Politechnika Wrocławska Wrocław, 04.06.2009 Maria Misiewicz Ekspert Boloński

Maria Misiewicz, ekspert boloński1

Proces Boloński w codziennej działalności uczelni

Dwustopniowość szansą uczelni na zreformowanie studiów

Politechnika Wrocławska

Wrocław, 04.06.2009

Maria Misiewicz

Ekspert Boloński


Proces Boloński (PB)

Cel: utworzenie Europejskiego Obszaru Edukacji Wyższej (EOSW) poprzez harmonizację krajowych systemów edukacji wyższej.

Cele edukacji wyższej w EOSW: dostosowanie kształcenia do potrzeb dynamicznie

poszerzającego się i zmieniającego się rynku pracy – zapewnianie zatrudnialności absolwentów,

przygotowanie absolwenta do bycia aktywnym obywatelem w demokratycznym społeczeństwie,

dbałość o rozwój osobowy studenta rozwój i podtrzymanie podstaw wiedzy zaawansowanej.


EOSW – środki realizacji

Zadania i narzędzia wskazane w Deklaracji Bolońskiej oraz pojawiające się w Procesie.

Wszystkim działaniom przyświeca nowa bolońska filozofia kształcenia

„Teacher oriented” nauczanie

„Student centered, outcome oriented” kształcenie.


Proces Boloński (2)

ZADANIA:• Rozwijanie mobilności studentów i pracowników,• Zapewnianie porównywalności kwalifikacji

( EOSW ),• Zapewnianie i doskonalenie jakości kształcenia i

badań naukowych,• Umacnianie europejskiego wymiaru szkolnictwa

wyższego.


Proces Boloński (3)

NARZĘDZIA:• Studia dwu(trój)stopniowe• System ECTS• Systemy zapewniania jakości

(akredytacje krajowe i europejskie ),• Suplement do dyplomu,• Bolońska i krajowe ramy kwalifikacji.


Realizacja zadań PB

Narzędzia same w sobie niewiele znaczą. Nabierają one sensu tylko wtedy, gdy spełniają się jako środki realizacji ustanowionych celów.

Wdrażając narzędzia należy znać i rozumieć cele dla jakich zostały opracowane i jakim mają służyć.


Studia dwu(trój)stopniowe

Europejski Obszar Szkolnictwa Wyższego bazuje na trzech stopniach studiów, z których każdy jest cyklem zamkniętym i ma za zadanie przygotować absolwentów do pracy zawodowej oraz do dalszego zdobywania i rozwijania kompetencji.


Studia dwustopniowe (1)

Każdy stopień stanowi odrębne studia prowadzące do uzyskania przez studenta określonych efektów kształcenia.

Zastosowanie „grubej kreski” w programie

studiów jednolitych ( 5=3+2) bez zmiany

programu jest niedopuszczalne.



nauczanie na potrzeby rynku pracy – zawodowość zatrudnialność

Art.2u.1pkt.7 Studia pierwszego stopnia … umożliwiają uzyskanie wiedzy i umiejętności w określonym zakresie kształcenia i przygotowują do pracy w określonym zawodzie…

Art.2u.1pkt.8 Studia drugiego stopnia … … przygotowują do twórczej pracy w określonym zawodzie.



Programy winny być tworzone i realizowane w sposób zapewniający maksymalne wyposażenie studenta w umiejętności i kompetencje istotne dla rynku pracy, w tym umiejętność zdobywania i rozwijania kompetencji.



Dlaczego?• Nowy, dynamicznie poszerzający się i

zmieniający rynek pracy;• Nowe uwarunkowania społeczne i

ekonomiczne;• Zmiana znaczenia wykształcenia wyższego.



Dlaczego?• Przerwa ekonomiczna / losowa w

kształceniu;• Mobilność pionowa;• Zwiększony dostęp do studiów;• Większa elastyczność studiów;


Tworzenie studiów dwustopniowych (1)

Cel nadrzędny – każdy (stopień studiów) cykl ma za zadanie przygotować absolwentów do pracy zawodowej, do dalszego kształcenia (zdobywania i rozwijania kompetencji) oraz ułatwić mobilność studentów.



Narzędzia:

bolońskie• Efekty kształcenia;• System ECTS;• Krajowe Ramy Kwalifikacji (w opracowaniu).

polskie

* Standardy kształcenia



Etapy postępowania:1. Określenie celu studiów;2. Określenie efektów kształcenia;3. Ustalenie treści kształcenia uwzględniających

obowiązujące standardy, poszerzone o takie treści, które zapewnią uzyskanie założonych efektów kształcenia. Przypisanie treści kształcenia przedmiotom (modułom);

4. Określenie metod nauczania zapewniających osiągnięcie założonych efektów kształcenia.

5. Określenie metod oceny poziomu osiągniętych przez studenta efektów kształcenia.

6. Przyporządkowanie efektom kształcenia punktów ECTS


1. Cel tworzenia programu studiów

szeroki, ogólny opis intencji nauczania; wskazuje na to co nauczyciel/uczelnia zamierza zawrzeć w przedmiocie/programie studiów. Cele są zwykle pisane z punktu widzenia nauczycieli/uczelni.


2. Efekty kształcenia:

co student będzie wiedział, rozumiał i/lub potrafi zrobić/zademonstrować po zakończeniu procesu kształcenia (zaliczeniu danego programu).

Efekty kształcenia definiujemy tak, aby można było sprawdzić ich osiągnięcie.

Efekty kształcenia wynikają ze standardów, z rozeznania potrzeb rynku pracy, z misji danej uczelni itd


Efekty kształcenia

Deskryptory efektów kształcenia:• wiedza i rozumienie (knowing and

understanding);• umiejętności , kompetencje (knowing how to

act);• postawy (knowing how to be).


Glossariusz

W literaturze anglojęzycznej: ability (zdolność), capacity (możliwość), skill/s (umiejętność), competence (kompetencja) często używane są zamiennie, albowiem w jakimś stopniu mają pokrywające się znaczenie. Odnoszą się do osób i określają co one są w stanie osiągnąć, zrobić.

Trwają prace nad ujednoliceniem nazewnictwa „bolońskiego” w języku polskim.


Kompetencje ogólne

Instrumentalne ( umiejętność pozyskiwania i analizy informacji; zarządzania informacją; um. lingwistyczne; poznawcze (zdolność rozumienia, zastosowania idei); metodologiczne (rozwiązywania problemów, strategii uczenia się, podejmowania decyzji); technologiczne (znajomość technik komputerowych).

Interpersonalne: um. samokrytycyzmu i krytykowania, nawiązywania kontaktów, pracy w grupie, komunikowania, ekspresji własnych odczuć. Społeczne interakcje, współpraca, w tym, międzynarodowa..


Kompetencje ogólne

Systemowe: zdolność planowania zmian prowadzących do doskonalenia systemów i tworzenia nowych. Umiejętności: zastosowania wiedzy w praktyce, badań naukowych, uczenia się, dostosowania się do nowych sytuacji, generowania nowych idei (kreatywność), samodzielnej pracy, planowania i zarządzania. Kompetencje systemowe wymagają, jako podstawy, pozyskania kompetencji instrumentalnych i interpersonalnych.


Kompetencje dziedzinowe / przedmiotowe

zakresu wiedzy, metodologii, technologii itp. Moduły rdzenia programu - wiedza szczególnie istotna dla

programu danego stopnia. Moduły specjalizacyjne.- pogłębianie wiedzy. Moduły wspierające, w tym tzw przedmioty dodatkowe

(dodatkowo uzupełniają i urozmaicają daną dziedzinę).

Studia I stopnia dotyczą podstaw przedmiotu (-ów). Studia II stopnia są wyspecjalizowane i związane z problematyką badawczą instytucji oferującej studia II stopnia.


3. Ustalenie treści kształcenia

treści kształcenia powinny uwzględniać obowiązujące standardy i być poszerzane o treści zapewniające uzyskanie założonych efektów kształcenia. Te treści należy następnie przypisać przedmiotom (lub modułom). Podstawą ustalania treści kształcenia winny być ustalone wcześniej efekty kształcenia.


4. Określenie metod nauczania

przedmiotu / modułu zapewniających uzyskanie założonych efektów kształcenia:

• wykłady• ćwiczenia• laboratoria• seminaria• konwersatoria• prezentacje• praca w grupie • praca w terenie itd.• Ważny element metod kształcenia: zajęcia oparte o

rozwiązywanie problemu


5. Określenie metod oceny

stopnia (poziomu) osiągniętych przez studenta efektów kształcenia:

• egzamin pisemny i ustny,• test wielokrotnego wyboru,• esej,• raport,• prezentacje,• ocena umiejętności praktycznych,• itd


5. Określenie metody oceny (2)

Ocena kształtująca:prowadzona w trakcie trwania zajęć. Daje nauczycielowi informacje o tempie realizacji założeń kształcenia, poziomie studentów, doborze metod kształcenia i pozwala na wprowadzenie ewentualnych zmian wspierających uzyskanie założonych efektów.

Ocena podsumowująca:

prowadzona zwykle pod koniec realizacji przedmiotu / modułu i podsumowująca osiągnięte efekty kształcenia.


Efekty kształcenia-Metody nauczania-Metody oceny

(Maria Ziółek)Efekty kształcenia-Metody nauczania-Metody oceny

(Maria Ziółek)

Efekty kształcenia

w dziedzinie:

Metody uczenia się

i nauczania

Metody oceny

WIEDZY

Wykazanie wiedzy,

zrozumienia, zastosowania, analizy, syntezy, oceny

Wykłady

Tutorial

Dyskusje

Laboratorium

Egzamin końcowy

Test wielokrotnego wyboru

Esej (raport)

Ocena praktycznych umiejętności

ZACHOWANIA

UMIEJĘTNOŚCI

Praca w grupie

Seminarium

ćwiczenia

Praktyka kliniczna

Prezentacje

Sprawdzian praktyczny

PRZYKŁADY


Uwagi praktyczne

1. Program jednego semestru bez przedmiotów (efektów kształcenia) standardu kształcenia – semestr mobilny.

2. Sporządzenie tabeli zbiorczej przedstawiającej cały program i pozwalającej na identyfikację powtórzeń i białych plam.


Znajomość i zrozumienie (Z&Z),

Umiejętności (U)

Przedmiot/moduł 1 ...... Przedmiot/moduł N

Cele kształcenia/

Efekty kształcenia

(całe studia)

Z&Z Pojęcia1

Zastosowania 1

…………………

......

......

Pojęcia 2

Zastosowania 2

…………………

Pojęcia

Zastosowania

………………

U Stos. metod 1

Rozwiąz. probl. 1

…………………

.......

.......

Stos. metod 2

Rozwiąz. probl. 2

…………………

Metody

Rozwiąz. probl.

…………………….

Cele kształcenia/

Efekty kształcenia

(przedmiot/moduł)

Opis celów/efektów 1 .......

Opis celów/efektów N

Opis programu studiów

Tabela zbiorcza (Marek Frankowicz)

Marek Frankowicz


Efekty kształcenia zapewnienie jakości

• Wspierają logiczne ułożenie treści i metod kształcenia oraz zróżnicowanie metod oceny,

• Podnoszą przejrzystość i porównywalność poziomów kształcenia pomiędzy i wewnątrz kwalifikacji,

• Poprzez pełną informację o programie / przedmiocie ułatwiają dokonanie wyboru programu zwiększając efektywność studiowania,


Efekty kształcenia zapewnienie jakości

• Ułatwiają racjonalne kształtowanie ścieżek kształcenia.

• Dostarczają jasnej informacji pracodawcom o kompetencjach ( kwalifikacji/dyplomie) absolwenta,

• Ułatwiają mobilność studentów i absolwentów (transfer i uznawanie punktów zaliczeniowych)

• „otwierają” nowe ścieżki kształcenia w systemie edukacji formalnej i nieformalnej..


Ustawa z dnia 25 lipca 2005 rokuPrawo o szkolnictwie wyższym

Art. 159. Studia w uczelni są prowadzone jako studia pierwszego, drugiego stopnia lub jako jednolite studia magisterskie. Art. 166. 1. Studia licencjackie trwają od sześciu do ośmiu semestrów, a studia inżynierskie siedem lub osiem semestrów. 2. Okres studiów pierwszego stopnia, obejmujących zgodnie z obowiązującymi standardami kształcenia praktykę zawodowa, może być przedłużony o czas trwania praktyki. 3. Senat uczelni może określić warunki zwalniania studenta z obowiązku odbycia praktyki. 4. Studia drugiego stopnia trwają trzy lub cztery semestry. 5. Jednolite studia magisterskie trwają od dziewięciu do dwunastu semestrów. 6. Studia niestacjonarne mogą trwać jeden lub dwa semestry dłużej niż odpowiednie studia stacjonarne. (Art. 2 ust. 7-10; Art. 9 ust. 1-3; Art. 159, 160, 165-168)


Dwustopniowość

1. Podział na dwa stopnie kształcenia ma być oparty na poziomach wykształcenia, a nie na „długości” programów (np. 3+2).

2. Długość programów ma być taka, aby umożliwić osiągnięcie porównywalnych efektów kształcenia na danym stopniu kształcenia w uczelniach szkolnictwa wyższego tego samego typu.

3. Wydłużenie I stopnia studiów do czterech lat, przy zachowaniu efektów kształcenia określonych dla studiów 7-o semestralnych, należy uzasadnić np. poziomem nauczania w szkołach średnich.

4. Dyplomy I i II stopnia mają odzwierciedlać różne efekty kształcenia, ale porównywalne w obrębie danego stopnia tego samego typu uczelni.


Dwustopniowość

Proces Boloński stał się trwałym elementem działalności europejskich, w tym również polskich uczelni. Ważne, aby angażując się w proces reform robić to rzetelnie, zgodnie z ideą bolońską .

Dwustopniowość jest nie tylko szansą, ale wręcz koniecznością zreformowania programów studiów.


Dwu(trój)stopniowosć studiów

Warunkiem sukcesu naszych absolwentów na coraz bardziej konkurencyjnym rynku pracy są studia prowadzone według założeń Procesu Bolońskiego.

Warunkiem sukcesu uczelni na coraz bardziej konkurencyjnym rynku kształcenia na poziomie wyższym jest wdrożenie założeń Procesu Bolońskiego


Dziękuję za uwagę!

Documents

Politechnika Wrocławska Wrocław, 04.06.2009 Maria Misiewicz Ekspert Boloński