Upload
duongthu
View
219
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
7-11-2013
1
Archeologie en waterbodems
Marie-Catherine Houkes
Maritiem Programma RCE 29 oktober 2013
Het lijkt zo leeg…
Meerdere gebruiksfuncties
Noord-Holland
Almere
7-11-2013
2
Watergerelateerde archeologie zoals bruggen, kades, beschoeiingen,
scheepshellingen en scheepswerven.
Scheepshelling Vlaardingen Beschoeiingspalen Leiderdorp
Scheepswrakken
Maar ook: Verdronken landschappen – prehistorie
Verspoelde heiligdommen (Colijnsplaat) Verdronken nederzettingsresten, kerken, begraafplaatsen en kastelen
Vliegtuigwrakken
Dit alles in waterbodems of in inmiddels drooggevallen waterbodems
7-11-2013
3
Waarom is het zo bijzonder?
• Conditioneel vaak in fantastische staat
• Vertelt ons van delen van de geschiedenis waar we geen andere bronnen van hebben.
• Het materiaal uit schepen is uniek omdat dit tijdscapsules zijn die onder andere handelsgoederen bevatten zoals halfproducten en nieuwe materialen.
Erfgoed onder druk:
Voorbeelden ingrepen • Baggerwerkzaamheden
• Ruimte voor de Rivier (incl. uiterwaarden)
• Dijkversterkingen
• Infrastructuur (wegen, bruggen, sluizen, tunnels)
• Woningbouw
• Oeververbeteringen (incl. duikers)
• Verdiepen, verbreden, profielwijzigingen van waterlopen
• Zandwinning
7-11-2013
4
Procedure zandwingebied: 12 km lang, 500 m breed
Archeologie in de waterbodem in beleid en ruimtelijke ordening
• Gemeentelijk grondgebied: Waddenzee, kuststrook, rivieren en binnenwateren, Niet alleen de grotere wateren , maar ook de kleine en gegraven waterlopen, zoals weteringen en grachten.
• De waterbeheerder (Rijkswaterstaat of waterschap) is primair verantwoordelijk voor waterkwaliteit en waterveiligheid.
• De gemeente is primair verantwoordelijk voor het beheer van de archeologie: en maakt de belangenafweging in het kader van de ruimtelijke ordening.
-> Volgens de Monumentenwet en het Besluit ruimtelijke ordening is het verplicht “bij vaststelling van een bestemmingsplan en bij de bestemming van de in het plan begrepen grond rekening te houden
met de in de bodem aanwezige dan wel te verwachten cultuurhistorische waarden.”
Om te weten welke archeologische waarden
binnen het grondgebied aanwezig zijn: net als voor land in kaart brengen wat zich in de
bodem kan bevinden.
Voorbeeld: het Markermeer
- Verwachting duidelijk krijgen
- Trefkans misschien laag
- Maar kans dat je onvoorbereid een
archeologische waarde tegenkomt zo klein mogelijk maken
- Juiste methoden en technieken inzetten
- Doe je dat niet: alleen nog noodoplossingen
voorhanden
Verwachtingen
7-11-2013
5
Geologische ondergrond Geomorfologie
Bodemopbouw
Bekende waarden: - Vliegtuigwrakken
- Scheepswrakken - Archiefgegevens
- Sonarcontacten - Haakpunten visserij
Bekende verstoringen:
- Zandwinning - Leidingen
- Geruimde wrakken
Verwachting prehistorie –
pleistoceen: - dekzandopduikingen en
stroomgebieden
Verwachting nederzettingen: hoog en droog aan het water
Verwachting op specifiek aan
water gerelateerde vondsten (visfuiken, boomstamboten,
etc.)
7-11-2013
7
Het bestemmingsplan Land en waterloop
• Beschermt deze waarden vervolgens in het bestemmingsplan, via een dubbelbestemming, door:
• regels te stellen, • een vergunning te koppelen aan ingrepen in de
waterbodem en • voorwaarden te stellen aan die vergunning.
• Deze voorwaarden kunnen zijn:
• archeologisch vooronderzoek om waarden preciezer in beeld te brengen.
• Beschermende maatregelen • Nader onderzoek
Omgang archeologie waterbodems daarmee
gelijk aan landbodems
• De gemeente brengt op hoofdlijnen in beeld welke archeologische waarden verwacht kunnen
worden binnen het gemeentelijk grondgebied (verwachtingswaarden- en beleidsadvieskaart)
7-11-2013
8
Blijft achter in
bestemmingsplannen en beleid
Zichtbaar via aantal
onderzoeken
Landbodem: ca 35 000
Waterbodem: <150!
Registraties sinds 1990
Kader
Verbeterpunt Evaluatie Malta: Maritiem Programma
•Pilots verwachtingskaarten
• Digitale handreiking, brochures, infobijeenkomsten
•Voorbeelden
•Folder archeologie in waterbodems
7-11-2013
9
Verwachtingskaart
Uiterwaarden
Archeologisch onderzoek waterbodems
•Relatief grote gebieden (vaarwegen,
zandwingebieden)
•Moeilijk toegankelijk (boven en onderwater)
•Visueel onzichtbaar (boven en onderwater)
•Vraagstellingen vergelijkbaar met landarcheologie,
maar:
-> Eigen methoden en technieken
Complexiteit:
Het onderzoek in het kader van de vergunning
7-11-2013
10
de Kwaliteitsnorm voor de Nederlandse Archeologie (KNA)
Inventariserend Veldonderzoek (IVO)
Gericht bureauonderzoek Op basis daarvan Verkennend onderzoek: opwater, waarbij met relatief weinig inspanning grote oppervlaktes onderzocht kunnen worden
7-11-2013
11
IVO -onderwater
Verkennend duiken Waarderend duiken
Behoud in situ
(planaanpassing)
Behoud ex situ ->
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Smallepad 5
3811 MG AMERSFOORT
postadres: postbus 1600
3800 BP Amersfoort
tel: 033-4217421 fax: 033-4217799
www.cultureelerfgoed.nl
Bedankt voor jullie aandacht!