Pitanja esejska - Poslovna informatika

1. Šta su informacione tehnologije?

Informacione tehnologije (IT) su zajednički pojam za izučavanje sredstava, postupaka i metoda za upravljanje, čuvanje, obradu, prenos i prezentaciju podataka i informacija.

Informacione tehnologije, kao disciplina, više se bave tehnologijama nego informacijama (što je slučaj sa informacionim sistemima). IT je nova disciplina koja se vrlo brzo razvija kao rezultat zahteva iz prakse, odnosno potreba preduzeća i drugih organizacija. Danas poslovanje u svim oblastima potpuno zavisi od informacionih tehnologija, jer sve organizacije koriste sisteme zasnovane na IT. Ovakvi sistemi moraju da rade u skladu sa definisanim potrebama, da budu pouzdani i bezbedni, da mogu da se usavršavaju, održavaju i, ako je potrebno, zamjene drugim. Podrška inženjera za IT je neophodna, jer oni razumij računarske sisteme i njihov softver. Oni su usredsređeni na rešavanje problema vezanih za računare i softver. Studenti koji završe studijski program iz informacionih tehnologija imaju ove sposobnosti. Danas su akademski programi iz informacionih tehnologija svuda u porastu, jer akademski programi iz drugih računarskih disciplina, a naročiti iz računarskih nauka, nisu uspeli da proizvedu odgovarajuće stručnjake prema profilu koji se traži na tržištu. Informacione tehnologije, kao pojam, imaju dva značenja. U najširem smislu, termin "informacione tehnologije" koristi se da bi se izrazilo sve što je vezano za računarstvo. Na univerzitetima, koristi se za dodiplomske (osnovne) akademske studijske programe koji pripremaju studente u skladu sa tehnološkim zahtevima preduzeća, vlade, zdravstva, škola i drugih organizacija.

INFORMACIONE TEHNOLOGIJE

RAČUNARSTVO

SREDSTVA METODE POSTUPCI

Računarski HWTelekomunikacije

Računarska tehnika

Algoritmi, podaciRačunarski SW

Računarske nauke

Razne primene

Informacioni sistemi

MatematikaFizikaElektronika

2. Šta je Menadžment IT sistema?

Menadžment IT sistema je oblast koja se bavi upravljanjem IT sistemima, što podrazumeva njihovo planiranje, održavanje, administriranje korisnika i upravljanje radom. Za razliku od oblasti Informacionih tehnologija, oblast Menadžment IT sistema je uža u tehnološkom delu, jer se ne bavi razvojem softvera, ali je šira u delu koji se odnosi na organizacijska i sistemska pitanja. Slična je razlika i u odnosu na oblast Informacionih sistema, jer se oblast Menadžmenta IT sistema, ne bavi razvojem softvera, ne bavi se u većoj meri projektovanjem modela podataka preduzeća i njegovih baza podataka, već se usmerava na upravljački (menadžment) aspekt rada IT sistema, na organizacijska i sistemka pitanja i na infratsrukturu sistema.

3. Šta je Operacioni menadžment ?

Operacioni menadžment (OM) bavi se načinom organizacije proizvodnje roba i usluga. Sve što obučete, jedete, upotrebljavate ili koristite, rezultat je rada operacionih menadžera, koji su organizovali proizvodnju, distribuciju, isporuku i prodaju. Svaka knjiga koju pozajmite iz biblioteke, svaka terapija koju dobijete u bolnici, svaka pružena usluga u prodavnici i svako predavanje na univerzitetu – rezultat je proizvedene usluge. Operacioni menadžeri organizuju i nadgledaju proizvodnju ovih roba i usluga. Operacioni menadžment je termin koji označava aktivnosti, odluke i odgovornosti operacionih menadžera. Operacioni menadžment se bavi logistikom, tehnikama i metodima potrebnim da se postignu ciljevi poslovanja u odnosu na kvalitet i količinu isporučene robe, rokove i troškove. U ovom programu studenti uče kako se upravlja zalihama, planiranira potreba za materijalima i proizvodnim resursima, projektuju sistemi i procesi, kako se vrši analiza poslova i terminiranje proizvodnje i projekata, kako se planira i upravlja distribucijom roba do prodavmica, čime se osposobljavaju da upravljaju vrlo različitim organizacijama, njihovim organizacionim jedinicama i pogonima. Operaciona funkcija organizacije uređuje resurse neophodne za proizvodnju i isporuku proizvedenih dobara i usluga. Svaka organizacija ima svoju operacionu (poslovnu ili proizvodnu) funkciju jer svaka organizacija, bilo da je profitno-orijentisana (kao preduzeće) ili da je neprofitna (kao npr. državna uprava ili zdravstvena ustanova) proizvodi neku vrstu proizvoda ili usluga. Operaciona funkcija je odgovorna za zadovoljenje zahteva kupca time što će obezbediti proizvodnju i isporuku proizvoda ili usluga. Operaciona funkcija ima centralno mesto, odnosno ključni značaj u organizacijama, jer obezbeđuje proizvodnju roba i usluga, zbog kojih i postoje te organizacije. Međutim, operaciona funkcija nije ni jedina, a nije ni uvek najvažnija. Ona je jedna od tri ključne funkcije. Ostale dve funkcije su funkcija marketinga i funkcija razvoja proizvoda ili usluga. Pored ove tri ključne funkcije, postoje i druge funkcije za podršku, koje omogućavaju efektivan rad navedenih ključnih funkcija.

4.Šta je grafički dizajn ?

Svuda oko sebe primećujete slike, publikacije, prospekte, reklame, logo znake, kutije za kozmetiku i prehrambene proizvode, časopise, knjige i druge proizvode koji su rezultat grafičkog dizajna. Grafički dizajn je oblik komunikacije koji upotrebljava slike i riječi da bi

prenijeo značenje, informaciju i izazvao emocije. Graficki dizajn je vizuelna komunikacija korišcenjem tipografije, slika i drugih vizuelnih elemenata. Dizajn se danas nalazi svuda oko nas, a sve više i u interaktivnim medijima, u industriji kompjuterskih igara, zatim kao dizajn veb stranica, pa i u softverskim rješenjima, na primer - kada je u pitanju korisnicki interfejs. Predmet izučavanja ovog studijskog programa su upravo ova rješenja, koja zahtevaju i prijmenu specifičnih tehnologija i softverskih alata.

5.Šta su Informacioni sistemi?

Skup međusobno povezanih elemenata koji rade zajedno, u ciljuPRIKUPLJANJA, MEMORISANJA, OBRADE i DISTRIBUCIJE informacija.. da bi podržali analizu, odlučivanje, koordinaciju i kontrolu u organizaciji

Računarski orijentisani informacioni sistemi postali su kritičan deo proizvoda, usluga, operacija i upravljanja organizacijama. Efektivna i efikasna upotreba informacija i komunikacionih tehnologija je važan element za postizanje konkurentne prednosti preduzeća i izvrsnosti u radu državnih ustanova i neprofitnih organizacija. Strategija primjene informacionih tehnologija i informacionih sistema je integralni deo strategije poslovanja organizacije. Informacioni sistemi podržavaju procese upravljanja na svim nivoima – na operacionom, analitičkom i nivou odlučivanja. Informacioni sistemi prikupljaju, memorišu, obrađuju i šalju podatke, informacije i znanje. Informacioni sistemi predstavljaju naučnu disciplinu akademskih studija koja obuhvata koncepte, principe i procese za dva široka područja aktivnosti unutar organizacija:

1. prikupljanje i prenošenje informacija, kao i resursa i usluga informacionih tehnologija (što je funkcija informacionih sistema),

2. razvoj, rad i usavršavanje infrastrukture i sistema radi upotrebe u procesima organizacije (razvoj sistema, rad sistema i održavanje sistema).

ULAZ OBRADA IZLAZPodaci Informa

c

Povratna informacija

Funkcija informacionih sistema (IS) u nekoj organizaciji ima vrlo široku odgovornost da planira, razvija ili preuzima, primenjuje i upravlja infrastrukturom sa informacionom tehnologijom (računari i komunikacije), podacima (kako unutrašnjim, tako i spoljnim), i sistemima za obradu informacija na nivou preduzeća. Ona ima odgovornost da prati razvoj novih informacionih tehnologija i da pomaže u da one budu prisutne u strategiji organizacije, u planiranju i samoj primeni. Funkcija IS takođe podržava sisteme informacionih tehnologija na nivou odjeljenja i na individualnom nivou. Primenjene tehnologije mogu da se kreću od velikh centralizovanih sistema do mobilnih i distribuisanih sistema.

Zavisno od odnosa ulaznih (U) i izlaznih informacionih veličina (I), informacioni sistemi mogu da budu:

• upravljani informacioni sistemi (U>I)• neutralni informacioni sistemi (U=I)

• upravljački informacini sistemi (U<I).

U praktičnom smislu su najznačajniji upravljački informacioni sistemi, kod kojih je izlazna informacija veće vrednosti od ulazne, jer samo oni obezbjeđuju osnovu za upravljanje i donošenje odluka u organizacijama.

ULAZ OBRADA IZLAZPodaci Informac

Povratna informacija

...je sastavni deo organizacije

...uz interakciju sa okruženjem organizacije.

Kupci Dobavljači Deoničari Konkurencija Država

• Svaka organizacija ima neki IS, koji čine ljudi, procedure ili objekti, a računarska tehnologija ne mora da bude najvažniji element sistema.

Elementi računarskog informacionog sistema su:

• računarska i komunikaciona oprema (hardware), • programi i podaci (software),

• osoblje i korisnici (lifeware) i

• organizacija sistema (orgware).

Svaki od ovih elemenata je značajan za funkcionisanje sistema, jer ni najbolji hardver i softver neće odgovarajuće funkcionisati, ukoliko njime rukuju slabo obrazovani kadrovi, kao i obratno.

Vrste IS

• Poslovni• Naučni

• Obrazovni

• Finansijski

• Zdravstveni

• Geografski

• INTEGRALNI IS

• ...

6.Šta je Softversko inženjerstvo?

Softversko inženjerstvo je disciplina koja se bavi razvojem i održavanjem pouzdanih i efikasnih softverskih sistema. Značaj softverskog inženjerstva je porastao sa rastućim zahtevima za razvojem bezbednih aplikacija, tj. bezbednih softverskih sistema i sa većim značajem velikih i skupih softverskih sistema. Softversko inženjerstvo se razlikuje od svih drugih inženjerskih disciplina, zbog nefizičke prirode softvera (ne postoji u prostoru i nije opipljiv). Softversko inženjerstvo pokušava da integriše računarske nauke i inženjerske principe koji se primjenjuju kod razvoja opipljivih tvorevina sa jasnim fizičkim osobinama.

Američko udruženje IEEE definiše softversko inženjerstvo kao "primena jednog sistematskog, disciplinovanog i kvantifikovanog pristupa za razvoj, rad, i održavanje softvera". Ova a i druge definicije, jasno ukazuju da se softversko inženjerstvo bavi razvojem visokokvalitetnog softvera na jedan sistematski, upravljiv i efikasan način. U skladu sa tim, posebno se ističe značaj faza u razvoju softvera, tj. analize i evaluacije

potreba za softverom, specifikacije zahteva, projektovanje softvera i izrada i testiranje koda softvera. Takođe, softversko inženjerstvo se vezuje za upravljanje procesom i kvalitetom, za kreativnost i inovacije, za standarde, za individualne vještine pojedinaca, ali i za sposobnost timskog rada i primjenu pravila i iskustva iz profesionalne prakse.

RAZVOJ SOFTVERA ZA RAČUNARSKE IGRE I ANIMACIJE

Ovaj master program predstavlja posebno usmjerenje master programa iz Softverskog inženjerstva, jer su izborni programi izabrani tako da obezbjeđuju cjelovito znanje potrebno za razvoj računarskih igara i animacija. Program sadrži pet obaveznih predmeta predviđenih za master program iz Softverskog inženjerstva. Umjesto predmeta SE431 Stručna praksa, predviđen je dodatni, sedmi izborni predmet, tj. jedan od sedam predmeta koji čine predmete usmerenja koje obezbjeđuje potpuna znanja za razvoj softvera za računarske igre i animacije.

7.Šta je marketing ?

Marketing se bavi potrebama tržišta i profilisanjem proizvoda i usluga prema tim potrebama, mada je često ovaj proces i upravo suprotan: marketinškim tehnikama se kreiraju potrebe tržišta za određenim proizvodima. Marketing se takođe bavi i prognozom budućih potreba tržišta i istraživanjima. Integrisane marketinške komunikacije obuhvataju: oglašavanje i odnose s javnošcu (PR). Marketing je esencijalni dio svake kompanije, koji je uči kako da maksimizira profit, a uključuje: marketing menadžment i strategiju, istraživanja tržišta, kreiranje i pozicioniranje brenda, komunikacije, oglašavanje, direktni marketing, promociju, organizaciju događaja, Internet marketing I druge oblasti. Savremeno poslovanje odvija se na globalnom tržištu, u uslovima konkurentnosti (što je sve manje pitanje uspeha, a sve više uslov opstanka preduzeća), a bazira na informacijama i znanju koje postaju ključni proizvodni resurs. Današnje poslovno okruženje je prilično nepredvidivo, karakterišu ga stalne i brze promjene (proizvoda, tehnologija, zastarjevanje znanja). Savremeni koncepti poslovanja se razvijaju, pije svega, u pravcu podrške pristupnim procesima (front office processes) koji su okrenuti korisnicima i isporučiocima poslovno – proizvodnog sistema (CRM – Customer Relationship Management – upravljanje odnosima s kupcima, SCM – Supply Chain Management – upravljanje lancem nabavke) integrisanih pomoću WEB-a (e–poslovanje). Integracija ovih koncepata, znanja, vještina i tehnika označava savremeni marketinški koncept, marketinšku eru usmjerenu na ljude na tržištu – korisnike (kupce, potrošače, klijente). Marketing je proces upravljanja kojim se na profitabilan način identifikuju, predviđaju i zadovoljavaju potrebe potrošača (Institut za marketing u Velikoj Britaniji).

8.Šta je klijent ?

Klijent je računarski sistem koji pristupa servisu na drugom računaru (serveru) preko neke vrste telekomunikacione mreže.

Klijent -server modeli (klijent-server arhitektura) koristi se na Internetu, kao i u zatvorenim mrežama tzv., Intranet (unutrašnja, ili zatvorena mreža kojoj nije moguće pristupiti bez odgovarajuće dozvole). Koristeći internet protokole korisnici se preko Interneta povezuju sa drugim računarima.

Brauzeri ( engl. browsers ) su programi klijenti koji se povezuju sa mrežnim serverima na Internetu koji im šalju instrukcije za učitavanje internet stranica. Veliki broj ljudi koristi e-mail klijente za razmjenu i čitanje elektronske pošte. I program za chat je klijent program. U poslednje vreme velike klijentske aplikacije prebacuju se na stranu servera sa ciljem da brauzer postane univerzalni klijent. Primeri su,Web mail, Internet radio, Internet televizija i slično.

9. Kakva je promjena organizacionih osobina pod uticajem IT-a ?

Sa sigurnošću se može reći da IT utiče na organizaciju preduzeća i mijenja njegove organizacione osobine i to:  preoblikuje strukturu iz mehaničke u organsku, tj.iz hijerarhijske u adaptivnu, čini preduzeće fleksibilnim sistemom redizajnira radna mjesta, smanjuje administrativnu komponentu, potiskuje čovjeka iz organizacije, racionalizuje i olakšava ljudski rad u svim dijelovima, a naročito u operativnom jezgru, smanjuje prosječnu veličinu preduzeća i njegovih organizacionih dijelova, utiče da "ekonomija obima" ustupi mesto "ekonomiji širine", ponašanje preduzeća je manje formalizovano, omogućena je neposredna komunikacija i inspiracija za kreativan rad i formiranje centara znanja u organizaciji. Saznanje da IT izaziva promjene na svim nivoima (individualni, grupni, organizacioni) i u svim dijelovima preduzeća (strateški vrh, srednja linija, operativno jezgro, tehnostruktura i osoblje podrške) ukazuje na nužnost organizacionih promjena. Problem je u tome što većina članova organizacije ne zna dovoljno o IT, njenim mogućnostima i uticajima na ekonomske i organizacione performanse. Sa druge strane, rukovodstvo preduzeća i uži krug stručnjaka znaju o mogućnostima IT, ali nisu sposobni da se suoče ili ne znaju kako da riješe problem viška zaposlenih. Činjenica je da IT osposobljava preduzeća za racionalno ponašanje i efikasno poslovanje, a sada je pravo vrijeme kada PTT-u predstoji period promjena vlasničke i organizacione strukture. Ove promjene znače promjenu kulture, organizacione strukture i strukture moći u preduzeću.

10. Uticaj IT-a na nove strukture organizacije i novi modeli organizacionog dizajna ?

Razvoj IT uslovljava pojavu novih organizacionih struktura i to:

-informatizovana organizacija -pulsirajuća organizacija -organizacija kao mreža.

Informatizovana organizacija - osnovne karakteristike ove organizacije su veliki broj stručnjaka koji su raspoređeni izvan kancelarija i uprava, koji imaju značajnu operativnu ulogu i odgovornost. Ova organizaciona struktura ima oblik ravni i podsjeća na strukturu preduzeća od prije jednog vijeka. Po Druckeru proces transformacije ovih preduzeća će ugroziti mnoga radna mesta, status mnogih ljudi, naročito srednjoviječnih sa dužim radnim stažom, koji su najmanje mobilni i osjećaju se najsigurnije u svom poslu, na svojim položajima i međusobnim odnosima i ponašanju. Najteži problem će biti obezbjeđivanje, priprema i provjera vodećih menadžera. Iskusni poslovni ljudi bi trebalo da se vrate u "škole".

Pulsirajuća organizacija - koja se mijenja add hock, a putem koje se preduzeće prilagođava situaciji. Umesto uniformnosti nova organizacija se prepoznaje po različitosti i raznovrsnosti jedinica kojima rukovode ljudi različitih profila, sklonosti i sposobnosti.Sve te razlike treba da poveže i uskladi generalni menadžer, koji je suočen ne samo sa raznolikim organizacionim oblicima, nego i sa različitim ličnostima i karakterima. Da bi uspješno koordinirao takvom organizacijom, generalni menadžer mora biti dobar diplomata. Menadžerima koji žele da njihovo preduzeće funkcioniše na nov način, sugeriše se da pokreću promjene tako što će najprije promeniti srednju liniju rukovođenja, koja je veoma konzervativna pa se stoga teško mijenja, a zatim i ostale zaposlene. Promjene podrazumevaju promjene ponašanja, načina mišljenja i pristupa poslovanju. Promjene treba povezati sa sistemom nagrađivanja, koje treba da krenu odozdo od menadžera iz operative.

Organizacija kao mreža-

G. Moorgan analizira organizacioni razvoj preduzeća i utvrđuje šest modela u razvojnom nizu od birokratije do mreže.

Model 1-kruta birokratska organizacija vođena jednim čovjekom.Model 2-birokratska organizacija vođena kolektivnim organom.Model 3-birokratska organizacija sa timovima i radnim grupama.Model 4-matrična organizacijaModel 5-projektna organizacija.Model 6-mreža preduzeća sa labavim vezama.

Model 1, i 3 čine mehaničku-birokratsku organizaciju za stabilne uslove. Model 4, i 6 čine organsku mrežu organizovanu za fleksibilnost i promjene.Model 1, i 3 su organizacione strukture preduzeća sa birokratskom kulturom.Modeli 4 i 5 reflektuju participativnu i preduzetničku kulturu, dok model 6 predstavllja novu organizacionu strukturu baziranu na organskoj kulturi koja tek treba da se afirmiše. Znači, model 6 predstavlja organizacionu strukturu preduzeća za vrijeme koje dolazi.

Preduzeće se strukturira kao labavo sastavljena mreža, u čijem centru postoji jezgro koje utvrđuje strateški pravac i obezbjeđuje operativnu podršku za održavanje mreže. Jezgro ili centralna grupa kreira ideju, sve drugo (istraživanje tržišta, nacrt proizvoda, distribuciju itd.) obavljaju druge firme sa kojima se ulazi u ugovorni odnos (virtualna alijansa). Mada takvo preduzeće u javnosti ima jasan identitet, ono u stvari predstavlja mrežu preduzeća oko jedne ideje, proizvoda ili usluga. Mreža se mijenja sa promjenom proizvoda ili usluga, preduzeća u mreži se smjenjuju tako da mreža nikad nema isti izgled.Takva organizacija predstavlja otvoren sistem ideja i aktivnosti, sistem preduzeća u koji se po potrebi ulazi, sa prestankom potrebe iz njega izlazi.Organizacija je labava mreža bez granica i jasne strukture. Na osnovu razvoja nove organizacione strukture, kao posljedice razvoja tehnologije, dolazi do formiranja novih korporativnih organizacija. Vidjeli smo, do sada izloženog, da novi pristup u vođenju preduzeća smatra da je organizacija skup pojedinaca koje povezuju zajednički sistem vrijednosti, vjerovanja, ideja i ideala. Na ovim konceptima zasniva se nova korporativna organizacija, koja podrazumjeva nove modele organizacionog dizajna, kao što su modularna, virtuelna i barrier-free organizacija. Govoreći o organizacionim strukturama, upoznali smo

organizaciju kao mrežu i njen model 6, tj. mrežu preduzeća sa labavim vezama. Možemo reći da je ova organizaciona struktura osnova virtualne organizacije.

11.Virtuelna organizacija ?

Pojava virtuelnih organizacija kao nove organizacione forme vezana je za razvoj informacionih tehnologija i prilagođavanje organizacija savremenim uslovima i načinima poslovanja. Virtuelne organizacije najčešće čine dve ili više organizacija (često sa različitih geografskih lokacija) koje se javljaju na tržištu kao nova jedinica. U novoj virtuelnoj formi organizacione strukture, članice tj. organizacije učesnice koriste prednosti zajedničke ekspertize, nastupa na tržištu, dele troškove i rizik. Dve ključne karakteristike virtuelnih organizacija su: formiranje zajedničkog lanca snabdevanja između odvojenih entiteta i distribucija informacionih tehnologija za podršku poslovnom procesu (Palmer, Speier, 1997).

“Virtuelna organizacija je geografski distribuirana organizacija čiji su članovi vezani zajedničkim interesima ili ciljevima, dok komuniciraju i koordiniraju svoj rad putem infomacionih tehnologija” (Ahuja, K.M., Carley, M.K, 1998). Virtuelne veze su takođe opisane među organizacijama koje su nestale tokom vremena. Npr. virtuelna veza između Forda i Nissana za podršku zajedničkog razvoja novog automobila i intra-organizacioni tim kreirani za reinženjering poslovnih procesa bila je uspostavljena kao privremena veza (Palmer, Speier, 1997). Kao i kod svih organizacija, i kod virtuelnih organizacija postoji menadžment i timovi, radna mesta i zadaci, proizvod. Kancelarija virtuelnih organizacija smeštena je na mrežnoj platformi gde ljudi međusobno kontaktiraju. Poslovna strategija predodređuje platformu. Arhitektura platforme mora biti dovoljno fleksibilna da reaguje na promene tržišta i tehnologije. Glavni cilj virtuelne organizacije je da dozvoli organizacijama učesnicama da ubrzano razviju svoje radno okruženje, a zadovoljenje zajedničkih ciljeva ostvaruje se kroz niz resursa koje obezbeđuju organizacije učesnice (Martinez, at all, 2001).

KARAKTERISTIKE VIRTUELNIH ORGANIZACIJA Opšti cilj svake kompanije je, jasno, da poveća svoj udeo na tržištu i ostvari profit. Učestvovanje u virtuelnim organizacijama je jedan od načina realizacije organizacionih ciljeva. Strateški ciljevi organizacija učesnica u virtuelnoj organizaciji su:

- maksimiziranje fleksibilnosti i adaptivnosti na promene u okruženju,

- dostizanje kritične veličine u skladu sa tržišnim ograničenjima,

- optimizacija globalnog lanca snabdevanja.

Virtuelne organizacije karakterišu i sledeće osobine: (http://www.iwi.unibe.ch)

- prelazi granice,

- geografska disperzija,

- komplementarnost suštinskih nadležnosti,

- udruživanje resursa,

- promena učesnika,

- jednakost partnera,

- elektronska komunikacija.

Različite strukture virtuelnih organizacija mogu nastati u zavisnosti od različitih zahteva okruženja. Razlikuju se tri grupe karakteristika koje najviše utiču na vrstu virtuelne organizacije [2]:

1. Karakteristike tržišta,

2. Proizvodni proces,

3. Strateški ciljevi organizacije. ad.1 Zahtevi za proizvodom ili uslugom mogu biti izraženi preko različitih izvora. Može postojati direktan zahtev od kupaca (firme ili individualca) ili se može javiti zahtev kao rezultat marketing istraživanja na nekom novom tržištu. ad.2 Proizvodni proces projektuje se u skladu sa tržišnim karakteristikama, sa određenim fokusom na koordinaciju i informacioni menadžment. Koncept “tačno na vreme’’ je ključni u virtuelnoj organizaciji. Proces mora biti paralelan koliko je god to moguće. Povezane aktivnosti mogu biti razdvojene u dve grupe: asinhroni i sinhroni rad. Kada učesnici rade zajedno u isto vreme (sinhroni rad), komunikacija u “realnom vremenu’’ postaje ključna. Ovakva vrsta aktivnosti zahteva postojanje mreže visokog kapaciteta i visok nivo interoperativnosti npr. između softverskih aplikacija. ad.3 Glavni interes u vezi sa strategijom može biti smanjenje troškova, sposobnost reagovanja na promene ili sposobnost da se zadovolje svi potrošačevi zahtevi.

12.Uticaj IT-ija na pojedine dijelove organizacije ?

Tehnološka budućnost pošte usko je povezana sa brzim razvojem informacione tehnologije. Tradicionalna pošta sa dosadašnjim načinom poslovanja nema velike šanse za preživljavanje u tržišnim uslovima. Smisao informatizacije preduzeća jeste osposobljavanje za brzo reagovanje na događaje u sredini. Fleksibilnost preduzeća se ne može zamisliti bez uvođenja i primjene IT. Može se reći da je fleksibilnost organizacije izbacila IT na prvo mjesto na listi situacionih faktora koji oblikuju organizacionu strukturu preduzeća.Informatizovano preduzeće je sposobno da brzo reaguje, dođe do informacije brže, i da, pri tom, ostvaruje bolji kvalitet usluga. Kompjuterski kontrolisani sistem omogućuje da usluga bude brzo i tačno ostvarena, mogućnošću praćenja rada. U ovim uslovima možemo reći da je "ekonomija obima" ustupila mjesto "ekonomiji širine". U velikoj proizvodnoj jedinici ljudi se osjećaju slabi, bezimeni i nesposobni da utiču na način rada , kao i na konačne rezultate. S druge strane, pod uticajem IT, organizacioni parametri (podjela rada, sistem odlučivanja, eličina jedinica i mehanizmi koordinacije) su promijenili svoj izgled i oblikovali novu strukturu koja savremenom preduzeću daje nove organizacione osobine. Organizacona piramida je uzrok mnogih korporativnih problema, jer je vrh suviše udaljen od baze. Piramida naglašava vlast, promoviše nesigurnost, iskrivljuje komunikaciju, ometa

interakciju i otežava ljudima koji planiraju i izvršavaju da se kreću u istom smeru. Efekti IT na organizaciju mogu se sagledati iz analize uticaja koje ostvaruje na dijelove preduzeća.

Pet osnovnih dijelova u organizaciji po Mintzberg-u čine:

- strateški vrh- srednja linija - operativno jezgro - osoblje podrške - tehnostruktura.

Strateški vrh - U strateškom vrhu oblikuje se "ideologija" preduzeća, kao dominantan sistem vrijednosti, ideja i stavova koji čine poslovnu filozofiju ili kulturu preduzeća. IT omogućava širu specijalizaciju vrhovnog rukovodstva koje i dalje zauzima centralno mjesto u strateškom upravljanju i vođenju preduzeća. Računarska podrška oslobađa rukovodstvo u vrhu niza operativnih poslova i omogućava mu da se bavi kreativnim aktivnostima.

Srednji deo - obuhvata linijske rukovodioce koji obrazuju hijerarhiju, od vrha do operativnog nivoa. Zahvaljujući IT imamo uspješnu kontrolu vrha nad dijelovima i imamo da ovaj "relejni sistem" u potpunosti preuzimaju računari. Uticaji IT na srednjem nivou doprinijeli bi da se promeni izgled organizacione strukture preduzeća u cjelini. On-line informacioni sistem zamijenio bi mnoštvo analitičara i linijskih rukovodilaca.

Operativno jezgro - svi operativni poslovi iz strukture izvršne funkcije preduzeća mogu se u potpunosti informatizovati. Na ovom nivou moguć je najviši nivo tehniziranosti poslova, što je u sistemu PTT i učinjeno.

Osoblje podrške - ovaj dio u organizaciji IT ne može u potpunosti zamijeniti. Ovde IT služi kao "alat" za podržavanje, odlučivanje i obradu podataka.To su specijalističke službe preduzeća, koje se bave studijskim aktivnostima kao što su planiranje, istraživanje, razvoj i sl.To je inovativni deo preduzeća. IT je promijenila način komuniciranja između članova u grupi i između strateškog vrha i funkcionalnih rukovodilaca. Kompjuteri su preuzeli ulogu informatora.Terminali na svakom kancelarijskom stolu i njihovo povezivanje omogućava da se kreiraju centri znanja, i da svako ko to želi može vidjeti posao svakog drugog, onako kako je on i urađen. Time su potisnuti štabni rukovodioci (savjetnici, specijalisti). Može se zaključiti da bi IT doprinijela prevazilaženju klasičnog organizacionog konflikta između linije i štaba, inovativni dio preduzeća preoblikovala od hijerarhijske u adaptivnu organizaciju.

13.Šta je računarska mreža?

Računarska mreža je sistem koji povezuje različite ili slične uređaje u jednu cjelinu.U telekomunikacionom i podatkovnom smislu mreža povezuje uređaje za obradu podataka i komunikacijske uređaje, bilo na međudržavnom planu, unutar pojedine zemlje, grada, u industrijskom postrojenju, poslovnim zgradama ili malim kancelarijama. Potreba za umrežavanjem posljedica je stalnog porasta razmjene podataka (pisama, poruka, memoranduma, poslovne statistike, izvještaja, baza podataka i sl.) među

zaposlenima. Izračunato je da se oko 60 % radnog vremena koristi za komunikaciju ili razmjenu podataka, za uštedu vremena napravljeni su razni uređaji namjenjeni komunikaciji i razmjeni podataka (faks, lični računar, štampači, skeneri i još mnogo toga), a sada ih sve treba povezati u računarsku mrežu da bismo svi zajedno dijelili mogućnosti koje nam ti uređaji pružaju.

Računarske mreže dijelimo u dvije osnovne kategorije :

* LAN (Local Area Networks)

* WAN (Wide Area Networks)

Mi ćemo ovde specijalno razmatrati LAN mreže koje podrazumjevaju mreže u okviru jednog sprata, jedne zgrade, jednog grada. U okviru LAN mreža opet postoji podjela u dvije grupe: peer-to peer i client-server mreže.

Peer-to peer :

Ovo je mreža jednakih računara koja u sebi nema rezervisan server ili hijerarhiju između računara. Svaki računar u mreži brine o sigurnosti i administraciji za sebe. Korisnik mora da odluči ko može imati kakav pristup.

Client-server :

Ova mreža radi na sličan način kao i peer-to-peer osim što postoji najmanje jedan računar koji je rezervisan kao server. U serveru se nalaze fajlovi koji se dijele sa drugima (files for sharing), kontrola pristupa printerima i svi ostali događaji koji podrazumjevaju diktatora mreže.

Projektovanje :

Savremene, velike i složene mreže se moraju prethodno pažljivo isplanirati, jer je za formiranje LAN mreže potrebno obezbijediti niz tehničkih preduslova. Projekat LAN mreže započinje detaljnim snimanjem lokacije sa ciljem da se prikupe potrebni podaci, kao što su postojeće stanje instalacije, građevinske osnove objekta, kao i detalji energetskog uzemljenja. Dalji postupci se sastoje od preliminarnog određivanja horizontalnih i vertikalnih kablovskih trasa i razmještaja razvodnih kabineta. Posle izbora tehnologije dolazi izbor protokola viših nivoa. TCP/IP je de fakto standard savremenog Interneta, a mogući su i drugi protokoli rutiranja (Novell NetWare, NetBIOS). Tu su i problemi vezani za upravljanje korisničkim nalozima, pravima i dozvolama u raznim operativnim sistemima itd. Bezbjednost u mreži, nadogradnja hardvera, prelazak sa starijeg operativnog sistema na drugi, planiranje integracionih procesa su koraci u planiranju kvalitetne LAN/WAN mreže.

14. WIRELESS (bežične mreže) ?

Bežično (en. Wireless) umrežavanje je vjerovatno najjednostavniji način umrežavanja, nudi srednju brzinu, ne zahtijeva dodatne kablove, ali je i relativno skuplji od ostalih načina umrežavanja, iako cijena WiFi uređaja konstantno pada.

Bežično umrežavanje je najjednjostavnije uz WiFi tehnologiju, gdje nam je samo potrebna WiFi kartica (interna (PCI i PCMCIA) ili vanjska (USB)) u dva ili više računara da bi se isti umrežili. Obično u kartice dođe integrisana antena koja je dovoljna za manje mreže, no moguće je koristiti i bolje, vanjske antene koje pojačavaju signal. Za priključivanje na neku mrežu potreban je tzv. Hotspot, odnosno čvorište na koji se spajaju svi ostali korisnici. Ako je mreža osigurana ona će tražiti WEP ili noviji WPA (2) ključ, a ako je slobodna onda nema nikakvih ograničenja za spajanje.

Svako može biti hotspot, jedino umjesto obične kartice je potrebno kupiti Wireless Acces Point koji nudi pokrivenost od oko 30 metara, dok je uz razne pojačavače moguće bitno proširiti pokrivenost. Najskuplja varijanta, ali ona najbolja, je uzeti Wireless Access Point Router koji sadrži priključak za DSL modem, Router, Ethernet Hub, Firewall i Access Point. Uz sve to moguće na samo taj uređaj priključiti jednu Ethernet mrežu na koju će biti priključeni korisnici sa WiFi karticama, te svi zajedno imati pristup internetu putem DSL modema.

Problem kod bežičnih WiFi mreža je što mogu biti nesigurne, pogotovu starije mreže sa WEP provjerom koja je nesigurnija od WPA i WPA 2 enkripcije podataka. Osim toga WiFi uređaji troše malo više struje od standardnih uređaja za računarske mreže.

15.Šta su kompjuterski inžinjeri ?

Inžinjeri dizajniraju i prave hardwer kao sto su čipovi, ploča tastature, modeme i kompjuterske sisteme.Postoje različite specijalnosti u svijetu inžinjera, neki se specijaliziraju u mrežama neki u tranzistorima itd. U praksi samo kompjutorske kompanije iznajmljivaju kompjutorske inžinjere za njihovo istraživanje ili razvojna odjeljenja ili da nadgledaju i riješavaju (testiraju) proizvod u proizvodnji.U istraživačkim i razvojnim odjeljenjima timovi inžinjera dizajniraju, konstruktuju, ekspermentišu sa i procijenjuju svaki novi proizvod u smislu sposobnosti korištenja efikasnosti i sugurnosti.Minimalni akademski zahtjevi da neko postane kompjuterski inžinjer su akademski stupanj u elektronskom ili kompjuterskom inžinjeringu ali i ovo je upitno jer razvoj ide prebrzo pa daljnje proučavanje ili kratkotrajni kursevi su potrebni

16. Šta su Softverski inžinjeri?

Razvijaju softver. Ovi poslovi zahtijevaju logičke i matematičke osobe. Prvi i najvažniji posao je da se ustanovi šta je cilj, software inžinjeri uvijek moraju pažljivo slušati klijente da ustanove sta je tačno potrebno.Software inžinjeri često rade zajedno i u formalnom smislu rade projekte kao sto su: Automatizacija proizvodnje, kontrola sistema usađenog (emboded) u kompjuterske čipove, medicinske sisteme, navigacioni softwer, telefonskim (switching) sistemima itd.Različite firme traže software inžinjere oni mogu raditi za korporacije specijalizovane u proizvodnji softwera ili mogu raditi na projektima za komercijalne firme. Software inžinjeri mogu formirati male firme sa 2 ili 3 čovjeka i raditi razne programske poslove. Kompjuterska i informatička edukacija koju posjeduje tipični software inžinjer je : Akademsko zvanje u elektronskom inžinjeringu, mehaničkom inžinjeringu ili Computer Science.

17.Šta je Sistemski analitičar i čime se bavi ?

Razvijaju sistemske aplikacije slične kao softwerski inžinjeri, premada sistem analist se koncentriše na misiju kritičnu programeru za korporaciju. Sistem analist pravi sistem prikladan za poslovnog klijenta. Ponekad sistem analist će napraviti software koji je neovisan ili odgovara već postojećoj platformi. Generalno sistem analisti su usmjereni na projekte koji su usmjereni na rad baza podataka i sistemskih integracija.Kao i kod softwerskih inžinjera ovaj posao zahtijeva logičko i matematičko osoblje. Prvi i najvažniji cilj je da se otkrije šta je krajnji cilj i sistem analisti moraju pažljivo slušati klijente da otkriju šta je potrebno, oni isto dobro moraju razumijeti poslovni proces klijenta. Jednom kad tacno odrede cilj i postojeci proces bude jasan sistem analisti ce izračunati nalizu troškova da vide da li je projekat isplatljiv. Ako projekat se pokaže isplatljiv razvojni proces će početi. U praksi posaao ovako završava ali puno sistem analista rade na malim projektima, pišu vlastite tehničke dokumente za podršku i pohađaju dodatne treninge. Dobar sistem analist treba kombinaciju odličnih programskih znanja i razumijevanje poslova anjegovih klijenata. Kompjuterska i informatička edukacija koju posjeduju analitičari su višestrana a mogu imati akademska znanja u financijama inžinjeringu ili biznisu.

18. Programeri ?

Kompjuterski inžinjeri, softverski inžinjeri i sistem analisti mogu biti kompjuterski programeri. Mada ponekad pozovu stručnjaka pojedinog programskog jezika i taj programer usko surađuje sa njima na tom specijalnom projektu. On isto može biti zaposlen da prevodi programe iz jednog kompjuterskog jezika u drugi ili da prevodi dizajn u kompjuterski kod.Programeri moraju biti detaljni jer najmanja greška u programskom kodu može rezultirati u zastoj zvani bug. Jednom kad naprave program on mora biti kompilovan (preveden u binarni code koji razumije kompjuterski procesor) i testiran.U slijedecoj fazi programeri fiksiraju bagove (poznato kao debaging programe) i testiraju podatke da su sigurni da program radi bez greške, svi ovi podatci se moraju sačuvati i učvrstiti u priručnike. U praksi ovaj proces ne otkrije sve programske bagove.U velikim softwerskim aplikacijama bagovi stalno isplivavaju tokom testiranja proizvoda i zbog ovoga kompanije često lansiraju free beta verziju a krajnji korisnici uvijek izvještavajau firmu o greškama a koje programeri nakon toga testiraju.

19 Tipovi programera ?

Maintenance programers:

Mogu se zvati i profesionalni debageri oni često rade sa sistem analistima u velikim kompanijama koje koriste velike aplikacije koje rade sa ogromnim platnim prometom ili kontroliom zaliha. System programers:

Pišu operativne sisteme za kompjutere oni obično rade sa kompjuterskim ili softwerskim inžinjerima.

Application programers:

Pišu programe kao sto su Word itd, obično rade sa softwerskim inžinjerima.

Language specific programers

Specijalisti u posebnim kompjuterskim jezicima oni rade sa system analistima ili software inzinjerima a vjerojatno ne sa kompjuterskim inžinjerima.

Function specific programer:

Je specijalista u pojedinim rapid application development tool ili u posebnoj disciplini npr multimedija contens developers ce koristiti razne jezike (html, perl, java) u procesu pri izradi interaktivnog web sajta.

20. Šta su Tehnički urednici?

Tehnički pisci rade instrukcione materijale i tehničke priručnike. Tehnicki priručnici napisani za tehničku populaciju moraju biti jako precizni i dobro organizovani. Instrukcioni materijali mogu koristiti nešto jednostavniji jezik. Originalnost odličnog tehničkog pisanja je da se očuva jasan i konstantan jezik, kad timovi tehničkih pisaca završe posao on ide lektoru da osigura konstantnost izražavanja. Kad se piše krajnjim korisnicim a kao sto smo mi dobar tehnički pisac kompleksne informacije pretvori u jezik koji može razumjeti ciljna grupa.U praksi ovo znači da pisci razgovaraju sa onima koji razvijaju proizvod, čitaju njihove zapise i uče kako koristiti proizvod a onda ovo se iskustvo stavi na papir.Tehnički pisci prave most između onih koji prave proizvod i onih koji koriste proizvod.Akademsko znanje za tehničke pisce varira. Većina tehnički pisaca ima univerzitetsku diplomu u jednoj od informatičkih tehnologija (computing, inzinjering itd) dok drugi imaju certifikat za tehničke pisce.

21. Multimedia developeri ?

Kako industrija razvija nove i bolje proizvode tako niču i nove specijalnosti koje se koncentrišu na grafiku, animacije, muziku, video. Multimedia developers usko surađuju sa softwerskim inžinjeringom i sistem analistima. Oni često bivaju unajmljeni od firmi koje su zainteresivane za vlastite web stranice

22. Sistem administratori, za šta su zaduženi ?

Sistem admin. je opereting sistem expert zadužena za generalno održavanje hardwera,servera i sistema, security information back ups.U manjim kompanijama od oko 10tak uposlenih uloga system administratora moze biti expert korisnika, ali ako se broj korisnika pojavljuje više vremena se mora posvetiti poslu a u firmi preko 50 ljudi sistem administrator i trebao iti uposlen na puno radno vrijeme. System admin se mogu specijalizovati u raznim poljima oni mogu imati akademska znanja u IT-u ali i velik broj ih ima samo radno iskustvo.

Network administrator je zadužen samo za mreže, db admin je za baze, dm admin se specijalizuje u partikularno polje i oslanja se na specifičnu edukaciju tog polja db admin usko suraduje sa sistem administratorom.

Batch administratori rade za banke i brokerske kuće, procesirajući batcheve transakcija poslije radnog vremena. Batch administratori su obično mainframe specijalisti.

23. Šta je Software ?

Software je skup instrukcija uz pomoć kojih kompjuter radi, npr: kad tipkamo riječi preko tastature, software je zadužen da prikazuje ispravne riječi na ekranu i u određenom mjestu. Softver se nalazi na vašem hard disku, cd romu, DVD, disketi i učitava se sa diska u kompjuterovu memoriju RAM (Random Access Memory) kad je od njega zatraženo.

24. Šta je Hardware?

Hardver je pojam koji se odnosi na sve one objekte koje stvarno možete dotaknuti kao što su diskete, monitor, tastatura, printer, ali i matična ploča, čvrsti disk ili čipovi. Suprotno pojmu hardver je softver kojeg nije moguće fizički osjetiti. Softver postoji samo kao gomila ideja, koncepata i simbola. Softver nema sadržaja.

Knjige nude odličnu analogiju u objašnjenju ovih pojmova. Stranice knjige i tinta su hardver dok su riječi, rečenice, odlomci kao i sveukupno značenje knjige, softver.

Računalo bez softvera je kao i knjiga puna praznih stranica-kako bi računalo bilo korisno potreban vam je softver isto kao što riječi čine knjigu smislenom.Hardver ili računarski hardver (en. hardware; computer hardware) je fizički, opipljivi dio računara. Hardver se mnogo rijeđe mijenja nego softver. Zbog toga su i takvi nazivi jer na engleskom soft znači mehko, dok hard znači tvrdo. Mogućnosti računara u najvišoj mjeri zavise od hardvera i njegove kvalitete.

Hardverska, računarska arhitektura koja se koristi u kućnim računarima se naziva Von-Neumann Arhitektura. Također, postoje i druge arhitekture, ali se mnogo rijeđe koriste.

25. Šta je Serial port?

Serial port je utikač koji se nalazi na pozadini vaseg kompjutera i omogućava vam da priključite neke komponente u vas kompjuter, kao sto je modem. One se obično nazivaju COM1 ili COM2

26. Šta je Parallel port?

Paralelni port je utikač koji se nalazi na pozadini vašeg kompjutera a omogućava vam da priključite neke komponente u vaš kompjuter, kao što je printer. On se obično naziva LPT1 ili LPT2.

27. Šta je Universal Serial Bus (USB)?

USB je isto utikač koji se priključuje u pozadinu vašeg kompjutera (kod nekih kućista može i naprijed) a obično služi da utaknete kablove od skenera i digitalnih kamera.

28. Šta je Power On System Test (POST)?

Čim upalite kompjuter primjetiti ćete da su prikazane neke informacije na ekranu, a to su: instalisana količina video memorije, količina glavne memorije (RAM, Random Access Memory) i informacije o CPU (Central Procesing Unit).

Ove se informacije prikazuju prije nego što se Windows operativni sistem učita i prave provjeru dali je PC u radnom stanju.Ove informacije se prikazuju pomoću specijalnog čipa koji se nalazi u vašem kompjuteru nazvanim ROM-BIOS (Read Only Memory, Basic Input Output System). Test koji se radi pomoću ROM-BIOSa se često naziva POST (Power on System Test ili Power on Self Test)

29. Šta je Operativni system?

Operativni sistem kao što je (Microsoft Windows) se automatski učitava kad upalite kompjuter, služi kao veza između vas i kompjutera, za njega možemo reći da je menadžer kompjutera. Operativni sistem vam omogućava da koristite napredne opcije modernih kompjutera bez potrebe da učite kako radi hardver. Kompjuter radi tako sto koristi binarne (Binary) signale (npr, 1s i 0s). Operativni system zanči da ne morate direktno raditi sa binarnom aritmetikom, koristeći Windows znači da ne morate brinuti kako kompjuter radi. Vi ne morate biti stručnjak za kompjuter, vi se možete samo skoncentrisati na kompjuter kao alatku koja će vam pomoći da brže uradite posao i sa manje truda