UNIVERZITET ZA POSLOVNI ININJERING I MENADMENTPOSLOVNO PRAVO
Seminarski rad : SJEDITE PRIVREDNIH DRUTAVA
Mentor: Prof. dr. aban Nuri
Banja Luka, 2011
0
Sjedite (lan 16)
1. Sjedite privrednog drutva je mjesto iz koga se upravlja
poslovima drutva. 2. Sjedite privrednog drutva odreuje se osnivakim
aktom i registruje u skladu sa zakonom kojim se ureuje registracija
privrednih subjekata . (lan 16)
Pojam
Zakon o privrednim drutvima definisao je sjedite drutva kao
mjesto koje je kao sjedite upisano u sudski registar, te da se
sjedite utvruje osnivakim aktom ili statutom drutva. Sjedite
privrednog drutva je bitan elemenat njegove individualizacije u
pravnom prometu. Svako privredno drutvo mora imati svoje sjedite,
koje se utvruje u konstitutivnom aktu. Sjedite se odreuje prema
mjestu obavljanja registrovane djelatnosti. U legislativi i praksi
postoje dva koncepta sjedita privrednog drutva. 1. Prvi koncept
sjedita je koncept osnivanja-inkorporacije-koncept registrovanog
sjedita po mjestu osnivanja. Prema ovom konceptu, privredno drutvo
ima svoje registrovano sjedite po mjestu osnivanja (registracije)
koje ne mora biti vezano za mjesto osnivanja djelatnosti drutva,
niti za mjesto odakle se upravlja drutvom ( ovaj koncept prihvataju
Velika Britanija, Irska, Holandija, Danska-sjedite je esto biro
advokata, raunovoe ili revizora gdje se identifikuje drutvo, prima
slubena pota i gdje su dostupna odreena dokumenta za javne vlasti).
Otuda, nije mogua promjena prava koje se primjenjuje na privredno
drutvo (ono moe prestati likvidacijom ili se moe osnovati drutvo u
drugoj dravi). Teorija inkorporacije prihvata, dakle koncept
nacionalnosti kompanije ( drutvo je vezano za domae pravo zemlje
gdje je osnovano-registrovano), poput dravljanstva fizikog lica. 2.
Drugi koncept, koji prihvata veina evropskih zemalja, jeste koncept
tzv. realnog (stvarnog) sjedita privrednog drutva-sjedite je tamo
gdje drutvo obavlja glavnu djelatnost ili odakle se upravlja
drutvom (registrovano sjedite je ovdje sjedite1
uprave ili mjesto obavljanja djelatnosti ). Ovaj koncept i to u
varijanti mjesta uprave (registrovano sjedite je mjesto gdje je
uprava druva), prihvata i na Zakon o privrednim drutvima (sjedite
drutva je mjesto iz kog se upravlja poslovima drutva). U ovom
sluaju privredno drutvo je podvrgnuto pravu prvu zemlje sjedita
mjesta uprave (ili mjesta obavljanja djelatnosti drutva), te ovaj
sistem ne prihvata koncept nacionalne komapanije (drutva). Sa
stanovita meunarodnog privrednog prava koje rjeava pitanje tzv.
pripadnosti pravnog lica, dakle, za zemlje koje prihvataju teoriju
inkorporacije osnivanja (uglavnom anglosaksonski koncept) drutvo
pripada pravu zemlje gdje je osnovano, bez obzira da li u toj
zemlji obavlja djelatnost ili ima sjedite glavne uprave, dok za
zemlje koje prihvataju teoriju stvarnog sjedita (uglavnom
kontinentalni koncept), drutvo pripada pravu zemlje gdje je to
sjedite, a ono moe biti u jednoj zemlji samo ako u njoj to drutvo
ili ima sjedite glavne uprave ili tu obavlja glavnu djelatnost
(jedino se tada moe u toj zemlji registrovati). Od koncepta
stvarnog (realnog) sjedita treba razlikovati i koncept takozvanog
statuiranog sjedita. Statuirano sjedite je prosto mjesto koje je u
statutu oznaeno kao sjedite i za koje se predpostavlja da je
sjedite locirano. Ako se pokae da je stvarno realno sjedite
privrednog drutva neko drugo mjesto, lokacija mjesta tog stvarnog
sjedita je bitna, a statutarno sjedite koje je kao takvo oznaeno u
statutu smatra se fiktivnim. Pravo kome je privredno drutvo
podvrgnuto moe se u ovom sluaju promjeniti jedino promjenom
stvarnog sjedita, to moe biti nedozvoljeno pravom drave u pitanju
(u EU se ovdje moe otvoriti pitanje ta ostaje od pravila slobode
nastanjivanja). Dakle, po teoriji realnog (stvarnog) sjedita pravo
koje se primjenjuje na privredno drutvo jeste pravo zemlje gdje se
nalazi to sjedite (ovo pravo ukljuuje i postupak osnivanja i
registracije, odreivanje sjedita i slino); logian slijed ove
teorije da drutva koja se registruju u zemlji koja prihvata teoriju
realnog sjedita moraju biti osnovana po pravu te zemlje. Dakle u
EU, ako jedna kompanija seli svoje realno sjedite u drugu zemlju
koja prihvata istu teoriju sjedita, moe se desiti da se ne prizna
da je ta kompanija osnovana i da posluje kako se trai po pravu te
zemlje, dok se ne osnuje kao kompanija koja je osnovana u toj
zemlji sa registrovanim sjeditem u toj zemlji, to je u praksi
nazvano fiskalna obeshrabrujua posljedica.
2
Znaaj
Sjedite ima viestruki pravni znaaj, prije svega fiskalni i
poslovni : za ispunjenje fiskalnih obaveza, za odreivanje mjesta
nadlenosti registra, za odreivanje mjesne nadlenosti sudskih i
upravnih organa, u parinom, vanparinom, izvrnom i upravnom postupku
u kome uestvuje privredno drutvo ili preduzetnik, za odreivanje
mjesta nadlenosti organa za vrenje nadzora nad zakonitou rada
privrednog drutva, za odreivanje mjesta sklapanja ugovora ako
strane u ugovoru nisu navele to mjesto, za odreivanje meunarodnog
prava koje e se primjeniti na ugovor, prema pravilima meunarodnog
privrednog prava (lex societatis), za odreivanje nadlenosti u
steajnom postupku, za odreivanja mjesta ispunjenja obaveza, ako to
nije odreeno u ugovoru i slino.
Promjena sjedita
Na promjenu sjedita utvrenog od strane osnivaa primjenjuju se
pravila utvrena u osnivakom aktu (moe se propisati i saglasnost
osnivaa na promjeni sjedita): Promjena sjedita, kao i blie adrese
(sastavnog elementa sedita), obavezno se registruje i propisano
objavljuje. Promjena sjedita izvan granica jedne zemlje (
sekundarno i promjena prava koje se primjenjuje na drutvo) moe da
bude podvrgnuta i reimu posebnih propisa i, uz to, po pravilu
jednoglasne saglasnosti lanova drutva (ili stroe kvalifikovane
veine kod akcionarskog drutva s javnim upisom akcija).
3
Jedinstveni identifikacioni broj
Jedinstveni identifikacioni broj (JIB ili JMB), matini broj je
element razlikovanja tj. identifikacije firme i shvatanja njenih
pojedinosti, (za izmirenje poreskih obaveza mora se vidno istai u
poslovnim prostorima firme). U skladu sa Zakonom o standardnoj
klasifikaciji djelatnosti u BiH, svako drutvo ima svoj jedinstveni
matini broj pod kojim se vodi kod Statistikog zavoda i drugih
dravnih organa BiH.
4
Zakljuak
Svako preduzee mora imati svoje sjedite koje se obavezno upisuje
u sudski registar. Putem sjedita privrednog drutva odvijaju se sve
komunikacije privrivrednog drutva, stupanje u pravni promet,
obavljanje upravnih, finansijskih i drugih poslova, ustvari obavlja
se kompletan menadment.
5
Sadraj:
Sjedite (lan
16).........................................................................................................................1
Pojam.......................................................................................................................................1,2
Znaaj..........................................................................................................................................3
Promjena
sjedita........................................................................................................................3
Jedinstveni identifikacioni
broj...................................................................................................4
Zakljuak.....................................................................................................................................5
6
Literatura: dr. Slobodan Vuievi Privredno pravo za ekonomiste
Beogradska poslovna kola, Beograd, 2006. godine aban Nuri Poslovno
pravo Univerzitet za poslovni ininjering i menadment, Banja Luka,
2010. godine dr.Mirko Vasiljevi Komentar zakona o privrednim
drutvima Slubeni rijenik, drugo izdanje, Beograd, 2006 godine Prof.
Dr. Darinka Nedeljkovi, Doc. Dr. Janka P. Vaselinovi Poslovno pravo
za menadere Hilmija emi Trgovako pravo Pravni fakultet Univerziteta
u Bihau, Biha/Sarajevo 2000. godine
7
