Polityka społecznadr hab. Ryszard Szarfenberg

Leczenie i ochrona zdrowia

Obszar polityki społecznej:

zdrowie

Identyfikacja dobra/usługi oraz jej cech: dobra i usługi

medyczne

Rynek na wyszczególnione

dobro/usługę: rynek usług medycznych

Reakcje społeczne na problemy z rynkiem i

problemy z tym związane

Reakcje paostwa na problemy z rynkiem i

reakcjami społecznymi i problemy z tym związane

Identyfikacja problemów z rynkiem usług medycznych

Ewentualne rozwiązania

rynkowe

Pojęcie choroby i zdrowia

Choroba - szkodliwe odchylenie od normalnego pod względem strukturalnym lub funkcjonalnym stanu organizmu

Zdrowie

› normalny stan organizmu bez szkodliwych odchyleo

› dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny, a nie tylko brak choroby

Postrzeganie choroby/zdrowia

Subiektywne – jak się czuje sam chory

Obiektywne – jak widzi chorobę specjalista od chorób, czyli lekarz

Społeczne – jak daną chorobę postrzega społeczeostwo

Statystyczne – wskaźniki choroby i zdrowia dla całych populacji

Zdrowie i długośd życia

Całe życie przeżyte w

pełnym zdrowiuNadal życie pełnej długości, ale od

wydarzenia negatywnego dla zdrowia (b), życie z częściową utratą zdrowia (obszar czerwony)

Życie niepełnej długości z częściową utratą

zdrowia od wydarzenia b, przedwczesny zgon w punkcie c, utrata zdrowia i długości życia łącznie to obszary czerwony i żółty

Uwarunkowania zdrowia

O.A. Arah i in., A conceptual framework for the OECD

Health Care Quality Indicators Project, 2006, s. 6

Zdrowie publiczne

• Bezpieczne i higieniczne:

środowisko fizyczne (np. czysta woda, czyste powietrze, czysta gleba)

warunki pracy (BHP)

żywnośd

przedmioty codziennego i trwałego użytku

mieszkania

transport

środowisko społeczne (np. zwalczanie przestępczości przeciwko zdrowiu i życiu)

Rynek bez ubezpieczeo

Pacjenci, społeczeostwo

Lekarze, szpitale, profesje medyczne,

firmy medyczne

pieniądze

Dobra i usługi medyczne

Lekarze, szpitale, profesje medyczne,

firmy medyczne

konkurencja

Rynek z ubezpieczeniem

Pacjenci, społeczeostwo

Lekarze, szpitale, profesje medyczne,

firmy medyczne

pieniądze

Dobra i usługi medyczne

Lekarze, szpitale, profesje medyczne,

firmy medyczne

konkurencja

Firmy ubezpieczenio

we

Firmy ubezpieczenio

we

składki Pokrycie kosztów

konkure

ncja

Problemy z rynkiem

Duża asymetria informacji w relacjach lekarz-pacjent i ubezpieczony-ubezpieczyciel

Lekarze działający w imieniu pacjentów

Pacjenci nie zachowują się jak racjonalni konsumenci

Pokusa nadużycia, negatywna selekcja

Wysoki poziom monopolizacji w różnych branżach sektora medycznego i lokalnie

Istotne pozytywne efekty zewnętrzne

Niesprawiedliwośd - nierównośd dostępu związana z nierównością dochodów i brakiem wiedzy

Problemy z rynkiem - informacja

Informacje medyczne są złożone i mają charakter techniczny

Zły wybór jest bardziej kosztowny i trudny do odwrócenia

Nie ma czasu na zbieranie informacji, gdy występuje nagła potrzeba

Trudno jest ocenid, który z lekarzy ma rację, jeżeli ich opinie się różnią

Emocje związane ze zdrowiem i życiem są silne stąd uleganie różnym przesądom

Brak informacji o przyszłych potrzebach

Problemy z rynkiem - sprawiedliwośd

Na rynku liczy się popyt efektywny i swobodne preferencje, a nie potrzeby zdrowotne, rynek nie zapewni więc każdemu minimum i nie ograniczy nierówności zdrowotnych

Ubogich nie stad na zapewnienie sobie minimum dóbr i usług medycznych

Bogaci mogą sobie kupid więcej dóbr i usług medycznych o lepszej jakości

Ze względu na niższe dochody ceny dóbr i usług medycznych są relatywnie wyższe dla ubogich

Nierówności zdrowotne

Umieralność i

zachorowalność

Pozycja społeczno-

ekonomiczna

Wysoka

Niska

WysokaNiska

W skrócie: ludzie z klas wyższych,

uprzywilejowanych są zwykle zdrowsi

i dłużej żyją

N.B. Anderson, Ch. A. Armstead, Toward Understanding the Association of

Socioeconomic Status and Health: A New Challenge for the Biopsychosocial

Approach, 1995, s. 214

Reakcje społeczneRuchy i organizacje prozdrowotne

Organizacje konsumenckie dostarczające informacji o jakości usług

Organizacje występujące w imieniu pacjentów

Dobroczynnośd w pieniądzach, np. finansowanie usług medycznych dla ubogich

Dobroczynnośd w czasie, np. Lekarze bez Granic

Wyznaniowe lub społeczne ośrodki zdrowia i/lub szpitale

Ubezpieczenia zdrowotne o charakterze wzajemnym, niekomercyjne (non-profit)

Interwencja paostwa (zdrowie publiczne)

• Normy bezpieczeostwa i higieny

środowiska oraz ich egzekwowanie (Inspektorat Ochrony Środowiska)

pracy oraz ich egzekwowanie (Paostwowa Inspekcja Pracy, Paostwowa Inspekcja Sanitarna)

Budownictwa oraz ich egzekwowanie (Nadzór Budowlany)

dóbr użytkowych (w tym leczniczych) oraz ich egzekwowanie (PIS, Paostwowa Inspekcja Farmaceutyczna, Inspekcja Handlowa)

ruchu drogowego oraz ich egzekwowanie (policja drogowa, Inspekcja Transportu Drogowego)

• Zapobieganie chorobom, np. szczepienia, promowanie zdrowego stylu życia

Interwencja paostwa (opieka zdrowotna)

Licencjonowanie zawodów medycznych

Regulacja cen dóbr i usług medycznych oraz ubezpieczeo zdrowotnych

Regulacja jakości dóbr i usług medycznych (standardy)

Obowiązkowe ubezpieczenie od kosztów opieki medycznej

Publiczny ubezpieczyciel

Publiczna służba zdrowia – bezpłatne lub częściowo odpłatne usługi medyczne dla wybranych grup lub dla wszystkich

Miejsce zdrowia

publicznego w

systemie ochrony

zdrowia

J. Leowski, Polityka zdrowotna a

zdrowie publiczne, s. 79

Na schemacie m.in. idea, że

koszty na głowę w przypadku zdrowia publicznego są niewielkie (działania obejmujące

duże populacje) w porównaniu z kosztami długoterminowej opieki

instytucjonalnej

Sieć organizacji

opieki zdrowotnej

M. Kautsch red., Zarządzanie

w opiece zdrowotnej, s. 24

Modele systemów ochrony zdrowia – system publiczny

J. Suchecka, Ekonomia

zdrowia i opieki zdrowotnej, s. 41

Modele systemów ochrony zdrowia – system prywatny

J. Suchecka, Ekonomia

zdrowia i opieki zdrowotnej, s. 41

Elementy systemu zdrowia i problemy

J. Suchecka, Ekonomia zdrowia i opieki zdrowotnej, s. 54

Schemat systemu opieki zdrowotnej (bez zdrowia publicznego)

Rząd Płatnicy Ubezpieczyciele Dostawcy

Pacjencipieniądze

Ryzyka dla instytucji:

Deficyt: Wydatki > Wpływy

Niepokoje polityczne

Ryzyka dla pacjentów:

Straty pieniężne

Niska jakość świadczeń

Mała ilość świadczeń

Różne możliwości powiązań między

segmentami systemu

Getzen, Ekonomika zdrowia,

2000, s. 247

Polski system ochrony zdrowia

NFZ

S. Golinowska i in., Opieka zdrowotna w

Polsce po reformie, 2002, s. 23.NFZ – narodowy fundusz zdrowia, POZ – podstawowa opieka

zdrowotna

Dobra i usługi medyczne

S. Golinowska i in., Opieka zdrowotna w

Polsce po reformie, 2002, s. 32

PUZ – powszechne ubezpieczenie

zdrowotne

Finansowanie systemu

Skróty: NFZ – Narodowy Fundusz Zdrowia, JST – jednostki samorządu terytorialnego,

SPZOZ – samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej, NZOZ – niepubliczny zakład opieki zdrowotnej, ZOL – zakład opiekuńczo-leczniczy, ZPO – zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy

„Od momentu

wprowadzenia

ubezpieczenia

zdrowotnego

(1999) wśród źródeł

finansowania dominuje,

oczywiście, składka” Finansowanie ochrony zdrowia w Polsce.

Zielona Księga II, 2008, s. 9

Świadczenia opieki zdrowotnej

Vademecum NFZ, 2010

Świadczenia opieki zdrowotnej

Vademecum NFZ, 2010

Odpłatnośd za świadczenia

Vademecum NFZ, 2010

Odpłatnośd za świadczenia

Vademecum NFZ, 2010

Prawo do świadczeoKonstytucja z 1997 r., art. 68

W punkcie 2 mowa o ustawie o świadczeniach opieki

zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z

2004 r.

1. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.

2. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne

zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej

ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa

ustawa.3. Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki

zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i

osobom w podeszłym wieku.

4. Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i

zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.5. Władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i

młodzieży.

Prawo do świadczeo według ustawy z 2004 r.

Vademecum NFZ, 2010

ORAZ

Prawo do świadczeo według ustawy z 2004 r. cd.

Poza tym, między innymi osoby:

•uzależnione od alkoholu – w zakresie leczenia odwykowego;

•uzależnione od narkotyków;

•z zaburzeniami psychicznymi – w zakresie psychiatrycznej opieki

zdrowotnej;•pozbawione wolności;

•cudzoziemcy umieszczeni w strzeżonym ośrodku lub przebywający

•w areszcie w celu wydalenia;

•posiadacze Karty Polaka, w zakresie korzystania ze świadczeń opieki

zdrowotnej w stanach nagłych…

Vademecum NFZ, 2010

Porównania systemów zdrowotnych -Health Consumer Index 2008

Obszary oceny

1. Prawa pacjentów i dostęp do informacji (8 wskaźników)

2. E-zdrowie (4 wskaźniki)

3. Czas oczekiwania na porady i zabiegi (5 wskaźników)

4. Stan zdrowia ludności (7 wskaźników)

5. Zakres oferowanych usług (6 wskaźników)

6. Leki (4 wskaźniki, np. dostęp do nowych leków)

Porównania systemów zdrowotnych: HCI 2008

www.healthpowerhouse.com

HCI 2008

Wydatki na system zdrowotny

www.healthpowerhouse.com, dane w większości za 2006 r.

Łączne wydatki zdrowotne na mieszkańca w PPP

Wniosek: najwyższe wydatki nie

gwarantują pierwszego miejsca

w rankingu HCI