poło żenie pierwiastka w układzie okresowym a jego wła

układ okresowy pierwiastkówukład okresowy pierwiastków

położenie pierwiastka w układzie okresowym położenie pierwiastka w układzie okresowym a jego właściwości

Jedną z najbardziej spektakularnych Jedną z najbardziej spektakularnych zależności w chemii pierwiastków zależności w chemii pierwiastków jest periodyczne powtarzanie się jest periodyczne powtarzanie się właściwościwłaściwościwłaściwościwłaściwości

Dmitri Mendeleev (1869)

pomimo pewnych rozbieżności, pomimo pewnych rozbieżności,

pierwowzór obecnego układu okresowego pierwowzór obecnego układu okresowego pierwiastków.pierwiastków.

Układ okresowy Mendelejewa Układ okresowy Mendelejewa

Sc, Ga, GeSc, Ga, Ge Annalen der Chemie und Farmacie 1872 str. 511

Metale alkaliczne

Metale ziem alkalicznych

Metale przejściowe

Halogeny

Gazy szlachetne

Grupa główna

Lantanowce i aktynowceGrupa główna

przewidywane właściwości pierwiastków 113 i 114przewidywane właściwości pierwiastków 113 i 114

pierwiastekpierwiastek

113113 114114

Podobieństwo chemiczne:Podobieństwo chemiczne: TlTl PbPb

Masa atomowa:Masa atomowa: 297297 298298

Gęstość /gcmGęstość /gcm--33 :: 1616 1414

Temperatura topnienia /Temperatura topnienia /ººC:C: 430430 7070

Temperatura wrzenia /Temperatura wrzenia /ººC:C: 11001100 150150

H

Li

Na

K

Rb

Be

Mg

Ca

Sr

Sc

Y

Ti

Zr

V

Nb

Cr

Mo

Mn

Tc

Fe

Ru

Co

Rh

Ni

Pd

Cu

Ag

Zn

Cd

B

Al

Ga

In

C

Si

Ge

Sn

N

P

As

Sb

O

S

Se

Te

F

Cl

Br

I

He

Ne

Ar

Kr

Xe

niemetale - nie przewodzą prądu, kruche

metaloidy - praktycznie nie przewodzą prądu choć tworzą

podobne wiązania jak metale

Cs

Fr

Ba

Ra

La

Ac

Ce

Hf

Rf

Pr

Ta

Ha

Nd

W

Sg

Pm

Re

Ns

Sm

Os

Hs

Eu

Ir

Mt

Gd

Pt

Uun

Tb

Au

Dy

Hg

Ho

Tl

Er

Pb

Tm

Bi

Yb

Po

Lu

At Rn

Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr

metale -przewodzą prąd, topliwe, połysk metaliczny (lustrzany)

H He

Li Be B C N O F Ne

Na Mg Al Si P S Cl Ar

K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr

Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe

Cs Ba La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn

Metale przejściowe

Cs Ba La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn

Fr Ra Ac

Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu


H He

Li Be B C N O F Ne




Cs Ba La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At RnCs Ba La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn

Fr Ra Ac



lantanowce

H He

Li Be B C N O F Ne




Cs Ba La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At RnCs Ba La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn

Fr Ra Ac



aktynowce

temperatury topnienia pierwiastków

gęstość pierwiastków

Zmiana gęstości pierwiastków w stanie stałym w układzie okresowymZmiana gęstości pierwiastków w stanie stałym w układzie okresowym

Zmiana gęstości pierwiastków w układzie okresowym Zmiana gęstości pierwiastków w układzie okresowym Maksimum: Ir i OsMaksimum: Ir i Os

Promień atomowy Promień atomowy a położenie pierwiastka a położenie pierwiastka w układzie okresowymw układzie okresowym

1 1 ÅÅ = 10= 10--1010 mm1 nm = 101 nm = 10--99 mm

Zmiana promienia atomowego w układzie okresowymZmiana promienia atomowego w układzie okresowym

Promień atomowy pierwiastkówPromień atomowy pierwiastków(kowalencyjne, metaliczne)(kowalencyjne, metaliczne)

2r2r

3737

152152

186186

1 pm = 101 pm = 10--1212mm

227227

247247

265265

objętość atomowaobjętość atomowa a

tom

ow

a/cm

ato

mo

wa/

cm33 m

ol

mo

l--11O

bję

tość a

tom

ow

a/cm

Ob

jętość a

tom

ow

a/cm

Liczba atomowa, ZLiczba atomowa, Z

promienie atomowe i jonowepromienie atomowe i jonowe

Energia jonizacji Energia jonizacji (energia potrzebna do oderwania elektronu z atomu)(energia potrzebna do oderwania elektronu z atomu)

Pie

rwsz

a en

erg

ia jo

niz

acji

/kJm

ol

Pie

rwsz

a en

erg

ia jo

niz

acji

/kJm

ol--11

Liczba atomowa, ZLiczba atomowa, Z

Pie

rwsz

a en

erg

ia jo

niz

acji

/kJm

ol

Pie

rwsz

a en

erg

ia jo

niz

acji

/kJm

ol

zmiana energii jonizacji w układzie okresowymzmiana energii jonizacji w układzie okresowym

Zmiany potencjału jonizacjiZmiany potencjału jonizacji

Al(g) Al(g) �� AlAl++(g) + e(g) + e-- EE11 = 580 kJmol= 580 kJmol--11

AlAl++(g) (g) �� AlAl2+2+(g) + e(g) + e-- EE22 = 1815 kJmol= 1815 kJmol--11

AlAl2+2+(g) (g) �� AlAl3+3+(g) + e(g) + e-- EE33 = 2740 kJmol= 2740 kJmol--11AlAl2+2+(g) (g) �� AlAl3+3+(g) + e(g) + e-- EE33 = 2740 kJmol= 2740 kJmol--11

AlAl3+3+(g) (g) �� AlAl4+4+(g) + e(g) + e-- EE44 = 116000 kJmol= 116000 kJmol--11

LiLi++ LiLi LiLi--

kationkation atomatom anionanion

+ e+ e---- ee--

powinowactwo elektronowepowinowactwo elektronowe

energia wydzielana po dodaniu elektronu do atomuenergia wydzielana po dodaniu elektronu do atomu

Zmiany powinowactwa elektronowegoZmiany powinowactwa elektronowego

BeLi

NaMg

3.5

3.0

4.0

3.0

1.02.8

2.5

2.52.0

2.1

2.1

1.8

1.5

1.5Al

SiP

As

S

SeBr

B

H

CN

O

F

Cl

1A 2A 3B 4B 5B 6B 7B 8B 1B 2B 3A 4A 5A 6A 7A

Zmiana elektroujemności w układzie okresowymZmiana elektroujemności w układzie okresowym

1.6

0.9

1.61.81.8

Na

K

Rb

Cs

Fr

Mg

Ca

Sr

Ba

Ra

Sc

Y

La

Ac

Ti

Zr

Hf

V

Mo

W

Cr Mn

Tc

Re

Fe

Ru

Os

Co

Rh

Ir

Ni

Pd

Pt

Cu

Ag

Au

Zn

Cd

Hg

Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho

Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf No

Er Tm Yb Lu

Es Fm Md

1.11.11.1

1.7

1.6

1.6

0.9

0.9

0.8

0.8

1.6

1.0

1.01.71.7

1.7

1.1

1.1

1.1

1.4

1.2

1.2

1.21.21.21.21.21.21.21.21.2

1.3

1.31.31.31.31.31.31.31.31.3

1.3

1.3

1.3

0.7

0.7

2.8

2.5

2.4

2.22.2 2.4

2.2

2.2

2.2

2.2

2.2

2.0

2.0

2.1

1.9

1.91.9

1.9

1.9

1.9 1.9 1.9

1.8

1.8

1.8

1.8

1.8

1.8

1.5

1.5

1.5 1.5

1.5

Ga

In

Tl

Ge

Sn

Pb

As

Sb

Bi

Se

Te

Po

I

AtNb

Ta

1.5

PodsumowaniePodsumowanie energia jonizacjienergia jonizacjipowinowactwo elektronowepowinowactwo elektronowepromień atomowypromień atomowycharakter metalicznycharakter metaliczny

temperatury topnienia gęstość

recapitulationrecapitulation

Powinowactwo elektronowePowinowactwo elektronowe

Documents

poło żenie pierwiastka w układzie okresowym a jego wła