روژی واڵتگۆڤارێکی مانگانەیە پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان دەریدەکات

]ساڵی 3[ ]ژمارەی 29[ ]2013/5/15[ ]جۆزەردان 2713 کوردی[ ]نرخ: 1500 دينار[

ئۆج ئاالن؛

خاڵی هاوبەشی هەموو بەرخودانەكان لە مەكسیكەوە تا مەیدان تەحریر، بەرخودانی"هیوا"یە

عەدنان عوسمان؛ ئۆج ئاالن رۆحێكی نوێ بۆ سەردەمێكی نوێیە

:PCDKبەشداری هەڵبژاردنەكانی 9/21 دەبین و كۆنگرەی بونیادنانی سیستەمێكی

دیموكراتی دەبەستین

لە نوسینەوەی مێژوودا شوێنگەی ژن بە گوێرەی ماف و راستی خۆی دیار نەكراوە

~ساڵی 3 | ژماره 29

2013/5/15

خاوەنی ئیمتیاز

PÇDK کۆمیتەی ڕاگەیاندنی

سەرنووسەر

پروین حەسەن مستەفا

بەڕێوەبەری نووسین

ئارام کەریم بابان

دەستەی نووسەران

فەهمی محەمەدسۆران حسینئامینه محەمەدچنوور غەریب

دیزاین

كاردۆ عەلیالی

ژمارەی متامنه

446

بۆ پەیوەندی گرتنwww.PCDK.org

Rojiwelat.mag@gmail.comناو نیشان

کەرکوک، بەرامبەر یانەی وەرزشی کەرکوک

روژی واڵتگۆڤارێکی مانگانەیە پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان دەریدەکات

]ساڵی 3[ ]ژمارەی 29[ ]2013/5/15[ ]جۆزەردان 2713 کوردی[ ]نرخ: 1500 دينار[

ئۆج ئاالن؛

خاڵی هاوبەشی هەموو بەرخودانەكان لە مەكسیكەوە تا مەیدان تەحریر، بەرخودانی"هیوا"یە

عەدنان عوسمان؛ ئۆج ئاالن رۆحێكی نوێ بۆ سەردەمێكی نوێیە

:PCDKبەشداری هەڵبژاردنەكانی 9/21 دەبین و كۆنگرەی بونیادنانی سیستەمێكی

دیموكراتی دەبەستین

لە نوسینەوەی مێژوودا شوێنگەی ژن بە گوێرەی ماف و راستی خۆی دیار نەكراوە

Rojî Wilat

گەریالی شەهید"بەكر محمد ئەمین"، ناسراو بە"هاوكار"

Organî Rageyandinî Partî Çareserî Dîmukratî Kurdistan[Jimarey: 29] [Salî: 2013]

2...... پرۆسەی ئاشتی لە باكوری كوردستان و چەند سەرنجێك لە باشوور

3...... ئۆج ئاالن؛ هیوا خاڵی هاوبەشی ئەو كەسانەیە كە راپەڕیون و لەپێناو بەهایاندا تێدەكۆشن

6...... ئۆج ئاالن ماندێالی كوردانە

10...... ریفراندۆمی دەستور و هەڵبژاردنەكان تێكەڵ مەكەن18...... هەرێم و ناوەند... چارەسەر یان سڕكردن

19...... قەبارەی دموكراسی لە بنچینەی سیاسەتی كوردا غیابە20...... ئازادی... لە ئامەدەوە بۆ كەركوك

30...... رۆژئاوای كوردستان و ئەركەكانی سەرشانمان37...... پاشەكشێ نا، رێبواریێەتی لەپێناو چارەسەریدا!

11...... قەرەیالن؛ ئامانجمان گواستنەوەی شەڕ نییە لە توركیاوە بۆ ئێران و سوریا26...... رێزان جاوید، چاوەڕوانی هەڵوێستی پاڵێوراوانی سەرۆككۆمارین

31...... د. عرفان؛ نەتەوە دەوڵەت ئامانجی دروستكردنی كۆمەڵگایەكی یەكسان و یەكڕەنگە35...... د. ساالر باسیرە؛ سروشتی سیاسی هەرێمی كوردستان و حزبە سیاسیەكانی دەسەاڵت رێگە

بەوە نادات چاكسازی بكرێت

40...... لەیال قاسم؛ تەنیا داوای لێبوردن لە گەلەكەم دەكەم42...... لەنوسینەوەی مێژوودا شوێنگەی ژن بە گوێرەی ماف و راستی خۆی دیارنەكراوە

44...... پارتی چارەسەری بەشداری هەڵبژاردنی 9/21 دەكەین

سەروتار

وتار

چاوپێكەوتن

پەیامی رێبەر

ژنان

راپۆرت

بەالغ

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

2] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[

سەروتار

كۆتایی ل��ە ئ����ەوەی دوای شاندێكی راب����ردوودا ساڵی دیموكراتی و ئاشتی پارتی عەبدوڵاڵ )رێبەر سەردانی ئۆج ئاالن(یان كرد و دەنگۆی دانوستاندن نوێی قۆناخێكی لە نێوان كەجەكە و دەوڵەتی و هیوا بوو، پەیدا توركیادا لەناو زۆری چاوەڕوانیەكی ج���ەم���اوەری ك��وردس��ت��ان��دا بابەتە ئ���ەم دروس��ت��ك��رد. و پ��رس گ��وم��ان، هەندێك خۆیدا گ��ەڵ ل��ە ترسیشی ن���ەورۆزو دوای خ��ول��ق��ان��د. راگەیاندنی دوای بەتایبەتی ئاالن ئۆج رێبەر پەیامەكەی كاردانەوەكانی و ئاشتی بۆ ل��ەس��ەر ئ��اس��ت��ی ج��ی��ه��ان، ن��اوچ��ەك��ە و ك��وردس��ت��ان و و كەجەكە هەنگاوەكانی هیواكانی توركیا، دەوڵەتی لەناو كورددا زیاتر كرد و ترس، پێچەوانەوە بە كردۆتەوە، كەمتر گومانی و پرس كردووە، زیاد ئاشتی نەیارانی الی دوودڵی و ترس دەوڵ��ەت هەڵوێستەكانی و ل��ێ��دوان ل��ە ئ��ەم��ەش توركیادا نەژادپەرستی پارتی سەرۆكی باخچەلی ڕەوش��ەش ئەم بێگومان دەردەك��ەوێ��ت. ئاشكرا بە بەرپرسیارێتیەكی ب��ەردەم دەخاتە ك��ورد ئێمەی یەكتر لە زیاتر كە بەرپرسیارێتیەك مێژووییەوە. بنێین، یەكتر ڕووی بەرەو هەنگاو و ببینەوە نزیك جیهاندا و ناوین رۆژهەاڵتی گۆڕانكاریەكانی لە هەتا رۆڵێكی كارا و ئەرێنی ببینین. ئەمەش لە هەڵوێستی فەرمی سەرجەم الیەنە كوردستانیەكاندا، بەتایبەتی لە هەڵوێستی سەرۆكایەتی هەرێم و حكومەتی هەرێمی كوردستاندا بۆ پشتیوانی ئەم پێڤاژۆیە بینراو جێگەی پێشنیاری هەروەها بوو. دڵخۆشی و دەستخۆشی رێبەر ئۆج ئاالن بۆ بەستنی چوار كۆنفرانس لە هەولێر، خۆیدا جێگەی و كات لە ئەوروپا ئەنکاراو ئامەد، بوو. هەر لەم بوارەدا سەردانە فەرمیەكانی كەجەكە بۆ باشووری كوردستان وهەوڵەكانی بۆ جێبەجێكردنی وهەڵوێستی گ��ەرم پێشوازی و پێشنیارانە ئ��ەو پتەوتر پێڤاژۆیە بەم جەماوەر ب��اوەڕی الیەنەكان بەشی كە دەداتێ پەیامەمان ئەو هەروەها دەكات. زۆری الیەنەكان لە ئاستی تێگەیشتنی ئەم قۆناخەدان.ئەمە ئەو هیوایەی الی جەماوەر دروست كردووە كە و بكات بەخۆی متمانە زیاتر دەتوانێت كورد ئیتر كۆنفرانسی هەروەها بەدەرەوەی خۆی، بدات متمانە نەتەوەیی ئەنجام بدات، بەاڵم ئەوەی جێگەی سەرنج و تێڕامانە ئەوەیە كە لەم بوارەدا هەنگاوەكان وەكو پێویست نین، لەوەش زیاتر هەندێك ڕووداو و هەڵوێست دەبینین كە ناكۆكە لە گەڵ ئەم پەیام و هیوایانەدا. بۆ نمونە، لەم رۆژانەدا سەرەڕای بوونی دەستەی بڵند

رۆژئاوای الیەنەكانی سەرجەم گشتی ئیرادەی وەكو هێزی و گەل پاراستنی یەكینەكانی و كوردستان ئاسایش كە لەژێرچاودێری دەستەی بڵندا كار دەكەن، دوای و كوردستاندا باشووری لە دەبینین چی كە كۆبوونەوەیان لە گەڵ سەرۆكی هەرێم، چەند پارتێكی رۆژئاوای كوردستان كە بەوە دەناسرێن نزیكی پارتی دیموكراتی كودستانن، لێدوانیاندا كە ئەوان ئامادەكاری بۆ دروستكردنی سوپایەكی یەكگرتوو دەكەن. ئەمەش وەكو دیفاكتۆیەك باس دەكەن و پەیەدە پەسندی بكات لەبەرامبەر دەكەن. دروستی هەر ئەوان ئەوا نا یان ئەمەش بێدەنگە. هەرێم بارودۆخە سەرۆكایەتی ئەم بۆچی ئایا دەك��ات، دروس��ت جەماوەر الی پرسیار سەرۆكایەتی هەرێم بێدەنگە؟ خەڵك ئەو پرسە دەكەن ئایا سەرۆكایەتی هەرێم هەڵوێستی ئەم الیەنانە پەسند هەڵوێستێك بۆچی ناكات پەسەندی ئەگەر دەكات؟ راستیە ئەو هەرێم سەرۆكایەتی ئایا ناكات؟ دیاری نابینێت كە ئەم هەڵوێستانە رۆژئاوای كوردستان پارچە دەكات؟ ئایا ئێمە لە باشووری كوردستاندا لە دوای راپەڕینەوە هەوڵنادەین كە هێزی پێشمەرگە، ئاسایش رۆژئ��اوای لە ئەمڕۆ ئەگەر یەك؟ بكەینە پۆلیس و یەكگرتوو پاراستنی و ئاسایش هێزێكی كوردستان لە ئەمە ناكرێت؟ پەسەند هێزە ئەو بۆچی هەیە، كاتێكدایە كە هەر كەس دەزانێت قەبارەی ئەو هێز و الیەنانەی بانگەشەی دروستكردنی سوپای یەكگرتووی ئەو دەزانێت هەركەس چەندە؟ دەكەن كوردستان هێزانە ناتوانن كارێكی وەها بكەن، چونكە ئەو كارە گەڵ لە زۆربەی جەماوەریش و دەكرێت بەجەماوەر پارتی یەكێتی دیموكراتی و ئەنجومەنی گەل و پارتە )%70(ی دەزانێت هەركەس هاوپەیمانەكانیدان. زیاتری جەماوەر دەنگی بۆ ئەنجومەنەكانی گەل داوە و یەكینەكانی پاراستنی گەل رۆڵەی ئەو گەلەن و لەژێر ئیرادەی دەستەی بڵندی كوردا دەجوڵێنەوە و چەندین دەپارێزن گەل تەنیا ئەوان كە داوە لێدوانیان جار ناوخۆوە. سیاسی ملمالنێی ناو وەرنادەنە دەست و ئایا ئەم رێژەیە ناتوانێت نوێنەرایەتی شەرعی جەماوەر بكات؟ ئایا لە ئەمڕودا بزوتنەوەی گۆڕان و یەكگرتوی چارەسەری پارتی و ئیسالمی كۆمەڵی و ئیسالمی هەوڵبدەن هێزی جیاوازی پێشمەرگە دروست بكەن و ئاسایشی جیاواز دروست بكەن، سەرۆكایەتی هەرێم و حكومەتی هەرێم پەسەندی دەكەن؟ بێگومان نەخێر! هەركەسیش دەزانێت پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتمانی لە دوا هەڵبژاردندا )%54( دەنگیان لەالیە. بەرێوەبردنیان بەاڵم شەرعیەتی بەدەستهێنا، الوانی یەكیتی هەڵوێستی سەرنجڕاكێشتر ل��ەوەش دیموكراتی پارتی بە سەر كوردستانی دیوكراتی كۆنفرانسی هەوڵێكیاندا هەموو كە بوو كوردستان سێیەمی نەتەوەیی گەنجانی کورد لە رۆژئاوای کوردستان دروست نەبێت، ئەمە لە كاتێكدایە كە بڕیاری كۆنگرەی بو ئەوە ئەمە بۆ بیانوشیان بوو. گەنجان دووەمی كە بارودوخی رۆژئاوا لەڕووی ئاسایشەوە باش نییە، هەروەها رۆژئاوا لەژێر دەستی یەك الیەندایە و ئەوان ئەمە پەسەند ناكەن. دواتریش لە گەڵ كۆمەڵێك كەس

و رێكخراودا لە )دومیز( كونفرانسێكیان سازكرد، ناویان ئەوەی نەتەوەیی. گەنجانی سێیەمی كۆنفرانسی نا وابەستەی رەوشی ئاسایشە، بەگوێرەی راگەیاندنەكان و هاتوچۆی جەماوەر و دەزگای پەیوەندیدارەكان، لە رۆژئاوای كوردستاندا جگە لە سەریكانی كە شەڕی تێدا بوو، ئەویش زۆر لە )رمێالن( كە جێگەی كونفرانس بوو دوورە، لە هیچ جێگەیەكی تردا كێشەی ئاسایشی سەروماڵی جەماوەر نییە و خەڵك لە ئاسایشی خۆی رازیە، كۆچبەربوونی جەماوەر بۆ باشور لەبەر كێشەی ئابوریە. لەبەر ئاسایشی نییە، بەڵكو لەبەر كێشەی دەزانێت كەسێك هەر ڕەنگە بەو بیانویەكی ئەمە بوو پێویست زیاتر لەوەش نییە. راست بیانویەكی هەمووالیەك ئەم كۆنفرانسەیان بكردایەتە دەرفەتێك بۆ ئەوەی ژمارەیەكی زۆر گەنج بنێرنە رۆژئاوا و پشتیوانی خۆیان بۆ جەماوەری رۆژئاوا دەرببڕن كە لە ڕابردوودا نمونەمان زۆرە و دیارترینیشیان چونی مستەفابارزانی و هەزاران كەس لە باشوری كوردستان بوو بۆ مەهاباد بیانو نەك كوردستان، كۆماری لە پشتیوانی بۆ بیننەوە بۆ ئەوەی خەڵك نەچێتە رۆژئاوا. لە الیەكی گەنجانەی ئەو بو رێزیك وەكو بوو پێویست ترەوە بەشداری باشوور هاتنە رۆژئ��اواوە لە پار كە ساڵی كۆنفرانسی دووەم بوون لە هەولێر، یەكێتی قوتابیان كۆنفرانسی ئایا نەكردایە، هەڵسوكەوتی رەنگە بەو حكومەتی و هەرێم سەرۆكی سێبەری لەژێر دووەم باكور و رۆژئاوا الیەنانەی ئەو ئایا نەبوو؟ هەرێمدا نەیاندەتوانی بڵێن ئێمەش بەشداری ناكەین؟ بێگومان دەیانتوانی، بەاڵم كە بەشداریان كرد بەواتای ئەوەبوو پەسەند باشور گەلی و باشور گەنجی ئیرادەی كە گەنجی ئیرادەی الوان یەكێتی بۆچی بەاڵم دەكەن، رۆژئاوا و گەلی رۆژئاوا پەسەند ناكات؟ ئەمە جێگەی پارتی چاودێری ژێر لە ئەمانە پرسیارە. و سەرنج دیموكراتی كوردستان و سەرۆكی هەرێمدا ڕوو دەدەن و ناگونجێن لە گەڵ گیانی ئەم سەردەمەدا، گرنگە كە سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان و حكومەتی هەرێمی بكەن. هەڵوێستانە ج��ۆرە لەم ڕێگری كوردستان هاوكاتی ئەمە لەسەر ئاستی ئیرادە زۆر باس لە تەوافق و گیانی ئاشتەوایی دەكەین، كە ئەمە كارێكی باشە، بە متمانە ڕادە تادوا كوردستاندا هەرێمی لە بەاڵم و دەسەاڵت نێوان لە ئەوەتا بووەتەوە، كەم یەكتر یەكێتیدا و پارتی نێوان لە كەمە، متمانە جەماوەر لە یەكتر بەرامبەر )هەڵوێستیان كەمە متمانە یەكتر تۆمەتباركردنی و پارێزگاكاندا هەڵبژاردنی نمونەی هەرە نزیكە(، لەنێوان دەسەاڵت و الیەنەكانی لە ئەمانەش كەمە. زۆر متمانە دەسەاڵت دەرەوەی بێگومان ناگونجێت. س��ەردەم��ەدا ئەم گیانی گەڵ باشوردا لە گەلەكەمان دەستكەوتەكانی و تێكوشان هەمیشە بووە سەرچاوەی هێز و وورە بۆ گەلەكەمان كاتەشدا لەم ئەگەر كوردستان، تری بەشەكانی لە ئەم گیانی پێی بە پێویستە وەاڵم ببینە دەخوازین خۆمانەوە لە سەرەتا و بنێن هەنگاو س��ەردەم��ە دەست پێ بكەین و متمانە بدەینە یەكتر و زەمینەی بكەین. دروست كێشەكان چارەسەری بۆ هەنگاونان

پرۆسەی ئاشتی لە باكور كوردستان و چەند سەرنجێك لە باشوور

سیسیا

ی ڤه

رۆش

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

3 پەیامی رێبەر] ژماره 29[ ] 2013/5/15 [ ] ساڵی سێیەم [

ئا/ رۆژی واڵت

بەرێی ئاالن ئۆج عەبدوڵاڵ كورد گەلی رێبەری نامەیەكەوە لە زیندانی ئیمرالی پەیامێكی بۆ یەكی گواڵنی رۆژی كرێكارانی جیهاندا. لە نامەكەی ئۆج ئاالندا دەڵێ بە گیانی بەرخودانی یەكی گواڵنەوە ناخەوە دەیانەوێ لەو كەسانە دەكەم كە ساڵو مێژووی قڕكردن، كاپیتالیزم و نەتەوە دەوڵەتی

كۆن و دواكەوتوو بگۆڕن.لە شاری زوریخی سویسرا رۆژی یەكی گواڵن یەك كە بوو بەشكۆوەكان پیرۆزباییە گەورەترین لە ئامادەكاری كۆمیتەی چوو. بەرێوە ئەوروپا لە وتەی ئەمساڵ ئ��ەوەی بۆ زورێ��خ رەنجدەرانی كردنەوەی مەراسیمی )1(ی گوالن لە الیەن رێبەری گەلی كورد عەبدوڵاڵ ئۆج ئاالنەوە پێشكەش بكرێ بانگهێشتنامەیەكیان ئاراستە كرد و داوایان لێكرد لە مەراسیمەكەیان ئامادە بێ، بەاڵم لەبەرئەوەی ئۆج ئاالن ناتوانێ لەو مەراسیمەدا ئامادە بێ بە پەیامێكی نوسراو كە لە ئیمرالیەوە رەوانە كرا،

لە كە دەكات ڕەنجدەران و كرێكاران لە بانگ مەیدانی نەورۆز كۆببنەوە.

كۆمیتەی بۆ ئ��االن ئۆج نوسراوەكەی پەیامە زوریخ گۆاڵنی )1(ی مەراسیمی ئامادەكاری

وەهایە:هیوا، خاڵی هاوبەشی ئەو كەسانەیە كە راپەڕیون و لە پێناوی بەهایاندا تێدەكۆشن و مەیدانەكانیان مۆدێرنیتەی گوشاری بە ئێستا تا پڕكردووە. كاپیتالیزم ویستیان زەبر لەو الیەنەمان بدەن كە هیوا بوو. بۆ گەالن هیوا هەرگیز شتێك نەبووە بەرخودانی بگەڕێ. دوای��دا بە دووردا لە كە خاڵی تێپەراندووە، سنورەكانی مێژە لە گەالن مەكسیكەوە لە بەرخودانەكان هەموو هاوبەشی تا مەیدانی تەحریر و هەموو دەڤەرەكانی جیهان گواڵندا )1(ی لە ئەمڕۆ بەرخودانی"هیوا"یە. گرنگترین پەیامی مرۆڤ دەكرێ بیدات لە پێناوی ئاشتی و پێكەوە ژیانی گەالن لە جیهاندا باوەڕیە. ئەمڕۆش و پێشوو ئەزمونەكانی ئەوەی لەبەر نیشانمان دەدات كە كۆمەڵگەیەكی دەستبژێری جیهانەماندا لەم سەردەست و دەوڵەتپەرست

كەمینەن، بەاڵم ئێمەیەكی كە زۆرینەین هەمیشە لە گوتار و چاالكیەكانماندا هەڵگری یاخیبونین.

لە بانگ ئاالن ئۆج پەیامەكەیدا بەردوامی لە كە دەك��ات سویسرا لە رەن��ج رێكخراوەكانی ساڵویان لە تێكۆشانی گەلی كورد كرد بوو دەكات و دەڵێ:"" وەالمی ئێمە بۆ ئەو ساڵوەی ئێوەیە، لەم جوگرافیایەدا ئێمە یەكسانی و مۆدێرنیتەی دەستەبژێرانە ئ��ەو دەس��ت��ی ل��ە دیموكراتی دەنێینەوە. بونیادی سەرلەنوێ و دەردەهێنین هەموو لە مێژووییدا سەردەمێكی هەموو لە كیشوەرەكانی جیهاندا و لە هەر والتێكدا زەبرێكی هەموومانی بە سەختی داوە رەنجدەرانیان لە بریندار كردووە. تێكۆشانی سیاسی درێژخایەنمان زۆر ڕاشكاوانە نیشانی داوە كورد گەلێكە كە چۆن دەتوانن بە رەنج و عەقلی هاوبەش چارەنوسی

خۆیان بگۆڕن".ئۆج ئاالن باسی لە گرنگی تێكۆشانی هاوبەش كرد و وەها كۆتایی بە پەیامەكەی دێنێت:"لەبەر ئەو هەڵومەرجە هەنۆكەییەیە كە لە نێو ئێوەدا نیم. بەاڵم ئەوە بەو واتایە نایەت كە راپەرینی گەلی

ئۆج ئاالن؛ هیوا، خاڵی هاوبەشی ئەو كەسانەیە كە راپەڕیون و لە پێناو بەهایاندا تێدەكۆشن

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

4] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[ پەیامی رێبەر

كورد لەوەی ئێوە جیاوازە، ڕێك بە پێچەوانەوە، ئاماژەیە بۆ سەپاندنی تێكۆشانی هاوبەشی هەموو رێكخراو و بزوتنەوە سیاسیەكانی الیەنگری ڕەنج. بەنرخترین رێباز بۆ كۆتاییهێنان بە كاپیتالیزم، نەتەوە دەوڵەت و مێژووی قڕكردن ئەوەیە كە ئەو تێكۆشانە فكریە هاوبەشە پێكەوە بە شێوەیەكی ئازاد لە مەیدانەكاندا باڵو بكەینەوە، بەاڵم جارێكی تر ڕەگەزگەرایی كۆمەاڵیەتی، هەڵومەرجی خراپی كار، مافی كۆچبەران، پرسی وەك بێكاری، لە بیرمان بە بەكرێگیراوێتی تا نەتەوەپەرستی دێننەوە كە هێشتا رێیەكی درێژ لە بەردەممان دایە. بەو بیر و باوەڕییەوە بە گیانی بەرخۆدانی یەكی گواڵنەوە ساڵو لەو كەسانە دەكەم كە لە ناخەوە دەیانەوێ مێژووی قڕكردن، كاپیتالیزم و

نەتەوە دەوڵەتی كۆن و دواكەوتوو بگۆڕن.

خاڵی هاوبەشی هەموو بەرخودانەكان لە مەكسیكەوە تا مەیدانی

تەحریر و هەموو دەڤەرەكانی جیهان بەرخودانی"هیوا"یە

.………

بە گیانی بەرخۆدانی یەكی گواڵنەوە ساڵو لەو كەسانە دەكەم كە لە ناخەوە دەیانەوێ مێژووی قڕكردن،

كاپیتالیزم و نەتەوە دەوڵەتی كۆن و دواكەوتوو بگۆڕن

.………

لە )1(ی گواڵندا گرنگترین پەیامی مرۆڤ دەكرێ بیدات لە پێناوی ئاشتی و پێكەوە ژیانی گەالن لە جیهاندا باوەڕیە

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

5 ] ژماره 29[ ] 2013/5/15 [ ] ساڵی سێیەم [پەیامی رێبەر

ئا/ رۆژی واڵت

رێبەری گەلی كورد عەبدوڵاڵ ئۆج ئاالن پەیامێكی دیموكراتی فیدراسیۆنی كۆنگرەی ئاراستەی عەلەویەكان كرد و بانگی لەپیری عەلەویەكان كرد بەڕێوەبەرن باش خۆیان و سەماگەی جەم كە ڕێچكەی ب��ك��ەن. ت��ر بەریكخستن خ��ۆی��ان و بزوتنەوەی پەكەكە لەرووی باوەڕییەوە زیاتر لە باوەڕی عەلەویەكان دەچێ. نەریتی عەلەویەكان

بەرخودانێكی مەزنە.فیدراسیۆنی ئاسایی پێنجەمینی كۆنگرەی دیموكراتی عەلەویەكان )فەدا( كە وەك كۆنگرەی سەرلەنوێ بونیادنانەوە بەناو دەكرێ لە رۆژانی"11 هەتا 13"ی ئەم مانگە لە شاری گەلزەكیرشەنی واڵتانی لە ئەندام "200" بەشداری بە ئەڵمانیا ئەڵمانیا، فەرەنسا، بەلجیكا، سویسرا، هۆلەندا، نەمسا، ئینگلتەرا، سوید و دانیمارك و نوێنەرانی دام و دەزگا جیاوازەكان لە كۆنگرەكەدا ئامادە

بوون بەرێوە چوو.پەیامێكی زیندانەوە لە ئاالنیش ئۆج رێبەر كە كردبوو عەلەویەكان كۆنگرەی ئاراستەی

ئەمەش دەقەكەیەتی:و ب��وون��ەوە ن��وێ بە عەلەویەكان پێویستی بەرخودانێكی مەزن هەیە، هەر بۆ ئەوەش دەبێ جەم نەریتیەكانی مێژووییە لەبەها خاوەنداری بكەن. نەریتی زكر و جەم، بەرخودانێكی مەزنە، سەماگەی من پروپاگەندەیە، شۆرشگێڕی زكر دەبینم. گەریال كاروانی وەك عەلەویەكانیش بە پەرەیان گەڕاین، نێو سەماگەكاندا بە ئێمە ئێمەدا و سیاسەتمان تێدا كرد، هەمیشە دەڵێم دەبێ لەجەوهەر تێگەیشتن بەهێندەی كە

شێوەیەكەشی باش مایەی تێگەیشتن بێ.بەاڵم كەربەالیین، بزوتنەوەیەكی ئێمە بەڵێ كە میژووییمانە بەر پرسیارێتی هەمانكاتدا لە دڕندانە بە بێتەوە. دووپ��ات كەربەال نەهێلین هاتن و عەلەوێتیان سەركوت كرد. عەلەوێتی لە هەمانكاتدا ئەو حوسێنانەیە كە لە ژێر ستەمی هێرشی بن زەردەشتیەكانی دای��ە. یەزیدەكان ئیسالمپەرستەكان دایە. كورد و كۆمۆنیستەكانی عەلەوی ئەگەر كەمالیستەكاندایە. زوڵمی بن هەستیاریەكی و وشیاری بە هەمووی ئەوانە مەزنەوە هەڵسەنگێنن ئەو كاتە كەربەال دووپات نابێتەوە و دەتوانن خۆیان لە بن زوڵمی مێژوویی

ڕزگار بكەن.لە مێژوودا زۆر نەریتی دەروێشی، نەریتی عەلەوی رۆژی لە دەبێ هەن، زەردەشتی نەریتی یان

ئەمڕۆدا ئێمەش قووڵ بیر بكەینەوە. ئەگەر ئەوە نەكرێ وەك نمونە مێژوییەكان، پێدەچێ دۆخەكە جەم، دەبینرێ ئەمڕۆ بچێ، خراپی ب��ەرەو و باشن، جەوهەرین و سەماگەكانیان زیارەتگە

سەركەوتنی تێكۆشانە.بەراورد عەلەوی و كورد راستی مرۆڤ ئەگەر بكات، دەبینرێ ئەو الیەنەی بۆ كوردێتی لەسەر عەلەوین. ماونەتەوە دواوە لە زۆر و ماون پێ عەلەوێتی پێچەوانەی دواكەوتووییە، دەوروبەریش نوێنەرایەتی ناسنامەی گەل دەكات، پێشنەخستنی كەموكوڕیە لە رۆژی ئەمڕۆدا. سیستەمیش ئەوە دەیانەوێ نۆكەران رێی بە دینێ. بەكار خراپ دژ لە هێرشی كەمالیزم، پاشكۆ. بیانكەنە بەهەمان كرد، كوردی و كۆمنیزم، سۆسیالیزم عەلەویەكان. س��ەر ك��ردە هێرشی دژواری���ەوە دەسەاڵتداران هەموویانیان لەیەك جودا كردەوە، ئەوە )1400( ساڵە لە بەرامبەر عەلەوی، شافعی، سوریانی و ئیزدیەكان شەڕ دەكەن. بە پێكدادانی ساختەی مەزهەبی، ئەوانیان كوشت و تااڵنیان كرد. ئێمەش لە بەرامبەریاندا، عەلەوی، ئیزیدی، یەك. گەیاندە پەكەكەدا لەناو سۆسیالیستمان پێویستە، زۆر مرۆڤەكانە. یەكێتی ئ��ەوەش دەكرێ ئازادیە. بزوتنەوەی بنەڕەتی پێویستی بڵێم ئێمە هەندێكیمان سەرخست. ئەوەش تاكە

رێی راستە، بۆ تێگەیشتن لە گەل و مێژوو.كوردستان عەلەویەكانی یەكێتی بەدەزگابوونی سەماگە جەم، دەكرێ پیرەكانیان گرنگە، زۆر بكەن. بەڕێكخستە خۆیان بەڕێوبەرن، باش سەماگە دەدەمە زۆر بایەخێكی بەتایبەتی من نزیك زۆر تەڤگەرەكەمان بڵێم و جەم، دەكرێ لە جەم و سەماگەیە. دیاردەیەكی جەمە، جەم خۆی لە خۆیدا بە واتای كۆبونەوەیە. سەماگەش بزوتنەوە تەلیسماویەكەتی. جەوهەری سەماگەش هەموو هەیە ئەوەم چاوەڕوانی منیش ئەوەیە. كەسێ ڕێز لە جەم، سەماگە و زیارەتگەكانیان بگرێ و پێویستیەكانی بەجێ بێنی. بزوتنەوەی پەكەكە بزوتنەوەیەكی هاوچەرخی جەم، سەماگە

و زكرە.رێچكە و مەزهەب بوونی بزوتنەوەی پەكەكە بە بۆچونی من لە نێو باوەڕیەكاندا نزیكترینیانە لە عەلەوێتی. ئەگەر بە قوڵی لێكۆڵینەوەی لەسەر بكرێ لە ژیاندا نزیك بە رێبازی عەلەوێتیە. زۆر ئەگەر بڵێم، دەم��ەوێ زەردەشتیشە. لە نزیك هەندێكی تر پەرە بە هەوڵەكان بدرێ عەلەوێتی، هاوشێوەی تری كەلتوریەكانی و زەردەشتی دەكرێ بە ئاسانی لەناو پەكەكەدا بژین. پێویستی عەلەوێتی و زەردەشتی، پێویستی بە سەرلەنوێ

بەرێكخستنكردنەوە هەیە. لە عەلەوێتیدا پەیڤی خۆشەویستی زۆر بە قوڵی گوزارەی لێدەكرێ، ئێمە ڕێزی لێدەگرین و بەهەمان شێوە وەاڵمدەرەوەین. خاكەكەمان كە شایەتحاڵی بۆ پێشكەوتنی زۆر كەلتور كردووە، ئیستا كاتی دەم كردنەوەی ئەو خونچانەیە، ئێمە بە خاوەنداریكردن لە میراسی

مێژوویی عەلەوێتی سەردەكەوین.ساڵو و رێز

ئۆج ئاالن؛ عەلەوێتی لە هەمانكاتدا ئەو حوسێنانەیە كە لە ژێر ستەمی یەزیدەكاندایە

بەدەزگابوونی یەكێتی عەلەویەكانی كوردستان زۆر گرنگە، پیرەكانیان دەكرێ جەم، سەماگە باش بەڕێوبەرن، خۆیان بەڕێكخستە بكەن. من بەتایبەتی بایەخێكی زۆر دەدەمە سەماگە و جەم، دەكرێ بڵێم

تەڤگەرەكەمان زۆر نزیك لە جەم و سەماگەیە. دیاردەیەكی جەمە، جەم خۆی لە خۆیدا بە واتای كۆبونەوەیە. سەماگەش بزوتنەوە تەلیسماویەكەتی.

جەوهەری سەماگەش ئەوەیە. منیش چاوەڕوانی

ئەوەم هەیە هەموو كەسێ ڕێز لە جەم،

سەماگە و زیارەتگەكانیان بگرێ و پێویستیەكانی بەجێ بێنی. بزوتنەوەی پەكەكە بزوتنەوەیەكی

هاوچەرخی جەم، سەماگە و زكرە

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

6] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[

راپۆرت

ئا/ رۆژی واڵت

دوای ئەوەی كەرێبەری گەلی كورد عەبدواڵ ئۆج ئاالن بۆ چارەسەری كێشەی كورد بەشێوەیەكی ئاشتیانە قۆناخێكی نوێی تێكۆشانی لەنەورۆزی ئامەد راگەیاند، هەوڵدانەكان بۆ زیاتر فراوانكردن و گەیاندنی ناوەرۆكی پەیامەكە بەگەلی كوردیش -1٨( رۆژی چوارچیوەیەدا لەو ب��وون، زیاتر )170( نزیكەی بوونی ئامادە بە )2013-4نوێنەرەكانی رۆشنبیر، ئەكادیمی، كەسایەتی سیاسییەكان، پارتە مەدەنییەكان، رێخراوە دەزگای حكومی و ناحكومییەكان، كۆنفرانسێكی تایبەت بە رۆڵی فەلسەفەی بەڕێز عەبدواڵ ئۆج رۆژهەاڵتی كێشەكانی چ��ارەس��ەری لە ئ��االن ناوەڕاست و كێشەی كورد، لە هۆڵی هۆتێل مەم و زین، لە شاری سلێمانی باشوری كوردستان، بە خۆلەكێك راوەستان بۆ گیانی پاكی شەهیدان بەڕێوەچوو. لە كۆنفرانسەكەدا بیروبۆچوونەكانی بەڕێز ئۆج ئاالن وەك بیرمەندێك لە سێ تەوەرەدا لە: ب��وون بریتی ت��ەوەرەك��ان بەرجەستەكرا،

� هزری و فەلسەفی� سیاسی و رێبازەكانی چارەسەر

� قۆناخی چارەسەری و دوواگۆڕانكارییەكانكە كرابوو تایبەت كونفرانس یەكەمی تەوەری بنەما هزریەكانی رێبەر ئۆج ئاالن كە لە الیەن یەكسان و ئازاد هاواڵتی جواڵنەوەی وتەبێژی "سەردار ستار" و پارێزەر "رێكەوت ئیسماعیل"ەوە ئامادە كرابوو پێشكەش كرا و تیشكیان خستە سەر بنەما هزری و فەلسەفییەكانی ئۆج ئاالن لە مەسەلەی ژن، سۆسیۆلۆژی، دەوڵەت � نەتەوە، مۆدێرنیتەی دیموكراتی و مێژوو و دەستنیشانیان كرد كە ئۆج ئاالن بەدەر لە پێگە سیاسیەكەی ئەمەشی و پێكهێنا خۆیشی رێبەربوونی رۆڵی جیهانیەكان ه��زرە ت���ەواوی بەخوێندنەوەی تێزە ئ��ەو كورتیەكانی و ك��ەم وەالوەن��ان��ی و فكریانەی كە بەدرێژایی مێژوو خاوەن رۆڵ بوونە ئەنجامداوە، كە نەیانتوانیوە ببنە وەاڵمێكی تەواو بۆچارەسەری پرسەكانی كۆمەڵگای مرۆڤایەتی، كۆمەڵناسی، ژن، لەمەسەلەی، بەتایبەتی مێژوو، دەوڵەت � نەتەوە، ژینگە و دیموكراتی، بەاڵم ئۆج ئاالن توانی لە ئەنجامی لێگەڕینێكی لە الپەڕە هەزار دەیان بەنوسینی و بەرفراوان دەرەوەی زیندان و لەزیندانیشدا بنەمای تیۆری لەچوارچێوەیەكی و دارێژێتەوە مژارانە ئەو دی��م��وك��رات��ی��ك��دا ب��ەس��ی��س��ت��ەم��ی��ان ب��ك��ات.

مۆدێرنیتەی دیموكراتی كلیلی چارەسەری قەیرانەكانی جیهانە

سەبارەت بە رۆڵ و پێگەی ئۆج ئاالن لە قۆناخی دوور ئەمرۆ كە روو خستە ئەوەشیان ئاشتیدا هەڵسەنكاندن حیزبی تەسكی بیركردنەوەی لە دەكەین، ئاالن ئوج رێبەر هزری و فكر لەسەر كە جیهان بگەنینە ئ��ەوە دەم��ان��ەوی��ت ئیمە هەیە. مەزنی بیرمەندێكی ك��وردی��ش گەلی گەلی رێبەری بۆچوونەكانی كۆنفرانسەكەدا لە خرایە نەتەوەش � دەوڵەت بە سەبارەت كورد روو و هاوكات مۆدێرنیتەی دیموكراتی بە كلیلی لە كرا. ناوزەد جیهان قەیرانەكانی چارەسەری كۆنفرانسەكەدا ئوج ئاالن بە ماندێالی كوردان ناوبرا ."كامەران دكتور كۆنفرانسەكەدا بەردەوامی لە ب�����ەرواری" ئ��ەن��دام��ی ك��ون��گ��رەی ن��ەت��ەوەی��ی ناوچەكە و جیهان سیاسی رەوشی كوردستان و رۆڵ و پێگەی كوردی لە ئایندەی ناوچەكەدا گۆڕانكاریەكانی لە باسی بەرواری روو. خستە ناوچەكە كرد و بەكۆتایی هاتن یاخود ئیفالسی كرد. بەناوی نەتەوەی سەرمایەداری � دەوڵەت س���ەب���ارەت ب���ەرۆڵ���ی ك���وردی���ش ب�����ەرواری ووت��ی:"ت��ێ��ك��ۆش��ان��ی گ��ەل��ی ك���ورد ل��ە پێش بەسااڵنە بێناوبەر ناوچەكەوە سەرهەڵدانەكانی مافەكانیدا پێناوی لە كورد گەلی و بەردەوامە قوربانیداوە، زۆرترین راب��ردوو ساڵی )40(كە ئ��ەوەی كوردستاندا باكوری لە بەتایبەتی رەنگدانەوەی چارەسەرییدا قۆناخی لە ئەمڕۆ ه��ەی��ە ب��ەره��ەم��ی ئ���ەو ت��ێ��ك��ۆش��ان��ەی��ە ن��ەك ئاكەپەدا. حكومەتی ئەقڵیەتی لە گۆڕانكاری لە كۆتایی وتەكانیشدا ووتی:"قۆناخی چارەسەری وەكو بەڕێز ئۆج ئاالن ئاماژەی پێداوە دەستپێكردنی سەرەتای تێكۆشانێكی ئاشتیانیە ئەمەش دێتە كورد گەلی هەموو پێویستە كە ئەوەی واتای بگێڕن. مێژوویەدا قۆناخە لەم خۆیان رۆڵ��ی لە درێژەی كارەكانی كۆنفرانسدا نوێنەری بەدەپە لە هەرێمی كوردستان"جەماڵ جۆشكون" لەسەر ئاالن و چارەسەری كێشەی رێبەر ئۆج پێگەی كورد و كاریگەریەكانی لەسەر دیموكراتیزەكردنی پەیوەندیەكانی بەرپرسی ناوچەكە قسەی كرد. كوردستان ئ���ازادی ژیانی پارتی دەرەوەی پەژاك"شەماڵ بەشیری"یش پشتگیری پەژاكی بۆ قۆناخی چارەسەری دووپات كردوە و رایگەیاند كە سەركەوتنی قۆناخەكە كاریگەری لەسەرهەموو رۆژهەاڵتی بەتایبەتی و كوردستان بەشەكانی كوردستان دەبێت، چونكە ئەوەی كە ئاستەنگە لە ك��وردا گەلی بەناسنامەی داننان پێش لە

ئەوەی توركیایە كوردستان بەشەكانی هەموو لە دەك��ات كورد گەلی لەناوبردنی سەركێشی ناوچەكەدا هەر توركیایە، بۆیە بەهاتنە سەرخەتی راستەوخۆی كاریگەری چارەسەری بۆ توركیا دەبێت. كوردستان ت��ری بەشەكانی لەسەر ئەنجومەنی نوێنەری كۆنفرانسەكەدا درێژەی لە گەلی رۆژئاوای كوردستان"دوكتۆر ویژدان" باس كاریگەری و كوردستان روژئ��اوای ڕەوش��ی لە قۆناخی چارەسەری لەسەر ئەو بەشەی واڵت كردو دەستنیشانی كرد كە رێبەر ئۆج ئاالن لە رۆژئاوای كوردستان خەباتێكی دەیان ساڵەی بەڕێوەبرد و كاریگەریەكانی لەوبەشەی كوردستان لە ئاستێكی ئۆج بەرێبەر زۆری باوەڕیەكی گەل و بەرزدایە ئاالن و پرۆژەی ئۆج ئاالن هەیە. هاوكات باس لە ئاستەنگیەكانی شۆڕشی رۆژئاوای كوردستان بەئاواكردنی ك��ورد ووتی:"سیاسەتی و ك��رد دەستەی بڵند و سیاسەت لە چوارچێوەی خەتی سێهەمی خەتی بەئاواكردنی و سەربەخۆدا مێژووی گرنگی دەستكەوتی توانی تێكۆشان دیارە ئەمڕۆ ئەنجامەكەشی كە بەدەستبخات تیایدا ژیان كوردستان رۆژئ��اوای ناوچەكانی و ئاساییە و ئەوەش بەرهەمی ئەو سیاسەتە ژیرانەیە.كرا تایبەت كونفرانسەكە دووەم���ی ت���ەوەری زاری لە چ��ارەس��ەری قۆناخی بەباسكردنی پەرلەمانتاری بەدەپە"ئاڵتان تان"ەوە كە بۆ خۆی یەكێك بوو لە شاندەكان كە سەردانی رێبەر ئۆج تان لەسەر پەیامەكەی ئالتان ئاالنیان كردبوو. ئۆج ئاالن و دیدارەكان لە گەڵ ئۆج ئاالن دوا و دوا پێشهاتەكانی باكووری كوردستانی خستەڕوو.

ئۆج ئاالن لە زینداندا نزیكەی"25000" الپەڕەی نوسیووە

ئامادە بووانی كۆنفرانس لەو باوەڕەدا بوون كە تێزەكانی بەڕێز ئۆج ئاالن دەتوانێت ببێتە هاوكار بۆ كردنەوەی زۆرێك لە گرێكوێرەی ژیان كە ئەمڕۆ بوون، گیرۆدەی مرۆڤایەتی كۆمەڵگای و تاك هەروەها تێزەكانی بەڕێزیان لە بواری نەتەوە و ناسنامەی نەتەوەیی و دەوڵەت و كۆنفیدرالیزمی دیموكراتی و خۆسەری دیموكراتی و چەمكی نوێی هاواڵتی بوون، دەتوانن چارەسەری گشتگیر بن بۆ كێشە نەتەوەیی و ئەتنییەكان. ئەو پەیامەی ئامەد لە ئەمساڵدا ن��ەورۆزی لە بەڕێزیان كە خوێندرایەوە وەك سەرەتای سەردەمێكی نوێ بۆ چارەسەری دۆزی نەتەوە - دەوڵەت نیشاندەدات. ئامادەبووانی كۆنفرانس ئاماژەیان بۆ ئەوە كرد كە بەڕێز ئۆج ئاالن لە ژیانی خۆیدا دەیان پەرتوكی

ئۆج ئاالن ماندێالی كوردانەسلێمانی؛ لە كۆنفرانسێكدا هزری ئۆج ئاالن و رۆڵ و پێگەی لە چارەسەری كێشەی كورددا

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

7 ] ژماره 29[ ] 2013/5/15 [ ] ساڵی سێیەم [راپۆرت

گرنگی نوسیووە، تەنیا لە زینداندا نزیكەی )2٥000( هەزار الپەڕەی لە دووتوێی )9( پەرتوكی پڕبایەخ، خستۆتە ڕوو. بۆیە ئامادەبووان لەو باوەڕەدا بوون كە بەڕێز ئۆج ئاالن تەنها سەركردەیەكی سیاسی، یاخود سەرۆكی پارتێكی سیاسی نییە، بەڵكو بە بەسەلیقەیە و هۆشیار بیرمەندێكی پێچەوانەوە جێگایەكی ئەو تێگەكانی و فەلسەفە و تێز و گرنگیان لە بواری فكر و مەعریفەدا داگیركردووە، بۆیە زیندانكردن و دەستگیركردنی بەڕێزیان چەندە لە هێندەش بووە كورد گەلی بۆ سەركوتكردنی پێناوی سنورداركردنی هزر و بۆچوونەكانی بووە، ئەوەی ئەویش زیندانی م��اوەی ساڵی )14(لە هێزانەی ئەو و توركیا دەوڵەتی كە سەلماند لەم ب��وون ئاالنەوە ئۆج دەستگیركردنی پشت و خوارد قوڵیان تااڵوێكی و هەوڵەیاندا شكست نەیانتوانی ئیرادەی بەهێزی گەلی كورد الواز بكەن. لە كۆتایدا بە هۆی بەرخودانی عەگیدانەی ئۆج ئاالن و خاوەنداریەتی مەردانەی گەل لە هەرچوارپارچەی كوردستان بە سیمبولی خۆیانەوە، دوژمنی گەیاندە ئەو باوەڕەی كە ئەو دەستەی نەیانتوانی بیشكێنن خۆ هەڵپەی ئێستا بۆیە بكەن، ماچی دەبێت نزیكردنەوەیانە لە ئۆج ئاالن، ئەمەش بۆ مرۆڤایەتی بە گشتی و گەلی كورد بە تایبەتی سەركەوتنێكی بێ وێنە بوو، هەر بۆیە ئامادەبووانی كۆنفرانسەكە بەرگریكردن و خاوەنداریەتی لە بەڕێز ئۆج ئاالن

بەئەركێكی زانستی و نەتەوەیی و مرۆیی دەبینن رادەگەیەنن. دەرئەنجامانە ئەم پێناوەشدا لەم و

ئەنجامنامەی كۆنفرانسی"رۆڵی بەڕێز عەبدواڵ ئۆج ئاالن لە چارەسەری كێشەی رۆژهەاڵتی ناوەڕاست و كێشەی كورددا"

بەندكراوە هەموو و ئاالن ئۆج بەڕێز ئازادی �1سەرەكی مەرجێكی وەكو دیكە، سیاسیەكانی باكور لە ك��ورد دۆزی چارەسەری بۆ دەبینین كوردستان و كاریگەری راستەوخۆی دەبێت لەسەر جیهاندا. و ناوچەكە لە كورد دۆزی چارەسەری دەتوانن فكریەكانیان بەتێزە بەڕێزیان هەمانكات بدەنە چارەسەری پرسە كۆمەاڵتیەكان و گوڕێك كۆتایهێنان بەو قەیرانەی ئەمڕۆ رۆژهەاڵتی ناوین و جیهان بەدەستیەوە دەناڵێنن. هەر بۆیە كۆنفرانس بەپێویستی دەبینێت لەپێناوی ئازادی بەڕێز عەبدوڵاڵ ئۆج ئاالندا تێكۆشان بكرێت و بۆ ئەم مەبەستە چاالكی دیموكراتیانەی جۆراوجۆر ئەنجام بدرێت.و ئەمریكا ك��ە داوادەك������ات ك��ۆن��ف��ران��س �2دەرخ��ات ت��ی��رۆر لیستی ل��ە پەكەكە ئ��ەوروپ��ا بناسێت. رەوا دۆزێ��ك��ی ب��ە ك���ورد دۆزی و هەنگاوەكانی لە خۆی نیگەرانی كۆنفرانس �3ت��ورك ب��وون��ی دەوڵ��ەت��ی ن��ا ج��ددی ئاشتی و الیەنە هەموو لە داوا و راگەیاند ب��ارەوە ل��ەو

هەنگاوی ك��ە دەك���ات گفتوگۆ ب��ەش��دارەك��ان��ی و هەڵگرن ب��ارەوە لەم هۆشیارانە و سیاسیانە نەكەنەوە. دووب��ارە راب��ردوو مێژووییەكانی هەڵە 4� پشتیوانی ئەو كەمپینەی ئیمزا كۆكردنەوە دەكەین كە لە ئەوروپا بۆ ئازادی بەڕێز ئۆج ئاالن و سەرجەم گیراوانی سیاسیدا راگەیەندراوە، بۆ ئەم مەبەستە رادەگەیەنین. ئیمزا میلیۆن( 1( كەمپینێكی مافناسانی و پارێزەران لە داوا كۆنفرانس �5كوردستان دەكات كە پشتگیری لە دەستەی یاسایی بكەن بۆ داكۆكیكردن لە ئازادی بەڕێز ئۆج ئاالن.6� ك��ۆن��ف��ران��س ب��ەڕێ��ز ع��ەب��دوڵ��اڵ ئ��ۆج ئ��االن وەك���و ب��ی��رم��ەن��دێ��ك دەن��اس��ێ��ن��ێ��ت و ك���ار بۆ دەك���ات. بیروبۆچوونەكانی ب��اڵوك��ردن��ەوەی و بااڵ وەزارەتی خوێندنی لە داوا كۆنفرانس �7و كوردستان زانكۆكانی و زانستی لێكۆڵینەوەی جیهان دەكات كە نووسین و تێزەكانی بەڕێز ئۆج ئاالن بخەنە ناو بەرنامە و سەرچاوەكانی خوێندنیانەوە.دەك��ات ب��ەڕێ��زان��ە ل��ەو داوا ك��ۆن��ف��ران��س �8ك��ە ل��ە زان��ك��ۆك��ان��ی ك��وردس��ت��ان ل��ە ب���واری بڕوانامەكانیان هەوڵبدەن دەخوێنن، ه��زردا ل��ەس��ەر تێز و ه��زری ب��ەڕێ��ز ئ��ۆج ئ��االن بێت.9� كۆنفرانس داوا لەهەردوو وەزارەتی پەروەردەو كوردستان زانكۆكانی سەرجەم بااڵو خوێندنی بەلێكۆڵینەوەی تایبەت سەنتەری كە دەك��ات گرنگی سەنتەرانەدا لەم و بكەن دروست فكری

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

8] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[

راپۆرت

بە بەرهەمەكانی بەڕێز عەبدوڵاڵ ئۆج ئاالن بدرێت.و ئەكادیمی كەسانی لە داوا كۆنفرانس �10كردنەوەی بۆ هەوڵبدەن كە دەكات رۆشنبیران سەنتەری پەروەردەی دیموكراتی ناحكومی كە تێیدا گرنگی بە تێزەكانی بەڕێز عەبدوڵال ئۆج ئاالن بدرێت.كۆنفرانسەكە بە گفتوگۆی چڕوپری ئامەدەبووان و تێڕوانیەكانیان بۆ ماوەی شەش كاتژمێر درێژەی كێشا.

عەدنان عوسمان؛ ئۆج ئاالن روحێكی نوێ بۆ سەردەمێكی نوێ

خوێندنەوەیەك بۆ پەیامی نەورۆزی بەڕێز ئۆج ئاالن ئ��ەن��دام عوسمان ع��ەدن��ان ب��ەرێ��ز وت��ارەك��ەی پەرلەمانی لە گ��ۆڕان فراكسیۆنی پەرلەمانی ك��وردس��ت��ان ب��ۆ ك��ۆن��ف��ران��س��ەك��ەی ن��اردب��وو.

بەڕێزاندێنمە گەورەیە حەكیمە ئەو وێنەی جار زۆر بەرچاوی خۆم كەوا دوای زیاد لە )80( ساڵ لە سەركوت و بێمافی و نكۆڵی لە بوون و نەقشی جەنگێكی لە ساڵ )80( پاشی میللەتەكەی، بردنی روح و مێژوی لەناو بۆ بێپەروا و دڕندانە لە ساڵ )14( لە زی��اد دوای و میللەتەكەی جۆراوجۆر، گەمارۆی لە نامەردانە، ئەسارەتێكی دەسەاڵتی فەرمانڕەوا ناچار پەنا بۆ ئەو حەكیمە دەبات بۆ بەشداری كردن لە كۆتایی هێنان بەم

قۆناخە. پێم وایە لەو ساتەوەختەدا ئەو حەكیمە بزەیەكی سەركەوتن كەوتۆتە سەر لێوی و شانازی و ئیفتخارێكی گەورە بە راوەستاوی خۆی و هاوڕێكانی كردووە. داگیر میللەتەكەی سەرتاپای سیمای و لەسەر قسە ك��ورت��ی ب��ە دەم��ەوێ��ت ل��ێ��رەوە م���ەغ���زای پ��ەی��ام��ەك��ان��ی ب��ەڕێ��ز ئ���ۆج ئ��االن ب��ك��ەم ب���ە ت��ای��ب��ەت پ��ەی��ام��ی ن������ەورۆزی.و سازی دروشم كە خەڵكانێك الی پەیامە ئەو وشەی شۆڕشگێڕانە سەرتاپای ژیانی داگیر كردون وشە بە بەستراوە هەمیشە كورد وایە پیێان و حەماساویەكان، جۆرێك لە ناڕۆشنی و تا ئاستێكیش ئاڵۆزی دروست كردبوو؛ چونكە لەو پەیامەدا وەك دەبینین كەمترین باسی كورد دەكرێت و جۆرێك لە گشتگیری لە قسەكانیدا هەیە كە لەوانەیە بۆ ئەو نەسڵەی راهاتوە لەسەر زمان و زاراوە و گوتاری ئەو قۆناخە هەندێك نامۆ بێت. من لێرەدا ئیدیعای ئەوە مانا شاراوەكانی پشت تەلیسمەكان و ناكەم كە وشە و دەربڕینەكان كەشف دەكەم، بە پێچەوانەوە كە نوسراون جۆرێك بە وشەكان ئەكەم هەست بوار بە هیچ تەم و مژی و ئاڵۆزی و نارۆشنیەك بۆ نوێ روحێكی لە گوزارشت وشەكان نەدات. دەكات. نوی قۆناخێكی بۆ نوی، سەردەمێكی

بەڕێزان:زۆر كەم لە مێژوی میللەتاندا هەڵكەوتوە رابەرێك دژ تەنانەت و جیاواز قۆناخی دوو لە بتوانێت

میللەتەكەی سەركردایەتی و رێبەرایەتی بەیەكدا بكات، دوو قۆناخ كە ناسنامە و زمان و كەرەستەی جیاوازی خۆیان هەیە... زۆر زەحمەتە بۆ رابەرێك لە گوتاری مانەوە و بەرەنگاری و چەك و خوێن و شەهیدبوون و رووبەروبونەوەی چەكدارانە، لە زمانی توندوتیژی و دژواری بەرنگاربونەوە، بگوازێتەوە بۆ زمان و گوتاری سەردەمێكی نەك هەر نوێ ، بەڵكو جیاواز بە هەموو مانا و مەدلولەكانیەوە. لە گوتاری مانەوە بگوازێتەوە بۆ گوتاری بەشداری، لە زمانی چەكەوە بڕوات بۆ زمانی ئاشتی، لە بەرەنگاریەوە بۆ پێكەوە ژیان. ئەمە ئەو خەسڵەتەیە كە چ لە پەیامەكان و چ لە هەنگاوەكانی بەڕێز ئۆج ئاالندا بەدی دەكرێت و جێگای هەڵوەستە لەسەر كردنە.مقاوەمەتدا و سەرهەڵدان قۆناخی لە رابەرێك ئەو پێداویستیەكانی و س��ەردەم��ە ئ��ەو زمانی سەردەمە بەكار دەهێنێت و كاری سەرسەختانەی دەستپێكردنی لەساتەوەختی دەك��ات. لەسەر قۆناخێكی نوێشدا دەست بۆ هەموو چەمكە نوێ و مۆدێرنەكان دەبات و دەیكاتە نەقشی سەرەتای )یاخیبونە یاخیبوەی روح��ە ئ��ەو قۆناخەكە. ... نەزانی، كۆیالیەتی، بەرامبەر شەخسیەكەی هتد( توانی ئیرادەی بوون و مانەوە و مقاوەمەتی میللەتێك زیندوو بكاتەوە، )بۆ ئافراندنی روحێك ئێستا هەر داسەپاندنێك(، جۆرە هەر بەرامبەر ئەو روحە بەهەمان ئیرادە و عەزیمەت و هیواوە،

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

9 ] ژماره 29[ ] 2013/5/15 [ ] ساڵی سێیەم [راپۆرت

بۆ نەخشەدانانە و كردن رابەرایەتی سەرقاڵی دەیەوێت خۆی و میللەتەكەی نوێی قۆناخێكی و میللەتەكەی رۆڵی كاریگەر و یەكالكەرەوەیان و بكرێت پێویستە كە گۆڕانكاریەك لە هەبێت هاوسەنگیە سەرجەم كە ناوچەكەدا لە روبدات چەمكی كۆمەڵێك و بگۆڕێت مێژینەكان لە رزی���و رەوان����ەی م��ۆزەخ��ان��ەی م��ێ��ژوو بكات.میللەتی ئازا، میللەتی زیندوو، ئەو میللەتەیە كە سەرباری ئەوەی هەمیشە ئامادەی خۆپارێزی و نیشتمانپارێزی و خەبات و بەرگریكردنە لە بوون و مانەوەی خۆی، لە هەمانكاتدا و بگرە زیاتریش، ئاشتی و دۆستایەتی و ژیان پێكەوە گوتاری هەیە و بەیانی دەكات. واتە ئەو دەستەی چڵە زەیتونی پێگرتوە و درێژی دەكات بۆ ئەوی تر، هەمیشە لەو دەستەی تر كە بە ناچاری تفەنگی پێهەڵگرتوە درێژترە، بەاڵم بۆ هەموو الیەك روونە كە هەر دوو دەست چەند بە حەماس و تۆكمەن.گ��ەورەی��ی جەنگی ك��ورد، ج��واڵن��ەوەی ك��ورد، و ناعەدالەتی ئەو هەموو سەرباری لەوەدایە دوژمنان و ناحەزان دڕندەییەی و توندوتیژی و كردون بەرامبەری خاكەكەی داگیركەرانی و ناچار بە هەڵگرتنی چەك و روو لە شاخكردنی كردون كە چی ئەو جەنگە هیچ سات و كاتێك دژ بە میللەتان و ئاینەكان و ئەتنیەكان و گروپە دەستی بااڵ سەرباری نەبووە. كۆمەاڵیەتیەكان تفەنگەكان و تەپوتۆزی ماڵوێرانی و كاوڵكاری، ماف و بەرەنگاری كورد جەنگی بەاڵم جەنگی جەنگی زەوتكردن، ماف نەك بووە وەرگرتن سڕینەوەی هەوڵی نەك بووە گەلێك مانەوەی گەلێكی تر، هەر بۆیەش ئەو روحیەتی پێكەوە ژیانەی لە میزۆپۆتامیا هەبووە و هەیە نمونەیەكی گەورە شانازیەكی كوردانەیە. روحی گ��ەورەی كە لەم هەموو شەڕ و مێژووە خوێناویە بۆمان مابێتەوە سەرباری كۆمەڵێك شانازی تر لەوەدایە جەنگی ئ��اراس��ت��ەی ب��ە ك��ورد جەنگی ق��ەت ناوچەكە لە ئەتنیكی و ن��ەژادی و ناوخۆیی نەڕۆشتوە و الیەنی كوردیش الیەنی یەكالكەرەوە خەباتەكەی. ئینسانیەی ئاراستە ل��ەو ب��ووە هەست رون��ی بە ئاالندا ئ��ۆج پەیامەكەی لە وشەیەكی چەند لە و دەكرێت روحیەتە بەو روو دەخاتە قۆناخە ئەو چوارچێوەی كورتدا كە پێویستە ئەو روحیەتە مەزنە چۆن ئاوێتەی دەرگاكەی لەسەر كە بێت تر سەردەمانێكی بدوێت(. فیكر بێت بێدەنگ نوسراوە)چەك بە كە راب��ەرەی��ە ئ��ەو ئێستادا لە ئ��االن ئ��ۆج پێداویستیەكانی و ئەرك لە ورد تێگەیشتنی كورد مرۆڤی تێپەڕاندنی بۆ ك��ار قۆناخەكە دەكات لە قۆناخی هەوڵ بۆ مانەوە بۆ قۆناخی كار بۆ بنیاتنان و بەشداریكردن، ئیتر كورد لەم كە نییە كروزاوە الوازی بونەوەرێكی خیتابەدا تەنها قسە لە مافەكانی بكات، تەنها بۆ خۆی و لە ناوخۆیدا بێت، كورد لەم گوتارەدا بەشدارە، تێكەڵی سەرجەم قەلەقە فیكری و كۆمەاڵیەتی و سیاسیەكانی ناوچەكەیە، بونەوەرێكی پڕ ئیرادە و توانایە، یاریكەرێكی ئەسڵی گۆڕەپانەكەیە، هەم

بۆ خۆی و هەم لە دەرەوەی خۆی كار دەكات، چاوی لە توانا و دەستی خۆیەتی نەك مەكرومە و مەرحەمەتی ئەوی تر، كورد سنوری جیاوازی خۆی دەزانێت و داوای رێزگرتنی دەكات، بەاڵم دەكات ژیانێك پێكەوە بۆ كار هەمانكاتدا لە رێزگرتنی بە بن تەعبیر تەنها سنورەكان كە ناسنامە جیاوازەكان نەك جیاكاری ناسنامەكان.ب��ە رۆش��ن��ی دەڵ��ێ��ت؛ ئەمە ئ���االن زۆر ئ��ۆج بەڵكو نییە؛ تێكۆشان دەس��ت��ب��ەردارب��ون��ی قسەی جیاوازترە. تێكۆشانێكی دەستپێكردنی لە ك��وردە گەلی بەرپرسیارێتی لەسەر ئاپۆ لە ئ��ەو پرسە چ��ارەن��وس��س��ازان��ەی س��ەرج��ەم تێگەشتنی كورتی بە دەگ��وزەرێ��ت. ناوچەكە ئۆجاالن بەڕێز پەیامەكانی ناواخنی بۆ من بە قۆناخێكی جیاواز، لە باس ئەو كە ئەوەیە باس ئەو دەكات، جیاواز كەرەستەی و ئەرك لە دەكات كورد ئینسانی كاریگەری و رۆڵ لە باس ئەو گۆڕانكاریانە، بۆ خوڵقاندنی هەوڵدان لە توانا و ئیرادەی میللەتێك دەكات كە لە بڕی ئەوەی وەرگر )متلقی (بێت دەتوانێت نەقشێكی بگێڕێت. شەڕیك و هاوبەش وەك گ��ەورەت��ر ئ��االن ئ��ۆج چەمكانەی ل��ەو وردب���ون���ەوە ب��ە و نوێ قۆناخە ناساندنی بۆ دێنێت بەكاریان جیاوازەكە لەو باوەڕەدام كە هەر ئەوە بتوانێت و بێت نوێی قۆناخی گ���ەورەی رێبەرێكی بێت نەوعی و بابەتی گۆڕینێكی نەخشەكێشی ئاستی تا بردنی و كورد مرۆڤی كارنامەی لە ناوچەكە. پرسەكانی لە كاریگەر بەشدارێكی بڵێم: كۆتاییدا لە دەم��ەوێ��ت تر كورتی بە ب����ەڕێ����ز ئ�����ۆج ئ������االن ل�����ەو پ���ەی���ام���ەدا س����ێ ج�����ۆر زم�������ان ب����ەك����ار دێ��ن��ێ��ت:زمانی كەسێكی سیاسی شۆڕشگێر و بەئەزمون و دەیەوێت رابەرایەتی میللەتەكەی بكات بۆ پێ نانە ئەم قۆناخە نوێیەوە كە وەك وتم سەرتاپا جیاوازە.بۆ ش��ۆڕب��ۆت��ەوە ك��ە فەیلەسوفێك زم��ان��ی ن��اوچ��ەك��ە و ئ��ی��رادە و م��ێ��ژوی نێو ه��ێ��زی كێشەكان. ق��واڵی��ی س���ەر ئ��ەخ��ات��ە تیشك هێنانە كۆتایی خەمی لە كە حەكیمێك زمانی ناوچەكە و میللەتەكەی میحنەتەكانی ب��ە پرەنسیپەكانی چ��ەس��پ��ان��دن��ی ل��ە ب���اس و پ��ێ��ك��ەوە ژی���ان و ن��ا ت��ون��دوت��ی��ژی دەك���ات.هەیە: پەیامیشی س��ێ نامەكەیدا ل��ە ئاپۆ كە هاوسەنگەرانی و ه���اوڕێ ب��ۆ پەیامێك سەرەتای بەڵكو نییە؛ خەبات كۆتایی ئەمە تێكۆشانێكی نوێ و جیاوازە و ئەمە دەستكەوتی ئازایەتی و خۆڕاگری و خەباتی سەختی ئێوەیە.قۆناخێك چ ك��ە میللەتەكەی ب��ۆ پەیامێك چاوەڕێی دەكات و ئەویش دەبێت بۆ چ ئەركێك خۆی ئامادە بكات بۆ ئەوەی ببێتە بەشێك لە ناوچەكە گەالنی بۆ پەیامێك دواجار و مێژوو ك��ە الن��ی ك��ەم هێندەی ك���وردان رون��اك��ی و بە روناكی و یەكسانی نەورۆز ئاگری یەكسانی پێكەوە لێدەكات داوای���ان و دابنێن خۆتانی مۆدێلێكی دوای بە و بكەن ئایندە لە چ��او بگەرێن. سەربەرزانە ژیانێكی پێكەوە ت��ری

بەندە پەیامە ئەم مێژویی و گرنگی دواج��ار دەوڵەت كە هاوسەنگیەكەوە تری الیەكی بە نییەتێكی گ��ەر كە توركیایە بەرپرسانی و ریشەیی و گشتگیر چارەسەرێكی راستەقینەی لەم سود دەكرێت ئەوا الهەبێت، كێشەكەیان وەربگرن پەیامە ئ��ەم روح��ی و ساتەوەختە و ئاشتی ل��ەب��ەردەم دەرفەتە گەورەترین كە الیەك. هەموو بۆ سەربەرزانە ژیانێكی پێكەوە بە بەستراوە پەیامەكە گرنگی لە بەشێك وات��ە لە پێویستە كە گۆڕانكاری ئیرادەی و كاردانەوە بۆ هەبێت ئامادەیی توركیا دەوڵەتی سەرانی نێو راستەقینە هەنگاوی هاوبەشی، بە پێكەوە ئەوەی ج��ی��اوازت��ر. و باشتر ئ��ای��ن��دەی��ەك��ی ب��ۆ بنرێت

ئۆج ئاالن زۆر بە رۆشنی دەڵێت؛ ئەمە

دەستبەرداربونی تێكۆشان نییە؛ بەڵكو دەستپێكردنی تێكۆشانێكی جیاوازترە. قسەی ئاپۆ لەسەر

بەرپرسیارێتی گەلی كوردە لە سەرجەم ئەو پرسە چارەنوسسازانەی لە

ناوچەكە دەگوزەرێت. بە كورتی تێگەشتنی من بۆ ناواخنی پەیامەكانی بەڕێز ئۆجاالن ئەوەیە كە ئەو

باس لە قۆناخێكی جیاواز، بە ئەرك و كەرەستەی جیاواز دەكات، ئەو باس لە رۆڵ و كاریگەری

ئینسانی كورد دەكات لە هەوڵدان بۆ خوڵقاندنی ئەو گۆڕانكاریانە، باس لە

توانا و ئیرادەی میللەتێك دەكات كە لە بڕی

ئەوەی وەرگر )متلقی (بێت دەتوانێت نەقشێكی گەورەتر وەك هاوبەش و

شەڕیك بگێڕێت

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

10] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[

وتار

سەردار ستار

ده کرێن، ده ستور له سه ر گه ره م گفتوگۆی ده مێکه به پێویستی ده س���ه اڵت ئ��ه وه ی دوای به تایبه ت هه رێم، سه رۆکی هه ڵبژاردنه وه ی بۆ ده ستوربوو ده ستوری خسته رۆژه ڤه وه ، ئه وکات له پێناو مه رامی سیاسی ده سه اڵت دووجاره ده ستور ده خاته رۆژه ڤی جه ماوه ر، جاری یه که م له سه رده می هه ڵبژاردنه کانی ئێستا، ئ��ه وه ی دووه م��ی��ش ج��اری ب��وو، )2009(په رله مانه وه گفتوگۆی رابردوو خراوه ته له سه رده می به اڵم ج��ه م��اوه ره ، ناو ده نگدانی بۆ دووج��اره ئه و له هه ردووجاردا ئه زانین بۆ پێویستی و خۆ رزگارکردنی ده سه اڵته له قه یران. لێره نامه وێ بکه ومه ناو کێ یان چۆن، یان سه رۆکی هه رێم پێویسته یان نا؟ هه مانکات یان بکات، کاندید خۆی به نیازه الیه نی و که س ئه وه ی ده یه وێ قۆڕخی بکات. ئه وه ی من مه به ستمه ئه ویش پرۆسه یه کی وا گرنگ بۆچی له کاتی قه یران و بۆ چاره سه ری قه یرانی خۆیان ئه یخه نه گۆڕێ یان ده یانه وێ له ناو قه یران تێیپه ڕێنن؟ ئه وه ی من گومانی لێ ده که م الیه نی ده سه اڵت به تایبه ت پارتی دیموکرات له ناو بێ کاتی و یان به نیازه ده ستور وه کو هه یه ، تێروته سه ڵ گفتوگۆیه کی بێ ده رفه ت هه بوونی بێ تێیپه ڕێنێ، یان ئه وه تا هه روه کو ئێستا له نێوان ئا و نا دابێ، به واتایه کیتر ده ستور هه یه و نیشه . به وشێوه ی ئێستا له به رژه وه ندی و قازانجی ده سه اڵتدایه ، چونکه هه موو شتێک الستیکیه ، واشه بێ واشه بێ، به شێوه ی ئێستا حکومڕانیه کی تۆکمه له هه رێم به ڕێوه ناچێ، به ڵکو یاساکانی حیزب، هه ندێک یاسای په رله مانی، هه ندێک یاسای سه رده می به عس، هه ندێک ده ستوری له سه رووی هه موشیان به ڕێوه ده چێت. نوێ ئێراقی و سیاسی ب���ه رژه وه ن���دی و سیاسی هاوسه نگی خۆسه پاندنی سیاسی به ڕێوه ده چن. نمونه بوجه ی پێدان مۆڵه ت بوجه ، پێدانی چۆنیه تی و ئه حزاب به ڕێوه ناچن، یاسایه کان بنه ما سیاسی، پارتی بۆ نمونه ی زه قیش رێگرتن و پێنه دانی مۆڵه ته به چه ندین پارت و الیه نی سیاسی له وانه ش پارتی چاره سه ری نییه ، کێشه ئه ڵێ هه رکه س کوردستان، دیموکراتی

ئه وا بۆ جاری سێیه میشه سه رلێدانی یاسایی ئه کات، به اڵم تا ئێستا نه به به ڵێ و نه به نه خێر وه اڵمدانه وه شتێکی هیچ چاره سه ری پارتی له بنه مادا نییه ، نایاسایی نییه ، به اڵم سیاسه تی له گه ڵ ده سه اڵتدارانی هه رێم تۆزێک جیاوازه ، له الیه کیتریش هیچ په یوه ندی سه رده ستی ده وڵه تانی له گه ڵ هاوسه نگیه کی و پارچه کانی کوردستان نییه . له به ر ئه وه ی تا ئێستا هه رێم ناوخۆی وه زاره ت��ی و کاربه ده ستان له الیه ن لێره نه گووتووه . له وباره وه شتێکی شه ڕ و به خێر پرسکه ده ستوریه له به رئه وه ی ده ستوردیارنییه ، ئایا له کاتی وادا، پارتی چاره سه ری یان هه ر پارتیه کیتر چی بکات؟ یان له کاتی قه ده خه کردنی لیستی هیوا له هه ڵبژاردنی رابردوو، هه موو رێکاره یاسایه کانمان ژووره له و یاسا به بێ له کۆتایی به اڵم به ر، گرته هیوا لیستی قه ده خه کردنی له سه ر بڕیار تاریکه کان درا بۆ ده رخستنی له پرۆسه ی هه ڵبژاردن، دیارنییه له هه ڵبژاردنی )9/21(ی ئه مساڵ ده سه اڵت هه مانشت ئێستا تا ئه وه ی له به ر نا؟ یان ده کاته وه دووب��اره له ئه نجامی زیاتر له ساڵێکی راکه راک و ماراسۆنی تائێستا یاسایی، مۆڵه تی به دوای چاره سه ی پارتی ماڵپه ڕه که یان به گوێره ی ناوبراو پارتی نییه ، وه اڵم چۆن ئه وکات بێ، هه ڵبژاردن به شداری ده یه وێت کار ئاسانی بۆ پارتی ناوبراو ئه کرێت، یان ده سه اڵت ده یه وێ هه مان سیناریۆی هه ڵبژاردنی رابردوو دوباره

بکاته وه ؟نه کات، چ��اره س��ه ر کێشانه ئ��ه و ده س��ه اڵت ئه گه ر له نوێ خوێنێکی به نیازنییه که دیارده بێ ئه وکات هه رێم به شداری سیاسه تی فه رمی بێ، بیانوی تورکیا بێگومان دروس��ت��ک��راون، بیانووی دوو په که که و پێهه ڵنه هاتنه ، چ��او ی��ان هه ڵبه ستراون، بیانوی کێشه یه ئه و که م ماوه یه کی له پێویسته ئه گه رنا له بکات، چونکه دیمکرات چاره ی پارتی به تایبه ت ئه نجامی سکااڵی له چاره سه ری پارتی کاتی خۆی وه زاره تی ناوخۆی هه رێم به هاوبه شی له گه ڵ وه زاره تی ئاسایشی نه ته وه ی ئێراقی پێکه وه ئه وبڕیاره یان داوه ، هاوبه شی کۆردیناسۆنی هه بوونی له سه رده می یان نێوان ئه مریکا، تورکیا، ئێراق و هه رێم دراوه ، ئه وکات وه زیری ناوخۆی هه رێم ئه ندامبوو له و کۆردیناسیۆنه ، رۆڵی وه زاره ته که ی و ناوخۆ وه زیری له هه ردووکیان له ژێر ناوخۆش وه زاره تی و وه زیر هه یه ، یه که میان کۆنتڕۆڵی پارتیدایه ، چونکه جه نابی وه زیر ئه ندامی بۆیه پارتی وه ک حیزب، مه کته بی سیاسی پارتیه ، له و به رپرسیارن ده زگ��ا وه ک ناوخۆش وه زاره ت��ی راستنه کردنه وه ی و کردن خۆبێده نگ و مافخواردن ده که نه وه دڵنیامان الیه نانه ئه و ئه گه ر هه ڵه که یان، نوێیه و ده یانه وه ێت له کوردستان سه رده مێکی که به سروشتی شێوه یه کی به دیموکراتی پرۆسه ی که ناڵی خۆی بڕوات، وه ک سه رؤکی هه رێم گووتی"ئه وا له به اڵم بکه ن، له سه ر ده ستور ریفراندۆم پێویسته کاتێکی ئاسایی نه ک ته نگاوکردنی و رفراندۆمێکی بێ

ئاماده کاری.پرۆسه که و بکرێ هه ڵبژاردنه کان بۆ ئاماده کاری

ده ستپێبکات، به اڵم هه رچی زووه قه ده خەی یاسایی الیه نانه و که س ئه و و چاره سه ری پارتی له سه ر خواسته کانی به گوێره ی و به ئاره زوو که هه ڵگرن ده سه اڵتداریه تی هه رێم سیاسه ت ناکه ن، به مانایه کی و یاسا شوێنی له خ��ۆی ده س��ه اڵت��دار پارتی تر رێگریه کانی پێچه وانه ده رخ��ا، هه رێم ده س��ت��وری به رده م ئازادی سیاسی له هه رێم هه ڵگرێت. بێگومان له دیموکراتی بوونی بۆ گەره نتی به هێزن دووخاڵی هه رێمی کوردستان. هه روه ها متمانه ش دروسته بێ که له هه رێمی کوردستان ئه توانرێت سیاسه ت بکرێت بگریت به بنه ما یاسایی و ده ستوری بنه مای ئه گه ر

نه ک هاوسه نگی سیاسی حیزی ده سه اڵت.

ریفراندۆمـــی ده ستـــور و هه ڵبژاردنه کـــان تێکه ڵ مه کـــه ن

بوجه ی ئه حزاب و چۆنیه تی پێدانی

بوجه ، مۆڵه ت پێدان بۆ پارتی سیاسی، بنه ما

یاسایه کان به ڕێوه ناچن، نمونه ی زه قیش رێگرتن و پێنه دانی مۆڵه ته به چه ندین پارت و الیه نی سیاسی له وانه ش پارتی چاره سه ری دیموکراتی

کوردستان، هه رکه س ئه ڵێ کێشه نییه ، ئه وا بۆ جاری سێیه میشه سه رلێدانی یاسایی ئه کات، به اڵم تا ئێستا نه به به ڵێ و نه به نه خێر وه اڵمدانه وه نییه ، له بنه مادا پارتی چاره سه ری هیچ شتێکی نایاسایی نییه ، به اڵم سیاسه تی له گه ڵ ده سه اڵتدارانی هه رێم تۆزێک جیاوازه ،

له الیه کیتریش هیچ په یوه ندی و

هاوسه نگیه کی له گه ڵ ده وڵه تانی سه رده ستی پارچه کانی کوردستان نییه

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

11 ] ژماره 29[ ] 2013/5/15 [ ] ساڵی سێیەم [چاوپێكەوتن

قەرەیالن؛

ئامانجمان گواستنەوەی شەڕ نییە لە توركیاوە بۆ ئێران و سوریاپێویستە یەكێتی ئەوروپا و ئەمریكا پەكەكە لە لیستی تیرۆر دەرخەن

ن��ەورۆزی رێوڕەسمی لە ئ���اداردا )21(ی لە ئامەددا رێبەری گەلی كورد عەبدوڵاڵ ئۆج ئاالن رێگای بە كورد كێشەی چارەسەربوونی بۆ ئاشتی و دیموكراسی و بەڕێبازی سیاسییانە، ئەمەش و ك��رد پێشكەش جاڕنامەیەكی و كەسایەتی و سیاسەتمەدار الی��ەن لە الیەنە كوردییەكانەوە بەتایبەتی بە گەرمی لێكرا، دواب��ەدوای ئەوەش شاندی پێشوازی بەدەپە چوونە ئیمراڵی و زنجیرەیەك دیدار و دانوستاندن هاتنە ئاراوە، پاشان كەجەكەش لە )23(ی راگەیاند و دواجار بڕیاری گرنگی )25( رۆژی لە و ئاگربەست بڕیاری ئ��اداردا ی نیسانی ئەمساڵدا لە الیەن سەرۆكایەتی بڕیاری كەجەكەوە ب��ەڕێ��وەب��ەری كۆنسەی كشانەوەی هێزەكانی گەریال لە گۆڕەپانەكانی باشوری بۆ توركیاوە و كوردستان باكوری

كوردستان راگەیەندرا.

ئا/ پەریسا ئەحمەد

پ��رس��ی��ار/ دەم��ان��ەوێ��ت ب��زان��ی��ن س��ەرەت��ا

دەستی لەكوێوە قۆناخەكە دەستپێكردنی پێكرد؟

� ماوەی )20( ساڵە سەرۆكایەتیمان و تەڤگەڕەكەمان دیموكراتییانە و ئاشتی بە تێكۆشانی و هەوڵ لە لە ئاپۆ سەرۆك كورددایە. پرسی چارەسەركردنی كاتەوە لەو راگەیاند. ئاگربەستی ساڵی )1993(دا جار )8( ئێستا تا و بوون ب��ەردەوام هەوڵەكان هەیە ئێستا كە ئەوەی راگەیاندووە، ئاگربەستمان هێڵێكی نوێیە. ئەمە كارێكی یان هەوڵێكی لەناكاو ئێمە بكات، پەسەندی داگیركەر ئەگەر نییە، سیاسی رێبازی و بەڕێ كورد پرسی دەمانەوێت چوارچێوەدا لەو بكەین. چارەسەر دیموكراسی و ئێمە و دەوڵەتدا لەنێوان دانوستاندن چەندین جار بۆ ) )ئۆسڵۆ قۆناخی بەتایبەتیش بوو، دروست ماوەی )3( ساڵ بەردەوام بوو، بەاڵم بەهۆی ئەوەی كە دەوڵەتی تورك بەشێوەیەكی ئەرێنییانە مامەڵەی بێ هەموویان نەكرد، بانگەوازییەكانمان گەڵ لە ئەنجام بوون. بۆ ئێمە هەندێك ئەنجامی باشی هەبوو ئەنجامی و سیاسی رەواكردنی دروستكردنی وەكو تورك دەوڵەتی هەڵوێستی ب��ەاڵم سیاسی، تری

چەقبەستنی لەگەڵ خۆیدا هێنا.ساڵی پار دەوڵەتی تورك بە هەموو هێزیەوە هێرشی

كردە سەرمان. دەوڵەتی تورك بەفیكرێكی نوێوە و بە پشتیوانی هەمەالیەنەی هێزە نێودەوڵەتییەكان و بە بەكارهێنانی تەكنۆلۆژی نوێ وایدەزانی لە توانایدا بەوهۆیەشەوە ببات، لەناومان سەربازی بەهێزی هەندێك رووداویان لە ئامەد و شوێنی تر نایەوە و بە بەهانە ئەو پڕۆتۆكۆاڵنەیان بێ وەاڵم هێشتەوە كە لە ئۆسڵۆ ئێمە ئیمزامانكردبوون و شەڕێكی گشتی و سەرتاسەرییان لە دژی ئێمە خستە رۆژەڤەوە و ئەوان لێكەوتەوە، دوایی ساڵەی دوو ئەم شەڕی دەیانوویست وەكو چۆن لە گەریالكانی سریالنكا كرا، وەها هەوڵی لەناوبردنمان بدەن. هێرشی زۆر توندیان كردە سەرمان. بە تەكنۆلۆژییەكی گەورەوە هێرشیان فاشیزانەیان گوشارێكی گەریالكانمان، سەر كردە كورد، لە دژی سیاسەتی گەلەكەمان، خستە سەر گۆشەگیرییەكی و پێدا پەرە قڕكردنیان سیاسەتی

توندیان بەسەر رێبەر ئاپۆدا سەپاند.ئەوانە هەوڵی الوازكردن بە هەموو دەوڵەتی تورك كوردیدا، ئازادیخوازی تەڤگەڕی پاكتاوكردنی و بەرخۆدانیمان بەمەدا لەبەرامبەر ئێمەش ب��ەاڵم كرد، سەرۆكایەتیمان بەرخۆدانییەكی گەورەی كرد، كرد، بەرخۆدانییان شەقامەكاندا لە گەلەكەمان ملیان و نەنواند سەریان كورد سیاسەتمەدارانی

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

12] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[

چاوپێكەوتن

گەریالی ئەمانەدا هەموو گ��ەڵ لە نەكرد، ك��ەچ بەرفراوانی دەستپێكرد، و بەهێز كورد هەڵمەتێكی زۆر ئەنجامی )2012(دا راب��ردو ساڵی لە ئەمەش تا شەمزینانەوە لە هەر بەدەستخست. بەهێزی دێرسیم هەنگاوی زۆر بەهێز و پتەو نران، لە زۆربەی شوێنەكان، پاشەكشەی بە بااڵدەستی و كۆنترۆڵی دەوڵەت كرد و لەجیاتی ئەویش كۆنترۆڵ و بااڵدەستی بە گەریال، پاكتاوبوونی نەك بوو. دروست گەریال پێچەوانەوە لە كوردستاندا داگیركەری دەوڵەتی تورك

لە پەلوپۆ كەوت.

پێش قۆناخە ئ��ەم وای��ك��رد چ��ی پرسیار/ بكەوێت، یان با بڵێین حقیقەتی پێشخستنی

ئەم قۆناخە چییە؟� بەرخۆدانییەكی گەورە لەبناخەی ئەم قۆناخەدایە، ئەم كوردستانیش تری لەبەشەكانی تایبەتی بە بەرخۆدانە پەرەی پێدراوە. لە رۆژئاوای كوردستان

قۆناخی شۆڕشی گەل هاتە ئاراوە، دەوڵەتی تورك ئامادە نەبوو بۆ ئەو قۆناخە، سەریان سوڕما، ئەو هەڵمەتانەی كوردان لە ساڵی )2012(دا لە باكور و رۆژئاوای كوردستان ئەنجامیاندا سیستەمی داگیركەری خستە ناو تەنگەتاوییەوە. لە ئەنجامی ئەوەشدا ئەم قۆناخە كەوتە ڕۆژەڤەوە. بۆیە پێویستە گەلەكەمان نەبوایە، مەزنە بەرخۆدانە ئەو ئەگەر كە بزانێت ئەگەر فیداكاری گەلەكەمان نەبوایە، قۆناخێكی وەها پەسەندی تورك دەوڵەتی رۆژەڤ��ەوە. نەدەكەوتە نەدەكرد، نەك دانوستاندن لە گەڵ رێبەر ئاپۆ، بەڵكو داخستووە، ئاالنمان ئۆج دەفتەری ئێمە دەی��وت بەاڵم ئێمە گەلێك قارەمانمان شەهیدبوون، گەلێك هەڤاڵمان كە لەم شۆڕشەدا بە ئاستی بەڕێوەبەرایەتی و بەڕێوەبەرایەتی ناوەندی گەیشتووە، لەم رێگایەدا شەهید بوون، لە ئەنجامی هەموو ئەمانەدا ئاشكرابوو كە تەڤگەڕی ئازادیخوازی كورد لە باكوری كوردستان لە و ئەمانە دوای ناكرێت. پاكتاو زۆری داری بە كاتێكدا كە لە زیندانەكاندا مانگرتن و بەرخۆدانییەكی گەڵ لە پەیوەندی تورك دەوڵەتی هەبوو، گەورە ئاراوە. رێبەر ئاپۆ دەبەستێت و ئەم قۆناخە دێتە واتا لە پشت ئەم قۆناخەوە، ئەو حەقیقەتانە هەیە.

پرسیار/ هۆكارەكانی جاڕدانی ئەم پەیامە لە نەورۆزدا بۆ چی دەگەڕێننەوە؟

� لەدوای ئەو قۆناخە شاندی بەدەپە چوون و هاتن فكر ئێمەش هات، بۆ نامەمان هەبوو، رۆڵییان و و بۆچوونی گەلێك پارت و الیەنی باشوور، باكور، رۆژه��ەاڵت و رۆژئ��اوای كوردستانمان وەرگرت و لە چوارچێوەی راپۆرت �� نامەیەكدا بە رێبەر ئاپۆمان راگەیاند. لە ئەنجامی ئەمەشدا رێبەر ئاپۆ جاڕنامە دەتوانرێت كرد. پێشكەش نەورۆزی مێژووییەكەی بگوترێ ئەو هەڵوێستەی ئێستاكە بەدی دەكرێت وەكو هەڵوێستێكی نەتەوەییە، بە حەققەت ئێمە دەمانەوێ پرسی كورد بەڕێ و رێبازی سیاسی و دیموكراتییانە كۆتا تا تورك دەوڵەتی ئەگەر بكەین. چارەسەر

سوور بێت، ئێمە بە بڕیارین و هەنگاومان ناوە.چوارچێوەی ئاپۆدا رێبەر ن��ەورۆزی جاڕنامەی لە ئێستا قۆناخەی ئەم خراوەتەڕوو، ئێمە سیاسەتی لە باكوری كوردستان و توركیادا دەستمان پێكردووە كوردستان باكوری بۆ تەنیا پێدەدەین، برەوی و سەرتاسەری دەم��ان��ەوێ بەڵكو نییە، توركیا و كوردستان و هەرێمەكانی رۆژهەاڵتی ناوین و ئاسیای ناوین بگرێتەوە. ئێمە دەڵێین، گەالنی هەرێمەكە بە هەزاران ساڵە لەسەر ئەم خاكە پیرۆزە پێكەوە لەناو ئاشتی و برایەتیدا ژیاون، بەاڵم كەی دەستی دەرەكی و مۆدێرنێتەی سەرمایەداری لە ناوچەكەوە وەردراوە و ئەم دەوڵەت �� نەتەوەیەی خستۆتە ناو هەرێمەكەوە گەالنی و ناكۆكی بە بوون هەرێمەكە جیاوازی و هەرێمەكەیان بەشەڕدا، بەتایبەتیش لەم سەد ساڵەی جیاوازییەكانی پێدرا، ب��رەوی زیاتر ئەمە دواییدا هەرێمەكە چییە، نەتەوەیان زۆر بە كار هێنا و بەكاری سەرەكی بابەتی بە كرد ئایینیان جیاوازی دێنن. و یەهودی و موسوڵمان نموونە بۆ پێكدادانەكان، مەسیحیەتیان كرد بە مژاری پێكدادانەكان، هەروەها جیاوازی مەزهەبی وەكو شیعە و سوننەیان كرد بە

مژاری شەڕ و ناكۆكی. ئەم مەزهەبانە، ئەو ئایین و نەتەوانە بەر لە هاتنی مۆدێرنێتەی سەرمایەداریش هەبوون، بەاڵم شەڕێكی وەها لە ئارادا نەبوو، تەنیا لە ئاستی ئیمپراتۆرەكاندا شەڕ هەبوو، گەالنی هەرێمەكە

لەچوارچێوەی برایەتیدا دەژیان. ئیمراڵی لە موزاكەرەیەی و دیالۆگ ئەو بەپێی لەچوارچێوەی چارەسەری قۆناخی بووە، دروست یەكەم؛ قۆناخی ك��راوە. بەرنامەڕێژ هەنگاودا سێ ئاگربەست رابگەیەنین و بكشێینەوە. بۆچی، چونكە دەوڵەتی تورك دەڵێت هەتا ئێوە نەكشێنەوە ئێمە ناتوانین هەنگاو بنێین و خۆمان لەژێر هەڕەشەیەكدا بكێشنە هێزەكانتان ئێوە پێویستە بۆیە دەبینین، دەرەوەی سنووری توركیا و ئەو كات ئێمە هەنگاوی

چارەسەری دەنێین.لە گەڵ تەواوبوونی كشانەوەی هێزەكانمان، قۆناخی دووەم دێتە ئاراوە، لە قۆناخی دووەمینیشدا دەوڵەت جێبەجێكردنی بە هەڵدەستن تورك حكومەتی و لە ریفۆرمە ئەنجامدانی ئەویش كە ئەركەكانیان ئەو هەموو ئەوەشدا گەڵ لە گشتیدا. دەستوری شەڕ بۆ كە بكشێنەوە ت��ورك دەوڵەتی هێزانەی سەربازی هێزی تایبەت، )تیمی واتا دروستكراون بكرێت گۆڕەپانەكە هتد(، ... ج��اش، تایبەت، ببێت، دروس��ت ئارامی و مەدەنی گۆڕەپانی بە پێویستە ئەو هێزانە یان هەڵبووەشێندرێنەوە یا خود داڕشتنی گرنگتر هەمووی لە بەاڵم بكشێنرێنەوە، توركیایەكی چوارچێوەی لە بنەڕەتییە دەستووری دیموكراتزەبوونێكی توركیا وات��ا دیموكراتی، كورد لە نكۆڵیكردن بكات، ب��ەدی راستەقینە نەمێنێت، دان بە هەبوونی گەلی كورد و ئازادی گەلی گەڵ لە مامەڵەكردن و هەڵوێست بنرێت. ك��ورددا باوەڕییەكانی تری توركیادا ئایین و كەمەنەتەوە و یەكسانی و ئازادی بێت. پێویستە دەستورێك بێت كە سەرجەم كۆمەڵگاكانی توركیا لە باوەش بگرێت، پەیڕەو گوشار بكات، بەدی كۆمەڵگا راستییەكانی

نەكات و یەكسانی هەبێت.بێ ئ���ازادی، فەراهەمبوونی بە خۆیدا لە خ��ۆی بەجێبەجێكردنی واتا دێنێت، گەریال بوونی چەك ئەو خااڵنە قۆناخی دووەم كۆتایی دێت و قۆناخی سێیەم دەستپێدەكات كە ئێمە پێیدەڵێین )قۆناخی پێویستە ئ���ازادی، قۆناخی ب���وون(ەوە. ئاسایی ببورن لەیەك كورد كۆمەڵگای و تورك كۆمەڵگای و لەو چوارچێوەیەدا پرۆژەیەكی ئاشتی هەمیشەیی دابڕێژرێت و ئازادی بەدی بهێنرێت. بەتایبەتیش بە رێبەر ئاپۆشەوە هەموو كەسێك ئازاد ببێت و هیچ گیراوێك لە زیندانەكاندا نەمێنێت. لەم چوارچێوەیەدا قۆناخی بێ چەكبوونی گەریالش بكەوێتە رۆژەڤەوە. كۆنسێپتی چارەسەری بەمشێوەیە داڕێژراوە، لە رۆژی )25( مانگ و لە كۆنفراسێكی رۆژنامەنووسیدا ئەمەم راوێژكاری راگەیەندراوە، ئەو پاش هەر راگەیاند، سەرۆك وەزیری توركیا گوتی هەندێك شتی ئەرێنی هەیە، بەاڵم هەندێكیش لە قەرەیالن تێنەگەیشتووە، گوایە پێویستە بەر لە قۆناخی ئاساییبوون، چەك دابنرێت و ئەگەر چەك هەبێت چۆن ئاسایی بوونەوە دەبێت. هەڵوێستێكی نادروستە و دیارە دەیانەوێت دواجار ناڵێین ئێمە دابنێن، هەڵوێستێكی خۆییانە

یەكەم جارە، كوردێك، سەرۆكێكی كورد )15( ساڵ لە زیندانێكی

دژواری وەكو ئیمراڵی لە گۆشەگیریدا، لە زیندانێكی

سەخت و توندی دەوڵەتێكی داگیركەردا

بێت و سەرەڕای ئەوەش وەكو یەكێك لە سەرۆكە هەرە بەهێزەكانی جیهان هەڵبژێردرێت. گۆڤاری تایم لە هەڵبژاردنی

سااڵنەیدا سەرۆك ئاپۆی لەناو )100( سەرۆكی

خاوەن هێز و كاریگەری جیهاندا هەڵبژاردووە،

رێبەر ئاپۆ كە )15( ساڵە لە زینداندایە و سەرەڕای هەموو هەلومەرجێكی

زیندان و سەرەڕای ئەوەی كە ئێمەی كورد گەلێكی بندەستین، وەكو یەكێك لە سەرۆكە بەهێزەكانی جیهان هەڵدەبژێردرێت.

ئەمە شتێكی زۆر گرنگ و واتادارە

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

13 ] ژماره 29[ ] 2013/5/15 [ ] ساڵی سێیەم [چاوپێكەوتن

لە ئاست ه��او دەبێت دەڵێین دادەنێین، چ��ەك گەڵ ئاسایی بوونەوە، هەندێك هەنگاو بنرێن و لە پێویستە بنرێت، بێچەكبوون قۆناخی گەڵیشیدا ئازادی بەدی بێت و ئەوجا بە ئەنجام بگەن. ئەگەر بەرنامەكە، پێچەوانەی دەبێتە كە شێوەیە بەو نا

جێگای خۆیشی ناگرێت.ئێمە بە ئاراستەی هێڵی سێهەمینی تێكۆشانمانەوە دەچین كە ئەویش بەبناخەگرتنی رێبازی چارەسەری بە لەبەرامبەر ئاشتیانەیە و دیالۆگ و سیاسی كێشەكان و ئێمە متمانەمان بە گەلەكەمان و هێزی خۆمان هانمان دەدات كە هەنگاوی زیاتر هەڵبگرین.

پرسیار/ هەندێك الیەن و كەسایەتی باس لەوە دەكەن كە تەنیا ئێوە هەنگاو دەنێن و دەوڵەتی توركیاش هیچ هەنگاوێكی ئەرێنی

نانێت، ئاخۆ ئەمە چەندە راستە؟� دوای راگەیاندنی وادەی كشانەوەی گەریال هەندێك باس و مژار كەوتوونەتە رۆژەڤەوە گفتوگۆ دەكرێن، پێشتر پێیان دەوتین بڕۆنە دەرەوەی سنووری توركیا، ئێمە پرسەكان چارەسەر دەكەین. ئەمە ماوەی )6( ساڵە قسە لەسەر ئەمە دەكەین. لە قۆناخی ئۆسڵۆدا یەكێكبوو لە خاڵە سەرەكییەكانی گفتوگۆكان، بەاڵم ئێمەش دەمانووت دەبێت هەنگاوەكان دووالیەنە بن و ئێوە هەندێك هەنگاو بنێن، ئێمەش هەندێك هەنگاو دەنێین، بەاڵم ئێستاكە رێبەر ئاپۆ دەستپێشخەری خۆی بەكارهێنا و وتی مادەم ئێوە وادەڵێن، فەرموون لە پێناو بەرقەراركردنی زەمینەی رێ و رێبازی ئاشتی و دیموكراتیانە چارەسەركردنی پرسی كورددا ئێمە دەكشێینەوە و ئێوەش ئەركەكانتان جِێبەجێ بكەن.گەریال كشانەوەی قۆناخی كە رامانگەیاند ئێمە ئەوانیش پێدەكات. دەس��ت گواڵنەوە )8(ی لە پێش و پاش خۆیان خواستی بەپێی دەیانەوێت بەو شێوەیە شیرۆڤەی و بكەن قۆناخەكە بە سێ بكەن و دەشڵێن ئەو هێزە چەكدارە دەكشێتەوە و دەچێت بۆ قەندیل وەكو هەڕەشەیەكە لەسەر ئێمە، بكەین دروست بنەڕەتی دەستوری دەتوانین چۆن كە واتە ئێوە دەتانەوێت تەسلیمییەت بێتە ئاراوە. ئەمە چییە، هەندێك ویژدانتان هەبێت، ئەمە ئەقڵی خۆ بە هەژموونگەرایی و دەسەاڵتدار بینینە. باشە بەاڵم نییە، هەڕەشە هەیە هێزت هەزار تۆ )700( كورد چەند هەزار گەریالی هەیە و ئەوە لە توركیا نییە، راست ئەمە هەڕەشەیە؟ تۆ بۆ دەردەك��ەون بە بكەن شتانە ئەم دەیانەوێت لەسەرەتاوە هەر بەهانە، بەپێچەوانەوە ئێمە لە سنوور دەردەكەوین، با گۆڕەپان و دۆخەكە ئارام بێت و ببێتە گۆڕەپانێكی مەدەنی، لەسەر ئەو بناخەیە پرسی كورد چارەسەر بكەن كە پرسێكی سەد ساڵە و بنەڕەتی و جددیە بۆ توركیا و هەرێمەكە و پێویستی بە هەڵوێستی جددی الیەنی و كەس هەندێك سەرەتاوە لە هەر هەیە، نابەرپرسیار هەڵوێستی ناجدیان هەیە و بەردەوامن. چوارچێوەیەكدا لە ئێمە كە كاتێكدایە لە ئەمە جێبەجێ پێویستییەكانی و دادەنێین پرۆژەیەك دەكەین و خوازیاریشین الیەنی بەرامبەریش بە هەمان

شێوە ئەركەكانی سەرشانیان جێبەجێ بكەن.

پرسیار/ لە ئێستا تا چەندە كۆمەڵگەی كورد ئامادە هەمیشەیی ئاشتیەكی بۆ تورك و زەمینەیە ئ��ەم ئایا بڵێین با ی��ان ك��راون،

خۆلقاوە؟� )%82(ی كوردان بڕوایان بە رێبەر ئاپۆیە. وەكو لە راپرسییەك راب��ردوودا ماوەیەی لەم ئاشكرایە بوو، تر بەشێوەیەكی پێشتر ئەنجامدرا، توركیا لە )%67( زیاتر ئێستاكە بەاڵم بوو، زۆر دژبەری خ��وازی��اری چ��ارەس��ەری پرسی ك��وردن، ك��ورد بە رێژەیەكی زۆر ئەم خواستەی هەیە، بەڕێژەی )%82(دێننە ئاپۆ رێبەر بە خۆیان ب��اوەڕی ك��وردان ی زمان، ئەنجامی ئەو راپرسیانە دەریدەخات كە گەلی توركیش خوازیاری چارەسەری سیاسییانەی پرسی كوردن و كوردیش لەپێناوی ئەو رێبازەی چارەسەریدا تێدەكۆشێت. ئێمەش بڕوامان هەر وایە. ئێمە زیاتر دەمانەوێ لەسەر هێزی كۆمەڵگای كورد و تورك و الیەنگرانی ئاشتی و دیموكراتی ئەم قۆناخە بەرەو

پێشەوە بچێت.هەر لەم ماوەیەدا كۆنسەی پەرلەمانی ئەوروپا بڕیارێكی دەركرد كە پەكەكە رێكخستنێكی تیرۆر نییە، هاوكات گۆڤاری تایم لە چوارچێوەی هەڵبژاردنی سااڵنەیدا، بەڕێز ئۆج ئاالنی وەكو یەكێك لە )100( كەسایەتی بەڕێوەبەرایەتی و هەڵبژارد جیهان بەكاریگەری ئەمریكاش پشتیوانی خۆی بۆ بڕیاری )25(ی نیسان )واتا بڕیاری كشانەوەی هێزەكانی گەریال( راگەیاند،

ئەمانە پێویستە چۆن لێكبدرێنەوە؟.یەكەم جارە، كوردێك، سەرۆكێكی كورد )15( ساڵ لە زیندانێكی دژواری وەكو ئیمراڵی لە گۆشەگیریدا، لە زیندانێكی سەخت و توندی دەوڵەتێكی داگیركەردا بێت و سەرەڕای ئەوەش وەكو یەكێك لە سەرۆكە گۆڤاری هەڵبژێردرێت. جیهان بەهێزەكانی هەرە ئاپۆی س��ەرۆك سااڵنەیدا هەڵبژاردنی لە تایم كاریگەری و هێز خ��اوەن سەرۆكی )100( لەناو ساڵە )15( كە ئاپۆ رێبەر هەڵبژاردووە، جیهاندا هەلومەرجێكی هەموو س��ەرەڕای و زینداندایە لە زیندان و سەرەڕای ئەوەی كە ئێمەی كورد گەلێكی بەهێزەكانی سەرۆكە لە یەكێك وەكو بندەستین، جیهان هەڵدەبژێردرێت. ئەمە شتێكی زۆر گرنگ و تایبەتمەندییەكانی هەموو شتێك لە بەر وات��ادارە. سەرۆك و خەبات و رێ و هێڵی راستی تێكۆشانی قارەمانێتی رێبەرمان، فیداكاری و پەیوەستداری و و گەریال بەرخۆدانی و پەیوەستداری گەلەكەمان، ئەو داستانانەی بەخوێنی قارەمانەكان وەبەرهاتووە و ئەو تێكۆشانە بێ وێنەیەی تەڤگەڕی ئازادیخوازی سەركەوتنە ئ��ەو بناخەی ئەمانە هەموو ك��ورد، لە گەلەكەمان بۆ ئەمە هەمانكاتدا لە پێكدێنێت. رووی پەیوەستداری بە رێبەرەكەیەوە سەركەوتنێكی لە وەك��و ه��ەر بەهێزە. ئەنجامێكی و گ��ەورەی��ە كۆنفرانسە رۆژنامەنووسییەكەشدا ئاماژەم پێكردبوو و لە رێگەی ئێوەشەوە جارێكی تر لە ناخی دڵمەوە پیرۆزبایی لە سەرۆك ئاپۆ و لە سەرجەم هەڤااڵن و

گەلەكەمان دەكەم.

پ��رس��ی��ار/ ل���ەم ق���ۆن���اخ���ەدا رۆڵ����ی ه��ێ��زە

ئەو ی��ان دەبینن، چ��ۆن نێودەوڵەتیەكان ئەم سەركەوتنی لەپێناو پێویستە هێزانە قۆناخە چی بكەن و ئەرك و بەرپرسیاریەتی

ئەوان لەبەرامبەر بەم قۆناخە چییە؟هەرێمییە، پرسێكی ئەوەی هێندە كورد پرسی �پرسێكی نێو نەتەوەییە و رۆڵی هێزە نێو دەوڵەتییەكان و بەتایبەتیش رۆڵی ئەوروپا لەم پرسەدا هەیە. ئەوان و سیاسەتی ئەوان بوونەتە هۆكار و زەمینەی پرسی چوارپارچەیی كوردستان. لە چارەسەرنەبوونی پرسی بەرپرسیارێتی تێیدا ئەوانیش سیاسەتی كوردیشدا لەو زۆری ئازارێكی و ئێش ك��ورد گەلی دەبێت.

پێشتریش چەندین جار مژاری كۆنفرانس ــ كۆنگرەی نەتەوەیی

خراوەتە رۆژەڤەوە و قسە و باسێكی زۆرمان لەسەر كرد، بەاڵم لەو سەردەمەدا

بەدی نەدەهات و هەندێك هەلومەرجی هەرێمی شیاو نەبوو، لە هەندێك بەشی

كوردستان شەڕ هەبوو، بۆ ئەوەش دەرفەتێكی

وەها لەبەردەستدا نەبوو، هەندێك هێز باری سیاسی و مەترسی نەتەوەییان لەبەرچاو

نەدەگرت ئەمەش هۆكاری سەرەكی بوو، بەاڵم ئێستاكە دەرفەتێك

لەبەردەستدایە، هەلێكی ئاشتی لەبەردەستدایە كە ئەگەرچی نەتوانرێت باس لە ماییندەییشی بكرێت، دەشێ لە رۆژئاوا شەڕی پاراستن بەردەوام بێت،

بەاڵم بەگشتی ئاگربەست و ئاشتییەك لە ئارادایە و دەرفەتێكی گەورەی

كۆبوونەوەی كوردانی هەر چوارپارچەی كوردستان لە

ئارادایە

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

14] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[

چاوپێكەوتن

سیاسەتە ناڕەوایانەی ئەو هێزانە چەشت و رووبەڕووی زیانێكی و بووەوە ئەنفال و كۆمەڵكوژی تراژێدیا، زۆری پێگەیشت، بەاڵم گەلی كورد بەرخۆدانییەكی لە گەلەكەمان ئەمڕۆ نەبوو، ملكەچ و كرد مەزنی باشوری كوردستان خاوەنی دەستكەوت و حكومەتە، لە رۆژئاوای كوردستان شۆڕش و قۆناخی ئازادبوون هەیە، لە باكوری كوردستان ئەنجام و ئاستێكی زۆری بەردەوامە. ئێستا تا شۆڕشەی لەو بەدەستهێناوە گەلەكەمان ئەمڕۆ كوردستانیش رۆژه��ەاڵت��ی لە گ��ەورەدای��ە، بەدواداچوونێكی و ئامادەكاری لە و كاریگەربوون كوردستاندا هەرچوارپارچەی لە زیندان، لە هەیە، بەرخۆدان نییە، ملكەچبوون

شەقامەكان و چیاكان بەرخۆدان هەیە.گەلی كورد لە هەرێمی رۆژهەاڵتی ناویندا هێزێكە و لە هاوسەنگییەكانیشدا هێزێكە. چیتر گەلەكەمان ئەو پێگەی بێ ناسنامەییە پەسەند ناكات، چونكە ئەویش یەكێكە لە گەالنی هەرێمەكە. لە هەرێمەكەدا گەلی كورد، فارس، عەرەب، تورك، ئەرمەنی، ئاسوری و خاوەن خەڵكی تەنانەت هەن، ئازەری و سوریانی باوەڕی جیاجیا لەم هەرێمەدا دەژین، گەلی كوردیش دێرینترین گەلی ناوچەكەیە، بۆچی نكۆڵی لێبكرێت، بە بۆیە بێت. ئەو سیاسەتە كۆتایی پێ پێویستە سیاسەتەی ئەو بۆ بەسە دەڵێین ئەوروپا واڵتانی

تا ئێستا پەیڕەوتان كرد لە دژی گەالنی هەرێمەكە و بەتایبەتیش لە دژی گەلی كورد. پێویستە نەبن ئێمە كە چارەسەری پ��رۆژەی لەبەردەم ڕێگر بە بۆ ئێمەیە بانگەوازی ئەمەش پێكردووە. دەستمان ئەوروپا، بۆ هێزە هەرێمییەكان و هەموو هێزە نێو دەوڵەتییەكانیش، بەپێچەوانەوە پێویستە بە هەموو هێزێكیانەوە پشتیوانی لەم قۆناخە بكەن بە ئەوروپا،

ئەمریكا و روسیاشەوە.پشتیوانی و لێدوانیاندا ئەمریكاش و ئ��ەوروپ��ا نییە، بەس زارەكییان لێدوانی راگەیاند، خۆیانیان بە پێویستمان دەكەین، كرداریان تەماشای ئێمە كرداریكردنی بە پێویستمان نییە، لێدانیان چەپڵە

لێدوانەكانیانە.كە كرد پەسەند راپۆرتێكیان دواییانەدا لەم هەر پەكەكە تیرۆریست نییە، چاالكگەرە )ئەكتیڤیستە(، بەالی ئێمەوە ئەمە بەس نییە، بەڵكو پێویستە لە كە كاتێكدایە لە ئەمە دەریبخات. تیرۆر لیستی لە گەورەیە زۆر ناڕەواتییەكی تیرۆرە لیستی ئەو تێكۆشانی ئازادی گەلی كورد دەكرێت، لە چ الیەكی دنیا تەڤگەڕێك بە میلیۆنان الیەنگر و دڵسۆزی هەبێت و لەپێناو مافە سرووشتییەكانیدا تێبكۆشێت و بخرێتە لیستی تیرۆرەوە؟. شتێكی وەها نییە، ئێمە لە دژی تیرۆری دەوڵەتان بەرخۆدانی دەكەین نەك تیرۆرین،

كۆمەڵكوژییانەی هەموو ئەو راوەستاندنی بۆ ئێمە لە دژی گەلەكەمان دەكرێ و بۆ راگرتنی قڕكردنی هەمەالیەنەی گەلەكەمان هاتووینەتە مەیدان، پەكەكە هەبوونی مسۆگەركردنی بۆ دەركەوتووە، ئەوە بۆ ئەوەش بۆ دەركەوتووە. كوردستان و كورد گەلی تەنیا باسكردنی لە راپۆرتێكدا بەس نییە و پێویستە

پەكەكە لەو لیستە دەربخرێت.

پرسیار/ هەروەكو دەزانرێت بەدەستپێكردنی ئەم قۆناخە لە پاریس سێ ژنە تێكۆشەر و لەیال كورد"سەكینەجانسز، سیاسەتمەداری شایلەمەز و فیدان دۆغان"، تیرۆركران، بەاڵم لەالیەن تیرۆرە ئەو بكەرانی ئێستا هەتا ئەمە ئایا ن��ەك��راون، ئاشكرا ف��ەرەن��س��اوە واڵتانی و فەرەنسا س��ەر ناخاتە گ��ۆم��ان

ئەوروپا لەپێشگریكردنی قۆناخەكە؟� هەندێك شك و گومانمان لە هەڵوێستەكانیان هەیە، كۆمەڵكوژییەكە پاریس، كۆمەڵكوژی نموونە بۆ بە شاراوەیی و شتێكی روویدا پاریس ناوەندی لە نامێنێتەوە، كۆنترۆڵی پۆلیس هەیە، بەاڵم هەر لەو تەڤگەڕی میلیتانی و هێژا هەڤاڵی سێ ناوەندەدا )سارا بەتایبەتیش كۆمەڵكوژكران، ژن ئ��ازادی لە ساڵە )37( كە هەڤاڵێكە جانسز( ساكینە ��

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

15 ] ژماره 29[ ] 2013/5/15 [ ] ساڵی سێیەم [چاوپێكەوتن

شۆڕشگێڕی خەباتی بە دەستی خۆیەوە گەنجێتی لە و سیاسی گۆڕەپانی لە زیندان، لە ك��ردووە، دنیادا لە ك��ردووە، خەباتی و تێكۆشاوە چیاكان ئامانج. بە كرا وەها ژنێكی وا دەگمەنن، نموونەی هەروەها هەڤاڵ )رۆژبین �� فیدان دۆغان( كە لە بواری دیبلۆماسیدا كەسایەتییەكی پێشەنگ و پێگەیشتوو بوو، هەڤاڵ )رۆناهی �� لەیال شایلەمەز( میلیتانێكی كرانە پاریسدا لەناوجەرگەی ئەمانە بوو، بڕیار بە ئامانج و شەهید كران. ئەی باشە ئەمانە بۆچی روو دەوڵەتی ئەی دەكەین، بانگەوازی لێرەوە دەدەن. ئەم بۆچی ئێوە ئەوروپا یەكێتی ئەی فەرەنسا، بۆچی ك��ردی، كێ ئەمە ناكەن، ئاشكرا رووداوە كردی، بۆچی ئەم مرۆڤانە كران بە ئامانج، هۆكاری چی بوو. تا ئەمانە ئاشكرا نەبن، شك و گومانمان ئێمە الناچێت. ئەوروپا یەكێتی و فەرەنسا لەسەر بە دوو قسەی خۆش و چەپڵەكانیان ناخەڵەتێین. دروستبوونی لە رۆڵتان دانەمێنێت، دڵی كەس با و هەیە ویژدانتان ئێوە ئەگەر هەیە، پرسەدا ئەم كرداری پشتگیری فەرموون ئاشتیخوازن، بەڕاستی ئەم قۆناخی چارەسەرییە بكەن. رێگە بە حەشاردان هەڵوێستیان مەدەن. رووداوان��ە ئەو شاردنەوەی و بەس بەاڵم ئەرێنییە، نییە، خراپ راپۆرتەكەدا لە نییە و ئەو هەڵوێستەیان كەمە، دەمانەوێت ئەوانیش بە و بكەن بەرپرسیارێتییەكانیان لە خاوەنداری

ئەركی خۆیان هەڵسن.

پرسیار/ هەندێك الیەن وا بۆ ئەم قۆناخە دەچن كە بەپێخستنی گڵۆپی سەۆز لەالیەن و ناوە هەنگاوتان ئێوە دەرەكییەوە هێزی دەتانەوێت، شەڕەكەتان بگۆازنەوە بۆ ئێران

و سوریا، ئێوە ئەمە چۆن هەڵدەسەنگێنن؟� ئامانجمان گواستنەوەی شەڕ نییە لە توركیاوە بۆ ئێران و سوریا. ئەوڕۆكە لەسەر بناخەی كاریگەری ناكۆكییەكان رۆژئاوا، بەتایبەتی دەرەوە دەستی و لە گەورە بەوهۆیەوە شەڕێكی قووڵبوونەتەوە، زۆر هەرێمەكەدا هەیە و ئەو شەڕەش گەالنی هەرێمەكەی قۆناخێكی دەستپێكی ئێمە بۆیە ك��ردووە. هیالك نوێمان راگەیاند كە ئەویش چارەسەركردنی پرسەكانە لەسەر بناخەی سیاسەت و دیالۆگ و ئاشتیانە نەك بە چەك و شەڕ. دەمانەوێ دەست بە سەردەمێكی نوێ بكەین، توركیایەكی نوێ، رۆژهەاڵتی ناوێنێكی نوێ. ئەمەش دروشمی ئێمەیە و ستراتیژیە بۆ ئێمە، ئامانجمان ئەوە نییە شەڕ لە توركیا رابگرین و روو بكەین. تر واڵتێكی هەر یان سوریا یان ئێران لە بەپێچەوانەوە دەمانەوێت لە سەرتاسەری كوردستان قۆناخی ن��وێ، قۆناخی هەرێمەكەدا هەموو لە و ئێمە ببێت. بااڵ پرسەكان ئاشتیانەی چارەسەری رووی بانگەوازییمان ئاراستەی گەالنی هەرێمەكەیە و دەڵێین با چیتر خۆیان پرس و گرفتەكانی خۆیان پرسەكانیش چارەسەركردنی و بكەن چارەسەر لەسەر بناخەی رێ و رێبازی ئاشتی و دیالۆگ بێت. بهێنرێت، كێشەكان و گێرە بە كۆتایی پێویستە كۆتایی بە تەڵەكەبازییەكان بهێنرێت و كێشەكان بە

دیالۆگ چارەسەر بكرێت. ئێمە كە چارەسەرییە قۆناخی راستینەی ئەمە

قۆناخەشدا ئەم لەبناخەی پێكردووە، دەستمان ئەم هەیە. ئایدیۆلۆژی و فەلسەفە پرەنسیپ، قۆناخی ئاشتییە شتێكی رێكەوت نییە، دەمانەوێ لە لەو چوارچێوەیەدا سەرتاسەری كوردستان هەبێت، گۆڕانكارییەكی ناوین رۆژهەاڵتی بۆ سیاسەتمان گەورەی بەسەردا نەهاتووە، دەشێ لە ڕووی برەودان شێوازی دیموكراسی، رێبازی و رێ ئاشتی، بە لە بەاڵم هەبێت، گۆڕانكاری هەندێك تێكۆشاندا سیاسەتمان نییە. بنەڕەتی گۆڕانێكی بناخەدا بناخەی لەسەر و ب��ووە ئاشتیانە سیاسەتێكی پتەوكردنی ئەو رێبازە سیاسییە شەڕ و تێكۆشانمان كردووە، ئێمە بەمە دەڵێین هێڵی سێهەمین، هێڵی پێكەوەژیانی ئاشتی، برایەتی، هێڵی سێهەمینیش

دیموكراتییانەی گەالنە، هێڵی ئازادییە.

لە پرسیار/ ئاخۆ ئەم قۆناخەی ئاشتیە كە كاریگەرییەكی پێكردووە، دەستی توركیا

لەسەر رۆژهەاڵتی كوردستانیش دەبێت؟� رۆژهەاڵتی كوردستان زیاترین پێویستی بە یەكێتی ناوخۆ هەیە. لێرەوە ساڵوی خۆم ئاراستەی گەلەكەمان لەو گەلەكەمان دەك��ەم، كوردستان رۆژهەاڵتی لە لەسەرە، زۆری ئەركێكی كوردستاندا بەشەی پێویستە زۆر بەباشی چاودێری ئەم قۆناخە بكەن و بیناسن، لەناوخۆیاندا رێكخستنی خۆیان بەهێز بكەن، برەو بە خەبات و تێكۆشانی سیاسی و كۆمەاڵیەتی تری بەشەكانی ب��ۆ چ��ۆن قۆناخە ئ��ەم ب���دەن. كوردستان قۆناخێكی ژیانی و گرنگە، بۆ رۆژهەاڵتی كە هێزانەی ئەو پێویستە، یەكێتی كوردستانیش لەو بەشەی كوردستاندا بەخۆیان دەڵێن واڵتپارێز و لەنێوان و كۆببنەوە دیموكراتین، و نیشتمانپەروەر پێویستە ئەمڕۆ بكەن. دروس��ت یەكێتی خۆیاندا لەناوخۆیاندا كوردستان بەشێكی هەموو لەسەر یەكێتی دروست بكەن، سەرەتا یەكێتی هێز و دام و دەزگاكان و پاشانیش هەنگاو بۆ یەكێتی نەتەوەیی بنێن. بەتایبەتیش لە رۆژهەاڵتی كوردستان خەباتی لە دەبینین، و شیاو گونجاو كۆمەاڵیەتی سیاسی، سەردەمێكی وەهادا پێویستە گەلی كورد سەربەخۆ هەڵبسوڕێت، خۆی ئیرادەی بە كورد گەلی بێت، بەڵكو دەرەوە، ئاراستەگیری و ئیشارەت بە نەك بە هێزی خۆی لەسەر خۆی بێت، خۆی نەخاتە بەر خزمەتی هیچ كەسێك، خزمەتی خۆی بكات، ئەمەش پێویستە. كوردستان رۆژهەاڵتی بۆ بەتایبەتیش لەم لە رۆژهەاڵتی كوردستان هیوادارین گەلەكەمان قۆناخەدا زیاتر بتوانێت رۆڵی خۆی بگێڕێت و وەاڵمی

قۆناخ بداتەوە.

پرسیار/ بەدەستپێكردنی ئەم قۆناخە، ئاخۆ هێڵی تێكۆشانی كورد لە سوریا گۆڕانكاری بە

خۆیەوە دەبینێت؟� گۆڕانكارییەكان هێڵی بناخەیی تێكۆشان ناگۆڕێت. بەالی بۆیە گەلێرین. و هەرێمی تەڤگەڕێكی ئێمە سوریادا گۆڕانكارییەكانی لەناو پێویستە ئێمەوە هێڵی تێكۆشانی كورد نەگۆڕدرێت و برەو بە رێبازی رۆژهەاڵتی لە نموونە بۆ ب��دات. خۆی تێكۆشانی قۆناخەی ئ��ارادای��ە لە قۆناخەی ئەو كوردستان

و راگەیەندراوە پەژاكەوە الیەن لە كە ئاگربەستە، بەالی ئێمەوە پێویستە ئەو ئاگربەستە بەردەوام بێت، نەوەك لە هەندێ شوێن ئاشتی و لە هەندێ شوێن لە هەموو شوێنێك ئێمە دەمانەوێت نەخێر، شەڕ، پرسی كورد بە رێگای ئاشتی و دیالۆگ چارەسەر كەسێك هەر سەر بكرێتە هێرش هەڵبەتە ببێت. ناچارە خۆی بپارێزێت و ئەمەش مافی خۆیانە، بەاڵم بەڕێگەی پرسەكان شێوەیەك هەموو بە پێویستە

ئەم قۆناخەی كە رامانگەیاندووە كۆتاییەك نییە، سەرەتای قۆناخێكی نوێی تێكۆشانە، سەرەتای بەرزكردنەوەی هەڵمەتی رزگاری دیموكراتی و ئاواكردنی ژیانی ئازادە،

ئەگەر گەلەكەمان بەشێوەیەكی سیاسی لە ناوخۆ و دەرەوەی واڵت تێكۆشانێكی جددی بدات و رای گشتی

دروست ببێت، ئەوا رای گشتی دەتوانێت گوشار بخاتە سەر سیستەمی داگیركەری كە پێشتر ئێمە بەشەڕ و تێكۆشان

ئەو سیستەمەمان پووچەڵ كردووە، ئەگەر ئەمڕۆش بە سیاسەت

ناوزڕاوی بكەین و ئیرادەی خۆمان دەرخەینەڕوو،

ئەوا بە ئەنجام دەگەین، ئەمەش تەنیا بۆ گەلی كورد نییە، بەڵكو بۆ

سەرجەم گەالنی توركیایە، لەو چوارچێوەیەدا

ئێمە دەتوانین لە گەڵ الیەنگرانی چارەسەری دیموكراتی، ئاشتیخوازان هاوبەشییەك دروست

بكەین، چونكە ئەوانیش هێزێكن

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

16] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[

چاوپێكەوتن

سیاسەت و دیالۆگ چارەسەر بكرێت، لەم روانگەیەوە لە قۆناخی نوێشدا سیاسەت و هێڵی سێیەمینمان

بەردەوام دەبێت.

پرسیار/ لە پەیامەكەی رێبەر ئۆج ئاالنیشدا جەوهەری ئ��ی��دارەی بە ئێمە كە ه��ات��ووە خۆمان و بیرو باوەڕمان بە ئاشتی هەنگاو هەنگاوەدا لەم ئاكەپە ئاخۆ بەاڵم دەنین،

جددیە و لەدڵەوە لە گەڵ ئاشتیە یان نا؟� ئێمە ئەم قۆناخە لەسەر هێزی خۆمان و گەلەكەمان پێشدەخەین، زۆر كەس پرسیارمان لێدەكەن كە ئێمە پێیان ئێمەش نا، یاخود دەكەین ئاكەپە بە بڕوا نییە، كردن بڕوا مەسەلەی مەسەلەكە كە دەڵێین گرنگ، ئاستێكی گەیشتۆتە تێكۆشانمان دەڵێین سیاسی چارەسەری پەیامی ئاكەپەش حكومەتی دەدات، لە دانیشتن و موزاكەرەكانیاندا لە گەڵ رێبەر ئاپۆ هەندێك بەڵێن و پەیمانیان داوە و چوارچێوەیەك دەستنیشان كراوە، ئێمەش لەو چوارچێوەیەدا هەنگاو دەنێین، بڕیاری كشانەوەی هێزەكانمان راگەیاند، لە

ئێستاوە ناتوانین بڵێین سبەینێ دەوڵەتی تورك تا بەڵێن ئەو حەرفی و رێكوپێك بەشێوەیەی چەند و پەیمانانەی خۆی جێبەجێ دەكات. سەرنج بدەن لە هەندێ شت دەكەن، ماوەی چەند رۆژێكە باس بۆیە ناتوانرێت بە مسۆگەری قسەی لەسەر بكرێت، بەاڵم ئێمە هیوامان بە گەلەكەمان و بە گەلی توركیا هەیە، چونكە زۆربەی گەالنی توركیاش هیوایان بە هەیە. پرسەكە سیاسییانەی و ئاشتی چارەسەری لەسەرووی هەمووشیانەوە ئێمە هێزمان هەیە، ئەگەر پتەو و بەهێز تێكۆشانمان نوێدا قۆناخی لە بێتو بكەین، بڕوامان هەیە كە سەركەوتن بەدەستبهێنین.

تەنیا بە تێكۆشان دەتوانرێت بە ئەنجام بگات. نییە، كۆتاییەك رامانگەیاندووە كە قۆناخەی ئەم سەرەتای تێكۆشانە، نوێی قۆناخێكی سەرەتای بەرزكردنەوەی هەڵمەتی رزگاری دیموكراتی و ئاواكردنی ژیانی ئازادە، ئەگەر گەلەكەمان بەشێوەیەكی سیاسی لە ناوخۆ و دەرەوەی واڵت تێكۆشانێكی جددی بدات و رای گشتی دروست ببێت، ئەوا رای گشتی دەتوانێت گوشار بخاتە سەر سیستەمی داگیركەری كە پێشتر ئێمە بەشەڕ و تێكۆشان ئەو سیستەمەمان پووچەڵ كردووە، ئەگەر ئەمڕۆش بە سیاسەت ناوزڕاوی بكەین ئەنجام بە ئەوا دەرخەینەڕوو، خۆمان ئیرادەی و دەگەین، ئەمەش تەنیا بۆ گەلی كورد نییە، بەڵكو چوارچێوەیەدا لەو توركیایە، گەالنی سەرجەم بۆ چارەسەری الیەنگرانی گ��ەڵ لە دەتوانین ئێمە دروست هاوبەشییەك ئاشتیخوازان دیموكراتی، بكەین، چونكە ئەوانیش هێزێكن. هەروەها دەتوانین چونكە گەڕ، بخەینە واڵتیش دەرەوەی كوردانی ئەوانیش هێزێكی گرنگن. واتا پێویستە ئێمە هەموو هەڵمەتێكی بە دەست گەڕ، بخەینە خۆمان هێزی دەنێین، وەال چەكداری ش��ەڕی بكەین، سیاسی هێزی چەكداری لە باكوری كوردستان دەكێشینەوە سیاسی ج��ددی زۆر هەڵمەتێكی ب��ە دەس��ت و توێژەكانی و چین سەرجەم پێویستە دەكەین. گەنجان، ژنان، تەڤگەڕەكانی و رێكخراو كۆمەڵگا، رێكخراوەكانی كۆمەڵگای مەدەنی و رێكخراو و دام و دەزگا مەدەنییەكانی تر بەمشێوەیە هەڵسەنگاندنی بۆ بكەن. ئێستا كات كاتی بەرزكردنەوەی تێكۆشانی سیاسی و دیموكراتیە، تێكۆشانی كۆمەڵگەییە، بۆ ئەم سازبكرێت، كۆنفرانسێك دەمانەوێت ئەوەش كۆنفرانسەش وەكو بناخەی بەرزكردنەوەی تێكۆشانی

سەردەم بێت.

ئ��ەوە گومانی و ب��اس ج��ار زۆر پ��رس��ی��ار/ هەیە كە ئاكەپە یان ئەم قۆناخە لەوانەیە ئەو و ب��ك��ات پاشەكشێ ی��ا راوەس��ت��ێ��ن��ێ نەهێنێ، پێكی ئەستۆی دەكەوێتە شتانەی ئاكەپە تا چ رادەی��ەك دەتوانێ ئەم شتانە

بكات و ئەم قۆناخە راوەستێنێ؟� ئاكەپە تا ئێستا شتێكی ئەوتۆی نەكردووە، تەنیا ناوبژیوان هەن و سەردانی سەرۆك دەكەن و پەیوەندی هەیە. ئێمە ئەمە بە بچوك نابینین و وەك هەنگاوی گروپی هەروەها دەزانین. باشی بە دەسپێكیش زانایان و رۆشنبیران دروست بوون و لە سەر ژمارە كۆمەڵگا گشتی نوێنەری بتوانن كە كەسیەكان و

گشتیدا لە ب��ەاڵم هەیە، لێیان رەخنەمان بكەن پەرلەمانتار گروپێك باشە. هەنگاوێكی ئەمەش لە سەر ئەوەی بۆ كران دەستنیشان پەرلەمان لە كاروباری ئەم قۆناخە راوەستن و بەدوادواچوون بۆ بابەتەكان بكەن. سەرەڕای ئەوە كە ئەمانە بە باش دەزانین، بەاڵم وەك وتم ئەمانە تەنها بەس نییە و پێویستی بە هەنگاوی گەورەتر هەیە. پێویستە لە كاتی پاشەكشێی گەریالدا هیچ ئاستەنگیەك نەیەتە لە و نەبێ دروست و... بۆسەدانان ئ��اراوە. شەڕ، كێشە ئەگەر نەبێ. كێشەیەك پاراستنەوە الیەن و رادەوەستێنین قۆناخە ئەم ئێمە بێ، دروس��ت ئاكەپە بە كار دێنین. ئەگەر پاراستنی رەوا مافی هەڵە بە و ببینێ دەرفەتێك وەك پاشەكشێ ئەم بەكار بێنێ، ئەو شوێنانەی گەریال بەری دەدەن بە چەتە و هێزی دیكە پڕی بكاتەوە، سەد و بەنداوەكان بگۆڕێ، كوردستان جوگرافیای و بكات ب��ەردەوام ئاسەوارە مێژووییەكانمان تااڵن بكات، لە سەر هەر هێزی و بكات دروست رێگا كوردستان شاخێكی سەربازی تێدا جێگیر بكات، ئێمە ئیزنی شتی وەها نادەین و پێویستە بیر لە شتێكی وەها نەكەنەوە. ئوپەراسیۆن و شەڕ بۆ كە هێزەی ئەو هەروەها لە هەنگاو بە هەنگاو پێویستە كوردستانن، لە كوردستان بیانكێشێتەوە و تەنیا هێزی ئاسایش و مەفرەزە ئاساییەكان بمێننەوە. ئەگەر ئەمانەی كرد ئەم قۆناخە بەرەو پێش دەچێ، بەاڵم تەنیا الیەنێك پاشەكشە بكات و ئەوەی دیكە جێگای پڕ بكاتەو وەها نابێ و قۆناخەكە تێك دەچێ. ئەگەر ئاكەپە دەیەوێ ئەم قۆناخە بەرەو پێش بچێ و راستگۆیە، پێویستە ئەم شتە پراتیكیانە جێبەجێ بكات. هەروەها زەخت و گۆشار لە سەر كۆمەلگا بە گشتی الچێ. نە تەنیا هی كورد، بەڵكو كۆمەڵگای توركیاش و هەر كەس بتوانێ بە ئازادی فكر و رامانی خۆی بڵێ و لە الیەن دروس رێگرییەك هیچ و...، ئەتنیكی و كەلتوری نەبێ. ئەم قۆناخە، هەنگاوێكی مێژووییە و ئاكەپە بەرامبەر بە تاقیكردنەوەیەكی مێژووییە و وەك دەڵێن تۆپ لە گۆڕەپانی ئاكەپەدایە. ئێمە بۆ قۆناخی یەكەم

هەنگاوی خۆمان نا، ئەم جارە چاوەڕوانین.پرسیار/ هەندێ كەسایەتی لە توركیا هەن بە بكەوێ، سەر قۆناخە ئەم نایانەوێ كە لەگەڵ جەهەپە و مەهەپە پارتی تایبەت ئەم قۆناخەدا نین، ئەمانە چ كارێگەریەكیان

لە سەر ئەم قۆناخە دەبێ؟� هەر وەك دەزانین مەهەپە پارتیەكی نژادپەرەستە و كردووە رێكخستن بنەمایە خۆی ئەم لە سەر و چەمكی سەرەكی و ئایدیۆلۆژی ئەو ئەوەیە. ئەگەر یەكێتی گەالن و ئاشتی بەدی بێت و ناكۆكی نێوان گەالن نەمێنێ، پارتی مەهەپەش تەواو دەبێ و بناخە و ئەساسی هەڵدەوەشێت. مەهەپە لە سەر بنەمای نكۆڵیكردنی گەالنی توركیا، قەدەخەكردنی رامان و فكر و بیرۆكەییەكی تەسك دامەزراوە كە ئەمرۆ ئەوە زۆر بایەخی نییە و پێویستە لە جیاتی نژادپەرستی بنەما بە دیموكراتێك نەتەوەی نەتەوەپەرستی، و راستترە. و سەردەمیانە شتێكی ئەوە بگردرێت. ئاستەنگی مێژووییەدا قۆناخە لە بیەوێ ئەگەر ئەنجامدا لە ئاژاوەگێڕی بكات، مسۆگەر بنێتەوە و

گۆڕانكارییەكان هێڵی بناخەیی تێكۆشان

ناگۆڕێت. ئێمە تەڤگەڕێكی هەرێمی و گەلێرین. بۆیە بەالی ئێمەوە پێویستە لەناو گۆڕانكارییەكانی

سوریادا هێڵی تێكۆشانی كورد نەگۆڕدرێت و برەو بە رێبازی تێكۆشانی خۆی بدات. بۆ نموونە

لە رۆژهەاڵتی كوردستان ئەو قۆناخەی لە ئارادایە قۆناخەی ئاگربەستە، كە لە الیەن پەژاكەوە راگەیەندراوە و بەالی ئێمەوە پێویستە ئەو

ئاگربەستە بەردەوام بێت، نەوەك لە هەندێ شوێن

ئاشتی و لە هەندێ شوێن شەڕ، نەخێر، ئێمە دەمانەوێت لە هەموو

شوێنێك پرسی كورد بە رێگای ئاشتی و دیالۆگ

چارەسەر ببێت

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

17 ] ژماره 29[ ] 2013/5/15 [ ] ساڵی سێیەم [چاوپێكەوتن

خۆی الواز دەبێ و تێكدەچی.رەوشی مەهەپە و چەمكەكەی تا ئەو رادەیە ئاشكرایە دوورویی بەاڵم تێدەگات، لێی كەس هەر ئەوە و جەهەپە شتێكی ناخۆشە و نالەبارە. تا دوێنێ خۆی وەكو بەرئەندامی چارەسەری كێشەی كورد دەدیت و خۆی وەك پارتیەكی سوسیال دیموكرات بە ناو كورد كێشەی بنەمای سەر لە راپۆرتێكی دەكرد. دروست زانایان كۆمیسیۆنی با وتیان كرد، ئامادە ئەمانە كە كاتێ هەڵبژێردرێن. پەرلەمان لە و بێ بوون بە رۆژەڤ، نە پێشنیاری جیاوازی پێشخست جیاوازیان ئەڵترناتیڤێكی كرد. پشتگیریشیان نە خۆی وەك ئاكەپە كە ئ��ەوە هۆی بونە و نەبوو بكات و دەستپێشخەری ئەو هەنگاوانە بكات. ئێمە و پارتی ئاشتی و دیموكراسی بێگومان ئەڵترناتیڤین پێویستە ئاكەپە دەك��ات. تەنگ خۆی جەهەپە و و بكات قۆناخە ئەم بەشداری دیكەش پارتەكانی هێزیك وەك خۆی تەنیا و بكاتەوە ئاگاداریان و هەڵەیە ئەوەن موحتاجی كەس هەر كە ببینێ دەرەوەی لە دیموكرات و پارتی سوسیالیست زۆر ئەوانیش ڕای و فكر پێویستە كە هەن پەرلەمان بگرن و گوێ لە داواكارییەكانیان بدەن. لە ئەنجامدا پێویستە ئەم پرۆژەیە تەنیا ئاكەپە بەڕێوەی نەبات و ببێتە پرۆژەیەكی جڤاكی و هەر كەسێك ئازادیخواز و ئاشتیخواز بەشداری بن و ئەم قۆناخە وەها سەر

دەكەوێ.ئاكەپە ئەم قۆناخە زۆر شاراوە و تەنگ دەهێڵێتەوە و كەس نازانێ ئاكەپە دەیەوێ چی بكات و هەنگاوێك گەڵ لە كە دەزانین ئێمە تەنیا هەڵدەگرێ، چۆن دێ، ئێمە بۆ نامە و دەك��ەن وتووێژ ئاپۆ رێبەر و نازانین دەك��ەن جێبەجێ چەندەی ئ��ەوان بەاڵم كە دەرنەكردووە بەیاننامەیان خەڵك بۆ ئێستا تا دەیانەوێ چی بكەن. بۆیە گومان و نیگەرانی ئێمە، گەلەكەمان و پارتەكانی دیكەش هەیە. ئەگەر پارتی داد و گەشەپیدان دەیەوێ ئەم قۆناخە سەر بكەوێ، و بكاتەوە ئاگادار رێكخستنەكانی و گەل دەب��ێ بەشداریان پێ بكات؛ چونكە ئەو پارتی دەسەاڵتدارە و زۆرینەی پەرلەمانی لە دەستدایە و كەسێكیش كە مەهەپە و جەهەپە و پارتەكانی دیكە بەشداری ئەم قۆناخە بكات ئاكەپەیە، بەاڵم ئەویش تا ئێستا وا پۆزتیڤ شێوازێكی بە و نەكردووە هەڵسوكەوتی

پێشەنگی ئەم قۆناخەی نەكردووە.

پرسیار/ جەماوەری گەلەكەمان و رۆشنبیران و دوودڵن دەڕوانن قۆناخەكە بە گۆمانەوە لەوەی كە ئەگەر گەریال چەك دابنێت، ئەوا تێكۆشانی ئازادیخوازی گەلەكەمان بۆ دواوە

هەنگاو دەنێت؟� پێویستە گەلەكەمان بزانێت هەڵبەتە لە دوا قۆناخدا باسی مژاری چەك دەكەین، بەاڵم نایخەینە پێشەوە، پێویستە نە الیەنی تورك ئەم مژارە بەمال و ئەوالدا ببات و نە الیەنی كوردیش بە گومانەوە لەم مەسەلەیە بڕوانێت، چونكە تا هەنگاوی پێویست نەنرێت چەك بەردان نابێت. كورد وەكو نەتەوەیەكی لەناو دەمی گورگ وایە و لەناو تەڵەدایە، لەناو قڕكردندایە، بۆ گەرەنتییە. و پاراستن بە پێویستە كورد ئەوەش

ئێمە دەمانەوێت قۆناخێكی وەكو هەڵمەتێكی سیاسی بخەینە رۆژەڤەوە، بەمشێوەیە ئەنجام وەربگرین.

بۆیە پێویستە گەلەكەمان زۆر بە گەرمی پێشوازی خۆبەهێزكردنەوە بە پێویستە بكەن. قۆناخە لەم پێویستە بچین. بەسەر دوو دڵی و گومانەكانماندا رۆژەڤ دروستكردنی بۆ كار هێزمانەوە هەموو بە بكەین و لەسەر هەموو كەسێكی فەرز بكەین، چونكە رێگایەكی رێگامان مافدارە، دۆزێكی دۆزەكەمان راستە و دەتوانین بگەین بە ئەنجام، ئێمە بەهێزین، دەستمان بەهێزە. بۆیە بانگەوازی لە گەلی كورد و دۆستانی گەلی كورد دەكەم لەم سەردەمە نوێیەدا خاوەنداری لە ئەرك و بەرپرسیاری خۆیان بكەن و پێویستە قۆناخەكەدا. لەسەرخستنی ببن بەشدار و گەورەترین كە بزانێت ب��اش كەسێك هەموو

بەكاریگەرترین هێز هێزی گەلە.

پرسیار/ رێبەر ئۆج ئاالن لەپەیامەكەیدا باسی لە بەستنی چوار كۆنفرانس كردووە، یەكێك كە كوردە كۆنفرانسی كۆنفرانسانەش، لەو ببەسترێت، هەولێر لە ك��ردووە پێشنیاری

گرنگی ئەم كۆنفرانسە بۆ كوردان چییە؟دەرفەتی ناوین رۆژهەاڵتی ئێستای هەلومەرجی �بۆ دەك��ات، دەستبەسەر ك��ورد گەلی ئازادبوونی دەزانین بەپێویستی هەلەش، ئەم دەستنەدانی لە نەتەوەییدا كۆببێتەوە. لە پالتفۆڕمێكی گەلەكەمان بانگەوازییەكەی ئێمە لەو چوارچێوەیەدایە، ئەمەش ئاواكردنی بۆ ژیانییە. و گرنگ زۆر ئێمەوە بەالی ئەو هەڵسەنگاندنی بۆ ه��اوب��ەش، سیاسەتێكی بە ك��ورد، گەلی ئازادكردنی بۆ و هەلودەرفەتانە پێویستی دەزانین پالتفۆرمێكی نەتەوەیی لە هەولێر

ساز بكەین. پێشتریش چەندین جار مژاری كۆنفرانس �� كۆنگرەی نەتەوەیی خراوەتە رۆژەڤەوە و قسە و باسێكی زۆرمان لەسەر كرد، بەاڵم لەو سەردەمەدا بەدی نەدەهات و هەندێك هەلومەرجی هەرێمی شیاو نەبوو، لە هەندێك بەشی كوردستان شەڕ هەبوو، بۆ ئەوەش دەرفەتێكی وەها لەبەردەستدا نەبوو، هەندێك هێز باری سیاسی لەبەرچاو نەدەگرت ئەمەش و مەترسی نەتەوەییان دەرفەتێك ئێستاكە بەاڵم بوو، سەرەكی هۆكاری كە لەبەردەستدایە ئاشتی هەلێكی لەبەردەستدایە، ئەگەرچی نەتوانرێت باس لە ماییندەییشی بكرێت، ب��ەردەوام بێت، لە رۆژئ��اوا شەڕی پاراستن دەشێ ئارادایە لە ئاشتییەك و ئاگربەست بەگشتی بەاڵم هەر كوردانی كۆبوونەوەی گەورەی دەرفەتێكی و

چوارپارچەی كوردستان لە ئارادایە.كردبوو. هێژامان و پیرۆز شتی زۆر باسی پێشتر بێیینە الی ك��ە ك��ە ك��ردب��وو ئ��ەوەم��ان ب��اس��ی دابمەزرێنین، نەتەوەیی ئەنجوومەنێكی و یەك بەڕێوەبەرایەتییەك و تەنانەت سەرۆكێك هەڵبژێرین، هێزی سەربازی و فەرماندارییەكی هاوبەش ئاوا بكەین كە ئەمانە هەموو شتی زۆر پیرۆزن، بەاڵم هەندێك جار ئەمە جێی خۆی ناگرێت یاخود نابێت، ئێستا دەڵێن با وەها نەكەین، وەكو كۆنفرانسێكی هاوكاری ستراتیژی و هێڵ بدەین، ئەنجام ئاشتی و میللی كورد روون بكەینەوە، ئەمە وەكو هەنگاوی سەرەتا

جێگای خۆی دەگرێت. ئەمەش بۆ دەستنیشانكردن و یەككردنی هەڵوێستی كوردە لە تەڤگەڕكردنی لەهەر یەك لە پارچەكانی كوردستاندا، ئەمە وەكو هەنگاوی سەرەتا گرنگە، دواتر دەتوانرێت هەنگاوی بەرفراوانتر ئەنجامدانی بناخەیە ئەو لەسەر هەڵبگیردرێت.

كۆنفرانسی نەتەوەیی بە گرنگ دەبینین. كۆنفڕانسی نەتەوەیی گەلی كورد زۆر گرنگە و ئەمە هەر كورددایە. گەلی رۆژەڤی لە كە نییە ساڵێك كەس هیوا و داخوازی خۆی دەهێنێتە سەر زمان. ئێمەش وەك بزوتنەوەی ئازادی لە ساڵی )2005(ەوە تا ئێستا ئەم كۆنفڕانسە لە رۆژەڤماندایە و لە تەواوی كۆنگرە و كۆنفرانسە ناوخۆییەكانماندا بڕیاری خۆمان دووپات كردۆتەوە و ئامادەیی خۆمان راگەیاندووە. تەواو بۆ كورد نەتەوەیی كۆنفڕانسی نەبەستنی پارتە سیاسیەكان و تەواوی الیەنەكان كەموكورتی لە ئێمەشی و الیەنەكان ت��ەواوی الوازییەكە. و تا كە ك��ردووە بەرچاومان كەموكورتیەكی گەڵدا، ئێستا كۆنفڕانسی نەتەوەییمان نەبەستووە و بڕیاری هاوبەشمان بۆ مافی گەالكەمان نەگرتووە و پرۆژەی هاوبەشمان نییە. الیەنەكانی باشوری كوردستان وەك پارتی دموكرات و یەكێتی نیشتمانی هەوڵدانێكی زۆر ئەمە و ببەسترێ كۆنگرەیە ئەم كە نەدا جددیان لە ئەوەی لەبەر دیكەش پارتیەكانی و الوازیەكە گەلەكەمان سیاسی كیانێكی كوردستاندا باشوری هەیە ئێدی پاڵیانداوەتەوە و بەخەیاڵی خۆیان بەسە و پێویست بە تێكۆشان و یەكگرتن نەماوە، بۆ هەتا ئێستا ئەم كۆنفرانسە پێكنەهاتووە و ئەمەش كەم وكوڕتیەكی هەموو الیەكمانە و مێژووش لێمان خۆش نابێت. بە دەستپێكردنی قۆناغی دیالۆگ و ئاشتی لە باكوری كوردستان هەل و دەرفەتێكی گونجاو و لەبار هەیە بۆ سازدانی كۆنفرانسێكی نەتەوەیی. وەك رابردوو نیە و و هەلومەرج گۆڕاوە. ئێستا توركیا لە ناو ئەم قۆناخەدایە و وەك رابردوو دژبەر نییە. ئەمریكا ئەم وتنیش بێ پشتگیری بە ئەوروپاش یەكێتی و قۆناخە دەكەن. بۆ ئەوە ئێمەش دەبێ ئەم دەرفەتە باشە كە هاتۆتە پێش لە كیسی نەدەین و هەر چی الیەنە بكەین. ساز ك��وردی كۆنفرانسێكی زووت��ر دەرەكیەكان چەندە پشتگیری ئەم قۆناخەش بدەن، نەبێ، ك��وردان ناوخۆیی یەكێتیەكی ئەگەر بەاڵم نەبێ، دروست قۆناخە ئەم بۆ جددی ئاستەنگی هەندێ كەس هەوڵ دەدەن كە الیەنە كوردییەكان بۆ

الی خۆیان راكێشن و گێرەشێوێنی بكەن.پێویستە ن��ەت��ەوەی��ی كۆنفڕانسی س��ازدان��ی ب��ۆ چوار هەر نوێنەرایەتی كە دامەزرێ كۆمیسیۆنێك الیەنەكانی ت��ەواوی نوێنەری و بكات واڵت بەشی بەشدار ئازد ئیرادەی بە كەسە هەر هەبێت. تێدا بێت و بە رێكۆپێكی ئامادەكاری بكرێ و زۆر درەنگ بەردەمماندا مانگەی چەن لەم بتوانین و نەكەوین ئەم كۆنفڕانسە ساز بكەین. بۆ ئەم كۆنفڕانسە ئیتر چاوەڕوانی زۆر درێژخایەن هەڵەیە و زۆرتریش زۆر دیالۆگ بۆ ئەم بابەتە دروست بووە. لە كۆنفرانسی نەتەوەییدا دەبێ بەرژەوەندی گەلی كورد لە سەروی بەرژەوەندەی حزب و الیەنەكان بێ و مەسەلەی مافی و بكرێ قسە لەسەری گەلەكەمان ئازادی و كورد

بڕیار وەرگیرێ.

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

18] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[

وتار

كامەران گوڵپی

ئاڵۆزبوونی هاوكێشە سیاسیەكانی ئێراق وای كردووە سازش ب��ەرەو هەنگاو كە كوردستان باشوری لە و نەتەوەیدا پرسی چارەسەری بەرامبەر لە بنێت گۆڕینەوەی ئەو پرسە بەدەستكەوتی ماددی كە لە مالكیدا هاتووە ڕێككەوتنەكەی حكومەتی هەرێم و تەنانەت دانیشتن لە گەڵ مالكیدا لەم ساتەوەختەدا خۆی لەخۆیدا جێگەی پرسیارە، چونكە هێشتا دەستی سوورە بەخوێنی خۆپیشاندەرانی )حەویجە( كە زۆر بەڕبەڕیانە هێرشی كردە سەریان و كوشتارگەیەكی كەم وێنەی تۆماركرد لە سایەی دیموكراسی تائیفیدا جورئەتێكی چ بە كوردی وەفدی ئیتر ئێراق، لە لە گەڵ دانیشتن بەغدا و بچێتە توانی سیاسیەوە

پاڵەوانی سەدەی بیست و یەكدا بكات؟بەغدا لە پەرلەمانەكانمان ئەندام و وەزیر كاتێك بووین خۆشحاڵ زۆر هاواڵتی ئێمەی كشانەوە سیاسەتی لە زان��ی ئەرێنیمان بەهەنگاوێكی و سەركردایەتی كوردیدا، بەاڵم چونی وەفدی حكومەتی هەرێم بۆ بەغدا و بە بۆچونی من هیچ گونجاو نەبوو، چونكە ئەو بابەتانەی كە سەرۆكایەتی هەرێم پێداگری لەسەر دەكرد هیچ كامیان نەهاتبووە دی، ئەی بۆ دەبێت كورد دانیشتن بكات لە گەڵ مالكیدا. دیارە ئەمە تەنها ویستی واڵتێكی ئیقلیمی بوو كە بەگڵۆپی

سەوزی ئەمریكا لە دایك بوو.!!گرفتی ئێمە لە باشوری كوردستان هەژاری و نەبوونی سامانی سروشتی نییە تا چۆك دادەین بۆ مەرجەكانی ناوەند، بەڵكو گرفتی ئێمە لەوەدا خۆی دەبینێتەوە كە خاوەنی ڕوئیا و داواكاری ڕوون نین بەرامبەر بە دەستەاڵتی حوكمڕانی لە بەغداد. ماوەیەك مالیكی دیكتاتۆر بوو، ماوەیەكی تر ئۆپراسیۆنەكانی دیجلە )140( م��ادەی تر ماوەیەكی ب��وو، دەستوری نا ماوەیەكی بكرێت، كارا دەبێت و كراوە فەرامۆش تر داوای شەراكەتی حەقیقیمان دەكرد، ئەم هەموو بەستراتیژی و داواكاریدا لە داكشانە و هەڵكشان لە ڕۆژ پاكێجێكدا لە داواكاریەكانی كورد نەكردنی دوای ڕۆژ پێگەی سیاسیمان لە ئێراقی دوای ئەمریكا

الوازتردەكات.!؟بۆیە هەركات مالیكی كەوتە تەنگەژەیەكی سیاسی لە گەڵ نەیارەكانی دەست دەبات یەكێك لەو كارتی

فشارانە ڕادەكێشێت و ئەو كات كورد وەكو هەموو جار دەڵێت با ئەمجارەش ئێمە هەنگاو بنێین ئەم ڕەفتارەش لە سیاسەتدا زۆر كالسیكی و بێ ئەنجامە؛ ئەنجامێكی هیچ و كراوەتەوە تاقی پێشتر چونكە

نەبووە.لە مامەڵە وریاتر كورد سەركردایەتی دەبێت بۆیە سیاسیەكانیدا، كایە لە بكات پیاوەدا ئەم گەڵ هاتە بۆ هەرگرفتێكی مالیكی وات��ا ئ��ەو چونكە پێش لە گەڵ كورددا ڕاستەوخۆ ئێرانی لێ ئاگادار دەكاتەوە و ئێرانیش وەكو تاكە واڵتی ناوچەیی كە سیاسی بڕیاری لە هەیە ڕاستەوخۆی كاریگەری كە دەكاتەوە ئاگادار كورد سەركردایەتی ئێراقدا سیاسی گۆڕەپانی لە بكەن یاری جوانتر دەبێت ئێراقدا؛ چونكە ئێمە چاكەی زۆرمان هەبووە بۆ ئێوە

لە ڕۆژانی ناسۆری و میحنەتدا.!بۆیە كورد لە باشور دەبێت ئەوە بزانێت كە هاوسەنگ ڕاگرتنی هاوكێشەی سیاسی لە ئێراقدا لە دەستەاڵتی زۆر بۆیە دەبێت تر. پێكهاتەیەكی نەك دایە، ئەو گەڵ لە بكات مامەڵە )ئیسرائیل( وەكو زیرەكانە كە پێشبڕكێدان لە هەمووان ئەوەتا رووداوەكاندا

پەیوەندیەكانیان ئاسایی بكەنەوە لە گەڵیدا.ئێستا ئێراق لە هەموو كات زیاتر بارودۆخی سیاسی سوننەنشین پارێزگای شەش لە چونكە ئاڵۆزە، دەستی خۆپیشاندانیان مانگە پێنج م���اوەی پێكردووە و یەكڕیزی خۆیان پاراستووە لە چۆنیەتی داواكاریەكانیان، بۆیە هەر بەئامانجی خۆیان دەگەن، بەاڵم ئێمەی كورد تەنانەت لە سەندنەوەی متمانە ئەوكات كە نەبووین هەڵوێست یەك مالیكی لە ئەمە یەكەم تاقیكردنەوە بوو بۆ كورد لە بەرامبەر بەاڵم مالیكیدا، تاكڕەویانەی پاوانخوازی دەسەاڵتی

مەخابن كورد سەركەوتوو نەبوو.؟بەیەك مالیكی حەویجە ڕووداوەك��ان��ی دوای لە بخاتە پێشمەرگە هێزی و ك��ورد توانی پەیام نێوئۆپەراسیۆنەكانی خۆی بەوەی كە پاراستنی هێڵی پێشمەرگە بەهێزی و سوننە كورد نێوان تەماسی بسپێرێت لە كاتێكدا كە كورد دەڵێت ئێمە بە پێی دەستور دەجوڵێینەوە و مالیكی دەستوری بەزاندووە، ئەی باشە ئەوەتا بێئاگا لە یاریە گاڵوەكانی مالیكی كوردیش بوو بە پارێزەری دەستكەوتەكانی مالیكی. ئەگەر بیانووی ئەوە دەهێننەوە كە گوایە ئەو ناوچانە بیانویەكی ئەوە دەكات داگیریان ئێراقی سوپای الوازە، چونكە ئێمە دەڵێین ئێراقی دیموكراسی واتە هەروەك چۆن سەدام كاتی خۆی بەزەبری هێز لە كوەیت دەركرا ئەوا سوپای مالیكیش بەهەمان شێوە، و بووەتەوە سپی دەستمان ئێمە بەداخەوە بەاڵم باوەڕمان بەخۆمان نەماوە ئەگینا ئەمن و هەواڵگری بەعس لە ڕاپەڕیندا لە الیەن جەماوەرەوە الشەكانیان بۆیە سەربازی، هێزی نەك هەڵچنرا یەك لەسەر دەبێت ئێمە لە بڕیاری سیاسیدا پشت بەگەلی خۆمان دەكەن سیاسەت ئەوانەی دواتر چونكە ببەستین؛

دەبێت لە بەرژەوەندی گەلدا هەنگاو هەڵگرن.و هەرێم نێوان تەنگەژەی كە ئەمساڵ درێژایی بە

كە دەكرا ئەوە لەسەر پێداگری ئاراوە هاتە بەغدا سەرۆكی بەڕێز نێوان لە نییە شەخسی كیشەی هەرێم و مالیكیدا، بەاڵم بەڕۆشتنی وەفدی حكومەتی پێچەوانەكەی كە دەركەوت مالیكی الی بۆ هەرێم ڕاستە و كێشەكان لە نێوان دوو كەسدایە و وەگەرنا خۆ مالیكی هیچ دەستپێشخەریێكی نەكرد بۆ كورد هەتا حكومەتی هەرێم لەسەر بەرزترین ئاستی بچێتە بڕگە دەستوریانەی كە ئەو زۆربەی بەغدا، چونكە لە الیەن ناوەندەوە پێشێل كراون بەرامبەر بەكورد هەروەكو خۆیان ماونەتەوە و لە سەروی ئەم هەموو قەڵغانی كردووەتە ك��وردی مالیكی تەنگەژەیەوە ناوچە جێناكۆكەكان كە هێشتا دان بە كوردبونیاندا نانێت، بۆیە من هیچ ئومێدێكم نییە بە بەڵێنەكانی بۆ زەمینەسازی دەبێت چارەسەر، چونكە ناوەند؛ بكرێت ئاشكرا گشتی ڕای لە الی دواتر و بكرێت هەروەك چارەسەری ئاشتی و دیموكراتی لە باكور ئاشكرا كرا واتە ئاشتی دەبێت بكرێتە ستراتیژ نەك تەكتیك و هەركات ناوەند ویستی سەرقاڵمان بكات

بە پێوەی.!؟مالیكیەوە بەدیداری خەریككردنە خۆ ئەو بڕی لە ب��ا ئ��اوڕ ل��ە ڕۆژئ����اوای ك��وردس��ت��ان ب��درێ��ت��ەوە لە ئەو جەماوەرەكانی خ��اوەن پارتە هاوكاریكردنی بەشە؛ چونكە نزیكبوونەوە و هەماهەنگی كوردان لە هەرچوار پارچەی كوردستان بناغەی یەك نەتەوەیی خۆ تەوژمی بەرەنگاربوونەوەی بۆ دەكات پتەوتر

سەپاندنی زۆرینە.خۆ پڕ چەككردنی مالیكی لە بواری سەربازیدا مایەی نیگەرانیە؛ چونكە ئێراق پێویستی بەو جبەخانەیە نییە ئەگەر مەبەست لێی خۆ پاراستنە لە هێرشی دراوسێكانی. توركیا پابەندە بە یەكێتی ئەوروپاوە، ئێراق، لە شیعەیە فەرمانڕەوایانی دۆستی ئێران سوریا بەچەند دەیەیەكی تر ناتوانێت ژێرخانی ئابوری بنیات بنێتەوە، بۆیەخۆ پڕ چەككردنی مالیكی تەنها یەك خوێندنەوە هەڵدەگرێت، ئەویش شەڕی بەدیل لە دژی كورد و نەیارانی لە سوننە لە بڕی ئێران و

سوریا دەكات...!دانیشتن لە گەڵ مالیكی لەم دۆخەدا هیچ سودێكی نییە؛ چونكە كورد داوای شەراكەت دەكات لە بڕیاردا، بەاڵم بڕیاری لێدانی خۆپیشاندەران و مۆڵەت پێدانی وەزیرە كوردەكان ئەمانە نیشانەی نەبونی ڕاستگۆییە لە مامەڵەی مالیكیدا لە گەڵ كورد. بە بەدەستهێنانی چۆنیەتی و پ��ارە خەرجكردنی و دارای��ی بەڵێنی نەتەوەیی پرسی گومرگی داهاتی دابەشكردنی داخوازیە دیاریكردنی بە بەڵكو ناكرێت، چارەسەر ڕەواكانی نەتەوەكەمان و سازش نەكردن لە ئاستیاندا پرسی دەڵێم كۆتایدا لە بۆیە ئامانج، دەگەینە نەتەوەكەمان لە باكور بۆیە بەزیندویەتی ماوەتەوە، ئاو قومێك دەڵێت:"تەنها ئاالن ئوج بەڕێز چونكە بتوانم هەرئەوەندەی بەسە من بۆ نان پارویەك و جوڵەی فیزیكیكم بەردەوام بێت". با سیاسیەكانمان شیكاری ئەم ووتەیە بكەن ئەو كات گەورەیی ئەو

كەسایەتیەیان بۆ دەردەكەوێت.

ردن ـ ـ ـ سڕكـ یان ـەر ـ ـ چارەسـ ... اوەند ـ ـ ـ ـ ن و م ـ ـ ـ ـ هەرێ

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

19 ] ژماره 29[ ] 2013/5/15 [ ] ساڵی سێیەم [وتار

هاوڕێ كاسترۆژیانی لە سەرەكی ڕەه��ەن��دی وەك دیموكراسی كۆمەاڵیەتی كوردیدا، لە دوای ئەو ئاڵوگۆرە كەلتور و سیاسی و ئابووریەی لە كوردستانی باشور بەخۆیەوە بینەوە بۆتە چەمێكًیكی باو لە مێژووی بونیاتنانی قۆناخی تا بێشكەوە قۆناغی لە ئەمەش ك��وردا، و كۆمەاڵیەتی بونیادە لەناو و هەیە ئامادەی گۆر چەمكە باوەكانی ژیانە، بۆتە ڕەهەندێكی پڕ مانا و لە پێورە سیاسی و ئابوریەكاندا، ڕەنگدانەوەی بەهێز و كارای هەبووە، لەبەر ئەوە وای كردوە دەسەاڵتی سیاسی كوردی وەك فۆرمێكی دیاریكراو دیموكراسی و گوتار هەر لە و سەرەكی كەرەستەیەكی بكاتە

ئاخافتنێكدا ڕەنگدانەوەی هەبێ .مێژووی هاوكێشكردنی پێوەرەكانی ڕاستیدا لە دیموكراس بەكارهێنانی ئەم مۆدێلە، بۆتە دیاردەیەكی و ئەدەبیات لە گەورەی پانتایەكی و كۆمەاڵیەتی داگیركردووە ك��وردی كۆمەڵگای سیاسی دۆخ��ی بەردەوام كە هێناوە بەرهەم و جۆرە سیاسەتێكی گەورە خۆیان قەبارەی و وێنە سیاسەكان پارتە دەكەن و خۆی بە رژێمە دیكتاتۆرەكانی رۆژهەاڵتی بەراورد دەكان، هاوكات دەسەاڵت جۆرە ناوەڕاست قەبارە و سیستەمی لە گەڵ ورێنەیەك دەكات كە بەردەوام و ناگونجێ كوردیدا سیاسەتی دەسەاڵتی لە زۆر ئێمە دەك��ان��ەوە دووب���ارە ڕەستیە ئ��ەم دراوسێكان دیموكراسیترین و دیموكراسیمان وەك گرنگیمان رۆژانەماندا خەباتی لە پایەكی سەرەكی بە بەراوردكردنی سیاسەتی چی ئەگەر پێداوە، رژێمە دیكتاتۆرەكان و خۆ بە زل زانین لە ئاستی دیموكراسیدا، هەنگاوێكی مەترسییە بۆ رزگاربوون لە كەلتوری دیكتاتۆرەكان و جۆرێكە لە دووبارە بونەوەی ساڵی لە ڕاستە دیكتاتۆرەكان، كەلتوری هەمان كوردستان لە دیكتاتۆریتمان دەسەاڵتی )1991(دیكتاتۆریتمان كەلتوری ب��ەاڵم ب���ردووە ، ن��او لە كردوە وای ئەمەش ب��ووە، بەهێزتر ناخەماندا لە دیموكراسی لە دوای ئەو ئاڵوگۆڕە گەورەی لەسەر ئاستی دونیادا روویداوە وەك پێداویستی دۆخەكە سیاسی سیستەمی لە سەرەكی كۆڵەكەی ببێتە مامەڵەی دەس��ەاڵت فۆنتی بە بەاڵم كوردستان،

و گوتار چوارچێوەی لە تەنها و بكرێت گەڵ لە پایە نێوان لە ئەوە لەبەر و بمێنێتەوە ئاخاوتندا سەرەكییەكانی دیموكراسیدا، دەسەاڵت وەك جەالد و تاوانبار مامەڵەی لە گەڵ دیموكراسی دەكات، هاوكات كۆمەڵگا ناشرینی ڕەمووزێكی كردۆتە دیموكراسی خەلك گەیاندۆتە لۆژكی لە دوور سیمایەكی وەك و وەك بنەمایەكی درۆزنانە مامەڵەی لە گەڵ كراوە، بۆیە دیموكراسی بۆتە قسەیەكی زلی سیاسیەكانی مامەڵەی پیادەكردن پێوەرەكانی لە دوور و واڵت بنەماكانی لە كاتێك دەرئەنجام دەكرێت، گەڵ لە ڕادەمێنی، كوردیدا سیاسی دەسەاڵتی دیموكراسی پیادەكردنی لە پێچەوانە ڕەه��ەن��دەك��ان ئەوسا نمونەی دەسەاڵتێكت دیموكراسیدا ڕەنگد ەداتەوە و بۆ وێنا دەكات كە لە ماوەی )22( ساڵ لە ئازادیدا نەیتوانیوە دیواری ئەستوری نێوان ئیدارەی هەولێر بەنێ بونیات دەسەاڵتێك و بەڕمێنێ سێلمانی و بنەماكانی لەسەر و هەبێ دیموكراسی سیمای كە كار ڕادەربرین ئ��ازادی و مرۆڤ مافی دیموكراسی

بكات.جۆرە ئەم مێژووی لە دەوڵەمەندبوون كاتێكدا لە كارەساتی لە جگە نییە، گرنگ هیچ دیموكراسیە جێ دیموكراسی هۆشیاریەكی هیچ دیموكراسی دیموكراسی بااڵنسی رۆژب���ەرۆژ ئەمەش نایەڵێ ، جۆرە ئەم و دادەبەزێنێ كوردستان هەرێمی لە سیاسی دەسەاڵتی كە دێنێ بەرهەم دیموكراسیە ك���وردی دەی��خ��وازێ��ت. ئ��ەگ��ەر چ��ی ئ��ەم مۆدێلە لە ساڵە )22( دەیخوازێت ك��ورد دیموكراسیەی هەناوی شاردا جێبەجێ دەكات، لە كاتێكدا سروشتی سەركردەیەك هیچ دەخ��وازێ��ت دیموكراسیە ئەم لە نەیەڵێ و ئەبێ تا گۆر كورسی دەس��ەاڵت جێ هەموو هەڵبژاردەنەكانی واڵتیشدا براوەی یەكەم بێت و هەركاتێك پێویستیش بوو ئەبێ بۆ سەرۆكەكان

دەستوریان بۆ هەموار بكرێتەوە.بنەماكانی لە ب��اس كە پ��ێ��وەران��ەی ئ��ەو بەپَێ دیموكراسی هەر سیستەمێكی دەكەن، دیموكراسی بەرژەوەندی قالبدانی لە پرۆسەی چوارچێوەی لە و م��ان��ا هیچ ك���را، گ��ەڵ ل��ە م��ام��ەڵ��ەی سیاسی گوزارشتێك نیە لە بوونی دیموكراسی لەم واڵتەدا، كاتێك پرۆسەی دیموكراسیەت كورت دەكرێتەوە لە ڕاستە قسیەی ئەو رێك هەلبژاردندا، چوارچێوەی كە دیموكراسیەتی كوردستان وەك ئەو جەلوبەرگە هیچ بۆ دوراوە ك��وردی دەس��ەاڵت��ی بۆ كە وای��ە كەسێك و نەتەوەیەكی تر نابێت، لەبەر ئەوە ناكرێت دیاری ڕەهەندێكی چوارچێوەی لە دیموكراسی كراوەدا بۆ بەرژەوەندی مانەوەی دەسەاڵت مامەڵەی ئیتارێكدا لە بەكرێتەوە كورت و بەكرێت گەڵ لە بۆ خزمەتكردنی الیەنێك یان ئایدیۆلۆژیایەك، وەك

ئەوەی ئێستای هەرێمی كوردستان.كە هێمایەكە ل��ە گ��وزارش��ت��ن ئ��ەم��ان��ە ه��ەم��وو سیستەمی دیموكراسی كوردستانی باشور خاڵیە لە

دیموكراسیەكی هاوچەرخ و پاراستنی مافی تاك لە چوارچێوەی بنەماكانی دیموكراسیدا، ئەمەیە پێمان سیاسی بنچینەی لە دیموكراسی قەبارەی دەڵیت

كوریدا غیابە...

بنچینەی سیاسەتی كوردا غیابە لە دیموكراسی قەبارەی

بەپَێ ئەو پێوەرانەی كە باس لە بنەماكانی

دیموكراسی دەكەن، هەر سیستەمێكی دیموكراسی لە چوارچێوەی پرۆسەی لە قالبدانی بەرژەوەندی سیاسی مامەڵەی لە گەڵ كرا، هیچ مانا و گوزارشتێك نیە لە

بوونی دیموكراسی لەم واڵتەدا، كاتێك پرۆسەی دیموكراسیەت كورت

دەكرێتەوە لە چوارچێوەی هەلبژاردندا، رێك ئەو قسیەی ڕاستە كە

دیموكراسیەتی كوردستان وەك ئەو جەلوبەرگە وایە كە بۆ دەسەاڵتی كوردی دوراوە بۆ هیچ كەسێك و نەتەوەیەكی تر نابێت، لەبەر ئەوە

ناكرێت دیموكراسی لە چوارچێوەی ڕەهەندێكی

دیاری كراوەدا بۆ بەرژەوەندی مانەوەی دەسەاڵت مامەڵەی لە گەڵ بەكرێت و كورت

بەكرێتەوە لە ئیتارێكدا بۆ خزمەتكردنی الیەنێك

یان ئایدیۆلۆژیایەك، وەك ئەوەی ئێستای هەرێمی

كوردستان

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

20] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[

وتار

ئازادی...وك ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـەركـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ كـ ۆ ـ ـ ـ ـ ـ ب ـەدەوە ـ ـ ـ ـ ـ ـ ئامـ لە

كوردۆشوانی

هەردوو شاری ئامەد و كەركوك وەك دوو شاری خۆیان تایبەتمەندی و گرنگی مەزن كوردستانی هەیە بۆ گەلی كورد. هەرچەندە كوردستان بەگوێرە سەرچاوە مێژوویەكان بەگشتی بەشێكە لە خاكی نێوان دوو ڕوباری میزۆپۆتامیای دێرین كە ئەوەش بەو واتایە دێت كە كورد خاوەنی ڕاستەقینەی ئەو خاكی لە بەشێكی نەك بەگشتی دەڤەرانەبووە میزۆپۆتامیا داگیركردبێت، بەاڵم ئەوەی ئێستا پێی دەوترێ كوردستان ئەو چواربەشەیە كە لە گەلی كورد داگیركراوە و دابەشكراوە بەسەر چوار واڵتدا. نەتەوەی ئەندازەی بە نەتەوەیەك ئاشكرایە هیچ كورد خەبات و تێكۆشانی نەكردووە بۆ سەندنەوەی ئەو خاكەی لێی داگیركراوە، هیچ گەلێك بە قەد گەلی كورد قوربانی نەداوە و خۆێنی نەبەخشیوە و تێكۆشان و بەرخۆدان ئ��ازادی��دا، پێناوی لە قوربانیدانی گەلی كورد الی هیچ كەسێك شاراوە نییە، بۆیە بە پێویستی نازانم ئاماژە بەسەرجەم قسەی مەبەستمە ئ��ەوەی بكەم. ڕووداوەك����ان گەلی تێكۆشانی ئەمڕۆی پێواژوی لەسەربكەم كوردە بەرامبەر نەیارەكانی، هەروەها ڕەوشی ئەو دوو شارە دێرینەی كوردستان لەم ساتەوەختەدا هەنوكەیی و مێژوویی بەراورێكی دەزانم بەگرنگ كە شارە دوو ئەو ئ��ازادی وایە بڕوام بكەم، بۆ تا و واڵتێكدایە چوارچێوەی لە هەریەكەیان ئێستاش سنورە دەستكردەكان لە نێوانیاندا تۆخ تر دەكرێتەوە، بۆ گەلی كورد لە باكور و باشوری لەو هەریەك تەواوی ئازادی بەواتای كوردستان دوو بەشەداگیركراوەی واڵتمانە. ئامەد و كەركوك پێویستی بە هەیە نێوانیاندا لە زۆر لێكچونێكی مێژووییە شارە دوو ئەو الیەنی هەندێ دەزان��م بخەمە بەر دیدەی خوێنەری بەرێز بە پشتبەستن بۆ بینیوە لێیان كە سودم هەندێ سەرچاوە بە ئەم بابەتە. لە دوای خستنە ڕووی الیەنی مێژوویی

و ئامەد ئێستای ڕەوش��ی بەكورتی پێویستە كەركوك باس بكەم.

ئەو شارەی زیاتر لە باشوری كوردستان بەدیاربەكر ناسراوە لە مێژوودا بەم جۆرە ناوی هاتووە، ئامیدا، دیاربەكر، بەكر، دی��اری ئامەد، ئومێد، ئامید، پەیڤەی چەند بەو دەم��ەوێ سەرەتا دیارباكر، سەرۆكی شارەوانی مەزنی ئامەد كە بۆ ئەو كەسانە ئامەد شاری دەكەن، شارەكە سەردانی دەدوێ پێناسە بكەم و دواتر چەند الیەنێكی تری بخەینە

ڕوو.

پەیڤی بایدەمیر

شارستانی "33" قورسایی كە شارێكە "ئامەد كۆنی هەڵگرتووە و بە كۆنترین شار لە ناوچەی ئەنادۆڵ و میزۆپۆتامیا دادەنرێت. ئەمە دەرفەتێكە بۆ ئەوەی گەشتێك بە كۆن و نوێ و ئێستادا بكەن و چەند شوێنەوارێكی: ئاشووری، ئۆرارتۆ، مدیون، فرس، ڕووم، بیزەنتی، مەروانی، سالجقە، ئارتقلۆ، ئەیووبی، ئاق قۆینلۆ و عوسمانی ببینن و چاوتان بەچەند نەوەیەكی ئەم شارە بكەوێت كە ڕۆژانێك لەسەر ئەم خاكە ژیاون، وەك: ئێزدی، كلدانی و

نەستووری".لە كاتی گەشتەكەتاندا ئەوە دەبینن كە دانیشتوانی قسە جۆراوجۆر شێوەزاری و زمان بە شارەكە دەكەن، وەك: سریانی، ئەرمەنی، كوردی، توركی و عەرەبی و بەهەریەك لەو زمانانە، داوا لە یەك خوداوەند دەكەن، چونكە ئامەد شاری برایەتی و ئاشتی و لێبوردەییە. ئەم شارە باوەشی بۆ ئێوەش

كردۆتەوە.ئێوە زۆر شوێنەواری مێژوویی گەورە لەم شارەدا دەبینن وەك: شوورای جوانێ ئامەد، پردی ئۆن قۆزلو، ڕووباری دیجلە، باخچەی بەهەشتی هووسل، هەروەها شوێنی پیرۆزی پێنجەم )مزگەوتی گەورە( و گەورەترین دێرە لە ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاست، دێرێ

كیراكۆس و شوێنی زووئەلكەفل لە ئەغیل.برجیم، قووتی بەبینینی سوڕدەمێنێ س��ەرت بیرك ئەشكەوتەكانی قورتیك، شاخی ب��ەرزی لە كە حاسوونی ش��اری و شاهانە گ��ۆڕی لین، سەدەكانی ناوەڕاستدا گرنگی خۆی هەبووە. دوای هاوبەشی هەستێكی شارەكەدا، بە گەشتەكەت مرۆڤایەتی دەكەیتەوە و ئەم گەشتە گیانێكی نوێ دەدات بە شارەكە و بەناسینی شارەكەش ڕێگەكان كورت دەبنەوە و برایەتی و هاوڕێیەتی لە ناوماندا

زۆرتردەبێت.

شەقامەكانی ئامەد بەگەرمی بانگتان دەكات، خەڵكەكەش بە گەرمی پێشوازی

لە میوانەكان دەكەنپارێزەر عوسمان بایدەمیر سەرۆكی

شارەوانی گەورەی ئامەدمێژووی ئامەد

و دیاربەكر لە شوێنەوارناسی لێكۆڵینەوەكانی بەردینی س��ەردەم��ی بۆ شوێنەكە دەوروب���ەری دەگەرێننەوە، حەجەری سەردەمی تامەسقوولی بۆ بێت ب��ەردەس��ت��دا ل��ە ك��ە بەهێز بەڵگەی و حەسوونی ئەشكەوتی ش��اری ئەنجامە ئ��ەم ئەرخەنییە، دەوروب��ەری هالری ئەشكەوتەكانی شاری لە ن��اوڕووب��ار شوێنەوارەكانی ه��ەروەه��ا لێكۆڵینەوەی دیجلە، رووب��اری نزیك سیناكی بەردین تامەسقوولێ لەسەردەمی شوێنەوارناسی جەخت لەسەرئەوە دەكەنەوە كە ئەم شارە خەڵكی گوندەكانی كۆنترین لە ب��ووە، نیشتەجێ تێدا "جای قوتبرجم بەئامەد، سەر ئەرخەنی شاری ئونوهویخو" كە شوێنەواری كشتوكاڵی تێدایە بۆ دە هەزار ساڵ پێش زایین دەگەڕێتەوە، ئەنجامی جای گوندی لە شوێنەوارناسی لێكۆلێنەوەی "5500����8500" كە دەردەخ��ەن ئەوە ئونوهویخو بووە، ب��ەردەوام گوندەدا لەم ژیان زایین پێش ڕووی��داوە، تێیدا ژیان دابڕنی دواییدا سااڵنی لە باكوری گوندەكانی وێرانكردنی بەهۆی دی��ارە سیاسەتی ئەنجامی لە كە بووە كوردستانەوە الیەن لە كورد گەلی پاكتاوكردنی و نكوڵیكردن سەرەتادا لە ڕووی��داوە، توركەوە دەسەاڵتدارانی خۆیان بژێوی ڕاوك��ردن و بەگەشتیاری خەڵك دابینكردووە تا گەیشتوون بەم ڕۆژگارە، ئەو ژیانە شۆڕشی كە ناسراوە نوێ بەردینی بەسەردەمی تێبینی پێكردووە، دەستی لێرەوە كشتوكاڵی ئامەد بەسروشت و ڕۆشنبیری ئەوە دەكرێت كە و داهێنانە جیاوازەكانییەوە مێژووی تایبەتی خۆی هەیە و تیشك دەخاتە سەر شارستانیەتی جیهانی. شارقەاڵی "ئج قەاڵیرلشكسی" كە دەكەوێتە باكوری تایبەتی گرنگییەكی ئامەدەوە ڕۆژهەاڵتی شورای گوندی لە شوێنەوارناسی لێكۆڵینەوەی هەیە. ئامیدا "وێران تەپە" جەخت لەسەر ئەوە دەكەنەوە و زایین پێش "3000" هوریانس یان هویوك كە شوێنەیان ئەم حكومڕانی "200"س��اڵ میتانیش كردووە، لە دوای حوكمی هوریانس و میتانییەكان "1260" پێش زایین هەریەك لە ئاشوری، ئارامی، مەقدوونی، ف��ارس، م��اد، ئەشكانی، ئ��ۆرارت��و، سلوقی، پارسی، ملوكی، تیكرانی ئەرمەنی، رۆمان،

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

21 وتار] ژماره 29[ ] 2013/5/15 [ ] ساڵی سێیەم [

شیخ عەباسی، ئومەوی، بیزەنتی، ساسانی، ئینال سلجوقی، مەروانی، حەمدانی، ئۆغۆالری، مەنغول، ئارتوق، ئۆغالری، نیسان ئوغۆالری، حكومڕانی عوسمانییەكان سەفەوی، ئاقكویون، ئەو شارەیان كردووە، دەتوانین ئاماژە بەوە بكەین ئاپۆچی پراكتیكی بەشێوەیەكی ئێستادا لە كە حكومڕانی ئەو شارەیە. هەرچەندە زۆركەس ئەو ڕاستییە نازانێت و پێی وایە شاری ئامەد هێشتا كورد و فاشیستدایە توركی دەسەاڵتی ژێر لە سەردانكردنی بە بەاڵم بندەستە، و بێدەسەاڵت شاری ئامەد و تەماشاكردنی حكومڕانی لەو شارەدا

زۆر راستی شاراوەت بۆ روون دەبێتەوە.ئامەد لە ڕۆژهەاڵتی ڕۆمادا گەورەترین شار بووە لە سەردەمی ئاقكویون و مەروانییەكاندا پایتەخت ناوەندی عوسمانییەكاندا سەردەمی لە ب��ووە، بەڕێوەبردنی بیست و پێنج شار بووە، لە سەردەمی شارێكی عەباسیەكاندا و ئومەوی و ئارتوق هەموو لە و بووە گرنگ رۆشنبیری و بازرگانی سەردەمێكیشدا ناسنامەی پێشكەوتن و رۆشنبیری یەكەمی شەڕی تا پاراستووە، خۆی هونەری و جیهانی لە دیاربەكردا لە گەڵ موسوڵمانەكاندا كە ب��ەزاراوەی كوردی و توركی و عەرەبی بەزمانی

دەكرد، قسەیان ئێزیدی و زازاك��ی و كرمانجی جیا، جیا مەسیحی مەزهەبی و بچوك كۆمەڵی كاسۆلیكی، ئەرتۆدۆكسی سریانی، كاسۆلیكی، ژیاوە، رۆمیش و كلدانی نەستوری، پرۆتستان، تری هەرشارێكی لە ئامەد شاری الیەنەوە لەو عوسمانی رۆژهەاڵت زیاتر شارێكی جیهانی بووە، النكەی ئاین و زمان و رۆشنبیری جیاواز بووە و میواندارێتی لە زۆربەی شارستانییەكان كردووە و

توانیوێتی ببێتە شاری بیرمەندان و پیشەوەران.

مێژووی كەركوك

مێژووی بنیاتنانی كەركوك زۆر كۆنە، بەپرشوباڵوی لە زۆر كوچە و كەلەبەردا قسە لەسەر دێرینی ئەم شارە كراوە و لە گەڵ شاری هەولێردا دوو شاری هەرە كۆنی ناوچەكەن. زانای جیوگرافی "سترابۆ" كەركوكی بە "دیمتریاس" ناوبردووە، جوگرافیاناسی یونانی"بەتلیمۆس گاودی" ناوی ناوە گورگورە یان پێی وتووە گورگورە، هەر ئەو گورگورەیە ئیتر لە رۆژە سەرەتایەكانی مێژوی ئەم شارەوە بووە بە گوڕگوڕ و كورد كردی بە باباگوڕگوڕ، ئەم شارە لە سەردەمی كاشییەكان و مادەكاندا هەبووە و شاری

كوردان بووە، گۆتییەكان كردوویانە بە پایتەختی نەخشەی بەپێی شارە ئەم خۆیان، واڵتەكەی ئەكەدی" سەردەمی"سەرجۆن جوگرافییەكەی 2530��� 2447" پێش زایین لە هەوڵیریش كۆنترە و ناوی هاتووە بە"ئارانی" سەرچاوەكان بەگشتی لەسەرئەوە كۆكن ئارانی هەمان شاری كەركوكی و ئاشوری ساڵ س��ەدان بەدرێژایی ئێستایە، ئەكەدی و هۆری و بابلی و میتانییەكان دەستیان مێژوونوسەكان لە هەندێ ڕاگەیشتووە، بەسەردا لە بەتایبەتی ب����ردووە، ن��اوی��ان "م��ن��س" ب��ە ماوەی لە مەكدۆنیدا، ئەسكەندەری سەردەمی نێوان "2230 ��� 2120" پێش زایین ئەم ناوچەیە گۆتییەكاندا قەڵەمڕەوی ژێر لە بەكەركوكیشەوە بووە. گۆتییەكان دەسەاڵتێكی بەهێزیان هەبووە و سۆمەریەكان باج و خەراج و دیاری بەنرخیان بۆ ناردوون و لە كاتی دەسەاڵتی ئەواندا ناوچەكە لە ئارامی و ئاسایشێكی بەرچاودا بووە. فەرمانڕەوای گۆتییەكان جێی بایەخی لێكۆڵەرەوان بووە، ئەگەر نەكردایە الواز گۆتییەكانی خۆبەخۆ شەڕوشۆڵی دەكرا ئێستا لە ناوچەكەدا شارستانیەتیەكی زیاتر

لە چوار هەزار ساڵە لەم ناوچەیەدا هەبوایە.

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

22] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[

وتار

مێژووی قەاڵی ئامەد

دەردەكەوێت بەشێوەیەك ئامەد شورای و قەاڵ پاراستبێت، ش��ارەك��ەی بێت س��اڵ ه��ەزان كە سەرتەپۆلكەیەكی فراوانی ڕاستەڕوویەكی لەسەر شارەكە كە دیجلە ڕووب���اری تەنیشت ب��ەرزی دەژێنێ دروستكراوە. لە دووبەشی سەرەكی پێك دێت. قەاڵی ناوەوە كە لە پێشتردا دروستكراوە،

قەاڵدەرەوە كە دواتر دروستكراوە.

قەاڵی ناوەوەیەكەمین وەكو ن��اوەوە قەاڵی یان ئامەد قەاڵی شوێن لە الیەن هوریانسە میتانییەكانەوە لە ساڵی "3700 ��� 3500" پێش زاین دروستكراوە. ئامەد لە گەڵ شارنشینە بچوكەكاندا بەدرێژایی مێژوو سی دەوڵەتی رۆشنبیری و نەتەوە و سێ شارستانی بینیوە. هەر دەسەاڵتێك بۆ پاراستنی خۆی شورای قەاڵكەی نۆژەن و فراوانتر كردۆتەوە، وەك ئەوەی لە الیەن ئیمپراتۆری ڕۆما"قەستەندیوسی دووەم" لە ساڵی "349"، هەروەها بەپێی رێكەوتنی نێوان ڕۆما و ساسانیەكان لە ساڵی "362" وەك گرنگترین قەاڵی ڕۆما" نسێبین" كەوتە دەستی ساسانیەكان و بەهۆكاری ئاینەوە كۆمەڵێ كەسیان بۆ قەاڵكە ڕاگواست و لە رۆژئاوای قەاڵكەدا جێگیركران. لە "375 ����� 367" ساڵی لە و كۆچە ئەم دوای شورای رۆژئاوای قەاڵكە رووخاوە كە نسێبینەكانی تێدا بووە و قەاڵكە شێوەیەكی تری وەرگرتووە و شارەكە بەشورا نوێیەكە فراوانتر بۆتەوە و قەاڵكەش بووە بە یەكەم سەنتەری بەڕێوەبردن لە شارەكەدا.

قەاڵی ناوەوەش لە "1524��� 1526" لە سەردەمی قانونیدا سلێمانی سوڵتان عوسمانی سوڵتانی

فراوانكراوە و تائێستا بەو شێوەیە ماوەتەوە.

قەاڵی دەرەوە

بەسەیركردنێكی گشتی قەاڵی ئامەد وەكو ماسیەك دێتە بەرچاو، دیواری قەاڵی ئامەد درێژیەكەی پێنج كیلۆمەتر و حەوسەد مەترە، بەرزی دیوارەكەی دە پێنج بۆ سێ پانیەكەیشی و مەترە سیانزە بۆ مەترە، رێگەیەكی بەرفراوان لەسەر دێوارەكە هەیە ئەو گرێدەدات. بەیەكەوە بورجەكان و قولە كە بەرز سانتیمەتری حەفتا دیوارێكی بە رێگەیە دەپارێزرێت. دیارە لە كاتی خۆیدا رێگای هاتوچۆی پاسەوانەكان بووە، لە پێشدا شورای ئامەد حەفتا و دوو بورجی هەبووە وەك دەڵێن لە بەرئەوە بووە هەبووە، هاوەڵی حەفتاودوو عیسا حەزرەتی كە بەدرێژایی كات دە بورجی دیكەش دروستكراوەن بەگشتی ژمارەی بۆرجەكانی شورای ئامەد ئێستا هەشتاو دوو بورجە. شێوازی بورجەكان هەندێكی بازنەیی و هەندێكی چوارگۆشە و هەندێكی تریشی دیرۆكی و مەزن هەرە بورجی گۆشەیە. چەند بورجی ئەوەش دوای یە، كچێ بورجی"كچكێ" بورجەكان زۆربەی نورە، و گەورە و برا حەوت پێكهاتووە لە سێ نهۆم، نهۆمی ژێرەوە بۆ تەویلە و ئاخوٍری ئەسپ بەكارهاتووە و نهومی دووەم و سێیەمیش بۆ خەوتن و پشووی شەڕوانەكان بەكار هێنراوە. لە ناوسەرجەم بورجەكاندا تەنها هەردوو

بورجی وەستا و بورجی شاگرد چوار نهۆمییە.

قەاڵكە چواردەرگای هەیە

دەگاكانی لە ڕووی بیناسازی مێژووییەوە گرنگن و بەهەر الیەكدا دەكرێنەوە، لە باكورەوە بەرەو الی بەرەو رۆژئ��اواوە لە قاپی" "هاربون دەرگای داغ بەرەو باشورەوە لە قاپی" "رۆم دەرگ��ای ئۆرفا رۆژهەاڵتیشەوە لە قاپی" "تل دەرگ��ای ماردین لە ئوسوقاپی" دیجلە دەرگ���ای" یەنی ب��ەرەو لە شوراكە چوارەمدا س��ەدەی چارەكی كۆتایی "1232" ساڵی بووە. ئێستادا شورای دەرەوەی دەسەاڵتدارێتی دەست كەوتووە شارەكە كاتێ دەرەوەی شوراكانی كامل"ەوە "پاشا ئەیوبی رووخاون و دواتر بە بەرد دروستكراونەتەوە وەك لە ئێستادا دیارە. لە ئەمڕۆدا شوێنەواری شوراكە لە شەقامی نەخۆشخانەی دەرگای چیا" داغ قاپی" دەرگای ماردین " ماردین قاپی " لە تەنیشت بن "5600"س��اڵ شورایە ئەو دەبینرێت. ئەوسنەوە ساڵی لە پاراستووە. هێرشەكان خۆی لە شەڕو بەفەرمانی درەجیەوە بورجی لە "1932"شوراكە لە ڕێگرە كە ئ��ەوەی پاساوی و شارەكە وال��ی دراوە، ڕووخاندنی بڕیاری شاردا هەوای بەردەم بەاڵم شوێنەوارناس و لێكۆلەری فەرەنسی "ئەلبرد لویس گابریێل" كاتێ ئەمەی بینیوە بروسكەیەكی بۆ ناوەند ناردووە تا دەست لەو كارە هەڵبگرێت. لە ئێستادا بەشێك لە شوراكە وەك شێوە مێژوییەكەی

ماوەتەوە.

مێژووی قەاڵی كەركوك

نزیكەی بۆ دەگەڕێتەوە كەركوك قەاڵی مێژووی

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

23 ] ژماره 29[ ] 2013/5/15 [ ] ساڵی سێیەم [وتار

ئەویش ئێستا، پێش س��اڵ "3500 � 3000"لە ئاسەوارەكانی هەڵدانەوەی رۆشنایی لەبەر شوێنەوارناسی تیمێكی لەوێ كە "1930" ساڵی كاریان كردووە و هەندێك گۆزە و كەرەستەی ئەو ورد پشكنینی دوای دۆزیوەتەوە و سەردەمەیان كەرەستانە و گۆزە ئەو كە دەركەوتووە بۆیان 3500" ساڵ � 3000" بۆ دەگەڕێتەوە مێژووەكەی لە "18"م كەركوك ق��ەاڵی بەرزایی لەمەوبەر. زەوییەوە بڵندە و دەكەوێتە سەر رووباری خاسە، ئەمەش گرنگییەكی ستراتیژی پێ بەخشێوە كە لەو بایەخێكی گەورەی سەردەمەدا قەاڵ و قەاڵبەندی

هەبووە لە دروستكردن و پاراستنی شارەكاندا.

چوار دەرگاكەی قەاڵ

دەورووبەری لە حەڤدەیەم، سەدەی نزیكی هەتا تەنیا نەبووە، ئەوتۆ ئاوەدانییەكی هیچ قەاڵدا، چەند ماڵێكی پەرت و بالو نەبێت، دواتریش وەكو كە ش��ورەدار شارێكی بووەتە قەاڵ دەردەكەوێت چوار دەرگای سەرەكی هەبووە. یەكەم، قاپی تۆپ یان تۆپخانە رووە و رۆژئاوا، دووەم، دەرگای خوارو كە لە گەڕەكی گاورەكانەوە دێتە خوارەوە بۆ سەر خاسە، بایەخەكەشی لەوەدا بووە كە چووەتە سەر هاتۆتە بازاڕە ئەو كلكەی كاتێك گەورە بازاڕی سێیەم، پیرەژنەكان" "ب��ازاڕی واتە ب��ازاڕ قاڕی "قاپی ێیەدی قزلەر" واتا دەرگای حەوت كچە دوای عوسمانییەكانەوە الیەن لە كەركوك داگیركردنی حەڵواچییەكانە قاپی چوارەم، دەرگای دانراوە. قەاڵ ناو بۆ حەڵواچییەكانەوە ب��ازاڕی لەناو كە ئاشووری پاشایەكی كە دەوترێت سەركەوتووە.

دروست قەاڵیەی ئەو نەسر(، )بەخت بەناوی ئاشوورییەكاندا، لە سەردەمی حوكمڕانی كردووە سەرەوە چینەكانی بنیاتنانی گەورەكردن و بەاڵم میدیەكانەوە الی��ەن لە كە دەچێت ل��ەوە زیاتر عوسمانی مێژووییەكانی كتێبە بێت. دروستكرا وەكو )تەئریخی جەودەت و تەئریخی عمومی تورك باس هەر تر(، نووسراوەكانی ساڵنامەكان و و لە میرەكانی بابان و سۆران و ئەردەالنییەكان و حوكمڕانی كە كراوە سەربازەكانیان و سەركردە واڵتی كەركوكیان كردووە، بەشاری كەركوكیشەوە و تاكو ئێستاش ئاسەواریان ماوە، بۆ نموونە، خان محەمەد برای پاشای رەسوڵ خانووبەرەكانی و پاشای سۆران و هەروەها ئەو مزگەوت و مەدرەسە كەركوك لە بابانییەكان میرە كە وەقفییانەی و

دروستیان كردووە شاهیدی ئەمەنن.

گەڕەكەكانی قەاڵ

قەاڵ لە چەند گەڕەكێك پێكهاتبوو لە وانە، گەڕەكی ئاغاكانی نیشتەجێی بنەڕەتدا لە كە ئەغاڵق یەنیچەری بووە و نزیك قاپی توپ بووە. دیارە لەبەر نزیكی شوێنی كار و فرمانیان لەوێ نیشەجێبوون، گەڕەكی لەهەردوو بووە بریتی تر گەڕەكەكانی مەیدان، مەیدانی موسڵمان و مەیدانی گاوران كە لە بنەڕەتدا لەو كاتەی كە بازاڕگە لەناو قەاڵ بووە و هێشتا نەچووەتە خوارەوە ئەوێ مەڵبەندی كڕین نەخشە لە و بووە قەاڵ دانیشتوانی فرۆشتنی و بەمەیدان غیالل، كۆنەكانی دەوڵەتی عوسمانییدا فرۆشتنی كڕین و مەیدانی وات��ە ب��ووە، ناسراو دەغڵودان بووە. گەڕەكی چوارەمیش ناوی گەڕەكی

لە دوای خەبات و بەرخۆدانی و تێكۆشانێكی

بێوینە بۆ بەدەستهێنانی ماف و ئازادییەكان لە باكوری كوردستان، شاری ئامەد هەمیشە پێشەنگ بووە و

خەباتكاران و هاواڵتیانی ئەو شارە لە ڕیزی پێشەوەی ئەو تێكۆشانەدابوونە، هەروەك چۆن شاری كەركوك لە باشوری كوردستان ئەو تایبەتمەندیەی هەبووە لە ڕابردوودا و ئێستاش بە هەمان شێوەی لە

دوای ئازادكردنی باشوری كوردستان هێشتا كەركوك و كەركوكییەكان هەر لە سەنگەری پێشەوەی

پاراستنی دەسكەوتەكانی باشوری كوردستاندان و لە خۆشیان ئازار و مەینەتی و نەهامەتی بەرۆكی بەرنەداون

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

24] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[

وتار

دانیال پێغەمبەر بووە كە ئەویش تێكەڵەیەكی گاور و موسڵمانی تێدابوو، چوارەم گەڕەكیش، گەڕەكی قشڵەوە لەبەندیخانەكەی ناوی كە بووە زیندان وەرگرتووە، هەربۆیە بەم چەند گەڕەكە، نزیكەی و ك��ورد ئەوانیش پێكهێناوە، ماڵێكیان ه��ەزار توركمان و گاور و بەدەگمەن چەند ماڵێكی عەرەبی

تێدا بووە.

كەركوك لە ئێستادا

بۆ خێروخۆشییە و ڕەش زێڕی شاری كەركوك دەسەاڵتداران و شاری ترس و بێبەختی و خەم و چارەڕەشییە بۆ دانیشتوانەكەی، هەمیشە خەڵكی ئەو شارە لە ناو ترس و دڵەرِاوكێدا ڕۆژەكان بەڕێ بۆ سیاسیەكانیشدا ملمالنییە كاتی لە دەك��ەن. بەرژەوەندی و قازانجی حزبی كەركوك فرەخاوەنە و هەركەس خۆی بە خاوەن و مافداری ئەو شارە دەزانێت، بەاڵم لە كاتی خوێنڕشتن و قوربانیدان و هەڕەشە بەردەوامەكانی سەرژیان و ماڵی هاواڵتیان هیچ كەسێك خۆی بە بەرپرسیار نازانێت و ئامادە ساڵ دەیان ئاشكرایە لێبكات. خاوەنداری نییە دەسەاڵتدارانی بەعس و پێش بەعسیش سەروەت و سامانی ئەو شارە بە تااڵن دەبرا و خەڵكەكەی ئەوكاتەی دەچەوسێنرایەوە. دەك��راو سەركوت تارمایی ڕژێمی بەعس كۆتایی هات خەڵكی شاری كەركوك بەهیوای ئەوە بوون دەرگای بەختەوەریان لێبكریتەوە و بگەن بەژیان و گوزەرانێك ڕۆژگارە تاڵەكانیان بیرچێتەوە، بەاڵم بەداخەوە لە سایەی دەسەاڵتی حزبی كوردیدا ئەوخەونە بەدی نەهات، ئێستا لە دوای دە ساڵ بەناو ئازادبوون لە چەنگ زۆر خەمەكانیان كەركوكییەكان دیكتاتۆریەت نەهامەتیەكانیان و نیگەرانی و ترس زیاتربووە بەردەوام لە هەڵكشاندایە، ترسی تەقینەوە، ترسی بێسەروشوێن ترسی تیرۆركردن، ترسی ڕفاندن، كردن، ترسی بێكاری و هەژاری، سەرباری هەمووی ترسی گەورە لە بێخاوەنی و بێكەسی و بێخەمخۆری داپۆشیوە، خەڵكی ناخی س��ەراپ��ای شارەكە بە و هەرجارە ترسانەش ئەو هەموو س��ەرەڕای جۆرێ ترسێكیتر دەخەنە دڵی خەڵكی كەركوكەوە، ئەوەی ئێستاش كە ماوەیەكە وەك مۆتەكە قوتیان كردۆتەوە ترسی فەرماندەیی ئۆپەراسیونی دیجلەیە نوری مالیكی ڕەوانەی دەوروبەری بڕیاری بە كە كەركوك كراوە وەك هەڕەشەیەك بۆ كۆنترۆڵ كردن

و داگیركردنی شارەكە.لە زۆر دەكرێت، پێناسە و دەكرێت بۆ ئاماژەی كەسانی كەركوك دڵسۆزانی و خەمخۆران مێژە مەترسیەكانی باسی كورد ڕۆشنبیری و نوسەر سیاسییە هەمیشە بەاڵم دەك��ەن، سەركەركوك دڵ��س��ۆزەی��ان خەڵكە ئ��ەو دەس���ەاڵت���دارەك���ان بەڕەشبین ودەم بەهاوار پێناسە دەكرد، دە ساڵە و توركی میتی و بەعسی و شۆڤیەنی عەرەبی داردەستەكانی واڵتانی دژە كورد خەڵكی كەركوك خەڵتانی خوێن دەكەن بەتەقینەوە و بەدەسڕێژی گولەی راستەوخۆ بەئاشكرا كوردی خۆپیشاندەری چی كە ك��رد، بریندار و شەهید شارەیان ئەو "خەمخۆرە سیاسیەكانی ئەمڕۆ" بەشێك لەو كورد كوژانەیان ڕەوانەی دەرەوەی ئێراق دەكرد لە ڕێی كوردستانەوە!! نمونەی ئەندامانی بەرەی توركمانی سەربە "میت" كە بەئاشكرا دژایەتی گەلی كورد دەكەن و خواستەكانی كەمالیستە نوێیەكان جێبەجێ

دەكەن، هەموو كاتێ چەند واڵتێكی رەگەزپەرستی عەرەبی و توركیای دوژمنی سەرسەختی كوردستان بەگشتی كورد گەلی هەمبەر لە خۆیان دژایەتی و كوردستانیبونی كەركوك بەتایبەتی بە ئاشكرا راگەیاندووە، هاوكات حكومەتەكانی دوای پرۆسەی كورد دەسەاڵتدارانی كە بەعسیش لەناوبردنی بەردی بناغەكەیان دادەنا هێچ كامیان ئامادەنەبوون س��ەرەڕای ك��ورد بۆ بن كەركوك دەستبەرداری دانانی ڕێگە چارەی دەستوریش، بەاڵم سەیرەكە ئەم كوردستان حكومڕانی سیاسیەكانی لەودایە ئێستاش دەش���اردەوە!! خەڵك لە راستییەیان هەركاتێك بخوازن و لە بەرژەوەندی خۆیاندا بێت بەوە دەكەن كە ئاماژە هاوار و دەكەونە هات و مەترسی لەسەر كەركوك هەیە، تۆ بڵێی بێ ئاگابن لەوەی دڵسۆزانی كەركوك زۆر لە مێژە باسی ئەو مەترسیە دەكەن، ئایا لە یادیان چۆتەوە هەمیشە لە خەڵك دەشاردەوە، پێم خۆیان ڕاستیەكانیان وایە لە جیاتی ئەوەی خەڵكی كوردستان بەگشتی و كەركوك بەتایبەتی بخەنە دڵەڕاوكییەوە ئەگەر هەموو شتێك لە بەر بپارێزن، كەركوك بەنیازن و بكشێنەوە ئێراق دەزگانی و دام ت��ەواوی لە دەسەاڵتدارانەی سەرئەو بخەنە جددی فشارێكی كە ئێوە بەهەڕەشەیان دەزانن، هاوكات بەئاشكرا و بیپارێزن و بكەن دیاری كەركوك سنورەكانی بەفەرمی رایبگەیەنن كە سنوری كوردستان بانی مەقان نییە، بەڵكو چیاكانی حەمرینە و چاوەروانی سۆز و بەزەیی مالیكی مەكەن فەرماندەیی دیجلە بگەڕێنێتەوە و مادەی سەدوچل جێبەجێ بكات. ئێستاش تا لەوەی ئاگادارە كوردستان خەڵكی بەشێكی سەرەكی دەسەاڵت لە دەوڵەت و پەرلەمان خاوەن حزبە دوو ئێراق سوپای و حكومەت و گرتووە پێوە دەستیان كوردستان دەسەاڵتەكەی و دەسبەرداری نابن، ئێدی گلەیی لە كێ دەكەن و بەكێ ئەڵێن مەترسی لەسەر كەركوكە و چاوەڕوانی

كێ دەكەن كەركوك لە هەڕەشە بپارێزێت؟!

ئامەد لە ئێستادا

تێكۆشانێكی و بەرخۆدانی و خەبات دوای لە ئازادییەكان و ماف بەدەستهێنانی بۆ بێوینە هەمیشە ئامەد شاری كوردستان، باكوری لە ئەو هاواڵتیانی و خەباتكاران و بووە پێشەنگ شارە لە ڕیزی پێشەوەی ئەو تێكۆشانەدابوونە، لە باشوری ه���ەروەك چ��ۆن ش��اری ك��ەرك��وك لە ه��ەب��ووە تایبەتمەندیەی ئ��ەو كوردستان ڕابردوودا و ئێستاش بە هەمان شێوەی لە دوای باشوری كوردستان هێشتا كەركوك ئازادكردنی پێشەوەی سەنگەری لە هەر كەركوكییەكان و پاراستنی دەسكەوتەكانی باشوری كوردستاندان نەهامەتی و مەینەتی و ئ��ازار خۆشیان لە و وەك من جیاوازییەی ئەو بەرنەداون. بەرۆكی دوو ئەو نێوان لە كردووە بەدیم رۆژنامەوانێك ئەو س��ەرەڕای ئەمڕۆدا ساتەوەختی لە شارەدا

ئەو تایبەتمەندیانەی كەركوك و ئامەد لە رووی

مێژووی و نەتەوەیی و ئاینی و ئەتنێكی لە

ڕابردوو تا ئەمڕۆ ئەوەمان پێدەڵێت كە ئەو دوو

شارە یەك شێوە خەبات و تێكۆشانیان پێویستە، ئەوەش دەكرێ بەراوردی ڕەوشی ئێستای هەردوو شارەكە بكەین و بزانین

كامیان لە شێوازی بەرێوەبردن و هاوكاری و پێكەوەژیان و دڵسۆزی و ئاوێتەبوونی گەل و

دەسەاڵتداراندا لە پێشترە. بۆ ئەوەی بزانین كام یەك لەو دوو شارە كوردستانییە زیاتر بەئازادی گەیشتووە و تەبایی و خۆشەویستی و یەكڕیزی و خاوەندارێتی

دەسەاڵتدار بۆ گەل و گەل بۆ خاك لە خۆیدا بەرجەستە كردووە،

بڕوام وایە بەڕێوەبەران و دەسەاڵتدارانی شاری كەركوك ئەگەر بەو گیانی لە خۆبردوویی و خاكی بوون و دڵسۆزییەی

بەرپرسانی ئامەد خەبات بكەن، پشتیوانی گەل لە هەموو كات و ساتێكدا بەدەست دێنن هەروەك چۆن بەرپرسانی ئامەد

بەدەستیان هێناوە

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

25 ] ژماره 29[ ] 2013/5/15 [ ] ساڵی سێیەم [وتار

شێوازی پێكراوە ئاماژەی مێژوویانەی لێكچونە بەرپرسانی بەڕێوەردن و خەمخۆری و دڵسۆزی شارەكە و نوێنەرەكانیانە لە پەرلەمانی توركیادا، لە هەمانكاتدا ناكرێ خەباتكار و خۆنەویستی و حكومەتی بەرامەر لە خەڵكەكەش چاونەترسی ئاوێتەبوون ئەو نەگیردرێت. بەرچاو لە توركیا و ه��اواڵت��ی��ان هاوخەباتییەی و ه��اوك��اری و ئامەد شاری ئەوەی بەهۆكاری بووە بەرپرسان هیچ لە و دەربخات خۆی ئ��ازاد شارێكی وەك لەمپەر و ئاستەنگییەك سڵنەكاتەوە. ئامەد جگە لە بایدەمیر عوسمان كە م��ەزن شارەوانی لە ساڵی "2004"ەوە سەرۆكایەتی دەكات، هەریەك كەیاپنار، باخلەر، س��ور، شارەوانییەكانی لە شارەكەدایە چوارچێوەی لە هەر شەهر، یەنی سەد هاوشێوەی ئامەدیش شارەوانییەكانی و دەستی لە كوردستان باكوری تری شارەوانی پارتی ئاشتی و دیموكراتی "بەتەپە"دایە. هاوكات شەش ئەندامی پەرلەمان توركیا لەسەر لیستی دەكرد، ئامەدیان خەڵكی نوێنەرایەتی بەدەپە بەاڵم یەك لەوان خەتیب دیجلەیە كە ئێستا لە زیندانی توركیادایە و یەكێكی تریش شەرەفەدین ئاڵچی بوو لە ماوەی ڕابردوودا كۆچی دوایی كرد. هەر وەك چۆن كەركوك خاوەنی شەش نوێنەرە لە ئەنجومەنی نوێنەرانی ئێراق ئامەدیش بەهەمان شێوە بوو، لە نەورۆزی ئەمساڵدا لە گەڵ خەڵكی پڕ لە حەماسەت و هەیەجانی ئامەددا نەورۆزمان پێرۆزكرد. لە ڕاستیدا ئەوی بینیمان ئاسان نییە بەنوسین و قسەكردن گوزارشتی لێبكرێت، ئامەد و كوشتن و ئەشكەنجە لەخۆگرتنی شاری كە نكوڵی كردن و پاكتاوكردن و تیرۆری شاراوە و سەدان كردەوەی نامرۆڤانەی دەسەاڵتداری توركیا بوو لە سااڵنی ڕابردوودا، لە نەورۆزی ئەمساڵدا بەڕەنگی ئامەدێكی ئازاد و خۆڕاگر و بە ئیرادە و وەرەی بەرزەوە خۆی نمایش دەكرد. ئەو ئامەدەی ستەمی تێكشكاندنی بۆ "1982" ساڵی لە لە نەورۆز پیرۆزكردنی و تورك دەسەاڵتدارانی كورد تێكۆشەری الوێكی خوێناوێكەیدا زیندانە بە ناوی "مەزڵوم دۆغان" بەسێ دەنكە شخارتە ئاگری لە جەستەی خۆی بەردا و نەورۆزی لەناو زیندانەوە پیرۆزكرد بێ ئەوەی كەس لە جیهاندا دوو كە گۆڕەپانێكدا لە ئەمساڵ بكات. باسی میلوێن كەسی لە خۆگرتبوو ئاگرێ كرایەوە كە چوارتەن داری بۆ ئامادە كرابوو، نەورۆزیك كە زیاتر لە چوارسەد میدیای ناوخۆیی و هەرێمی و جیهانی ڕووماڵی پەیام و پیرۆزبایەكانیان دەكرد، تورك دەسەاڵتدارانی خودی كە بوو نەورۆزێك لە هەركەس زیاتر چاوەڕوانی ئەو پەیامە بوون كە لە دورگەی ئیمرالییەوە لە الیەن ئەو رێبەرە كوردەوە هاتبوو كە خۆیان بەهاوكاری زلهێزەكانی ك��ردووە، گۆشەگیریان ساڵە چ��واردە جیهان نەورۆزی ئەمساڵی ئامەد ئەو نەورۆزە مێژووییە ئاشتیخوازانە پەیامێكی بەخوێندنەوەی كە بوو

نەخشە و پیالنی تەواوی واڵتانی بەرژەوەندیخواز و شەرخوازانی دنیای سەروبن كرد، ئەگەر چی شاری ئامەد لە چوارچێوەی سنوری واڵتێكدایە بەناوی توركیا، بەاڵم سیستەم و بەرنامەی كار و بەرێوەبردنی لە هەموو ڕوویەكەوە جودایە لە سیاسەتی دەولەتی ناوەند و خاوەنی سەربەخۆیی هەڵقواڵوی ئەوەش كە تایبەتمەندی خۆیەتی و كە خودی و سیستەمەیە فەلسەفە و فكر ئەو شۆڕشگێڕان و ئازادیخوازانی كورد دایانڕشتووە. بڕوام وایە ئازادی تاك یاخود ئازادكردنی تاك لە ئازاد خاكی چونكە گرنگترە، خاك ئازادكردنی جەگە نەگرێ لەخۆی ئازادكراو گەلێكی ئەگەر تر هیچی كۆیلە لە پڕ فراوانی گۆڕەپانێكی لە نییە، بەاڵم گەڵێكی ئازاد ئەگەرخاكەكەشی لە ژێر هەیمەنەی سیستەمێكی نادیموكاتیدا بێت هەرگیز رێگە بە دەسەاڵتدار نادات هەرچون بخوازێت بەو شێوەیە ئاراستەی بكات هەروەك ئەوەی لە ئامەد گەلێكی خاوەنی ئامەد ئێستا دەكرێت. بەدی ئازادكردنی گەرەنتی ئەوەش هەر و ئازادكراوە

خاكەكەیەتی لە بندەستی داگیركەران.

ئەنجام

رووی لە ئامەد و كەركوك تایبەتمەندیانەی ئەو مێژووی و نەتەوەیی و ئاینی و ئەتنێكی لە ڕابردوو تا ئەمڕۆ ئەوەمان پێدەڵێت كە ئەو دوو شارە یەك ئەوەش پێویستە، تێكۆشانیان و خەبات شێوە دەكرێ بەراوردی ڕەوشی ئێستای هەردوو شارەكە بكەین و بزانین كامیان لە شێوازی بەرێوەبردن و هاوكاری و پێكەوەژیان و دڵسۆزی و ئاوێتەبوونی گەل و دەسەاڵتداراندا لە پێشترە. بۆ ئەوەی بزانین كام یەك لەو دوو شارە كوردستانییە زیاتر بەئازادی گەیشتووە و تەبایی و خۆشەویستی و یەكڕیزی و خاوەندارێتی دەسەاڵتدار بۆ گەل و گەل بۆ خاك لە خۆیدا بەرجەستە كردووە، بڕوام وایە بەڕێوەبەران و دەسەاڵتدارانی شاری كەركوك ئەگەر بەو گیانی لە خۆبردوویی و خاكی بوون و دڵسۆزییەی بەرپرسانی ئامەد خەبات بكەن، پشتیوانی گەل لە هەموو كات و ساتێكدا بەدەست دێنن هەروەك چۆن بەرپرسانی ئامەد بەدەستیان هێناوە، تەنها بەم شێوازە خەونی لە مێژینەی كەركوك و كەركوكییەكان بەدی دێت و

ئازادی گەل و خاك فەراهەم دەبێت.سەرچاوەكان:

Ame -1Erdnigari

DirokCand

Nuser:amed tigris u yildiz cakar2- كوردو كەركوك: لەتیف فاتیح فەرەج

3- سایتی كوردستانی نوێ: م . ئەمین شوانی چاوپێكەوتنی مەحمود نامۆ 2011/5/18

4- رێبەری گەشتیاری دیاربەكر

ئەو ئامەدەی لە ساڵی "1982" بۆ تێكشكاندنی ستەمی دەسەاڵتدارانی

تورك و پیرۆزكردنی نەورۆز لە زیندانە خوێناوێكەیدا الوێكی تێكۆشەری كورد بە ناوی "مەزڵوم دۆغان" بەسێ دەنكە شخارتە

ئاگری لە جەستەی خۆی بەردا و نەورۆزی لەناو زیندانەوە پیرۆزكرد بێ

ئەوەی كەس لە جیهاندا باسی بكات. ئەمساڵ لە

گۆڕەپانێكدا كە دوو میلوێن كەسی لە خۆگرتبوو ئاگرێ كرایەوە كە چوارتەن داری بۆ ئامادە كرابوو، نەورۆزیك

كە زیاتر لە چوارسەد میدیای ناوخۆیی و

هەرێمی و جیهانی ڕووماڵی پەیام و پیرۆزبایەكانیان دەكرد، نەورۆزێك بوو كە خودی دەسەاڵتدارانی تورك لە هەركەس زیاتر چاوەڕوانی ئەو پەیامە بوون كە لە دورگەی

ئیمرالییەوە لە الیەن ئەو رێبەرە كوردەوە هاتبوو كە خۆیان بەهاوكاری

زلهێزەكانی جیهان چواردە ساڵە گۆشەگیریان كردووە، نەورۆزی ئەمساڵی ئامەد ئەو نەورۆزە مێژووییە بوو كە بەخوێندنەوەی پەیامێكی ئاشتیخوازانە نەخشە و پیالنی تەواوی واڵتانی بەرژەوەندیخواز و شەرخوازانی دنیای

سەروبن كرد

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

26] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[

چاوپێكەوتن

رێزان جاوید؛

و پرسی كورد چاوەڕوانی هەڵوێستی چارەسەرئامێزانەی سەرۆككۆماری پاڵێوراوانی لە ئێرانین دیموكراتیزاسیۆنی

ئەندامی واڵت"دا "رۆژی دیدارێكی لە ك��وردی��ن��اس��ی��ۆن��ی پ��ارت��ی ژی��ان��ی ئ���ازادی جاوید"، رێزان رێزدار" كوردستان"پەژاك"، چ��ارەس��ەری قۆناخی س��ەر تیشكدەخاتە لە گ��ەل��ەك��ەم��ان دۆزی دی��م��وك��رات��ی ب��اك��وری ك��وردس��ت��ان و ك��اری��گ��ەری ئەم لە كورد دۆزی چارەسەری لەسەر قۆناخە رۆژهەاڵتی كوردستان و پرسی هەڵبژاردنی سەرۆككۆماری داهاتووی ئێران و دەڵێت:" چارەسەری قۆناخی لەئەگەرسەركەوتنی و كوردستان باكوری لە دیموكراتیانە سیاسەكانی بە ناچارە ئێرانیش توركیا، بچێتەوە كورددا گەلی بە بەرامبەر خۆی ئ���ەم���ەش گ���ەورەت���ری���ن زەم��ی��ن��ەی و چ��ارەس��ەری��ی��ە ب��ۆ چ��ارەس��ەرك��ردن��ی دۆزی كوردستان"، رۆژه��ەاڵت��ی لە گەلەكەمان ئەگەر دەڵێت:" ئەوەش هاوكات جاوید سەرۆككۆماری داه��ات��ووی پاڵێوراوانی ئاشكرایان و روون هەڵوێستی ئ��ێ��ران و كورد پرسی چارەسەری بە لەبەرامبەر دیموكراتیزاسیۆنی ئێران دیار نەكەن، ئەوا نابین دەنگ ئامادە ئێمە و گەلی كورد، جەالدەكان و دەسەاڵتداریەتی گوڕینی بە

بدەین".ئا/ محەمەد حەسەن

قۆناخێك كوردستان باكوری لە پرسیار/ وات��ا پ��ێ��ك��ردووە، دەس��ت��ی تێكۆشان ل��ە كورد، دۆزی دیموكراتیانەی چارەسەری ئ��ێ��وە ئ���ەو ق��ۆن��اخ��ە چ���ۆن دەب��ی��ن��ن و خوێندنەوەتان بۆ ئەم قۆناخەی تێكۆشان

لەباكوری كوردستان چییە؟� وەكو دەزانرێت لە باكوری كوردستان دوای زیاتر لە سی ساڵ تێكۆشانی بێوەچان بە پێشەنگایەتی بزوتنەوەی ئاپۆچی و رێبەر ئاپۆ تێكۆشانی گەلی گەلێك و زۆر جیاواز ئاستی گەیشتووەتە كورد قۆناخ لە تێكۆشانی بزوتنەوەی ئازادیخوازی گەلی بووە. تێپەڕ كوردستان باكوری لە كوردستان

"1993"ەوە ساڵی لە كە دوای��ی هەر قۆناخی چ��ارەس��ەری قۆناخی ب��ەن��اوی پێكرد دەستی رێبەر بانگی لەسەر "2010" ساڵی دیموكراتیانە پێش چارەسەری چونكە پێكهات، كۆتایی ئاپۆ مۆخاتەبێكی ت��ورك دەوڵ��ەت��ی و ن��ەدەك��ەوت نەدەدی مۆخاتەب بە و خۆی نەبوو راستەوخۆ و دوایش بەتایبەتی پاش مردنی تۆرگۆت ئۆزاڵ مۆخاتەبێكی كرا، لەبەرامبەر پەالمارەی ئەو و و نەما ك��ورد پرسی چ��ارەس��ەری بۆ ب��ەرچ��او

دەوڵەتیش ئەم بارەی نەگرتە سەرشانی خۆی و بێچارەسەری بەسەر گەلی كورد و هێدی هێدی دۆزەكەیاندا دەسەپاند. هەر بۆیە رێبەر ئاپۆ ساڵی "2010" كۆتایی بەم قۆناخەی بێ چارەییەی هێنا باكوری لە گەلی شۆڕشگێڕی قۆناخی شەڕی و كوردستان خستە رۆژەڤەی بزوتنەوەی ئاپۆچیەوە هێزیەوە بەهەموو شۆڕشگێڕی گەلی شەڕی و بەڕاشكاوانە ئاپۆش رێبەر و پێكرد دەستی تورك دەوڵەتی نێوان لە خۆم ئێدی ووتی:"من

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

27 چاوپێكەوتن] ژماره 29[ ] 2013/5/15 [ ] ساڵی سێیەم [

و پەكەكەدا دەكشێنمەوە، ئەگەر دەیانەوێت شەڕ تر ئەوی با با شەڕ بكەن، كێ دەتوانێ بكەن، بەم پێویستە كۆتایی ئێدی بێنێت، كۆتایی پێ قۆناخە بهێندرێت. بۆیە رێبەر ئاپۆ خۆی لەنێوان پەكەكە و دەوڵەتی تورك كشایەوە. هەتا نەورۆزی شۆڕشگێڕی شەڕی قۆناخی بێگومان ئەمساڵ. كوردستان كرێكارانی پارتی پێشەنگایەتی بە حكومەتی و دەوڵ���ەت لە قورسی زەبەرێكی ج��ددی زۆر بەشێوازێكی و وەش��ان��د توركیا گەریالكانی و كورد گەلی پێشكەوت. شەڕێك شتانەی ئەو پێ بە گەل پاراستنی هێزەكانی كە ئێمە شاهیدی بووین بە بەرخۆدانێكی جددی هێزەكانی بە پاشەكشێ توانیان گەریالیەتی، و دەوڵەتی سیاسیشدا، لەبواری بكەن. توركیا توانیان و كرد تەنگەتاو دوایی هەتا توركیایان بەم تێكۆشانەی خۆیان دەوڵەت و رژێمی توركیا لەناوخۆی توركیا، بەڵكو لەسەر ئاستی نەتەنیا هەرێمی و ناونەتەوەیشدا سەرشۆڕی بكەن و ئەو دەستێوەردانی لە دراب��وو بەتوركیا كە رۆڵەی ئەو توركیا نەیانهێشت هەرێمەكەدا لە دەرەكی لەو بۆیە دەوڵەتی توركیا ببینێت، هەر رۆڵەش بۆیەوە. مەزن تەنگاویەكی رووبەرووی بوارەشدا هاوكات بەرخۆدانی زیندانیانی سیاسی و هەڤااڵن لە زیندانەكانی توركیا و ئەو مانگرتنە بەرفراوانە جددی دەنگدانەوەی ناونەتەوەییدا ئاستی لە هەبوو، ئەم بەرخۆدانەش لە پێشخستنی قۆناخی خ��اوەن توركیا لە دیموكراتیانە چ��ارەس��ەری كاریگەری خۆی بوو. هاوكات شۆڕشی رۆژئاوای لە گەلەكەمان دەسكەوتانەی ئەو و كوردستان ئەو و هێناوە، بەدەستی كوردستان رۆژئ��اوای ستاتۆیەی كە لەئەنجامی ئەو بەرخۆدان و رەنج بەدەستهاتووە، گەلەكەمان ماندووبوونەی و ئەو ك���ردووە. ق��ازان��ج م��ەزن��ی دەسكەوتێكی كورد دۆزی لەسەر ستاتۆیەش و دەستكەوت كاریگەری كوردستان تری بەشەكانی هەموو لە ئەوە ناچاری كەسی هەر ئێدی دانا، پۆزەتیڤی هەرێمەكەدا لە بە چەمكی سێیەم دان كە كرل

بنێت.

لەگەڵ قۆناخە ئ��ەم ج��ی��اوازی پرسیار/ قۆناخەكانی رابردوو چییە؟

خۆدی بەدەستپێشخەری كە قۆناخە ئ��ەم �جیاوازە قۆناخێكی پێكرد، دەستی ئاپۆ رێبەر ئەم ئاپۆچیەتی بزوتنەوەی لوتكەی هێزدا لە و قۆناخێكی پێكردووە. دەس��ت دانوستاندانەی جددیە بۆ هەموو بەشەكانی كوردستان، دەوڵەتی ناوەندی ك���وردە، پرسی ن��اوەن��دی توركیاش سیاسەتی ئینكاركردنی گەلی كورد و دۆزەكەیەتی، و بووە كوردان لەناوبردنی و قڕكردن ناوەندی دەرەوە دەوڵەتانی و هێز لە الیەن رۆڵەش ئەو

پرسی كە جارانیش زۆر تەنانەت دراب��وو. پێ لە بەشێك لە دەچوو، چارەسەری بەروو كورد توركیا دەوڵەتی كوردستان تری پارچەكانی لەهەر كەس بەر كە بوو دەوڵەتانە لەو یەكێك ئاستەنگی دروست دەكرد بۆ چارەسەری پرسی دەوڵەتی بیستەم س��ەدەی بەدرێژایی ك��ورد. لەبەرامبەر نیگەتیڤی"نەرێنی" رۆڵێكی توركیا برد، ب��ەرێ��وە ك��وردی پرسی چ��ارەس��ەری بە گەلی ئازادیخوازی بزوتنەوەی تێكۆشانی بەاڵم ئاستەی ئەو گەیشتە ئاپۆ رێبەر و كوردستان كە ئیدی دەوڵەتی توركیا هێز و ئیرادەی كوردان قەبوڵ بكات و قۆناخێكی بەم شێوەیە كە خۆدی و رزگ��اری قۆناخی ك��ردووە، بەناو رێبەرئاپۆ دەست كورد دۆزی دیموكراتیانەی چارەسەری توركیا رۆڵی هۆی بە قۆناخە ئەم بكات. پێ سپێردرابوو، پێ ئەركەی ئەو و هەرێمەكە لە كوردان ئینكاری سیاسەتی دەرەوە الیەن لە بەرێوەی دەبرد، بۆیە چارەسەری دۆزی كوردیش كوردستان بەشەكانی هەموو لەسەر كاریگەری باشووری ستاتۆی سەقامگیر دەبێت، و هەبوو رۆژئ���اوای ستاتۆی سەقامگیری كوردستان،

كوردستان لە گەڵ خۆی دێنێت.

و توركیا لە پرسی چ��ارەس��ەری پرسیار/ باكوری كوردستان چ كاریگەرییەكی لەسەر رۆژهەاڵتی لە كورد پرسی چارەسەركردنی

كوردستان و ئێران دەبێت؟� چارەسەری دۆزی كورد لە باكوری كوردستان سیاسی ج��ددی زۆر كاریگەریەكی توركیا و كوردستان رۆژه��ەاڵت��ی لەسەر مەعنەویشی و دەبێت سیاسیش ه��ان��دەرێ��ك��ی ت��ەن��ان��ەت و ب��ۆ چ��ارەس��ەری پرسی ك��ورد ل��ە رۆژه��ەاڵت��ی هەتا لەوانەیە ئێرانەوە. الیەن لە كوردستانیش ئێستا دەوڵەتی ئێران وەكو گەورە داگیركەرێكی سەر كوردستان دانی بە پرسی كورددا نەنابێت، لە قۆناخە ئەم سەركەوتنی ئەگەری لە بەاڵم و كوردستان رۆژئ���اوای و كوردستان باكوری دەوڵەتی كوردستان باشوری لە سەقامگیری ئێرانیش ناچارە هەنگاو بەرەو چارەسەری پرسی كورد هەڵگرێت. ئەگەر هەنگاو هەڵنەگرێت، ئەو كاتە تاكە دەوڵەتێك كە پرسی كوردی تێدا بە نەكرابێت، چارەسەر و مابێتەوە هەڵواسراوەیی دەبێت كوردستان رۆژهەاڵتی و ئێران دەوڵەتی و ناودەوڵەتی هێزی الیەن لە هەم ئەمەش و هەمیش لە الیەن گەلی كوردەوە پەسەند ناكرێت. لەسەر پۆزەتیڤی و بەهێز كاریگەریەكی بۆیە

ئێران و رۆژهەاڵتی كوردستانیش دەبێت.

پرسیار/ لە ئێستادا بارودۆخی ئێران چۆن ب��ارودۆخ��ەی ئ��ەم بڵێن، با ی��ان دەبینن،

ئێرانی تێدا تێپەڕ دەبێت، داهاتووی ئێران بەرو كوێ دەبات؟

تەنگاویەكی لە ئێران ئێستادا لە بەراستی �دەستێوەردانی رووب���ەرووی دەژی. گ���ەورەدا دەرەكی بۆوەتەوە، هێدی هێدی پێگەی سیاسی ئێدی دەشكێت. هەرێمەكەشدا ئاستی لە ئێران وەكو ناتوانن هەرێمەكە لە ئێران پەڕی و باڵ پێشووتر پابەند بوونی خۆیان لە گەڵ دەوڵەتی كە شیعەش هیاللی ئەو بكەن. بەردەوام ئێران دەوڵەتانی و هێز الیەن لە ئەمڕۆ دەكرا، باس دەرەوەش دەستێوەردانی دەكرێت و الواز دەبێت و تەنانەت ئەو دەستێوەردانانەی لە و ئەفغانستان و ئیسرائیل نێوان لە و لوبنان و پاكستان و و كێشانە ئەم هەم ئارادایە، لە فەلەستیندا هەمیش ئەم دەستێوەردانانە راستەوخۆ لەبەرامبەر بە ئێرانیشە. بۆیە ئەو قۆناخەی ئێستاكە ئێرانی رووبەرووی تەنگاوێكی جددی كردۆتەوە. دەوڵەتی ئێران رووبەرووی گەماڕۆی سیاسی، ئابووری لە ئاستی ناونەتەوەییدایە. لە هەمووشی گرنگتر لە و باری خزمتگوزاری و ئابووری ئێراندا كێشەی ژیانی خەڵك پەیوەست بەم گەماڕۆانەوە رووی لە كردووە، ئێرانی ناو گەالنی و ئێران كۆمەڵگەی ئەم كێشانە لە ئاستێكدایە كە ئێرانی لەناوخۆشدا

رووبەرووی قەیرانی ناوخۆیش كردۆتەوە. لە ئێران گەالنی ناڕەزایەتی ئێران لەناوخۆی حكومەتی ناوەندی تاران پەرە دەستێنێت و ئەو گشتگیرتر و بەرفراوانتر رۆژبەرۆژ ناڕەزایەتیانە دەبن. لە ئەنجامی سیاسەتی ئینكاری نەتەوەی و ئینكاری ناسنامەی كەلتوری و سیاسی و تەنانەت مەزهەبی و دینی و باوەڕیەكان بارودۆخی ئێران ئێران گەیشتووەتە ئەم ئاستە. رژێمی ئێسالمی ئامادە نییە ماف و ناسنامە و بیرورِای نەتەوەكانی بكات. قەبۆڵیان خۆیان وەكو و بناسێت ئێران ئەمڕۆكە گەلی كورد و نەتەوەكانی تر داوای مافی

خۆیان دەكەن و بێ مافی پەسەند ناكەن.رووب��ەرووی ئێران كاتەدا لەم كە تر خاڵێكی ئێراندا. خۆی لەناو دەسەاڵتە پرسی بۆتەوە، ناكۆكی هەم هێدی هێدی دەس��ەاڵت باڵەكانی دروست لەنێوانیاندا گەورەیان درزی هەمیش و روو دەوڵەت باڵەكانی نێوان مەسافەی دەبێت. نێوانیاندا ئاڵۆزی و گرژی ئەمڕۆ زیادبوونە. لە پلەی لە ئەمانەش ه��ۆك��اری ب��ۆت��ەوە. زۆرت��ر هەڵەی سیاسەتی و هەڵسوكەوت یەكەمدا، دەوڵەت و رژێمی ئێرانە لەبەرامبەر بە سیاسەتی نێودەوڵەتی لەالیەك و لەالیەكی تریش مەسەلەی مەسەلەی سێیەمشی خاڵی و ئێران ناوەكی دەستێوەردانی دەرەكییە لەبەرامبەر بە ئێران كە دەوڵەت. باڵەكانی نێوان باڵوبوونی هۆی بۆتە ئەم سیاسی نزیكبوونی مەسەلەی تر خاڵێكی لە جەماوەر و گ��ەالن بە لەبەرامبەر بااڵنەیە

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

28] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[

چاوپێكەوتن

ناوخۆدا.

پ��رس��ی��ار/ ئ��اخ��ۆ ل��ەن��ێ��وان ئ��ەم ب��ااڵن��ەی دەسەاڵت كە باسیان دەكەی دیدگایەكی ئەم بڵێن با یان دەكرێت، ب��ەدی ج��ۆدا بااڵنە تێڕوانینێكی جیاوازیان لەسەر پرسی كورد و چارەسەر دیموكراتیانەی پرسەكانی

ئێران هەیە، یان نا؟ریفۆرمخواز بە خۆیان بااڵنە ل��ەم گروپێك �داناوە كە هەتا ئێستا هیچ هەنگاوێكی كرداریان باڵەكانی ن��ەن��اوە. كۆمەڵگە ب��ە لەبەرامبەر ئەوانەش ئەمڕۆ تا كۆنەپارێزیش و ستاتۆپارێز هێرشی یەكتر دەكەن و گرژی و ئاڵۆزی نێوانیان زیات دەبێت، هەر یەكێكیان بە شێوە و رێبازی دەدات، تریان ئ��ەوی پەالماری جیاوازجیاواز سیاسەتی یەكتر رەخنە دەكەن و تەنانەت دەنگۆی ناوخۆی هێزانەی لەم بەشێك كە هەیە ئەوەش ناڕاستەوخۆ یان و راستەوخۆ ئێران، دەوڵەتی بەكردەوەكانیان و سیاسەتەكانیان خزمەتی الیەنە خۆیدا لەجێگەی ئەوەش و دەكەن دەرەكیەكان بۆوەتە قەیرانێكی ناوخۆیی سیستەمی سیاسی و ناكۆكی ئەو لەگەڵ هەموو ئێراندا. لە دەسەاڵت و دیدگا هیچ باڵەكانیش نێوان ئاڵۆزیانەی و

تێڕوانینێكی جیاواز بەدی ناكرێت.

سەرۆككۆكاری هەڵبژاردنەكانی پرسیار/ ژیانی پارتی وەكو ئێوە بەرێوەیە، ئێران دەڕوانن چۆن كوردستان"پەژاك"، ئازادی ئەم خۆلەی هەڵبژاردنەكانی سەرۆككۆماری

لە ئێراندا؟ب��ەروو ئ��ێ��ران دەوڵ��ەت��ی ئێستا بێگومان �هەڵبژاردنە ئەم دەچێت. جددی هەڵبژاردنێكی ئاستێك هەتا ئێران دەوڵەتی چارەنووسی بۆ چ��اوی ئ��ێ��ران، ن��ەت��ەوەك��ان��ی چ���اوی گرنگە. باڵەكانی ناوخۆی دەوڵەتە جیهانیەكان و چاوی چۆنكە بۆچی؟، هەڵبژاردنەیە، لەم ئێرانیش زیاتر ئێران، دەوڵ��ەت��ی داه��ات��ووی سیاسەتی بەرێگەی سەرۆككۆماری داهاتوو دیاری دەكرێت. بە لەبەرامبەر ئێران داهاتووی سەرۆككۆماری بیردەكاتەوە، چۆن ئێران ناوخۆییەكانی كێشە بە لەبەرامبەر ئێران داهاتووی سەرۆككۆماری دەوڵەتە گەڵ لە ئێران دیبلۆماسیەكانی كێشە دەوڵەتی بیردەكاتەوە؟، چۆن دەرەكییەكان داهاتووی ئێران لەبەرامبەر بە پرسی رۆژهەاڵتی پرسیارانە ئ��ەم ب��ی��ردەك��ات��ەوە؟، چ��ۆن ناوین رووبەرووی هەڵبژاردنی داهاتووی ئێران دەكرێتەوە. هەڵبژاردنی سەرۆككۆماری ئەمساڵ دەتوانێت زۆر چاوەڕۆانیەكی هەرچەندە بكاتەوە. روون شت بەمشێوەیە كە بەم هەڵبژاردنە هەموو پرسەكانی ئێران چارەسەر دەبێت لەجێ خۆیدا نابێت، بەاڵم لەبەرامبەر هەڵوێستەكان دەبێت، كەم ه��ەرە گەلی وەكو بۆیە بكرێتەوە. روون بابەتانە بەم گەلی ئازادیخوازی بزوتنەوەی وەك��و و ك��ورد ئێمەش كوردستان رۆژه��ەاڵت��ی لە كوردستان پرسیارێكمان ئاراستەی سەرۆككۆماری داهاتووی سەرۆككۆماری پاڵێوەراوانی و كردۆتەوە ئێران هەڵوێستی كە كردووە ئەوە دەعوتی ئێرانمان ئێران دیموكراتیزاسیۆنی بە لەبەرامبەر خۆیان دی��اری ئێران لە ك��ورد پرسی چ��ارەس��ەری و یان ئێران، داهاتووی دەوڵەتی ئەگەر بكەن. ویستی و هەڵوێست پالێوراوێكی سەرۆككۆماری خۆی لەبەرامبەر بەم بابەتانە دیاری بكات، روون بكات، پرسانە ئەم باسی چارەسەری ئاشكرا و ئێمە وەكو پەژاك ئامادەیی و پشتگیری خۆمان ئەگەری لە ب��ەاڵم دەرب��ڕی��ووە، هەڵبژاردن بۆ پەراوێزخستنی ئەگەری لە یان ئینكاركردن پرسی كورد و دیموكراتیزاسیۆنی ئێران، مۆمكین دەنگی خۆمان كە نابین ئامادە ئێمەش و نییە ئەم كورد گەلی لە الی بدەین، چونكە بەكەس هەڵبژاردنەش تەنیا، رۆڵی گۆڕینی دەسەاڵتدار و جەالدەكان دەبینێت، بۆیە ئەبێت روون و ئاشكرا هەڵوێستی سەرۆككۆماری بۆ پاڵێوراوانە ئەم خۆیان بۆ چارەسەری پرسی كورد دیاری بكەن.

داهاتووی سەرۆككۆماری ئەگەر پرسیار/ داهاتووی حكومەتی بڵین با یا ئێران، ئێران ئەم خااڵنەی ئێوە باستان لێوە كرد، نەنێت، بۆ هەنگاویان و نەكات رەچ��او داه��ات��ووی ه��ەڵ��ب��ژاردن��ەك��ان ب���ەرو كوێ

دەچێت؟بۆ هۆكارێك ببێتە دەتوانێت هەڵبژاردنە ئەم �چارەسەری كێشە ناوخۆییەكانی ئێران تایبەت لە گەڵ نەتەوەكان و لە ئەگەری چارەسەری كێشە رەوشێكی ب��ەروو ئێران ئێران، ناوخۆییەكانی دەچێت. جۆداتریش هەڵوێستێكی و جۆداتر دەتوانێت ئێران كە بڵێن دەتوانین كاتە ئەو و بێتەوە دەرەكیەكانیش پرسە رووب���ەرووی ئێران بۆ كە دەرەكیەی قەیرانە ئەو بتوانێت وەكو ئێمەش بكات. چ��ارەس��ەری س��ازك��راوە پەژاك ئەم هەڵبژاردنە بە گرنگ دەبینین، بەاڵم ئێران هەڵوێستی خۆی روون و ئەگەر دەوڵەتی كاتە ئەو نەكات، دیاری بابەتە ئەم بۆ ئاشكرا هەڵبژاردن ئەو گەرم و گوڕیە بە خۆیەوە نابینێت دەكات. بایكۆت هەڵبژاردنە ئەو هەركەسیش و پاڵێوراوانی لە ئێستادا چاوەڕۆانی پەیامی ئێمە سەرۆككۆماری داهاتووین، بۆ چارەسەری پرسی كورد و دیموكراتیزاسیۆن لە ئێراندا. كام پاڵێوراو بە خۆی بەرنامەی و بكات ئ��ەوە بانگەشەی شێوازێكی ورد بۆ چارەسەری ئەم كێشانە دیاری بۆ خۆمان هەڵوێستی ئێمەش كاتە ئەو بكات،

هەڵبژاردن دیاری دەكەین.

لە ئەگەری سەركەوتنی ئەم قۆناخە لە باكوری كوردستان و رۆژئاوای

كوردستان و سەقامگیری لە باشوری كوردستان

دەوڵەتی ئێرانیش ناچارە هەنگاو بەرەو چارەسەری پرسی كورد هەڵگرێت.

ئەگەر هەنگاو هەڵنەگرێت، ئەو كاتە تاكە دەوڵەتێك كە پرسی كوردی تێدا بە هەڵواسراوەیی مابێتەوە و چارەسەر نەكرابێت،

دەوڵەتی ئێران و رۆژهەاڵتی كوردستان دەبێت و ئەمەش

هەم لە الیەن هێزی ناودەوڵەتی و هەمیش لە الیەن گەلی كوردەوە

پەسەند ناكرێت

وەكو پەژاك ئەم هەڵبژاردنە بە گرنگ دەبینین، بەاڵم ئەگەر

دەوڵەتی ئێران هەڵوێستی خۆی روون و ئاشكرا بۆ ئەم بابەتە دیاری نەكات، ئەو كاتە هەڵبژاردن ئەو گەرم و گوڕیە بە خۆیەوە نابینێت و هەركەسیش ئەو هەڵبژاردنە بایكۆت دەكات. ئێمە لە ئێستادا چاوەڕۆانی

پەیامی پاڵێوراوانی سەرۆككۆماری داهاتووین، بۆ چارەسەری پرسی كورد

و دیموكراتیزاسیۆن لە ئێراندا

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

29 چاوپێكەوتن] ژماره 29[ ] 2013/5/15 [ ] ساڵی سێیەم [

چ ئێران ناوخۆییەكانی كێشە پرسیار/ هەڵبژاردنانە ئەم لەسەر كاریگەریەكی

دەبێت؟� ب��اڵ��ەك��ان��ی ن��اوخ��ۆی ئ��ێ��ران ه��ەرك��ام��ەی��ان ئ��ەوەی دان����اوە، خ��ۆی��ان ب��ۆ بەرنامەیەكیان لەم بەتایبەت ریفۆرمخواز، باڵی دی��ارە كە باس خاتەمیدا محمدی كەسایەتی لە دوایانەدا بە ئێدی ناوخۆ كێشەكانی كە دەك��ەن ل��ەوە و كۆنەپارێز باڵی ناكرێن. چارەسەر ریفۆرم دووب��ەش، بۆنەتە لەناوخۆدا ستاتۆپارێزیش لەبەرامبەر تەدبیر ئێستادا لە ستاتۆپارێزەكان بە ئەحمەدی نژاد و رەحیم مەشایی وەردەگرن. باڵی خامنەیی لە الیەن ئەحمەدی نژاد و رەحیم واتا دەبێتەوە. هێرش رووب��ەرووی مەشاییەوە سیاسەت هەڵبژاردنەدا لەم دەیەوێت هەركەس لە ب��ەاڵم بكات، پەیڕەو خۆی بەرنامەكانی و راستیدا هەتا ئێستا ئەو سێ باڵەی لە پێشن و رەفسنجانی جڵەوی زیاتر كە میانەڕوویش باڵی بۆ ئ��ەوان ستراتیژیەتێكی دەس��ت، گرتووەتە باڵی نییە. روون و دیار كێشەكان چارەسەری مۆخاتەب بە دیاریكراو چینێكی ریفۆرمخواز دەگرێت، باڵی ستاتۆپارێز سیاسەتی میلتاریزمی دەكات، كێشەكان ئینكاری و ك��ردووە پەیڕەو ئەوەی تەوەهۆمی)گۆمانی( بە خامنەیش باڵی

هەیە، ئێران بەرامبەر لە دەرەك��ی هێرشی كە سیاسەتی و دەكات كێشەكان ئینكاری ئەویش هیچ ماقۆڵ بەشێوازێكی پێشدەخات، قڕكردن پرۆژەیەك بۆ چارەسەری كێشەكان دیاری ناكات، بەم نزیكبوون و هەڵوێستانە بۆ هەڵبژاردنەكان، هەڵبژاردنەكان پێش لە مەترسیدار بارودۆخێكی بۆ دەبێت مەترسیدار ئەمەش و ئ��ارادای��ە. لە راب��ردووی خۆلەكانی چونكە ئێران، داهاتووی لەبەرامبەر ئێران كە بینمان سەرۆككۆماریدا نەبوو گونجاو هەڵوێستی خ��اوەن كێشانە بەو چ��ارەس��ەری ئ��ی��رادەی نەبوونی هاوكاتیش و ئەوەی هۆی بووە هەڵبژاردنەكاندا لە كێشەكان ناڕەزایەتی گ��ەل و ج��ەم��اوەر زۆری بەشێكی دەرببڕن و دەستیان بەسەرهەڵدان و ناڕەزایەتی دەربڕین كرد و ئەم ناڕەزایەتیانەش مەشروعیەتی ئێرانی چ لەناوخۆ و دەرەوە رووبەرووی پرسیاری مەشروعیەتە ئەم زۆر ئاستێكی هەتا ك��ردەوە. نەما، بۆیە ئەم هەڵبژاردنە گرژی و ئاڵۆزی پێوە دیارە هەتا چ ئاستێك ئەم گرژی و ئاستەنگیانە لەبەرامبەر چۆن سیاسەتێكی و دەبنەوە قوڵتر لە ئەمە بەر بگیردرێتە ئاڵۆزیانە و گرژی بەم و دەبن دیار زیاتر دەتوانێت مرۆڤ داهاتوودا ئەمەش گرێدراوی كاتە، بەاڵم ئەوەی لە ئێستادا هەڵبژاردنەكان كاتی بە بەنزیكبوونەوە دیارە

گرژی و ئاڵۆزیەكانیش زیاتر دەبنەوە.

لە ئێستادا ئێران لە تەنگاویەكی گەورەدا دەژی. رووبەرووی دەستێوەردانی

دەرەكی بۆوەتەوە، هێدی هێدی پێگەی

سیاسی ئێران لە ئاستی هەرێمەكەشدا دەشكێت. ئێدی باڵ و پەڕی ئێران

لە هەرێمەكە ناتوانن وەكو پێشووتر پابەند بوونی خۆیان لە گەڵ دەوڵەتی ئێران بەردەوام بكەن. ئەو هیاللی شیعەش كە باس دەكرا، ئەمڕۆ لە الیەن هێز و دەوڵەتانی دەرەوەش

دەستێوەردانی دەكرێت و الواز دەبێت

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

30] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[

وتار

سەالح گەرمیانی

دوای بەرپابوونی شۆرشی سوریا، كوردی رۆژئاوای كوردستانیش راپەڕین و توانیان زۆربەی ناوچەكانی داگیركاری چەنگی لە كوردستان رۆژئ���اوای بنێن، بنیات كوردی ئیدارەیەكی و رزگاربكەن گەورەیی و ب��ارودۆخ��ەك��ە سەختی س���ەڕەڕای كۆسپەكان، بەاڵم كورد بەرگەی هەموو ئەوانەی وەستاوە، خۆی پێی لەسەر ئێستا تا و گرت شەڕی گروپ و چەتەكان، گەمارۆی هەمەالیەنە و باری ئابووری و سەختی ژیان لەو گرفتە گەورانەی رۆژئاوای كوردستان بوون، بۆیە دەكرێ بڵێین كە هێشتا قۆناغەكە لەسەرەتادایە و زۆری ماوە بگاتە ئەنجام، گۆرانگارییەكان بەرێوەن، مەترسییەكان، زۆر ئایندە بۆ بگرین، نادیدە نابێت كۆسپەكان

شت ماوە كە بكرێت و ئەنجامبدرێت.

رۆژئاوای كوردستان تاكە بێ پشتیوان

و ئاین و نەتەوە چەندین لە سوریا ئەگەرچی مەزهەب پێكهاتووە، بەاڵم هەر یەكێك لەو نەتەوە و ئاین و مەزهەبانە لە الیەن واڵتانی ناوچەكە و جگە دەكرێن پشتیوانی و پشتگیری جیهانەوە واڵتانی الیەن لە سوریا سوونەكانی كورد. لە هەموو مەزهەبەوە سوننە ئیسالمی و عەرەبی پشتیوانیەكیان لێدەكرێت، كریستانەكان لە الیەن و دەكرێن چاودێری ئەوروپییەكانەوە واڵتانی لە عەلەوییەكان هەوروەها دەكرێن، پشتیوانی الیەن ئێران و ئێراق و روسیا و واڵتانی دیكەوە ئەوەی دەكرێن، هاوكارییەك و كۆمەك هەموو كوردستانە. رۆژئ��اوای كوردی تەنها ماوەتەوە كوردی رۆژئاوای كوردستان، نەك هەر لە الیەن واڵتانی جیهان و ناوچەكەوە كۆمەك و پشتگیری دژایەتی ج��ۆراوج��ۆر بەرێگای بەڵكو ناكرێن، دەخرێتەسەر، گەمارۆیان جۆرەها و دەكرێن رۆژئاوای دەسكەوتانەی ئەو لەباربردنی هەوڵی

كوردستانیش ئەدرێ.

رۆژئاوای كوردستان لە نێوان دوو ئاگردا

و رژێ��م ئاگری دوو نێوان لە رۆژئ���اوا ك��وردی ئەگەرچی دەبیننەوە، خۆیان ئۆپۆزسیۆندا كە جەنگدا ب��ەرەی لەیەك تەنها ئۆپۆزسیۆن ئەویش بەرەی دژی رژێمە دەجەنگێت، هەروەها سوپای رژێمیش تەنها شەڕی ئۆپۆزسیۆن دەكات و بەس، بەاڵم كورد بەپێچەوانەی ئەوانەوە، شەڕی رژێم دەكات، لەالیەك شەڕی بەرە دەكات، دوو لە الیەكی دیكەوە شەڕی گروپ و تاقمە چەكدار گەلێكی بۆ دەكات. ئۆپۆزسیۆنەكانیش بەناو و وەكو گەلی كورد كە هیچ پشتیوانییەكی سەربازی و ماددی نییە، ئاسان نییە لە یەك كاتدا شەڕی دوو الیەن بكەی، بەاڵم ورەبەرزی رۆڵەكانی كورد، رەوایەتی كێشەی كورد و بڕوابوون بە مافەكانی كورد ئ��ەوەی بۆ بەهێزن پاڵنەری كورد گەلی لەسەر خاكی خۆی بەرگری لەخۆی و خاكەكەی

بكات.

بارودۆخی ژیان و گەمارۆی ئابووری

هەر لەسەرەتای سەرهەڵدانی شۆرشی سوریاوە، كێشەی ئابوری و سەختی ژیان بەرۆكی رۆژئاوای ناوچە ئ���ەوەی وێ���ڕای گ��رت��ووە، كوردستانی لەسەربووە، هەمەچەشنی گەمارۆی كوردییەكان مرۆیی كێشەیەكی بەدەستی بەهەمانشێوەیش دیكەش یەخەی گرتووە كە ئەویش بریتییە لەو دەیان و بگرە سەدان هەزار ئاوارەیەی ناوچەكانی دیكەی سوریا كە روویان لە ناوچەكانی رۆژئاوای كوردستان كردووە و بوونەتە ئەرك و بار بەسەر هاواڵتیانی كوردەوە، ئەو ئاوارانە پێویستیان بە ئاو جێگە و رێگە، بە شوێنی نیشتەجێبوون و ئەمەش هەیە. دیكە و خزمەتگوزاری و خۆراك

بارودۆخەكەی ئەوەندەی دیكە قورستركردووە.رێكخراوە كە لەبیربچێت ئەوەشمان نابێت بەدەگمەن زۆر خێرخوازییەكان و فریاگوزاری پێشكەش هاوكارییەكانیان و كۆمەك كەمی و ئەو تەنها و تەنها ماوەتەوە ئ��ەوەی دەك��ەن، كۆمەك و هاوكارییانەیە كە لە ناوچەكانی باشوری

و باكوری واڵتەوە رەوانە كراون.

ئەركی باشووری كوردستان

باشووری كوردستان كە ئەمرۆ خاوەن حكومەت و پەرلەمان و دەسەاڵتە، لەسەر ئاستی هەرێمایەتی پێدانراوە، دان��ی باش تارادەیەكی جیهانی و نەوت بڕیارە، هەروەها خاوەن و قەوارە خاوەن لە گەورەیە، بودجەیەكی و باش ئابووریەكی و رووی سیاسی و سەربازیشیەوە خاوەن پێگە و هێزە، بۆیە رۆژئاوای كوردستان چی بۆ ئێستا و چی بۆ ئایندە چاویان لەم بەشەی كوردستانە كە پشتگیری سیاسی و ئابووری و هەمە الیەنەیان

بكرێت لە كاتی پێویست و گونجاودا.

بەرچاو و دیار گۆرانگاری ئایندە بۆ بێگومان رووئ�����ەدات، هەموو ن��اوچ��ەك��ە و ل��ە س��وری��ا پێكهاتەكانی سوریا لە دەرەوە خاوەن پشتگیری گرنگی پێكهاتەیەكی وەكو كوردیش دۆستن، و گۆرانگاریانە، ل��ەو بەدەرنابێت سوریا واڵت��ی پارچەكانی پشتیوانی و پشتگیری لەمبارەیەوە دیكەی كوردستان بەتایبەت باشوری كوردستان كورد مافەكانی دوژمنانی و ناحەزان زۆرگرنگە. سوریا دەرەوەی لە چ و سوریا لەناوخۆی چ كوردان پشتگیری و هەماهەنگی بۆیە كەمنین، بۆ یەكتری زامنی بەدەستهێنانی مافەكانی كورد گاڵوەكانی نەخشە و پیالن پوچەڵكردنەوەی و

دوژمنانی كورد و كوردستانە.

ـمان ـ سەرشان انی ـ ـ ـ ئەركەكـ و وردستان ـ ـ ـ كـ اوای ـ ـ ـ رۆژئ

بێگومان بۆ ئایندە گۆرانگاری دیار و بەرچاو لە سوریا و ناوچەكە رووئەدات، هەموو پێكهاتەكانی سوریا لە دەرەوە خاوەن پشتگیری و دۆستن، كوردیش وەكو پێكهاتەیەكی گرنگی واڵتی

سوریا بەدەرنابێت لەو گۆرانگاریانە، لەمبارەیەوە پشتگیری و پشتیوانی پارچەكانی دیكەی كوردستان بەتایبەت باشوری كوردستان زۆرگرنگە. ناحەزان و دوژمنانی مافەكانی كورد چ لەناوخۆی

سوریا و چ لە دەرەوەی سوریا كەمنین، بۆیە

هەماهەنگی و پشتگیری كوردان بۆ یەكتری زامنی بەدەستهێنانی مافەكانی كورد و پوچەڵكردنەوەی

پیالن و نەخشە گاڵوەكانی دوژمنانی كورد و كوردستانە

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

31 ] ژماره 29[ ] 2013/5/15 [ ] ساڵی سێیەم [چاوپێكەوتن

د. عرفان؛

كۆمەڵگایەكی دروستكردنی ئامانجی دەوڵەت نەتەوە یەكسان و یەك رەنگە

مامۆستای مستەفا، ع��رف��ان دك��ت��ۆر بواری لە پسپۆڕ و سەالحەدین زانكۆی فەلسفەی زمان و كوردناسی لە دیدارێكدا فكری ب��ن��ەڕەت��ی س��ەر دەخ��ات��ە تیشك چۆنێتی دەوڵ��ەت، � نەتەوە دروستبونی و ن��اوەڕاس��ت رۆژه��ەاڵت��ی بۆ دەربازبونی كورد. كێشەی سەر لە كاریگەرییەكانی نەتەوە كە رایدەگەیەنێ عرفان دكتۆر دەرئەنجامكانی ل��ە یەكێكە دەوڵ���ەت كە جیهان مۆدێرنیزەكردنی پ��رۆس��ەی كۆمەڵگایەكی دروستكردنی ئامانجی یەكسان و یەك رەنگە. هەروەها دەڵێت: خەریكی نەتەوەوە ناوی بە ناسیۆنالیزم

دروستكردنی جۆرێكی ترە لە كۆمەڵگا.

ئا/ چەترپرێس

پ��رس��ی��ار/ م��ێ��ژووی گ��ەالن��ی رۆژه��ەاڵت��ی ناوەڕاست مێژووی پێكەوەژیانە، بۆچی و چۆن ئەم رێڕەوە مێژووییە گۆڕدرا بە شەڕ و پێكدادان، بە تایبەت لە دوو سەدەی

دواییدا؟� كاتێ باسی پێكەوەژیانی میللەتەكان دەكەین، كە دەكەین ئەوانە پێكەوەهەڵكردین باسی یەكدا لەگەڵ چوونیەكن ئ��ەوان��ەی ج��ی��اوازن، سازن و هەڵدەكەن، ئەوانەی پێكەوە هەڵناكەن یان هەڵبكەن پێكەوە ئەوەی بۆ جیاوازەكانن، یان دەبێت بكرێن یەكسان و چوونیەك دەبێت سیستەمێك هەبێت پێكەوە كۆیان بكاتەوە بەبێ ئەوەی وەك یەكیان لێبكات و یەكسانیان بكات

بەهەمان شت.دیاریكراوە میللەتێكی بەوە میللەتێك هەموو بۆ ك��ەوات��ە ت��ر، میللەتێكی لە ج��ی��اوازە كە خاوەنی دەب��ێ��ت هەبێت میللەتێك ئ���ەوەی لە كە بێت دەركەوتەیەك و خاسیەت كۆمەڵە دەبێ واتە نەبێت، بوونیان تردا میللەتەكانی كۆمەڵێك دەركەوتەیەكی تایبەت بە خۆی هەبێ بۆ ئەوەی وەك بوونەوەرێكی سەربەخۆ ببینرێت

و خۆیەتیەكی هەبێت بیپارێزێت.میللەتەكاندا نێوان لە ج��ی��اوازی مەسەلەی

زی��ن��دەوەرە ه��ەی��ە، سروشتی بنچینەیەكی لە پەیدابوونیانەوە لەسەرتای سروشتییەكان جیاوازی شێویەكی چەند لە یان شێوەدا یەك دیاریكراودا پەیدابوون و دواتر لەم تاكە شێوەیە یان لەم چەند شێوەیە بێشومار شێوی جیاوازی بوونەوەرەكە جۆری لەمەشدا و كەوتوونەتە تر گەر مرۆڤەكان نموونە بۆ هەیە. خۆی رۆڵ��ی لەسەرتا لە مرۆڤێك یان چەند مرۆڤێكی جیاواز لەو یان مرۆڤە لەو دوات��ر ئ��ەوە كەوتبنەوە، كە بووە پەیدا مرۆڤ بێشومارە مرۆڤە چەند هیچ و هەیە هەریەكەیان شێوە جیاوازی خۆی شێوەیەكی هیچ دووپاتبوونەوەی شێوەیەكیش تریان نییە، كەلتوری مرۆییش هەر پەیڕەوی لە هەمان سیستەمی جیاوازبوون كردووە. بۆ نموونە زمانەكەی لە سەرەتادا یەك شێوەی هەبووە یان چەند شێوەیەكی كەمی جیاواز، دواتر هەزارەها زمانی شێوە جیاواز لەم تاكە زمانە یان لەم چەند زمانە كەمە كەوتوونەتەوە كە هیچیان لە هیچیان ناچێت و هیچیان ئەوی تریان دووپات ناكاتەوە. سەربەخۆیە میللەتێكی بەوە میللەتێكیش هەر

و كەوتبێتەوە خۆی پێش میللەتەكانی لە كە كەلتورەكەی شێوەیەكی جیاوازی تایبەت بە خۆی وەرگرتبێت و دووپاتبوونەوەی شێوەی كەلتوری

هیچ میللەتیێكی تر نەبێت.كاتێ ئێمە دەمانەوێ پرۆسەی پەرەسەندنی ئەو پێ كۆتایی جیاوازیەكان و راگرین جیاوازبوونە بێنین، شەڕ و ناكۆكی لێ دەكەوێتەوە. میللەتەكان بۆ ئێستا ناكۆكن؟، چۆنكە هێزێك هەیە دەیەوێ دەی��ەوێ هەیە هێزێك ی��ەك، بكاتەوە ئەمانە جیاوازی كەلتوری بسڕێتەوە، جیاوازییەكان میللەتەكان لە یەك قاڵب بدات و بەناوی ئەوەوە ناكۆكییەكانیان ناهێڵی بیانكات بەیەك كەلتوری زاڵ. ئەم لە قاڵبدانەی كەلتورە جیاوازەكانی چەند دەوڵەتێكی سیاسی سنوری ناو لە میللەتێك مۆدێرن ناو نراوە پرۆسەی نەتەوەسازی. واتە ئەم كەلتورە جیاوازنە كە بوونی ئەو چەندە میللەتە جیاوازە دیاری دەكەن، دەكاتەوە بەیەك كەلتور و بەمەش یەك نەتەوە لە هەموویان دروست دەكات. بۆ دەك��ات دروس��ت كارگەیەك هێزە ئەم واتە دروستكردنی كەلتور؛ كە كەلتورێكی كارگەیی یان

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

32] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[

چاوپێكەوتن

بەزمانی ئیرنیست گیلنەر كەلتورێكی باخچەیییە، بەم كەلتورە كارگەییە چوونیەككراوەش تاكەكانی دەكات پ��ەرەوەردە كەلتورجیاوازەكان بە سەر و خەیاڵ یەك خاوەنی دەكاتە هەموویان و یەك شێوازی بیركردنەوە و هەریەكەیان دەبێت وەك هەمووشیان كارگە، هەمان بەبەرهەمی كەلتوری قاڵبی هەمان بە كارگەكان بەرهەمی دووپ��ات یەكتری شێوەی و دەدرێ��ن قاڵب لە

دەكەنەوە.كاتێ مۆدێرنیتە بە خۆی و كارگەكانییەوە دژی

جیاوازیە كە دەوەستێت سروشتیە پرۆسە ئەو كەلتوریەكانی گەلە جیاوازەكان بەرهەم دەهێنێ، لە بەرامبەر ئەمەدا سروشت لە ناوەوە و فشار لێدەكات وای��ان و میللەتەكان س��ەر دەخاتە خۆیان تا بكەن جیاوازییەكانیان لە بەرگری وەك میللەتێكی سەربەخۆ بهێڵنەوە. واتە هێزێك هەیە لە ناو میللەتەكاندا كە دێتە دەرەوە و شەڕ دەكات، خۆی دەپارێزێت لە بەرامبەر ئەوەی كە قاڵبەكەیدا گەڵ لە و ناهێڵێت جیاوازییەكانی دەیانكاتەوە بەیەك. جەنگی ئەم میللەتانەش لە گەڵ ئەم هێزە چوونیەككەرە زمانی و كەلتورییەی بوونی خۆیانە، پاراستنی پێناو لە مۆدێرنیتەدا چونكە بوونی ئەوان بەو جیاوازیانەی كە هەیانە

دیاریكراوە.ج��ی��اوازی ك��ەل��ت��وری دەم��ان��ەوێ ئێمە كاتێ بەناوی دەوڵ���ەت س��ن��وری ن��او میللەتەكانی بەیەك، بكەینەوە كۆمەڵگاوە بەمۆدێرنكردنی لە گەالنە ئەو نەتەوەیی بوونی كارە بەم ئەوە ناو دەبەین. ریشەی ئەم پرۆسەی بەیەككردنە كە میللەتە جیاوازەكان كەلتوری لەسەر مۆدێرنیتە پەیدابونی بۆ دەگەڕێتەوە دەدات، ئەنجامی ئەمە سەرەتادا لە كە ئەوروپییەكان زانستە ئامانج نییە، واتە لە الی دیكارت كە بە باوكی ئەو زانستانە دەزانرێت ئەمە ئامانج نییە و دواتر ئەمە دەبێتە ئامانج. كاتێ فەلسەفە لە ئەوروپادا وەك بیركردنەوەیەكی نەشیاو بۆ تێگەیشتن لە واقعی كۆمەڵگا پێناسە دەكرێت و میتافیزیك وەك وەهم و خورافە نیشان دەدرێت، زانست دێتە پێشەوە و دەیەوێ مامەڵە لە گەڵ مرۆڤ بكات و دەیەوێ سروشتی ناو مرۆڤیش وەكو مادە كۆنتڕۆڵ بكات، قاڵبدانی لە و چوونیەككردن پرۆسەی لەمەوە كەلتوری جیاوازی میللەتەكانی ناو هەمان دەوڵەت دەست پێدەكات. لێرەوە بیرۆكەی چۆن یەككردن دێتە ئاراوە،. ئەم بیرۆكەش جێبەجێ ناكرێت بێ ئەوەی مرۆڤ لە ریشە سروشتیەكەی بپچڕێنین. هەمان بنچینەدا لە یەكسانكردنە بیرۆكەی ئەم بیرۆكەیە كە ماتماتیك لەسەری دامەزراوە، چونكە ئەگەر تۆ لە ماتماتیكدا پرۆسەی یەكسانكردنی كۆ شتەكان ناتوانی نەدەی، ئەنجام ژمارەكان بكەیتەوە. بۆ نمونە كاتێ تۆ دەڵێی یەك و یەك دەكاتە دوو، ئەگەر پێشتر یەك و یەك یەكسان

نەبن، تۆ ناتوانی كۆیان بكەیتەوە.

بۆ فەلسەفەیە ئەم سەرەتای پرسیار/ كەی دەگەڕێتەوە؟

� من سەرەتای ئەم بیرە ماتماتیكییە دەگەڕێنمەوە بۆ فەلسەفی هەستەكی كە لە الی فەیلەسوفی سكوتلەندی )داڤید هیوم 1711 - 1776( دەگاتە لوتكەی پەرەسەندنی خۆی. واتە سەرەتای ئەو فەلسەفەی نێوان لە كە فكرییەی داب��ڕان��ەی سكۆالستیكی )كە جۆرێكە لە بە مەزهەبكردنی و دۆگماتیزەكردنی فەلسەفەی یۆنانی(. دیكارت دێت

سنورێك بۆ فەلسەفەی سوكالستیكی سەدەكانی شوێنێكی لە لەنوێ سەر و دادەنێ ناوەراست ترەوە جیاواز لەو شوێنەی كە فەلسەفەی یۆنانی بۆ نوێ سەرتایەكی پێكردووە دەستی لێیەوە بیركردنەوەی فەلسەفی دەدۆزێتەوە. دیكارت دێت و دەڵێت بۆ ئەوەی بیر بكەینەوە دەبێ كتێبەكان فڕێ بدەین، واتە دەبێ سەرلەنوێ لە شوێنێكی

ترەوە دەست بە بیركردنەوە بكەینەوە.دیكارت دەست پێ بە بیركردنەوەیە ئەم كاتێ دەكات، دواتر لە الیەن )جۆن لۆك( و هەندێ لە بیرمەندە ئەنگلۆسەكسۆنەكان رەخنە دەكرێت و لە بەرامبەر بیركردنەوە عەقاڵنییەكەی دیكارتدا كە ئ��اراوە دێتە هەستەكی بیركردنەوەیەكی سەرچاوەی ئەم بیرۆكەی بەیەككردنەیە. لێرەوە فەلسەفە دابەش دەبێت بۆ دوو لق كە یەكێكیان الیبێنتز( لە) ئەڵمان فەیلەسوفانی و عەقڵییە ەوە پەرەی پێدەدەن و لە )كانت( و )هیگڵ(دا دەگاتە لوتكەی پەرەسەندنی خۆی و ئەوی تریان هەستەكییە كە بە)هۆبز( دەست پێدەكات و لە پەرەسەندنی لوتكەی دەگاتە هیۆم(دا )داڤید خۆی. هەر لە گەڵ ئەم پەرەسەندنی فەلسەفە بیرۆكەی ئەنگلۆسەكسۆنییەدا هەستەكییە لەگەڵ و پ��ەرەدەس��ێ��ن��ێ چوونیەككردنیش دروستكردنی یەكەم دەوڵەتی فەرەنسیدا بەچەند ژیانی ناو لە هیوم مردنی دوای كەم ساڵێكی سیاسیدا شێوە دەگرێت و ئەو دەوڵەت نەتەوە مۆدێرنە دروست دەكات كە ئەو هەموو شەڕ و پێكدادانەی لە نێوان میللەتاندا دروست كردووە.

داڤید هیۆم كە لوتكەی پەرەسەندنی فەلسەفەی فەلسەفە دژی ك��ات��دا ل��ەی��ەك هەستەكییە فەلسەفە دژی و ل��ۆك ج��ۆن ئەمریكییەكەی بەو دەگات و دەبێتەوە دیكارت عەقاڵنییەكەی و نییە واتای بەرهۆكار و هۆكار كە ئەنجامەی دروستی مرۆڤ خەیاڵی كە وەهمێك لە جگە كردووە هیچی تر نییە، ئەمەش ئەوە دەگەیێنێ كە بنەڕەت و ریشە بوونی نییە و هەموو شتەكان لە پەیوەندیدان بەبێ ئەوەی ریشەیەك هەبێت. ئەمە بیركردنەوەیەكی ماتماتیكیانەی رووتە، لە ماتماتیكدا هیچ ژمارەیەك ریشە نییە بۆ ژمارەیەكی تر، ژمارەكان هەموویان لە ناو پەیوەندیدان بەبێ مۆدێرنیزم تەنانەت یەكتر بۆ بن ریشە ئەوەی و پۆست مۆدێرنیزم لەم بیرۆكەیەدا هاوبەشن و لەسەر كاریان خۆیاندا گوتاری لە هەردووكیان ئەوە كردووە كە بوونی شتەكان لە ریشەكەیان بپچڕێنرێت و مامەڵە لە گەڵ بوونەوەرەكاندا بكەن

وەك شتانێكی بێ ریشە و بێ بنەما.ئەم بیركردنەوە وردە وردە لە دوای هیومەوە دێتە دروستكردنی گەڵ لە سیاسییەوە، ژیانی ناوی ی��ەك��ەم دەوڵ����ەت � ن��ەت��ەوە ك��ە ف��ەڕەن��س��ای دروس��ت فەڕەنسا شۆڕشی دوای و ئێستایە و سیاسی ژیانی لە و دەگرێت شێوە دەكرێت حوكمڕانیدا بەرجەستە دەبێت. ئەمەش بەرهەمی

كاتێ مرۆڤ دەبێتە ئامێر، دەبێتە زیندەوەرێكی نەریتی و پرۆسەی داهێنان تیایدا رادەوەستێت. لە حاڵێكدا

پرۆسەی داهێنان پرۆسەی بەرهەمهێنانی جیاوازییە و بە بێ جیاوازی داهێنان نایەتە ئاراوە. لە راستیدا

مۆدێرینیزم كە نوێخوازییە داوای بە نەریتكردنی

ئەو ژیانە دروستكراوەی كۆمەڵگای پیشاسازی دەكات كە بە ژیانێكی

نوێ پێناسەی دەكات بەو ژیانەی دەزانێ كە بەر

لەسەردەمی پیشەسازی بوونی لە مێژوودا بوونی

نییە و تاقانە و بێ وێنەیە، ئەمەش مانای ئەوەیە نوێخوازی )مۆدێرنیزم(

نەریتخوازە و داوای ئەوە ناكات لە پرۆسەیەكی

نوێبوونەوەی بەردەوامدا بین، بەڵكو داوای ئەوە دەكات ئەو، ئەو ژیانەی كە كارگەكانی كۆمەڵگای

پیشەسازی سەپاندوویەتی بەسەر مرۆڤدا، ببێتبە ئایدیاڵ و نەریتێكی

هەتاهەتایی بۆ كۆمەڵگا مرۆییەكان

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

33 ] ژماره 29[ ] 2013/5/15 [ ] ساڵی سێیەم [چاوپێكەوتن

بۆ كشتوكاڵییەوە كۆمەڵگای لە وەرچەرخانە كۆمەڵگای پیشەسازی. كۆمەڵگای پیشەسازیش بە بێ سەرهەڵدانی زانستە مۆدێرنەكان دروست نەدەبوو، زانستیش لە سەر ئەو فكرەی كە باسم كرد دادەمەزرێت كە ئەمەش شتێكی ناسروشتیە لە ن��ەك دەك��ات دروستكردن س��ەر لە ك��ار و دەكەین بوون لە باس ئێمە كاتێ بوون. سەر ئەوە باس لە شتێك دەكەین كە بە شێوەیەكی سروشتی هاتووەتە ئاراوە بەبێ ئەوەی مرۆڤ بیر لە دروستكردن و دەستبەسەراگرتنی كردبێتەوە، پێیان روانگەیەوە لەم سروشتییەكان زمانە دەوترێت سروشتی، بەاڵم دروستكردن ئەوەیە كە ئێمەی شتێك دروست بكەین یان دەست بەسەر بكەین. كۆنتڕۆڵی و بگرین پەرەسەندنەكەیدا زمانی ستانداردیش بۆیە پێ دەوترێت زمانێكی بەسەر دەس��ت دەوڵ��ەت چونكە دروستكراو، دەكات كۆنترۆڵی و دەگرێت پەرەسەندنكەیدا و ناهێڵێ بە شێوەیەكی ئاسایی وەك زمانێكی ئاگایانەی دەستتێوەردانێكی بەبێ سروشتی كە لێرەوەیە بسێنێ. پەرە سیاسی دەسەاڵتی دەوترێ نەتەوەش دروست دەكرێت، كاتێ ئەمەش یەكسانكردن پرۆسەی دەتوانین ئێمە واتە كرا ئەنجام بدەین. یەكەم دەوڵەت كە دەركەوتەی ئەم فكرەیە، دەوڵەتی فەڕەنسایە. واتە دوای شۆڕشی لە لە بەریتانیا و شۆڕشی سیاسی پیشەسازی فەڕەنسا یەكەمین مۆدێلی دەوڵەت � نەتەوە دوای هەڵوەشانەوەی ئیمپراتۆریەتەكان بە پڕاكتیكردنی ژیانی سیاسیدا لە ئەم فكرەی چوونەیەككردنە مۆدێلە ئەم بەرە بەرە دوات��ر دەگرێت. شێوە لە تەواوی دنیادا لە الیەن هێزە كۆڵۆنیالیسەتە

ئەورپییەكانەوە دەسەپێنرێت بەسەر جیهاندا.

دەستكەوتەكانی و دەرئەنجام پرسیار/ چی ئەوروپا بۆ دەوڵ��ەت � نەتەوە بیری

بوون؟� لە راستیدا هەر ئەو جیهانبینیە زانستییەیە كە لە سەر ئەوە دامەزراوە كە دەڵێ دەبێ كۆنتڕۆڵی دەگوازرێتەوە هەمانكاتدا لە بكەین، سروشت زمان ئەو و بۆ كۆنترۆڵكردنی سروشتی مرۆیی رەنگە بە مرۆیی سروشتی كە كەلتورەش و پەرەسەندندا پرۆسەی لە خۆی جیاوازەكانی هەمەڕەنگكردنیەتی. خ��ەری��ك��ی هەمیشە فرە ئەم دەستبەسەراگرتنی و كۆنترۆڵكردن رەنگییە زمانی و كەلتوری و ئاكارییە مەترسی دروست مرۆڤ مرۆییانەی بوونی لەسەر گەورە بوونی لەسەر ئەوەندە مەترسییە ئەم دەكات، رادەیەی ئەو دەگاتە تا دەبێت گەورە مرۆیی فەیلەسوفێكی بوونخوازی وەك )مارتن هایدگەر( دوای هەستكردنی بەو كارەسەتەی كە رووبەرووی بوونی مرۆیی مرۆڤ بووەتەوە هاوار بكات و بڵێت: كارەساتە لەو مرۆیی بوونی مەگەر خواوەندێك

دەرباز بكات.

نەتەوە دەبێژی تۆ وەك یان نەتەوە دەوڵ��ەت پرۆسەی دەرئەنجامكانی لە یەكێكە دەوڵ��ەت مۆدێرنیزەكردنی جیهان كە ئامانجی دروستكردنی كۆمەڵگایەكی یەكسان و یەك رەنگە و كار لەسەر بەو پرۆسەی پەرەسەندنە ئەوە دەكات كۆتایی و زمانی جیاوازییە بەرهەمهێنانی سروشتیەی كەلتوری و ئاكارییەكان بهێنێ و ئەوەی بەرهەمی دەكەن مرۆڤەكان لە وا و مرۆڤە مرۆیی بوونی لەخۆبوونیاندا مومارەسەی ئازادییەكی راستەقینە بكەن لە مرۆڤەكانی وەرگرێتەوە و لەبەرامبەریدا تەماحی بەهەشتێكی هەستەكی بخاتە بەردەمیان مرۆیی ژیانێكی لە مرۆیی ژیانی سەراپای و ئازادەوە بگۆڕێت بۆ ژیانێكی ئامێری و بە ئامێر ئامانجە كۆنترۆڵكراو. هەوڵدان بۆ گەیشتن بەم وای كرد كە ئەوروپا لە شوێنێك هێز كۆ بكاتەوە ناوەندی هێز و كۆنترۆڵكردنی خۆی و و ببێتە دەرەوەی خۆی نەك ناوەندی ئازادی بۆخۆی و دەرەوەی خۆی. لێرەدا هەوڵی قورخكردنی ژیانی سەری كۆلۆنیالیزم پێكرد، دەستی تر ئەوانی بەهەشتە ئەو دروستكردنی ن��اوی بە هەڵداو حسییەوە و بە ناوی مۆدێرنیزەكردنی جیهانەوە رەوایتی بۆ داگیركردن و كۆنترۆڵكردنی دەرەوەی

خۆی وەرگرت.بۆ گەورەی قازانجێكی مادییەوە روی لە ئەمە سەرمایە كۆكردنەوەی بۆ هەبوو ئەوروپیەكان مرۆییەوە روی لە ب��ەاڵم خ��ۆش��گ��وزەران��ی، و خودی و مرڤایەتی بە گ��ەورەی زۆر زیانێكی ئەوروپاشی گەیاند. فكری نیتشە هیچ نییە جگە ئەورپاییە عەدەمیەتییە لەو گوزارشتكردن لە كە بەرهەمی ئەم بیرۆكەی یەكسانكردنەیە. ئەو پرۆسەی چوونیەككردنە مرۆڤ ناچار دەكات لە زمان هەڵبكەنرێ، خۆی سروشتییەكەی ریشە ناچار خۆی شێوەی هەمان بە كەلتورەكەی و دەكات لە بنچینە سروشتییەكەی خۆی بپچڕێنرێت سروشتییەكەیدا پەرەسەندنە بەسەر دەست و بگیرێت و كۆنترۆڵ بكرێت تا ببێت بە زمان و و مانەوە مافی بەمەش و مۆدێرن كەلتورێكی ژیانی بەدەست بهێنێ و هەڕەشە لەسەر بوون و

مانەوەی نەهێڵێ.تۆ ناتوانی كەسێكی مۆدێرن بی ئەگەر لە ریشە سروشتیەكەت دەرنەچی، بەم شێوەیەش تۆ دەبی بە ئامێر، دەبیت بە زیندەوەرێكی سیستماتیك. دیكارت ئەوەی ساغ كردەوە كە جەستەی مرۆڤ مرۆڤیەتی و نییە تر هیچی ئامێریك لە جگە شوێنێكی لە بەڵكو نییە، ئامێرەدا لەو مرۆڤ بوونێكی من )م��ن(، نا ن��اوی ئەو كە تردایە و بیركرنەوە سەرچاوەی و هەیە سەربەخۆی بیرەكانە و جیایە لە جەستە، جەستە بە یاسا میكانیكییەكان كار دەكات و وەك هەر ئامێرێك دەتوانین بە یاساكانی میكانیك هەڵسوكەوتەكەی كۆنترۆڵ ئاسانی ب��ە بۆیە بكەینەوە، ش��ی خۆیدا بیركردنەوەی لە )من( بەاڵم دەكرێت،

سەربەخۆیە جیهانێكی جەستەدا دەرەوەی لە كاركردنەكەی میكانیكییەكان یاسا ب��ە و نییە. كۆنترۆڵكردن شیاوی و ناكرێتەوە شی مۆدێرنیتە لە رێگە زانستە مۆدێرنەكانییەوە سود لەو فكرەیەی دیكارت وەردەگرێت كە پێی وایە جەستە ئامێرێكی میكانیكییە و دەستدەكات بە كۆنترۆڵكردن و دەستبەسەراگرتنی ئەو سیستەمە پێدەكات، ك��اری جەستە كە میكانییكییەی ئەمە هیچ كارەساتێك دروست ناكات. ئەو كاتە دەدرێ��ت ه��ەوڵ كە دەبێت دروس��ت كارەسات ئەوەی لە مرۆڤدا روحییە وایلێبكرێت لە سیستەمە نامیكانیكییەكەی خۆی دور بخرێتەوە و بگۆڕێت بە بوونەوەرێكی میكانیكی لە پێناو كۆنترۆڵكردن و دەست بەسەراگرتنی سیستەمەكەیدا. دەوڵەت تاوانە ئەم ناسیونالیزمەوە رێگەی لە نەتەوە �مرۆییە لە بەرامبەر بوونی مرۆیی مرۆڤدا ئەنجام وەكو مرۆڤ رۆحیەكەی الیەنە لێرەدا دەدات، زمان، كەلتور، هونەر و تەنانەت دین دەكەوێتە

مەترسییەوە.كاتێ مرۆڤ دەبێتە ئامێر، دەبێتە زیندەوەرێكی نەریتی و پرۆسەی داهێنان تیایدا رادەوەستێت. لە حاڵێكدا پرۆسەی داهێنان پرۆسەی بەرهەمهێنانی جیاوازییە و بە بێ جیاوازی داهێنان نایەتە ئاراوە. لە راستیدا مۆدێرینیزم كە نوێخوازییە داوای بە نەریتكردنی ئەو ژیانە دروستكراوەی كۆمەڵگای پیشاسازی دەكات كە بە ژیانێكی نوێ پێناسەی دەكات بەو ژیانەی دەزانێ كە بەر لەسەردەمی پیشەسازی بوونی لە مێژوودا بوونی نییە و تاقانە نوێخوازی ئەوەیە مانای ئەمەش وێنەیە، بێ و )مۆدێرنیزم( نەریتخوازە و داوای ئەوە ناكات لە

ئەوانەی كە ناسیۆنالیزمیان تیۆریزە كردووە، وەك؛ گێلنەر،

هوبزباوم، ئانتۆنیۆ دیسمیس بە ئاشكرا باس لەوە

دەكەن كە ناسیۆنالیزم بە ناوی نەتەوەوە خەریكی دروستكردنی جۆرێكی ترە لە كۆمەڵگا؛ كە ئەویش

كۆمەڵگای پیشەسازییە و مرۆڤەكان لەم كۆمەڵگایەشدا

دەبێت بەپرۆسەیەكی پەرەوەردەیی چوونیەككەردا ببرێن تا شیاوی ژیانی ناو

ئەو كۆمەڵگایە نوێیە بن

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

34] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[

چاوپێكەوتن

بەڵكو بین، بەردەوامدا نوێبوونەوەی پرۆسەیەكی داوای ئەوە دەكات ئەو، ئەو ژیانەی كە كارگەكانی بەسەر سەپاندوویەتی پیشەسازی كۆمەڵگای مرۆڤدا، ببێتبە ئایدیاڵ و نەریتێكی هەتاهەتایی بۆ

كۆمەڵگا مرۆییەكان.دووپاتبوونەوەی و بەیەككردن داوای مۆدێرنیزم لە شێوەكەی شتێكیش هەر لێدكات شێوەكانمان دووپاتبوونەوەی هەمان قاڵبدا بێت كە شێوە دەدات بەشتەكان شتێكی نوێ نییە، بەڵكو شتێكی نەریتی كە لە خۆیەتی بەر هەمان شتی دووپاتبووەوەی و زانستەكان پ��ێ��دراوە. شێوەی قاڵبەوە هەمان لە تیۆریزەكردنی ئەو دیاردە سروشتیانەن كە نەریتیانە و خۆر هەڵهاتنی وەك شێوە و ریتم یەك لەسەر ئاوابوونی دووپات دەبنەوە. دەوڵەتیش كۆمەڵگایەكی نەریتی بە ناوی نەتەوەوە دروست دەكات كە دەبێ هەموو تاكەكانی یەك كەلتور و یەك زمانیان هەبێت، هەموو بوونەوەرەكانی یەكتر بنوێنن. )ئێرنست گێلنەر( دەڵێت باشترین كارگە كە مۆدێرنیتە بەرهەمی هێنابێ، دەوڵەتە كە كارگەی دروستكردنی مرۆڤە، لە حاڵێكدا مرۆڤ دروست ناكرێت، بەاڵم مرۆڤ كاتێك بە زمان و كەلتورێكی ستاندارد لە قوتابخانەكانی دەوڵەتدا بیركردنەوە و خەیاڵی لە قاڵب دەدرێت، ئەم مرۆڤە دەبێت بە مرۆڤێكی دووپاتبووەوەی قاڵبی هەمان لێرەوەیە مۆدێرن. قوتابخانەی ناونراوە كە كارگە كە پەروەردە و فێركردن لە دەوڵەتی مۆدێرندا بە

تەواوەتی پەیوەست دەكرێت بە دەوڵەتەوە.نەتەوە لە واتا مۆدێرنەكەیدا ئەو نەتەوەیە نییە كە لە خەیاڵی مرۆڤەكاندا هەیە، بۆیە نەتەوە لە الی

ئەم هێزە یەكسانكەر و چوونیەككەرە شتێك نییە بەبێ و هاتبێ وەدی ئاسایی شێوەیەكی بە كە خۆیدا پەرەسەندنی پرۆسەی لە م��رۆڤ ئاگایی شتێكە بەڵكو بێت، بەردەوامدا وەدیهاتنێكی لە بۆ پالن هوشیارییەوە بەوپەڕی ناسیونالیزم كە الی دەكات. دروستی و دادەڕێژێت دروستكردنی و دروستدەكرێت تازە كە شتێكە نەتەوە ئەوان ئەوەش دروستی دەكات دەوڵەتە، كاتێ دەوڵەتیش روو یەككردن چ��ون پرۆسەی دەك��ات دروستی دەدات، لێرەدا ئەو هێزە سروشتیە لە بەرامبەر ئەم چونكە رادەوەستێت، چوونیەككردنەدا پرۆسەی بەرگری میللەتەكاندا ناو لە سروشتیە هێزە ئەم ئەم ب��ەردەم لە رێگر دەبێتە و دەكات بوونیان لە پرۆسەی بەیەككردنەدا. ئەم هێزە سروشتییە میللەت وا لێدەكات بڵێت من نامەوێ وەك تۆ بم، دەمەوێ لە تۆ جیاواز بم؛ چونكە بوونم جیاوازە لە تۆ، بوون و سروشتم ئەم جیاواز بوونەم لێ دەخوازێ، من دەمەوێ لەگەڵ جیاوازییەكانی خۆمدا بژیم ، من قەد بوونم

نیە ئەگەر ئەم جیاوازیانەم نەبن.ئەوانەی كە ناسیۆنالیزمیان تیۆریزە كردووە، وەك؛ ئاشكرا بە دیسمیس ئانتۆنیۆ هوبزباوم، گێلنەر، باس لەوە دەكەن كە ناسیۆنالیزم بە ناوی نەتەوەوە كۆمەڵگا؛ لە ترە جۆرێكی دروستكردنی خەریكی كە ئەویش كۆمەڵگای پیشەسازییە و مرۆڤەكان لەم كۆمەڵگایەشدا دەبێت بەپرۆسەیەكی پەرەوەردەیی ئەو ناو ژیانی شیاوی تا ببرێن چوونیەككەردا گێلنەر و هوبزبام لێرەدا بن. نوێیە كۆمەڵگایە پێشبینی ئەوە دەكەن كە زمانە جیاوازەكان نامێنن

و زمانێكی سەرتاسەری دروست دەبێت كە هەموو مرۆڤێكی بەمجۆرە دەكەن. پێ قسەی مرۆڤەكان ئەم پەڕی دنیا وەكو مرۆڤێكی ئەو پەڕی دنیایە. ئەمە خۆی كاركردنە لە سەر كوشتنی جیاوازی. لە كتێبی )بوونی نەتەوەیی كورد(دا باس لەوە دەكەم كۆمەڵگا لە شێوە دوو میللەتێكدا هەر لەناو كە پیشەیی. كۆمەڵگای و ئاكاری كۆمەڵگای هەیە، لە كۆمەڵگای پیشەییدا ئیشەكان دابەش كراون و ئەم كۆمەڵگایە كۆمەڵگای كارە و ئاكاری بەرهەمی كۆمەڵگای كارە نەك بە پێچەوانەوە. هەندێ كەس پێیان وایە كە مۆدێرنیزم پەرەی بە جیاوازییەكان داوە، ئەم بۆچوونە بۆ كۆمەڵگا پیشەیەكە راستی و نییە راست ئاكارییە بۆ كۆمەڵگا بەاڵم تێدایە، بەیەككردنی لەسەر كار مۆدێرنەكان كۆمەڵگا لە كۆمەڵگای ئاكاری دەكرێت و هەموو جیاوازییەكی دەكرێت. قەاڵچۆ پ��ەروەردەوە رێگەی لە ئاكاری كۆمەڵگای پیشەسازی لەبەر ئەوەی رێگە بەوە نادات لە كۆمەڵگا ئاكاریەكەیدا جیاوازی ئاكاری دروست ببێ كە بەرهەمی جیاوازییە كەلتورییە بۆیە شەڕ و پێكدادان دروست دەبێت و ئەو دەرئەنجامانەی

لێدەكەوێتەوە.

نەتەوە دەوڵەت یەكێكە لە دەرئەنجامكانی پرۆسەی مۆدێرنیزەكردنی جیهان

كە ئامانجی دروستكردنی كۆمەڵگایەكی یەكسان و یەك رەنگە و كار لەسەر ئەوە دەكات كۆتایی بەو پرۆسەی پەرەسەندنە

سروشتیەی بەرهەمهێنانی جیاوازییە زمانی و

كەلتوری و ئاكارییەكان بهێنێ و ئەوەی بەرهەمی بوونی مرۆیی مرۆڤە و وا لە مرۆڤەكان دەكەن

لەخۆبوونیاندا مومارەسەی ئازادییەكی راستەقینە بكەن لە مرۆڤەكانی وەرگرێتەوە و لەبەرامبەریدا تەماحی بەهەشتێكی هەستەكی

بخاتە بەردەمیان و سەراپای ژیانی مرۆیی لە ژیانێكی مرۆیی ئازادەوە

بگۆڕێت بۆ ژیانێكی ئامێری و بە ئامێر كۆنترۆڵكراو

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

35 چاوپێكەوتن] ژماره 29[ ] 2013/5/15 [ ] ساڵی سێیەم [

ب��ڕوان��ام��ەی خ��اوەن��ی باسیرە د.س���االر دوكتۆرا لە بواری زانستی سیاسی، لەم باسی واڵت(دا )رۆژی چاوپێكەوتنەی و دەك��ات كوردستان هەرێمی رەوش��ی دەڵێ ، ئەگەر ئەم ئۆپۆزیسیۆنەی ئێستا لە ئاست بارودۆخەكە نەبێت دوور نییە كۆمەڵگەی رێكخراوانەی هەموو ل��ەو فشار گروپی رێكخراوەكانی و مەدەنی ئۆپۆزیسیۆنی و...ه��ت��د. رۆشنبیران و

دیكەی رێكخراو دروست ببێت.

سازدانی/ كاروان ئیبراهیم

هەرێمی ئ��ێ��س��ت��ای دۆخ����ی پ��رس��ی��ار/ كوردستان چۆن دەبینیت؟

� بەبەراورد بەو هەموو سەروەت و سامانەی ئەم ئەم و خەباتەی قوربانی هەموو ئەو هەرێمە، گەلە بۆی داوە، ناكرێ باس لە دۆخێكی باش بكرێت لەسەر هیچ كام لە ئاستەكان. سیاسی، ئابوری، كۆمەاڵیەتی، دەستور، باری تەندروستی

و پەروەردە و ... هتد.و نەكراوە لەسەر راپرسی دەستور نمونە بۆ كەواتە تێپەڕێندرا، ناشەرعی شێوەیەكی بە دەستور شەرعی نییە و هیچ كام لە پەرلەمان و حكومەتەكەش شەرعی نین. ئێستا دوای ئەوەی سەرۆكی هەرێم بەرژەوەندی لەوەدایە دەستوور هەمواركردنی. بێ بەاڵم راپرسیەوە، بخرێتە ئ��ەو دەس��ت��ورە دون��ی��ای��ەك دەس��ەاڵت��ی بە بە پێویستی و بەخشیوە هەرێم سەرۆكی هەمواركردنەوە هەیە بەگشتی، بەاڵم لەوانەشە بە دیكتاتۆریەتی زۆرینە دووبارە تێپەڕێندرێت، ئەوە ئەو بارودۆخە تراژیدیایەیە ئەم هەرێمەی بەرژەوەندی لە دەستوور دەبێت. تێپەڕ پێدا كەس و الیەنەكە نە لە بەرژەوەندی گشتی. بە هەمان شێوە مامەڵە لەگەڵ بودجە و سەروەت هێزێك كراوە. چەند نەوت و و سامانی واڵت هێز بەرێگای دەیانەوێ دەسەاڵتەوە ناوی بە دەس��ەاڵت بەكارهێنانی ه��ەروەه��ا پ��ارەوە و واڵتدا. و گەل بەسەر دەستبگرن خۆیان، بۆ وەستاوین، توڕەدا زۆر جەماوەرێكی لەبەردەم بەاڵم پێویستی بە ئۆپۆزیسیۆنی ئازا و لێهاتوو

هەیە بۆ سەركردایەتیكردنی.

پرسیار/ ئەو هەڵبژاردنەی لە مانگی نۆدا چی دەك��رێ��ت، كوردستان هەرێمی لە

گۆڕانكارییەك دێنێتە ئاراوە؟� پرسیارەكە ئەوەیە كێ لەو هەڵبژاردنە دەنگی كێ گ��ەڵ لە كێ دەهێنێت؟ ب��ەدەس��ت زۆر دەچنە ئەوانەی كێن دەبەستێت؟ هاوپەیمانی هاوكێشەیە ئەو هەمان ئەگەر هەڵبژاردنەوە؟ بێت وەك ئەوەی ئێستا هەیە، ئەوە زیانبەخش دەبێت. سروشتی سیاسی و فكریی و بەرنامەی پراكتیزەكردنی، و دادپ��ەروەری و راستەقینە ئەوانە گۆڕانكاری دەكەن. ئۆپۆزیسیۆنیش ئەبێت بەخۆیدا بچێتەوە و دروستبوونی هێزی نوێش بە پێویست دەبینم، بەاڵم نا بۆ ئۆپۆزیسیۆنی فكر

تەقلید و ستەمكار.

بوونی ئۆپۆزسیۆن ب��ارەی لە پرسیار/ حزبە بچوكەكانی هەرێمی كوردستان چی

دەڵێیت؟هەرێمی بچوكەكانی حزبە بە س��ەب��ارەت �ئۆپۆزیسیۆنن ئەمڕۆ لەوانەی جگە كوردستان پارتی وەك ئەوانەی هەروەها پەرلەمان، لە چارەسەریی دیموكراتی كوردستان كە بەهیوای چیتر حزبەكەیان، بۆ مۆڵەتن وەرگرتنی ئەوانەی تر نەیانتوانیوە و نەشیانویستوە ببنە حزبەكەی دوو الیەن لە بەڵكو ئۆپۆزیسیۆن، "بەشداری گوایە ژمارەیەكیان دەس��ەاڵت��ەوە بێئەوەی ب��ەاڵم ل��ە دەس��ەاڵت��دا، پ��ێ��ك��راون" وەك هەبوبێت سەردەسەاڵت لە كاریگەرییان و كوردستان دیموكراتی سۆسیالیست حزبی حزبی زەحمەتكێشەكەی سەربەپارتی و حزبی شیوعی و بزوتنەوەی ئیسالمی و هتد... لە الیەن دوو حزبە گەورەكەی دەسەاڵت بەكارهێنراون بۆ پڕوپاگاندە پێوەكردن. ئەو حزبە بچوكانە ئەم واقیعەیان زانیوە و مانگانە چەند دەفتەرێكیش دۆالری���ان ق��ەب��وڵ ب��ووە ل��ە گ��ەڵ پۆستێكی شەلێكی كورسیە ی��ان بێكاریگەر، حكومی لە بەشدارن هەڵوێستەیان بەم پەرلەمان. ناو حزبی شێوازی ئەم دەسەاڵت. گەندەڵیەكانی دەسەاڵتە لە هەرێمی كوردستان چەندین حزبی سێبەری دروستكردوە بۆ بەرژەوەندی خۆی و

بۆ سەرلێتێكدانی ڕای گشتی، بەوەی كە گوایە حزبی دەك��رێ. پیادە حزبی فرە سیستەمی بۆی سیاسیەوە زانستی رووی لە سێبەریش بڕوانین كاریگەریی خراپی هەیە لەسەر پرۆسەی دیموكراسی. هەروەك ئەحزابی سێبەر میدیای غیابی لە هەرێمە حزب لەم هەیە. سێبەریش دەستوردا سیاسەت و دەسەاڵت پیادە دەكات، هەربۆیە شتێكی گرانە لێرەدا باس لە شەرعی بەحزبە س��ەب��ارەت بكرێت. ئەحزاب بوونی بچوكەكانی ناو "لیستی هاوپەیمانی كوردستان" بەپێی رێژەیەكی دیاریكراوی سەدی هەڵبژاردن نەگەیشتوونەتە پەرلەمان، بەڵكو بۆ مەبەستێكی سیاسی هێنراون، یەكالیەنە لە الیەن دەسەاڵتەوە گەر نا هیچكام لەمانە بەپێی ئامارەكان هەرگیز ئەو رێژە سەدییە پێویستە بەدەست ناهێنن كە بتوانن بچنە نێو پەرلەمانەوە. كە واتە بەرواڵەت دەچنە هاوپەیمانیەكدا لە ئەحزابێك كۆمەڵە هەڵبژاردنەوە، بەاڵم لە ژێر چەتری حزبی قائیددا كۆكراونەتەوە. وەك ئامرازی پرۆپاگەندە خزمەت بەسەقامگیریی سیاسی دەسەاڵت و حزبی قائید و سەرۆك دەكەن، كە لێرەدا بریتین لە یەكێتی و پارتی. ئەم میتۆدە لە الیەن سەرجەم حزبە

دیكتاتۆرەكانەوە كاری پێكراوە.

پ��رس��ی��ار/ ب��ە ب��ۆچ��وون��ی ت��ۆ ئ��ەو رێگا و م��ی��ت��ۆدان��ە چ��ی��ن ئ��ۆپ��ۆزی��س��ی��ۆن��ی

پێدەگەیەنێتە دەسەاڵت؟� هەندێك جار ئۆپۆزیسیۆن بەرێگای ئاشتیانە دەیەوێ دەسەاڵت دەستاودەست بكات بۆ نمونە بەرێگای تر هەندێكی ئەوروپا، رۆژئ��اوای لە ئامانج، بگاتە دەیەوێ توندوتیژیەوە و چەك دژ كورد ئەفغانستان، لە تاڵیبان نمونە بۆ بەرژێمی بەعس، لیبیا و سوریا...تاد. هەندێك رادەكێشێتە ئەویتر الیەنێك توندوتیژی جار توندی كاردانەوەی ناچاری و نێو پرۆسەكەوە دەگاتە ئۆپۆزیسیۆن جاریش هەندێ دەكات. راپەڕین و شەقام فشاری بەرێگای دەسەاڵت لەم ئەوانەی وەك جەماوەریی، بزوتنەوەی و دواییە لە دەوڵەتەكانی رۆژهەاڵتی ناوەڕاست و دەوڵەتە عەرەبیەكانی سەروی ئەفەریقا رویاندا. دەسەاڵت بە ئۆپۆزیسیۆن گەیشتنی شێوازی بەندە بەو شوێن و زەمەنەی واڵت و سروشتی

د.ساالر باسیرە؛سروشتی سیستەمی سیاسی هەرێمی كوردستان و حزبە سیاسیەكانی

دەسەاڵت رێگە بەوە نادات چاكسازی بكرێت

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

36] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[

چاوپێكەوتن

ئەو سیستەمە سیاسیەی تێیدا دەژی، هەروەها پێكهاتە كۆمەاڵیەتیەكە.

دیكە جارێكی تۆ بۆچوونی بە پرسیار/ هەرێم؟ سەرۆكی بە دەبێتەوە بارزانی ئایا راستە لە هەرێمی كوردستان بەدیلی

بارزانی نییە؟� من بۆخۆم لەگەڵ ئەوەدا نیم سەرۆكی هەرێم ئێستا. شێوەیەی بەم بەتایبەت هەبێت هەر و شتیكیش هەرێمە ئەڵمانیا )16( نمونە بۆ دەوڵ��ەت هەرێم. سەرۆكی بوترێ پێی نییە موئەسەسەیە و حكومەت و پەرلەمان بەهێزن. سەیرە دەسەاڵتی ئیتحادی لە ئێراق سەرۆكایەتی نییە كە چی لە هەرێمێكیدا سەرۆكایەتی بێت.

تا ئۆپۆزسیۆن چییە هۆكار پرسیار/ ئێستا هیچ كەسێكیان دیاری نەكردووە

بۆ سەرۆكی هەرێم وەك بەدیل؟� پێمباشە ئەو پرسیارە ئاراستەی ئۆپۆزیسیۆن خۆیان بكرێت، بەاڵم گرنگترینی ئۆپۆزیسیۆن كە بزوتنەوەی گۆڕانە باس لە سیستەمی پەرلەمانی دەكات لە شوێنی سیستەمی سەرۆكایەتی، ئیدی چۆن دەكرێ كاندیدی هەبێت؟ خۆ ئەگەر الیەنە سەرۆكایەتی سیستەمی بۆ ئیسالمیەكانیش بن و كاندیدیان هەبێت ئەگەر گۆڕان دەنگیان

پێنەدا سەركەوتو نابن.

پرسیار/ دوای دروستبوونی ئۆپۆزسیۆن، ج����ۆرێ����ك ل����ە ك������اردان������ەوەی ح��زب��ە جەماوەر نێو هاتنە و فەرمانڕەواكان راستەقینەی ری��ف��ۆرم��ی ب���ەاڵم بینرا، چییە بەڕێزتان خوێندنەوەی پێنەكرا،

بۆی؟� ل��ە پ��رس��ی��ارەك��ەت��ان��ەوە گ��رن��گ��ی ب��وون��ی دەركەوتنەی ئ��ەم دەبینرێ. ئۆپۆزیسیۆن ئۆپۆزیسیۆن وایكرد دەسەاڵت ترسی لێبنیشێت بەاڵم بكات، كرانەوە و چاكسازی لە باس و ئەم دەسەاڵتە لە راستیدا نە توانای كرانەوەی بكات، چاكسازی دەشتوانێت ن��ەش هەیەو چونكە سروشتی سیستەمە سیاسیەكە و حزبە ئەم نادات. بەوە رێگا دەسەاڵت سیاسیەكەی ئێستای فەرمانڕەوایەی سیاسیە سیستەمی ئۆتۆكراسی كە لە سیستەمێكی بریتیە هەرێم بنەما شەرعیەكەی وەالی تەقلیدیە بۆ حزب و دەسەاڵتی و تەقلیدی سیستەمێكی سەرۆك. مەنتیق و ئەقڵ بنەمای لەسەر كە حزبیی دانەمەزراوە. هەربۆیە نەیتوانیوە و نەشیویستوە ببێتە سیستەمێكی دامەزراوەیی. جوداكردنەوە نییە. و گشتیەكان تایبەتیەكان لەنێوان شتە لەسەرو بنەماڵەییەكان و حزبی بەرژەوەندیە لەم تەنیا و نەتەوەییەكانەوەیە بەرژەوەندیە هەربۆیە دەبینن. كۆمەڵ و سیاسەت دیدەوە

ئ��ەم ج��ۆرە دەس��ەاڵت��ە بەم دوب���ارە دەنوسم سروشتەیەوە توانای رێفۆرم و خۆگۆڕینی نییە، دەبێتە جۆرە لەم گۆڕینێكی هەموو چونكە

لەناوبردنی دەسەاڵتەكەی.

پ���رس���ی���ار/ ه���ۆك���اری دروس��ت��ب��وون��ی لە هەرێم، لە چیدایە لە ئۆپۆزیسیۆن كاتێكدا حزبەكان بانگەشەی دیموكراسی

و داپەروەری دەكەن؟قسە بە دیموكراسی و عەدالەت بانگەشەی �نابێت. ئۆپۆزیسیۆنبوونیش بەرامبەر بە دەسەاڵت جەماوەری یان بێت ئەحزاب فۆرمی لە ئیتر

سیاسیەی دەسەاڵتە بەم ب��ڕوای كە شەقام، ب��ارودۆخ��ە ئەمانە ن��ەم��اوە، هەرێم ئێستای خراپەكەی هێناویەتە پێش، بەاڵم ئۆپۆزیسیۆنی لە وەك كاریگەرترە بێگومان پەرلەمان ناو ئۆپۆزیسیۆنی دەرەوەی پەرلەمان، بەاڵم ئەگەر ئەم ئۆپۆزیسیۆنەی ئێستا لەئاست بارودۆخەكە ریكخراوانەی هەموو لەو نییە دوور نەبێت گروپی رێكخراوەكانی و مەدەنی كۆمەڵگەی ئۆپۆزیسیۆنی تاد. و... رۆشنبیران و فشار دیكەی رێكخراو دروست ببێت. كۆمەڵێكی زۆری تر لە حزب هەن، بەاڵم ئەمانە نزیكەی هەموویان

حزبی سێبەرن.

د. ساالر باسیرە لە شاری سلێمانی لە دایكبووە، لە ساڵی )1976( چۆتە ئەڵمانیا و هەر لەو واڵتە خوێندنی ناوەندی و دواناوەندی تەواوكردوە و بڕوانامەی بەكالۆریۆسی لە بواری زانستی سیاسی و راگەیاندن لە زانكۆی ماربورگ وەرگرتوە. بڕوانامەی دوكتۆرای لە بواری زانستی سیاسی لە زانكۆی ڤوپەرتال لە ئەڵمانیا وەرگرتوە و ئێستا پلەی

پرۆفیسۆری یاریدەدەری پێدراوە. خاوەنی ژمارەیەك نوسین و وەرگێڕان و لێكۆڵینەوە و كتێبە بە هەردوو زمانی كوردی و ئەڵمانی.

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

37 وتار] ژماره 29[ ] 2013/5/15 [ ] ساڵی سێیەم [

پاشەكشێ نا، ڕێبواریێەتی لە پێناو چارەسەریدا!

ئەگەر مرۆڤ ئاشنای دیالكتیكی تەڤگەری ئازادی كرێكارانی پارتی ڕێبەرایەتی بە كورد گەلی كوردستان "پەكەكە" نەبێ، زۆر زەحمەتە مانا بە ڕێبوارییەتی گەریالكانی ئازادی كوردستان لە پێناو چارەسەریدا بدات. هەتا ئێستا شیرۆڤە و لێكدانەوەی جۆراوجۆر بۆ بڕیاری كشانەوەی پاراستنی هەرێمەكانی بۆ گەریال هێزەكانی میدیا كراوە. هەندێ وەكو كۆتایی هاتنی یەكێك لە درێژماوەترین شەڕەكانی گەریالیی لە ئاستی و چەكدانان وەكو دیكە هەندێكی و جیهان وازهێنان لە تێكۆشان شیرۆڤەیان كرد. هەندێ لەو شیرۆڤانە لە الیەن میدیای شەڕی تایبەتی دیكەش هەندێكی و ئەنجامدران توركیاوە سەرچاوەیان لە ئاشنا نەبوون بە دیالەكتیكی پەكەكەوە سەرچاوە دەگرێ. لە ڕاستیدا هەتا مرۆڤ لە دیالكتیكی تەڤگەری پارتی كرێكارانی خۆیدا نێو لە كاتێك هەموو كە كوردستان تێنەگات، پێكدێنی وەرچەرخان و گۆرانكاری گەریالكانی ڕێبواریەتی بە وات��ا زەحمەتە كوردستان لە پێناو چارەسەری پرسی كورددا

بدات.تەڤگەرە س��ەرج��ەم م��ێ��ژوودا درێ��ژای��ی ل��ە مەزنەكانی مرۆڤایەتی لە میتۆلۆژی و تەوتەمەوە هەتا نەریتی پێغەمبەری، فیلسووفە مەزنەكانی هەتا بگرە موعتەزلەوە تەڤگەری لە جیهان، نێو لە س��ەرج��ەم عارفەكان و سۆفیەكان ڕێبواریەتیەك دا، سەرئەنجامی هەبوونی خۆیان دەبینەوە. بە تایبەتی عارفەكان بۆ خۆیان بە تەنیا لە مانای سەیر و سلوك دەزانن. ئەوانن لە دەب��ن! الە" "فنافی عەشقدا دوای بە كە مرۆڤایەتیدا مەزنانەی تەڤگەرە ئەم سەرجەم جۆش و خرۆشی ڕێبوارییەتی گەڕان بە دوای حەقیقەتدا بەشێكی دەست لێبەرنەدراوی ژیانە. بەو مانایە هیچ شتێك لە شوێنی خۆیدا و بە دۆزینەوەی بەرزی پلەی بە ناگات ڕاوەستان پێغەمبەره دەبینین بۆیە ه��ەر حەقیقەت. هەرە زۆربەی كردووە. هیجرەتیان مەزنەكان، زۆری فیلسووفەكانی یونان لە تالسەوە هەتا، ئیفالتوون بە میزۆپۆتامیا و میسردا گەشتیان بناغە ی ئەو گەشتانەدا، ئاكامی لە و كردووە ئەوە خۆ هیچ داناوە. بیری فەلسەفی خۆیان چیرۆكێكی میتۆلۆژیكی میزۆپتامیایی نییە، كە رێبوارییەتی تێدا نەبێ. بە تایبەتی عارفەكان رێگای گەیشتن بە حەقیقەتیان لە بڕینی حەوت قۆناغ دا، واتا پێداوە. بە گشتی كاتێ مرۆڤ

لە سەرجەم تەڤگەرە مێژووییەكانی مرۆڤایەتی و تەنانەت سەرجەم رۆحی جیهان ورددەبێتەوە، دەبینێ، تێكرا لە نێو گەڕان و ڕێبوارییەتی دا

بە دوای پێگەیشتن دا ئەگەرێن.ڕێبەرایەتی بە كورد گەلی ئ��ازادی تەڤگەری هەر ئاالن، ئۆج عەبدوڵاڵ كورد گەلی ڕێبەری لە كاتی دامەزراندنیەوە لە نیو ڕێبواریەتییەكەی ئامانجی كە ڕێبواریەتییەك دای��ە. ب��ەردەوام ك��وردە. گەلی پرسی چ��ارەس��ەری سەرەكی پرسی گەلێك كە لە درێژایی مێژوودا رۆڵیكی گرینگی لە پێشكەوتنی كۆمەڵگای مرۆڤایەتی دا گێراوە، بەاڵم لە بەر پەرەسەندنی مۆدێرنیتەی رووب��ەڕووی ناوین، رۆژهەاڵتی لە كاپیتالیسم كە ئاستێك گەیشتە و بوویەوە لەناوچوون بە بەڵكو نییە، مرۆڤایەتی الی��ەق��ی ن��ەك هەڵپەسێردراوی هێشتنەوەی پرسی گەلی كورد وەكوو شەرمێكی مرۆڤایەتییە. هەر بۆیە دەبینن تەڤگە ری پارتی كرێكارانی كوردستان یەكەمین هەنگاوەكانی بە ڕێبوارییەتی و گەڕانەوە بۆ واڵت لە ئانكاراوە دەست پێدەكات. ئەو ڕێبواریەتییە زۆرب��ەی كە پێدەكات، دەس��ت دا كاتێك لە تەڤگەرەكانی گەلی كورد و تەنانەت تاكەكانی كۆمەڵگای كوردستان لە ژێر ئەو گوشارانەی كە سیستمەتی داگیركاری خستوویەتە سەریان لە ناسنامە و جەوهەری ڕاستی خۆیان هەڵدێن. لەو كاتەش دا بێجگە لە گرووپێك جەوانانی ئاپۆچی كردنەوەی ڕوون پێبناو لە بڕیارەوە بە كە تێكۆشانیان بڕیاری دا گەلەكەیان حەقیقەتی دیكە كەسانی الیەن لە ڕێبواریەتییان داوە، وە مانای پێنادرێ. تەنانەت ڕووبەڕووی هێرش

دەبنەوە.قۆناغێكی دەكەوێتە كاتێك ڕێبوارییەتیه ئەم نوێوە كە بەڕێز ئۆج ئاالن، پێشبینی شەپۆلی لە و دەك��ات توركیا لە سەربازی كۆدەتای سەر ئەو ئەساسە بەرەو باشوور و بە تایبەتی ئاپۆچیەكان رێبوارییەتی لوبنان و سووریا ئامانجی كە ڕێبواریەتییەك پێدەكات. دەست كۆدەتای دژواری شەپۆلی لە پاراستن خۆ لە و توركیایە لە ئەیلوول 12ی سەربازیی گەڕانەوەیەكی و كۆكردنەوە خۆ هەمانكاتدا لە نوێ تێكۆشانێكی دەسپێكردنی و بەهێز بەرامبەر سیستەمی داگیركاری دوای كودەتای س���ەرەڕای دا ك��ات��ەش ل��ەو ئەیلولە. 12ی تەڤگەرە ك��ردن��ەوەی وشیاری و بانگەوازی چەپ و دیموكراتەكانی توركیا و كوردستان لە الیەن ڕێبەری گەلی كوردەوە بۆ ئەنجام دانی ڕێبوارییەتی و خۆپاراستن لە شەپۆلی نگریسی

كودەتای سەربازی 12ی ئەیلوولی ساڵی 19٨0، بەاڵم ئەو وشیاریانەی بە جیدی وەرناگیرێ و لە ئەنجامدا دەبینین ئەو تەڤگەرانەی زەربەی دوای لە ئیدی كە بەركەوت مەزنیان هێندە كودەتاكەوە قە ت نەیانتوانی خۆیان كۆبكەنەوە. خاڵی سەرنج ڕاكێش لێرەدایە، كاتێك كادیران و گەریالكانی تەڤگەری ئازادی لە دوای ماوەیەك لە دەیانەوێ ئامادەكاری و پەروەردكردن خۆ لوبنانەوە بۆ كوردستان بگەرێنەوە، پاشماوەی ئەو دژی لە دیكە جارێكی تەڤگەرانە ئەو هەندێ تەنانەت و ڕادەوەستن ڕێبواریەتییە بانگەشەی تەڤگەریش نێو باوەڕی بێ كەسی ئەوە دەكەن، كە ئەوە گەڕانەوە بۆ واڵت نییە، بەاڵم مردنە، پێشوازی بەرەو رۆیشتن بەڵكو لە دەبینین بانگەشانە، ئەو پێچەوانەی بە گەریالكانی گەڕانەوەی ڕێبوارییەتی ئەنجامی ئازادی كوردستان لە سەرەتای ٨0كانی سەدەی مەزن هێندە مێژوویی قەلەمبازێكی ڕابردوودا، پێكدێ كە ڕەوتی مێژوو لە كوردستاندا دەگۆرێ و ئیدی لەگەڵ تەقاندنی یەكەم فیشەكی 1٥ی تەباخ كە ئاكامی ڕێبوارییەتی گەرانەوە بەرەو لەكوردستان داگیركاری سیستەمی واڵت��ە،

هەڵدەوەشێندرێتەوە.لە بەردەوامی ڕێبوارییەتی گەریالكانی كوردستان داگیركاری سیستەمی تەنیا ن��ەك كە دای��ە بەڵكو هەڵدەوەشێندرێتەوە، كوردستان لە و پارچەبوون و كورد گەلی مێژووی دابڕانی دابەشبوونیان بە سەر چوار دەوڵەت � نەتەوەی ئەمرٶ ئەگەر ئیدی و پێدێ كۆتایی جیاوازدا گەلی كورد لە رۆژئاوای كوردستان سەرچاوە و هێزی دیموكراتیزە كردنی سووریایە و هیوایەكە لەو بناغەكەی ناوین، ڕۆژهەاڵتی گەالنی بۆ كاتەدا دادەنرێ كە جەوانانی ڕۆژئاوایی لە ٨0كان و بە تایبەتی 90كانی سەدەی ڕابردوودا روویان عەگیدان واری بۆتانی و مورادان" "جودی لە بوو. سیستەمی داگیركار لە باكووری كوردستان وەختێ هەڵدەوشێتەوە كە لە ئاكامی ڕێبوارییەتی محەمەد قەرەسونگوور لە چەولیكەوە بۆ حیلوان و دەرەبەگی چینی بە كۆتایی سیڤەرەك، و دێنێ. كوردستان لە داگیركەران بەكرێگیراوی مێردین، سەرحەد، ئامەد، دابڕوای جەستەی بۆتان و دێرسیم كاتێكی پێكەوە ئەلكێتەوە كە زیالن باتمانی، گابار دەبێتە مەنزڵی عەگیدی بێریتان دێرسیم، بۆ دەڕوات مەالتیەوە لە ئەرداڵی خواكوركە، ڕێبواری دێرسمەوە لە فەرماندە لە "سەیرانی تەپەی" مەڕەشەوە دێ و لە بەستا، گابار، جوودی و هەموو چیاكانی

شوان مەریوان

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

38] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[ وتار

هەرێمی بۆتان ڕێبواریەتی دەكات. ڕێبواریەتی ئەوان و هەزاران وەكوو ئەو عەگیدانەی كە لە یەك بەر لە داگیركاری كوردستان سیستەمی تورك دەوڵەتی ئەمرۆ ئەگەر هەڵوەشایەوە. بێگوومان داوە، چارەسەری پێڤاژۆی بۆ ملی ڕێبواریەتیانەیە. ئەو ڕاستەوخۆی ئەنجامی ئاشكرایە ئەگەر ئەو ڕیێبواریەتیانە نەبایە قە ت ئەمرۆ نە ئاسەوارێك لە گەلی كورد مابووە و نە دەوڵەتی تورك و حكوومەتی ئاكەپە ملیان بۆ

چارەسەری پرسی كورد شل دەكرد.ڕێبوارییەتی گەریالكانی تەڤگەری ئازادی گەلی لە ساڵی 1999دا خاڵێكی وەرچەرخانی كورد كە هێزانەی ئەو كاتێكدا لە ئ��اراوە. هێنایە چاوەڕێ ئەنجامدا، نێودەوڵەتیان پێالنگیری گەلی نێوان لە قورس هێندە بوون، شەرێكی سەدان بە كە ئ��اراوە بێتە دا تورك و كورد بكرێتەوە، پاك ئاسەوارەكانی نەتوانرێ ساڵ ڕێ��ب��واری��ی��ەت��ی گ��ەری��الك��ان��ی ك��وردس��ت��ان لە شەڕە لەو ڕێگای ڕێبەریان بانگەوازی سەر ماڵوایرانكەرە گرت. ئەگەرچی ئەو هەنگاوە بە نرخ و فیداكارییەكی مەزنەوە پێكهات و سەدان ڕێگای سەر لە كوردستان قارەمانی گەریالی بەاڵم بەختكرد، گیانیان رێبوارەتییەدا ئەو ئەگەر ئەمرٶ گەلی كورد گەیشتووتە ئەم ئاستە

بێگومان ئەو ڕێبوارەتییە لە پاراستن و بەهێز كردنی تەڤگەری ئازادی و گەلی كورد دا ڕۆلێكی ڕێبوارەتیە ئەو ئەگەر دەبینێ. یەكالكەرەوە شەڕێكی ل��ە ڕێگا دەی��ت��وان��ی ك��ێ ن��ەب��ای��ە، ڕێبوارەتییە ئەو ئەگەر بگرێ؟ ماڵوێرانكەر نەبایە گەریالكانی كوردستان چۆن گۆرانكاری لە تاكتیكیان و ستراتیژیك وەرچەرخانی و خۆیان دا پێكدەهێنا و بە هێز و وزەیەكی نوێوە تێكۆشانیان بەهێزتر دەكرد؟ ئەو كاتەش زۆر كەس و الیەن بانگەشەیان دەكرد، ئەوە كارێكی شێوەیە بەو ڕێبواریەتیەكی نابێ و هەڵەیە بە ئەنجامەكانی ئێستا بەاڵم دەستپێبكات،

باشی ڕوون و ئاشكرایە.ئەڵقەی ڕێبوارییەتی گەریالكانی كوردستان لە پێناو چارەسەر كردنی پرسی كورد دا، كاتێ گەیشتە لووتكە و سەرجەم هێزە پیالنگێرەكان یەكی لە كە حەپەساند، توركی دەوڵەتی و حوزەیرانی ساڵی 2004 دا لە دوای ڕێبوارییەتی ساڵی 99 گەریالكانی كوردستان قەڵمبازی 1٥ی جارە ئەم و كردەوە دووب��ارە تەباخی ٨4یان واڵمێكی وەكوو حوزەیرانیان یەكی هەڵمەتی داگیركەری دەوڵ��ەت��ی هێرشەكانی بۆ ك��ارا پێكرد. دەست نێوخۆیی خەیانەتی و تورك لە كوردستان گەریالكانی كە دا كاتێك لە

پێناو هەڵگرتنی هەنگاوی چارەسەری لە الیەن دەوڵ��ەت��ی ت��ورك��ەوە م��اوەی ٥ س��اڵ ب��وو لە پێگەی ئاگربەست دا بوون و لە هەمانكات دا خەیانەتی نێوخۆیی كە باوەڕیان بە ڕێبواریەتی یەكی هەڵمەتی پێكردبوو، دەستی نەمابوو، حوزەیرانی ساڵی 2004 كەوتە واری كردارەوە، كە ئاكامێكی ڕاستەوخۆی ڕێبوارەتی گەریالكانی ئەوڕێبواریەتییە بوو. باكوور بەرەو كوردستان و ئەو هەڵمەتەی لە ئەنجامی ئەو ڕێبواریەتیەدا پێكهات، واڵمێكی بەهێزی پیالنگێران، دەوڵەتی تورك و بە تایبەتی خەیانەتی نێوخۆیی دایەوە.پێناو لە ڕێبوارییەتی 2004 ساڵی دوای لە گەلی دووب��ارەی یەكگرتنەوە ی و چارەسەری كورد لە كوردستان كەوتە قۆناغێكی دیكەوە. كاتێ كاروان مەهاباد لە ئەنجامی رێبواریەتیدا لە نێوان چەولیك و ئامەد شەهید دەبێ، كاتێ لە ڕێبواریەتیدا ئەنجامی لە مەریوان ئارامی دڵخوازی چەولیكی كاتێ دەبێ، گابار شەهید شەهید هەورامان لە ڕێبوارەتیدا ئەنجامی لە ئەنجامی لە گەرمیان كاروانی كاتێ دەب��ێ، ڕێبواریەتیدا لە جۆلەمیرگ شەهید دەبێ، ئەوە كورد دابەشكراوی گەلی ئیدی مانایەیە بەو نەك تەنیا لە جەستەدا؛ بەڵكو لە مێشكیشیان یەكدی ئاوێتە ی و گرتوو ەتەوە یەكیان دا

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

39 وتار] ژماره 29[ ] 2013/5/15 [ ] ساڵی سێیەم [

و پاڕچەبوون داب��ڕان، و داگیركاری و بوون ئەمرۆ ئەگەر تێكشكاندووە. تەسلیمیەتیان ڕۆحی یەكیەتی نەتەوەیی گەلی كورد لە ئاستی و دایە و سەرجەم كۆسپ بەرزی خۆی هەرە كوردانی دابڕانی و پارچەبوون تەگەرەكانی ڕێبواریەتی ئەنجامی لە بێگومان لەناوبردووە، ئەو پاكرەوانانەی كوردستان و هەزارانی وەكوو هاتووتە دا گەریال ریزەكانی نێو لە ئەواندا

ئاراوە.ئێستاش جارێكی دیكە گەریالكانی كوردستان لە سەر ڕێگای ڕێبواریەتین. لە چەند ڕۆژ بەر وەكوو كوردستان گەریالكانی ئێستاوە، لە دەستیان ڕێبەرایەتیان بانگەوازی واڵمدانەوەی پرسی چارەسەری پێناو لە ڕێبوارییەتی بە ئ��ەوان كە ڕێبواریەتییەك ك���ردووە. ك��ورددا بۆ خۆشیان و پێكردووە دەستیان بۆ خۆیان ئەنجامی دەدەن. ڕێبوارەتیەك لە لە ئەنجامی قۆناغێكدا هاتووەتە ئاراوە كە خۆیان ئەكتەری قۆناغەن. ئەو پێكهێنەری سەرەكی و یەكەم بێگومان ئەگەر تێكۆشان و ڕێبواریەتی ئەوان تایبەتی بە و ڕاب��ردوو ساڵی 40 درێژایی بە ساڵی 2012 نەبایە، قەد دەوڵەتی تورك ئامادە چاوپێكەوتن ئاالن ئۆج بەرێز لەگەڵ نەدەبوو ئەنجام بدات و قۆناغی چارەرسەری پرسی كورد حكوومەتی و ت��ورك دەوڵەتی دەسپێبكات. ئاكەپە كە بناغەكەیان لە سەر ئەساسی نكوولی كردن لە گەلی كورد دامەزرێندراوە، چۆن هەر شێوەیە بەو پێڤاژۆیەكی بە دەست خۆوە لە دەكەن؟ لە كاتێك دا سەرجەم حكوومەتەكانی لە بێچارەبوونیان لەبەر ئاكەپە لە پێش بەرامبەر تەڤگەری ئازادی گەلی كورد لەبەریەك هەڵوەشانەوە و ئاكەپە بە گووتنی ؛ لەهەموو

كەسێك باشتر، من دەیانچەوسێنمەوە و لەناویان دەس��ەاڵت كورسی سەر بە دەستی دەب��ەم، قۆناغی خۆوە لە بوو چۆن گرت، توركیا لە پێكرد؟ دەس��ت ك��وردی پرسی چ��ارەس��ەری ئەرێ ئاكەپە لە كەنگێەوە عاشقی چاوی ڕەشی كوردان بووە؟ لە كاتێك دا ڕەجەب ئەردۆغانی سەرۆك وەزیر لە هەر سەرۆك وەزیرێكی دیكەی تورك زیاتر درووشمی نەژادپەرەستانی وەكوو" یەك دەوڵەت، یەك ئااڵ و یەك نەتەوە " و " یان خۆشت بوێ، یان بەجێی بهێلە"ی دووبارە دەكردەوە، چۆن بوو، ئێستا ملی بۆ چارەسەری ئەگەر گۆمڕاییە بێگومان داوە؟ كورد پرسی بەخششی و لوتف بە حەسابی پێڤاژۆیە ئەم نەك بنووسرێ. تورك حكوومەتی و دەوڵەت تەنیا گومڕایی بەڵكو چەواشەكارییەكی مەزنە، دیكەی ڕێبازێكی هێچ ئ��ەوان ئ��ەوەی بەر لە نامرۆڤانە نەما كە لە دژی گەلی كورد بەكاری نەبەن. هەرچی لە دەستیان هات كردیان، بەاڵم لە بەرامبەر ڕێبوارییەتی گەریالكانی كوردستان تێكۆشانی و ڕێبوارییەتی هەر تێكشكان. دا مل كردووە لەوان وای كوردستانە گەریالكانی بۆ قۆناغی چارەسەری پرسی كورد شل بكەن. و ڕێبوارییەتی بەداوشەوە ئێستا لە بێگومان تێكۆشانی گەریالكانی كوردستان و گەلی كوردە كە گارانتی چارەسەری پرسی كورد و ئاشتی لە

كوردستان دەكات.دەستی كوردستان گەریالكانی رێبوارییەتی پێی خۆی شیرۆڤەی بە پێكردوە، هەر كەس بۆ دەكات، بەاڵم دەبێ بزانرێ هەتا بە باشێ دیالكتیكی ڕێبوارییەتی تەڤگەری ئازادی گەلی مانا باشی بە نەبێ، تێگەیشتن مایەی كورد نادرێ بەم قۆناغە. چوونكە ئەگەر لە ئەنجامی

ئەم ڕێبوارەیەتیەش دا پرسی كورد چارەسەر گەریالكانی رێبوارییەتی بێگومان نەبێ، كوردستان لە پێناو چارەسەری ئەم پرسەدا هەر

بەردەوام دەبێ و هەر بەردەوام دەبێ.

ئەم ڕێبوارییەتیه كاتێك دەكەوێتە قۆناغێكی نوێوە كە بەڕێز ئۆج

ئاالن، پێشبینی شەپۆلی كۆدەتای سەربازی لە توركیا دەكات و لە سەر

ئەو ئەساسە بەرەو باشوور و بە تایبەتی سووریا و لوبنان رێبوارییەتی

ئاپۆچیەكان دەست پێدەكات. ڕێبواریەتییەك كە ئامانجی خۆ پاراستن لە شەپۆلی

دژواری كۆدەتای سەربازیی 12ی ئەیلول لە توركیایە و لە هەمانكاتدا خۆ كۆكردنەوە و گەڕانەوەیەكی بەهێز و دەسپێكردنی تێكۆشانێكی

نوێ لە بەرامبەر سیستەمی داگیركاری دوای كودەتای

12ی ئەیلولە

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

40] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[ ژنان

لەیال قاسم؛

تەنیا داوای لێبوردن لەگەلەكەم دەكەمئا/ رۆژی واڵت

لەیال قاسم لە گوندی بانەمیلی سەربە خانەقین لە 19٥2 لە خێزانێكی نیشتمانپەروەر لە دایك و خاكەكەی دەوڵەمەندی هۆی بە دەبێت. بەردەوام ناوچەكە نەوتییەكانییەوە سەرچاوە سیاسەتی و داگیركاری ه��ەڕەش��ەی ژێ��ر لە

بیانیكردندا بووە.لە گەلێك وەك خانەقین دانیشتووی كوردانی شار و شارۆچكەكانی كوردستان بەشدارییان لە گەلێك شۆڕش و راپەڕین كردووە و ژمارەیەكی خوێندنی قاسم لەیال هەیە. شەهیدیشی زۆر سەرەتایی و ناوەندی و دوو ساڵی دواناوەندی لە خانەقین دەخوێنێت, دوای كۆچی خێزانەكەی تەواوكردنی دوای و بەغدا بۆ دا 1971 لە دواناواندی لەو شارە, هەر لە بەشی كۆمەڵناسی بەغدا زانكۆی وێژەیی كۆلیژی "سۆسیۆلۆژی" دیكەی ئەندامانی شانبەشانی وەردەگیرێت. شوێن لەگەلێك خوێندنەكەی, و خێزانەكەی دابینكردنی تەقەالی و هەوڵ دیكەدا كاری و بژێوی ژیانی خۆی و خێزانەكەی دەدات. هەر بە منداڵی ئاشنای ژیانی هەژاری و پێ لە ئێش و چەوسانەوە و دووچاری سیاسەتی بەخۆچوواندنی عەرەب دەبێتەوە. بۆ ئەوەش لەو سەردەمانەوە دەكەوێتە خۆ و خەیاڵی كوردستانێكی ئازادی ال گەشە دەسەنێ. ئاقڵی و زیرەكی و بەڕێزیی دەكات دەوروب��ەری لە وا منداڵیدا تەمەنی لە كە شایانی رێز و خۆشەویستی و متمانەیەكی

گەورەی ببینن.سەرەتایەك بۆ هەنگاونان بەرەو سیاسەت

لە سەرەتای ساڵەكانی 1970 كە گەلی كورد لە هەستیاردا قۆناخێكی بە كوردستان باشووری لەیال قاسم و هاوڕێیەكی نزیكی تێپەڕ دەبوو، بەناوی جەواد هەمەوەندی كە كرێكاری دەكرد و هەروەها هاوڕێكانی تری، سەرباری نكۆڵیكردنی ڕژێ��م��ی ب��ەع��س ل��ە ه��ەب��وون��ی گ��ەل��ی ك��ورد، بۆ تێكۆشان و خەبات لە بوون سوور ئەوان

بەدەستهێنانی مافەكانی گەلەكەیان.برایەوە قاسمی سەالم رێگای لە قاسم لەیال ئاشنای پارتی دیموكراتی كوردستان "پ.د.ك" دەبێت و لە 1970 دا دەبێتە ئەندامێكی فەرمی و لەنێو ڕیزەكانی )یەكێتیی قوتابیانی كوردستان( خەبات و تێكۆشانی بەڕێوەبردووە. لەیال قاسم بەغدا زانكۆی كوردەكانی قوتابییە لەنێو وشیاركردنەوە لە هەبووە كاریگەری ڕۆڵێكی ژن دەگوترا كە كاتێكدا لە ڕێكخستنیان. و

ناتوانێت شانبەشانی پیاوان لە شار و لە شاخ و لە دێهاتەكاندا خەبات بكات، لەیال بە پێچەوانەوە شانبەشانی قوتابییە كوڕەكانی كورد خەباتێكی بەرفراوانتری بەڕێوە دەبرد و دژ بە نایەكسانی مافەكانی ژنان و پیاوان بوو، بەتایبەتیش كە بۆ خودی خۆی لە بواری كۆمەڵناسیدا دەیخوێند و

لە ڕاستییەكانی كۆمەڵگەی كورد تێگەیشتبوو.هەروەها لەیال و جەواد لە سەرەتای ساڵی 1974 لەسەر زانستییان لێكۆڵینەوەیەكی بەیەكەوە دەرفەتێك لە و ئەنجامدابوو كورد كۆمەڵگەی بەهۆی ب��ەاڵم بكەنەوە. ب��اڵوی كە دەگ���ەڕان سەركردایەتی نێوان گفتوگۆكانی تێكچوونی دەستپێكردنەوەی و ئێراق ڕژێمی و ك��ورد قاسم لەیال گیرانی بەهۆی پاشانیش و شەڕ دەستنووسی تریان هاوڕێكانی و ج��ەواد و سیخوڕەكانی ل��ەالی��ەن لێكۆڵینەوەكەشیان

حكومەتی ئێراقەوە لەناودەبرێت.

ئاوارەیی

لەبەرامبەر بەعس رژێمی دا بەهاری 1974 لە بە گەلی كورد شەڕی راگەیاند, زۆربەی خێزانە ناوچەكانی و دەرك��رد بەغدا لە كوردەكانی گەلێك و بۆمبارانكرد قەاڵدزێی و هەڵەبجە كەسی مەدەنی بوونە قووربانی, لە قۆناخێكی وەهادا لەیال قاسم بە ئامانجی گەیاندنی دەنگی فڕۆكەیەكی رفاندنی ئەركی دنیا, بە ك��ورد بگات, بەئامانج نەیتوانی ب��ەاڵم پێدەدرێ, 1974دا نیسان 24ی لە هاوڕێی چوار لەگەڵ

دەستگیر دەكرێت.ساڵی لە ش��ەڕەك��ان بەرفراوانبوونی لەگەڵ بەعس ڕژێمی هەواڵگرییەكانی دەزگا 1974دا، بەردەوام و زۆر بەتوندی چاودێری یەك بەیەكی تاكەكانی كوردییان دەكرد. بۆیە ئەوەندەی نەبرد لە ڕۆژی 2٨/04/1974دا لەیال قاسم و چوار لە هاوڕێكانی )جەواد هەمەوەندی، نەریمان فوئاد مەستی، حەسەن حەمەڕەشید و ئازاد سلێمان بەرفراوانی هەڵمەتێكی ئەنجامی لە میران( بەغدا لە ڕژێم و سەربازی ئاسایش هێزەكانی زمانحاڵی الێورەی ڕۆژنامەی دەستگیركران. ڕژێمی بەعسی دەسەاڵتدار و ڕادیۆ و تەلەڤزیۆنی نێوخۆیی عێراق، لەیال قاسم و هاوڕێكانی وەك تێكدەر و گێڕەشێوێن و تیرۆریست بەناو كرد، بەاڵم لەگەڵ هەموو ئازار و ئەشكەنجەیەكیشیان

بچووكترین كردەوەشیان لەسەر ئاشكرا نەبوو.

ناویان بە تیرۆریست دەركرا

لەیال قاسم و چوار هاوڕێكەی "حەسەن حەمە رەشید, نەریمان فواد, ئازادی سلێمان میران, جەواد هەمەوەندی" لە ئۆرگانەكانی راگەیاندنی سەربە دەوڵەت, لە رۆژنامەی ئەلسەور, رادیۆ كەسانی بە دەوڵەتەوە فەرمی تەلەفزیۆنی و رای بە ئێراق گەلی دوژم��ن��ی و تیرۆریست هەمانكاتدا لە ناسێنران, جیهانی و گشتی ئەشكەنجەیەكی رووب��ەڕووی زیندانیشدا لەنێو و بەڵگە هیچ ب��وون��ی ب��ێ و ك��ران��ەوە زۆر دادگاییەكی بە رژێ��م��دا ل��ەدەس��ت دەلیلێك رەمەكی بەمەستی دامركاندنەوەی گڕی كورد و چاوترساندنیان لە 13ی مایسی 1974 دا هەر ئامانجێكی لەسێدارەدران. كوردەكە الوە پێنج ئەم لە سێدارەدانەش ترساندن و سەركوتكردنی دۆزی بەشداربووی خوێندكارانی و رۆشنبیر سەالم ئەمانیش دواب��ەدوای بوو. گەل ئازادی بەغدا لە لەیالش ب��راگ��ەورەك��ەی وات��ا قاسم هاوڕێیانی بە لەیال وێنەی گەیاندنی بەتاوانی دەزگاكەیان لە ئەوروپا لەالیەن سەرانی رژێمەوە

تیرۆر دەكرێ.رژێم كاربەدەستانی س��ێ��دارەدان��ی, لە ب��ەر پەشیمانی نامەیەك بە كە لێدەكەن داوای ئێراق كۆماری سەرۆك بە لێبووردن داوای و " دەڵێت وەاڵمدا لە لەیال بەاڵم رابگەیەنێت, زیاتر خزمەت نەكردنم بە گەلەكەم تاكە شتێكە لەم دنیادا لێی پەشیمان ببمەوە. تەنیا گەلەكەمم دۆزی لە كە لێبكەم, لێبووردنی داوای هەیە تێكۆشانی رزگاری نەتەوەییدا زۆر كەم كارم بۆ هیچ بێ نەبەرد كوردێكی ژنە كرد". گەلەكەم بەرز بەدەنگێكی راستییەكان و خۆفێك ترس بەڕووی رژێمی فاشی بەغدا دەدات. هەڵوێست كوردێك كچە قارەمانانەی راوەستەیەكی و و رەگەزپەرست پیاوساالری رژێمی لەبەرامبەر نەبوو دیاردەیەك یان رووداوێك كۆمەڵكوژدا, چاوپۆشی لێبكرێت و لێبووردەیی لەبەرامبەردا ترسی لەهەمانكاتدا چونكە بدرێت, نیشان تەشەنەسەندنی رێكخستن و خۆڕێكخستنی ژنانی كورد لەالی رژێم هەبوو و بۆ ئەوەش باشترین شێوەی رێگری لەم تەشەنەكردنە تەنیا سزادان نەبوو بەسەر لەیالدا بەڵكو دەشبوو بەشێوەیەك و چاوترساندن سیاسەتێكی شێوەكان لە

تۆقاندنیش پەیڕەو بكرێت.

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

41 ژنان] ژماره 29[ ] 2013/5/15 [ ] ساڵی سێیەم [

لە سێدارەدانی لەیال قاسم

مێژوو دانی بەم گوتانەی لەیال قاسم دا نا كە بە فەرماندارێكی سەربازی رژێمی بەعسی دەڵێت:" لە ك��ورد ه��ەزاران من كوشتنی بە بمكوژن, خۆشحاڵ زۆر دەبنەوە، وشیار نەزانی خەوی ڕزگ��اری ڕێ��ی فیدای گیانم كە س��ەرب��ەرزم و

كوردستاندا دەكەم".ڕژێمی بەعس بە مەبەستی چاوترساندنی الوان و قوتابیان و چینی ڕۆشنبیری كورد یەكسەر دوای دژ ن��ادادوەران��ەی دادگایەكی دەستگیركردنیان بڕیاری و بەڕێوەبرد هاوڕێكانی و قاسم لەیال بە هەفتە دوو هێشتا دەركرد. بۆ لەسێدارەدانیانی بەسەر دەستگیركردنیان تێنەپەڕیبوو، كە كاتژمێر 7ی سەرلەبەیانی ڕۆژی 12/0٥/1974 لەیال قاسم و هەر چوار هاوڕێكەی لەسێدارەدران. سەالم قاسمی، برای لەیال قاسم، بە ماوەیەك دوای لەسێدارەدانی لەیال هەر لە بەغدا لەالیەن بەعسییەكانەوە كوژرا. وێنەی كە بووە ئەوە تەنیا قاسم تاوانی سەالم قوتابیانی دەستی بۆ ناردبوو خوشكی لەیالی كورد و ئەندامانی یەكێتیی قوتابیانی كوردستان لە دەرەوەی واڵت. دایك و باوكی لەیال قاسمیش بە زوو هەر ڕۆڵەیان، دوو لەدەستدانی بەهۆی

ناوەتەوە و كۆست و خەمێكی گەورەوە سەریان كۆچی دواییان كردووە.

هەواڵی لەسێدارەدانی لەیال قاسم بە كوردستاندا لە چاپەمەنییەكانی باڵو بۆوە. هەروەها هەندێك لەیال سێدارەدانی لە هەواڵی جیهان ئەوساكەی لە ژن یەكەم ل��ەس��ێ��دارەدان��ی وەك قاسمیان بێگومان باڵوكردۆتەوە. ئێراقدا سیاسی مێژووی ڕژێمی بەدەستی كوردێك كچە لەسێدارەدانی ئێراق كاریگەرییەكی گەورەی كردە سەر الوانی ئەو سەردەمەی كورد، كە ئەمەیش بووە هۆی ئەوەی دۆزی بە بن پەیوەست كورد الوی ه��ەزاران بە

گەلەكەیان و ڕوو لە چیاكان بكەن.دڵی لە خ��ۆی جەسارەتی و خیرەت بە لەیال هەزاران كورد دا, لەناو و تێكۆشانی كچانی كورد كە قاسم لەیال گەیشت. نەمری لووتكەی بە دا ئێستاكە لە تێكۆشانی ئازادی ژنانی كوردستاندا دەژی هەمیشە دروشمی وابوو " گۆڕانی كۆمەڵگای كوردی دەبێ لە بوارەكانی سیاسی و كۆمەاڵیەتی و ئابووریدا بێت, ئەگەر گەلی كورد مافە سیاسی مافە بەدەستنەهێنێت, خۆی حقوقییەكانی و رەواكانی ژنانی كوردیش هەمیشە بن پێ دەكرێت مێژووێكی ژییانی كورتی تەمەنێكی بە ."گەورە بووە نووسی, كورد ژنی بۆ گ��ەورەی

چیرۆكێك و بووە مەشخەڵێكی واتادار بۆ رەوتی ئازادی گەلەكەی, تاكە ژنێك بوو لەو رۆژگارەدا ئازادی سروودی سێدارەكەی تەختەی لەسەر نەهێڵێت و بخوێنێت بەرز بەدەنگی گەلەكەی

چاوی ببەسترێت.دوای لەیال قاسم لە سەرتااڵی كوردستان هەزاران منداڵی كورد بە ناوی لەیالوە ناونران. لەیال قاسم بوو بە چیرۆك و داستان و هەڵبەستی شاعیرانی گەورەی كوردی وەك جگەرخوێن و هێمن و زۆری تر. هەروەك هێمن لەسەر قارەمانی لەیال دەڵێ:

كە تۆ تۆرای لە چاوم وەك خەوی من لە بسكت رەشترە مانگەشەوی من

برۆ مەجنوون بە لەیالی خۆت مەنازە كە ناوبانگی پتر دەركرد ئەوی من

بزەی هاتێ، وتی جەالدی خوێری! بە كەیفی خۆت پەتت باوێژە ئەستۆمئەوە پەت نیە میدالی ئیفتخارە كە

بوومە قارەمانی میڵەتی خۆم

سەرچاوە: كۆمین

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

42] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[ ژنان

لە نوسینەوەی مێژوودا شوێنگەى ژن بە گوێرەى ماف و راستى خۆى دیارنەکراوە

ن/ عەبدوڵاڵ ئۆج ئاالن

رۆڵ بینینی ژن لهسهنتهری ئابووریدا خاسیهتێکه دهرکی پێدهکرێت؛ چونکه منداڵی دهبێت و بهخێوی دهکات. ئهگهر ژن له ئابووری تێنهگات ئهی کێ تێدهگات! کاتێک بهگشتی له مێژووی شارستانی بهتایبهتیش له مۆدێرنیته ی سهرمایهداری ژن له ئابوری بهدەرنرا، لهبهر ئهم هۆکاره ئابوری �� که پیاوه زهبهالحهکان زیاترین یاری پێدهکهن �� بوو بهگڵۆڵهی کێشهکان. ئهم یارییهی هیچ رایهڵهیهکی سروشتی له گهڵ ئابوریدا نییه و تهنیا لهڕێگهی ئهوپهڕی بهدهستهێنانی داخوازی و چاوچنۆکی هێزهکانی تهواوی خوازیاره قازانجهوه و هێز بخاته ژن ههمووشیانهوه سهرووی له ئابووری ژێر کۆنترۆڵی خۆیهوه، له ئهنجامدا رێگا لهپێش هەر جۆره هێزێکی پلهداری، دهسهاڵت و دهوڵهت لهسهر نهخۆشی تهنێکی وه��ک که دهکاتهوه کۆمهڵگا گهوره بێت، به مجۆرهش به قۆناخێک گهیشتووه که چیتر ناتوانێت بهردهوام بێت. دوای ژن تهواوی ئهو توێژانهی به ئابوری راستهقینهوه سهرقاڵن له سەرووی ههمووشیانهوه جووتیاران، شوانکاران، پیشهگهران و بازرگانه بچووکهکان له پاوانی سەرمایه و دامهزراوهکانی و ئامێر الیهن دهسهاڵتهوه ههنگاوبهههنگاو له ئابووری بهدهرنران و بهمجۆره دۆخ و زهمینهی غهنیمهت و تااڵنکاری تهواو ئافرێنراوه. لێرهدا رووبهڕووی بابهتێکین که

پێویستی بهزۆرترین رۆشنکردنهوه ههیه. بە پشت زۆری بە نوێ کۆمەڵگای کاتێکدا لە ژیانی گوند دەبەستێت، پەیوەستبوونی کالن بۆ پەیوەندی ئەتنیکی دەگۆڕێت. ئەگەر چوارچێوەی ئەم نوێکانی شێوە نەبێت وات��ادار زهنییەتێکی

پێکهاتە ماددیانە بەڕێوە ناچێت، تەنانەت دەست کۆمەڵگای ناسنامەی ئەوەی گەڵ لە پێناکات. کۆن کالن"تەوتەم" بەردەوام دەبێت، ئەوا شێوە کە"دایکە نیولیتیک کۆمەڵگای نوێی سیمبۆلی ئەمەش دەب��ێ��ت، بەرجەستە خ��وداوەن��د"ە ��وەرچەرخان و زمانی زهنییەتی نوێیە. لە کاتێکدا شێوەی تەوتەم پێ بە پێ کەم دەبێتەوە، وێنە و شێوەی دایکە �� خوداوەند دەوروبەر دەتەنێتەوە. دایکە رۆڵی بەرزبوونەوەی بۆ هێمایە ئەمەش لە قۆناخێکی ئایینیەوە الیەنی لە ئەمە ژن. ��گەڵ لە دەوڵەمەند زۆر زاراوەگەلێکی پێشترە، خۆیدا دێنێت. لە زماندا پێشگر و پاشگری مێینە دەردەکەوێتە پێش. بۆ ماوەیەکی درێژخایەن رۆڵی و پێشگر لە مێینە پێشینەیی لە و سەرکێشی ب��ەردەوام دەنگییەکاندا هێما زمانی پاشگری ئەم ئەمڕۆشماندا رۆژگ��اری لە تەنانەت دەبێت. لە گەڵ زماندا دەبینرێت. زۆر لە تایبەتمەندییە پیرۆزییەکی بە کۆمەڵگابوون خوداوەند دایکە قووڵ دەگات. کۆمەڵگای نوێ، بە واتای زاراوە و ناولێنانی نوێ دێت. ئەو پرۆسە )قۆناخ(یەی بە شۆڕشی زهنی ناومان برد لەبەر ئەوەی پێویستی بە خوڵقکارییە، پێویستە بیخەینە ناو کۆمەڵناسی ئازادییەوە. بابەتێک کە مێژووناسە لە پێشینەکان ئەم بوونەوەی دووب��ارە زۆر کۆکن بارەیەوە لە دیاردە، هەزاران واتای بە ئەمەش پرۆسەیەیە. زۆر ئەمە دێت. ناو و هزری شۆڕشی ه��ەزاران فراوانترە، ئ��ەوروپ��ا زهنییەکەی شۆڕشە لە تەقینەوەیەکی تێدایە کە هەوڵێکی راستەقینە و ئەو مێژووەوە الیەن لە دەخوازێت. خولقکارانە راستییە دەستنیشان کراوە کە تەواوی ئەو زاراوە و دۆزینەوانەی ئەمڕۆ بەکاریان دێنین زۆربەیان لەو

قۆناخەدا خولقێنراون.ژن ���� دای��ک تهوهرهى ل��ه کۆمهڵگایهی ئهو پهرهیسهند بههۆى ئاواکردنى یهکهمین کۆمهڵگاى پێدانه. بایهخ و گرنگى جێگاى خزمایهتى خزمایهتى لهسهر بنهماى نزیکبوون له دایک �� ژن دهستنیشان دهکرێت. له رێگاى ئهو خزمایهتیهوه کۆمهڵگاى یهکهمین به سەرەتاییەوه کاڵنى له شێوهی سیفهتهى بهو قهبیله دهگهن. قهبیله ناسنامهیهکى خاوهن و بههێز کۆمهڵگایهکى رەسەنە تا ئێستاش شوێنپهنجهکهى بهردهوامه. و دانایى هونهر، میتۆلۆژیا، ئایین، زمان، ئهو کاریگهریهکهیان رهسهنانهى زانستییه دهزگا بریسکه یهکهمین هاتووه ئهمڕۆشمان رۆژى تا

کۆمهڵگایهدا ئهو ههناوى له خۆیان رۆشنایى و باڵوکردهوه. سەرهەڵدان و دهرکهوتنى راسته قینهى و دهفر چنین، و رستن جۆرى له ئامرازهکانى دییزه، کاڵن، دهستاڕ و ئاواکردنى خانوو قەرزداری کۆمهڵگاى ئهو قۆناخهیه. وابهستهبوونێکى پیرۆز به سروشت و ئاواکردنى واڵتى بچکۆاڵنه بهرههمى نهوهدى لهسهدا دهشێت کۆمهڵگایهیه. ئهو کۆمهڵگا بهژیانى دهرههق "یهکهمین"هکانى داهێنراون بۆ کۆمهڵگاى ئه و قۆناخه بگهڕێنرێتهوه. ب��ەپ��ێ��ى زەم����ەن و ش��وێ��ن ب��اڵوب��وون��ەوەى تیرە کۆمەاڵیەتییەکانى رێکخستنییە شێوازە بە هەنگاو ه��ەروەه��ا )ق��اڵن( سەرەتاییەکان هەمەڕەنگى و قەبارە بەخاوەن بوونى هەنگاو پێدراوانەى لەو سروشتەکەیەتى. پێویستییەکى لە کە دەکرێت دەستنیشان دەس��ت��دان لەبەر ئەو بەرامبەر ناڕەحەتییەک پ��ی��اوان ئاستى ژن دەوروب��ەرى لە کە پێشکەوتووە کۆمەڵەیە تۆکمە خۆى ناسنامەى و بووە گەورە دایک ��کردووە. ئەم ناکۆکییەى کە لە سەرەتا زۆر الواز بوو چەندەى دەهات پەرەیدەسەند. پێشکەوتنى هێزى دەرخستنەپێشى شانبەشانى نێچیروانى

لە سااڵنى چوار هەزار پ.ز قۆناخى گاسن بۆ کێڵگەکان دەستیپێکرد و شوانکارى گرنگى پێدرا، جێگاى ژن لە قۆناخى بەرهەم هێناندا

تەنگ کرایەوە. بەپێى دەربازبوونى کات لە ماڵدا

دەمێنێتەوە و ئەمەش قووڵ دەبێتەوە تا دەگاتە رۆژگارى ئەمرۆمان. هەربۆیە شتێکى مسۆگەر و حاشاهەڵنەگرە

کە لە کاتى نووسینى مێژوودا شوێنگەى ژن بە گوێرەى ماف و راستى خۆى دیارنەکراوە و زۆر دوورى ئەم راستییەیە

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

43 ژنان] ژماره 29[ ] 2013/5/15 [ ] ساڵی سێیەم [

دەکات. زیاد زانیارییەکانیشى پیاو جەنگاوەرى لەسەر ئەم بنەمایە پیاوە یەختیارە )تەمەندارە( بەرکەنارکراوەکان بەرەو ئایدیۆلۆژیایەکى بااڵدەستى بەتایبەتیش پەرەدەسەنن. و دەهاوێژن هەنگاو سەرنجڕاکێش بەشێوەیەکى ئایینى"شامانیزم" ئەم دیاردەیەمان نیشان دەدات. شامانەکان زیاتر راهیبێتى سەرەتاییەکانى نموونە نوێنەرایەتى دەکەن. بەشێوەیەکى زۆر سیستەماتیک بەرامبەر ژنان دەکەونە جوڵە و دەخوازن سیستەمى ماڵ کە م��اڵ��دارى سیستەمى بەرامبەر پێشبخەن. پێشتر ژن �� دایک پێشیخستبوو لە میانەى ئەو پەناى دڕندە نیو بەشێوەى ساکارانەى مۆڵگە شامانیزمەوە ڕێگاى لە دەتوانێ پیاو دەبەن بۆ رێککەوتنى پێکبهێنێ، م��اڵ سیستەمێکى گەڵ لە ئەزموونەکان خ��اوەن یەختیارە پیاوە لەمیانەى گرنگە زۆر گۆڕانکارییەکى شامانەکان، ئەو سەر دەیخەنە ئایدیۆلۆژییەى فشارە ئەو دەچێ چەندە و گەڵیاندان لە گەنجانەى کوڕە رێگەیان لەناو کۆمرۆڤەکان بەهێزتر دەبێت. ئیتر ناوەڕۆکى بەهێزبوونى پیاوان دەبێتە جێى گرنگى لەبەرامبەر تیرە)قاڵن( پاراستنى بایەخپێدان. و ناوەڕۆکێکى نێچیروانیش بۆ تەنانەت و دەرەوە سەربازى هەیە و پشت بەکوشتن و بریندارکردن دەستپێکردنى سەرەتاى ئەمەش دەبەستێت. کەلتوورى شەڕە. کاتى مان �� نەمان جێگاى باس بێت،پێویستى وابەستەبوون بەدەسەاڵت و پلەدارى و بەتواناترین کەس، قسە دێنێ. لە گەڵ خۆى پایەدارترین پێگەى دەیگەیەنێتە دەسەاڵتەکەى کەس. دەستپێکردنى کەلتورێکى جیاواز جێگاى باسە کە بەرامبەر کەلتورى ژن �� دایک بااڵبوونى و پ��ل��ەدارى گۆڕانکارییەى ئ��ەم پێشخستووە. روویدا چینایەتى کۆمەڵگاى پێش کە دەسەاڵت وەرچەرخانى گرنگەکانى هەرە خاڵە لە یەکێک

لە ن����اوەڕۆک ب���وارى ل��ە پێکدێنێ. مێژوویى لەم کەلتوورە �� دایک جیاوازترە، کەلتوورى ژن دواتریش بەرهەم، کۆکردنەوەى سەرەتا شێوازى بەرهەمهێنانى دانەوێڵە پەیرەو دەکرێت، ئەمانەش نییە. بەشەڕ پێویستییان و ئاشتیانەن چاالکى پێویستى پیاوانە نێچیروانى چاالکى هەرچى توند بەدەسەاڵتێکى پشت و شەڕە بەکەلتوورى دەستڕۆیى داکوتانى ریشە ئەنجام دەبەستێ.

باوکساالرییە.بۆ گاسن قۆناخى پ.ز ه��ەزار چوار سااڵنى لە گرنگى شوانکارى و دەستیپێکرد کێڵگەکان هێناندا بەرهەم قۆناخى لە ژن جێگاى پێدرا، تەنگ کرایەوە. بەپێى دەربازبوونى کات لە ماڵدا دەمێنێتەوە و ئەمەش قووڵ دەبێتەوە تا دەگاتە ئەمرۆمان. هەربۆیە شتێکى مسۆگەر و رۆژگارى مێژوودا نووسینى کاتى لە کە حاشاهەڵنەگرە خۆى راستى و ماف گوێرەى بە ژن شوێنگەى لە راستییەیە. ئەم دوورى زۆر و دیارنەکراوە پیاو بااڵدەستى شارستانیبووندا قۆناخى گەڵ لە ژن کات دەربازبوونى گەڵ لە ئیتر پتەوبوو ژێرخانى و س��ەرخ��ان دەزگ��اک��ان��ى و دام نێو بووە ئەمەش و بەدەرنرا چینایەتى کۆمەڵگاى بناخەى نووسینى پەرتووکەکانى "مێژووى بەدەر لە ژن". لە ئەنجامى ئەو نایەکسانییەى لە نێوان رەگەزەکاندا هەیە چەواشەکارییەکى مەزن بەناوى نیولیتیک کۆمەڵگای دەکرێت. پێشکەش مێژوو کەی کەوتە گەرووی تەنگەبەرییەوە یاخود هەوڵی تێپەڕکردنی درا؟ دەشێت لەسەر بنەمای هۆکارە پێش شرۆڤە هەندێک دەرەکییەکان و ناوخۆیی بەالوەنانی میانەی لە پیاو دەشێت بخرێت. سەرکەوتوو بەڕاوکەرێکی بوونی و الوازییەکەی بە پێوەندەکەی و دەست گەڵ لە بەیەکەوە و پێگەیەکی بەهێز گەیشتبێت، بەمەش هەڕەشەی لە

سیستەمی دایکساالری کردبێت. دەشێت بەهرەی بەخێوکردنی ئاژەڵ و رووەک رێگای لە پێش ئەم هێزە کردبێتەوە. قورسایی تێبینییەکانمان پیشانی هۆکارە لەبەر نیولیتیک کۆمەڵگای کە دەدات

دەرەکییەکان توێنراوەتەوە.

پاراستنى تیرە)قاڵن( لەبەرامبەر دەرەوە و تەنانەت بۆ نێچیروانیش ناوەڕۆکێکى سەربازى هەیە و پشت بەکوشتن و بریندارکردن

دەبەستێت. ئەمەش سەرەتاى دەستپێکردنى کەلتوورى شەڕە. کاتى

ـ نەمان جێگاى باس مانـ بێت،پێویستى وابەستەبوون

بەدەسەاڵت و پلەدارى لە گەڵ خۆى دێنێ.

بەتواناترین کەس، قسە و دەسەاڵتەکەى دەیگەیەنێتە پێگەى پایەدارترین کەس. دەستپێکردنى کەلتورێکى

جیاواز جێگاى باسە کە بەرامبەر کەلتورى ـ دایک بااڵبوونى ژنـ

پێشخستووە

] ~ [Rojiwelat.mag@gmail.com

44] ساڵی سێیەم [ ] 2013/5/15 [ ] ژماره 29[ بەالغ

PCDK؛كۆنفرانسی بەرەو بوونیادنانی سیستەمێكی دیموكراتی و كاراكردنی دامەزراوەكانی هەرێم و ئۆپۆزۆسیۆن دەبەستن و بەشداری هەڵبژاردنەكانی

9/21 دەبینبەالغی كۆتایی كۆبونەوەی ئاسایی

ئەنجومەنی پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان

ڕۆژی )2013/٥/4( ئەنجومەنی پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان بەسەرپەرشتی هاوسەرۆكی ئامادەبوونی بە و دی��ارغ��ەری��ب بەرێز پارتی خۆی ئاسایی كۆبوونەوەی ئەنجومەن ئەندامانی كۆبوونەوەكەدا لە ئەنجامدا. كەركوك شاری لە ئێراق و هەرێمەكە و جیهان ئێستای بارودۆخی و راوب��ۆچ��وون و هەڵسەنگێندرا كوردستان و بەڕوداو نیشاندارا و هاوكات سەبارەت هەڵوێست و ئەگەری گۆڕنكاریەكان هەروەها هەڵسەنگاندن بۆ و بەرنامە و كرا ڕابردوو دوومانگی كاروخەباتی جەختی و كرد دستنیشان ئایندە بۆ پیالنیشی

لەسەر ئەم خااڵنە كردەوە: پارتی كە بڕیاریدا پارتی ئەنجومەنی یەكەم: بەشداری كوردستان دیموكراتی چ��ارەس��ەری پەرلەمانی )2013 /9/21( هەڵبژاردنی پرۆسەی ك��وردس��ت��ان ب��ك��ات. ئ���ەم ب��ەش��داری��ی��ەش بە پرۆسەی لە چاالكانەترە بەشدارییەكی ئامانجی

دیموكراتیزەكردنی دەسكەوتەكانی گەلەكەماندا. دووەم: ئەنجومەنی پارتی ئەنجامەكانی هەڵبژاردنی دوازدە لە كە هەڵسەنگاندا ئێراقی پارێزگاكانی پارێزگای ئێراق ڕۆژی )2013/4/20( بەڕێوەچوو، بەشداربوون. خەڵك )٥0%(ی نزیكەی تێیدا ئ��ام��اژەی بۆ ئ��ەوە ك��رد كە ئ��ەو رێ��ژە كەمەی بەشداریكردن لە پرۆسەی دەنگداندا واتای ئەوەیە كە جەماوەر متمانەی بەو سیستەم و حوكمداریەی كە ئێستا لە سەرانسەری ئێراقدا بەرێوە دەچێت زۆر كەم بۆتەوە چونكە سیاسەت لەسەر بنەمای جیاكردنەوەی پێكهاتەكان )تایفی و نەژادپەرستی(

بووە و دوور لە چەمكی تەبایی و پێكەوە ژیانی ئەوە دڵخۆشكەر خاڵێكی كاركراوە. پێكهاتەكان لیست بەیەك كوردستانیەكان حیزبە كە بوو )برایەتی و پێكەوە ژیان(بەشداربوون، ئەگەرچی ئەوەی بەشی بەاڵم باشتربوو، پەرتەوازەیی لە نەكرد سەركەوتنی بەرچاو بەدەست بخات؛ چونكە ئەو سیاسەتەی كە لە ماوەی دە ساڵی رابردوودا بەڕێوە چوو بوو كاردانەوە و دەرهاوێشتەی خراپی سیاسەتیان ت��رەوە الیەكی لە ك��ردوە، دروس��ت تەنیا لەسەر كوردبوون كرد كە ئەمەش دەرفەتی سەركەتن لەو ناوچانە و بەپێی ئەم قۆناخە كەم

دەكاتەوە. سێیەم: سەبارەت بە ملمالنێی نێوان هەرێم و بەغدا و هەڵوێست نواندنی الیەنی كوردی و كشانەوەی هێنانی پێك و كوردەكان پەرلەمانتارە و وەزیر لیژنەی هاوبەش بۆ گفتوگۆ لە گەڵ ناوەنددا ئەرێنی بینرا. لە گەڵ ئەمەشدا جەخت لەوە كرایەوە كە هەر هەڵوێستێك پێویستە ئامانجی ڕوونی هەبێت و لە كاتی گونجاوی خۆیدا بێت. لە گەڵ ئەمەدا ناوخۆ چاكسازی كە كرا ئەوە لەسەر پێداگیری و چارەسەركردنی كێشە هەڵواسراوەكانی ناوخۆی هەرێمی كوردستان و پەیڕەوی كردن لە سیاسەتی سەركەوتنی گەرەنتی ناوخۆیی تەبایی و سازان لیژنە هاوبەشەكانە بۆ چارەسەركردنی كێشەكانمان

لە گەڵ ناوەنددا. چوارەم: سەبارەت بە ڕەوشی ئێراق و قووڵبوونەوەی و )سوننە پێكهاتەی ه��ەردوو نێوان ناكۆكی شیعە( كە كوژراو و برینداری زۆری لێكەوتۆتەوە، ئەمەی هۆكاری چارەسەری پارتی ئەنجومەنی نەیانتوانیووە الیەنەكان كە ئەوەی بۆ گەڕاندەوە چەمكی ئاشتی بەرقەرار بكەن و دووربكەونەوە لە

چەمكی خۆ زاڵكردن و تێپەڕكردنی كاریگەریەكانی دەرەوە.

پێنجەم: سەبارەت بە پرسە نەتەوەیەكان بەتایبەتی پەیامی ئاشتی ڕێبەر ئۆج ئاالن لە نەورۆزی ئەمساڵدا بەرقەراركردنی و كورد دۆزی بۆ چارەسەركردنی ئاشتی و برایەتی گەالن لە هەرێمەكەدا كە بووەتە ڕۆژەڤی سەرەكی لەسەر ئاستی ناوچەكە و جیهاندا ئێمە وەكو پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان ئەم بۆ دەردەبڕین خۆمان پشگیری تر جارێكی پەیامە و داوا لە هەموو هێزە كوردستانیەكان و حكومەتی هەرێمی كوردستان دەكەین كە پشگیری چونكە پێڤاژۆیە؛ ئەم بۆ بكەن خۆیان ت��ەواوی تەواوی سەركەوتنی پڕۆسەیە ئەم سەركەوتنی

گەلی كوردستانە. )ب��ەرەو پ��ڕۆژەی كۆبوونەوەكەدا لە شەشەم: بوونیادنانی سیستەمێكی دیموكراتی و كاراكردنی دامەزراوەكانی هەرێم و ئۆپۆزۆسیۆن( كە لە الیەن چ )پ پارتیمان پەیوەندیەكانی گشتی كۆمینی ڕۆژی بڕیاردرا و پەسەندكرا كرابوو ك(گەاڵڵە د )2013/٥/1٨( بەبەستنی كۆنفرانسێك لە شاری راگەیاندنەكانی و گشتی ڕای پێشكەشی هەولێر كۆبوونەوەكەدا كۆتایی لە ه��ەروەه��ا بكەین. كارگێڕی دەستەی ناوخۆیی پەیڕەوی بەگوێرەی لەم پێكهاتبوو كە هەڵبژێردرایەوە سەرلەنوێ حەسەن، پەروین گەرمیانی، )زەیەنب هەڤااڵنە حوسێن كەركوكی، عەبدولوەهاب ئەحمەد، مامۆستا

ئازاد شێخانی(.

ئەنجومەنی پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان

2013/5/4

گەریالی شەهید"بەكر محمد ئەمین"، ناسراو بە "هاوكار" كێیە؟محمد ب��ەك��ر ش��ەه��ی��د" گ���ەری���الی لە ه��اوك��ار" ب��ە" ن��اس��راو ئەمین"، س��اڵ��ی 1972 ل��ە ش���اری ق���ەاڵی و تەلەخێم لە گوندی مەنارە "هەولێر"، دایكبووە. لە گەردی عەشیرەتی لە

شەهید بەكر، لە ساڵی 1991 بەشداری بزوتنەوەی گەریالكانی ریزەكانی دەبێت كوردستان گەلی ئازادیخوازی گەلێك گ���ەری���الدا ری���زی ل��ەن��او و بەرپرسیاریەتی مەزن دەگرێتە ئەستۆ.

محمد ب��ەك��ر ش��ەه��ی��د، گ���ەری���الی لە 1994/٨/3دا ل���ە ئ��ەم��ی��ن ك��وردس��ت��ان ب��اك��وری شەمزینانی نەمرانەوە ك��اروان��ی ری��زی دەچێتە شەهادەت. ب��ەرزی پلەی دەگاتە و

Rojî Wilat

گەریالی شەهید"بەكر محمد ئەمین"، ناسراو بە"هاوكار"

Organî Rageyandinî Partî Çareserî Dîmukratî Kurdistan[Jimarey: 29] [Salî: 2013]