PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW Farmacjawww ... · Krwotok może prowadzić do ostrej lub przewlekłej niedokrwistości w˜wyniku krwotoku i˜ ... nowe wytyczne postępowan Ia

PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW www.farmacjapraktyczna.pl

FarmacjapraktycznaPOLPHARMA FARMACEUTOM Nr 1-2 (72) Styczeń-Luty 2014 Cena: 6,70 zł

TEMAT NUMERU

Opieka przyszłościW jakim kierunku zmierza opieka farmaceutyczna w Polsce i na świecie

Nadzór w aptece Kontrola inspekcji farmaceutycznej

Nadzór w aptece

Straszyć czy zachęcać Jak mobilizować pacjenta do kontaktu z lekarzem

Straszyć czy zachęcać

PSYCHOLOGiA

Chroni przed zawałem serca i udarem niedokrwiennym* mózgu. Wystarczy 1 tabletka na dobę.

Acard (Acidum acetylsalicylicum). Skład i postać: Jedna tabletka dojelitowa zawiera odpowiednio 75 mg lub 150 mg kwasu acetylosalicylowego. Wskazania do stosowania: Choroba niedokrwienna serca oraz wszelkie sytuacje kliniczne, w których celowe jest hamowanie agregacji płytek krwi: zapobieganie zawałowi serca u osób dużego ryzyka, świeży zawał serca lub podejrzenie świeżego zawału serca, niestabilna choroba wieńcowa, prewencja wtórna u osób po przebytym zawale serca, stan po wszczepieniu pomostów aortalno-wieńcowych, angioplastyce wieńcowej, zapobieganie napadom przejściowego niedokrwienia mózgu (TIA) i niedokrwiennego udaru mózgu u pacjentów z TIA, po przebytym udarze niedokrwiennym mózgu u pacjentów z TIA, u osób z zarostową miażdżycą tętnic obwodowych, zapobieganie zakrzepicy naczyń wieńcowych u pacjentów z mnogimi czynnikami ryzyka, zapobieganie zakrzepicy żylnej i zatorowi płuc u pacjentów długotrwale unieruchomionych, np. po dużych zabiegach chirurgicznych jako uzupełnienie innych sposobów pro� laktyki. Dawkowanie i sposób podawania: Podanie doustne. Tabletka dojelitowa produktu Acard ma otoczkę i nie rozpada się w żołądku, przez co zmniejsza się drażniące działanie kwasu acetylosalicylowego na błonę śluzową żołądka. Tabletki dojelitowe należy przyjmować po posiłku - połykać w całości. Uwaga: w świeżym zawale serca lub podejrzeniu świeżego zawału serca tabletki dojelitowe mogą być stosowane, gdy nie jest dostępny kwas acetylosalicylowy w tabletkach niepowlekanych. W takim przypadku tabletki dojelitowe należy bardzo dokładnie rozgryźć, aby uzyskać szybkie wchłanianie. Zapobieganie zawałowi serca u osób dużego ryzyka: zwykle 1 tabletka dojelitowa ( 75 mg lub 150 mg) na dobę. Świeży zawał serca lub podejrzenie świeżego zawału serca: jednorazowo 2 tabletki dojelitowe 150 mg lub 4 tabletki dojelitowe 75 mg (300 mg). Tabletki dojelitowe należy bardzo dokładnie rozgryźć, aby uzyskać szybkie wchłanianie! Niestabilna choroba wieńcowa, prewencja wtórna u osób po przebytym zawale serca: zwykle 1 tabletka dojelitowa (75 mg lub 150 mg) na dobę. Stan po wszczepieniu pomostów aortalno-wieńcowych, angioplastyce wieńcowej: zwykle 1 tabletka dojelitowa (75 mg lub 150 mg) na dobę. Zapobieganie napadom przejściowego niedokrwienia mózgu (TIA) i niedokrwiennego udaru mózgu u pacjentów z TIA: zwykle 1 tabletka dojelitowa (75 mg lub 150 mg) na dobę. Po przebytym udarze niedokrwiennym mózgu u pacjentów z TIA: 1 tabletka dojelitowa (75 mg lub 150 mg) na dobę. U osób z zarostową miażdżycą tętnic obwodowych: zwykle 1 tabletka dojelitowa (75 mg lub 150 mg) na dobę. Zapobieganie zakrzepicy naczyń wieńcowych u pacjentów z mnogimi czynnikami ryzyka: zalecana dawka dobowa: 1-2 tabletki dojelitowe 75 mg lub 1 tabletka dojelitowa 150 mg na dobę. Zapobieganie zakrzepicy żylnej i zatorowi płuc u pacjentów długotrwale unieruchomionych, np. po dużych zabiegach chirurgicznych jako uzupełnienie innych sposobów pro� laktyki: 1-2 tabletki dojelitowe 75 mg lub 1 tabletka dojelitowa 150 mg na dobę. Przeciwwskazania: Produktu Acard nie należy stosować: w przypadku nadwrażliwości na substancję czynną - kwas acetylosalicylowy, inne salicylany lub na którąkolwiek substancję pomocniczą leku; u pacjentów ze skazą krwotoczną, u pacjentów z czynną chorobą wrzodową żołądka i (lub) dwunastnicy; u pacjentów z ciężką niewydolnością nerek; u pacjentów z ciężką niewydolnością wątroby; u pacjentów z ciężką niewydolnością serca; u pacjentów z napadami tzw. astmy aspirynowej w wywiadzie, wywołanymi podaniem salicylanów lub substancji o podobnym działaniu, szczególnie niesteroidowych leków przeciwzapalnych; jednocześnie z metotreksatem w dawkach 15 mg na tydzień lub większych; w ostatnim trymestrze ciąży; u dzieci w wieku do 12 lat w przebiegu infekcji wirusowych ze względu na ryzyko wystąpienia zespołu Reye’a – rzadko występującej, ale ciężkiej choroby powodującej uszkodzenie wątroby i mózgu. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: Znaczna część podanych poniżej ostrzeżeń i środków ostrożności dotyczy kwasu acetylosalicylowego stosowanego w dawkach konwencjonalnych, tj. od 1g do 3 g na dobę i wystąpienie tych reakcji jest mało prawdopodobne przy stosowaniu małych dawek produktu. Kwas acetylosalicylowy należy stosować ostrożnie: w pierwszym i drugim trymestrze ciąży, w okresie karmienia piersią, w przypadku nadwrażliwości na niesteroidowe leki przeciwzapalne i przeciwreumatyczne lub inne substancje alergizujące, podczas jednoczesnego stosowania leków przeciwzakrzepowych, podczas jednoczesnego stosowania ibuprofenu, który może wpływać na działanie antyagregacyjne kwasu acetylosalicylowego, u pacjentów z zaburzoną czynnością wątroby lub nerek, u pacjentów z chorobą wrzodową lub krwawieniami z przewodu pokarmowego w wywiadzie, u pacjentów z niedoborem dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej. Kwas acetylosalicylowy może być stosowany u pacjentów z nadwrażliwością na niesteroidowe leki przeciwzapalne lub inne substancje alergizujące wyłącznie po rozważeniu stosunku ryzyka do korzyści. Kwas acetylosalicylowy może powodować skurcz oskrzeli i wywoływać napady astmy lub inne reakcje nadwrażliwości. Czynniki ryzyka obejmują: astmę oskrzelową, przewlekłe choroby układu oddechowego, katar sienny z polipami błony śluzowej nosa. Ostrzeżenie to odnosi się także do pacjentów wykazujących reakcje alergiczne (np. odczyny skórne, świąd, pokrzywka) na inne substancje. U pacjentów ze zwiększoną skłonnością do krwawień (hemo� lia, niedobór witaminy K), przyjmujących leki przeciwzakrzepowe (np. pochodne kumaryny lub heparynę – z wyjątkiem leczenia heparyną w małych dawkach) zastosowanie kwasu acetylosalicylowego należy rozważyć, uwzględniając stosunek ryzyka do korzyści. Kwas acetylosalicylowy należy stosować ostrożnie u pacjentów z zaburzoną czynnością wątroby lub nerek. Należy rozważyć stosowanie produktu leczniczego u pacjentów, u których w wywiadzie stwierdzono owrzodzenie żołądka i (lub) dwunastnicy, ponieważ może się uczynnić choroba wrzodowa oraz mogą wystąpić krwawienia z przewodu pokarmowego. Kwas acetylosalicylowy, ze względu na działanie antyagregacyjne, może powodować wydłużenie czasu krwawienia podczas lub po zabiegach chirurgicznych (włącznie z niewielkimi zabiegami, np. ekstrakcją zęba). Nie należy podawać kwasu acetylosalicylowego na 5 dni przed planowanym zabiegiem chirurgicznym, zwłaszcza okulistycznym i otologicznym. Kwas acetylosalicylowy, nawet w małych dawkach, hamuje wydalanie kwasu moczowego. U pacjentów ze zmniejszonym wydalaniem kwasu moczowego produkt leczniczy może wywołać napad dny moczanowej. Działania niepożądane: Poniżej przedstawiono działania niepożądane związane ze stosowaniem kwasu acetylosalicylowego: bardzo często (≥1/10); często (≥1/100 do <1/10); niezbyt często (≥1/1 000 do <1/100); rzadko (≥1/10 000 do <1/1 000); bardzo rzadko (<1/10 000), częstość nieznana (nie może być określona na podstawie dostępnych danych). Zaburzenia żołądka i jelit. Często: objawy niestrawności (zgaga, nudności, wymioty) i bóle brzucha. Rzadko: stany zapalne żołądka i jelit, choroba wrzodowa żołądka i (lub) dwunastnicy bardzo rzadko prowadzące do krwotoków i perforacji charakteryzujące się odpowiednimi objawami klinicznymi i wynikami badań laboratoryjnych. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych. Rzadko: przemijające zaburzenia czynności wątroby ze zwiększeniem aktywności aminotransferaz. Zaburzenia układu nerwowego. Zawroty głowy i szumy uszne, będące zazwyczaj objawami przedawkowania. Zaburzenia krwi i układu chłonnego. Zwiększone ryzyko krwawień, wydłużenie czasu krwawienia. Obserwowano krwawienia takie jak: krwotok okołooperacyjny, krwiaki, krwawienie z nosa, krwawienia z dróg moczowo-płciowych, krwawienia z dziąseł. Rzadko lub bardzo rzadko raportowano poważne krwawienia takie jak: krwotok z przewodu pokarmowego, krwotok mózgowy (szczególnie u pacjentów z niekontrolowanym nadciśnieniem tętniczym i (lub) podczas równoczesnego podawania leków hemostatycznych), które w pojedynczych przypadkach mogą potencjalnie zagrażać życiu. Krwotok może prowadzić do ostrej lub przewlekłej niedokrwistości w wyniku krwotoku i (lub) niedokrwistości z niedoboru żelaza (na przykład w wyniku utajonych mikrokrwawień) z odpowiednimi objawami laboratoryjnymi i klinicznymi, takimi jak osłabienie, bladość, hypoperfuzja. Zaburzenia układu immunologicznego. Reakcje nadwrażliwości z odpowiednimi objawami laboratoryjnymi i klinicznymi, w tym: astma, odczyny skórne, wysypka, pokrzywka, obrzęk, świąd, zaburzenia serca i układu oddechowego. Bardzo rzadko: ciężkie reakcje alergiczne włączając wstrząs ana� laktyczny. Zaburzenia nerek i dróg moczowych. Bardzo rzadko: zaburzenia czynności nerek. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania. Bardzo rzadko: hipoglikemia. Podmiot odpowiedzialny: Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa S.A. ul. Karolkowa 22/24, 01-207 Warszawa. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax. +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu dla dawek 75 mg, 150 mg odpowiednio nr R/6725, 17975 wydane przez MZ. Lek wydawany bez recepty – OTC. ChPL Acard 75mg: 03.10.2013 r., ChPL Acard 150 mg: 03.10.2013 r.

* zgodnie z ChPL Acard wskazany jest m.in. w: zapobieganiu napadom przejściowego niedokrwienia mózgu (TIA) i niedokrwiennego udaru mózgu u pacjentów z TIA; po przebytym udarze niedokrwiennym mózgu u pacjentów z TIA.

Sponsor kampanii „Ciśnienie na życie” www.cisnienienazycie.pl

ACARD/111/11-2013

spis treści

farmacja praktyczna 1-2/2014 3

AktuAlnościInformacje

cIekawostkI wywIad: opIeka porządkuje

system leczenIa

sonda: podnosI nasz prestIż,

ale trzeba ją doprecyzować

PrAwozapytaj eksperta

oPiekA fArmAceutycznAprofIlaktyka w chorobach

nerek

postępowanIe w zapalenIu

zatok

zdrowIe kobIety mIędzy 40. a 50.

rokIem życIa

zgaga – częsty wpływ złego

trybu życIa

psychologIa: jak mobIlIzować

pacjenta do kontaktu z lekarzem

ProwAdzenie APteki kontrola w aptece – Inspekcja

farmaceutyczna

pomocny zIp

nAukA kardIoseksuologIa – cz. 1

nowe wytyczne postępowanIa

w stabIlnej chorobIe

nIedokrwIennej serca

Życie jest Pięknemetamorfozy

z pIrolam szampon:

Inny odcIeń delIkatnoścI

zIołowe mIeszankI

kuchnIa farmaceutyczna

hIstorIa farmacjI

kultura

krzyżówka

Farmacja Praktyczna®redaktor merytoryczna: Barbara misiewicz-jagielak Redaguje Zespół: Dominika Bandurska, Dagmara Bąk, Michał Borysiuk, Anna Cielemęcka, Marta Gawrylik, Justyna Grudniak, Monika Jasłowska, Magdalena Kochańska, Marcin Lewandowski, Barbara Misiewicz-Jagielak, Joanna Ordańska-Kucińska, Paulina Pol, Bożenna Płatos, Anna Robak-Reczek, Patryk Starak, Wiktor Zajchowski.

szanowni państwo!

mgr farm. Barbara misiewicz-jagielakredaktor merytoryczna „Farmacji Praktycznej”

na zlecenie: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa Wydawca: Valkea Media SA, ul. Elbląska 15/17, 01-747 Warszawa Redaktor naczelny: Łukasz Kuźmiński Dyrektor projektu: Tomasz Opiela Projekt graficzny: Adam Świderski

R E

K L

A M

A

Pojęcie opieki farmaceutycznej zaczęło pojawiać się w latach 70. ub.w. Od tego czasu na stałe wpisało się w pracę milionów aptek działających w krajach rozwiniętych. Wzorcowo świadczy się ją m.in. w USA, Kanadzie, Australii, Wielkiej Brytanii czy Portugalii. Pomagają w tym precyzyjnie skonstruowane przepisy, silny etos zawodu oraz powszechna świadomość ogromnych korzyści, jakie wynikają z czuwania nad przebiegiem farmakoterapii stosowanej przez pacjentów. Amerykanie mawiają: „jeden dolar wydany na opiekę farmaceutyczną to dwa dolary zaoszczędzone w systemie opieki zdrowotnej”. I nie mylą się – jej świadczenie przynosi wymierne profity, co potwierdzają twarde dane. Dlatego opieka farmaceutyczna rozwija się tam prężnie i ma świetlaną przyszłość. W Polsce tymczasem od kilkunastu lat trwają dyskusje próbujące określić, czym jest opieka farmaceutyczna i jaki kształt powinna przybrać w naszych realiach. I to, zdaniem ekspertów, najbardziej hamuje dziś jej rozwój i wdrażanie na szeroką skalę. Dr Agnieszka Skowron, z którą rozmawiamy na łamach niniejszego wydania, przyznaje – opieki farmaceutycznej nie da się zaplanować od A do Z w teorii. Trzeba po prostu wreszcie zacząć działać. Szczególnie, że – co mocno podkreśla nasza rozmówczyni – umocowania prawnego opieki farmaceutycznej może nam pozazdrościć wiele krajów zachodnich.

Opieki farmaceu-tycznej nie da się

zaplanować od a do z w teorii

39

22

30

48

10

12

14

17

20

22

24

26

30

32

3539

42

4446474850

4 farmacja praktyczna 1-2/2014 www.farmacjapraktyczna.pl

informacje

Apteki tracą miliony na zmianie cen leków

Farmaceuci szacują, że na zapasach leków refundowa-nych, których ceny spadły od stycznia br., stracili po-nad 40 mln zł. Resort zdrowia winą obarcza kiepskie zarządzanie aptek. O sprawie pisze „Puls Biznesu” i serwis Forsal.pl. Chodzi o listę leków refundowa-nych, która weszła w życie 1 stycznia tego roku. Apte-ki straciły pieniądze, bo w ramach nowej listy obniżo-no ceny większości farmaceutyków. Tymczasem apte-karze wciąż mają na stanie produkty kupione jeszcze w ubiegłym roku, po wyższej cenie. Za straty winią resort zdrowia. Tymczasem ministerstwo umywa ręce. Zdaniem rzecznika resortu zdrowia Krzysztofa Bąka, straty aptek są winą kiepskiego zarządzania, bo ich właściciele poczynili zbyt duże zapasy leków. „Zgodnie z ustawą bowiem apteka jest zobowiązana do zapewnienia dostępności leku, a nie robienia jego zapasów” – przekonuje rzecznik.

źródło: Puls Biznesu / Forsal.pl

opłaty za poświadczeniekwalifikacji nadalobowiązują

Samorząd aptekarski będzie mógł nadal pobierać opłaty za wydawanie zaświad-czeń potwierdzających kwalifikacje farma-ceuty w krajach UE – orzekł Sąd Najwyż-szy, odrzucając skargę Ministra Zdrowia. jak donosi Rynekzdrowia.pl, skargę na uchwałę wprowa-dzającą opłaty za wydanie przez samorząd farmaceutów zaświadczeń potwierdzających kwalifikacje zawodowe złożył Minister Zdrowia Bartosz Arłukowicz w listopadzie 2013 r. Zaświadczenie to musi posiadać każdy farmaceuta, który chce wykonywać swój zawód w krajach Unii Europejskiej. Opłata wynosi równowartość 100 euro w złotych. Uchwałę wprowadzającą opłaty wydała Naczelna Izba Aptekarska w lutym 2005 r. Minister otrzymał ją od NIA w sierpniu 2013 r. Jednak – jak twierdziła NIA – informacje o spornej uchwale minister posiadał już w grudniu 2012 r. Wtedy to do ministerstwa trafiło pismo Rzecznika Praw Obywatel-skich kwestionujące zasadność pobierania przez samorząd farmaceutów opłat za wydanie zaświadczeń o posiadaniu kwalifikacji zawodowych.

źródło: Rynekzdrowia.pl

Grudzień 2013 r. na rynku aptekWartość sprzedaży na aptecznym rynku far-maceutycznym w grudniu 2013 r. wyniosła 2,532 mld zł i była wyższa wobec analogicz-nego okresu 2012 r. o 2 procenty. W porówna-niu do listopada 2013 r. sprzedaż zwiększyła się o 9,2 procent – wynika z danych firmy analityczno-doradczej PharmaExpert, które publikuje serwis Rynekzdrowia.pl.

W porównaniu do analogicznego okresu 2012 r. rynek zanotował wzrost o 49,8 mln zł. Wartość sprzedaży była wyższa w segmencie leków na receptę, spadła natomiast nieznacznie dla sprzedaży odręcznej. Leki refundowane zwiększyły wartość sprzedaży o 43,8 mln zł (+5,0%), a leki pełnopłatne na receptę wzrosły o 6,45 mln zł (+1,2%). Natomiast sprzedaż odręczna zanotowała spa-dek względem wyników za grudzień 2012 r. o 2,31 mln zł (-0,2%). W porównaniu do listopada 2013 r. wartość sprzedaży całego rynku zwiększyła się o 214 mln zł. Wzrosły wyniki wszystkich segmentów rynku. Wartość sprzedaży odręcznej była o 145 mln zł (+15,5%) większa niż przed miesiącem. Sprzedaż leków refundowanych wzrosła o 52,7 mln zł (+6,1%), a leków pełnopłatnych na receptę zwiększyła się o 18,3 mln zł (+3,6%).


farmacja praktyczna 10/2013 5

informacje

nfz żąda od lekarzy zwrotu pieniędzy za leki refundowaneWojewódzkie oddziały NFZ wysyłają przedsądowe nakazy wzywające lekarzy do zwrotu pieniędzy za bezprawne – zdaniem płatnika – wystawianie recept na leki refundowane od 1 lipca do końca 2012 r. – donosi serwis Rynekzdrowia.pl. Zdaniem samorządu lekarskiego takie postępowanie płatnika nie jest racjonalne, gdyż żaden lekarz ani farmaceuta nie uzyskał korzyści z przepisanych dla dobra chorych leków. Zaś pacjenci, niezależnie od tego, gdzie mieliby wypisane leki, wykupiliby je z należną refundacją. Fundusz tymczasem uważa, że działa zgodnie z prawem. Powołuje się na art. 48 § 8 Ustawy refundacyjnej. W opinii Funduszu zgodnie z taką podstawą prawną lekarze powinni podpisać umowy z płatnikiem, które pozwalałyby kontynuować wystawianie recept na leki refundowane. Niestety, przez pewien czas nie robili tego, licząc, że płatnik z umów się wycofa. Tak się jednak nie stało. Lekarze wypisywali wówczas recepty na drukach, które według NFZ straciły ważność.


nielegalny eksport lekówpod lupą śledczych

Od maja ub.r. zamknięto już pięć hurtowni zajmujących się nielegalnym eksportem leków. Na celowniku jest kolej-nych pięć i ponad dwieście aptek – donosi „Puls Biznesu” i TVP.Info. Po drastycznej obniżce cen leków refundo-wanych, część z nich – szczególnie drogich, ratujących życie – zaczęło masowo wyjeżdżać za granicę, nie zawsze legalnie. Po tym, jak Główny Inspektorat Farmaceu-tyczny nadzorujący rynek policzył, że nawet co trzeci preparat przeznaczony na polski rynek wyjeżdża z kraju, postanowił wypowiedzieć wojnę nielegalnemu eksportowi. Efekty to zamykanie hurtowni i wzięcie pod lupę także aptek. Szacuje się, że nawet co dziesiąta placówka bierze udział w eksporcie leków. Eksperci zauważają jednak, że często farmaceuci, żeby przetrwać na rynku, nie mają innego wyjścia. Alarmują, że sytuacja aptek, w związku z kolejnymi obniżkami cen i spadkiem marży hurtowej, może się jeszcze pogorszyć.

źródło: Puls Biznesu / TVP.info

R E K L A M A


informacje

Anafilaksja – o tym mówi się za mało

Bądź wyczulony na alergików! Twoja porada może uratować życie!

ADRENALINA WZF 300 mikrogramów/0,3 ml roztwór do wstrzykiwań w ampułko-strzykawce (Adrenalinum) . Skład jakościowy i ilościowy: 1 ml roztworu zawiera 1 mg adrenaliny w postaci adrenaliny winianu. Jedna dawka 0,3 ml zawiera 300 mikrogramów adrenaliny. Wskazania do stosowania: Leczenie doraźne w nagłych przypadkach ostrych reakcji alergicznych (anafilaksji), wywołanych przez pokarmy, leki, ukąszenia i użądlenia owadów oraz inne alergeny, jak również w przypadku anafilaksji samoistnej. Dawkowanie i sposób podawania: Preparat należy wstrzykiwać wyłącznie domięśniowo. Ampułko-strzykawka ma blokadę umożliwiającą podanie jednorazowej dawki 300 mikrogramów adrenaliny. Ze względu na stabilność produktu ampułko-strzykawka zawiera 1 ml roztworu. Po podaniu dawki leku w ampułko-strzykawce pozostaje 0,7 ml roztworu, ale ampułko-strzykawka nie nadaje się do ponownego użytku i należy ją w bezpieczny sposób usunąć. Preparat należy podawać natychmiast po wystąpieniu objawów ciężkiej reakcji alergicznej (w tym wstrząsu anafilaktycznego). Mogą one wystąpić w ciągu kilku minut od zetknięcia się z alergenem i zazwyczaj są to: pokrzywka, zaczerwienienie lub obrzęk naczynioruchowy. Objawy o ciężkim przebiegu obejmują układ oddechowy i krążenia. Preparat należy wstrzykiwać tylko w mięsień w przednio-bocznej części uda, nie wstrzykiwać w mięśnie pośladka. Miejsce, w które wstrzyknięto preparat należy lekko masować przez 10 sekund po wykonaniu iniekcji. Zazwyczaj stosuje się od 0,005 mg/kg mc. do 0,01 mg/kg mc., jednak w niektórych przypadkach może być konieczne zastosowanie większej dawki. Dorośli i dzieci o masie ciała powyżej 30 kg: zazwyczaj stosuje się 300 mikrogramów (0,3 ml). U dorosłych o większej niż przeciętna masie ciała może być konieczne powtórne wstrzyknięcie, aby odwrócić skutki reakcji alergicznej. W niektórych przypadkach pojedyncza dawka adrenaliny może być niewystarczająca do całkowitego odwrócenia skutków ostrej reakcji alergicznej. U tych pacjentów wstrzyknięcie dodatkowej dawki (z innej ampułko-strzykawki) może być wykonane po 10-15 minutach. Dzieciom o masie ciała poniżej 30 kg nie można podać dawki mniejszej niż 300 mikrogramów z odpowiednią dokładnością ze względu na konstrukcję ampułko-strzykawki. Dlatego też mniejsze dawki mogą być stosowane wyłącznie w sytuacjach zagrażających życiu i pod kontrolą lekarza. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na adrenalinę lub którykolwiek ze składników preparatu. UWAGA: w stanach zagrożenia życia nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do zastosowania adrenaliny. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: Pacjentów, którym przepisano preparat należy poinformować o sposobie podawania oraz pouczyć, w jakich sytuacjach preparat należy stosować. Preparat jest przeznaczony do stosowania w sytuacjach zagrożenia życia, wynikającego z wystąpienia ciężkiej reakcji alergicznej. Pacjenci z ryzykiem wystąpienia ciężkiej reakcji alergicznej, w tym wstrząsu anafilaktycznego powinni nosić przy sobie preparat (w obowiązującym terminie ważności dopuszcza się przechowywanie produktu leczniczego przez okres 6 miesięcy w temperaturze poniżej 25°C). Po zastosowaniu preparatu pacjent powinien natychmiast uzyskać pomoc lekarską. Należy zachować ostrożność u osób z chorobą serca, np. chorobą wieńcową oraz chorobami mięśnia sercowego (lek może wywołać napad dławicy piersiowej), sercem płucnym, zaburzeniami rytmu serca lub tachykardią. U pacjentów z nadczynnością tarczycy, schorzeniami sercowo-naczyniowymi (ciężka dławica piersiowa, kardiomiopatia przerostowa z zawężeniem drogi odpływu z lewej komory i komorowe zaburzenia rytmu lub nadciśnienie tętnicze), guzem chromochłonnym, wysokim ciśnieniem śródgałkowym, ciężką niewydolnością nerek, gruczolakiem gruczołu krokowego prowadzącym do zalegania moczu, hiperkalcemią, hipokaliemią, cukrzycą, a także u pacjentów w podeszłym wieku oraz u kobiet w ciąży istnieje ryzyko wystąpienia działań niepożądanych po podaniu adrenaliny. Dzieciom o masie ciała poniżej 30 kg nie można podać dawki mniejszej niż 300 mikrogramów adrenaliny z odpowiednią dokładnością ze względu na konstrukcję ampułko-strzykawki. Dlatego też mniejsze dawki mogą być stosowane wyłącznie w sytuacjach zagrażających życiu i pod kontrolą lekarza. Preparat zawiera pirosiarczyn sodu, który może wywołać reakcje alergiczne, w tym również objawy anafilaktyczne i skurcz oskrzeli u osób z nadwrażliwością, szczególnie u osób z astmą w wywiadzie. Pacjentów z tymi schorzeniami należy dokładnie poinstruować odnośnie okoliczności, w których mogą stosować preparat. W przypadku wykonywania wstrzykiwań w to samo miejsce może wystąpić martwica, spowodowana zwężeniem naczyń krwionośnych. Przypadkowe wstrzyknięcie do naczynia może spowodować krwotok mózgowy, spowodowany nagłym wzrostem ciśnienia tętniczego krwi. Przypadkowe wstrzyknięcie w ręce lub stopy może wywołać nagłe zmniejszenie przepływu krwi do przylegających tkanek w wyniku zwężenia naczyń. Działania niepożądane: Wystąpienie działań niepożądanych zależy od wrażliwości pacjenta na adrenalinę oraz od podanej dawki. Działania niepożądane występujące często, nawet po podaniu małych dawek adrenaliny to: kołatanie serca, tachykardia, nadmierna potliwość, nudności, wymioty, trudności w oddychaniu, bladość, zawroty głowy, osłabienie, drżenie, ból głowy, stan lękowy, pobudliwość nerwowa, niepokój, zimne kończyny. Rzadko odnotowywano omamy, omdlenia, hiperglikemię, hipokaliemię, kwasicę metaboliczną, rozszerzenie źrenic, trudności w oddawaniu moczu z zatrzymaniem moczu włącznie, drżenie mięśni. Działania niepożądane, które występowały po zastosowaniu większych dawek adrenaliny lub u osób wrażliwych: zaburzenia rytmu serca (migotanie przedsionków lub zatrzymanie czynności serca), nagły wzrost ciśnienia tętniczego (czasami prowadzący do krwotoku mózgowego) oraz skurcz naczyń (np. skóry, błon śluzowych, nerek). Preparat zawiera pirosiarczyn sodu, który może powodować reakcje alergiczne, w tym reakcje anafilaktyczne lub reakcje zagrażające życiu lub mniej ciężkie napady astmy u osób wrażliwych. Podmiot odpowiedzialny: Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa S.A. ul. Karolkowa 22/24, 01-207 Warszawa. www.polfawarszawa.pl. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr 10697 wydane przez MZ. Lek wydawany na podstawie recepty. ChPL z dnia 2008.12.16

Skieruj ich do Specjalisty, który

oceni potencjalneryzyko anafilaksji.

adrenalinę w ampułko- -strzykawce powinien mieć przy sobie każdy pacjent z:

• uczuleniemnajadowadówbłonkoskrzydłych(nawetjeżelipodlegałimmunoterapii),

• reakcjąanafilaktycznąwwywiadzie,• uczuleniemnapokarmy,• anafilaksjąindukowanąwysiłkiem.1

1. J. Lange, A. Krauze; Adrenalina i jej zastosowanie we wstrząsie anafilaktycznym, Alergoprofil 2007, Vol. 3, Nr 2, 2-5.

SUGEROWANA CENA DETALICZNA:

54.99 PLN

adrenalinę wzF można mieć zawsze przy sobie, ponieważ:

• jestwampułko-strzykawcedo samodzielnegopodania,

• możnająprzechowywaćpozalodówkąażdo6miesięcy,

• jestdostępnacenowo.

ADR-

WZF

/043

/10-

201

3

debata „anafilaksja i wstrząs anafilaktyczny – standardy postępowania w aspektach społecznych i medycznych”.

źródło: Polpharma Biuro Handlowe sp. z o.o.

adrenalina jest jedynym lekiem, który może uratować życie pacjenta, u którego zacznie się wstrząs

w ramach kampanii spo-łecznej „Przygotuj się na wstrząs!” 12 grudnia ub.r.

w Warszawie odbyła się debata ekspertów. Była to bardzo żywa dyskusja przedstawicieli środowisk naukowych, z której wnioski będą stanowiły punkt wyjścia dla dzia-łań informacyjno-edukacyjnych prowadzonych w ramach kampanii w 2014 r. Uczestnicy debaty to wybitni specjaliści z dziedziny alergologii i ratownictwa medycz-nego. Dyskusja moderowana była przez Tomasza Machałę – redakto-ra naczelnego portalu Natemat.pl.

Wszyscy uczestnicy debaty zgodnie przyznali, że anafilaksja i wstrząs anafilaktyczny są problemami za mało znanymi w społeczeństwie, a nawet w środowisku medycz-nym. Lekarze POZ mają problem z rozpoznawaniem objawów oraz właściwym leczeniem anafilaksji. Waga problemu jest nieoszacowa-na – to jeden z najbardziej niedo-cenianych problemów współczesnej medycyny. Anafilaksja nie jest już tak rzadką chorobą jak kiedyś. Alergia to choroba cywilizacyjna, a rosnąca liczba przypadków ana-filaksji zmusza do podniesienia tego problemu.

Uczestnicy spotkania po-święcili wiele uwagi wstrzą-sowi anafilaktycznemu, który jest stanem zagraża-jącym życiu. Ważnym ele-mentem dyskusji było wdroże-nie właściwego postępowania

w przypadku ratowania osób w anafilaksji i wstrząsie anafilak-tycznym, w tym użycia adrenaliny do samodzielnego stosowania (w ampułkostrzykawce). Adrena-lina jest jedynym lekiem, który może uratować życie pacjenta, u którego zacznie się wstrząs. czas na jej podanie jest bardzo ograniczony – adrenalinę powinno się podawać od razu, w pierwszych minutach i przy pierwszych ob-jawach anafilaksji. Najczęstsze objawy to początkowo świąd skóry na dłoniach, potem świąd może rozprzestrzeniać się na całe cia-ło, może pojawić się pokrzywka, obrzęk. Mogą również wystąpić objawy ze strony brzusznej, silny ból brzucha. Oprócz tego obfite poty, lęk i objawy ze strony układu oddechowego i układu krążenia oraz duszność.

Wspólnym celem, który wynika z debaty, jest zwiększenie świa-domości Polaków na temat anafi-laksji oraz pierwszej pomocy we wstrząsie anafilaktycznym. Efektem spotkania będzie między innymi wypracowanie komunika-tów skierowanych do trzech grup docelowych, tj. lekarzy alergolo-gów, lekarzy POZ i farmaceutów oraz dziennikarzy, a poprzez me-

dia do społeczeństwa.

www.farmacjapraktyczna.plPodyskutuj o tym na forum!

@

Bądź wyczulony na alergików! Twoja porada może uratować życie!

ADRENALINA WZF 300 mikrogramów/0,3 ml roztwór do wstrzykiwań w ampułko-strzykawce (Adrenalinum) . Skład jakościowy i ilościowy: 1 ml roztworu zawiera 1 mg adrenaliny w postaci adrenaliny winianu. Jedna dawka 0,3 ml zawiera 300 mikrogramów adrenaliny. Wskazania do stosowania: Leczenie doraźne w nagłych przypadkach ostrych reakcji alergicznych (anafilaksji), wywołanych przez pokarmy, leki, ukąszenia i użądlenia owadów oraz inne alergeny, jak również w przypadku anafilaksji samoistnej. Dawkowanie i sposób podawania: Preparat należy wstrzykiwać wyłącznie domięśniowo. Ampułko-strzykawka ma blokadę umożliwiającą podanie jednorazowej dawki 300 mikrogramów adrenaliny. Ze względu na stabilność produktu ampułko-strzykawka zawiera 1 ml roztworu. Po podaniu dawki leku w ampułko-strzykawce pozostaje 0,7 ml roztworu, ale ampułko-strzykawka nie nadaje się do ponownego użytku i należy ją w bezpieczny sposób usunąć. Preparat należy podawać natychmiast po wystąpieniu objawów ciężkiej reakcji alergicznej (w tym wstrząsu anafilaktycznego). Mogą one wystąpić w ciągu kilku minut od zetknięcia się z alergenem i zazwyczaj są to: pokrzywka, zaczerwienienie lub obrzęk naczynioruchowy. Objawy o ciężkim przebiegu obejmują układ oddechowy i krążenia. Preparat należy wstrzykiwać tylko w mięsień w przednio-bocznej części uda, nie wstrzykiwać w mięśnie pośladka. Miejsce, w które wstrzyknięto preparat należy lekko masować przez 10 sekund po wykonaniu iniekcji. Zazwyczaj stosuje się od 0,005 mg/kg mc. do 0,01 mg/kg mc., jednak w niektórych przypadkach może być konieczne zastosowanie większej dawki. Dorośli i dzieci o masie ciała powyżej 30 kg: zazwyczaj stosuje się 300 mikrogramów (0,3 ml). U dorosłych o większej niż przeciętna masie ciała może być konieczne powtórne wstrzyknięcie, aby odwrócić skutki reakcji alergicznej. W niektórych przypadkach pojedyncza dawka adrenaliny może być niewystarczająca do całkowitego odwrócenia skutków ostrej reakcji alergicznej. U tych pacjentów wstrzyknięcie dodatkowej dawki (z innej ampułko-strzykawki) może być wykonane po 10-15 minutach. Dzieciom o masie ciała poniżej 30 kg nie można podać dawki mniejszej niż 300 mikrogramów z odpowiednią dokładnością ze względu na konstrukcję ampułko-strzykawki. Dlatego też mniejsze dawki mogą być stosowane wyłącznie w sytuacjach zagrażających życiu i pod kontrolą lekarza. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na adrenalinę lub którykolwiek ze składników preparatu. UWAGA: w stanach zagrożenia życia nie ma bezwzględnych przeciwwskazań do zastosowania adrenaliny. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: Pacjentów, którym przepisano preparat należy poinformować o sposobie podawania oraz pouczyć, w jakich sytuacjach preparat należy stosować. Preparat jest przeznaczony do stosowania w sytuacjach zagrożenia życia, wynikającego z wystąpienia ciężkiej reakcji alergicznej. Pacjenci z ryzykiem wystąpienia ciężkiej reakcji alergicznej, w tym wstrząsu anafilaktycznego powinni nosić przy sobie preparat (w obowiązującym terminie ważności dopuszcza się przechowywanie produktu leczniczego przez okres 6 miesięcy w temperaturze poniżej 25°C). Po zastosowaniu preparatu pacjent powinien natychmiast uzyskać pomoc lekarską. Należy zachować ostrożność u osób z chorobą serca, np. chorobą wieńcową oraz chorobami mięśnia sercowego (lek może wywołać napad dławicy piersiowej), sercem płucnym, zaburzeniami rytmu serca lub tachykardią. U pacjentów z nadczynnością tarczycy, schorzeniami sercowo-naczyniowymi (ciężka dławica piersiowa, kardiomiopatia przerostowa z zawężeniem drogi odpływu z lewej komory i komorowe zaburzenia rytmu lub nadciśnienie tętnicze), guzem chromochłonnym, wysokim ciśnieniem śródgałkowym, ciężką niewydolnością nerek, gruczolakiem gruczołu krokowego prowadzącym do zalegania moczu, hiperkalcemią, hipokaliemią, cukrzycą, a także u pacjentów w podeszłym wieku oraz u kobiet w ciąży istnieje ryzyko wystąpienia działań niepożądanych po podaniu adrenaliny. Dzieciom o masie ciała poniżej 30 kg nie można podać dawki mniejszej niż 300 mikrogramów adrenaliny z odpowiednią dokładnością ze względu na konstrukcję ampułko-strzykawki. Dlatego też mniejsze dawki mogą być stosowane wyłącznie w sytuacjach zagrażających życiu i pod kontrolą lekarza. Preparat zawiera pirosiarczyn sodu, który może wywołać reakcje alergiczne, w tym również objawy anafilaktyczne i skurcz oskrzeli u osób z nadwrażliwością, szczególnie u osób z astmą w wywiadzie. Pacjentów z tymi schorzeniami należy dokładnie poinstruować odnośnie okoliczności, w których mogą stosować preparat. W przypadku wykonywania wstrzykiwań w to samo miejsce może wystąpić martwica, spowodowana zwężeniem naczyń krwionośnych. Przypadkowe wstrzyknięcie do naczynia może spowodować krwotok mózgowy, spowodowany nagłym wzrostem ciśnienia tętniczego krwi. Przypadkowe wstrzyknięcie w ręce lub stopy może wywołać nagłe zmniejszenie przepływu krwi do przylegających tkanek w wyniku zwężenia naczyń. Działania niepożądane: Wystąpienie działań niepożądanych zależy od wrażliwości pacjenta na adrenalinę oraz od podanej dawki. Działania niepożądane występujące często, nawet po podaniu małych dawek adrenaliny to: kołatanie serca, tachykardia, nadmierna potliwość, nudności, wymioty, trudności w oddychaniu, bladość, zawroty głowy, osłabienie, drżenie, ból głowy, stan lękowy, pobudliwość nerwowa, niepokój, zimne kończyny. Rzadko odnotowywano omamy, omdlenia, hiperglikemię, hipokaliemię, kwasicę metaboliczną, rozszerzenie źrenic, trudności w oddawaniu moczu z zatrzymaniem moczu włącznie, drżenie mięśni. Działania niepożądane, które występowały po zastosowaniu większych dawek adrenaliny lub u osób wrażliwych: zaburzenia rytmu serca (migotanie przedsionków lub zatrzymanie czynności serca), nagły wzrost ciśnienia tętniczego (czasami prowadzący do krwotoku mózgowego) oraz skurcz naczyń (np. skóry, błon śluzowych, nerek). Preparat zawiera pirosiarczyn sodu, który może powodować reakcje alergiczne, w tym reakcje anafilaktyczne lub reakcje zagrażające życiu lub mniej ciężkie napady astmy u osób wrażliwych. Podmiot odpowiedzialny: Warszawskie Zakłady Farmaceutyczne Polfa S.A. ul. Karolkowa 22/24, 01-207 Warszawa. www.polfawarszawa.pl. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr 10697 wydane przez MZ. Lek wydawany na podstawie recepty. ChPL z dnia 2008.12.16

Skieruj ich do Specjalisty, który

oceni potencjalneryzyko anafilaksji.

adrenalinę w ampułko- -strzykawce powinien mieć przy sobie każdy pacjent z:

• uczuleniemnajadowadówbłonkoskrzydłych(nawetjeżelipodlegałimmunoterapii),

• reakcjąanafilaktycznąwwywiadzie,• uczuleniemnapokarmy,• anafilaksjąindukowanąwysiłkiem.1

1. J. Lange, A. Krauze; Adrenalina i jej zastosowanie we wstrząsie anafilaktycznym, Alergoprofil 2007, Vol. 3, Nr 2, 2-5.

SUGEROWANA CENA DETALICZNA:

54.99 PLN

adrenalinę wzF można mieć zawsze przy sobie, ponieważ:

• jestwampułko-strzykawcedo samodzielnegopodania,

• możnająprzechowywaćpozalodówkąażdo6miesięcy,

• jestdostępnacenowo.

ADR-

WZF

/043

/10-

201

3


ciekawostki

Prosty test pomoże w kwadrans wykryć chorobę AlzheimeraWystarczy odpowiedzieć na proste pyta-nia, by stało się jasne, czy grozi nam Alzheimer. Lekarze opracowali test, który pomaga wykryć wczesne objawy choroby – informuje portal Zdrowie.dziennik.pl.Test adresowany jest do zdrowych, starszych osób. Został opracowany przez amerykańskich naukowców z Ohio State University. Sprawdza zdolności języko- we, umiejętność rozwiązywania zadań, liczenia i ko- jarzenia oraz pamięć. Według ekspertów jego sku-teczność wynosi 80 proc. Chętni mogą rozwiązać go sami w domu i z wynikami udać się do lekarza. Pyta-nia są różne, ale należy odpowiedzieć na nie w ciągu 15 minut. Trzeba na przykład policzyć, ile wyniesie rachunek za zakupy oraz wytłumaczyć, jakie jest po-dobieństwo między korkociągiem i młotem. Jedno z zadań polega na wymienieniu 12 warzyw lub owoców, a jeszcze inne wymaga podania nazw narysowanych przedmiotów. Ważne jest, by wracać do tego testu po jakimś czasie i porównywać wyniki. Dzięki temu moż-na wychwycić wczesne objawy demencji.

źródło: Zdrowie.dziennik.pl

do Hiszpanii wrócił szczep grypy H1n1Śmiertelne ofiary grypy A w Hisz-panii! – alarmuje serwis Zdrowie.dziennik.pl. W tamtejszych szpitalach zmarło 5 osób, a ponad 20 przebywa na oddziałach intensywnej terapii. Lekarze informują, że wszyscy zostali zaatakowani przez agresywny szczep H1N1 – ten sam, który wywołał pan-demię w 2009 r.

Pierwszymi śmiertelnymi ofiarami grypy A byli 90-letni pacjenci w podmadryckim Ciudad Real. Zmarła też 1 osoba w Mursji, na południu Hisz-panii, a ostatnimi ofiarami grypy są chorzy w Saragossie i Santander. Hiszpański Instytut Epidemiologii potwierdził, że przyczyną wszyst-kich zgonów jest ten sam szczep – H1N1. Leka-rze informują, że zmarli nie byli szczepieni i mieli problemy z sercem oraz drogami oddechowymi. Przypadki zachorowań na grypę A zanotowano w niemal wszystkich, hiszpańskich regionach. Najwięcej w Aragonii, gdzie na oddziałach inten-sywnej terapii przebywa 18 pacjentów. W ciężkim stanie są też chorzy kilkunastu miast na terenie całego kraju. Po raz ostatni szczep H1N1 atako-wał w Hiszpanii 4 lata temu, gdy zmarło z jego przyczyny ponad 200 osób.

źródło: Zdrowie.dziennik.pl


ciekawostki

dieta dostosowana do grupy krwi nie przynosi korzyści zdrowotnychNaukowcy z Uniwersytetu w Toronto opu-blikowali właśnie wyniki badania, które podważają założenia diety zgodnej z gru-pą krwi – donosi serwis PLOS ONE.

Zgodnie z koncepcją żywienia dostosowanego do grupy krwi, osoby z grupą „0” powinny spożywać dużo białka (najlepiej zwierzęcego) oraz wyelimi-nować z diety gluten. Dla ludzi z grupą „A” naj-korzystniejsza jest dieta wegetariańska, a osobom z grupą „B” najlepiej służy nabiał. Z kolei posia-dacze grupy „AB” powinni odżywiać się w sposób zróżnicowany, łącząc elementy diet „A” oraz „B”. Stosowanie diety dopasowanej do grupy krwi ma się przyczyniać do poprawy stanu zdrowia oraz obniżać ryzyko schorzeń przewlekłych, w tym chorób układu krążenia. Kanadyjskie badanie trwało przez mie-siąc i brało w nim udział 1455 osób w wieku 20-29 lat. Uczestnicy wypełniali ankiety na temat spoży-wania 196 różnych produktów żywnościowych, a naukowcy sprawdzali, w jakim stopniu odpowiada to jednemu z czterech typów diet dopasowanych do danej grupy krwi. – Efekty, jakie przynosił dany sposób odżywiania się, nie miały nic wspólnego z grupą krwi badanych osób, a jedynie z ich zdolno-ścią do przestrzegania rozsądnej diety wegetariań-skiej lub nisko węglowodanowej. Możemy z pełnym przekonaniem powiedzieć, że teoria, zgodnie z którą dieta powinna być dopasowana do grupy krwi, jest nieprawdziwa – podsumowuje współautor pracy, dr Ahmed El-Sohemy.

źródła: PLOS ONE / Money.pl

rak prostaty rzadziej atakuje dobrze wyspanychNie tylko aktywność fizyczna, ale także odpowiednio długi sen zmniejsza ryzyko zachorowania na raka prostaty – twierdzą naukowcy z Harvard School of Public Health w Bostonie, o czym informują telewi-zja FoxNews i serwis Medexpress.pl. Wszystko za sprawą melatoniny. Trwające niemal 8 lat badanie objęło 928 mężczyzn mieszkających na Islandii. Po-ziom melatoniny uczestników mierzono na podstawie stężenia jej metabolitu (6-sulfatoksymelatoniny) w moczu. Badani informowali też o problemach ze snem i przyjmowanych lekach. Co siódmy uczestnik testów zgłaszał problemy z zasypianiem, co piąty skarżył się na trudności z utrzymaniem snu przez całą noc, a aż co trzeci korzystał z leków nasennych. We wszystkich tych grupach poziom melatoniny był obniżony. U mężczyzn, którzy cieszyli się dobrej ja-kości snem, stężenie melatoniny w organizmie utrzy-mywało się w górnej połowie normalnego zakresu. Niestety, kwestionariusze, które wypełniali badani, nie zawierały pytania o przyjmowanie preparatów melatoniny – dlatego nie można rozstrzygnąć, u kogo wysokie stężenie tego hormonu było spowodowane prawidłowym snem, a u kogo dłuższy sen był spowo-dowany zażywaniem melatoniny. W okresie trwania badania rak prostaty rozwinął się u 111 mężczyzn, przy czym u 24 rozpoznano jego zaawansowaną postać. Okazało się, że mężczyźni, u których poziom melatoniny był wyższy od 17,1 ng/ml, mieli o 31 proc. niższe (niż reszta badanych) ryzyko zachorowania na raka prostaty oraz o 75 proc. mniejsze zagrożenie rozwinięciem się jego zaawansowanej postaci.

źródło: FoxNews / Medexpress.pl


wywiad

o przyszłości opieki farmaceutycznej w polsce i na świecie, z dr hab. agnieszką skowron, kierownikiem zakładu farmacji społecznej wydziału farmaceutycznego uj cm, rozmawia łukasz kuźmiński.

opieka porządkuje system leczenia

pojęcie opieki farmaceutycz-nej zaczęło funkcjonować w latach 70. XX w. czy

na przestrzeni ostatnich 40 lat znaczenie tego terminu uległo zmianie?Pierwotne znaczenie opieki farma-ceutycznej, rozumianej jako czuwa-nie nad przebiegiem farmakoterapii, nie zmieniło się. Z czasem doszły do tego kwestie związane z dokumen-towaniem całego procesu. Różnie to wygląda w różnych krajach – czasa-mi większy nacisk jest kładziony na kontakt między profesjonalistami, czyli farmaceutami i lekarzami, gdzie indziej system skupia się przede wszystkim na budowaniu bli-skich relacji farmaceuty z pacjentem.

A w Polsce? w którym kierunku zmierza opieka farmaceutyczna?Myślę, że w kierunku nauki interdy-scyplinarnej, czyli teorii budowania zespołów współpracujących ze sobą specjalistów, którzy kompleksowo opiekują się pacjentem. I nie chodzi tylko o to, by pacjent miał możliwość kontaktu z poszczególnymi specja-listami, ale o to, by ci specjaliści się ze sobą komunikowali. Prowadzimy więc badania z pogranicza socjologii czy psychologii. Szukamy czynni-ków, które wpływają na podejmowa-nie decyzji – zarówno przez profe-sjonalistów, jak i przez pacjentów. Badamy konkretne postawy i zacho-wania, szukamy skutecznych metod edukowania pacjenta. Ponadto nadzorujemy system opieki zdro-wotnej, przyglądamy się kwestiom związanym z odpowiedzialnością za zdrowie pacjenta.

jak wygląda obecnie umocowanie prawne opieki farmaceutycznej w Polsce? co prawo nakazuje far-maceucie w temacie świadczenia tej usługi?Na tle innych krajów mamy całkiem dobrą, a nawet komfortową sytuację prawną. Definicja w ustawie o izbach dokładnie opisuje, na czym polega filozofia opieki farmaceutycz-nej i kiedy apteka może mówić, że świadczy taką usługę. Polskie prawo jasno wskazuje, że opieka farmaceu-tyczna jest częścią zawodu farma-ceuty, co oznacza, że można w jej ramach świadczyć pewne usługi. Podlegają one oczywiście obowiąz-kowi dokumentacji, z których musi wynikać, że farmaceuta monitoruje farmakoterapię pacjenta i dba o to, by przebiegała ona prawidłowo, była bezpieczna i gwarantowała skutecz-ność.

A jednak wielu farmaceutów skar-ży się, że prawo w tej materii jest nieprecyzyjne...Oczywiście brakuje szczegółowych zapisów w prawie, np. dotyczących zbierania danych od pacjentów, tzw. informacji drażliwych na temat stanu zdrowia. Myślę, że gdyby środowisko farmaceutyczne – mam na myśli w szczególności izby – o to zadbało, to przepisy dałoby się odpowiednio doprecyzować. To, co powinno się w prawie zmienić, aby opieka farmaceutyczna mogła funk-cjonować w Polsce bez przeszkód, dokładnie opisała m.in. Pani dr n. farm. Agnieszka Zimmermann. Przede wszystkim jednak farma-ceuci muszą być przekonani, że chcą

świadczyć opiekę farmaceutyczną, bo co do tego, że każdy farmaceuta ma taką potrzebę, nie jestem pewna. Wielu deklaruje, że owszem, ale od razu wskazują na bariery.

A co jest tą największą?Brak czasu. I trzeba jasno powie-dzieć: nikt farmaceutom tego czasu nie zorganizuje, ani nie znajdzie, o ile sami nie będą chcieli go znaleźć.

jak na opiekę farmaceutyczną reagują pacjenci?Farmaceuci przyznają, że zwykle oferowana pacjentom dodatkowa usługa przekłada się na ich lojalność wobec apteki. Po prostu do niej wra-cają. Znam przypadki, kiedy pacjenci jadą na drugi koniec miasta, by – jak to mówią – dać się „zaopiekować” konkretnej placówce czy farmaceu-cie. Z moich spotkań z pacjentami jasno wynika, że pacjenci potrzebują opieki farmaceutycznej – instrukcji odnośnie dawkowania preparatów, interakcji, sposobu podawania itp. Z kolei na zajęciach, które prowadzę w ramach Uniwersytetu Trzeciego Wieku dowiaduję się od słuchaczy, że takich informacji zwykle apteki nie udzielają. Po wykładzie podcho-dzą do mnie i pytają: dlaczego tego wszystkiego nie mówi mi osoba, która sprzedaje mi leki w aptece? Pacjenci, szczególnie ci starsi, oczekują, że ktoś poświęci im więcej uwagi. W gabinecie lekarskim nie zawsze jest na to czas.

A lekarze? z relacji niektórych farmaceutów wynika, że często reagują „alergicznie”. „Bo farma-


wywiad

ceuta jest od wydawania leków” – mówią. „to my jesteśmy od leczenia i proszę nie pozbawiać nas naszych kompetencji...”To nie jest tylko nasz problem. Kiedyś rozmawiałam z farmaceut-ką z Litwy, która pytała mnie, jak przekonać do opieki farmaceutycznej tamtejszych lekarzy? To jest, moim zdaniem, kolejne zadanie dla izb aptekarskich, które powinny o tym więcej rozmawiać. Osobiście spo-tykam się z pełną życzliwością ze strony lekarzy. Myślę, że lekarze po-winni chcieć opieki, bo ona ich chroni – przed błędami pacjentów i ich sa-mych. Nie o to przecież chodzi, żeby farmaceuta podważał opinię lekarza. A nawet jeśli wykryty zostanie jakiś błąd lekowy, to powinien nastąpić tzw. bezpośredni kontakt specja-listów na linii farmaceuta-lekarz. Dla pacjenta pod każdą szerokością geograficzną zawsze najważniejszy w systemie opieki zdrowotnej będzie lekarz. I my absolutnie nie chcemy z tym walczyć. Chcemy tylko usankcjonować miejsce i rolę w tym systemie innych profesjonalistów – pielęgniarek, farmaceutów, diagno-stów, rehabilitantów.

opieka farmaceutyczna przyszła do nas z zachodu. które kraje bry-lują w tej kwestii i mogą być dla Polski modelowym wzorem?Przykładów szukamy w tych kra-jach, gdzie opieka farmaceutyczna jest refundowana. Na tym tle wyróż-niają się Wielka Brytania, Austra-lia, USA i Kanada. Ciekawe usługi oferowane są również w Hiszpanii czy Portugalii, jak np. szczepienia

przeciwko grypie czy krótkie szko-lenia dla pacjentów, którzy po raz pierwszy stosują leki wziewne. Za tego rodzaju działania apteki dosta-ją od państwa dodatkowe pieniądze.

A może w Polsce pojawiły się ostatnimi czasy jakieś rozwiąza-nia, które być może naśladują lub zaczną naśladować w przyszłości inne kraje?W Polsce na razie od kilkunastu lat wszyscy zastanawiamy się, na czym opieka farmaceutyczna ma polegać. I to jest niebezpieczne, bo zamiast się zastanawiać, trzeba wreszcie zacząć ją wdrażać. To jest dziedzina, której nie da się od początku do końca zapla-nować w teorii. Trzeba zacząć działać.

opieka farmaceutyczna bez-sprzecznie przynosi korzyści dla pacjentów, a także dla samych farmaceutów i aptek. Ale mówi się też o wymiernych korzyściach dla budżetu systemu opieki zdrowot-nej. jak to rozumieć?Amerykanie jak mantrę powtarza-ją: „każdy dolar wydany na opiekę farmaceutyczną to dwa dolary zaoszczędzone w systemie”. Moni-torowanie farmakoterapii przynosi wymierne oszczędności w systemie. takie postawienie sprawy powinno dawać mocno do myślenia naszym decydentom. Z naszych badań wynika, że w przypadku przewlekłego stosowania konkretnego preparatu, jeśli farmakoterapia nie jest mo-nitorowana, prędzej czy póź-niej pojawia się problem lekowy. Powody mogą być różne – niepra-

widłowe stosowanie, złe dawkowanie itp. I to zawsze da się przeliczyć na pieniądze. Jeśli pacjent po dwóch miesiącach stosowania odstawia lek refundowany, do którego dopłaca państwo, to okazuje się, że te pienią-dze zostały wyrzucone w błoto. Bo za chwilę trzeba będzie mu podać nowe leki albo co gorsza poddać go hospitalizacji. W wielu krajach takie obliczenia zostały już sporządzone. My wciąż nad tym pracujemy, mam nadzieję, że już w tym roku będzie-my mieli dokładne wyniki analizy kosztowej efektywności świadczenia opieki farmaceutycznej w polskich warunkach.

niebawem – jeśli wierzyć w za-pewnienia urzędników państwo-wych – na dobre rozpocznie się digitalizacja służby zdrowia. czy takie rozwiązania jak e-recepta będą miały wpływ na rozwój opieki farmaceutycznej?Wszystko zależy od tego, jak będą one funkcjonować. Bo jeżeli mają być tylko mechanicznym przenie-sieniem aktualnie obowiązującego systemu, to nic się raczej nie zmieni. Ale jeśli farmaceuci dostaną, dajmy na to, narzędzie, które pozwoli kontrolować, czy pacjent zrealizo-wał receptę i czy jest zapewniona ciągłość leczenia, to takie działania zdecydowanie powinny przełożyć

się na poprawę bezpieczeństwa systemu leczenia.

Zamiast latami dociekać, czym jest opieka far-maceutyczna, trzeba zacząć wreszcie ją wdrażać

dr hab. Agnieszka skowron

FOT.

MAR

CIN

MAK

ÓW

KA


@

www.farmacjapraktyczna.pl

sonda

12 farmacja praktyczna 1-2/2014

oprac.: mgr farm. michał mańka

Odnośnie przyszłości opieki farma-ceutycznej, widziałabym aptekarza jako świad-czeniodawcę usług kon-traktowanych przez nFzmgr farm. Katarzyna Starownik farmaceutka z Radomia

czytelników „farmacji praktycznej” pytamy, jak – ich zdaniem – rysuje się przyszłość opieki farmaceutycznej w polsce?

mgr farm. Barbara kudryckakierowniczka apteki w GdańskuUważam za stosowne stopniowe wprowadzanie do aptek opieki far-maceutycznej z dwóch powodów. Po pierwsze zyskają nasi stali pacjenci, którzy nierzadko wymagają większej uwagi farmaceuty, ponieważ dotyka-ją ich problemy lekowe – kłopoty ze stosowaniem się do zaleceń terapeu-tycznych lekarza, działania niepo-żądane ujawnione podczas terapii danym lekiem lub interakcje między lekami na receptę oraz stosowanymi bez przepisu lekarza. Często zdarza się, że pacjent wymaga podania dodatkowego leku albo zażywa lek niewskazany bądź taki, którego nie potrzebuje. Te i inne problemy mogłyby być z łatwością rozwiązane podczas rozmowy pacjenta z farma-ceutą w zaciszu pokoju wydzielonego w aptece. Po drugie, oprócz pacjentów zyskałby skarb państwa – zwłaszcza w przypadku osób starszych. Pacjenci ci chodzą najczęściej do kilku różnych lekarzy i niejedno-krotnie zażywają leki, które mogą wykazywać podobne działanie farmakologiczne albo ten sam preparat pod trzema różnymi nazwami handlowymi. Aptekarz mógłby wówczas sprawdzić, jakie leki zostały wydane danej osobie, oszczę-dzając w ten sposób kieszeń pacjenta, jak i budżet. Polska powinna brać przykład z innych krajów UE czy Stanów Zjednoczonych, gdzie mawia się, że „jeden dolar wydany na opiekę farmaceutyczną to dwa dolary zaosz-czędzone w systemie zdrowotnym”. Przyszłość opieki farmaceutycznej w polskich realiach wydaje się być jednak mglista, ponieważ potrzebne są wyraźne i konkretne uregulowania prawne w tym zakresie. A do tego

zapał wszystkich aptekarzy i nawią-zanie bliskiej współpracy z okręgowy-mi izbami lekarskimi i pielegniarski-mi. Bez postrzegania farmaceuty w środowisku medycznym jako partnera nie ma mowy o postępie w opiece farmaceutycznej.

mgr farm. tomasz jakuckifarmaceuta z warszawySkoro wg badań ponad 80 proc. Polaków wyraża chęć uczestniczenia w opiece farmaceutycznej (chce otrzy-mywać więcej informacji na temat leczenia i możliwości zaoszczędzenia na zakupie leków), uważam, że temat opieki jest otwarty i powinniśmyn zrobić wszystko, aby przedsięwzięcie to weszło w życie. Farmaceuta ma nieco inny kontakt z pacjentem niż lekarz. Osoba przychodząca do apteki z potrzebą porady oczekuje, że far-maceuta będzie mniej autorytatywny niż lekarz oraz wskaże alternatywne opcje leczenia lub pomoże w rozwią-zaniu jakiegoś problemu lekowego. Na pytanie lekarza, czy zażywa przepisa-ny lek regularnie, pacjent raczej za-wsze odpowie twierdząco, nawet jeśli w rzeczywistości jest zupełnie inaczej. W aptece można jednak sprawdzić, czy osoba ta kupowała regularnie leki. Farmaceuta powinien być łącz-nikiem między pacjentem a lekarzem rodzinnym i lekarzami specjalistami. W przyszłości opieka farmaceutyczna ma szansę wykiełkować i przynieść owoce w postaci lepszego stanu zdro-wia pacjentów. Warto brać przykład z sąsiednich krajów – w Niemczech każda apteka, zanim uzyska pozwole-nie na otwarcie, musi mieć wydzielony pokój do rozmowy z pacjentem. Po-zostaje jeszcze zakaz reklamy aptek. Wydaje mi się, że w przyszłości będzie

Podnosi nasz prestiż, ale trzeba ją doprecyzować


sonda


@

znacznie utrudniał rozwój programu opieki farmaceutycznej. Aptekarze obecnie nie są już pewni, która informacja o aptece jest reklamą, a która nie – czy jest nią np. wywie-szenie plakatu z informacją o prowa-dzonej w placówce opiece farmaceu-tycznej?

mgr farm. Bartosz sękowskifarmaceuta z warszawyUważam, że rozwój opieki far-maceutycznej nie jest najlepszym rozwiązaniem w obecnych czasach. Z tego względu, że polscy farmaceu-ci są kompletnie nieprzygotowani do jej świadczenia. Nie mają za sobą szkoleń w zakresie opieki, medycyny ogólnej czy interny. Nie mają też zbyt dużo czasu na poświęcenie pacjentowi jeszcze większej uwagi, poza doradzaniem mu w samolecze-niu. W wielu aptekach, zwłaszcza całodobowych, możemy zauważyć liczne kolejki do okienek, zarówno w dzień, jak i wieczorem. Wpro-wadzenie do takich aptek opieki całkowicie zaburzyłoby ich dotych-czasowe funkcjonowanie. Niektórzy pacjenci nie potrzebują dodatkowych informacji, najczęściej interesuje ich cena. Wtedy skupiamy się na wyborze jak najtańszego preparatu, pacjent kupuje i – aby rozładować kolejkę – przyjmujemy do okienka kolejną osobę. Co do przyszłości opieki farmaceutycznej w Polsce,

myślę, że najpierw powinien się zmienić program nauczania na studiach. Moim zdaniem w obecnym programie zbyt dużo przedmiotów jest zupełnie nieprzydatnych w pra-cy aptekarza (np. chemia analitycz-na czy chemia fizyczna). Zwiększone powinny być przede wszystkim ilości godzin farmakologii, farmakoterapii i toksykologii. Ważnym krokiem do poprawienia edukacji przyszłych polskich farmaceutów byłoby również większe skupienie się na przedmiotach typowo medycznych, jak np. elementy dermatologii czy medycyny chorób wewnętrznych. Wtedy moglibyśmy pomyśleć nad zmianą zakresu pracy farmaceuty oraz wydzieleniem w aptece odpo-wiedniego miejsca na świadczenie opieki farmaceutycznej.

mgr farm. katarzyna starownikfarmaceutka z radomiaModel opieki farmaceutycznej zawar-ty w projektach naukowców z Colle-gium Medicum UJ miałaby szanse przyjąć się na polski grunt, gdyby nie brak solidarności w tej sprawie wszystkich magistrów farmacji oraz nie do końca przychylne stanowisko środowiska lekar-skiego. Poza tym, uważam że proces dokumentowania działań prowadzonych wobec pacjenta w ramach opieki oraz wykorzystanie jego danych osobo-

wych może nie do końca być zgodne z prawem. Należałoby więc te kwestie uregulować prawnie. Jestem jak najbardziej za ideą opieki farmaceu-tycznej, ale nie wiem czy zdołamy pod tym względem dogonić kraje zachod-nie. Mentalność farmaceutów, lekarzy oraz osób stanowiących polskie prawo pozostawia jeszcze wiele do życzenia. Właśnie dzięki opiece pacjent miałby pewność, że podczas stosowania za-ordynowanych mu leków nie popełnia żadnych błędów oraz że stosowane dodatkowo preparaty bez recepty są dla niego bezpieczne. Odnośnie przyszłości opieki farmaceutycznej, widziałabym aptekarza jako świad-czeniodawcę usług kontraktowanych przez NFZ w ramach świadczeń gwarantowanych. Jednak zanim by to nastąpiło, usługa w postaci opieki farmaceutycznej powinna otrzymać pozytywną rekomendację Agencji Oceny Technologii Medycznych. A, jak wiemy, AOTM ocenia daną usługę jako przydatną wtedy, gdy zostanie wykazana jej wartość nauko-wa. Konieczne jest więc jeszcze po-czynienie szeregu badań naukowych w zakresie prowadzenia opieki.

mgr farm. Anna szykulskafarmaceutka z warszawyWedług mnie opieka farmaceutyczna jest doskonałą formą podniesienia rangi zawodu farmaceuty, przy jednoczesnej pomocy pacjentom w problemach związanych ze stosowa-ną przez nich farmakoterapią. Nie wymagajmy jednak zbyt wiele od polskiego ustawodawstwa. Wciąż nie mamy jednoznacznego aktu prawne-go normującego wspomnianą usługę. Cierpią na tym przede wszystkim pacjenci, którzy niejednokrotnie chcieliby być otoczeni większą uwagą ze strony farmaceuty. Jednak – w świetle obowiązujących przepisów oraz braku odpowiednich warunków lokalowych – opieka farmaceutyczna jest wciąż jeszcze nieosiągalna. Moim zdaniem przydałoby się więcej kursów i szkoleń podyplomowych z zakresu anatomii, fizjologii czy interny. Na tę chwilę uważam, że opieka farmaceu-

tyczna nie ma jeszcze racji bytu na polskim rynku aptecznym.


prawo

zapytaj eksperta

Jeżeli praca wykonywana przez kobietę w ciąży należy do uznanych za szkodliwe, pracodawca musi dostosować warunki lub ograniczyć czas pracy w taki sposób, żeby wyelimi-nować zagrożenia

Jestem w trzecim miesiącu ciąży i czeka mnie rozmowa z kierowniczką mojej apteki. Czy przez okres ciąży mogę pracować w aptece? Z tego, co wiem, istnieją jakieś obostrzenia dotyczące pracy na recepturze. Jakie mam prawa, obowiązki i wreszcie – jakim zakazom podlegam?

Co do zasady, kobieta w ciąży może bez przeszkód pracować przez cały jej okres. Zgodnie z art. 176 Kodeksu pracy pracodawca nie może zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia (przepis ten dotyczy kobiet w ogóle, nie tylko ciężarnych). Spis takich prac został ujęty w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. Zawiera ono również wykaz prac, które zostały uznane za szkodliwe dla przyszłych matek bądź matek karmiących piersią. Spośród tych, które mogą dotyczyć apteki, można wymienić: pracę w pozycji stojącej łącznie

powyżej 3 godzin w czasie zmiany roboczej,

pracę przy obsłudze monitorów ekranowych powyżej 4 godzin na dobę,

pracę w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi (np. wirusami),

pracę w narażeniu na działanie czynników rakotwórczych, rozpuszczalników organicznych i niektórych substancji chemicznych, w tym leków cytostatycznych, syntetycznych estrogenów i progesteronów, ołowiu i jego związków oraz rtęci i jej związków.

Istotne jest to, że kobieta nie może wykonywać takich prac nawet wtedy,

gdyby wyraziła na to zgodę.Jeżeli praca wykonywana przez kobietę w ciąży należy do uznanych za szkodliwe, pracodawca musi dostosować warunki lub ograniczyć czas pracy w taki sposób, żeby wyeliminować potencjalne, wymienione wyżej zagrożenia. Jeśli z jakichkolwiek powodów dokonanie takich zmian nie jest możliwe, obowiązkiem pracodawcy jest przeniesienie pracownika na inne stanowisko pracy, a jeśli i takiej możliwości nie ma – zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem wynagrodzenia.Możliwe jest również, że lekarz wyda orzeczenie o przeciw- wskazaniach do wykonywania dotychczasowych zadań przez ciężarną. W tej sytuacji także konieczne jest ograniczenie szkodliwych czynników, przeniesienie na inne stanowisko lub zwolnienie z wykonywania obowiązków przy zachowaniu wynagrodzenia.

Jak rozliczyć dyżur nocny w aptece od godz. 22.00 do 08.00, przy zamkniętej placówce i obsługiwaniu pacjenta na wezwanie?

Zgodnie z art. 1515 kodeksu pracy: „Pracodawca może zobowiązać pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.” Istotą dyżuru jest fakt, że pracownik przejawia gotowość do wykonywania pracy, ale nie jest pewne czy rzeczywiście będzie musiał wykonywać w tym czasie jakieś konkretne czynności zawodowe – w tym wypadku

na pytania czytelników naszego miesięcznika, nadesłane do redakcji za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl, odpowiada mecenas bartłomiej kochlewski.

autor: mecenas Bartłomiej kochlewskiprawnik specjalizujący się w przepisach pra-wa pracy i regulacjach dotyczących branży farmaceutycznej


prawo

wydać leki na wezwanie pacjenta. Dla definicji dyżuru nie ma znaczenia, czy dyżur pełniony jest w miejscu pracy (aptece), czy też w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (np. w domu pracownika). Czas pełnienia dyżuru nie może naruszać prawa pracownika do minimalnego 11-godzinnego odpoczynku dobowego oraz minimalnego wymiaru odpoczynku tygodniowego, tj. 35 godzin. Za czas dyżuru pracownikowi przysługuje czas wolny od pracy o długości pełnionego dyżuru. W przypadku braku możliwości udzielenia czasu wolnego pracownikowi należy się wynagrodzenie. Za każdą godzinę przypadającą podczas dyżuru, w czasie której pracownik nie wykonywał pracy, należy się czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, a w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego – wynagrodzenie określone przez umowę i przepisy (min. 60 proc). Z kolei za czas, w którym pracownik świadczył pracę, należy przede wszystkim udzielić czasu wolnego lub wypłacić wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, czyli dodatkowe 100 proc. za obowiązki pełnione w nocy lub z tytułu przekroczenia normy tygodniowej.

Od 10 lat nie płacę składek członkowskich do izby aptekarskiej. Otrzymałam tytuł wykonawczy z urzędu skarbowego na egzekucję składek z mojego konta. Czy jednak część należności nie jest przedawniona? Jak się odwołać od decyzji?

Dochodami izby aptekarskiej są m.in. składki członkowskie. Zgodnie z art. 66 ustawy o izbach aptekarskich, nieopłacone w terminie składki członkowskie i koszty postępowania w przed- miocie odpowiedzialności zawodowej podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zgodnie z nimi podstawą zarzutu w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej może być np. podniesienie kwestii przedawnienia egzekwowanego roszczenia. Kluczem do udzielenia odpowiedzi na to pytanie jest ustalenie charakteru roszczenia izby lekarskiej o zapłatę składki członkowskiej. Jest to bez wątpienia roszczenie majątkowe, a zatem podlega przedawnieniu. Zgodnie z treścią art. 118 KC, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi 10 lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz

Za każdą godzinę przy-padającą pod-czas dyżuru, w czasie któ-rej pracownik nie wykony-wał pracy, należy się czas wolny odpowiadający długości dyżuru


prawo

roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 3 lata. Takim przepisem szczególnym jest niewątpliwie art. 70 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.), w myśl którego zobowiązanie podat- kowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Według mnie roszczenie izby aptekarskiej nie jest zobowiązaniem podatkowym, lecz roszczeniem o świadczenie okresowe, które podlega trzyletniemu przedawnieniu zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego. W takiej sytuacji należy wnieść zarzuty na podstawie art. 33 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, wskazując na przedawnienie.

Czy pracując w aptece sieciowej mogę zostać przeniesiona odgórną decyzją szefostwa z jednej apteki do drugiej, w celu wyrównania braków kadrowych?

Przeniesienie pracownika do innej pracy jest możliwe, o ile łącznie spełnione są trzy wskazane poniżej warunki:1. wystąpiły uzasadnione potrzeby

pracodawcy,2. przeniesienie nie obniży

wynagrodzenia pracownika,3. powierzona praca odpowiada

kwalifikacjom pracownika.Możliwość czasowego oddelegowania pracownika do innej pracy przewiduje art. 42 § 4 KP. Dopuszcza on wysłanie pracownika do świadczenia pracy innej niż określona w umowie o pracę przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące w roku kalendarzowym. Tego typu sytuacja nie wymaga porozumienia stron ani też wypowiedzenia zmieniającego, gdyż z definicji jest rozwiązaniem tymczasowym, które nie może powodować obniżenia wynagrodzenia i musi odpowiadać kwalifikacjom pracownika. Pracownikom oddelegowanym do pracy w innej miejscowości pracodawcy powinni przyznać różnego rodzaju dodatkowe świadczenia (np. dodatek za rozłąkę, zwrot kosztów zakwaterowania, zwrot kosztów przejazdu, itp.). Jeżeli pracownik odmówi podjęcia

pracy, powierzonej mu przez pracodawcę na okres 3 miesięcy, wówczas musi się liczyć z tym, iż pracodawca będzie mógł z tego powodu rozwiązać z nim stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy, na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 KP.Jeżeli jednak pytanie dotyczy zmiany miejsca pracy na stałe, wówczas konieczne jest zawarcie nowej umowy o pracę lub zastosowanie przez pracodawcę tzw. wypowiedzenia zmieniającego. W takim wypadku bowiem zmienia się jeden z ważnych czynników stosunku pracy. Jeżeli pracownik zgodzi się na nowe warunki (miejsce pracy) nie ma przeciwwskazań, aby nadal pracował dla danego pracodawcy, ale w innym miejscu pracy. Jeżeli nie wyrazi na to zgody, umowa zostanie rozwiązana.

Czy w świetle obowiązujących przepisów apteki mają prawo przekazywać Narodowemu Funduszowi Zdrowia dane osobowe pacjentów (świadczeniobiorców)?

NFZ jest podmiotem uprawnionym do przetwarzania danych osobowych ubezpieczonych, m.in. w celu kontroli rodzaju, zakresu i przyczyny udzielonych świadczeń oraz w celu kontroli przestrzegania zasad legalności, gospodarności, rzetelności i celowości finansowania udzielanych świadczeń zdrowotnych. Dane, które może przetwarzać NFZ, to m.in. informacje dotyczące apteki realizującej receptę na refundowane leki i wyroby medyczne. Obowiązek przekazywania przez apteki wrażliwych danych osobowych pacjentów wynika z przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Zgodnie z art. 62 pkt 3 ustawy apteka ma obowiązek przekazywać podmiotowi zobowiązanemu do finansowania świadczeń ze środków publicznych informacje zawarte w treści poszczególnych recept

na refundowane leki i wyroby medyczne.


@

nFz jest podmiotem uprawnionym do przetwa-rzania danych osobowych ubezpieczo-nych, m.in. w celu kontroli ro-dzaju, zakresu i przyczyny udzielonych świadczeń


opieka farmaceutyczna

nerki – parzysty narząd o niezwykle ważnej funkcji dla organizmu. ale choć parzysty, jego niewydolność prowadzi do bardzo poważnych następstw. narażony jest na wiele szkodliwych czynników mogących prowadzić do jego destrukcji. jak zatem zapewnić naszym nerkom długie i sprawne funkcjonowanie?

Ważne, by prawidłowo leczyć choroby przewlekłe, jak cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze, ich zaniedbanie szybko prowadzi do przewlekłej niewydolności nerek

Profilaktykaw chorobach nerek

choroby nerek często nie dają objawów, dopiero w późnej ich fazie dostrzegamy problem.

Niestety uszkodzenie nerek często jest nieodwracalne i może skończyć się koniecznością dializoterapii. Schorzeniom tym można jednak zapobiegać w sposób podobny do profilaktyki innych chorób. Profi-laktykę chorób nerek należy rozpo-cząć od rzeczy prostych, takich jak picie dużej ilości płynów (ok. 2,5 l/dobę), zwłaszcza latem, oczywiście jeżeli nie ma innych przeciwwskazań medycznych. Nie należy ograniczać przyjmowania płynów tylko do dnia. Warto przyjmować płyny na noc lub nawet w nocy, ponieważ jest to okres tworzenia się kamieni nerkowych. Kamica nerkowa jest chorobą o różnej etiologii, dotyczącą ok. 5% populacji, zwłaszcza męż-czyzn, prowadzącą do powstania złogów w układzie kielichowo-mied-niczkowym. Objawami kamicy są często nawet kilkugodzinne, ostre, przerywane bóle w okolicach nerek. Złogi tworzą się z powodu nadmier-nej krystalizacji składników, z któ-rych zbudowany jest kamień, na tle ich zwiększonego stężenia w moczu. Przesuwają się one z nerki do moczowodu, powodując dolegliwości. Zapobieganie kamicy i jej nawrotom polega na zmniejszaniu stężenia składników mineralnych w moczu. Możemy tego dokonać zwiększając podaż płynów z niską zawartością

wapnia oraz stosując odpowiednie suplementy diety wspomagające funkcjonowanie nerek. Zapobiega to tworzeniu się kamieni w układzie moczowym. Dieta w przypadku kamicy jest bardzo ważna, jednak aby ją wprowadzić, należy zbadać skład chemiczny kamienia, czyli należy najpierw go „urodzić”. Dieta niskosodowa (obniża ciśnienie tętnicze krwi) oraz niskobiałkowa również pozwoli lepiej funkcjonować naszym nerkom i zapobiegnie ich nadmiernemu obciążeniu. Aktywność fizyczna jest również nie do przecenienia. Zapobiegając rozwojowi innych chorób, w tym chorób układu krążenia, chronimy nasze nerki. To samo dotyczy palenia tytoniu. Pacjentów odwiedzających apteki należy zawsze zachęcać do zwiększenia aktywności fizycznej i porzucenia nałogu. Nie sposób nie wspomnieć o prawi-dłowej higienie okolic genitalnych i odbytu. Zapobiega to powstawa-niu zakażeń układu moczowego i ich powikłaniom, które dotyczą głównie kobiet. Leczenie polega na antybiotykoterapii i późniejszej profilaktyce zakażeń. Należy rów-nież pamiętać o nieprzepełnianiu pęcherza, ponieważ prowadzi to do jego dysfunkcji – ta z kolei może doprowadzić do destrukcji nerek. Dlatego nie należy zwlekać z opróż-nianiem pęcherza.

autor: lek. med. michał Puszyńskiklinika urologii i onkologii urologicznejpomorskiego uniwersytetu medycznego




@

Ważne jest, aby prawidłowo leczyć choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze, ponieważ ich zaniedbanie szybko prowadzi do przewlekłej niewydol-ności nerek. Nie zawsze bierze się pod uwagę leki przyjmowane przez pacjentów. Niektóre z nich mogą znacznie zagrozić naszym nerkom. Nadużywanie leków przeciwbólo-wych dostępnych bez recepty może uruchomić procesy immunologiczne prowadzące do trwałego uszkodzenia organu. Podobnie jest w przypadku nieod-powiedniej higieny jamy ustnej czy przewlekłych stanów zapalnych gardła, zwłaszcza ostrych lub nawro-towych angin. Często poprzedzają one rozpoznanie chorób nerek o podłożu immunologicznym, takich jak kłębuszkowe zapalenie nerek, na które zapadają najczęściej dzieci do 11. roku życia. Dlatego też po ostrej anginie warto wykonać badanie ogólne moczu. Nieleczone kłębusz-kowe zapalenie nerek prowadzi do niewydolności organu. Jej objawami są zmniejszone oddawanie moczu (koloru brunatno-czerwonego), objawy dyzuryczne, obrzęki – głów-nie twarzy oraz podwyższone ciśnie-nie tętnicze krwi. niezwykle istotne jest badanie ultrasonograficzne. Pozwala wykryć szereg nieprawidłowości, które we wczesnym stadium da się wyleczyć. W badaniu USG można zdiagnozo-wać m.in. guzy nerek, wielotorbielo-watość nerek, wodonercze, aplazje lub agenezje nerki. Guz nerki wykrywany jest w więk-szości przypadków incydentalnie podczas rutynowego badania USG. Dotyczy on w znacznej mierze męż-czyzn po 50. roku życia, zwłaszcza palaczy. Nie daje on w początkowym stadium choroby żadnych obja-wów, aż do znacznego stopnia jego zaawansowania. Mogą pojawić się wówczas objawy, takie jak krwio-mocz, guz palpacyjnie wyczuwalny przez powłoki, tępy ból okolicy lędźwiowej, a u mężczyzn żylaki powrózka nasien-nego zwłaszcza po stronie lewej (zespół dziadka do orzechów) które mogą zostać wywołane przez obecność guza.

Zaniedbanie nerek może skończyć się mocznicą, czyli uremią. Jest to krańcowe stadium upośledzenia nerek. Dochodzi wówczas do szeregu zabu-rzeń dotyczących wszystkich narzą-dów z powodu toksycznego działania licznych produktów przemiany materii, które ulegają akumulacji w organizmie. Najczęstszą przyczyną uremii są nefropatia cukrzycowa, śródmiąższowe zapalenie nerek i dna moczanowa. Wśród objawów uremii należy wymienić narastającą drażliwość, pobudliwość lub senność, uczucie drętwienia i kurcze kończyn, nie-smak i zapach amoniaku w ustach. Chory zapada stopniowo w głęboką śpiączkę wskutek działania na mózg substancji toksycznych. Oddech staje się wolny i głęboki. Dbanie o nerki nie musi być trudne ani uciążliwe. Wystarczy regularnie odwiedzać lekarza rodzinnego i wyko-nywać podstawowe badania, takie jak pomiar ciśnienia tętniczego krwi, badanie ogólne moczu, badanie USG nerek, pęcherza moczowego czy bada-nia biochemiczne krwi co najmniej raz na pół roku. W przypadku niepokoją-cych wyników, takich jak białkomocz, nieprawidłowy ciężar właściwy moczu czy nieprawidłowości w badaniu USG, należy zgłosić się do lekarza specja-listy – nefrologa lub urologa i jak najszybciej wdrożyć leczenie. Dolegliwości sugerujące poważną chorobę układu moczowego to pienienie moczu, makroskopowy krwiomocz, obrzęki pojawiające się w ciągu dnia, ustępujące w nocy, wodobrzusze, osła-bienie, uczucie zmęczenia i towarzy-szący brak apetytu. Nie mogą one być bagatelizowane i muszą natychmiast zostać skonsultowane z lekarzem rodzinnym – nefrologiem lub urologiem. Rola farmaceuty jest niezwykle istotna, jeśli nie kluczowa, w przy-padku pierwszej diagnostyki chorób nerek. Odpowiednia znajomość niepo-kojących objawów pozwoli na szybką pomoc pacjentom, w konsekwencji

ratując ich przed skazaniem na przewlekłą dializoterapię.

rola farmaceuty jest kluczowa w przypadku pierwszej diagnostyki – znajomość niepokojących objawów pozwoli na szybką pomoc pacjentom, w konsekwencji ratując ich przed skazaniem na przewlekłą dializoterapię

R E

K L

A M

A

R E

K L

A M

A



Postępowanie w zapaleniu zatok

częstą dolegliwością towarzyszącą przeziębieniu są stany zapalne nosa i zatok przynosowych, spowodowane infekcjami wirusowymi, jednak w dalszym przebiegu mogą mieć charakter infekcji bakteryjnych.


@

R E

K L

A M

A

w stanach zapalnych przestrze-nie powietrzne zatok mogą wypełniać się wydzieliną z nosa,

co jest związane ze znacznie upośledzoną czynnością rzęsek komórek wyścielają-cych zatoki. Powstająca wydzielina może natomiast ulegać wtórnemu nadkażeniu bakteryjnemu, głównie przez bakterie Streptococcus pneumoniae czy Haemo-philus influenzae. W przypadku ostrego zapalenia zatok pacjent skarży się na objawy w postaci m.in. niedrożności lub uczucia zatkanego nosa, pojawia się katar z wydzieliną zatykającą lub spływającą, także z zaciekiem na tylnej ścianie gardła, początkowo o charakterze wodnistym, a dalej o gęstej konsystencji. Ponadto występuje bolesność w obrębie twarzy (głównie w okolicy zatok czoło-wych lub szczękowych) z różnym nasile-niem, pogłębiająca się w trakcie ruchu, np. podczas schylania czy kichnięcia, a także upośledzenie lub utrata węchu. Jeżeli objawy zapalenia górnych dróg oddechowych występują dłużej niż 10 dni wraz ze śluzowo-ropną wydzieliną z nosa, a jednocześnie stan pacjenta nie ulega żadnej poprawie, a wręcz pogarsza się, w 5.-7. dniu choroby należy skierować go do lekarza laryngologa w celu ustalenia diagnozy i zastosowania właściwej terapii. Zgodnie z „Europejskimi wytycznymi na temat zapalenia nosa i zatok przynoso-wych oraz polipów nosa – EPOS 2012” należy u pacjenta rozpoznać na podstawie objawów rodzaj zapalenia oraz wdrożyć odpowiednie leczenie w przebiegu wirusowego, powirusowego lub bakteryj-nego zapalenia nosa i zatok.* Skuteczne leczenie ostrych wirusowych stanów zapalnych zatok (z objawami nieżytu nosa trwającymi krócej niż 10 dni) powinno początkowo obejmować przede wszystkim wyeliminowanie objawów, tj. bólu zatok, ewentualnie występującej gorączki, zmniejszenie obrzęku tkanek

w okolicy ujścia zatok, aby ułatwić odpływ zalegającej wydzieliny. Ponadto popra-wić funkcjonowanie rzęsek i efektywnie udrożnić ujście zatok, a zatem może być prowadzone z zastosowaniem leków dostępnych bez recepty lekarskiej (OTC). W celu złagodzenia takich objawów w przebiegu ostrego wirusowego zapale-nia nosa i zatok przynosowych pacjentowi zaleca się, po przeprowadzeniu dokład-nego wywiadu, przyjmowanie leków z grupy NLPZ (m.in. ibuprofen). Ibuprofen będący pochodną kwasu propionowego należy do nieselektyw-nych NLPZ, a jego działanie polega na hamowaniu obu izoform cyklook-sygenazy COX-1 i COX-2. Zmniejsza objawy odpowiedzi zapalnej (ból, obrzęk i podwyższoną temperaturę ciała), co jest wynikiem zahamowania COX-2. jego stosowanie w przebiegu leczenia zmian zapalnych wiąże się z najmniej-szym ryzykiem występowania działań niepożądanych względem pozostałych nieselektywnych NLPZ, szczególnie ze strony przewodu pokarmowego. Ponadto w celu usunięcia uciążliwej wydzieliny z nosa należy rozważyć podanie preparatów anemizujących (w terapii miejscowej lub ogólnej), które obkurczając rozszerzone naczynia krwionośne, znoszą obrzmienie błony śluzowej nosa i ułatwiają oddychanie. Oczyszczenie zatok może nastąpić także poprzez miejscowe uwodnienie wydzieliny i nawilżenie błony śluzowej nosa i zatok za pomocą roztworu soli fizjologicznej lub soli morskiej oraz leżenie z wysoko ułożoną głową w celu prawidłowego odpływu wydzieliny. Miejscowe preparaty sympatyko-mimetyczne aplikowane przez pacjentów (krople donosowe) działają stosunkowo szybko, jednak ich stosowanie wielokrot-nie w ciągu dnia i wydłużony czas terapii prowadzi często do powikłań

w postaci nieżytów lub reaktywnego przekrwienia błon śluzowych tzw. „efektu z odbicia”. Zastosowanie aminy sympatykomimetycznej (chlorowodorek pseudoefedryny) w terapii ogólnoustro-jowej powoduje obkurczanie rozszerzo-nych naczyń krwionośnych, zmniejsza przekrwienie błon śluzowych w obrębie zatok, co prowadzi do zmniejszenia ich obrzęku oraz ilości powstającej wydzie-liny. Przyjmowanie doustnych prepara-tów złożonych ze środków o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i przeciwgorączkowym (ibuprofen) oraz zmniejszających przekrwienie błon śluzowych górnych dróg oddechowych, a w szczególności zatok przynosowych (chlorowodorek pseudoefedryny) umoż-liwia leczenie objawów ostrego stanu zapalnego zatok w przebiegu przeziębie-nia czy grypy. Dodatkowo dla pacjenta stanowi korzyść w zakresie zastosowania jednego leku złożonego o kompleksowym działaniu. Istotnym jest jednak zwrócenie uwagi podczas wywiadu z pacjentem na problemy lekowe wynikające z zastosowania każdej z substancji czynnych wchodzących w skład preparatu złożo-nego, w tym na przeciwwskazania i działania niepożądane. Ponadto należy udzielić pacjentowi porady w zakresie długości prowadzonej farmakoterapii oraz odpowiedniego dawkowania, a także możliwości występowania interakcji ze stosowanymi wcześniej przez pacjenta lekami w przebiegu schorzeń przewle-kłych. * European Position Paper on Rhinosinusitis

and Nasal Polyps 2012 (EPOS 2012), Rhinology 2012 suppl. 23: 1-298.

autor: dr n. farm. Arleta matschaypracownia farmacji praktycznej, katedra i zakład technologii postaci leku, wydział farmaceutyczny, uniwersytet medyczny im. k. marcinkowskiego w poznaniu

Postępowanie w zapaleniu zatok

R E

K L

A M

A

Metafen-zat_Farmacja-prakt-A4-01_14 k.indd 1 2014-01-24 16:36:36



farmaceuta powinien mieć świadomość, jak często i jakiego rodzaju schorzenia występują u kobiet we wskazanym wieku. warto, by tą wiedzą dzielił się ze swymi pacjentkami. oto najczęstsze problemy zdrowotne kobiet między 40. a 50. r.ż.

zdrowie kobietymiędzy 40. a 50. rokiem życia

nadciśnienie tętnicze Częstym problemem pojawiającym się w wieku średnim jest nadciśnie-nie. Mówimy o nim, kiedy wartości ciśnienia tętniczego wykraczają ponad górną granicę normy, czyli powyżej wartości 140/90 mmHg. O ile zbyt niskie ciśnienie nie wywołuje znaczących efektów zdrowotnych, o tyle nadciśnienie jest niebezpieczne. Mogą pojawić się arytmie, bóle głowy, omdlenia, problemy naczyniowe, np. żylaki. Nieleczone nadciśnienie może pro-wadzić do poważnych powikłań, jak zmiany w narządach wewnętrznych (np. nerki). Łagodne nadciśnienie często można wyrównać za pomocą zmiany trybu życia, diety (ogra-niczenie spożycia soli, tłuszczów trans, zwiększenie spożycia roślin-nych tłuszczów nienasyconych). Konieczne jest także rzucenie papierosów. Poważniejsze nadci-śnienie wymaga leczenia farmako-logicznego. Konsultacja lekarska jest także istotna z tego względu, że nieprawidłowe ciśnienie może być wynikiem poważnych schorzeń (jak choroby tarczycy). Co może zrobić farmaceuta? Istotne jest namawianie pacjentek do regularnego badania ciśnienia, gdyż często nieprawidłowe ciśnie-nie początkowo nie daje żadnych widocznych objawów lub daje objawy nieswoiste (bóle głowy). Ważne jest także uczenie pacjentek prawidłowego pomiaru ciśnienia, ponieważ częstym problemem u pacjentów jest brak tej umiejętności i lęk z nim związany.

cukrzycaJest to choroba metaboliczna, która charakteryzuje się podwyższonym lub wysokim poziomem glukozy we krwi (hiperglikemią). Przewlekła hiperglikemia wiąże się z zaburze-niem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych. Wyróżniamy dwa typy cukrzycy: cukrzycę typu 1. i cukrzycę typu 2. Należy pamiętać, że o ile cukrzyca typu 1. jest cho-robą pojawiającą się u dzieci i osób młodych (powoduje ją brak wytwa-rzania insuliny), o tyle cukrzyca typu 2. może wystąpić w każdym wieku (zwykle późnym) i jest spowo-dowana czynnikami dziedzicznymi oraz m.in. brakiem aktywności fizycznej, otyłością, niewłaściwym odżywianiem.Objawami cukrzycy typu 2. są: niewyjaśniona utrata

wagi, pomimo normalnego odżywiania,

wzmożone pragnienie zmusza-jące do wypijania ponad 3 l płynów dziennie,

częste oddawanie dużych ilości moczu,

osłabienie, częste zakażenia i trudne gojenie

się ran, senność w ciągu dnia nie do

opanowania.

Co może zrobić farmaceuta? Ważne jest nie tylko namawia-nie pacjentek do podejmowania zdrowego trybu życia. Pamiętajmy także, że większość osób boi się cukrzycy, ponieważ wydaje im się, że z tą chorobą nie można normal-nie żyć. Dlatego ważne jest tłuma-

autor: Anna dąbrowska na podstawie materiałów z V kongresu kobiet konsultacja merytoryczna:prof. dr hab. n. med. grażyna rydzewska prof. dr hab. n. med. zdzisława kornacewicz-jach prof. dr hab. n. med. Voletta skrzypulec-plinta prof. dr hab. n. med. ewa sewerynek dr n. med. maria noszczyk

Badania profilaktyczne kobiety między 40. a 50. r.ż.:

Pomiar ciśnienia tętniczego

oraz ogólne badanie u lekarza

internisty: raz do roku.

Podstawowe badania, takie jak

morfologia, oB, poziom glukozy

we krwi i ogólne badanie moczu:

raz do roku.

Badanie krwi w kale: raz do

roku.

lipidogram (cholesterol, frak-

cje, trójglicerydy): raz na 2 lata;

kobiety palące lub z nadwagą

powinny wykonywać badanie

co roku.

Badanie poziomu hormonów

tarczycy: raz na 10 lat.

rtG klatki piersiowej i gastro-

skopia: raz na 5 lat, ekG: raz

na 2 lata.

Badanie densytometryczne.

kontrola wzroku u okulisty

i badanie dna oka oraz ciśnienia

śródgałkowego: raz, dwa razy

w roku.

Badanie stomatologiczne: raz

na pół roku.

Badanie ginekologiczne i cyto-

logia: raz w roku.

Badanie ginekologiczne i usG

przezpochwowe narządów

rodnych, usG piersi i mammo-

grafia: raz na 2 lata.

samobadanie piersi: raz

w miesiącu.

usG jamy brzusznej raz w roku.

Pamiętajmy, że ultrasonografia gruczo-łów sutkowych nie jest badaniem zastę-pującym mammografię, natomiast stanowi ona uzupełnienie diagnostyki.

1

2

3

4

5

6

78

9

10

11

12

13



czenie, że jest to co prawda choroba przewlekła, ale nie musi oznaczać radykalnej zmiany trybu życia. Niewielkie podwyższenie poziomu glukozy można wyrównać za pomocą zmiany trybu życia i diety, zrzucenia wagi czy zwiększenia (lub rozpoczęcia) aktywności fizycznej. Dobrze jest także uczyć pacjentów, jak prawidłowo wykonać pomiar poziomu glukozy we krwi.

Guzy sutkaRak sutka jest najczęstszym nowotworem złośliwym u kobiet, a częstość jego występowania wzra-sta wraz z wiekiem. Liczba zgonów kobiet z powodu raka sutka stanowi aż 14% wszystkich zgonów kobiet na nowotwory złośliwe. Nowotwory gruczołów piersiowych występują zazwyczaj u kobiet w wieku około-, i pomenopauzalnym. Ponad 70% wszystkich raków sutka stwier-dzono po 50. r.ż. Pamiętajmy, że wcześnie wykryty rak sutka jest w 100% wyleczalny, dlatego zarówno samobadanie piersi jak i regularna mammografia mogą uchronić kobietę przed rozwojem nowotworu do stadium, w którym będzie konieczny poważny zabieg. Kobietom warto także przypominać, że większość guzów w piersi ma cha-rakter niezłośliwy (cysty), dlatego nawet wykrycie guzka w piersi nie oznacza, że jest to nowotwór. Co może zrobić farmaceuta? Rolą farmaceuty jest zachęcanie pacjentek do wykonywania badań

profilaktycznych oraz do samobada-nia piersi. Niepokojące objawy, które powinny zaniepokoić kobietę, to: różnice w wielkości piersi i różne

zachowanie piersi podczas uno-szenia ramion,

wciągnięte lub nietypowo ster-czące brodawki,

wyciek z brodawki sutkowej, wyczuwalny guzek w obrębie

tkanki, wyczuwalne, powiększone węzły

chłonne pod pachą.Farmaceuta powinien mieć wiedzę na temat miejsc w okolicy apteki, gdzie wykonywana jest bezpłatna mammografia i tam kierować pacjentki we wskazanym wieku.

oczyPierwsze symptomy starzenia się oczu pojawiają się w okolicy 40. r.ż. na skutek stwardnienia soczewki z wiekiem dochodzi do utraty zdol-ności akomodacji oka, czyli ostrego widzenia przedmiotów w różnej odległości. Proces ten nazywany starczowzrocznością, jest on nieod-wracalny i niemożliwy do skutecz-nego wyleczenia. A zatem konieczne jest noszenie okularów. Z wiekiem soczewka traci również swoją ela-styczność – podobnie jak w przypadku naszych mięśni – i staje się grubsza, tward-sza oraz cięższa. Pojawiają się trudności z dostoso-waniem ostrości widzenia przedmiotów w bliskich odległo-ściach. Zakłócona zostaje również

percepcja kolorów (przewaga żółci). Innym istotnym problemem zwią-zanym z wiekiem jest ciśnienie w gałce ocznej prowadzące do jaskry, początków zaćmy oraz zwyrodnienia plamki żółtej. Wszystkie te scho-rzenia mogą w efekcie prowadzić do utraty widzenia. Ale ponieważ rozwijają się bardzo powoli (najczę-ściej), we wczesnym stadium można je wykryć i zapobiec dalszemu rozwojowi chorób. Co może zrobić farmaceuta?Świadomość profilaktyki okulistycz-nej jest wśród pacjentów bardzo niska, a potencjalne konsekwencje niewiedzy bardzo poważne. Pamię-tajmy, że jaskra czy zaćma przez wiele lat mogą nie dawać żadnych objawów, dlatego tak ważne jest zachęcanie pacjentek do regular-nych kontroli okulistycznych. Warto poprosić lekarza, by podczas każdej wizyty mierzył ciśnienie w gałce ocznej. Dodatkowo farmaceuta może powiesić w widocznym miejscu w aptece specjalny diagram (Test Amslera) do samodzielnego badania stanu siatkówki, tak aby pacjenci, np. stojąc w kolejce, mogli go wyko-rzystać (ma on postać tablicy z rów-nymi liniami poziomymi i pionowymi, na postawie której pacjent może

stwierdzić u siebie zaburzenia widzenia).


@

diagnostyka cukrzycy w badaniach:

Podwyższone stężenie glukozy na czczo powyżej 126 mg/dl.

nieprawidłowa odpowiedź w teście obciążenia 75 g glukozy (powyżej 200 mg/dl po 120 min.). zaburzenia lipidowe: podwyższone stężenie chole- sterolu całkowitego, ldl, tG i obniżenie Hdl.

1

2

3



zgaga – częsty wpływ złego trybu życia

zgaga jest jedną z najczęstszych i najbardziej przykrych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. uczucie palenia w przełyku i za mostkiem jest skutkiem zarzucania kwaśnej treści żołądka do przełyku. czasem zarzucanie to może być tak intensywne, że sok żołądkowy dociera aż do gardła i jamy ustnej, a nawet do dróg oddechowych.


@

R E

K L

A M

A

ból, jaki wywołuje zgaga za mostkiem, może promieniować także do gardła i klatki pier-

siowej. Może przypominać bóle, jakie występują w chorobie wieńcowej. I z tą chorobą bywa mylony. Aby odróżnić te dwa rodzaje bólu, trzeba zwrócić uwagę, że ból wieńcowy występuje najczęściej po lub w trakcie wysiłku fizycznego i zmusza do przerwania tego wysiłku. Natomiast zgaga występuje w spoczynku, w nocy lub w trakcie leżenia na lewym boku. Aby wystąpiła zgaga, nie wystarczy tylko nadmierna ilość kwasu w żołądku, ale konieczne jest osłabienie napięcia dolnego zwieracza przełyku, co bardzo często występuje u palaczy tytoniu lub osób z nasiloną otyłością brzuszną.

zgaga, jak większość dolegliwości i objawów ze strony przewodu pokar-mowego, związana jest najczęściej z trybem naszego życia, a zwłaszcza dietą, nawykami i używkami. Jednymi z najsilniejszych „pokar-mów”, które bardzo istotnie zwięk-szają ilość wytwarzanego w żołądku kwasu solnego, są niskoprocentowe alkohole, jak np. piwo, wina oraz kawa, mocna herbata, ostre przyprawy. Wysokoprocentowe alkohole także przyczyniają się do uszkodzenia błony śluzowej przełyku i sprzyjają nasilaniu się odczuwania zgagi. U wielu osób zgaga występuje po słodkich deserach, sokach, słodkich napojach, spożyciu cukierków, batoników, czekolad, a także po rozpoczęciu przyjmowania leków, zwłaszcza przeciwbólowych czy przeciwzapalnych.

Incydentalna zgaga, jaka występuję po imprezach z dużą ilością alkoholu, słodyczy, deserów, powoduje, że naj-częściej szukamy w domowej apteczce lub aptece środka bez recepty, który szybko zniweluje nieprzyjemne odczu-cie zgagi. Kiedy odkryjemy, że leki zmniejszające wydzielanie soku żołąd-kowego są w tym względzie bardzo skuteczne, wtedy najczęściej mało kto zastanawia się nad zmianą trybu życia, który powoduje zgagę, ale przed imprezą lub po imprezie powszechnie je stosujemy.

Natomiast trzeba pamiętać, iż za często nawracającą zgagą (min. kilka razy w tygodniu) mogą ukrywać się różne poważne schorzenia, z cho-robą nowotworową włącznie. Zgaga występuje często u ludzi z chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy.

Zgaga nierzadko towarzyszy infek-cjom drożdżakowym i grzybiczym w przewodzie pokarmowym. Zgaga i zarzucanie treści żołądkowej do prze-łyku może powodować choroby gardła, krtani czy „oparzenie” dróg oddecho-wych i napady astmy czy uporczywe- go kaszlu. Nawracająca zgaga, nawet u osób, które nie nadużywają alkoholu, może być objawem nietole-rancji pokarmowych, a zwłaszcza glutenu z pszenicy, bądź też występować po spożyciu owoców cytrusowych czy innych pokarmów. Elimina-cja z diety „nietolerowanych” produktów żywnościowych sku-tecznie eliminuje zgagę.

Ale powszechność dodawania pszenicy do wielu produktów spożywczych powoduje, że bardzo późno udaje się nam odkryć prawdziwą przyczynę naszej dolegliwości.

Aby się jej pozbyć, najczęściej stajemy się stałymi konsumentami leków zmniejszających wydzielanie kwasu solnego i szukamy preparatów, które po prostu szybko uwolnią nas od przykrego uczucia zgagi. Obja-wowe postępowanie przynosi jedynie doraźne efekty w postaci ustąpienia zgagi, ale jednocześnie może osłabić naszą czujność, że zgaga może nie być tylko objawem nieprawidłowości w naszym trybie życia.

dlatego sięgając po rozwiązanie warto zadać pytanie, czy zgaga to efekt błędu dietetycznego, niezdrowej diety, od której mogę szybko uwolnić się sięgając po lek doraźny, czy też zgaga ma charakter często nawraca-jący, nie koniecznie związany ze złą dietą i wymaga bardziej przemyślane-go działania?

Jeśli pacjent odczuwa zgagę codzien-nie lub kilka razy w tygodniu, należy zgłosić się do lekarza i przeprowadzić diagnostykę przewodu pokarmowego bądź inne testy pozwalające odkryć

przyczyny prowadzące do jej występowania.

autor: dr n. med. leszek marek krześniakspecjalista chorób wewnętrznych

R E

K L

A M

A

RAN-MAX/243/01-2014

NajszybszyRanigast na zgagę!

Ranigast FAST

Ranigast Fast (Ranitidinum). Skład i postać: 1 tabletka musująca zawiera 150 mg ranitydyny w postaci ranitydyny chlorowodorku. Wskazania: Objawowe leczenie dolegliwości dyspeptycznych takich jak: zgaga, niestrawność, nadkwaśność, nie związanych z chorobą organiczną przewodu pokarmowego. Dawkowanie i sposób podawania: Dorośli i dzieci powyżej 16 lat: 1 tabletka na dobę. Maksymalnie po 1 tabletce dwa razy w ciągu doby. Tabletkę należy rozpuścić w ½ szklanki wody, poczekać do całkowitego rozpuszczenia, a następnie wypić przygotowany roztwór. W przypadku gdy objawy dyspeptyczne utrzymują się dłużej niż 14 dni, należy zweryfikować diagnozę. U pacjentów z niewydolnością nerek (klirens kreatyniny mniejszy niż 50 ml/min) dochodzić może do zmniejszenia wydalania ranitydyny i zwiększenia jej stężenia w surowicy krwi. U tych pacjentów dobowa dawka ranitydyny wynosi 150 mg. U pacjentów przewlekle dializowanych należy podać ranitydynę w dawce 150 mg bezpośrednio po dializie. Nie stosować produktu u dzieci w wieku poniżej 16 lat. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na ranitydynę lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Porfiria. Fenyloketonuria. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Przed rozpoczęciem leczenia ranitydyną u pacjentów z chorobą wrzodową żołądka należy wykluczyć nowotworowy charakter choroby (szczególnie dotyczy to osób w średnim lub podeszłym wieku, u których dolegliwości dyspeptyczne nie występowały wcześniej lub zmieniły się), ponieważ leczenie ranitydyną może maskować objawy raka żołądka i opóźnić rozpoznanie. Produkt należy stosować ostrożnie u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek i (lub) wątroby. Ranitydyna jest wydalana przez nerki i dlatego u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek należy zmniejszyć dawkę dobową leku. Istnieją rzadkie doniesienia kliniczne sugerujące, że ranitydyna może wywołać ostre napady porfirii i dlatego należy unikać stosowania produktu u pacjentów z ostrą porfirią w wywiadzie. Pacjenci leczeni jednocześnie niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi i ranitydyną powinni być poddawani regularnej kontroli. Dotyczy to szczególnie pacjentów w podeszłym wieku oraz pacjentów z chorobą wrzodową w wywiadzie. Produkt zawiera sorbitol, który może powodować podrażnienie żołądka i biegunkę. Ze względu na zawartość sodu produkt należy stosować ostrożnie u pacjentów na diecie niskosodowej. Ze względu na zawartość aspartamu produktu nie należy stosować u chorych na fenyloketonurię. Ze względu na zawartość sorbitolu nie należy stosować u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją fruktozy. Działania niepożądane: Częstość działań niepożądanych została uporządkowana według grup układwo narządowych zgodnie z terminologią MedDRA: często (≥1/100 do <1/10); niezbyt często (≥1/1 000 do <1/100); rzadko (≥1/10 000 do <1/1 000); bardzo rzadko (<1/10 000). W czasie leczenia ranitydyną stwierdzano występowanie poniższych działań niepożądanych. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych. Rzadko: przemijające zmiany aktywności enzymów wątrobowych. Bardzo rzadko: zapalenie wątroby przebiegające z żółtaczką lub bez żółtaczki. Zaburzenia żołądka i jelit. Niezbyt często: bóle brzucha, zaparcia, nudności (objawy te przeważnie przemijają podczas leczenia). Bardzo rzadko: ostre zapalenie trzustki, biegunka. Zaburzenia krwi i układu chłonnego. Bardzo rzadko: przemijające zmiany w obrazie krwi (zmniejszenie liczby leukocytów i płytek krwi, agranulocytoza, pancytopenia, niedokrwistość aplastyczna, czasami z częściowym lub całkowitym zahamowaniem czynności szpiku). Zaburzenia układu immunologicznego. Rzadko: reakcje nadwrażliwości, które występowały czasami po podaniu pojedynczej dawki leku (pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy, gorączka, skurcz oskrzeli, obniżenie ciśnienia krwi, ból w klatce piersiowej). Bardzo rzadko: wstrząs anafilaktyczny. Zaburzenia serca. Bardzo rzadko: bradykardia i blok przedsionkowo komorowy. Zaburzenia układu nerwowego. Bardzo rzadko: bóle głowy (czasami silne) i zawroty głowy, przemijające ruchy mimowolne. Zaburzenia psychiczne. Bardzo rzadko: pobudzenie, dezorientacja, depresja, omamy (zwłaszcza u pacjentów ciężko chorych i w podeszłym wieku). Zaburzenia oka. Bardzo rzadko: niewyraźne widzenie. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej. Rzadko: wysypka skórna. Bardzo rzadko: rumień wielopostaciowy, łysienie. Zaburzenia naczyń. Bardzo rzadko: zapalenie naczyń. Zaburzenia układu rozrodczego i piersi. Bardzo rzadko: ginekomastia i przemijająca impotencja u mężczyzn. Zaburzenia mięśniowo szkieletowe i tkanki łącznej. Bardzo rzadko: bóle stawów i mięśni. Zaburzenia nerek i dróg moczowych. Rzadko: zwiększenie stężenia kreatyniny w osoczu (zazwyczaj nieznaczne, wraca do normy podczas leczenia). Bardzo rzadko: ostre śródmiąższowe zapalenie nerek. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr 20787 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax. +48 22 364 61 02. www.polpharma.pl. Lek dostępny bez recepty. ChPL z dnia 04.12.2012 r.

RanigastFAST_reklama_prasowa_FP_wer14_01_2014_wer2.indd 1 2014-01-14 10:36:50


psychologia

dla większości pacjentów farmaceuta jest pierwszą osobą, do której zwracają się po poradę dotyczącą problemów zdrowotnych. w wielu lżejszych przypadkach wystarczy świadczenie opieki farmaceutycznej. co zrobić jednak, gdy widzimy konieczność skierowania pacjenta do lekarza? jak rozmawiać z pacjentem, aby nasze zalecenia okazały się skuteczne?

jak mobilizować pacjenta do kontaktu z lekarzem

spokojnie informować? A może od razu naciskać? Jakich argumentów używać?

Dlaczego jednemu pacjentowi można powiedzieć: „Na Pana miej-scu poszedłbym do lekarza” i on pójdzie, a przez innego to samo stwierdzenie zostanie zigno-rowane lub wręcz wywoła złośliwy komentarz: „Ale Pani nie jest mną!”. Odpowiedź jest prosta – do każdego pacjenta przemawia coś innego.

Istnieje koncepcja stylów komuni-kacji, która polega na rozpoznaniu rozmówców ze względu na sposób mówienia, dobór argumentów i sposób reagowania w określonych sytuacjach komunikacyjnych. Chcąc nawiązać dobrą relację z pacjentem, trzeba trafnie zdiagno-zować jego styl komunikacyjny i dopasować się do niego. Dopiero potem można go poprowa-dzić, wywierając na niego wpływ i mobilizując do kontaktu z leka-rzem.

W tabeli na stronie obok znaleźć można charakterystykę podsta-wowych stylów komunikowania. Największy wpływ na sposób porozumiewania się mają: potrzeba dominacji (asertywność i chęć postawienia na swoim) oraz ekspre-sja, która jest związana ze stosun-kiem do ludzi i zadań. Kombinacja tych dwóch elementów daje cztery style komunikowania: analityczny, przyjacielski, ekspresyjny i kierow-

niczy. Wymienione przy każdym z nich w tabeli cechy charakteryzują „czyste” typy komunikacyjne. Pod-kreślić trzeba, że są one stosunkowo rzadko spotykane − zwykle mamy do czynienia z „mieszańcami”.Uwzględniając charakterystykę poszczególnych stylów komuniko-wania, podam kilka przykładów, jak rozmawiać z pacjentami.Wyobraźmy sobie sytuację, gdy pacjent chce kupić leki na przezię-bienie. Z wywiadu wynika jednak, że może to być zapalenie oskrzeli. Chcemy wysłać go do lekarza. Jak prowadzimy rozmowę?

AnAlityk (ważne dla niego jest unikanie popełniania błędów, kon-trola sytuacji i porządek):„Z tego, co Pan powiedział… [tu powtarzamy, co powiedział – ana-lityk musi mieć poczucie, że został wysłuchany] wynika, że może to być zapalenie oskrzeli. Proszę się obser-wować. Jeżeli do jutra nie będzie poprawy, proponuję wizytę u lekarza.”„Pana objawy [powtórzyć, co powiedział] są niepokojące. Myślę, że lekarz po analizie i dodatkowych badaniach przepisze antybiotyk. Pozwoli to Panu uniknąć komplika-cji wynikających z błędnej diagnozy, że jest to tylko przeziębienie.”

PrzyjAciel (ważne są dla niego dobre relacje, pozytywne emocje i szacunek):„Na Pana miejscu poszłabym do lekarza.”

Chcąc nawiązać dobrą relację z pacjentem, trzeba trafnie zdiagnozować jego styl komunika-cyjny i dopasować się do niego

autor: dr n. farm. ewa Brzezińskatrener biznesu, wykładowca executive mba przy uniwersytecie łódzkim, coach


psychologia

wymaga rozwiązania problemu „krok po kroku”,

to znaczy, że jest zmotywowanyod ProBlemu (na unikanie przykrości).

Jeśli pacjent: dobrze wie, czego chce, lubi szybko decydować, pomija

ewentualne problemy, chce pomocy w realizacji wła-

snego celu,to znaczy, że jest zmotywowany do celu (na dążenie do przyjem-ności).

Poniżej podaję kilka zwrotów przy-datnych w rozmowie z pacjentami o różnym kierunku motywacji:

od ProBlemu: Uniknie X, Y, Z… Będzie mieć kontrolę nad... Pozbędzie się… Nie będzie musiał X, Y,

Z… Nie będzie się źle czuł… Będzie kontrolował... Nie wyda pieniędzy na…

do celu: Odzyska A, B, C… Zyska pewność, że… Rozwiąże problem z… Będzie mógł A, B, C… Będzie się dobrze czuł… Będzie wybierał… Zaoszczędzi pieniądze…

Pracując za pierwszym stołem, farmaceuta intuicyjnie dobiera właściwy styl komunikacji i moty-wacji do danego pacjenta. Dla osób z większym doświadczeniem wiedza przekazana w tym artykule będzie potwierdzeniem, że to, co robią intuicyjnie, ma podstawy naukowe. Dla początkujących farmaceutów jest to przydatne narzędzie uspraw-niające kontakt z pacjentem. Dla wszystkich zaś niech będzie to

inspiracja do eksperymentowania i spojrzenia z innej strony na opiekę farmaceutyczną.


@

style komunikAcjiniskA dominAcjA wysokA dominAcjA

wy

so

kA

e

ks

Pr

es

jA

PrzyjAcielskiuległy – relacje

relacje międzyludzkie

rozmowy o ludziach i emocjach

nastawienie na przeszłość

wrażliwość na argumenty emocjonalne

zachowania empatyczne

eksPresyjnyotwarty – kontakt

nowatorskie pomysły, nowe teorie i koncepcje

tworzenie czegoś nowego i unikatowego

orientacja na przyszłość

prowokacyjne pytania

lekceważenie procedur i przepisów

nis

kA

e

ks

Pr

es

jA

AnAlitycznyzamknięty – fakty

fakty, dane liczbowe, szczegółowe informacje

porządkowanie, systematyczność i ostroż-ność

czas na podjęcie decyzji

analiza przeszłości

konkretne pytania

kierowniczydominujący – zadania

konkretne, praktyczne działania, szybkie wyniki

pospieszne i praktyczne decyzje

orientacja na „tu i teraz”

dynamizm i pomysłowość

krótkie, konkretne rozmowy

„Jestem zaniepokojona Pani/a stanem. Moja mama [babcia itp.] miała takie same objawy i natych-miast wysłałam ją do lekarza. Bardzo jej pomógł przepisany antybiotyk.”

eksPresyjny (pociągają go nowości, eksperymentowanie; lubi błyszczeć i być obiektem zaintere-sowania):„Ale ładny kaszel Pan sobie wyho-dował! Lekarz będzie zachwycony! Pewnie zapisze Panu jakiś antybio-tyk nowej generacji.”„To chyba nie jest zwykłe przezię-bienie. Proszę iść do lekarza. Dobry antybiotyk postawi Pana szybko na nogi.”

kierowniczy (priorytetem dla niego jest szybkie załatwienie sprawy; należy pamiętać, by dać mu wybór): „Może Pan stosować leki, które są bez recepty bądź lekarz przepisze anty-biotyk. To szybko i skutecznie pozwoli Panu wrócić do pracy. Wybór należy do Pana.”, lub:„Leki bez recepty są dobrym rozwią-zaniem w przypadku zwykłego prze-ziębienia. Zapalenie oskrzeli wymaga bardziej efektywnych leków, które może przepisać tylko lekarz po postawieniu diagnozy. Wybór należy do Pana.”

Dodatkowo należy pamiętać, że motywacja do działania jest de-terminowana dwoma siłami: albo chęcią osiągania przyjemności, albo unikania przykrości. W psychologii określa się to jako „motywację do” i „motywację od”. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z motywacją do celu, jakim jest osiągnięcie przyjemności (chcę być zdrowy, szczupły, bogaty), w dru-gim – od ProBlemu, jakim jest uniknięcie przykrości (nie chcę być chory, otyły, biedny). Niby to samo, a powiedziane zupełnie innym języ-kiem. Można zaryzykować stwier-dzenie, że style dominujące (ekspre-syjny i kierowniczy) będą głównie motywować do, natomiast do stylu analitycznego i przyjacielskiego raczej trafi motywacja od. Jak roz-poznać motywację pacjentów?

Jeżeli pacjent: wie, czego nie chce, lubi stwarzać problemy, wynaj-

duje trudności,

aromat

pomara czow

yNATU

RALNY

Acidolac® Junior o smaku pomarańczowym to preparat łączący w składzie szczep bakterii probiotycznych Lactobacillus acidophilus NCFM® i Bifidobacterium lactis HN019™ oraz fruktooligosacharydy (FOS), przeznaczony do postępowania™

dietetycznego w stanach zaburzenia równowagi flory bakteryjnej przewodu pokarmowego, stosowany w celu:

przywrócenia naturalnej flory w jelicie w trakcie i po antybiotykoterapiiłagodzenia przebiegu biegunek (zwłaszcza infekcyjnych) i skrócenia czasu ich trwania

wspomagania naturalnej odporności organizmu (związanej z równowagą flory bakteryjnej przewodu pokarmowego)przywrócenia równowagi flory bakteryjnej w trakcie podróży do innych stref klimatycznych,

kiedy w przewodzie pokarmowym dochodzi do zmian w składzie mikroflory

Sposób użycia: Dzieci powyżej 3 roku życia i dorośli: 1 tabletka dwa razy dziennie w trakcie kuracji antybiotykowejoraz 2 - 3 tygodnie po jej zakończeniu lub indywidualnie według wskazań lekarza

Produkt nie zawiera glutenu. Produkt nie zawiera

sacharozy.

Oferta dostępna u przedstawiciela Polpharmy odwiedzającego Państwa aptekę lub pod nr telefonu:43 829 93 2443 829 93 25

Nowy smak Acidolacu Junior zamów już dziś!

284/11

-23

013

I/AC

33/284

/284

/11

I/AC

/

AcidolacPomTru_2x205x297_131202.indd 1 12/16/13 15:52

aromatN

AT

URALNY

truskawkow

y

Acidolac Junior o smaku truskawkowymAcidolac® Junior o smaku truskawkowym to preparat łączący w składzie szczep bakterii probiotycznychto preparat łączący w składzie szczep bakterii probiotycznych LactobacillusLactobacillusacidophilus NCFM® i Bifidobacterium lactis HN019™ oraz fruktooligosacharydy (FOS), przeznaczony do postępowania™dietetycznego w stanach zaburzenia równowagi flory bakteryjnej przewodu pokarmowego, stosowany w celu:

przywrócenia naturalnej flory w jelicie w trakcie i po antybiotykoterapiiłagodzenia przebiegu biegunek (zwłaszcza infekcyjnych) i skrócenia czasu ich trwaniawspomagania naturalnej odporności organizmu (związanej z równowagą flory bakteryjnej przewodu pokarmowego)przywrócenia równowagi flory bakteryjnej w trakcie podróży do innych stref klimatycznych,kiedy w przewodzie pokarmowym dochodzi do zmian w składzie mikroflory

Sposób użycia: Dzieci powyżej 3 roku życia i dorośli: 1 tabletka dwa razy dziennie w trakcie kuracji antybiotykowej oraz 2 - 3 tygodnie po jej zakończeniu lub indywidualnie według wskazań lekarza


sacharozy.

Oferta dostępna u przedstawiciela Polpharmy

odwiedzającego Państwa aptekę lub pod nr telefonu:

43 829 93 2443 829 93 25



aromat

pomara czow

yNATU

RALNYAcidolac® Junior o smaku pomarańczowym to preparat łączący w składzie szczep bakterii probiotycznych Lactobacillus

acidophilus NCFM® i Bifidobacterium lactis HN019™ oraz fruktooligosacharydy (FOS), przeznaczony do postępowania™dietetycznego w stanach zaburzenia równowagi flory bakteryjnej przewodu pokarmowego, stosowany w celu:

przywrócenia naturalnej flory w jelicie w trakcie i po antybiotykoterapiiłagodzenia przebiegu biegunek (zwłaszcza infekcyjnych) i skrócenia czasu ich trwania

wspomagania naturalnej odporności organizmu (związanej z równowagą flory bakteryjnej przewodu pokarmowego)przywrócenia równowagi flory bakteryjnej w trakcie podróży do innych stref klimatycznych,

kiedy w przewodzie pokarmowym dochodzi do zmian w składzie mikroflory

Sposób użycia: Dzieci powyżej 3 roku życia i dorośli: 1 tabletka dwa razy dziennie w trakcie kuracji antybiotykowejoraz 2 - 3 tygodnie po jej zakończeniu lub indywidualnie według wskazań lekarza


sacharozy.

Oferta dostępna u przedstawiciela Polpharmy odwiedzającego Państwa aptekę lub pod nr telefonu:43 829 93 2443 829 93 25


284/11

-23

013

I/AC

33/284

/284

/11

I/AC

/



prowadzenie apteki

kontrola w aptece– inspekcja farmaceutyczna

na pytania dotyczące kontroli aptek odpowiadają: dr n. farm. kazimierz jakubiec – wielkopolski wojewódzki Inspektor farmaceutyczny, mgr farm. alina jurek – kierownik działu nadzoru nad aptekami, mgr farm. anna mrula – kierownik sekcji nadzoru nad aptekami ogólnodostępnymi oraz mgr farm. ewa myszkowska – kierownik sekcji nadzoru nad aptekami szpitalnymi.

jakie rodzaje kontroli przeprowadza inspektorat farmaceutyczny?

Zadaniem Inspekcji Farmaceutycznej jest między innymi kontrolowanie aptek i punktów aptecznych. Kontrole przeprowadzane są zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. tj. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.), Ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceu-tyczne (Dz. U. tj. z 2008 r. Nr 45, poz. 271 z późn. zm.).Czynności kontrolne przeprowadza się na podstawie upoważnienia wydanego przez organ zezwalający – czyli przez wojewódzkiego inspektora farmaceu-tycznego.O zamiarze przeprowadzenia kontroli organ kontroli powiadamia przedsię-biorcę. Zawiadomienia nie dokonuje się gdy: przeprowadzenie kontroli jest

niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbo-wego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia,

przeprowadzenie kontroli jest uza-sadnione bezpośrednim zagroże-niem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego,

istnieje podejrzenie o działanie przedsiębiorcy niezgodne z ustawą Prawo farmaceutyczne.

Wyróżniamy trzy rodzaje kontroli:1. planowe – umieszczone w planie

kontroli, przeprowadzane w celu potwierdzenia spełniania obowiąz-ków wynikających z ustawy;

2. sprawdzające – przeprowadzane w celu skontrolowania wykonania działań naprawczych;

3. doraźne – przeprowadzane w przypadku powzięcia uzasadnio-nego podejrzenia o uchybieniach kontrolowanego, powodujących zagrożenie dla jakości, bezpieczeń-stwa stosowania lub skuteczności produktów leczniczych i wyrobów medycznych.

o czym najczęściej zapominają podmioty gospodarcze, które Państwo kontrolujecie?Apteka ogólnodostępna może być prowadzona tylko na podstawie uzy-skanego zezwolenia na prowadzenie apteki (art. 99 ust. 1 ustawy Prawo farmaceutyczne). Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana, cofnięcie lub stwierdzenie wygaśnięcia zezwolenia na prowadzenie apteki leży w gestii Wojewódzkiego Inspektora Farma-ceutycznego (art. 99 ust. 2 ustawy). Zdarza się, że dane na zezwoleniu są nieaktualne. Podmiot obowiązany jest zgłaszać organowi zezwalającemu wszelkie zmiany danych określone w zezwoleniu oraz w złożonych doku-mentach. Dotyczy to również zmiany na stanowisku kierownika apteki.Ponadto kierownik apteki powinien pamiętać o zgłoszeniu zmian osobo-wych personelu fachowego apteki.Ten fakt czasem zostaje pomijany.

podmiotu nie powiadamia się o kontroli, gdy istnieje podejrzenie, że przedsiębiorca działa niezgodnie z ustawą prawo farma-ceutyczne

rozmawiała: dagmara Bąk redaktor „farmacji praktycznej”


prowadzenie apteki

jakie zalecenia pokontrolne wydajecie Państwo najczęściej?Dotyczą one między innymi: wydawania produktów leczniczych

zawierających w swoim składzie środki odurzające lub substancje psychotropowe jednostkom, które nie posiadają zgody Wojewódz-kiego Inspektora Farmaceutycz-nego na ich posiadanie w celach medycznych,

nieprawidłowych warunków prze-chowywania produktów leczniczych zawierających w swoim składzie środki odurzające lub substancje psychotropowe oraz surowców farmaceutycznych będących ww. środkami lub substancjami,

prowadzenia nieprawidłowo ewidencji produktów leczniczych zawierających w swoim składzie środki odurzające lub substancje psychotropowe,

braku urządzeń rejestrujących temperaturę i wilgotność powietrza w aptece w kontekście warunków przechowywania produktów leczni-czych i wyrobów medycznych,

braku literatury fachowej, np. obowiązującej Farmakopei.

dlaczego suplementy diety i produkty lecznicze nie mogą być umieszczone na tych samych półkach obok siebie?Apteka jest placówką ochrony zdrowia publicznego, w której osoby upraw-nione świadczą usługi farmaceutyczne polegające przede wszystkim na wyda-waniu produktów leczniczych

i wyrobów medycznych oraz udziela-niu o nich informacji.Suplementy diety i inne produkty niebędące produktami leczniczymi, a dopuszczone do sprzedaży w apte-kach, mogą być sprzedawane w aptece pod warunkiem, że znajdują się na wydzielonych stoiskach.Należy pamiętać, że za jakość suple-mentów diety odpowiada Państwowa Inspekcja Sanitarna, natomiast za produkty lecznicze odpowiada Pań-stwowa Inspekcja Farmaceutyczna.

Aktualny status inspekcji farmaceutycznej reguluje ustawa z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r., Nr 45, poz. 271 z późn. zm.). Inspekcja farmaceutyczna ma za zadanie zagwarantować pacjentom dostęp do produk-tów leczniczych będących w legalnej ofercie sektora farmaceutycznego o wymaganych parametrach jakościowych oraz do usług farmaceutycznych realizowanych w aptekach na optymalnym poziomie. Na jakość produktów leczniczych mają wpływ warunki ich wytwarzania w wytwórniach farmaceutycznych (leki gotowe) i aptekach (leki recepturowe i apteczne) oraz warunki ich przechowywania w działach zbytu wytwórni, magazynach hurtowni farmaceutycznych, magazynach aptek, punktów aptecznych oraz na terenie placówek obrotu poza aptecznego, a także w czasie trans-portu – co jest przedmiotem kontroli ze strony inspekcji farmaceutycznej. W ramach tych kontroli pobierane są m.in. próby produktów leczniczych do badań jakościowych.


@Podyskutuj o tym na forum!

kierownik apteki powinien pamiętać o zgłoszeniu zmian osobowych personelu fachowego apteki


prowadzenie apteki

pomocny ziPo istnieniu zintegrowanego Informatora pacjenta (zIp) warto przypominać wszystkim osobom odwiedzającym apteki. posiadanie konta w tym internetowym systemie w znacznym stopniu usprawnia bowiem codzienne korzystanie z opieki zdrowotnej.

zIP istnieje od lipca 2013 r. To przyjazny w obsłudze, ogól-nopolski serwis internetowy

NFZ powiązany z aktualną bazą Funduszu. Zawiera informacje o wszystkich placówkach w Polsce, w których można się leczyć w ramach ubezpieczenia w NFZ. Znajdziemy w nim adresy, telefony, godziny otwarcia poradni specja-listycznych, gabinetów zabiego-wych, ponadto konkretne oddziały szpitalne oraz terminy rejestracji do lekarzy. Do tego praktyczne wska-zówki, jak dojechać do przychodni czy szpitala oraz dokładną lokaliza-cję placówki na mapie. Dowiemy się także, czy placówka medyczna dys-ponuje parkingiem bądź podjazdem dla wózków. W ZIP znajdziemy też informacje o zasadach korzystania z opieki zdrowotnej, np. rehabilitacji, leczenia w uzdrowisku, programów profilaktycznych, pomocy doraźnej oraz bieżące ogłoszenia i komunika-ty dotyczące służby zdrowia.Poza informacjami przeznaczonymi dla wszystkich internautów,w systemie znajduje się część dostępna wyłącznie dla posiadaczy konta w ZIP. Jak je uruchomić?

Aktywacja kontaDo aktywowania konta w ZIP potrzebne będą dane dostępowe, czyli login i hasło. Są one wydawane za okazaniem dowodu osobistego lub paszportu przez uprawnionych pracowników NFZ we wszystkich oddziałach Funduszu, ich delegatu- rach i punktach obsługi, a także przy mobilnych stanowiskach in-stalowanych w urzędach, gminach, szkołach, placówkach służby zdro-

wia czy centrach handlowych. Konto w ZIP można założyć wyłącznie osobiście – nie jest jeszcze możliwe założenie konta na podstawie pełno-mocnictwa. Wyjątek stanowi konto dla dziecka, które od grudnia mi-nionego roku mogą aktywować jego rodzice lub prawni opiekunowie. Dane dostępowe do konta dziecka zostaną wydane temu z rodziców/ opiekunów, które zgłosiło dziecko do ubezpieczenia zdrowotnego, a fakt ten jest potwierdzony w Centralnym Wykazie Ubezpieczonych. Nowością jest możliwość zakładania własnych kont już przez 16-latków – na pod-stawie dowodu osobistego lub pasz-portu. Login i hasło mogą otrzymać również osoby nieubezpieczone. Każdy, kto ma dostęp do Internetu, może się wcześniej zarejestrować na stronie internetowej ZIP (link jest dostępny na stronach NFZ, np. www.nfz.gov.pl lub pod adresem https://zip.nfz.gov.pl). Założenie konta trwa kilka minut, a dzięki wcześniejszej rejestracji w Interne-cie – jeszcze krócej.Informacje w ZIP dostępne są w ciągu 24 godzin od aktywowania konta. Dane dotyczące świadczenia wykonanego dzisiaj pojawią się w systemie najwcześniej w na-stępnym miesiącu, po uprzedniej weryfikacji i sprawozdaniu przez świadczeniodawcę.

jakie korzyści daje konto w ziP?Dostęp do własnego konta w ZIP mamy w każdej chwili, z każdego komputera połączonego z Interne-tem. Po zalogowaniu się do systemu możemy przejrzeć historię własnego

W ZIP znajdziemy m.in. adresy, telefony, godziny otwarcia poradni, gabinetów zabiegowych, oddziały szpitalne oraz terminy rejestracji do lekarzy

autorzy: dagmara Bąk, Łukasz kuźmińskiredaktorzy „farmacji praktycznej”

artykuł na podstawie materiałów nadesłanych przez zachodniopomorski oddział nfz w szczecinie oraz świętokrzyski oddział nfz w kielcach.

Klabion Uno (Clarithromycinum). Skład i postać: 1 tabletka powlekana o przedłużonym uwalnianiu zawiera 638,8 mg klarytromycyny cytrynianu, co odpowiada 500 mg klarytromycyny, 1 tabletka powlekana o przedłużonym uwalnianiu zawiera 293,2 mg laktozy. Wskazania: Klabion UNO jest wskazany do stosowania w leczeniu następujących zakażeń spowodowanych przez mikroor-ganizmy wrażliwe na klarytromycynę: Ostre zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli, pozaszpitalne zapalenie płuc o nasileniu łagodnym do umiarkowanego, ostre bakteryjne zapalenie zatok (odpowiednio rozpoznane), bakteryjne zapalenie gardła, zakażenia skóry i tkanki podskórnej o nasileniu łagodnym do umiarkowanego. Należy wziąć pod uwagę oficjalne wytyczne dotyczące właści-wego stosowania środków przeciwbakteryjnych. Dawkowanie i sposób podawania: Dorośli: Zwykle zalecana dawka Klabion UNO u dorosłych pacjentów to jedna tabletka powlekana o przedłużonym uwalnianiu 500 mg raz na dobę, przyjmowana z posiłkiem. W cięższych zakażeniach dawkowanie można zwiększyć do dwóch tabletek o przedłużonym uwalnianiu 500 mg przyjmowanych jednorazowo raz na dobę. Dawka musi być przyjmowana codziennie o tej samej porze. Tabletki muszą być połykane w całości. Młodzież (w wieku 12 lat i starsza): Tak jak u dorosłych. Pacjenci w podeszłym wieku: Tak jak u dorosłych, w przypadku zaburzenia czynności nerek, patrz poniżej i punkt przeciwwskazania. Dzieci w wieku poniżej 12 lat: Klabion UNO w postaci tabletek nie jest zalecany dla dzieci w wieku poniżej 12 lat lub o masie ciała poniżej 30 kg. Dla tych pacjentów bardziej odpowiednie są inne postacie farmaceutyczne. Należy stosować klarytromycynę dla dzieci w postaci zawiesiny. Przeprowadzono badania kliniczne z zastosowaniem klarytromycyny w postaci zawiesiny dla dzieci, u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 12 lat. U dzieci o masie ciała większej niż 30 kg stosuje się dawkowanie przewidziane dla młodzieży i dorosłych. Pacjenci z zaburzeniem czynności nerek: Produkt Klabion UNO nie powinien być stosowany u pacjentów z zaburzeniem czynności nerek (klirens kreatyniny < 30 ml/min). W tej populacji pacjentów bardziej odpowiednie są inne postacie farmaceutyczne, takie jak tabletki o natychmiastowym uwalnianiu (patrz punkt przeciwwskazania). Pacjenci z zaburzeniem czynności wątroby: Nie zaleca się stosowania produktu Klabion UNO u pacjentów z ciężkim zaburzeniem czynności wątroby. Czas trwania leczenia: Czas trwania leczenia klarytromycyną zależy od stanu klinicznego pacjenta i w każdym przypadku musi być określony przez lekarza. Czas trwania leczenia wynosi zwykle 6 do 14 dni. Leczenie należy kontynuować przez co najmniej 2 dni po ustąpieniu objawów. W zakażeniach wywołanych przez Streptococcus pyogenes (paciorkowiec beta-hemolizujący z grupy A) leczenie powinno trwać co najmniej 10 dni. Przeciwwskazania: Klarytromycyna jest przeciwwskazana u pacjentów z rozpoznaną nadwrażliwością na antybiotyki makrolidowe lub na którąkolwiek substancję pomocniczą produktu Klabion UNO. Ponieważ nie można zmniejszyć dawki poniżej 500 mg na dobę, Klabion UNO w tabletkach o przedłużonym uwalnianiu jest przeciwwskazany u pacjentów z klirensem kreatyniny mniejszym niż 30 ml/min. Przeciwwskazane jest jednoczesne podawanie klarytromycyny z którymkolwiek z następujących leków: astemizol, cyzapryd, pimozyd lub terfenadyna, ponieważ może to spowodować wy-dłużenie odstępu QT i zaburzenie rytmu serca, w tym częstoskurcz komorowy, migotanie komór lub zaburzenia typu torsades de pointes oraz ergotamina lub dihydroergotamina, ponieważ może to spowodować toksyczność alkaloidów sporyszu. Nie należy stosować klarytromycyny u pacjentów z wydłużeniem odstępu QT lub arytmią komorową, w tym zaburzeniami typu torsades de pointes w wywiadzie. Nie należy stosować klarytromycyny jednocześnie z inhibitorami reduktazy HMG-CoA (statynami), lowastatyną lub symwastatyną, z powodu ryzyka rabdomiolizy. Należy przerwać podawanie tych środków na czas leczenia klarytromycyną. Nie należy stosować klarytromycyny u pacjentów z hipokaliemią (ryzyko wydłużenia odstępu QT). Nie należy stosować klarytromycyny u pa-cjentów z ciężką niewydolnością wątroby współistniejącą z zaburzeniem czynności nerek. ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności: Lekarz nie powinien przepisywać klarytromycyny kobiecie w ciąży bez dokładnego rozważenia zagrożenia i korzyści, zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży. Zaleca się ostrożność u pacjentów z ciężką niewydolnością nerek. Klarytromycyna jest eliminowana głównie przez wątrobę. W związku z tym należy zachować ostrożność podczas podawania tego antybiotyku pacjentom z zaburzeniem czynności wątroby. Należy także zachować ostrożność podczas podawania klarytromycyny pacjentom z umiarkowanym lub ciężkim zaburzeniem czynności nerek. Zgłoszono przypadki niewydolności wątroby zakończone zgonem. Niektórzy pacjenci mogli mieć istniejącą uprzednio chorobę wątroby lub też mogli przyjmować leki o działaniu hepatotoksycznym. Należy pouczyć pacjentów o konieczności przerwania leczenia i skontaktowania się ze swoim lekarzem w razie pojawienia się objawów choroby wątroby, takich jak jadłowstręt, żółtaczka, ciemny kolor moczu, świąd lub tkliwość brzucha. Zgłaszano przypadki rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego podczas stosowania niemal wszystkich leków przeciwbakteryjnych, w tym makrolidów, a jego nasilenie może się wahać od łagodnego do zagrażającego życiu. Przypadki biegunki związanej z Clostridium difficile (ang. CDAD – Clostridium difficile-associated diarrhea) zgłaszano podczas stosowania niemal wszystkich leków przeciwbakteryjnych, w tym klarytromycyny, a jej nasilenie może wahać się od łagodnej biegunki do zakończonego zgonem zapalenia jelita grubego. Leczenie lekami przeciwbakteryjnymi zmienia skład prawidłowej flory bakteryjnej okrężnicy, co może prowadzić do nadmiernego wzrostu C. difficile. Należy rozważyć rozpoznanie CDAD u wszystkich pacjentów z biegunką po antybiotykoterapii. Konieczne jest zebranie dokładnego wywiadu, ponieważ według doniesień CDAD może występować nawet po dwóch miesiącach od podawania leków przeciwbakteryjnych. Dlatego też należy rozważyć przerwanie leczenia klarytromycyną, niezależnie od wskazania. Należy przeprowadzić badania mikrobiologiczne i rozpocząć odpowiednie leczenie. Unikać stosowania leków hamujących perystaltykę jelit. Opisywano przypadki zaostrzenia objawów miastenii u pacjentów leczonych klarytromycyną. Po wprowadzeniu produktu do obrotu zgłaszano przypadki toksycznego działania kolchicyny podawanej jednocześnie z klarytromycyną, zwłaszcza u pacjentów w podeszłym wieku; cześć z tych przypadków wystąpiła u pacjentów z niewydolnością nerek. Zgłaszano przypadki zgonów niektórych takich pacjentów. W razie konieczności jednoczesnego po-dawania kolchicyny i klarytromycyny należy obserwować pacjentów, czy nie występują u nich kliniczne objawy toksycznego działania kolchicyny. Zaleca się ostrożność podczas jednoczesnego podawania klarytromycyny i pochodnych triazolobenzodiazepiny, takich jak triazolam czy midazolam i innych leków ototoksycznych, zwłaszcza antybiotyków makrolidowych. Należy kontrolować czynność układu przedsionkowego i słuch podczas leczenia oraz po jego zakończeniu. Z powodu ryzyka wydłużenia odstępu QT, klarytromycynę należy stosować z ostrożnością u pacjentów z chorobą niedokrwienną serca, ciężką niewydolnością serca, hipomagnezemią, rzadkoskurczem (< 50/min) lub w przypadku jednoczesnego podawania z innymi produktami leczniczymi związanymi z wydłużeniem odstępu QT. Nie wolno stosować klarytromycyny u pacjentów z wrodzonym lub udokumentowanym nabytym wydłużeniem odstępu QT lub arytmią komorową w wywiadzie. Zapalenie płuc: Ze względu na występującą oporność Streptococcus pneumoniae na makrolidy, ważne jest przeprowadzenie testów antybiotykowrażliwości przed przepisywaniem klarytromycyny do leczenia pozaszpital-nego zapalenia płuc. W przypadku szpitalnego zapalenia płuc klarytromycyna powinna być stosowana w skojarzeniu z odpowiednimi dodatkowymi antybiotykami. Zakażenia skóry i tkanek miękkich o nasileniu łagodnym do umiarkowanego: Zakażenia takie są najczęściej spowodowane przez Staphylococcus aureus lub Streptococcus pyogenes, a oba te drobnoustroje mogą być oporne na ma-krolidy. Dlatego ważne jest przeprowadzenie testów antybiotykowrażliwości. W przypadkach, w których niemożliwe jest użycie antybiotyków beta-laktamowych (np. z powodu uczulenia), lekiem pierwszego wyboru mogą być inne antybiotyki, takie jak klindamycyna. Dopiero obecnie uważa się, że antybiotyki makrolidowe odgrywają pewną rolę w leczeniu niektórych zakażeń skóry i tkanek miękkich, takich jak te wywołane przez Corynebacterium minutissimum (łupież rumieniowy), trądzik pospolity i róża oraz w sytuacjach, w których niemożliwe jest leczenie penicylinami. W razie wystąpienia ciężkich ostrych reakcji nadwrażliwości, takich jak reakcja anafilaktyczna, zespół Stevensa-Johnsona czy martwica toksyczno-rozpływna naskórka, należy natychmiast przerwać leczenie klarytromycyną i pilnie rozpocząć odpowiednie leczenie. Klarytromycynę należy stosować z ostrożnością podczas jednoczesnego podawania z lekami indukującymi enzymy cytochromu CYP3A4. Inhibitory reduktazy HMG-CoA: Przeciwwskazane jest jednoczesne stosowanie klarytromycyny z lowastatyną lub symwastatyną. Podobnie jak w przypadku innych makrolidów, istnieją doniesienia o zwiększaniu przez klarytromycynę stężenia inhibitorów reduktazy HMG-CoA. Istnieją rzadkie doniesienia o wystąpieniu rabdomiolizy u pacjentów przyjmujących jednocześnie te leki. Należy obserwować, czy u pacjentów nie występują objawy przedmiotowe i podmiotowe miopatii. Istnieją także rzadkie doniesienia o wystąpieniu rabdomiolizy u pacjentów przyjmujących jednocześnie klary-tromycynę z atorwastatyną lub rozuwastatyną. W razie jednoczesnego stosowania z klarytromycyną, atorwastatynę lub rozuwastatynę należy podawać w najmniejszej możliwej dawce. Należy rozważyć dostosowanie dawki statyny lub zastosowanie statyny niezależnej od metabolizmu przez CYP3A (np. fluwastatyny lub prawastatyny). Doustne leki hipoglikemizujące/insulina: Jednoczesne stosowanie klarytromycyny z doustnymi środkami hipoglikemizującymi i (lub) insuliną może spowodować znaczącą hipoglikemię. Podczas jednoczesnego stosowania klarytromycyny z niektórymi lekami hipoglikemizującymi, takimi jak nateglinid, pioglitazon, repaglinid i rozyglitazon, może dojść do zahamowania enzymu CYP3A przez klarytromycynę, a w konsekwencji do hipoglikemii. Zaleca się dokładne monitorowanie stężenia glukozy we krwi. Doustne leki przeciwzakrzepowe: Istnieje ryzyko wystąpienia poważnego krwotoku i znaczącego zwiększenia wskaźnika INR i wydłużenia czasu protrombinowego w przypadku jednoczesnego podawania klarytromycyny i warfaryny. U pacjentów stosujących jednocześnie klarytromycynę i doustne leki przeciwzakrzepowe należy często kontrolować wartość INR i czas protrombinowy. Wybór klarytromycyny do leczenia danego pacjenta powinien uwzględniać zasadność użycia makrolidowego środka przeciwbakteryjnego na podstawie odpowiedniego rozpoznania, w tym określenie bakteryjnej etiologii zakażenia w zakresie zatwierdzonych wskazań oraz rozpowszechnienie oporności na klarytromycynę lub inne makrolidy. Na obszarach o dużej częstości występowania oporności na erytromycynę A, szczególne znaczenie ma uwzględnienie stopniowych zmian wrażliwości na klarytromycynę i inne antybiotyki. Stosowanie klarytromycyny powinno być zarezerwowane do leczenia przypadków potwierdzonego zapalenia gardła spowodowanego przez paciorkowce beta-hemolizujące z grupy A, w których niemożliwe jest zastosowanie leczenia antybiotykami beta-laktamowymi. Należy również zwrócić uwagę na możliwość istnienia odporności krzyżowej pomiędzy klarytromycyną i innymi makrolidami, jak również linkomycyną i klindamycyną. Każda tabletka zawiera 293,2 mg laktozy. Pacjenci z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy typu Lapp lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy nie powinni przyjmować tego leku. Działania niepożądane: Podsumowanie profilu bezpieczeństwa. Najczęstsze i najpowszechniejsze działania niepożądane związane z leczeniem klarytromycyną, zarówno wśród pacjentów dorosłych, jak i dzieci, obejmują ból w jamie brzusznej, biegunkę, nudności, wymioty i zaburzenia smaku. Te działania niepożądane mają zwykle łagodne nasilenie i są zgodne ze znanym profilem bezpieczeństwa antybiotyków makrolidowych. W badaniach klinicznych nie stwierdzono znamiennej różnicy w częstości występowania tych działań niepożądanych żołądkowo-jelitowych pomiędzy pacjentami z istniejącym uprzednio zakażeniem prątkowym, a pacjentami bez takiego zakażenia. Działania uznane za co najmniej prawdo-podobnie związane z klarytromycyną podzielone są według klasyfikacji układów i narządów MedDRA oraz częstości występowania wg następującej konwencji: bardzo często (≥ 1/10), często (≥ 1/100 do < 1/10), niezbyt często (≥ 1/1000 do < 1/100) oraz nieznana (działania niepożądane z obserwacji po wprowadzeniu produktu do obrotu; częstość nie może być określona na podstawie dostęp-nych danych). W obrębie każdej grupy o określonej częstości występowania działania niepożądane są wymienione zgodnie ze zmniejszającym się nasileniem, jeżeli nasilenie mogło być oszacowane. Zakażenia i zarażenia pasożytnicze. Niezbyt często: Zapalenie żołądka i jelit, kandydoza, zakażenie pochwy. Częstość nieznana: Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego, róża, łupież rumieniowy. Zaburzenia krwi i układu chłonnego. Niezbyt często: Leukopenia. Częstość nieznana: Agranulocytoza, trombocytopenia. Zaburzenia układu immunologicznego. Niezbyt często: Nadwrażliwość. Częstość nieznana: Reakcja anafilaktyczna. Zaburzenia metabolizmu i odżywiania. Niezbyt często: Jadłowstręt, zmniejszenie apetytu. Częstość nieznana: Hipoglikemia. Zaburzenia psychiczne. Często: Bezsenność. Niezbyt często: Lęk. Częstość nieznana: Zaburzenie psychotyczne, stan splątania, depersonalizacja, depresja, dezorientacja, omamy, nieprawidłowe sny. Zaburzenia układu nerwowego. Często: Zaburzenia smaku, ból głowy, zmiany odczuwania smaku. Niezbyt często: Zawroty głowy, drżenie mięśniowe, senność. Częstość nieznana: Drgawki, brak smaku, zaburzenia węchu, brak węchu. Zaburzenia ucha i błędnika. Niezbyt często: Zaburzenie słuchu, dzwonienie w uszach, zawroty głowy z uczuciem wirowania (Vertigo). Częstość nieznana: Głuchota. Zaburzenia serca. Niezbyt często: Wydłużenie odstępu QT w EKG, kołatanie serca. Częstość nieznana: Zaburzenia typu torsade de pointes, częstoskurcz komorowy. Zaburzenia naczyniowe. Częstość nieznana: Krwotok. Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia. Niezbyt często: Krwawienie z nosa. Zaburzenia żołądka i jelit. Często: Ból w jamie brzusznej, biegunka, niestrawność, nudności, wymioty. Niezbyt często: Zaparcie, suchość w ustach, odbijanie ze zwracaniem treści, wzdęcia, zapalenie jamy ustnej, zapalenie języka, refluks żołądkowo-przełykowy, zapalenie żołądka, ból odbytu. Częstość niezna-na: Ostre zapalenie trzustki, przebarwienie języka, przebarwienie zębów. Zaburzenia wątroby i dróg żółciowych. Często: Nieprawidłowe wyniki testów czynności wątroby. Niezbyt często: Zwiększenie aktywności aminotransferazy alaninowej, zwiększenie aktywności aminotransferazy asparaginowej. Częstość nieznana. Niewydolność wątroby, żółtaczka wątrobowokomórkowa. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej. Często: Wysypka, nadmierna potliwość. Niezbyt często: Świąd, pokrzywka. Częstość nieznana: Zespół Stevensa-Johnsona, martwica toksyczno-rozpływna naskórka, wysypka polekowa z eozynofilią i objawami ogólnoustrojowymi (DRESS), trądzik. Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe i tkanki łącznej. Niezbyt często: Ból mięśni. Częstość nieznana: Rozpad mięśni prążkowanych (rabdomioliza), miopatia. Zaburzenia nerek i dróg moczowych. Częstość nieznana: Niewydolność nerek, śródmiąższowe zapalenie nerek. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania. Niezbyt często: Astenia. Badania diagnostyczne: Częstość nieznana: Zwiększenie wartości INR (międzynarodowego współczynnika znormalizowanego), wydłużenie czasu protrombinowego, nieprawidłowy kolor moczu. Zgłaszano bardzo rzadkie przypadki niewydolności wątroby zakończone zgonem, które zazwyczaj związane były z ciężkimi chorobami podstawowymi i (lub) jednocześnie podawanymi lekami. Należy zwracać szczególną uwagę na biegunkę, ponieważ przypadki biegunki związanej z Clostridium difficile (CDAD) obserwowano podczas stosowania niemal wszystkich leków przeciwbakte-ryjnych, w tym klarytromycyny, a jej nasilenie może się wahać od łagodnej biegunki do zakończonego zgonem zapalenia jelita grubego. W razie wystąpienia ciężkich ostrych reakcji nadwrażliwości, takich jak reakcja anafilaktyczna, zespół Stevensa-Johnsona czy martwica toksyczno-rozpływna naskórka, należy natychmiast przerwać leczenie klarytromycyną i pilnie rozpocząć odpowiednie lecze-nie. Podobnie jak w przypadku innych makrolidów, istnieją rzadkie doniesienia o wydłużeniu odstępu QT, częstoskurczu komorowym i zaburzeniach typu torsade de pointes podczas stosowania klarytromycyny. Przypadki rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego obserwowano podczas stosowania niemal wszystkich leków przeciwbakteryjnych, w tym klarytromycyny, a jego nasilenie może wahać się od łagodnego do zagrażającego życiu. Dlatego też istotne jest uwzględnienie tego rozpoznania u pacjentów zgłaszających się do lekarza z biegunką po stosowaniu leków przeciwbakteryjnych. W niektórych doniesieniach dotyczących rabdomiolizy klarytromycyna była podawana jednocześnie ze statynami, fibratami, kolchicyną lub allopurynolem. Istnieją doniesienia po wprowadzeniu produktu do obrotu o toksycznym działaniu kolchicyny podawanej jednocześnie z klarytromycyną, zwłaszcza u pacjentów w podeszłym wieku i (lub) pacjentów z niewydolnością nerek; część z tych przypadków zakończyła się zgonem. Istnieją nieliczne doniesienia o przypadkach hipoglikemii, z których część wystąpiła u pacjentów przyjmujących jednocześnie doustne leki hipoglikemizujące lub insulinę. Istnieją doniesienia po wprowadzeniu produktu do obrotu o interakcjach pomiędzy lekami i objawami ze strony ośrodkowego układu nerwowego (OUN) (np. senność i splątanie), podczas jednoczesnego stosowania klarytromycyny i triazolamu. Sugeruje się obserwację pacjenta w kierunku wystąpienia objawów nasilonego działania farmakologicznego na OUN. Istnieje ryzyko wy-stąpienia poważnego krwotoku i znaczącego zwiększenia wskaźnika INR oraz wydłużenia czasu protrombinowego w przypadku jednoczesnego podawania klarytromycyny i warfaryny. U pacjentów stosujących jednocześnie klarytromycynę i doustne leki przeciwzakrzepowe należy często kontrolować wartość INR i czas protrombinowy. Istnieją rzadkie doniesienia na temat występowania table-tek klarytromycyny ER (o przedłużonym uwalnianiu) w stolcu; wiele z tych przypadków wystąpiło u pacjentów z anatomicznymi (np. ileostomia czy kolostomia) lub czynnościowymi zaburzeniami przewodu pokarmowego, skracającymi czas pasażu jelitowego. W kilku doniesieniach resztki tabletek znaleziono w stolcu u pacjentów z biegunką. Zaleca się, by w przypadku pacjentów, u których w stolcu występują pozostałości tabletek i nie ma żadnej poprawy stanu chorobowego, zmienić leczenie na inną postać klarytromycyny (np. zawiesinę) lub inny antybiotyk. Specjalne populacje: Reakcje niepożądane u pacjentów z zaburzeniem odporności. Dzieci i młodzież. Przeprowadzono badania kliniczne z klarytromycyną w postaci zawiesiny dla dzieci, podawaną dzieciom w wieku od 6 miesięcy do 12 lat. Dlatego dzieci w wieku poniżej 12 lat powinny przyjmować klarytromycynę w postaci zawiesiny. Brak jest wystarczających danych pozwalających na zalecenie schematu dawkowania klarytromycyny w postaci dożylnej u pacjentów w wieku poniżej 18 lat. Oczekuje się, że częstości występowania, rodzaj i nasilenie działań niepożądanych u dzieci będą takie same jak u dorosłych. Inne szczególne populacje. Pacjenci z zaburzeniem odporności. U pacjentów z AIDS lub zaburzeniem odporności z innych przyczyn, leczonych dużymi dawkami klarytromycyny przez długi okres z powodu zakażeń prątkami, często trudno było odróżnić zdarzenia niepożądane o możliwym związku z podawaniem klarytromycyny od objawów zespołu nabytego braku odporności wywo-łanego przez wirusa (HIV) lub chorób współistniejących. Najczęściej zgłaszane działania niepożądane występujące u dorosłych pacjentów przyjmujących klarytromycynę w dawce dobowej 1000 i 2000 mg obejmowały: nudności, wymioty, zaburzenia smaku, ból w jamie brzusznej, biegunkę, wysypkę, wzdęcia, ból głowy, zaparcie, zaburzenia słuchu oraz zwiększenie aktywności aminotransfera-zy asparaginianowej (AspAT) i alaninowej (AlAT). Dodatkowe, rzadko występujące zdarzenia obejmowały duszność, bezsenność i suchość w jamie ustnej. Częstość występowania tych zdarzeń u pacjentów przyjmujących klarytromycynę w dawce 1000 mg i 2000 mg była podobna, jednakże zdarzenia te występowały zazwyczaj 3 do 4 razy częściej u pacjentów przyjmujących klarytromycynę w całkowitej dawce dobowej 4000 mg. U takich pacjentów z zaburzeniem odporności ocena parametrów laboratoryjnych została przeprowadzona przez analizę wyników znacznie wykraczających poza wartości prawidłowe (tzn. skrajnie wysoki lub niski limit) dla danego testu. Przy stosowaniu tych kryteriów u około 2% do 3% z pacjentów przyjmujących 1000 lub 2000 mg klarytromycyny na dobę stwierdzono znaczące zwiększenie aktywności AspAT i AlAT powyżej normy oraz nieprawidłowo małą liczbę białych krwinek i płytek krwi. U mniejszego odsetka pacjentów z tych dwóch grup dawkowania stwierdzono także zwiększone stężenie azotu mocznikowego we krwi. U pacjentów przyjmujących 4000 mg na dobę stwierdzono nieznacznie większą częstość występowania nieprawidłowych wartości wszystkich parametrów z wyjątkiem liczby białych krwinek. Podmiot odpowiedzialny: ZF Polpharma S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu nr 19673 wydane przez MZ. Dodatkowych informacji o leku udziela: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o., ul. Bobrowiecka 6, 00-728 Warszawa, tel. +48 22 364 61 00; fax +48 22 364 61 02, www.polpharma.pl. lek wydawany na podstawie recepty. ChPL: 2012.10.11.

KLAB/031/10-2013

5 tabl. 500 mg 7 tabl. 500 mg

Wystarczy jedna tabletka na dobę*

Nowa klarytromycyna

Na ryNku

*Na podstawie ChPL produktu leczniczego Klabion Uno zwykle zalecana dawka produktu to jedna tabletka raz na dobę przez 6 do 14 dni


prowadzenie apteki

leczenia od 2008 r., z podziałem na wykonane świadczenia medyczne, deklaracje POZ, recepty refundo-wane, uzdrowiska. Znajdziemy tam również informacje, gdzie, kiedy i na jakie świadczenie wysokospecja-listyczne (np. endoproteza, zaćma) zapisaliśmy się do kolejki medycznej oraz jakie wyroby medyczne, tj. przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze nam refundowano. W opisie świadczenia medyczne-go znajdziemy datę i miejsce jego udzielania, typ (ambulatoryjne, szpitalne), koszt oraz szczegóły dotyczące np. trybu przyjęcia i wykonanych procedur medycznych (ICD9). Dzięki ZIP możemy więc kontrolować, ile pieniędzy na nasze leczenie wydaje NFZ.

co ziP wie o recepcie?W ZIP pacjenci znajdą informacje o wykupionych w aptece receptach: wśród danych widnieją daty wystawienia i realizacji recep-ty refundowanej oraz adres apteki. Wśród danych o zaor-dynowanym leku znajdują się jego nazwa handlowa, postać, dawka, opakowanie, producent, liczba opakowań, odpłatność pa-

cjenta (udział w limicie – np. 50%), opłata, jaką wniósł pacjent, koszt refundacji po stronie NFZ oraz suma kosztów refundacji wybranych recept.

czy konto w ziP jest bezpieczne?NFZ zapewnia, że przy tworzeniu ZIP zastosowano zaawansowane technologie i rozwiązania, które zapewniają wysoki poziom bez-pieczeństwa systemu. Wszystkie procedury zostały zatwierdzone przez Głównego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. Dane w ZIP-ie są zdepersonalizowane, to znaczy że w samym systemie i na ekranie nie ma żadnych informacji wskazują-cych na to, do kogo one należą (nie ma imienia, nazwiska czy numeru PESEL).A zatem, nawet jeśli zgubimy nasze hasło i ktoś zaloguje się na nasze konto, to i tak nie dowie się, do kogo

ono należy.


@Podyskutuj o tym na forum!

zgłaszanie nieprawidłowo-ści w ziP:

świAdczeniAodbywa się na formularzu, który generuje się automatycznie w ziP. formularz należy uzupełnić o wybraną, widoczną na ekranie komputera opcję:

nie udzielono mi tego świad-czenia,

zapłaciłem sam za to świadcze-nie – mam dowód zapłaty,

zapłaciłem sam za to świadcze-nie – nie mam dowodu zapłaty,

inne – treść wpisana przez pacjenta.

formularz zgłoszenia nie jest zapisywany w systemie ziP. użytkownik może go zapisać na dysku swojego komputera lub od razu wydrukować. wydrukowane zgłoszenie należy podpisać i wy-słać do oddziału nfz właściwego ze względu na miejsce zamiesz-kania bądź do oddziału, na terenie którego udzielono świadczenia.

udostęPniAnie refundAcji recePt1. należy wejść na listę recepty refundowane.2. należy odszukać receptę, do której pacjent chce przekazać uwagi, a następnie wybrać opcję Pokaż.3. należy przesunąć okno tak, aby wyświetlić dolną część karty szczegóły i wybrać opcję zgłoś nieprawidłowość. czynność spowoduje wyświetlenie okna zgłaszania nieprawidłowości.4. nieprawidłowości należy wpro-wadzić w polu informacje dotyczą-ce zaistniałych nieprawidłowości. opis nie może być dłuższy niż 500 znaków.5. Pola: imię i nazwisko oraz numer telefonu lub adres kore-spondencyjny nie są wymagane do uzupełnienia w celu pobrania wydruku zgłoszenia nieprawi-dłowości. można je uzupełnić po wykonaniu wydruku.6. należy wybrać opcję Pobierz formularz zgłoszenia, aby pobrać plik zawierający informacje niezbędne do identyfikacji błędnej refundacji przez fundusz.7. Pobrany formularz zgłoszenia nieprawidłowości wykazanych w systemie zintegrowany infor-mator Pacjenta w zakresie recept należy podpisać, a następnie prze-kazać do oddziału wojewódzkiego nfz wskazanego w formularzu.

podgląd konta w zintegrowanym Informatorze pacjenta


nauka

rozpowszechnienie schorzeń układu sercowo-naczyniowego, cukrzycy, dyslipidemii wciąż wzrasta. wśród licznych aspektów leczenia pacjentów z tymi schorzeniami coraz częściej mówi się o znaczeniu jakości ich życia seksualnego. zaburzenia erekcji u mężczyzn mogą stanowić wczesny marker chorób takich jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy choroba niedokrwienna serca. wiele leków kardiologicznych może wpływać na jakość życia seksualnego. wreszcie, wielu pacjentów po incydentach sercowo-naczyniowych chce wznowić lub kontynuować swoją aktywność seksualną. tymi zagadnieniami zajmuje się kardioseksuologia.

kardioseksuologia – cz. 1

kardioseksuologia to w ostatnich latach bardzo modny termin. Nie należy jednak trak-

tować „mody” na kardioseksuologię w kategoriach pejoratywnych, jest to raczej wyraz wzrastającej świadomości i łamania tematów tabu. Otwarcie mówimy przecież, że otyłość, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia, a także miażdżyca i jej konsekwencja – choroba niedokrwienna serca, dotyczą coraz młodszych ludzi. Coraz częściej więc schorzenia układu sercowo-naczy-niowego oraz zaburzenia metaboliczne stwierdzamy u pacjentów, dla których życie erotyczne stanowi bardzo ważny aspekt jakości życia w ogóle. Dzięki nowoczesnym możliwościom farmako-logii wiek, przede wszystkim w przypadku mężczyzn, często przestaje być czynnikiem limitującym naszą aktywność seksualną. Coraz częściej więc tę sferę życia rozwijają lub odkrywają na nowo osoby, u których z racji wieku stwierdzamy szereg schorzeń kardiologicznych. Seks jest przyjemny, piękny, potrzebny… w określonych sytuacjach może być jednak dla pacjenta niebezpieczny. z drugiej strony obniżenie jakości życia seksualnego może stanowić wczesny objaw schorzeń somatycznych, takich jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy miażdżyca. Objawem często przez pacjenta przemilczanym, gdyż wsty-dliwym lub zupełnie przez pacjenta nie wiązanym ze współistniejącą chorobą. Tymczasem tym jest właśnie kardio-seksuologia – świadomością istnienia

związku pomiędzy chorobami układu sercowo-naczyniowego a jakością życia seksualnego pacjentów, świadomością związku pomiędzy stosowanymi przez pacjentów lekami a jakością tej sfery ich funkcjonowania, wreszcie wiedza na temat potencjalnego zagrożenia, jakie aktywność seksualna może stanowić dla pacjentów obciążonych kardiologicznie. epidemiologia problemuRealne dane na temat skali proble-mu są trudne do uzyskania. Przede wszystkim przez wiele lat aktywność seksualna, a zwłaszcza niepowodzenia w tej sferze życia, stanowiły temat tabu. Wydaje się, że najlepiej pozna-nym aspektem tego zagadnienia, moż-na powiedzieć aspektem „modelowym” dla kardioseksuologii, są zaburzenia erekcji u mężczyzn.Szacuje się, że obecnie na świecie z powodu zaburzeń erekcji cierpi ponad 150 mln mężczyzn. Do roku 2025 liczba ta ma wzrosnąć do ponad 320 mln. Według polskich badań zaburzenia erekcji dotyczą obecnie około 1,5 miliona mężczyzn w naszym kraju. Nie ulega wątpliwości, że jednym z głównych czynników ryzyka wystąpienia zaburzeń erekcji jest wiek. Czynnikiem niemodyfikowalnym. Sze-reg innych badań epidemiologicznych wskazuje jednak również na związek występowania zaburzeń erekcji z chorobami układu sercowo-naczynio-wego, cukrzycą oraz dyslipidemią. Aby zrozumieć związek pomiędzy tymi

coraz częściej schorzenia układu sercowo-na-czyniowego stwierdzamy u pacjentów, dla których ży-cie erotyczne stanowi bardzo waż-ny aspekt jakości życia w ogóle

autorzy:lek. med. marcin wełnickidr hab. n. med. Artur mamcarzIII klinika chorób wewnętrznych i kardiologii II wydziału lekarskiego warszawskiego uniwersytetu medycznego. kierownik kliniki: dr hab. n. med. artur mamcarz, prof. wum


nauka

schorzeniami i obniżeniem jakości ży-cia seksualnego należy przeanalizować patofizjologię zaburzeń erekcji.

zaburzenia erekcji – definicja i patofizjologiaZaburzenia erekcji (ED – erectile dysfunction) definiowane są jako brak możliwości uzyskania lub utrzymania wzwodu w stopniu wystarczającym do odbycia satysfakcjonującego aktu sek-sualnego. Autorzy tej definicji podkre-ślają, że w przypadku zaburzeń erekcji współistnieją dysfunkcja techniczna oraz psychologiczna. Patofizjologia za-burzeń erekcji jest złożona, mogą mieć one przyczyny neurologiczne, endokry-nologiczne, mechaniczne, naczyniowe, czysto psychologiczne lub złożone.

zaburzenia erekcji jako czynnik ryzyka sercowo-naczyniowegoBadania epidemiologiczne wskazu-ją, że wystąpienie zaburzeń erekcji może nawet o 5 lat wyprzedzać incydent sercowo-naczyniowy. Warto podkreślić więc, że zaburze-nia erekcji można traktować nie tylko jako skutek, czy wczesny rewe-lator chorób układu sercowo-naczy-niowego, ale również ich niezależny czynnik ryzyka.

Według metaanalizy przeprowadzonej przez Dong i współpracowników, obej-mującej w sumie populację 36 tysięcy pacjentów, zaburzenia erekcji w istotny sposób zwiększają ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, choro-by niedokrwiennej serca, udaru mózgu oraz, co warto podkreślić, wpływają negatywnie na całkowitą umieralność (RR 1.19; 95% CI: 1,05-1,34).Kolejnym istotnym aspektem kardio-seksuologicznym są jatrogenne, poleko-we zaburzenia erekcji. Leków potencjalnie wpływających negatywnie na sprawność seksualną mężczyzn jest bardzo dużo. Wśród nich najczęściej wymienia się leki przeciw- psychotyczne, antydepresyjne i prze-ciwlękowe oraz szereg leków hipoten-syjnych. W przypadku tych ostatnich najczęściej mówimy o lekach hipotensyj-nych o działaniu ośrodkowym (kloni-dyna, rezerpina, metyldopa – rzadko obecnie stosowane), beta-adrenolity-kach, antagonistach aldosteronu i diure-tykach, przede wszystkim tiazydo-wych i tiazydopodobnych. Leki te mogą powodować lub nasilać już wcześniej występujące zaburzenia erekcji. Stosowanie leków, w tym leków hipotensyj-nych oraz przeciwcukrzycowych, jest prawdopodobnie drugim po

wieku, głównym czynnikiem ryzyka występowania zaburzeń erekcji u mężczyzn. W zasadzie należałoby jednak po-wiedzieć, iż ryzyko zaburzeń erekcji zwiększa stosowanie niewłaściwych leków. Dane odnośnie wpływu leków hipotensyjnych na aktywność seksual-ną mężczyzn są co prawda rozbieżne, dominuje jednak pogląd, iż należy unikać leków starej generacji. Stosowa-nie antagonistów wapnia wydaje się być obojętne, z kolei stosowanie inhibitorów konwertazy i sartanów może pozytyw-nie wpływać na aktywność seksualną mężczyzn z nadciśnieniem tętniczym. Warto również pamiętać, trochę paradoksalnie, o beta-adrenolitykach, ale tylko o cząsteczkach najnowszej generacji. Konkretnie o nebiwololu, którego dodatkowy mechanizm działa-nia zwiększa stężenie tlenku azotu, co może pozytywnie wpływać na omawia-ną sferę funkcjonowania mężczyzn z nadciśnieniem tętniczym.

Część 2. artykułu w kolejnym wydaniu „Farmacji Praktycznej”.

R E

K L

A M

A

mechanizm erekcji

proces erekcji jest procesem złożonym. Istotna jest aktywność ośrodków

korowych oraz ośrodków przywspółczulnych rdzenia kręgowego.

pobudzenie aktywności przywspółczulnych neuronów nieadrenergiczno-

-niecholinergicznych (nanc) powoduje rozkurcz mięśniówki gładkiej ciał

jamistych, modyfikację przepływu krwi przez prącie i jego wzwód.

kluczowym neurotransmiterem tego procesu jest tlenek azotu – wydzielany

z zakończeń nerwów przywspółczulnych oraz przez komórki śródbłonka

naczyń krwionośnych. to właśnie funkcja komórek śródbłonka jest

wspólnym mianownikiem dla zaburzeń erekcji oraz chorób układu sercowo-

-naczyniowego, cukrzycy, dyslipidemii czy innych klasycznych czynników

wielu schorzeń, na przykład nikotynizmu.

cewkamoczowa

ciałagąbczaste

ciałajamiste

ciałajamiste

FOT.

Be&

W, S

HUTT

ERST

OCK


@

R E

K L

A M

A


nauka

w ostatnich dniach sierpnia ub.r. opublikowano nowe wytyczne europejskiego towarzystwa kardiologicznego dotyczące postępowania w stabilnej chorobie niedokrwiennej serca. jest to bardzo ważny dokument. sam fakt, iż od poprzedniej publikacji wytycznych dotyczących postępowania w stabilnej chorobie niedokrwiennej minęło aż 6 lat, czyni nowe wytyczne obowiązkową lekturą.

nowe wytycznepostępowania w stabilnejchorobie niedokrwiennej serca

wytyczne dotyczące nadciśnie-nia tętniczego czy migotania przedsionków były w ciągu

tych kilku lat aktualizowane wie-lokrotnie. Nowy dokument dotyczy tymczasem ogromnej rzeszy pacjentów. Zostali oni skategoryzowani w trzech grupach: pacjentów z rozpoznaną, objawową chorobą niedokrwienną serca, chorych wcześniej objawowych, a obecnie bezobjawowych, dzięki za-stosowanemu leczeniu oraz pacjentów zgłaszających się z powodu dolegliwości dławicowych po raz pierwszy, ale już na etapie diagnostyki (na przykład po uwzględnieniu dokładnego wywia-du) uznanych za przewlekle chorych. W dużym uproszczeniu można więc powiedzieć, że pacjent ze stabilną chorobą niedokrwienną serca to każdy pacjent z chorobą niedokrwienną serca, u którego w danym momencie nie stwierdza się cech ostrego zespołu wieńcowego. Warto jednak zauwa-żyć, co podkreślają autorzy nowych wytycznych, iż poza klasyczną definicją choroby niedokrwiennej związanej z miażdżycą (dolegliwości bólowe wynikające ze zwężenia o przynajmniej 50% w obrębie lewej tętnicy wieńcowej lub/i zwężenia o przynajmniej 70% jednego lub kilku z pozostałych istot-nych naczyń wieńcowych), dużą rolę w diagnostyce i ocenie rokowania odgry-

wają reakcje skurczowe naczyń oraz zaburzenia mikrokrążenia wieńcowego.Warto również pamiętać, iż w historię naturalną choroby wieńcowej wpisane jest kontinuum – faza przewlekła może zawsze przejść w ostrą.

Dane epidemiologiczne dotyczące roz-powszechnienia choroby niedokrwien-nej serca są w dużej mierze szacunkowe – wynika to z trudności diagnostycz-nych oraz zmienności definicji schorze-nia na przestrzeni ostatnich lat. Uważa się jednak, iż choroba niedokrwienna dotyczy 5-7% kobiet w wieku 45-64 lat oraz 10-12% kobiet w wieku 65-84 lat, jak również 4-7% mężczyzn w wieku od 45-64 lat oraz 12-14% mężczyzn w wieku 65-84 lat. Wyraźnie widać, iż jednym z głównych czynników ryzyka choroby niedokrwiennej serca jest wiek. Nowe wytyczne dokładnie określają również, jakie dodatkowe badania powinno wykonywać się w omawianej grupie pacjentów.

Do badań obowiązkowych należą: mor-fologia krwi obwodowej, badania wyklu-czające współistnienie cukrzycy typu 2 (OGTT, glikemia na czczo, hemoglobina glikowana) oraz określenie stężenia kreatyniny (wszystkie wymienione posiadają klasę zaleceń IB). Ponadto należy wykonać pełny lipidogram,

Jednym z głównych czynników ryzyka choroby niedokrwien-nej serca jest wiek

autor: dr hab. n. med. Artur mamcarzprofesor nadzwyczajny warszawskiego uniwersytetu medycznego, kierownik III kliniki chorób wewnętrznych i kardiologii II wydziału lekarskiego wum


nauka

wykluczyć patologię gruczołu tarczowe-go, a przed wdrożeniem statyn określić również aktywność aminotransferaz wątrobowych (IC). W przypadku podej-rzenia ostrego zespołu wieńcowego lub niestabilnej choroby wieńcowej należy jednak oczywiście przede wszystkim określić aktywność markerów martwicy miokardium (IA).

W tym miejscu należy również podkre-ślić, iż kontrola stężenia lipidów oraz kreatyniny i parametrów gospodarki węglowodanowej jest wskazana u każdego pacjenta ze stabilną chorobą wieńcową i powinna być wykonywana raz na rok (IC).

Podstawą diagnostyki obrazowej jest z kolei spoczynkowy zapis elektro-kardiograficzny (IC – u wszystkich pacjentów) oraz przezklatkowa echokardiografia (IB), która nie tylko pozwala uzupełnić dane konieczne do stratyfikacji ryzyka, ale również stwarza możliwość uwidocznienia alternatywnych dla dusznicy przyczyn zgłaszanych przez chorego dolegliwości.

Dopiero na tym etapie diagnostyki po raz pierwszy wspomina się o testach nieinwazyjnych. Co ciekawe, w algoryt-mie proponowanych w najnowszych wy-tycznych, jedną z kluczowych kwestii branych pod uwagę przy podejmowaniu decyzji odnośnie dalszej diagnostyki jest jakość życia pacjenta. Autorzy wyraźnie sugerują, iż przeprowadzanie intensywnej diagnostyki u osób, u których nie będzie możliwości leczenia inwazyjnego, jest bezpod-stawne. Wreszcie nieinwazyjne testy diagnostyczne wskazane są tylko u pacjentów z umiarkowanym ryzykiem choroby niedokrwiennej serca (15-85%) określonym na podstawie wywiadu,

oceny czynników ryzyka i wyników podstawowych badań wymienionych powyżej. W tym miejscu należy więc podkreślić, że w przypadku typowych dolegliwości dławicowych zgłaszanych przez mężczyznę w 8. dekadzie życia, wykonywanie testów nieinwazyjnych jest bezzasadne (ryzyko choroby niedo-krwiennej serca powyżej 86%). Dokładne omówienie wszystkich niuansów przekracza ramy niniejsze-go artykułu. Tymczasem chciałbym jeszcze podzielić się z Państwem moimi przemyśleniami na temat wytycznych dotyczących farmakoterapii pacjentów ze stabilną chorobą niedokrwienną serca.

Aktualnie za optymalną farmakotera-pię uważa się stosowanie przynajmniej jednego leku objawowego (przeciw-niedokrwiennego) oraz przynajmniej jednego leku poprawiającego rokowanie (event preventing) – są to zalecenia klasy IC. Wśród leków przeciwdławi-cowych zaleca się krótkodziałające nitraty (IB) oraz beta-adrenolityki i/lub antagoniści kanałów wapniowych.

Wymienione leki określane są jako pierwsza linia terapii (IB). Przy braku skuteczności wymienionych leków należy rozważyć zastosowanie długo-działających nitratów lub iwabradyny, bądź nicorandilu bądź też ranolazyny (IIaB). W wybranych przypadkach zasadne wydaje się także zastosowanie trimetazydyny (IIbB). Wysoka pozycja leków metabolicznych (ranolazy-na, trimetazydyna) jest warta uwagi.

W grupie leków wydłużają-cych życie nowe wytyczne nie wprowadzają rewolucji. Wciąż kwas acetylosalicylowy jest zalecany

u wszystkich pacjentów z przewlekłą chorobą wieńcową (IA), podobnie jak statyny (IA) oraz inhibitory konwerta-zy angiotensyny (lub sartany) w przy-padku współistnienia innych schorzeń układu sercowo-naczyniowego (IA).

Trzon farmakoterapii nie uległ zmianie, to wciąż redukcja stężenia LDL, stabilizacja blaszki miażdżyco-wej, skuteczne leczenie nadciśnienia tętniczego oraz blokada agregacyjnych zdolności płytek stanowią o sukcesie leczenia stabilnej choroby niedokrwien-nej serca. Zmiana akcentów w wyborze leków przeciwniedokrwiennych zwraca jednak naszą uwagę na fakt, iż w przypadku wielu pacjentów o sukce-sie leczenia nie będziemy mogli mówić dopóty, dopóki nie poprawimy jakości życia chorego. Warto zauważyć bardzo wysoką pozycję iwabradyny, której mechanizm przeciwniedokrwienny związany jest z redukcją częstości akcji serca. Warto również podkreślić wyso-ką pozycję leków metabolicznych. W trakcie oczekiwania na nowe wy-tyczne dotyczące postępowania w stabilnej chorobie niedokrwiennej serca wiele osób zastanawiało się nad pozycją tej grupy w nowych standar-dach. Okazało się, że utrzymały one lub nawet wzmocniły swoją pozycję.

Być może w terapii stabilnej choroby niedokrwiennej serca doszliśmy już do etapu, na którym stosując kluczowe grupy leków maksymalnie wydłuży-liśmy życie pacjentów. Lepsze efekty można uzyskać już tylko modyfiku-jąc styl życia chorych, postępowanie niefarmakologiczne jest jednak często najtrudniejszym elementem terapii. Pozostaje nam więc dbać o dobrą ja-kość życia w ciągu tych wywalczonych przez nowoczesną medycynę dodatko-wych lat.

Zainspirowane:2013 ESC guidelines on the management of stable coronary artery disease The Task Force on the management of stable coronary artery disease of the European Society of Cardiology.European Heart Journal doi:

10.1093/eurheartj/eht296.

R E

K L

A M

A


@

R E

K L

A M

A

Pani Julita przed Metamorfozą

Inny odcień delikatności

bohaterką kolejnej odsłony naszych metamorfoz jest pani mgr farm. julita stawarz, farmaceutka z głogowa.

Makijaż Sergiusz Osmański, wizażystaPani Julita ma delikatny typ urody, który postanowiliśmy przełamać nieco mocniej-szym makijażem oka. Złoto połączone z miedzią i brą-zem na powiece podkreśliły piękną, niebieską tęczówkę. Na policzki nałożyliśmy mo-relowy róż, owal twarzy wy-modelowaliśmy bronzerem oraz złotym rozświetlaczem, a usta pokryliśmy delikatną pomarańczą.dobra rada: niebieska tęczówka należy do barw zimnych. podkreślamy ją zatem kolorami z grupy ciepłych – brązem, złotem, oranżem itp. nakładając błyszczyk lub satynową szminkę lepiej jest zaznaczyć kolor poza konturem ust, w ten sposób uzyskamy efekt 3d, a usta wydadzą się pełniejsze. jeśli chcesz mocniej podkreślić zarys oka bez uży-wania cieni do powiek, wprowadź czarną kredkę do wnętrza oka (tzw. linia wodna) i wytuszuj mocniej w górnej linii zewnętrzne rzęsy. oko będzie podkreślo-ne, a zarys powieki lekki, bez plamy kolorystycznej.

Fryzura Tomasz Burkacki, fryzjerPani Julita jest młodą kobietą, którą przytłaczały długie włosy. „Graficzne strzyżenie” nadało lekkości całej sylwetce, a nowy kształt fryzury będzie uła-twiał codzienną stylizację. Taka długość włosów pozwala spiąć je w luźne, dzienne uczesanie. Wystarczą kosmetyki do wygładzenia, dobra suszarka, odpowiednia temperatura i kierunek suszenia. Doskonałe do włosów blond jest stosowanie specjalnych produktów do pielęgnacji i podtrzymania koloru, które zawierają pigmenty ciepłe lub zimne.

Sesja Julia Dunin, fotografPiękna sukienka i nowa fryzura sprawiły, że Pani Julita naprawdę błyszczała, a jej ciepły uśmiech dopełnił metamorfozę. Podczas robienia zdjęć w popołudniowym słońcu skierowałam twarz modelki ku światłu. Dzięki temu wydobyłam błękit jej oczu podkreślony wieczorowym makijażem. Dalsza część sesji odbyła się w klubie.dobra rada: warto zachęcić osobę fotografowaną do eksperymentowania z własnymi pozami i mimiką, dzięki temu zdjęcia będą ciekawsze. modelka może patrzeć w obiektyw i w wybrany przez siebie punkt na zmianę, by zdjęcia były różnorodne.

MetamorfozyKONKURS! Metamorfozy z

Modny makija¿

Sesja zdjêciowaNowa fryzura(pod okiem fryzjera gwiazd – Tomasza Burkackiego)

Relaksuj¹ce zabiegi w SPA

Spośród nades³anych zg³oszeñ wy³onimy 5 pañ, które wezm¹ udzia³ w niezapomnianej metamorfozie w SPA, w hotelu Ossa.

Wygraj pobyt w SPA!

Spośród nades³anych zg³oszeñ wy³onimyktóre wezm¹ które wezm¹ metamorfozie w SPA

PIR

/086/02-2011

11PH010_kupon_konkursowy_148x105_v4.indd 1 11-02-24 14:01StylizacjaIngeborga Bogusz, stylistkaPani Julita to sylwetka typu Y. Czyli szersze ramiona, większy biust i węższe biodra. Naszym zadaniem jest poszerzenie dołu sylwetki, by zrównoważył górę.dobra rada:pani julita doskonale odnajduje się w stylizacjach klasycznych oraz stonowanych, pastelowych odcieniach. Żeby zmienić nieco klimat, wybraliśmy coś bardziej wyrazistego. poprzez fason stro-ju podkreślamy piękną sylwetkę, uwydatniając zgrabne, szczupłe nogi. wybór kreacji podyktowała jej kolorystyka – wszelkie odcienie błękitu i zieleni podkreślają urodę pani julity.

Sergiusz Osmańskiwizażysta

Julia Dunin fotograf

Ingeborga Bogusz współpracuje

z firmą Osa Osobista Stylistka

Tomasz Burkackifryzjer

www.hairmaster.pl

Ekipa Metamorfoz:

R E

K L

A M

A

Diabetosan_farmacja_205x149.indd 1 2014-01-07 16:09:16


cukrzyca została uznana przez światową organizację zdrowia (who) za pierwszą cywilizacyjną chorobę niezakaźną. w polsce choruje na nią ponad 2,5 mln ludzi, a po 65. roku życia cierpi na nią co piąty polak. szacuje się, że co drugi chory nie jest świadomy swojej dolegliwości.

statystyki pokazują, że z roku na rok zwiększa się liczba pacjentów dotkniętych cu-

krzycą. Międzynarodowa Federacja Diabetologiczna prognozuje, że liczba chorych na cukrzycę w Pol- sce w 2030 r. będzie wynosiła ok. 3,2 mln.Cukrzyca jest to często genetycznie uwarunkowany zespół zaburzeń gospodarki węglowodanowej pro-wadzący do podwyższenia stężenia glukozy we krwi (hiperglikemii) oraz zaburzeń przemiany tłuszczowo--białkowej. Przyczyną tego schorze-nia jest względny lub bezwzględny niedobór insuliny. Biorąc pod uwagę przyczynę i przebieg choroby, można wyróżnić jej następujące typy:

cukrzyca typu 1. (insulinoza-leżna) polega na pierwotnym, niedostatecznym wydzielaniu insuliny, zapadają na nią głównie dzieci i młodzież, stanowi 15%-20% wszystkich przypadków cukrzycy, typ 1. cukrzycy leczy się podając insulinę, ważna jest także odpowiednia dieta i aktyw-ność fizyczna,

cukrzyca typu 2. (insulinonieza-leżna) stanowi 80%-85% cukrzy-cy, polega na nieprawidłowym działaniu insuliny w organizmie, wynikającym ze zmniejszonej wrażliwości na insulinę receptorów tkankowych (insulinooporność). Występuje głównie u osób star-szych, cukrzycy typu 2. zazwyczaj

ziołowe mieszanki– naturalna pomoc w profilaktyce cukrzycyautor: mgr farm. natalia słowikowska

towarzyszy otyłość i nadciśnienie tętnicze, problemem jest fakt, iż choroba ta może latami przebie-gać bezobjawowo, a chorzy często dowiadują się o niej mając już powikłania: zaćmę, chorobę wień-cową, udar mózgu lub niewydol-ność nerek; schorzenie to leczy się początkowo lekami przeciwcukrzy-cowymi natomiast w późniejszym etapie insuliną,

cukrzyca ciężarnych jest to cukrzyca rozpoznana i występu-jąca tylko podczas ciąży, kobiety cierpiące na tę chorobę są w przyszłości bardziej narażone na zachorowanie na cukrzycę niż zdrowe ciężarne,

cukrzyca LADA dotyczy głównie ludzi bez otyłości w wieku 30-50 lat, przypomina cukrzycę typu 1., rozwija się powoli lecz wymaga szybkiego podania insuliny,

cukrzyca MODY występuje u osób młodych, nieotyłych i ma cechy cukrzycy typu 2.,

cukrzyca wtórna jest to rzadki rodzaj cukrzycy wynikający z występowania innych chorób pierwotnych, np. chorób gruczo-łów wydzielania wewnętrznego przebiegających z nadczynnością.

Do najważniejszych czynników ryzyka zachorowania na cukrzycę należą: podeszły wiek, nadwaga, predyspozycje genetyczne, przebyta cukrzyca ciążowa, dyslipidemia, nadciśnienie tętnicze, choroby sercowo-naczyniowe o podłożu miażdżycowym.

mieszanki apteczne

R E K L A M A

Diabetosan_farmacja_205x149.indd 1 2014-01-07 16:09:16

Początkowe objawy cukrzycy są często niezauważalne lub lekceważone przez pacjenta. Wśród nich należy wymienić wzmożone pragnienie i łak-nienie, wielomocz, utratę lub wzrost masy ciała, nadmierną senność, skłonność do infekcji wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych, zabu-rzenia widzenia, złe gojenie się ran, skurcze kończyn.Ogromną rolę w leczeniu cukrzycy odgrywa profilaktyka. Dlatego osoby, u których stwierdzono występowanie czynników ryzyka lub zauważono pierwsze objawy choroby, powinny mieć wykonany pomiar glukozy na czczo i test doustnego obciążenia glukozą (OGTT). Do najważniejszych działań profilaktycznych zaliczamy odpowiednią dietę i zwiększoną ak-tywność fizyczną. W profilaktyce i uzupełnianiu lecze-nia cukrzycy pomocne są surowce roślinne i mieszanki ziołowe. Ich rola polega na obniżaniu stężenia cukru we krwi oraz przeciwdziałaniu

powikłaniom cukrzycy. Mieszanki ziołowe mogą skutecznie uzupełniać inne leki przeciwcukrzycowe, a z czasem doprowadzić do zmniej-szenia dawek tych leków. W skład mieszanek przeciwcukrzycowych wchodzą takie zioła, jak pokrzywa, cykoria, fasola, morwa biała, gryka czy rutwica lekarska. Połączenie tych ziół w mieszance daje bardzo dobre efekty lecznicze.

liść pokrzywy (urticae folium) Zawiera chlorofil, ksantofil, karote-noidy, dużo witaminy C, witaminę K, witaminy z grupy B, flawonoidy, kumaryny, aminy, garbniki, kwas mrówkowy oraz sole mineralne bogate w potas, żelazo, wapń i krzem. Pokrzywa, działając synergistycznie z innymi ziołami przeciwcukrzyco-wymi, obniża poziom cukru we krwi, dlatego może być pomocna w leczeniu stanów przedcukrzycowych cukrzycy typu 2.

korzeń cykorii (cichorii radix)Surowcem farmakopealnym jest ko-rzeń bogaty w inulinę, hydroksyku-maryny, kwasy fenolowe, flawonoidy, laktony seskwiterpenowe i glikozydy fenolowe. Hipoglikemiczne działanie cykorii łagodzi objawy cukrzycy i jest pomocne w profilaktyce tej choroby.

owocnia fasoli (Phaseoli pericarpium)Strąki fasoli zawierają kwasy orga-niczne, cholinę, alantoinę, trójterpe-ny, krzemionkę oraz inozytol. Roślina ta zapobiega znacznym wahaniom poziomu cukru we krwi, działa hipo-glikemicznie, co jest wykorzystywane

zwłaszcza w leczeniu początko-wych stanów cukrzycowych.

mieszanki apteczne


@

Warto ją włączyć do diety, ponieważ dzięki zawar-tości wielu unikalnych substancji czynnych wpływa korzystnie na zdrowie. I to na dwa różne sposoby – chroni organizm przed wolnymi rodnikami oraz ogranicza przyleganie bakterii do błon śluzowych i ścian komórkowych. Efekt antyprzywierania pro-antocyjanidyny powoduje, że bakterie E. coli wypłu-kiwane są wraz z moczem i nie powodują stanów za-palnych pęcherza moczowego lub nerek. Naturalnie w suplementach diety zawierających żurawinę ame-rykańską jest nieporównywalnie więcej substancji czynnych, ale zawsze warto, szczególnie w kuchni farmaceutów, wzbogacać potrawy nie tylko smacznymi, ale też zdrowymi dodatkami.


kuchnia farmaceutyczna

drodzy farmaceuci!jestem farmaceutką i lubię to podkreślać. lubię przemycać do mojej kuchni produkty o właściwościach leczniczych. poza ziołami wykorzystuję owoce, jednym z nich jest żurawina amerykańska (Vaccinium macrocarpon).

mgr farm. barbara misiewicz-jagielak

redaktor merytoryczna

„farmacji praktycznej”

pyszności z żurawiną w roli głównej

tort bezowy z mascarpone i konfiturą z żurawiny amerykańskiej*bardzo słodki, przełamany kwaśno-gorzkim smakiem żurawiny

składniki: beza – 6 dużych białek • szczypta soli • 300 g cukru • 2 łyżki cukru brązowego (wszystkie składniki powinny być w temperaturze pokojowej). krem – 250 g schłodzonego serka mascarpone • 300 ml schłodzonej śmietany kremówki • 1 łyżka cukru pudru • 1 łyżka soku z limonki • opakowanie mrożonej żurawiny amerykańskiej • 2 szklanki cukru.

Przygotowanie:Dużą blachę wyłożyć papierem do pieczenia. Na pa- pierze narysować dwa okręgi o średnicy 23 cm. Biał-ka ubić ze szczyptą soli na sztywną pianę. Dodawać stopniowo dwa rodzaje cukru, cały czas ubijając do powstania sztywnej, błyszczącej piany (powinna być bardzo gęsta i sztywna). Masę białkową wyłożyć na blachę pokrytą papierem do pieczenia w kształcie równych kół i wyrównać powierzchnię. Wstawić do nagrzanego do 180 st. C piekarnika. Po 5 minutach zmniejszyć temperaturę do 140 st. C i piec przez 1,5 godziny. Bezy powinny się bardzo lekko zarumienić,

ale w dotyku powinny być suche. Po wyłączeniu pie-karnika uchylić drzwiczki i zostawić do wystygnięcia na kilka godzin. Rozmrożoną żurawinę przesypać do garnka z grubym dnem, dodać cukier i smażyć na małym ogniu, aż żurawina popęka i utworzy się gę-sta konfitura. Śmietanę kremówkę ubić na sztywno, dodając pod koniec ubijania cukier puder. Delikatnie wmieszać do ubitej śmietany dobrze wymieszany z sokiem z limonki serek mascarpone. Na dużym, płaskim talerzu położyć jeden z blatów bezowych. Delikatnie umieścić na nim krem, a następnie konfi-turę z żurawiny. Przykryć drugim blatem bezowym.


historia farmacji

aptekarz, człowiek w swym trybie kształcenia bywały w oddalonych miejscach,

przenosił wiadomości o „bestiach” zamieszkujących obce kraje. Zwykle w chwili, gdy zakończył swe czeladni-cze peregrynacje i osiedlał się w ekspo-nowanym miejscu w mieście, tworząc swą „officinae sanitatis”, wyposażał ją w wiele elementów ówczesnego marketingu. Oprócz „solidnych” mebli, samym swym wyglądem dających po-czucie rzetelności pochodzenia środków leczniczych, porcelanowych puszek i szklanych naczyń z tajemniczymi na-pisami, dla zwiększenia „frekwencji” mieszkańców nadawał swej placówce godło. Różne owe wezwania bywały – czasami święty patron lokalny użyczał swego imienia, czasem bywał nim starożytny uczony w sztuce leczenia, kiedy indziej „bestie zamorskie”…

Częstym godłem apteki był jednoro-żec. Dziwne to stworzenie, według opisu Ktezjasza, greckiego lekarza z wyspy Knidos, miało ciało białego osła indyjskiego, czerwony łeb, niebie-skie oczy i, co najważniejsze, między tymi oczami długi na łokieć róg. Tylko jeden, stąd nazwa stworzenia. Było to zwierzę bardzo zręczne, dlate-go też niemożliwe do schwytania. Na ścianach aptek umieszczano jedynie rogi jednorożca porzucane przez niego w różnych okolicznościach. a „... czego, chociaż kiedyś było, dziś nie masz na świecie...” to już Wacław Potocki sarkastycznie stwierdzał. Ale w farmacji jednorożec wystę-pował często i długo, jako symbol cnoty czystości w jak najszerszym jej znaczeniu. Jego róg był niezawodnym

środkiem przeciwko truciźnie – cornu unicornus vis contra venenum, jak pisał Klaudiusz Aelia, Rzymianin. Leki z rogu jednorożca bywały w aptekach jeszcze w wieku XVIII, a w medycynie chińskiej jeszcze w początkach wieku XX.

Inną „bestią apteczną”, w Europie niespotykaną, był krokodyl. Występu-jący w dużej liczbie, przede wszyst-kim krokodyl nilowy, dawał się łatwo zakonserwować i jako preparat suchy, łatwo transportować. Nie każdy mógł sobie na taką „ozdobę” pomieszczeń pozwolić – aptekarze mogli. Krokodyl to boska cecha milczenia oraz widze-nia z zamkniętymi oczami, o potężnej władzy nad wodą, ziemią i światem podziemnym. Nie było godeł aptecz-nych, przywołujących tego potwora, ale jego ciało często spotykane było w aptecznych ekspedycjach.

Były za to apteki „pod Słoniem” a nawet „pod Złotym Słoniem”. słoń to przede wszystkim długowieczność, ale też cechy dobrego monarchy – godność, inteligencja, roztropność, jakże pożądane u aptekarza. Był też symbolem zwycięstwa Chrystusa nad śmiercią i złem.

lew, majestatyczne zwierzę o sierści złotej jak samo słońce i promienistej grzywie, jest licznie reprezento-wany na aptecznych godłach. Pokonanie lwa to zwycięstwo nad śmiercią, jego odwaga, czujność i powodzenie – a więc ponownie cechy dobre-go aptekarza, wytwarzającego środki lecznicze. Zielony Lew alche-

mii to materia pierwotna, która może zostać przemieniona w złoto.

centaury, a wśród nich chiron, tak ważny w dziejach medycyny, nie cieszyły się popularnością wśród aptekarzy. Może z tego powodu, że to uosobienie władzy, przemocy i pożąda-nia? Równie niepopularny był sfinks, symbol potęgi i majestatu słońca. Natomiast gryf, pół orzeł, pół lew, figura heraldyczna, władający ziemią i powietrzem, jako siła opiekuńcza był w okolicach, gdzie występował często w herbach rycerstwa i miast, również godłem aptekarskim.

Swe wizerunki i nazwy dały też apte-kom ptaki, pośród nich orzeł, łabędź, sowa czy pelikan. Orzeł to władza, prędkość i zdolność postrzegania; łabędź był atrybutem bogini piękna Afrodyty i Apollona, boga poezji; sowa wiąże się z mądrością czarow-nic; pelikan to uosobienie pełnej poświęcenia miłości.

Wszystkie one, niesłusznie „bestia-mi” nazywane, dawały przez wieki aptekarzowi mądrość i siłę w pracy, oczywiście dla dobra chorego, ale tak-że ad majorem pharmaciae gloriam.

Piśmiennictwo:1. W. Roeske, Fenomen jednorożca w Polsce, Kraków 1997.

2. J. Tresidder, Symbole i ich znaczenie, Warszawa 2001.

nienasycony umysł ludzki, zawsze był ciekaw rzeczy niezwykłych. stąd zainteresowanie wszelkimi niespotykanymi w najbliższej okolicy zwierzętami, roślinami czy minerałami. ciekawość ta niejednokrotnie wykorzystywana była „dla zwabienia publiczności” w miejsca, gdzie następowała wymiana towarów.

jednorożec w aptece – czyli po co „bestia” w ekspedycji?


@

autor: mgr farm. lidia maria czyż zastępca prezesa podkarpackiej okręgowej rady aptekarskiej


kultura

z rodziną najlepiej na zdjęciu...Znakomita komedia w gwiazdorskiej obsadzie, potwierdzająca starą prawdę, że z rodziną najlepiej wychodzi się na zdjęciu... szczególnie ślubnym. Eksmałżonkowie Elle (Diane Keaton) i Don (Robert de Niro) Griffin szczerze się nienawidzą. Gdyby mogli, rozszarpaliby się na strzępy! Teraz jednak będą musieli udawać najszczęśliw-szą rodzinę pod słońcem. Na ślubie ich adoptowanego syna ma pojawić się głęboko wierząca Madonna Soto – biologiczna matka pana młodego. Jak uniknąć katastrofy? Nic prostszego – wystarczy nie zachowywać się tak, jak zwykle, nie być sobą i zdobyć się na najbardziej fałszywe uśmiechy świata! Czy to będzie łatwe? Oczywiście, że nie! Ale może chociaż na zdjęciu uda się ładnie wyjść z rodziną.

„wielkie wesele”, reż. justin zackham. dystrybucja: monolith

osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl wyślą na adres:

[email protected] maila z hasłem: wesele mają szansę otrzymać film

w prezencie.

Rok 2002, czas rządów Tony’ego Blaira w Wielkiej Brytanii. Philomena Lee (Judi Dench) jest religijną Irlandką, która w latach 50. jako młoda niezamężna dziewczyna zaszła w ciążę. Rodzina oddała ją – jako zhańbioną – do zakonu, gdzie urodziła dziecko, które zakonnice oddały do adopcji „godniejszym ludziom”. W 50. urodziny syna, będąc już w wieku emerytalnym, postanawia go odnaleźć. W pojedynkę jest bezsilna, postanawia więc przerwać milczenie. W śledztwie pomóc ma jej Martin Sixsmith (Steve Coogan) – dziennikarz polityczny, który właśnie stracił pracę w rządzie Blaira i próbuje uciec czyhającej na niego depresji. Razem ruszają w podróż, by odszukać syna Philomeny. A także, jak to za-zwyczaj w kinie drogi bywa, w poszukiwaniu samych siebie.

„tajemnica filomeny”, reż. stephen frears, scen.: steve coogan, jeff pope, wyst.: judi dench, steve coogan,

sophie kennedy clark, mare winningham i inni. dystrybucja: best film. premiera: 21.02.2014 r.

Powrót do przeszłości

dvd

meGA Hit!

Starsza kobieta, zmuszona za młodu do życia w klasztorze, wyrusza po latach na poszukiwanie dorosłego syna, którego oddała tuż po urodzeniu.


kultura

miłość w PrlZofia i Krzysztof Komedowie, Kalina Ję- drusik i Stanisław Dygat, Alicja i Piotr Jaroszewiczowie, Maryla Rodowicz i Daniel Olbrychski – to tylko niektóre sławne pary, które na przekór szarej, pe-erelowskiej rzeczywistości żyły kolorowo i intensywnie, czasem nawet za bardzo...

„sławne pary prl”, sławomir koper,

wydawnictwo czerwone i czarne

osoby, które za pośrednictwem strony www.farmacjapraktyczna.pl

wyślą na adres: [email protected] maila

z hasłem: prl mają szansę otrzymać książkę w prezencie.

rozwiązanie konkursów z nr 11 (70):film dvd „układ zamknięty” (hasło: ukŁAd): Katarzyna Stolarska • płyta „love in Portofino” (hasło: AndreA): Darek Krawczyk • książka „Historie, które napisało życie” (hasło: Historie): emilia banasik • płyta „my love” (hasło: celine): mirosław zygmunt • książka „szczypta smaku” (hasło: szczyPtA): renata zygmunt.

zapraszamy do udziału w naszych konkursach!wejdź na stronę: www.farmacjapraktyczna.pl

Zbigniew Lew-Starowicz napisał niezliczoną ilość książek. Tę jedną wyróżnia spośród pozostałych rzecz zasadnicza – profesor po raz pierwszy pisze o sobie. O swojej miłości do wojska, o początkach pracy seksuologa i o tym, dlaczego seksuologowi łatwiej rozmawia się z kobietami.W książce znajdziemy fascynujące zapiski o pionierskich czasach, w których na zaburzenia erekcji stosowano zastrzyki ze strychniną, a prawdziwą furorę robił radziecki Erekton.To historia najbardziej znanego „pana od seksu” w Polsce, niestrudzonego edukatora rodaków, któ-ry przejechał kraj wzdłuż i wszerz, by uczyć sztuki kochania w szkołach, w wojsku, PGR-ach i na tajnych spotkaniach.

„pan od seksu”, zbigniew lew-starowicz,

społeczny Instytut wydawniczy znak



z hasłem: zapIskI, mają szansę otrzymać książkę w prezencie.

spowiedź pana od seksuJak w gabinecie seksuologa zachowują się mężczyźni? A jak zachowują się kobiety? Z czym sobie nie radzą Polacy i jakiej pomocy najczęściej na co dzień potrzebują? Z jakimi najdziwniejszymi problemami profesor Zbigniew Lew- -Starowicz miał do czynienia w swojej wieloletniej praktyce? I wreszcie dlaczego zaczął palić fajkę?

kometa nohavicyZbiór 14 piosenek, które artysta sa-modzielnie wybrał dla swoich polskich fanów. Jak przyznaje Nohavica, nie było to łatwe zadanie, gdy się ma na koncie parę setek utworów. „Uratowała mnie taka mała nadzieja, że to może nie ostatnie z Wami spotkanie i na cz. 2 wybiorę następne ważne pieśni”.

„kometa – the best of nohavica”, universal music polska



z hasłem: kometa mają szansę otrzymać płytę w prezencie.

Powrót lisy„Seven” to długo wyczekiwany krążek Lisy Stansfield uznawanej za jeden z najlepszych głosów muzyki pop. Album został wyprodukowany i napisany wspólnie z mężem Lisy, Ianem Devaney’em, który jest auto-rem muzyki do filmów „The Bodygu-ard” i „Indecent Proposal”.

„seven”, lisa stansfield, mystic production



z hasłem: lIsa mają szansę otrzymać płytę w prezencie.

Best- seller!

Chcesz wiedzieć, dokąd warto wybrać się z młodszym, a gdzie ze starszym dzieckiem? Które kawiarnie mają kącik dla maluchów? Gdzie w weekend odbywa się impreza plenerowa dla najmłodszych? Wejdź na:

www.gogaga.pl

Zabierz dziecko w miasto!

REKL

AMA

krzyżówka R E

K L

A M

A


osoby, które nadeślą prawidłowe rozwiązanie krzyżówki, mają szansę otrzymać 1 z 10 mikserów stojących ufundowanych przez producenta leku ranigast fast. rozwiązanie krzyżówki prosimy przesłać do 7 marca 2014 r. na adres: Valkea media s.a., ul. elbląska 15/17, 01-747 warszawa, z dopiskiem: „farmacja praktyczna” lub na adres e-mail: [email protected]. regulamin konkursu dostępny jest na stronie www.farmacjapraktyczna.pl.

Imię i nazwisko:.........................................................................................................................................................................................dokładny adres:.........................................................................................................................................................................................e-mail:.........................................................................................................................................................................................telefon: .........................................................................................................................................................................................Informujemy, że podane dane osobowe przetwarzane będą przez polpharma biuro handlowe sp. z o.o., z siedzibą w warszawie przy ul. bobrowieckiej 6, zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (dz. u. 2002 r. nr 101 poz. 926 ze zm.) w celu informowania o produktach i usługach spółek należących do grupy polpharma.każda osoba ma prawo dostępu do treści swoich danych i ich poprawiania. podanie danych jest dobrowolne.wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych przez polpharma biuro handlowe sp. z o.o. w określonych powyżej celach*.wyrażam zgodę na otrzymywanie informacji handlowych drogą elektroniczną*.

data: ........................................... podpis: ..............................................................................*) należy skreślić w przypadku niewyrażenia zgody.

ro

zw

iąza

nie

m krz

yżó

wki z n

r 11 (70

) „farm

acji p

rak

tyczn

ej” je

st ha

sło: r

an

Iga

st

fas

t n

aj

sz

yb

sz

y r

an

Iga

st

na

zg

ag

ę.

miksery otrzym

ują: Grażyna H

ydzik, marek s

zykuła, renata c

yganek, zofi

a kozłow

ska, marlena B

arbarska, klaudia w

róblewska, e

lżbieta Poręba,

Agnieszka w

leklińska, wanda c

hmielew

ska i Anna B

rożyńska.

ra

n-m

aX

/24

7/0

1-2

014

litery z ponumerowanych pól utworzą rozwiązanie:24

25 26 27 28 29 30

9 10 11 12 2313 19 20 21 2214 15 16 17 181 2 3 4 5 6 7 8

31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50

R E

K L

A M

A

Documents

PRAKTYCZNY MAGAZYN DLA FARMACEUTÓW Farmacjawww ... · Krwotok może prowadzić do ostrej lub przewlekłej niedokrwistości w˜wyniku krwotoku i˜ ... nowe wytyczne postępowan Ia