacjonarni i 300 niestacjonarni)

4 x I miejsce w konkursie na Najbardziej Podoktorancką Uczelnię PRODOK

(2008, 2009, 2010, 2011)

Maria Ziółek 2

Fragmenty z Ustawy PSW z dnia 27 lipca 2005 po nowelizacji z dnia 18 marca 2011

Art. 195 ust. 6 i 7

6. Studia doktoranckie w uczelni są tworzone przez rektora na

wniosek rady jednostki organizacyjnej, a w jednostkach naukowych - przez dyrektora jednostki na wniosek rady naukowej jednostki naukowej.

7. Nadzór merytoryczny nad studiami doktoranckimi sprawuje rada jednostki organizacyjnej uczelni albo rada naukowa jednostki naukowej prowadzącej te studia.

PYTANIA:

Jakie regulacje powinny być opracowane na poziomie uczelni?

W jakim zakresie jednostka działa autonomicznie?

WAŻNE szczególnie w wieloobszarowych uczelniach

3

Maria Ziółek

Uchwały senatu UAM dotyczące studiów doktoranckich

Uchwała rekrutacyjna

Uchwała dot. regulaminu studiów doktoranckich

Uchwała w sprawie wytycznych dla rad podstawowych jednostek organizacyjnych dotyczących kształcenia na studiach doktoranckich

4 Maria Ziółek

5

Studia doktoranckie UAM w Poznaniu

5

PROGRAM KSZTAŁCENIA

(efekty kształcenia)

Samodzielne

badania naukowe –

skutkują m.in.

Prezentacjami

na

konferencjach

Pisaniem

publikacji,

projektów

badawczych

Uczestnictwem

w projektach

badawczych

Napisaniem

pracy

doktorskiej

Program studiów

(zajęcia dydaktyczne zorganizowane)

Zajęcia

obowiązkowe

Zajęcia

fakultatywne

Praktyki

zawodowe

Punkty ECTS

Uchwała senatu UAM - propozycja zatwierdzona przez stosowne komisje

Uchwała nr …………../2011/2012

Senatu Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

z dnia 30.04. 2012 r.

w sprawie wytycznych dla rad podstawowych jednostek organizacyjnych dotyczących

kształcenia na studiach doktoranckich.

I. POSTANOWIENIA OGÓLNE

II. ORGANIZACJA I REALIZACJA PROCESU KSZTAŁCENIA

III. POSTANOWIENIA PRZEJŚCIOWE I KOŃCOWE

6

Maria Ziółek

II. ORGANIZACJA I REALIZACJA PROCESU KSZTAŁCENIA

§ 4

1. Program kształcenia na studiach doktoranckich dla określonej dziedziny nauki / dyscypliny naukowej obejmuje:

1) prowadzenie samodzielnych badań naukowych;

2) realizację zorganizowanego programu studiów.

2. Efektem prowadzenia samodzielnych badań naukowych są w szczególności:

1) publikacje naukowe;

2) przygotowanie projektów badawczych;

3) uczestnictwo w projektach badawczych;

4) udział w konferencjach naukowych;

5) praca doktorska.

Maria Ziółek 7

Uchwała Senatu UAM w sprawie wytycznych dla rad podstawowych jednostek organizacyjnych dotyczących kształcenia na studiach doktoranckich – 30.04.2012

Uchwała Senatu UAM - program studiów

3. Zorganizowany program studiów obejmuje:

1) zajęcia obowiązkowe;

2) zajęcia fakultatywne;

3) praktyki zawodowe.

4. Zajęcia obowiązkowe obejmują w szczególności seminaria doktoranckie. Opracowanie zasad prowadzenia seminariów należy do jednostki prowadzącej studia doktoranckie.

Maria Ziółek 8

Uchwała Senatu UAM program studiów – zajęcia fakultatywne

9

5. Zajęcia fakultatywne obejmują:

a) zajęcia rozwijające umiejętności dydaktyczne (w trakcie których doktorant zdobywa kwalifikacje w zakresie nowoczesnych metod i technik prowadzenia zajęć dydaktycznych), które mogą być realizowane w jednostce prowadzącej studia doktoranckie lub na poziomie ogólnouniwersyteckim ;

b) wykłady do wyboru z dziedziny, w której prowadzone są badania naukowe oraz z dziedzin pokrewnych;

c) wykłady do wyboru z dziedziny innej niż ta, w której prowadzone są badania naukowe (np. przygotowujące do egzaminu doktorskiego z dyscypliny dodatkowej).

Uchwała Senatu UAM program studiów – praktyki zawodowe; ECTS

6. Praktyki zawodowe w postaci prowadzenia lub uczestnictwa w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w wymiarze 10 – 90 godzin rocznie, przy czym na stacjonarnych studiach doktoranckich w wymiarze 60 – 90 godzin.

7. Punktacja ECTS obejmuje zorganizowane zajęcia obowiązkowe, fakultatywne i praktyki zawodowe. Łączny wymiar zajęć objętych programem całego toku studiów odpowiada od 45 do 60 punktom ECTS, w tym od 20 do 30 punktom ECTS w ramach zajęć fakultatywnych rozwijających umiejętności dydaktyczne lub zawodowe.

Maria Ziółek 10

Załącznik nr 2.

WZÓR - Ramy dla punktacji ECTS w skali 4

lat studiów doktoranckich:

Maria Ziółek 11

Rodzaj zajęć Liczba

punktów

ECTS

Zajęcia obowiązkowe

seminaria …

Zajęcia fakultatywne

zajęcia rozwijające umiejętności

dydaktyczne

10 - 15

wykłady do wyboru z dziedziny, w

której prowadzone są badania

naukowe z dziedzin pokrewnych

…….

wykłady do wyboru z dziedziny

innej niż ta, w której prowadzone

są badania naukowe

…….

Praktyki zawodowe …….

SUMA: 45 - 60

Suma

powinna

zmieścić się w

granicach 20

– 30 ECTS

Załącznik nr 1. WZÓR - Efekty kształcenia na studiach doktoranckich:

12

Nr

efektu

Efekty kształcenia

Po uzyskaniu stopnia doktora

doktorant:

Sposoby działań

prowadzących do

uzyskania efektów

kształcenia

Metody

sprawdzania czy

efekty kształcenia

są osiągnięte

WIEDZA

W_01 ……………….. …………. ……………….

W_02 ……………….. …………. ……………….

….. ……………….. …………. ……………….

UMIEJĘTNOŚCI

U_01 ……………….. …………. ……………….

U_02 ……………….. …………. ……………….

….. ……………….. …………. ……………….

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

K_01 ……………….. …………. ……………….

K_02 ……………….. …………. ……………….

……. ……………….. …………. ……………….

Efekty kształcenia na studiach

doktoranckich

Ustalono, że przedstawione efekty kształcenia są przykładem, a jednostki prowadzące studia doktoranckie same definiują efekty kształcenia w kategoriach wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych tak, aby były zgodne z zapisami w rozporządzeniu ministra w sprawie kształcenia na SD … z dnia 1 września 2011. Można oczywiście wykorzystać przykładowy opis.

Niezależnie od zdefiniowanych efektów kształcenia konieczne jest wypełnienie kolumn dotyczących sposobów działań prowadzących do uzyskania przez doktoranta zapisanych efektów kształcenia i metod oceniania uzyskanych efektów kształcenia.

Maria Ziółek 13

14

Nr

efektu

Efekty kształcenia

Po uzyskaniu stopnia doktora

doktorant:

Sposoby działań

prowadzących do

uzyskania efektów

kształcenia*

Metody sprawdzania

uzyskanych efektów

kształcenia

WIEDZA

W-01 wykazuje wiedzę ogólną na najbardziej

zaawansowanym światowym poziomie z

dziedziny, w której prowadzone są badania

naukowe oraz na styku różnych dziedzin

pokrewnych, a także szczegółową

specjalistyczną wiedzę w

dyscyplinie/specjalizacji, w której wykonywana

jest praca doktorska;

(E) Wykłady fakultatywne

(E) Seminaria (jednostki i

grupy badawczej)

Samodzielne gromadzenie

wiedzy ogólnej i

specjalistycznej

Egzamin

Ocena roczna kierownika

SD (sem. jednostki) i

promotora (sem. gr. bad.)

na podstawie prezentacji

wyników badań i dyskusji

podczas seminarium

Egzamin doktorski

W_02 wykazuje znajomość najnowszych teorii, metod

badawczych, zasad i pojęć z dziedziny, w której

prowadzone są badania naukowe oraz

szczegółową specjalistyczną wiedzę

umożliwiającą tworzenie nowych teorii,

metodologii badań i pojęć przez niezależne

badania w dyscyplinie/specjalizacji, w której

wykonywana jest praca doktorska lub na styku

różnych dyscyplin / specjalizacji;

(E) Wykłady fakultatywne

(E) Seminaria grupy

badawczej

Samodzielne gromadzenie

wiedzy ogólnej i

specjalistycznej

Egzamin

Ocena roczna przez

promotora na podstawie

prezentacji wyników badań

i dyskusji podczas

seminarium

Egzamin doktorski

W_03 wykazuje rozumienie najbardziej złożonych

zależności w dziedzinie, w której prowadzone

są badania naukowe, a także w pokrewnych

dziedzinach z uwzględnieniem interakcji

pomiędzy dziedzinami;

(E) Seminaria grupy

badawczej

Dyskusje z promotorem

Pisanie publikacji/książki

Pisanie pracy doktorskiej

Ocena roczna promotora

(j.w,)

Egzamin doktorski

Recenzja pracy doktorskiej

15

UMIEJĘTNOŚCI

U_01 posiada zdolność diagnozowania zjawisk na

najbardziej zaawansowanym poziomie w oparciu o

wiedzę z różnych źródeł;

(E) Seminaria w grupie

badawczej

Badania naukowe

Pisanie publikacji

Pisanie pracy doktorskiej

Ocena roczna promotora na

podstawie prezentacji

wyników badań i dyskusji

podczas seminarium;

ocena postępu w badaniach

naukowych

Przyjęcie publikacji do druku

Egzamin doktorski

Recenzje pracy doktorskiej

U_02 ma umiejętność poszerzania / rozwijania

oryginalnych i kreatywnych rozwiązań nowych i

złożonych problemów naukowych i/lub

praktycznych, właściwych dla dziedziny, w której

prowadzone są badania naukowe, ich krytycznej

analizy, syntezy i oceny oraz formułowania sądów

na ich temat;

(E) Seminaria w grupie

badawczej

Badania naukowe - raporty

Pisanie publikacji

Dyskusje na konferencjach

Ocena roczna promotora

(j.w.)

Samoocena

U_03 ma umiejętność twórczego rozwiązywania

złożonych i nietypowych problemów w zmiennych

i nieprzewidywalnych warunkach oraz tworzenia

nowej wiedzy;

Badania naukowe - raporty

Dyskusje z promotorem

Pisanie publikacji

Pisanie pracy doktorskiej

Ocena roczna promotora

(j.w.)

Recenzje pracy doktorskiej

U_04 potrafi projektować i wykonywać złożone zadania

naukowe i/lub praktyczne w nieprzewidywalnych

warunkach;

Badania naukowe - raporty

Udział w projektach

badawczych

Praca doktorska

Ocena roczna promotora

(j.w.)

Opinia kierownika projektu

Recenzje pracy doktorskiej

16

U_05 potrafi praktycznie wykorzystać

i udoskonalić metody badawcze oraz

uzyskiwać dane właściwe dla

dziedziny, w której prowadzone są

badania naukowe, na poziomie

zaawansowanym lub

specjalistycznym;

Badania naukowe –

raporty, publikacje

Praca doktorska

Ocena roczna

promotora (j.w.)

Recenzje pracy

doktorskiej

U_06 potrafi napisać publikację naukową

przyjętą do druku w recenzowanym

czasopiśmie lub w formie książki w

języku ojczystym i/lub obcym;

Pisanie publikacji /

książki

Praca przyjęta do

druku

U_07 potrafi stosować nowoczesne metody

i techniki prowadzenia zajęć

dydaktycznych lub inne zawodowe;

(E) Praktyka

zawodowa

Ocena kierującego

praktyką dot.

wymienionych

efektów kształcenia

U_08 potrafi samodzielnie planować swój

rozwój;

Planowanie badań

naukowych, wybór

zajęć fakultatywnych,

pisanie projektów

badawczych

Ocena roczna

promotora trafności

planów i skuteczności

pisania projektów

badawczych

17

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

K_01 wykazuje krytyczne zrozumienie

wkładu wyników własnej działalności

badawczej i/lub twórczej w rozwój

studiowanej dziedziny / dyscypliny;

Czynny udział w

konferencjach

Seminaria

Ocena roczna

promotora (j.w.)

K_02 posiada umiejętność pracy w

zespołach badawczych i wykazuje

odpowiedzialność za skutki działań

własnych i zespołowych;

Udział w projektach

badawczych

Ocena kierownika

projektu

K_03 ma świadomość obowiązku

twórczego poszukiwania odpowiedzi

na wyzwania współczesności i

kształtowania wzorców postaw

wobec nowych zjawisk i problemów.

Seminaria

Konsultacje z

promotorem

Ocena promotora

Znaczek (E) oznacza przypisywanie punktów ECTS wskazanym zajęciom

Pytania, na które nie znamy odpowiedzi

Czy prawidłowo interpretujemy intencje ustawodawcy w zakresie zajęć obowiązkowych, fakultatywnych i praktyk zawodowych oraz punktacji ECTS?

Czy praktyki zawodowe inne niż dydaktyczne są „dopuszczalne”?

Czy uczestnicy SD niestacjonarnych są zobowiązani odbywać praktyki dydaktyczne?

Co oznacza cały program studiów? skoro:

zgodnie z rozporządzeniem ministra z dnia 1 września 2011 § 4.1. łączny wymiar zajęć objętych programem całego toku studiów odpowiada od 45 do 60 punktom ECTS, oraz SD mają stwarzać warunki do: 4) realizacji programu studiów,

obejmującego zajęcia obowiązkowe, fakultatywne i praktyki zawodowe

a zgodnie z ustawą:

więcej niż połowa programu stacjonarnych studiów doktoranckich wymaga

obecności uczestników tych studiów w prowadzącej je jednostce organizacyjnej i

jest realizowana w formie zajęć dydaktycznych i pracy naukowej

18

Maria Ziółek

Dziękuję za uwagę

Maria Ziółek 19