Physicians for Human Rights October 2015

ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ

ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ

ဘဝမား

လ႔အခြငအေရးဆငရာဆရာဝနမားအဖြ႔

အေၾကာငး

ရကစကယတမာမႈမား၊ ျပငးထနသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈ

မားႏငဆငသည သတငးအခကအလကမား ေကာကယရနႏင

ထအရာမားအေပၚ လအမား၏ သတျပခကက ရယရနအတြက

လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာဝနမားအဖြ႔မ သပၸပညာႏင ေဆးဝါးမား

က အသးျပ၍ ႏစေပါငး ၃၀ ခန႔ လပေဆာငခၿပးျဖစသည။

လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာဝနမားအဖြ႔သည ကမၻာတဝမးတြင ရ

သည အဖြ႔ျဖစၿပး ကနးမာေရး ပညာရငမားအေနႏင ၎တ႔၏ တတ

စြမးမႈမား၊ လ႔ကငဝတဆငရာ တာဝနမားႏင အမားလကခ ယၾကည

ႏငေသာ အသမားသည လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားက ရပတန႔

ႏငသည အေနအထား တစရပျဖစသညဟေသာ အေတြးအေခၚက

အေျခခ၍ ဖြ႔စညးထားျခငးျဖစသည။ လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာဝန

မားအဖြ႔၏ ရာေဖြေတြ႔ရခကမားႏင ကၽြ မးကငမႈမားမတစဆင

ဖစးႏပစက ျခငး ခရသည ေဆးဘကဆငရာ လပသားမားႏင

ဖကစးျခငးခရသည ေဆးဝါး အေထာကအကျပ ပစၥညးမားအတြက

စညး႐းလႈ႕ေဆာမႈမား ျပလပေပးျခငး၊ ညႇဥးပမးႏပစကမႈမားအား

ကာကြယျခငး၊ ရကစက ယတမာမႈမားအား သတငးအခကအလက

ေကာကယျခငးႏင လ႔ အခြငအေရး ခးေဖာကသမားအား တာဝနယမႈ

တာဝနခမႈ ရလာေစ ရန လပေဆာငေပးလကရသည။

အာဖဂနနစၥတန၊ ဘာရနး၊ ျမနမာ၊ ကနဂ၊ အယလစဗာေဒါ၊

ဂြါတာမာလာ၊ အရန၊ အရတ၊ ကနညာ၊ လစဗား၊ မကစက၊ ဆဒန၊

ဆးရးယား၊ တရကႏင အေမရကန ႏငင မားအပါအဝင ႏငငေပါငး

ေျခာကဆယေကာတြင လ႔အခြင အေရးဆငရာ ဆရာဝနမားအဖြ႔မ

လပငနးမား ေဆာငရြက လက ရသည။ .

မကႏာဖး - ေပါငးေလာငးဆည ၿဖစလာမႈ႔ေၾကာင ေနရပေရြ႔ေၿပာငးခခရေသာ

အမးသမးတစဥး မမ အမေဟာငး အတၿမစနားတြငရပေနပ ။ ©2015 Physicians for Human Rights All rights reserved. Library of Congress Control Number: 2015948975 ISBN 1879707799

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

2

ေကးဇးတငလႊာ

ဤအစရငခစာက လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔ မ

သေတသ- ျမနမာ ႏငWidney Brown လ႔အခြငအေရး ဆငရာ

ဆရာ၀နမားအဖြ႔- ျမနမာ ၏ ၫႊနၾကားေရးမႉး မေရးသားခသည။

ဤအစရငခစာအား လ႔အခြငအေရးဆငရာဆရာ၀နမားအဖြ႔ ၏

ေခါငးေဆာင မားႏင အဖြ႔ဝငမားျဖစေသာ Donna McKay

(executive director; DeDe Dunevant, director of

communications) ႏင Eliza B. Young (MA, publications

coordinator) တ႔မ ပါဝင ကည စစေဆးေပးခၾကသည။

ဤအစရငခစာအား Michele Heisler (MD, MPA, PHR volunteer

medical advisor, PHR board member, professor of internal

medicine and of health behavior and health education at the

University of Michigan Medical School) ႏငAdam Richards(MD,

PhD, MPH, PHR board member, assistant professor in the

Division of General Internal Medicine and Health Services

Research at the University of California, Los Angeles) တ႔မ

ျပငပ ပညာရငမားအေနႏင ပါဝငကည စစေဆးေပးခၾကသည။

Eliza B. Young, MA, PHR publications coordinator မေန၍

ဤအစရငခစာအား ထတလပျဖန႔ခေရးအတြက တညးျဖတမႈႏင

ျပငဆငမႈမား ျပလပေပးသည။ လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမား

အဖြ႔ (PHR) ၏ အလပသငျဖစသ Shilpa Venigandla မ ဤအစရငခ

စာထတၿပနေရးအတြက ကညေပး ခသည။

ဒ႔ေၿမကြနရက၊ကယနးမးဆကသစလငယအဖြ႔ ႏင အျခား

ေဒသတြငး ရ အဖြ႔အစညး (၆) ဖြ႔မ ဤအစရငခစာအတြက

လအပသည ေလလာ သးသပမႈ ပစမား ခမတျခငး၊ အခကအလက

စေဆာငးျခငး၊ ျပနလညစစေဆးျခငးႏင တညးျဖတျခငးမားတြင ပါဝင

ကည ခၾကသည။ ေအာငမးဟနး (MSc)၊ စႏၵာခဥး (MSc) ႏင

ဧပရယၾက ၾကး (MSc) တ႔မ ေလလာသးသပမႈ ပစမား ခမတျခငးႏင

သေတသနလပငနးမားအေကာငအထညေဖာရာတြင ႀကးၾကပ

ၫႊနၾကားျခငးမားအတြက၀ငး၀နးေဆာငရြကခၾကသည။

လ႔အခြငအေရးဆငရာဆရာ၀နမားအဖြ႔အေနႏငကယေတြ႕ျဖစရပမား

က မေဝေပးခၾကေသာ ေနရာေျပာငးေရႊ႕ ခရသမားအား လႈကလစြာ

ေကးဇးတငအပပါသည။

ဤအစရငခစာအတြက စစတမးက လ႔အခြငအေရးဆငရာဆရာ၀န

မားအဖြ႔ (PHR) ၏ ကငဝတပငးဆငရာ ျပနလနသးသပသည ဘတ

အဖြ႔မေန၍ အတညျပေပးခသည။

ဤစစတမးေကာကယမႈႏင အစရငခစာထတေဝမႈအား National

Endowment for Democracy မ ေထာကပေပးခသည။

မာတကာ

4 စကားဥး

5 နညးလမးမားႏင အကန႔အသတမား

7 ေနာကခ အေၾကာငးအရငး

9 ေျမသမး၍ ေရႊ႕ေၿပာငးေနထငေစၿခငးႏင ပတသက၍

ႏငငတကာ လမးၫႊနခကမား

11 ေဆြးေႏြးမႈမားႏင ရလဒမား

12 ေျမယာပငဆငမႈ စာရြကစာတမး ထတေပးျခငးတြင

အားနညးခက မားစြာရေနျခငး

16 နဂးခပ

17 အၾကျပခကမား

18 အခကအလကျပ ဇယားမား

19 အခကအလကျပ ပမား

22 Endnotes

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

3

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

4

စကားဥး ျမနမာႏငငသည ႏစေပါငး ၄၀ နးပါး ႏငငတကာ စးပြားေရးပတဆ႔ခရ

သညအထ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားက က းလြနခေသာ စစ

တပဥးစးသည အစးရ အပခပမႈ လကေအာကတြင

ကေရာကခသည။1 သ႔ေသာ ၂၀၁၂ ခႏစ ႏစဥးပငး၌အစးရ၏

မဝါဒအခ႕အား ေျဖေလာၿပး ေနာကပငးတြင အေနာကႏငငမားမ

ထပတဆ႔မႈမားအား ျပန လည ဖြငလစေပးခသည။ ႏငငအတြငး

ပတဆ႔မႈမားျပလပထားသည အခန တြငစးပြားေရးအရ ႏစႏငင

ဆကဆမႈမား ဆကလက တညရေနခ သည တ႐တႏငငႏင

အႏၵယႏငငမားကသ႔ ပငၾသစေၾတးလ၊ ကေနဒါ၊ ဂပန၊

အေမရကနႏင ဥေရာပတကရ ႏငငမားသည ဤႏငငအတြငး

အေျခတညႏငရနအတြက ဆယစႏစမားအတြငး ပထမဆးအၿဖစ

ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈဆငရာ အေထာကအကပစၥညးမား အား တးျမႇငပပးခ

ၿပး ၎တ႔၏ စးပြားေရး လပငနးမားကလညပတေစရန ခြငျပခသည။

အစးရ၏ စမခန႔ခြမႈ ညဖငးမႈ၊ အဂတလကစားမႈမားႏင ႏငင၏ စးပြား

ေရး က ဖကစးခေသာ စးပြားေရးအရ ပတဆ႔အေရးယခရမႈမား

ေၾကာင အေရ႕ေတာငအာရတြင အဆငးရဆး ႏငငမားထမ

တစႏငငအျဖစ စာရငးဝငခသည ျမနမာႏငငရ ျပညသမား၏

စးပြားေရး အေျခအေန တးတကေကာငးမြန လာေစရနအတြက

ရငးႏးျမႇပႏမႈမားမာ အခြင အလမးတစခအျဖစ ေသြးေဆာငလက

ရသည။2 ထ႔ေၾကာင ျမနမာႏငငအတြငး ႏငငျခား

ရငးႏးျမႇပႏမႈမားအား အရနအဟနျဖငဝင ေရာကလာရနအတြက

စကပးေရး၊ သစထတလပေရး၊ အထးစးပြား ေရးဇမား၊

ေရနကဆပကမးမား၊ေရအားလပစစထတလပရန ေရကာ

တာမားႏင တြငးထြကပစၥညး တးေဖာမႈမားတြင ရငးႏးျမႇပႏရန အခြင

အလမးမားျပနလည ဖြငေပးသညအခါ ထလပငနးအားလးမာ

လတစဥး တစေယာကခငးစမ ၿဖစေစ၊ လမႈအသငးအဝငးစမၿဖစေစ

ေလာေၾကး ေငြအနညးငယ သ႔မဟတ ေလာေၾကးေငြ လးဝမေပး

ေသာတရားမဝင ေျမသမးမႈမားႏင ႏးႏြယပတသကမႈမား ရလာခ

သည။

ျမနမာႏငငရ စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ လပငနး စမကနးမားသည

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးေနထငမႈမားအား ေနရာအႏ႕ျဖစေပၚေစခၿပး လပငနး

လညပတသည ေနရာေဒသတြင ေနထငေသာ ေဒသခမားက ယကး

မရသည ဆး႐ႈးမႈမားလညး ခစားေစခသည။ ထအထတြင

လ႔အခြငအ ေရး ခးေဖာကမႈမား၊ အသကေမြးဝမးေကာငး

လပငနးမား၊ စားနပ ရကၡာ ဖလမႈႏင လထ၏ ကနးမာေရး

အေပၚထခကေစမႈမား ပါဝငလာ သည။ ထကသ႔ ေျမသမးၿပး

တရားမဝငေနရပမ ႏငထတမႈမားႏင ယငး၏ အကးဆကမားမာ

အငမတန ဆးရြားၿပး လေပါငးမားစြာက ဆငးရတြငးထသ႔

ပ႔ေဆာငလကရသည။ အစးရ၏ မဝါဒမားသည ထလပငနးမား

တးတကလာေစရနသာ အားတငေပးသည။ ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင

စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ ကသာေစာငးေပးထားသညအခ႕

ေသာေျမယာဥပေဒမား အပါအဝင ေလာရေသာ ရငးလငးမႈမရေသာ

ေျမယာမဝါဒမားသည အစးရ၊

စစတပႏငစးပြားေရးလပငနးရငမားအား ပြငလငးျမငသာသည

ဆးျဖတခကခေသာၿဖစစဥမား၊ ေလာေၾကးေငြ ေပးေခမႈမား မရပ

ေျမသမးမႈမားအား လပေဆာင ႏငရနအတြက ဥပေဒအရ

အကာအကြယ ေပးလကရသည။

ေအာကတြင ေဖာျပမည အစရငခစာသည လ႔အခြငအေရးဆငရာ

ဆရာ၀နမားအဖြ႔ မ လပေဆာငခသည ျမနမာႏငငအတြငး ေျမသမး

မႈမားက သေတသန ျပထားသည အခကမားက အေျခခထား ျခငး

ျဖစသည။ ထကသ႔ လပေဆာငရာတြင epidemiological

ဟေခၚသည ေဆးပညာဆငရာ စစတမးေကာကယသညစနစက

အသးျပခၿပး ရမးျပညနယ ေတာငပငး ေပါငးေလာငးေရကာတာ၏

ေရေလာငကန ေၾကာငေနရပမ ေရႊ႕ေျပာငးခရေသာ ရြာသားမား၏

လ႔အခြငအေရး၊ အသကေမြးဝမးေကာငး ႏင ကနးမာေရးဆငရာ

ထခကခစားမႈမားက သေတသန ျပချခငးျဖစသည။

ျမနမာႏငငအတြငး ဆကစပလကရေသာ လ႔အခြငအေရး၊

ေျမယာ၊ အသကေမြးဝမး ေကာငးလပငနးမား ႏင

ကနးမာေရးဆငရာ အေျခအေနမား

အဓမၼခငးေစမႈမား၊ လြတလပစြာသြားလာျခငးက ပတပငမႈမားႏင

အထးသျဖင တရားမဝင ေျမယာသမးဆညးမႈမား ကသ႔ေသာ

လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားသည အမေထာငစမားအား ၎တ႔၏

စားဝတေနေရးအတြက လအပခကမား ျဖညဆညးရနႏင ဆငးရျခငး

ကတြနးလနရနအတြက စြမးေဆာငႏငမႈမားအေပၚ မားစြာ ဆးကး

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

5

သကေရာကလက ရသည။ အထးသျဖင ျမနမာႏငင အတြငးရ

ေျမယာက အစားအေသာက၊ ဝငေငြအခြငအလမးႏင အသကရငသန

ရန အတြက အေျခခ လအပခကအျဖစ အသးျပ မခအားထား ေနရ

သည ျပညသမားစြာအေနႏင ပငဆငမႈမား ဆး႐ႈးရျခငးသည ၎တ႔

အတြက အလြနခကခေသာ အေျခအေနတစရပက ျဖစေပၚေစသည။

၂၀၁၁ ခႏစကမာၻ႔ကလသမဂၢဖြ႕ၿဖးေရး အစအစဥ (UNDP) ၏ အစရင

ခစာအရ ျမနမာႏငငအတြငးရ လဥးေရ ၆၆ ရာခငႏႈနးသညေကးလက

ေဒသမားတြင အေျခခ ေနထငလကရၿပး ထလဥးေရ၏ တစဝကမာ

အမလကျခငး၊ စကပးေရးလပငနး လပကငျခငးႏင ငါးဖမးျခငးလပ

ငနးမား လပကငၾကသည။ ျမနမာႏငငတြင လယယာေျမမားစြာ ပင

ဆငသမားသည ဆငးရရန အလားအလာ နညးေသာလညး ေျမပင

ဆငမႈ မရသမားမာမ ဆငးရႏြမးပါးၾကသညဟ ကလသမဂၢ လဥးေရ

ရနပေငြအဖြ႔မ ၂၀၁၁ ခႏစ ဇြနလတြင အစရငခ တငျပခ သည။ လယ

သမားမဟတသည ေျမပငရငမားသည ၎တ႔၏ ဝငေငြ ႏင အစား အေသာကရရရနအတြက ဥယာဥျခ လပငနးမား လပကင ျခငးျဖင လအပခကက ျဖညဆညးလကရသည။ အစားအေသာကႏင ဝငေငြ အခြငအလမးရရႏငေသာ အဓကက႑တစရပျဖစေသာေၾကာင ေျမယာ ပငဆငျခငးသည အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမား၊

စားနပ ရကၡာ ဖလမႈမားႏင တက႐က ဆကႏြယလကရသည။2

3

Substantive due process ဟေခၚသည အစးရ၏ လ႔အခြငအေရး

ခးေဖာကမႈမားအား တရား႐းမ ကာကြယမႈ ေပးႏငသည စနစႏင

တရား ဥပေဒအရ လပထးလပနညးမားအား အသအမတျပ ျခငး မရပ

အစးရမ ေျမသမးေသာအခါ ေျမသမးခ ျပညသမားအေနႏင ပ၍ပင

ယၾကးမရ ခစားရႏငသည။ ယခငက ေလလာေတြ႔ရမႈမားႏင အျခားမ

အၾကျပခကမားအရ စားနပရကၡာ ဖလႈမႈ၊ အသကေမြးဝမးေကာငး

လပငနးမားႏင ကနးမာေရး အေျခအေနမားမာ ေျမယာဆး႐ႈးၿခငး၏

အကး သကေရာကမႈမားအေနျဖင တက႐က ဆကစပလက ရ

ေသာေၾကာငျမနမာျပည အတြငးတြင ဥပေဒမ ေျမသမးမႈမား၏

ေနာကဆကတြ အကးဆကမားက သရႏငရနအတြက ၎တ႔က

လ႔အခြငအေရးဆငရာဆရာ၀နမားအဖြ႔ မ ေလလာခၾကျခငးျဖစသည။

ျမနမာႏငငတြင ေျမသမးမႈမားေၾကာင အကးဆကအေနႏင

ကနးမာေရးအေျခအေနဆးရြားမႈက ျဖစေပၚေစႏငၿပး အသက

ဆး႐ႈးမႈမားကပါ ျဖစ ေပၚေစႏငသည။

“မကေမာကေခတကမၻာေပၚတြင ဆငးရႏြမးပါးမႈသည လ႔အခြငအေရး

မား အတြက အႀကးမားဆးေသာ စနေခၚမႈႀကးတစရပ ျဖစသည။”

လး၀စ အာေဘာလ (Louise Arbour), ကမၻာကလသမဂၢ လ႔အခြင

အေရးဆငရာ မဟာမငးႀကးေဟာငး၊ ယဂစလားဗးယားႏင ရဝနဒါ

ႏငငမားအတြက ႏငငတကာ ရာဇဝတ ခ႐း၏ အမႈထမး ေခါငးေဆာင

ေဟာငး

ႏငငတကာ၏ေနရပ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငေစမႈ စႏႈနးမားႏငအည လပ

ေဆာငမႈ မရသညအတြက အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးေစမႈမားတြင လ႔အခြင

အေရး ခးေဖာကမႈမား ပါဝငလာသည။ ထ႔ျပင ဤကနဥး

အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားသည အစားေသာက ဖလစြာရရရန

အခြငအေရး၊ ျပညစေသာ ေနအမတြင ေနထငႏငရန အခြငအေရး၊

ကနးမာေရး၊ ပညာေရးႏငဆငေသာ အျခားအခြငအေရးမားအား

ခးေဖာကမႈမား ဆသ႔ ဥးတညလာႏငသညသာမက လမားအား

ဆငးရႏြမးပါးမႈဆသ႔ ပါဥးတညေစႏငသည။

ဆငးရႏြမးပါးမႈဆသညမာ လသားရငးျမစ၊ စးပြားေရး၊ ႏငငေရး၊

လမႈေရးဆငရာယဥေကးမႈမား အပါအဝင

လသားတစေယာကအေနႏင ဂဏသကၡာရစြာျဖင ေနထငႏငေရး

အတြက လအပေသာ ကာကြယႏငစြမး အရာမား မရျခငးပင ျဖစ

သည။4 အထးသျဖင ဆငးရႏြမးပါးမႈသည ကနးမာေရးႏင ဆင၍

ကာကြယေဆးထးႏႈနး နမပါးျခငး၊ ေရႏင တကယေရ သန႔ရငးမႈ

အားနညးျခငး၊ ေဆးဝါးရရႏငသည အခြငအလမး မရျခငး၊ ကယဝန

ေဆာင မခငမား ေသဆးမႈ တးပြားလာျခငးႏင အဟာရ ခ႕တျခငး

စသညတ႔ႏင ဆကစပလကရသည။5 အဟာရ ခ႕တမႈသည ကမၻာ

တစဝမးရ ကေလးမား ေသဆးမႈ၏ ၅၀ ရာခငႏႈနးအတြက အေျခခ

အေၾကာငးအရငးတစရပ ျဖစသည။ အဘယေၾကာငဆေသာထကသ႔

အဟာရခ႕တသညအခါ ကေလးမားေသဆးမႈ၏ အဓက အေၾကာငး

ရငးမားျဖစသည ဝကသကေရာဂါ၊ ဝမးေရာဂါ၊ အဆတေရာင

ေရာဂါႏင ငကဖားေရာဂါမားက တကထတရနအတြက

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

6

ကေလးမားအေနႏင ခြနအား အျပညအဝ

မရေသာေၾကာငျဖစသည။6

ျမနမာႏငငတြင ဥပေဒမ ေျမသမးမႈမားေၾကာင လ႔အခြငအေရး ခး

ေဖာကမႈမားျဖစေပၚလာသညအခါ ေျမသမးခ ျပညသမားမာ ေျမယာ

ဆး႐ႈးၿပး ၎တ႔ အသကရငေနထငေရးအတြက ဝငေငြအခြငအလမး

မား ဆး႐ႈးေလရသည။ အက းဆကအေနႏင ေျမသမးချပညသမား

သည ၎တ႔၏ သကဆငရာ မသားစဝငမား စားသးရနအတြက သးႏ

စကပးရန သ႔မဟတလေလာကေသာ အစားအေသာက ဝယယရန

မစြမးေဆာငႏငေတာသညအတြက စားနပရကၡာ ဖလမႈ ကဆငးလာ

ၿပး ဆငးရခ႕တမႈ ျမငမားလာကာ ေရာဂါျဖစေပၚမႈ အႏရာယလညး

မားျပားလာသည။ လေလာကေသာ ဝငေငြအခြငအလမး မရသည

အတြက ဖားနာလာသညအခါ လအမားစမာ ကနးမာေရး ေစာင

ေရာကမႈ ရရရနအတြက ခရးသြားလာစရတႏင ေဆးဖးဝါးခ ကနက

စရတ ေပးေခရနအတြက မတတႏငေတာေခ။ အသကေမြးဝမး

ေကာငးလပငနးမား၊ စားနပရကၡာ ဖလမႈမား ႏင ဆကစပေသာ တငး

တာခကမားသည သြယဝကေသာ အကးဆကမားအေနၿဖင ေဖာၿပ

ၿပးေျပာငးေရႊ႕ေနထငသမား ေရရညခစားရမည ထခကမႈမား အျဖစ

တညရလာႏငကာ ေနရပ ေရႊ႕ေျပာငးေစမႈမားသည ႏငငတကာ စႏႈနး

မားႏင မကကညေသာအခါ ထခကနစနာမႈမားအတြက အာ႐ စကမႈ

မား ရလာေစသည။

ဓာတပ- ေပါငးေလာငးေဒသ ေရြ႔ေၿပာငး ဧရယာ အမတနးမား

နညးလမးမားႏင အကန႔အသတမား ဤသေတသန၏ ရညရြယခကမာ ရမးျပညနယ ေတာငပငးရ

ေပါငးေလာငးေရကာတာတညေဆာကရာတြင ေရႊ႕ေျပာငး ေနထငမႈ

မား ျပလပၿခငးၿဖစစဥ၌ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား ရမရက

စစစရနျဖစၿပး ရခပါက ေျပာငးေရႊ႕ေနထငသမားအေပၚ ထ

ခးေဖာကမႈမား ၏ အကးဆကက တငးထြာေလလာရနျဖစသည။

ထ ေနရပေရႊ႕ေျပာငး

ေနထငေစမႈၿဖစစဥမားတြငအေျခခလမးၫႊနခက စညးမဥးမား၊

အေျခခလပထးလပနညးမားႏင လမးၫႊနခကမားအား လကနာမႈ

ရမရက သရေစရနအတြကႏင ေရႊ႕ေျပာငးေနထငမႈေၾကာင

ျဖစေပၚလာေသာ အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနး၊ စားနပရကၡာ

ဖလမႈ၊ ကနးမာေရးႏင ေရရရမႈႏငဆငသည လ႔အခြငအေရးဆငရာ

အကးဆကမားက သရရန လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔မ

အခနးမားစြာ ပါဝငေသာ epidemiological ဟေခၚသည

ေဆးပညာဆငရာစစတမးေကာကယသညစနစက ေဖာေဆာငခ

သည။ ထ epidemiological ဟေခၚသည ေဆးပညာဆငရာ

စစတမးေကာကယသညစနစတြငအေရအတြကၿပ အပတေမးခြနး

မားႏငအတ ေနာကဆကတြ အေသးစတ ေမးျမနး ထားသည

ေမးခြနးမား ေရာယက ပါဝငသည။

Epidemiological ဟေခၚသည ေဆးပညာဆငရာ စစတမး

ေကာကယ သညစနစကေဖာေဆာငရနအတြက လ႔အခြငအေရး

ဆငရာဆရာ၀နမားအဖြ႔မ သေတသနၿပသသည ယခငက

သေတသန ျပေသာ တက သလမား၊ ကယဆယေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးက

လပေဆာငေသာ အဖြ႕ အစညးမားမ စမးသပ အသးျပခေသာ

စစတမးေကာကယသည နညးလမး ကရယာ ပစမားက

အသးျပခသည။ ဤ အသးျပေသာနညး လမးပစမားက

ႏငငတကာမ အသအမတျပထားၿပးျဖစေသာေၾကာင

ယခသေတသနမ ရလာဒမား က ျမနမာႏငင၏ အျခားေနရာမားတြင

လပေဆာငခေသာ ေလလာ စမးစစခကမားႏင ႏႈငးယဥ၍ ရသည။

ျမနမာႏငငအတြငးရ လဥးေရ ၂ သနး၏ စားနပရကၡာ ဖလမႈ၊ အသက

ေမြးဝမးေကာငးလပငနးႏင ပတသက၍ သရရနအတြက

လ႔အခြငအေရး ဆငရာဆရာ၀နမားအဖြ႔မ household hunger scale

(HHH) ဟ ေခၚေသာ အမေထာငစ အဟာရျပတလပမႈ ဆငရာ

တငးတာခက၊ တပဖ တကသလမ USAID၏ အစားအေသာကႏင

အာဟာရပငးဆငရာ နညးပညာ ေထာကပမႈ လပငနး the Food and

Nutrition Technical Assistance program (FANTA)၊တပဖ

တကသလမ ထတျပနခေသာ အမေထာငမသားစအတြက

လေလာကေသာ အစားအေသာက ေထာကပသည လမား the

Months of Adequate Household Food Provisioning (MAHFP)၊

အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားႏင စားနပရကၡာ အတြက

စတခရေသာရနပေငြမားဆငရာေမးျမနးခကမား (Food Security

Trust Fund survey)ႏင အလႉရင အမားစကပပးေပး ခေသာ

စစတမးေကာကမႈမားက အသးျပခသည။ လ႔အခြငအေရး ဆငရာ

ဆရာ၀နမားအဖြ႔၏ စစတမးေကာကယသမားသည စတဓါတ

ကဆငးျခငး၏႐ႈပေထြးေနမႈမားက သရေစရနအတြက two-question

Patient Healthcare Questionnaire (PHQ-2) ေခၚသည

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

7

ကနးမာေရး ေ၀ဒနာခစားရသ ေလလာသည ေမးခြနးတြ ေမးခြနး

ႏစခ ပစ က အသးျပခၾကသည။7

လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔ သည ေရႊ႕ေျပာငးေနထငမႈ

မားႏင ဆငသည အခကအလကမား ေကာကယရနႏင ၿဖစစဥသည

ႏငငတကာ စခနစႏႈနးမားက လကနာမႈရမရက စစေဆး သးသပရန

အတြက ေမးခြနးအမးအစားေပါငးမားစြာက ေဖာေဆာငခသည။

လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔ သေတသနၿပသမားသည

ေအာကတြငေဖာျပေသာ အေျခခ လမးၫႊနခက စညးမဥးစညးကမး

မား၊ အေျခခလပထးလပနညးမားႏင လမးၫႊနခကမားက အသးျပ

ခၾကသည။

• ေျမယာပငဆငမႈ စာရငးမားႏင ၿပးျပညစသည အဆၿပျပန

လည ေနရာခထားေရး အစအစဥမား အပါအ၀ငသကဆင

ရာအခကအလကမားအား ၾကတငၿဖန႔ေ၀ ေဆြးေႏြးျခငး။

• ေျမသမးမညအေၾကာငး ေရြ႔ေၿပာငးေစမႈမားကႀကတင

အေၾကာငးၾကားျခငးႏင ျပညသလထအား အသေပးပြမား

ျပလပျခငး။

• ေျမသမးချပညသမား၊သကေရာကမႈ ခစားရသညသမား

ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရန ခမတေပးသည ဆးျဖတခကက

စနေခၚႏငမည အခြငအလမးမားဖြငေပးၿခငးႏင အျခား

ေရြးခယႏငသည အခြငအလမးမား ချပႏငရနအတြက

လထ အသေပးပြမားျပလပျခငးႏင

• ေလာေၾကးေငြ ပမာဏ ဆးျဖတရနႏင လကခရယရန

အတြက ပြငလငးျမငသာသည ေဆာငရြကမႈ ရေစရနတ႔

ျဖစသည။

ဤစစတမးေကာကယျခငးတြင လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမား

အဖြ႔မ ရနကနၿမ႕ႏင ၁၅ မင ကြာေဝးေသာ သလဝါ အထးစးပြားေရး

ဇတြင အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးေနထငေစျခငး၏ အကးဆကမားက သရရန

အတြက ၿပလပခသည ယခင စစတမးေကာကယရာတြင အသးျပ

သညေမးခြနးမားက အျပနအလနသးသပခသည။ယခလပငနးစဥ

ေဆာငရြကစဥ ကာလအတြငးတြင လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀န

မားအဖြ႔သည ေဒသတြငးရ အဖြ႔မား၊ထခကနစနာသမားႏငအႀကမ

ႀကမ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးပြမား ျပလပၿပး ဤစစတမးေမးခြနးလႊာက

ျပနလနဆနးစစခသည။ ဤေမးခြနးလႊာအား သလဝါ ေဒသအတြက

ျပလပခသည သေတသနလပငနးမ ရရလာခေသာ အႀကျပခကမား

က အေျခခ၍ ေျပာငးလခၿပး ေပါငးေလာငးေဒသမ ေဒသခ အဖြ႔မား၊

ထခကနစနာသမားႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား ျပလပကာ ျပငဆင

ျဖညစြကချခငးျဖစသည။ ဤလပငနးစဥအတြက ေနာကဆးအဆင

ထြကေပၚလာသည စစတမးလႊာတြင ေမးခြနးေပါငး ၇၁ ခ ပါဝငသည။

ေပါငးေလာငးေဒသတြငးရ အဖြ႔အစညးမားတြင လပကငေနသမားႏင

ျမနမာႏငင အျခားေနရာမားမ ေဒသတြငး အဖြ႕အစညးမားတြင ပါဝင

လပကငေနေသာအမးသား ၇ ဥးႏင အမးသမး ၉ ဥး စစေပါငး ၁၆ ဥး

ပါဝငသည စစတမးေကာကယမညသမားအား လ႔အခြငအေရးဆငရာ

ဆရာ၀နမားအဖြ႔မ သငတနး ၂ ရက ပ႕ခခသည။ ထသငတနးတြင

ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရး ဥပေဒမား၊ အေမးအေျဖျပလပရမည

နညးလမးမား၊ စစတမးတြင ပါဝငသည ေမးခြနးမား၏ အဓပၸါယမား

အား ေသခာစြာ ေလလာျခငးႏငေမးခြနးေမးမညသအား အသေပး

ေျပာၾကားၿပး သေဘာတညမႈ ရရရနအတြက လအပသည အေၾကာငး

မား လပေဆာငရန တ႔ပါဝငသည။ ကြငးဆငးႀကးၾကပသႏစဥးမ စနမ

နာအျဖစ ေဆာငရြကျပျခငးႏင ထအေမးအေျဖ က႑က ေစာငၾကပ

စစေဆးမႈမား ျပလပခသည။

လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔မ အမေထာငစ ၇၉ စက

စအျဖင ထား၍ ခန႔မနးေျခက တြကခကရန ေမးျမနးခရာတြင ၎

တ႔၏ အေျခအေနမာ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငၿပးေနာကပငးအတအကပင

၅ ရာခငႏႈနး ပမဆးရြားမႈ ရလာေၾကာငး တငျပခၾကသည။

ဤနညးလမး သည လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔မ ယခင

က သလဝါ လပငနးတြင ေရႊ႕ေျပာငးေနထငသမားႏင

လပေဆာငခေသာ လပငနး ေဆာငရြကမႈအေပၚ အေျခခ

ထားျခငးျဖစၿပး ၉၀ ရာခငႏႈနးမာ ပမ ဆးရြားလာေသာ အေျခအေနႏင

ရငဆငေနရၿပး ၉၅ ရာခငႏႈနးမာ ပမန အေနအထားၿပနၿဖစလာကာ

၉၀ ရာခငႏႈနးမာ ၾကားေန အေျခအ ေနတြငရသည။8

ပ႔ေဆာငဆကသြယေရး အခကအခႏင လျခေရး အတြက

စးရမမႈေၾကာင ေကးရြာ တစရြာခငးစတြင အသးျပရမည

အခနမားအား ေလာခရသျဖင အမေထာငစေပါငး ၇၉ စျပညရန

ေကးရြာ ငါးရြာရ အမေထာငစ ၁၆ စအား စနမနာထားျခငးသည

အေကာငးဆးျဖစမညဟ လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔မ

ဆးျဖတခၾကသည။

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

8

လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔မ အေမးအေျဖ ျပလပမည

အမေထာငစမားက ေရြးခယသတမတရနအတြက စပစ အဆင

၂ဆငက အသးျပခၾကသည။ ေရကာတာေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငး

ခရသမား သည ေကးရြာ ၂၃ ရြာတြငေနထငၿပး ထကသ႔

ေရႊ႕ေျပာငးေနထင ၿပးေနာကတြင ထေကးရြာ ၂၃ ရြာက ရြာႀကး ၁

ရြာအျဖစ သတမတ ဖြ႔စညးခသည။ ထေရႊ႕ေျပာငးသည

ရြာမားထတြင ၅ရြာက အစအစဥ တက မဟတပ ေကးရြာ

အရြယအစား ေပၚမတည၍ အခးကေရြးခယ ချခငးျဖစသည။

ဤနညးလမးအား အသးျပ ျခငးျဖင ေရႊ႕ေျပာငးေနထင သ

အမေထာငစ ၈၀၀၀ အတြငးမ စအေနႏင လပငနးအဆင ေရြးခယ

ရာတြငသာတညမမႈရေစရနႏင ဤလပငနးမရရလာေသာ ရလာဒမား

မ ထလေပါငး ၈၀၀၀ အေပၚ ေယဘယအေနႏင

ျပနလညသတမတရန ျဖစသည။ ထ႔ျပင ရြာလႀကးမားမ

ေပးအပခေသာ ေကးရြာစာရငး က အေျခခၿပး အမေထာငစ ၁၆ စက

သတမတရာတြင Microsoft Excel ၏ RANDBETWEEN က

အသးျပ ၿပး ၁ မ ၁၆ အၾကား ရရလာ ေသာ ကနးဂဏနးမားက

အသးျပ၍အမမားက နပါတ အတငးစတင ေရတြကၿပး ၁၆ ခေျမာက

အမက ေရြးခယခသည။

ေရႊ႕ေျပာငးေနထငမႈကအေသးစတ ပမေလလာရန အတြကႏင

စစတမး ေကာကယခနတြင ထညသြငးေျပာဆျခငး မရခေသာ

ျပနာမား အား ေဖာထတရနအတြက လ႔အခြငအေရးဆငရာ

ဆရာ၀နမားအဖြ႔မ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငသ ရြာသားမားႏင အဖြ႔လက

ေဆြးေႏြးမႈမား ျပလပခၿပး ေဒသတြငးရ ေခါငးေဆာငမားႏင

ထေရႊ႕ေျပာငးမႈျဖစစဥတြင ကၽြ မးဝငေနသမား ေဒသအေၿခအေန

သသမားက အဓက သတငး အခကအလက ရယႏငမည ေမးခြနး

၁၀ ခ ေမးျမနးခၾကသည။

ဤစစတမးေကာကယမႈတြင ေတြ႔ႀကရေသာ အခကအခ အတား

အဆးမားမာ သကဆငသလထအားလးက ေမးျမနးခြငမရျခငးႏင

အျခားအနးအနားေကးရြာရလမားအား ႏႈငးယဥအဖြ႔အေနႏင ေမးျမနး

ႏငျခငး မရချခငး သ႔မဟတ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငျခငးမျပမကသတငး

အခကအလကမားက ရယႏငမႈ မရျခငးတ႔ ျဖစသည။ အျခား အတား

အဆးမားမာမ အခ႕ေျဖၾကားသမားမာ အစး၏ တန႔ျပနရနမလာမည

က ေၾကာကရြ႕ေသာေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငးမႈႏင ပတသက၍ ၎တ႔၏

စးရမမႈမားအား တငျပရန တြန႔ဆတေနၾကသည။ အျခားျဖစႏငေျခ

ရသညမာ အမေထာငစမားသည ေရႊ႕ေျပာငးၿပးေနာက ျဖစေပၚ

လာသညစတမေကမခမးမႈမားေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငးမႈ မတငမေတြ႔

ၾကရေသာ အခကအခမားမာ ေသးငယသြားၿပး ပမေကာငးမြနေသာ

တြနးအားေပးမႈ ျဖစလာေစရန ထေရႊ႕ေျပာငးမႈ ၿပးေနာက ၾကေတြ႔ရ

သည အခကအခမားကသာအဓကထား၍ ေျပာျခငးမးလညး ျဖစ

ႏငသည။ လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔မ ဤကသ႔ ဘက

လကေျပာဆမႈမား နညးပါးေစရန ခနဆၿပး နညးမးစျဖင ႀကးပမး ခ

ၾကသည။ ပထမဆးအေနႏင စစတမးေကာကယသမားမ

ဤစစတမး တြငပါရသည အခကအလကေပးသမားအား

အမညကေဖာထတ မညမဟတဘ ကယေရးရာဇဝငႏင

အမေထာငစ အခကအလကမား အား စစတမးတြင မေမးျမနးခပါ။

ဒတယအေနႏင သငတနးကာလ တြင လ႔အခြငအေရးဆငရာ

ဆရာ၀နမားအဖြ႔မ စစတမးေကာကယ သမားအား မနကနေသာ

အခကအလကမား တငျပမႈ၏ အေရးပါပက ဖဖစးစး

သငၾကားေပးခသည။ အထးသျဖင ေရႊ႕ေျပာငးမႈမတငမ

ျဖစပြားခေသာ အျဖစအပကမားကသ႔ လြနခၿပးေသာ အတတအား

ျပနလည ေဖာထတရာတြင မမနမကန ေျပာဆမႈမားသညလညး

ရႏငေပသည။

ျမနမာႏငငတြင ေရကာတာစမကနးမားေၾကာင ေထာငေပါငးမားစြာ

ေသာ လမားမာ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငၾကရသည။ သ႔ေသာ ဤစစတမး

ေကာကယမႈတြငမ ရမးျပညနယရ ေပါငးေလာငး ေရကာတာေၾကာင

ေျပာငးေရႊ႕ခရေသာ အမေထာငစ ၈၀၀၀ အေၾကာငးကသာ

မျငမးထား ျခငးျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ဤစစတမးမ ရရလာေသာ

ရလဒမားသည အမေထာငစ ၈၀၀၀ အတြကသာ အၾကးဝငၿပး

ျမနမာျပညအျခားေဒသမားရေရကာတာမားေၾကာင သ႔မဟတ

အျခားကစၥရပမားေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငမႈမား

အေပၚ ျခငႏငမည မဟတေပ။

လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔၏ ကငဝတပငးဆငရာ ျပန

လနသးသပသည ဘတအဖြ႔မ ဤသေတသနျပမႈက အခြငေပးခ

သည။ ၁၉၉၆ ခႏစမ စတင၍ လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမား

အဖြ႕တြင ကငဝတပငးဆငရာ ျပနလနသးသပသည ဘတအဖြ႔အား

၎တ႔၏ သေတသန လပငနးႏင ေလလာ စမးစစေရးလပငနးမား

တြင လသားမားအား အကာအကြယေပးမႈ ရေစၿခငး ကစၥရပမား

ပါ၀ငရန ဖြ႔စညးထားျခငးျဖစသည။ လ႔အခြငအေရးဆငရာ

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

9

ဆရာ၀နမားအဖြ႔၏ ကင၀တပငးဆငရာျပနလနသးသပသည

ဘတအဖြ႔၏ စညးမဥး စညး ကမးမားသည Institutional Review

Boards (IRBs) မ အသးျပ ေသာ Title 45 CRF Part 46 provisions9

အေပၚတြင အေျခခထားသည။ လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမား

အဖြ႔ လပေဆာငေသာ လ သားရငးျမစဆငရာ သေတသနလပငနးႏင

ေလလာစမးစစၿခငးလပငနးအားလးသည ကငဝတပငးဆငရာ

ျပနလနသးသပသည ဘတအဖြ႔၏ ခြငျပခက ရရမႈသာ

လပေဆာငခြငရၿပး ထလပငနးအားလးက ၂၀၀၀ ခႏစတြင ျပနလည

သးသပခေသာ Helsinki ေၾကၿငာစာတမး အရသာ လပေဆာငျခငး

ျဖစသည။ .

ေနာကခ အေၾကာငးအရငး

ေျမသမးမႈမားသည ျမနမာႏငငက ယခငက အပခပခေသာ စစတပ

၏ လကေအာကတြင ကယျပန႔စြာ ျဖစေပၚခၿပး အလယအလတ

လမးစဥ လကေသာ အစးရ အပခပသည ၂၀၁၁ ခႏစ အထ ရပတန႔

မႈမရေသး ေပ။ ေျမသမးမႈအတြက ၿပးျပညစေသာ အခကအလက

စေဆာငးမႈမား မရေသးေသာလညး အစရငခစာမားအရ ေျမသမး

မႈမားမာ ကယျပန႔ စြာ ျဖစေပၚေနသညက ေတြ႔ရရသည။10

ျမနမာႏငင လြတေတာအဖြ႔မ ဖြ႕စညးထားေသာ ေျမယာစစမးစစေဆး

ေရး ေကာမရငမာ ယခငက ေျမသမးခခရေသာ တစဥးခငးစ၏

ကစၥမားကေသာလညးေကာငး အစအဖြ႔၏ ကစၥမားကေသာလညး

ေကာငး ေဖာထတ ေျဖရငးေပးရန တာဝနရသည။11ထအဖြ႔၏

လပငနး စတငသည ပထမ ေျခာကလတြင စစတပမ အဓမၼ

သမးယထားေသာ ေျမဧကေပါငး ၂၄၇၀၇၇ ဧက အတြက တငစာ

၅၆၅ ေစာငက လကခရရခသည။12လြနခေသာ ႏစ ေပါငး ၂၀

အတြငး ေျမဧကေပါငး ၁.၉ သနးခန႔အား ပဂၢလက ကမၸဏ မားသ႔

တရားမဝင လႊေျပာငးေပးခၿပး ၇၀ ရာခငႏႈနးမာ အသးျပမႈ မရ

သညအျပင မလပငရငမားမ ထေျမမားေပၚတြင ဆကလက လပကင

ေနဆျဖစေၾကာငး The Center for Strategic International Studies

မ တငျပခသည။13 ထကသ႔ တရားမဝင လႊေျပာငးေပးေသာ ေျမေပၚ

တြင မလေနထငေနသမားအေနႏင ေျမယာပငဆငခြငအတြက

အာမခ ခကမရသညအျပင လပထးလပနညးမားႏငအညကာကြယမႈ

ေပးထားျခငးမရသညအတြက ထေျမယာမားေပၚမႏငထတျခငး

ခရႏငသည။

အျပညျပညဆငရာ အကးျမတမယေသာ သေဘာဝပတဝနးကင

အဖြ႔ ျဖစသည Forest Trends မ ၂၀၁၃ ခႏစ ဇနနဝါရလႏင

ဇလငလ အ တြငး၌ပင ၿမနမာအစးရမ ျမနမာ ကမၸဏ အမားစသ႔

စကပးေျမ ဧက ေပါငး ၅.၂ သနးက ေပးခေၾကာငး တငျပခသည။14

သဘာဝသယဇာတ ၾကြယဝသည တငးရငးသား ေဒသမားမ

တကပြမား ျဖစေလရေသာ ထနးသမးသစေတာ ဧရယာမားသည

အစးရမ ပမ ကယျပန႕ေသာ ထနးခပနယေျမရရရနႏင သဘာဝ

သယဇာတမား ရယရန ႀကးပမး ေနေသာ ေနရာမား ျဖစသညဟ

လညး ထအစရငခစာတြင ေဖာျပထား သည။15ယခင လ႔အခြငအေရး

ဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔ (PHR) ၏ အစရငခစာတြင ေဖာျပထား

သညမာ အစးရသစ အာဏာ ရရခေသာ ၂၀၁၁ ခႏစမ စ၍ ခန႔မနးေျခ

လေပါငး ၁၀၀၀၀၀ ခန႔သည တကပြႏင သကဆငမႈမရေသာ ေျမ

သမးမႈမားေၾကာင ၎တ႔၏ ေျမယာမားက ဆး႐ႈးခရၿပး အခ႕မာမ

၎တ႔ပင ေျမယာမားမ အဓမၼ ေရႊ႕ေျပာငးခ ၾကရသည။

ထသမားထမ သမးယထားေသာ ေျမယာမားမာ ဧက ေပါငး ၆၁၃၅၅၈

ဧကျဖစ သည။16

ေျမယာ အသးျပမႈ ဥပေဒမားမ မမတေသာ ေျမသမးမႈမားက

ျဖစေပၚေစႏငၿခငး

ျမနမာႏငင၏ ၂၀၁၂ ခႏစ လယယာေျမဥပေဒသည ေျမယာ ပငဆင

မႈပစစာရြကမားက အေျခတည၍ ေျမဝယေရာငးမႈမား ျပလပႏငေသာ

ေစးကြကစနစတစခက ဖနတးေပးထားသည။ သ႔ေသာ ျမနမာႏငငရ

လအမားစတြင ေျမပငဆငမႈ မတတမးမား မရပါ။ ၎တ႔၏ ကယပင

ေျမမားတြင ဆယစႏစေပါငးမားစြာ ေနထင အသးျပခၾကေသာ

ေျမရင မားသညပင ပငဆငမႈ အေထာကအထား မရၾကေပ။ ယခင

ၿဗတသ စနစေဟာငးမ ဆငးသကလာေသာ လကရျမနမာႏငင

၏ေျမယာမတပ တငျခငး စနစသည စနစကျခငး မရသညအျပင

ေျမယာပငဆငမႈမား အား ေသခာစြာ မတတမးတငထနးသမး

ထားႏငျခငးလညး မရေပ။ လယယာေျမ ဥပေဒသည စကပးေရးႏင

ဆညေျမာငး ဝနႀကးဌာန အား ေျမသမးမႈမားက စမခန႔ခြရနအတြက

တရား႐းမား၏ လပပငခြင အထကတြင မထနးခပႏငေသာ အာဏာ

မား ေပးထားလကရသည။ ၂၀၁၂ ခႏစ ေျမလြတ ေျမလပ ႏငေၿမ႐ငး

စမခန႔ခြမႈ ဥပေဒအရအစးရ သည လထ၏ ေျမယာမားက ရငးႏးျမႇပႏ

သမားထသ႔ လႊေျပာငးပင ခြငရသည။ ၂၀၀၈ ခႏစ ဖြ႕စညးပအေျခခ

ဥပေဒအပါအဝင ဤဥပေဒ မားသည ေျမသမးခ ျပညသမားအတြက

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

10

ျပနလည ျဖညဆညးေပးရန အခြငအလမးမား ဖြငေပးထားေသာ

လညး အဂတ လကစားမႈမားႏင ဥပေဒအား ထေရာကစြာ ေလးစား

လကနာမႈ အားနညးျခငးမားက ဤ အခြငအလမးမားအား အေကာင

အထညေဖာမႈက တားဆး ပတပင ထားလကရသည။17

လကရတြင မၾကမးအေနႏငသာ ရေနေသးေသာ အမးသား

ေျမအသး ခမႈ မဝါဒသည ေျမယာအသးျပမႈ၊ ပငဆငမႈ ႏင လႊေျပာငး

ေပး မႈမားႏင ဆငသည ကစၥရပမားက ေျဖရငးရနအတြက အမန

တကယလအပေန ေသာ စနစတစခအား ဖနတးေပးရန အလား

အလာရေသာလညး တစ ဖကတြငမ ထမဝါဒသည ရငးႏးျမႇပႏ

မႈမားႏင စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးတးတက မႈမားအတြက လယပငရငမားႏင

အျခားေျမပငရငမားအား ၎တ႔၏ ေျမယာမားက ဆး႐ႈးေစႏငသည

အခကမားပါေသာ ေျမယာဥပေဒ တစရပက ေရးဆြေစရန အတြက

လညး အလားအလာရႏငသည။ အမးသား ေျမအသးခမႈ မဝါဒေရး

ဆြသည ျဖစစဥတြင လမႈအဖြ႔ အစညးမားႏင လေလာကေသာ

ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးမႈမား မရျခငးအတြက ေဝဖနမႈမား ခရၿပး အကယ၍

ထကသ႔လေလာကေသာေဆြးေႏြးညႇႏႈငး မႈမား ျပလပခပါက တရား

ဥပေဒမ ေျမသမးမႈမားအား ျဖစေပၚေစသည ဟာကြကမားက

ျဖညစြကေပးႏငမညျဖစသည။ ဤကသ႔ မၾကမးေရး ဆြေနသည

အခနတြငလညး ေျမသမးမႈမားမာ ပမာဏေလာနညးျခငး မရပ

ဆကလက ျဖစပြားလကရသည။18

အစးရ၏ ၿခမးေျခာက ဖအားေပးမႈမားျဖင ျဖစေပၚေနေသာ

ေျမသမးမႈမား

၂၀၁၁ ခႏစတြင ေျပာငးလမႈမားျဖစေပၚခေသာလညး စစတပ၏

ဆယစႏစေပါငးမားစြာ ဖႏပအပခပမႈမားေၾကာင ေၾကာကရြ႕စတမား

ယေန႔တင လႊမးမးလက ရဆျဖစၿပး ေျမသမးမႈမားအား ဆကလက

ျဖစေပၚေစသည။ ျမနမာႏငငရ ျပညသအမားစမာ ၎တ႔၏ စတဆႏၵ

အရမဟတပအစးရ၏ လပေဆာငမႈမားက ေၾကာကရြ႕ေနမႈေၾကာင

သာ လကခၾကျခငးျဖစသည။ ျမနမာအစးရ၏ ျပ ျပငေျပာငးလမႈ

ပရပသည ႏငငတကာအေရ႕တြင အလြနေကာငးမြနေသာလညး

ႏငငထတြင ေနထငလကရေသာ လအမားစမာမ ေျပာငးလမႈ

အနညးငယသာ ရသကသ႔ ခစားၾကရသည။ ဥပေဒမေျမသမးမႈမား

တးျမႇငလာသညႏငအည အဓမၼ ေရႊ႕ေျပာငးေစမႈမား တးျမႇငလာမႈ

ေၾကာင ေၿမသမးမႈမားႏင ပတသက၍ ဆႏၵၿပၿခငးမားၿဖစေပၚၿပး

လတစဥးခငးစႏင အဖြ႔လက စေပါငး ဆႏၵျပမႈမားအား အၾကမးဖက

ၿဖခြျခငးမား အပါအဝင အစးရ၏ လကေအာကတြင ျဖစေပၚေသာ

ၿခမးေျခာက ဖအားေပးမႈအေရအတြကသညလညး ပမ မားျပား

လာခသည။19 လကပေတာငး ေၾကးနသတတြငးတြင ျဖစပြားခေသာ

သဃာမားအား နပါတတတမား အသးျပ၍ ႐ကႏကျခငးႏင ဆႏၵျပ

ျပညသမားအား ပစခတျခငးမားကသ႔ေသာ ရမား၏ အၾကမးဖကမႈ

မားသည အစးရအေပၚ ျပညသလထ၏ ယၾကညမႈက ပမ ပကၿပား

ေစသည။ တနသၤာရ တငးေဒသႀကးတြင ေျမသမးမႈအေပၚ ဆႏၵျပၿပး

ေနာက ထားဝယအမးသမး သမဂၢ20၏ တငျပခကအရ အကယ၍

ဆႏၵျပမႈ ဆကလကျဖစေပၚေနပါက ၎အေနႏင လတစဥးအား

ငါးရမးကာ ထအဖြ႔၏ ေခါငးေဆာငအား လငပငးဆငရာ ေစာကားမႈ

ျပေစမညျဖစေၾကာငး စးပြားေရးလပငနးရငမ ၿခမးေျခာကခသည။21

ျမနမာ တပမေတာႏင တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႔မား အပါ

အဝင လကနကကငတပဖြ႔မားသည ရြာသားမား ေျမေပၚမ ထြကခြါ

ေစရနအတြက ၿခမးေျခာကမႈမား သးေလရၿပး အခ႕ေသာကစၥရပမား

တြင ရြာသားမားမ ထသတ႔၏ သတေပးမႈအေပၚ လစလ ႐ႈၿပး ၎

တ႔ပငေျမမားက ကာကြယေသာအခါ အသကဆး႐ႈးမႈမားပါ ၾကေတြ႔

ရေၾကာငး၂၀၁၅ခႏစတြင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ တငျပခ

သည။22 အစးရသ႔မဟတ ကမၸဏမားအား ေျမသမးမႈအတြက

တရားစြဆခသမားသည တစပါးသ၏ ေျမေပၚ က းေကာ

ဝငေရာကမႈသ႔မဟတ ဥပေဒခးေဖာကမႈအတြက တရားစြဆခရျခငး

အၿမ ႀကေတြ႔ၾကရသည။ ထးျခားေသာ ျဖစစဥတစခတြင မမ

ေျမသမးယမႈအတြကကာကြယရန မမကယက မး႐ႈ႕ ဆႏၵျပခသ

ျပညသတစဥး၏ မသားစဝငမားအား ျမနမာအစးရမေန၍

က းေကာမႈႏင ဒဏေငြ ေကာကခခသည။23 အျခားေသာ

ျဖစရပတစခတြငမႈ လယသမား သမဂၢေခါငးေဆာင တစျဖစလ

ေျမယာအေရး လႈပရားသတစဥးသည က းေကာ၀င ေရာကမႈႏင

ဖမးဆးခခရသည။24 ႏငငေရး အကဥးသားမား ကည

ေစာငေရာကေရးအသငးႏင ျမနမာအေရး ပးေပါငးေဆာငရြကသမားမ

ပးေပါငး ထတျပနခေသာ ၂၀၁၅ ခႏစ အစရငခစာတြင ေျမယာအေရး

တကၾကြလႈပရားသမားႏငလယသမားမားအဆကမျပတေတြ႔ၾကခစား

ရေလရေသာ အၾကမးဖကမႈႏင ညႇငးပမးႏပစကမႈမားက ေဖာျပထား

သည။ ေျမယာအေရး တကၾကြလႈပရားသမား၏ အဖမးခရမႈသည ပမ

မားျပားလာသညဟ ႏငငေရး အကဥးသားမား ကညေစာငေရာက

ေရးအသငးမ တငျပထားသည။ ရရထားေသာအခကအလကမားအရ

ျမနမာႏငငတြင လကရ အကဥးေထာငတြင ရေနေသာ ႏငငေရး

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

11

အကဥးသား ၁၁၅ ေယာကတြင ၅၈ ေယာကမာ ေျမသမးမႈအေရး

ေဆာငရြကမႈေၾကာင အဖမးခရျခငးျဖစၿပး ေျမယာအေရး လႈပရားသ

၈၆ေယာကႏင လယသမား ၉၆၁ ေယာကမာ တရားစြခထားရၿပး

အမႈစစေဆးခေနရသည။25ရြာသားမားအား ဖမးဆးရနအတြက

တငထားေသာ စြခကမားမာ ႏငငေရး အကဥးသားမားအား စြဆ

ခေသာ စြခကမားျဖစသည။ က းေကာမားအတြက စြဆေသာ ပဒမ

၄၄၇၊ ႏငငေတာ ပနကနမႈ အတြက စြဆေသာ ပဒမ ၅၀၅၊ သဘာဝ

ပတဝနးကငက ဖကစးေသာ ပဒမ ၄၂၇ ႏင ၿငမးခမးစြာ စတနး

လညလညျခငးႏင ၿငမးခမးစြာ ဆႏၵျပျခငးတ႔အတြက ပဒမ ၁၈

စသညတ႔က အသးျပ၍ သမးထားေသာ ေျမမားေပၚတြင ဆကလက

ထြနယက အသးျပေနေသာ လယသမားမား သ႔မဟတ

ထြနတးတကပြဝငေသာ လယသမားမားအား26 တရားစြဆမႈ ျပလပ

ေလရသည။ ဥးေဆာငဥးရြကျပေနေသာ တကၾကြလႈပရားသ မားစြာ

တ႔အား ဖကစးရနအတြက ပစမတထားမႈမားေၾကာင မားစြာေသာ

တကၾကြလႈပရားသမားမာ ႀကမဖနမားစြာ ဖမးဆးခခရသည။ ဥပမာ

အားျဖင ေျမယာအေရး တကၾကြ လႈပရားသ ဥးေအာငစးသည ၎၏

ဆႏၵျပမႈအတြက စြခကမားစြာေအာကတြင ေျခာကႏစတင အကဥးခ

ခရသည။ ေျမယာအေရး တကၾကြလႈပရားသ ကခင အမးသမး

ေဒၚေဘာကဂာသည ၂၀၁၃ ခႏစႏင ၂၀၁၄ ခႏစတြင အေႏာငယက

ေပးျခငး ခရၿပး သမ၏ အစးရအား ပြငလငးစြာ ျပစတင ေထာကၿပ

ေျပာဆျခငးမားႏင ေျမယာအေရး တကၾကြလႈပရားမႈမားေၾကာင

မားယြငးေသာ စြခကမားစြာႏင တရားစြခခရသည။ အျခား ျဖစရပ

တစခမာ ၂၀၁၄ခႏစ လကပေတာငးေၾကးနစမကနးအတြက

ဆန႔ကင ရာတြင ရမား၏ ပစခတမႈေၾကာင အသကေသဆးခေသာ

ေဒၚခငဝငး အတြက ဆႏၵျပခမႈေၾကာင ေဒၚေနာအနးလသညလညး

အငးစန ေထာငတြင ေလးလ အကဥးခ ခေနရသည။ ဤကသ႔

အေႏာင အယကေပးမႈႏင အကဥးခ ေထာငသြငးမႈမားသည

အထးသျဖင ေျမသမးမႈ ျဖစပြားလကရေသာ ေကးလကရ

တငးရငးသား ေဒသ မားတြင အျဖစမားေလရသည။27ဤကသ႔

ေၾကာကရြ႕မႈမားႏင ၿခမး ေျခာကဖအားေပးမႈမားသည ေျမသမးမႈမား

အတားအဆးမရ ဆက လကျဖစေပၚေနေစရန အခြငေပးေနသကသ႔

ျဖစသညအျပင မတရား မႈမား ခစားလာရေသာအခါ ထအရာအတြက

ထတေဖာေျပာဆရန အခြငက ပတပငထားသကသ႔ျဖစသည။

အစးရသည လသားမား၏ အခြငအေရးမားက ေလးစားရနဟသည

၎တ႔ ေပးအပထားေသာ ဂတမား အပါအဝင တရားဥပေဒ စးမးမႈက

ရရလာရနအတြက ႀကးပမးမႈမာ အလြနနညးေနေသးသည။

ထ႔ေၾကာင အစးရအေနႏင ေျပာငးလမႈက အမနတကယ

စတပါဝငစားမႈရေၾကာငး ျပသရနႏင လထအေနႏင အစးရအေပၚ

ယၾကညမႈ တးပြားလာေစရနအတြက အလြနပငလအပ

ေနေသးသည။28 ဤကသ႔လပေဆာငမႈမား မရသညအတြက

ျမနမာႏငငအတြငး ေနထငသမားမာ အစးရအား ဆကလက

ေၾကာကရြ႕ေနၾကၿပး ေျမသမးမႈက ဆန႔ကငရနအတြက တြန႔ဆတ

ေနၾကသည။ ထေၾကာင အမားစမာ ေျမသမးမႈက ဆန႔ကင

တြနးလနရန ၾကးပမးမႈမရေတာပ မမပငေျမကစြန႔ကာ ၎တ႔၏

ေနအမ၊ သးႏမားႏင ေနရာ ေရႊ႕ေျပာငးရနအတြက အေထာကအပ

အနညးငယအျဖစ ေပးအပေသာအငမတနနညးပါးသည ေလာေၾကး

ေငြကသာ လကခခၾကသည။29 ဥပမာအားျဖင သလဝါ အထး

စကမႈဇ ေၾကာင အဓမၼ ေရႊ႕ေျပာငးခခရေသာ အမေထာငစမားအား

ေကာကခခ သည စစတမးတြင လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမား

အဖြ႔ မ ေတြ႔ရ ခကအရ အမေထာငစ ၉၃ ရာခငႏႈနးမ ေရႊ႕ေျပာငးရန

သေဘာတခ ျခငးမာ ၎တ႔အေနႏင ျငငးဆနခပါက အစးရမ တစစ

တစခ ျပလပ မညက ေၾကာကလန႔ စးရြ႕ေသာေၾကာငျဖစသည။30

သလဝါမ ေရႊ႕ေျပာငး ေနရသမားက လ႔အခြငအေရးဆငရာ

ဆရာ၀နမားအဖြ႔အား ေျပာျပခသညမာ ၎တ႔အေနႏင အျခား

ေရႊ႕ေျပာငးမႈမားႏငပါတသက ၍ သတငးစာမားတြငဖတ႐ႈဖးေသာ

ေၾကာင အစးရအေနႏင၎တ႔အား ထေျမေပၚမ လြယလငတက

ေမာငးထတႏငမညဟယၾကညကာအရာ အားလးက ဆး႐ႈးခမညအ

စား ႏငငေတာမေပးအပသည လ ေလာကမႈ မရေသာ ေလာေၾကး

ေငြအနညးငယက လကခ၍ ေရႊ႕ေျပာငးျခငးက ပမေကာငးမည

ဟခစားရေသာေၾကာငေရႊ႕ေျပာငးချခငးျဖစသည။31

ေျမသမး၍ ေရႊ႕ေၿပာငးေနထငေစၿခငးႏင ပတသက၍

ႏငငတကာ လမးၫႊနခကမား

အျပညျပညဆငရာ လ႔အခြငအေရး ေၾကၿငာစာတမး၊ စးပြားေရး၊

လမႈေရးႏင ယဥေကးမႈ အခြငအေရးမား ဆငရာ အျပညျပည ဆငရာ

သေဘာတ စာခပ၊ ကေလးအခြငအေရးဆငရာ အျပညျပညဆငရာ

သေဘာတစာခပ၊ အမးသမးအခြငအေရးဆငရာ အျပညျပညဆငရာ

သေဘာတစာခပ၊ ႏငငတကာ လမးေရး ခြျခားဆကဆမႈအား

ပယရား ျခငးဆငရာ အျပညျပညဆငရာ သေဘာတစာခပ

ကသ႔ေသာ ႏငငတကာ ဥပေဒ လမးၫြနခက အေၿခခ စညးမဥး

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

12

အမားစတြင အဓမၼေျမသမးမႈ ေနရပေရြ႔ေၿပာငးေစမႈမားအား

ေရာငကဥရနႏငကာကြယမႈေပးရန ႏငငေတာမ ဝတရားမား

ရေၾကာငး ပါဝငသည။32 ျမနမာႏငငေတာအစးရသည ကေလး

အခြငအေရးဆငရာ အျပညျပညဆငရာ သေဘာတစာခပႏင

အမးသမးအခြငအေရးဆငရာ အျပညျပညဆငရာ သေဘာတ

စာခပတ႔အား အသအမတျပလကနာရန လကမတထးၿပး

ျဖစေသာေၾကာင အစးရတြင လကနာရနအတြက ဝတရား ရသည။

ေျမသမးမႈ၊ ေရႊ႕ေျပာငး ေနထငေစမႈ ႏင ပတသက၍ ႏငငတကာမ

အသအမတျပထားေသာ တရားဝင မေဘာငႏစခမာ ျပညတြငး

ေရႊ႕ေျပာငးေနထငသမားအတြက အေျခခလမးၫႊနခက စညးမဥး

စညးကမးမား ႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈလပငနးမား ေၾကာင ေနရပမ

ေရႊ႕ေျပာငးေနထငေစသမားအတြက အေျခခလပထးလပနညး

မားႏင လမးၫႊနခကမာတ႔ျဖစသည။33 ဤမေဘာငမားအရ ႏငင

တကာလ႔အခြငအေရး ဥပေဒမားအား လကနာၿပး ျဖစသငျဖစထက

ေသာ အေျခအေနတြင ျပညစလေလာကေသာ ေလာေၾကးနစနာ

ေၾကးေငြေပးေခကာ ထလမးၫႊနခကမားအား လကနာပါက

“ႁခြငးခကအေျခအေနမား” တြင ေရႊ႕ေျပာငး ေနထငေစမႈမား ျဖစေစ

ႏငသည။ ဤလမးၫႊနခကမားႏင မေဘာငမားသည တစစတစဥးမ

၎တ႔၏ ေနအမမား၊ ပငဆငမႈမားအတြက ပငဆငမႈ ပစ အေထာက

အထား ရသညျဖစေစ မရသညျဖစေစ အကးဝငသည။ ေရႊ႕ေျပာငး

ေနထငျခငး မျပမ ထခကခစားရမညသမား အေနႏင သငေလာ

သည ႀကတင အသေပးစာမား ရရရန၊ ျပညသမားမ ျပနလန

သးသပရန အတြက ေၾကာငးကးေလာညသည အခန

အတငးအတာတစခရရရန၊ ေျပာငးေရႊ႕ေနထငမႈက ျငငးဆနမည

အခြငအေရးရရရနႏင ေျပာငးေရႊ႕ ေနထငရမညအစား အျခား

အခြငအလမးမားကလညး သရႏငေစရန ႏငငေတာမ

ေဆာငရြကေပးရမည။ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငေစမႈအတြက အျခား

ျဖစႏငေခရေသာ ကြၿပားနညးလမး အားလးက ေဖာျပေပးရန၊

ေျမသမးမႈမာ မျဖစမေန လအပ၍သာ ေရႊ႕ေျပာငးေနထင ေစျခငး

ျဖစေၾကာငးႏင ဤကသ႔ ေနရပမ ဖယရားျခငးမား ျပလပမႈ ေၾကာင

တစစတစဥးမ လ႕အခြငအေရး ခ းေဖာကမႈ မခရေစရန အတြက

ေသခာစြာေဆာငရြကေပးမညျဖစေၾကာငး ႏငငေတာအေန ႏင

ေဖာျပေပးရမညျဖစသည။ ေနရပမ ဖယရားျခငး ျပလပေနခန တြင

အစးရ အာဏာပငမား ပါဝငရမညျဖစၿပး ေစာငၾကညေလလာသမား

ကလညး ခြငျပထားရမညျဖစသည။ အငအား အသးျပခပါက လအပ

သေလာကသာ အခးအစား မစြာ အသးျပရမညျဖစၿပး မညသ တစဥး

တစေယာကမ၎တ႔၏

ပငဆငရာေနရာမအၾကမးဖက၍အဓမၼဆနစြာ ဖယရငးခရျခငးမား

မရေစရန ႀကတင ကာကြယမႈမား ျပလပထားရ မညျဖစသည။

ေျမသမးမႈ ျပလပၿပးပါက အစးရႏင အျခား တာဝနရ ေသာ

အဖြ႔အစညးမား အေနႏင သငေလာေသာ ေလာေၾကးမားအား

အခနမ ေပးေခရမညျဖစၿပး လအပေသာ ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈ

ရရႏငသည ႏငငတကာမ အသအမတျပထားသည စခနစႏႈနးႏင

ညေသာ ေနရာထငခငးမားက စမေပးရမညျဖစသည။

အေျခခ လမးၫႊနခက စညးမဥးမား၊ အေျခခ လပထးလပနညးမား

ႏင လမးၫႊနခကမားအရ ျမနမာႏငငေတာ အစးရ အေနႏင

ေအာကပါ အခကမားက တာဝနယရမညျဖစသည။

• ေနရပမဖယရားျခငး မျပမ ျပညစေသာျပနလညေနရာ ခထားမႈ

အစအစဥအား ၾကတင ေၾကၿငာာခက ထတျပနထားရမည။

• ေနရပမဖယရားခရမညသမားအား ဥပေဒေၾကာငးဆငရာ၊

အတတ ပညာပငးဆငရာႏင အျခား လအပေသာ အၾကဥာဏ

မား ပပးေပးရမညျဖစသည။

• ေနရပမ ဖယရားခရမညသမားအား ျငငးဆနရနအတြက အခြင

အေရး ေပးရမည။

● ဤကသ႔ ေနရပမ ဖယရားျခငးသည မၿဖစမေနလပေဆာငရနလ

အပေနၿပး ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရး စခနစႏႈနးမားႏင အည

အေထြေထြဖလမႈအတြကကာကြယေပးထားသညကေဖာျပရမည

။

● လတစဥးတစေယာကဆတငး အမမယာမ မျဖစေစရနႏင

လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား ခစားရျခငး မရေစရန အတြက

အာမခခက ေပးထားရမည။

● ျပနလညေနရာခထားေရးအတြက အေထာကအပမရရႏငသည

အေျခအေနသ႔ ေရာကရပါကထသ၏ စးပြားေရးဆငရာပကစး

ဆး႐ႈးမႈအေျခအေနအား သရရနႏင ျပနလည ျဖညတငးေပးရန

အတြက ေသခာစြာ လပေဆာငေပးရမညျဖစသည။

ေသခာ စတခရေသာ စႏႈနးမားအား လကနာမႈ ရပါက ျပညသမား

အေနႏင ႏငငတကာ ဥပေဒမား၊ ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရး စခန

စႏႈနးမားႏငအည ေရႊ႕ေျပာငးေနထငႏငရသည။ ႏငငေတာအေနႏင

တစစတစဥး ပငဆငေသာအရာကအမားျပညသ အကးငာ ႏငင

ေတာ ၏ အျမငဆး အခြငအာဏာက အသးျပ၍ ျပညသမားက

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

13

၎တ႔ပင အမယာသ႔မဟတ ေျမေပၚမ ႏငထတႏငသည

အာဏာရသည။ သ႔ေသာ ဤအာဏာက ႏငငေတာ၏ အျခား

စညးမဥးဥပေဒမားမ ထနးခပထားသည။ အျပညျပညဆငရာ

ႏငငသားႏင ႏငငေရး အခြင အေရးသေဘာတညခက၏ ပဒမ

၁၇တြင အျခား အကာအကြယေပးမႈ မား အပါအဝင တစစတစဥး၏

အမက တရားမဝင အဓမၼ ဝငေရာက စးနငးျခငးအား တားျမစထား

ျခငးေၾကာင တစဥးတစေယာကဆတငး အား ေနရပမ အဓမၼ

ဖယရားခရျခငးမ ကာကြယမႈ ေပးထားပါသည။ ေနရပမ အဓမၼ

ဖယရားျခငး ဆသညမာ လမားအား ၎တ႔၏ ေနအမ သ႔မဟတ

ေျမယာမားေပၚမ အငအား၊ အကပကငမႈ သ႔မဟတ ၿခမး

ေျခာကမႈမား အသးျပ၍ ၎တ႔ စတဆႏၵမပါပ ဖယရားေစျခငးျဖစ

သည။ ထကသ႔လပေဆာငမႈမားတြင ႏငငေတာမ

တက႐ကသ႔မဟတ သြယဝႈက၍ ပါဝငပတသကေနမႈရသည။

ထကသ႔ဖယရားမႈမား သ႔မဟတ ေနရာေရႊ႕ေျပာငးေစမႈမားအား

လ႔အခြငအေရး စႏႈနးမားႏင ညၫြတေစရန ထသမားအေနႏင

အနညးဆး ေအာကပါအခကအ လကမားက လကနာ

ကငသးရမညျဖစသည။34

• ေရႊ႕ေျပာငးေနထငေစမႈမားအား ေရာငရားရမညျဖစၿပး မေရာင

ႏငသည အေျခအေနျဖစခပါက နညးႏငသမ အနညးဆး

ျဖစလာေရး အစြမးကန လပေဆာငရန လအပသည။

• ေရႊ႕ေျပာငးခသမားအေနႏင ေရႊ႕ေျပာငးေနထငျခငး မျပလပမ

လကရအေျခအေနထက ဆးရြားမႈမရေစရနႏင ေျမသမးခ

ျပညသ မားအေနႏင မတသည ေလာေၾကးက လကခ

ရရႏငရနအတြက

ျပနလညေနရာခထားေပးမႈမားတြငလေလာကသညအရငးအျမစ

မားစမေပးထားရမညျဖစသည။ထ႔ျပငဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးစဥမလည

း ေရရညတညတခငၿမမည အကးျမတက ခစားခြငရသငသည။

• ေရႊ႕ေျပာငးခရမညသမားသည ျပနလညေနရာခထားေရးအတြက

အစအစဥေရးဆြရာတြငလညးေကာငး၊ စမခန႔ခြရာတြငလညး

ေကာငး အျပညအဝ ပါဝငသငသည။

• ေရႊ႕ေျပာငးေနထငသမား၏အဓကဝငေငြအခြငအလမးတစရပျဖစ

သည ၎တ႔ပငဆငသည ေျမယာမားက ဆး႐ႈးခသမားအတြက

မရမျဖစလအပခကျဖစေသာ လမႈစးပြားေရး ျပနလည ထေထာင

ေရး၊ စားနပရကၡာ ဖလေ အပါအဝင ေရႊ႕ေျပာငးေနထင ေရး

အတြက ကနကစရတအားလးကေရႊ႕ေျပာငးေနထငမႈအား

ျဖစေပၚေစခ ေသာဖြ႕ၿဖးတးတကေရး စမကနးမ အကးအျမတရ

သမား မ အျပညအဝ ေပးေခရမညျဖစသည။

• ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသမားအေနႏင (ဥပမာ ေရႊ႕ေျပာငးေနထင

ျခငးမာ တစခတညးေသာ ေရြးခယစရာ မျဖစသငသည)

အေျခအေန သ႔မဟတ လပငနးစဥက ျငငးဆႏငမည ဥပေဒအရ

ကငးပေပးေသာ ပြငလငးသည ေဆြးေႏြးပြတစရပ ရသငသည။

ျမနမာႏငငရ ေရကာတာမားသည ပဋပကၡမားႏင

လ႔အခြငအေရး ခ းေဖာကမႈမားက ျဖစေပၚေစေသာ

အေၾကာငးရငးမားျဖစၿခငး

ေရအားလပစစ စမကနးမားသည ျမနမာႏငငတြင အဓမၼ ေရႊ႕ေျပာငးမႈ

က ျဖစေပၚေစေသာ အဓက အေၾကာငးရငးျဖစသည။ ေရကာတာ

တစခစ၏ ႀကးမားေသာ ေရေလာငကနသည ေထာငေပါငးမားစြာ

ေသာ လမားအား ေရႊ႕ေျပာငးမႈ ျဖစေပၚေစသည။ ျမနမာႏငငရ

ေတာင တနးေဒသမားသည ေရအားလပစစအတြက သငေလာၿပး

တ႐တႏင ထငး ကမၸဏမားမာ ၎တ႔ လအပေသာစြမးအငမား

အတြကထေနရာ မားတြင ေရကာတာ ေဆာကလပရန ေငြမား

ရငးႏးထားလကရသည။ ျမနမာႏငင၏ စးပြားေရးအေျခအေန ပမ

တးတကလာသညႏငအမ စက႐အလပ႐မားႏင တစဥးခငးစ

အတြက စြမးအင လအပမႈမာလညး တးပြားလာခၿပးအစးရအေနႏင

ေရကာတာမားဆကလကေဆာကလပရနအစအစဥမား ေရးဆြ

ထားသည။ ဗမာ ျမစေခာငးမား ကြနယက Burma Rivers Network

(BRN) မ ေရကာတာ ၄၃ ခ ထပမေဆာက လပရန

လာထားလကရၿပး ထေရကာတာမားေၾကာင ၁သနးထကပ ေသာ

လမား ေရႊ႕ေျပာငးရရန ရေၾကာငး တငျပထားသည။35

ျမနမာႏငငရေရကာတာမားသညေတာငတနးေဒသမားတြငေဆာက

လပေလရၿပး ထေဒသမားမာ တငးရငးသား လမးစငယမား ေနထင

ရာေဒသမားျဖစၿပး ျမနမာအစးရႏင အစးရအား ဆန႔ကငသည အဖြ႔

မားအၾကား တငးမာမႈမား သ႔မဟတ ပဋပကၡမားတက႐က ျဖစေလ

ရေသာ ေနရာမားျဖစသည။ ေရကာတာ ေဆာကလပမႈမားတြင

တပမေတာ အငအား အလးအရငးႏင ပါဝငေလရၿပး အထးသျဖင

ႏငငတကာ၏ ေနရပမ ဖယရားျခငးအတြက လမးၫႊနခကမားအား

လကနာမႈ မရသညအျပင ၿငမးခမးေရးအတြက စာခပမားမာလညး

ေရးထးျခငး မရေသးေသာ အေျခအေနတြင ထကသ႔ တပမေတာမ

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

14

ပါဝငေနျခငးသည အၾကမးဖကမႈ ျဖစပြားႏငသည ေနရာမားတြင

ပဋပကၡက အစပးႏငေျခ ရသည။ ဥပမာအားျဖင ကခငလြတေျမာက

ေရးအဖြ႔မ ထနးခပထားေသာ နယေျမသည ကခငျပညနယရ တပင

ေရကာတ ေရေလာငကနေၾကာင ထနယေျမပငနက ကြသြားရသည

အျပင ျမနမာစစတပမား ထေနရာတြင တးပြားလာသညအတြက

၂၀၁၁ ခႏစတြင ကခငျပညနယ၌ ျပညတြငးစစက ျဖစေစခသည။36

ရမးျပညနယတြငလညး ေရကာတာမားအနးတစဝကတြင ျဖစေပၚ

ခေသာ တကပြမားေၾကာင လေပါငး ေထာငေပါငးမားစြာ ေရႊ႕ေျပာငး

ေနထငခရသညဟဗမာ ျမစေခာငးမား ကြနယကကခန႔မနးခသည။37

ထနညးတစြာ ကရငျပညနယတြငလညး ဟတႀကးေရကာတာ အနး

တဝႈကတြင စစတပအငအား ပမ တးပြားလာမႈေၾကာင လ႔အခြငအေရး

ခးေဖာကမႈမားပမ မားျပားလာသညဟ ကရငျမစေခာငးမားေစာင

ၾကညေရးအဖြ႔မ အစရငခ တငျပခသည။38

ေပါငးေလာငး ေရကာတာ

အထက ေပါငးေလာငးေရကာတာသည ရမးျပညနယရ ေပါငးေလာငး

ျမစေပၚ ျမနမာႏငင၏ ၿမ႕ေတာျဖစေသာ ေနျပညေတာႏင လြငေကာ

ၿမ႕ႏစၿမ႕၏ အလယတြင တညရၿပးထေရကာတာသည ေဒသခမား

အား ဆးကးျဖစေပၚေစခေသာ ဖြ႕ၿဖးေရး စမကနးမားထမဥပမာတစခ

သာျဖစသည။ ထေရကာတာကေငြေၾကးမတညၿပးတညေဆာကၾက

သ မားမာ တ႐တ၊ ဆြစႏင ၿဗတနတ႔ျဖစကာ39 ထေရကာတာမ

ေနျပညေတာသ႔ လပစစဓါတအား ထတလႊတေပးလကရသည။

ျမနမာအစးရ မ ထေရကာတာအား ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈ တည

ေဆာကမႈမားၿဖင အေကာငအထညေဖာလပေဆာင ချခငးျဖစသည။

လပစစစြမးအငဝန ႀကးဌာနမ ထလပငနးက ဥးစးဥးေဆာငျပခၿပး

ၿမ႕နယအပခပေရးမႉး႐း၊ စကပးေရးႏင ေမြးျမေရး ဝနႀကးဌာနႏင

သစေတာဝနႀကးဌာနမားမ ေဒသခမားအား ေရကာတာမ ေဝးရာသ႔

ေရာကရေစရနအတြက ေရႊ႕ေျပာငးေနထငေစမႈမားက စမခၾက ျခငး

ျဖစသည။

အစးရ၏ ေဆာကလပေရးဝနထမးမားမ ေရကာတာ ေဆာကလပျခငး

က ၂၀၀၆ ခႏစတြင စတငခၿပး ထအခနမစ၍လပငနး ၿပးဆးသည

၂၀၁၃ ခႏစထတင ေပါငးေလာငးျမစေၾကာငးတစေလာကရ ရြာေပါငး

၂၃ ရြာမ လေပါငး ၈၀၀၀ မာ ထေရကာတာ ေဆာကလပျခငးမ ရရ

လာေသာ ရလဒတစချဖစသည ေရသေလာငရာ ေနရာေၾကာင

ေရႊ႕ေျပာငး ေနထငခရသည။ ေရသေလာငရာေနရာသည ေျမေနရာ

၆၁ စတရနး ကလမတာရၿပး သစေတာမားသာမက လယယာေျမ

ဧက ၂၀၀၀ ကပါ ေရလႊမးသြားခသည။

အစးရမေန၍ ထေကးရြာ ၂၃ ရြာမ အမားစက ေရသေလာငရာ ေနရာ

၏ အလယတညတည အနးတြငရေသာ လမလတတားအနး

ကယဝနးေသာ ျပနလညေနရာခထားရာ ေနရာသ႔ ပ႕ေဆာငခၿပး

ထေနရာအား ကယဝနးသည အသငးအဝငးတစချဖစလာေစရန

ေကးရြာ တစခစတငးအား ေျမတစကြကစ ေပးအပခသည။ ဘနးႀကး

ေကာငးမား၊ ခရစယာန ဘရားရခးေကာငးမားႏင စာၾကညတက

အသစမား ေဆာကလပရန အတြက အစးရမ ေငြေၾကး အကနအက

ခေပးျခငး၊ ရြာသားမား ေနအမအသစမား ေဆာကလပရနအတြက

ေျမကြကမား ေပးအပျခငးႏင၎တ႔၏လပေဆာငမႈမားအားေထာကပ

ရနအတြကေငြေၾကးမား ပပးေပးခသည။

အစးရ၏ထကသ႔လပေဆာင မႈမားရေသာလညး ရြာသားမားမ ထ

လပငနးစဥ ႏင ပတသက၍ ၎ တ႔၏ စတမေကနပမႈမားအား

သတငးဌာနမားသ႔ ေျပာၾကားခသည။ ထကသ႔ေသာ စတမေကနပမႈ

မားမာ ၎တ႔၏ ဆး႐ႈးသြားေသာ ေျမယာမားအတြက အစားထး

ေျမယာ မား ျပနလည မရရျခငးႏင ၎တ႔ ေနာကပငးတြင ၾကေတြ႔ရ

ေသာ အသကရငရပတညမႈအတြက ဝငေငြအခြငအလမးရရရန

လအပသည ေငြေၾကးပငးဆငရာ အေထာကအပမားအလအေလာက

မရရမႈမား ပါဝငသည။ ေလာေၾကး ေငြေပးေခသည နညးလမးမားမာ

တသမတတညးမရသညအျပင ပြငလငးျမငသာမႈမရေၾကာငးႏင

ေရႊ႕ေျပာငးရန ျငငးဆနပါက တာဝန ရသမားမ ရြာသားမားအား ဖအား

ေပးၿခမးေျခာကမႈမား ျပလပ ေလရေၾကာငး ထခက ခစားရသည

ရြာသားမားမ တငျပခၾကသည။40

ျပနလညေနရာခထားသည ေနရာတြင လငျမနေသာ ၿမ႕ျပ လေနမႈ

တစရပ ျဖစေပၚလာေသာလညး အလပအကင အခြငအလမး မား

ပါဝငလာျခငး မရပါ။ ၿမ႕ေန ေနထငသမားကသ႔ ေဆာကလပေရး၊

ကနထတလပေရး၊ ဆကသြယေရး ႏင အျခား စက႐လပငနးမားတြင

ဝငေရာကလပကငရန အခြငအလမးမာ ေပါငးေလာငး ေကးလက

ေဒသႏင ေတာငတနးေဒသမားရ ျပညသမားအတြက ရားပါးလြနး

သည။ အကယ၍ ထကသ႔ အလပအကင အခြငအလမးမား ရေန

ေသာလညး ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသည လယသမားမားမာ ထလပငနး

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

15

မားအား ဝငေရာကလပကငရနအတြက တတကၽြ မးမႈရမည မဟတ

ပါ။ ထ႔ေၾကာင ထလယသမားမားအေနႏင အျခားသမား၏ လယေျမ

မားတြင ေန႔စားအျဖစ ဝငေရာကလပကငရန ႏင ၎တ႔အား ေပးအပ

ထားသည ျခေျမေလးတြင ဥယာဥျခ အေသးစား စကပးရန၊

ဆငေသး ေသးေလး ေဆာကရနႏင အျခား ဝငေငြ ရရႏငမည

နညးလမးမားက ရာေဖြရနသာ ရသည။ ထအလပမားမာ ခငမာ

ေသခာမႈနညးၿပး ဝငေငြ အနညးငယကသာ ရရေစႏငမညျဖစသည။

လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔သညရမးျပညနယေတာငပငး

ရ ေပါငးေလာငး ဆည ေရေလာငကနေၾကာင ေျပာငးေရႊ႕ေနထငခရ

ေသာ လေပါငး ၈၀၀၀ ၏ ကနးမာေရး ႏင အသကေမြးဝမးေကာငး

ဆငရာ လပငနးမားအေပၚ သကေရာကမႈက တငးတာသးသပရန

အတြက ဒ႔ေျမကြနရက (LIOH)၊ ကယနး မးဆကသစ လငယအဖြ႔

(KNGY)41 တ႔ႏင ပးေပါငးလပေဆာငခသည။

ဤသေတသနျပျခငး၏ ရညရြယခကမာ ေပါငးေလာငး

ေရကာတာေၾကာင ဆးကးမားစြာ ခစားေနရသမားအား ကညရန

ႀကးပမးေနသမားက သတငးအခက အလကေပးရနႏင

ျမနမာႏငငတဝမးတြင လပေဆာငလကရေသာ စးပြားေရး

ဖြ႕ၿဖးတကတကမႈအတြက စမကနးမားသည လတစဥးခငး စႏင

၎တ႔၏ အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမားအေပၚ ဆးကး

သကေရာကမႈမားသာ ျဖစေပၚေစသညေနရပေရႊ႕ေျပာငးေစမႈမားႏင

ပတသက၍ သကေသျပႏငေသာ စနစကသည သတငးအခက

အလက စေဆာငးၿခငးအား စတင တညေဆာကရန ျဖစသည။

လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔ႏင ၎တ႔၏ လပေဖာ

ေဆာငဖကမားသည ျမနမာအစးရ၏ မဝါဒမားအေပၚ သကေရာက

လြမးမးရနအတြကႏင အျခား ဖြ႕ၿဖးေရး လပကငမညသမားက ႏငင

အတြငး ရ ျပညသမား၏ အခြငအေရးမားအား ကာကြယေပးႏငရန

အတြက ဤသကေသမားက အသးျပသြားမညျဖစသည။

ဓာတပ- ေပါငးေလာငးေရကာတာ ေဆာကလပေရး လပငနးခြင (၂၀၁၅ အေစာပငး)

ေဆြးေႏြးမႈမားႏင ရလဒမား

လ႔အခြငအေရးဆငရာဆရာ၀နမားအဖြ႔ စစတမးေကာကသမားသည

အမေထာငစမားအားလးက အေမးအေျဖ ျပလပရနအတြက စစဥ

ထားေသာ အမေထာငစေပါငး ၈၀ ကခဥးးကပခၾကသည။ ေျဖၾကား

သမားမ ၂၉ ရာခငႏႈနးမာ အသက ၂၃ ႏစႏင ၈၂ ႏစၾကားရ အမး

သမးမား ျဖစၾကသည။ အမေထာငစ တစစတြင လဥးေရ သးဥးမ

ကးဥးအထ ရၿပး ခန႔မနးေျခအရ တစအမေထာငလင လဥးေရ ၅.၁

ဥးရသည။ အမေထာငစေပါငး ၈၀ တြင လဥးေရ ၃၅၈ ဥးရၿပး

အသက ၁ ႏစမ ၈၂ ၾကားရ အမးသမးဥးေရေပါငး ၅၁

ရာခငႏႈနးရသည။ ဤစ ျပထားေသာ သေတသနေဘာငထတြင

ေပါငးေလာငး ေဒသေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငး ေနထငသ ၈၀၀၀

ဥးအားလးအား ထညသြငးထား ေသာ ေၾကာင ရရ လာေသာ ရလဒမာ

ထလဥးေရ အားလးအတြက ျခင ႏငသည။

“ရြာထမာရတ ဘယသမ မေျပာငးခငၾကပါဘး။ ဒါေပမယ

ကၽြ နေတာတ႔အေနန႔ အစးရက ကၽြ နေတာတ႔အမေတြက

စကႀကးေတြန႔ လာၿပး ဖယဖကမာက ေၾကာကရပါတယ။”

- နပါတ ၂၆ အမေထာငစ အေမးအေျဖ

“ကၽြ နေတာတ႔ မေရႊ႕ေျပာငးခရင ေရႀကးတအခါ ဘယသမ

ကၽြ နေတာတ႔က ကညမာ မဟတဘးဆၿပး ၿခမးေျခာကတာ

ခခရပါတယ။”

- နပါတ ၃ အမေထာငစ အေမးအေျဖ

ႏငငတကာမ အသအမတျပထားေသာ လမးၫႊနခက

မားအား ဤေရႊ႕ေျပာငးေစမႈ ျဖစစဥတြင လကနာမႈ မရချခငး

အပစလက ေဆြးေႏြးပြတြင ေဒသခမား မ လ႔အခြငအေရးဆငရာ

ဆရာ၀နမားအဖြ႔ (PHR) အား ေျပာခသညမာ ဤေရကာတာ ေဆာက

လပျခငးအား ၎တ႔အေနႏင ပထမဆးသရခသညမာ၎တ႔ေက းရြာ

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

16

ပတပတလည၌ အစးရ၏ စစတမးေကာကသ မားမေန၍ အမတ

အသားမား လာေရာကခမတခသည အခနတြငျဖစသည။ ၎တ႔၏

ေျပာၾကားခကအရ အစးရ၏ စစတမးေကာကယသမားမ ဤအလပ

မာ လမးေဖာကလပရနအတြကျဖစသညဟ အစဥးတြင ေျပာခေသာ

လညး ေနာကပငးတြင ေရေလာငကနအတြက ေရျမငတကမႈ အမတ

ကတငးတာရန ျဖစေၾကာငး ဝနခခၾကသည။ ေရကာတာေဆာကလပ

ေရး စတငခသညအခနတြင ဤေရကာတာ ေဆာကလပၿပးစးသြားပါ

က ရြာသားမားအေနႏင ေရႊ႕ေျပာငးခငးျခငး ခရႏငသညက ၎တ႔၏

ေဒသအတြငးတြင အခငးခငး ေဆြးေႏြးမႈမားမ ေသာလညးေကာငး၊

ရမးျပညနယမ အစးရတာဝနရသမား၊

ၿမ႕နယမအစးရတာဝနရသမား၊ လပစစဝနႀကးဌာန၊ စကပးေရး

ဝနႀကးဌာန၊ ေရအားလပစစ စမကနး အဖြ႔ တ႔ႏင ေဆြးေႏြးမႈမားမ

ေသာလညးေကာငး သရ ခရ သည။

၂၀၁၃ ခႏစ အေစာပငးတြငရြာသားမားမ တငျပခသညမာၿမ႕နယ

အပခပေရးမႉး႐းမ ဝနထမးမားမ ေျပာငးေရႊ႕ေနထငေရးအတြက

ေဆြးေႏြးရန အစညးအေဝးပြမား ကငးပခၾကသည။ ထအစညးအေဝး

ပြမားတြင ရြာသားမားအား ေရေလာငကန အလယေခါင၏ အနးနား

ဝနးကငရ ေနရာကယဝနးေသာ ရြာသစမားသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ေနထငရန

အတြက ေျပာခၾကသည။ ထအစညးအေဝးမားတြင ရြာသားမားအား

ေရႊ႕ေျပာငးသညအခါတြင ရြာသားမား တညေဆာကမည အမ (ဝါး၊

သစ သ႔မဟတ အတ) အေျခအေနေပၚ မတည၍ ေငြေၾကးအေထာက

အပ ရရမညျဖစေၾကာငးႏင ေနာကသးႏစအထ လပစစမး အခမ

ရရမညဟ လာေရာကရငးျပခေသာ အစးရဝနထမးမားႏင

အတ႐ငဖယ ေသနတမား ပစၥတမား ကငေဆာငထားေသာ

ရဝနထမး ေလးငါးဥး လကပါလာခသည။ ထ႔ျပင အစးရမ ဗဒၶဘာသာ

ဘနးႀကးေကာငးမား၊ ခရစယာန ဘရားေကာငးမား (ေရႀကးသည

ေနရာတြငအျခားဘာသာ ေရးဆငရာ အေဆာကအဥးမား မရခပါ)

ေျပာငးေရႊ႕ရနအတြကလညး အစးရမ ေငြေၾကးပပးေပးမညဟ

ထဝနထမးမားမ ရငးလငး ေျပာၾကား ခသည။

ဤကသ႔ေသာ ေဒသခမားႏင ညႇႏႈငး တငပငေဆြးေႏြးမႈမားတြင

အေျခခ လမးၫႊနခကစညးမဥးမား သ႔မဟတ အေျခခလပထး

လပနညးမားႏင လမးၫႊနခကမားအား လကနာျခငး မရပါ။ ဤစာ

တမးမားထတြင ေဖာျပထားသည ေဒသခမားအား ညႇႏႈငးတငပင

ေဆြးေႏြးမႈ၏ ရညမနးခကမားတြင ေရႊ႕ေျပာငးေနထငေစရျခငး၏

ရညရြယခက၊ မညသ႔မညပ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရမည အစအစဥမား

ႏင ေလာေၾကးေငြႏင ပတသက၍ မညကသ႔ ဆးျဖတၾကမည

စသညတ႔အား ရငးလငးေျပာၾကားေပးရမညျဖစသည။ အေျခခ

လမးၫႊနခကစညးမဥးမား ႏင အေျခခလပထးလပနညးမား

လမးၫႊနခကမား ႏစခစလးအရ ေဒသခမားအေနႏင ထေရႊ႕ေျပာငး

မႈက ျငငးဆနခြငရေၾကာငးႏင ဥပေဒေၾကာငးအရ သြားလပါက ဥပေဒ

အကအညေတာငးခႏငသညကလညး အစးရမ ေျပာငးေရႊ႕ေပးရမည

ေဒသခမားအား အသေပးရမညျဖစသည။ ထကသ႔ ညႇႏႈငးတငပင

ေဆြးေႏြးမႈ မား သည ရြာသားမားမ ထလပငနးစဥအား နားလည

သေဘာေပါကေၾကာငးက ေသခာေစရနႏင ၎တ႔အေနႏင ထအထ

တြင ပါဝငသည အခကမားအား စတေကနပမႈ မရပါကထေျပာငးေရႊ႕

ေနထငျခငးအားျငငးဆႏငသညစနစတစခရရမညျဖစသည။ ေျပာငး

ေရႊ႕ ေနထငရမည သမားအား အစးရမ အမနတကယ ၿခမးေျခာက၍

ျဖစေစ၊ ေျခာကလန႔ေျပာဆ၍ ျဖစေစ ေၾကာကရြ႕ေစရန

လပေဆာငၿပး ေျမသမးျခငးမားမာ ကလသမဂၢ၏ အေျခခ

လမးၫႊနခကစညးမဥး မား ႏင အေျခခလပထးလပနညးမား

လမးၫႊနခကမားတြင အေသးစတ ေဖာျပထားသည သငေလာ၍

ပြငလငးျမငသာမႈ ရေသာ ညႇႏႈငး တငပငေဆြးေႏြးမႈမားႏင ကကညမႈ

မရပါ။

လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔ (PHR) ၏ သေတသန

ျပလပထားခကမားအရ ေဒသခမားအေနႏင ေရႊ႕ေျပာငး ေနထင

ရနအတြက လပငနးစဥအား ရငးလငးစြာ အသေပးခရျခငး မရခပါ။

အမေျခ ၆၀ (၇၅ ရာခငႏႈနး)မ ေျပာၾကားခသညမာ အစးရမေရႊ႕ေျပာငး

ေနထငရန၊ ေလာေၾကးေငြ ေပးရနႏင ေျပာငးေရႊ႕သမား၏ ၾကေတြ႔

ရမည အႏရာယမားအား ေလာခရနနညးလမးမား အတြက အစ

အစဥက ေသခာစြာ ရငးျပျခငးမရပါ။ အစးရမ အျခားေျမမားအစား

မညသညအတြကေၾကာင ၎တ႔၏ ေျမယာမားအား ေရြးခယခ

သညက ရငးလငးစြာ ေျပာၾကားျခငးမရခေၾကာငးက အမေထာငစ ၅၂

စ (၆၅ ရာခငႏႈနး)မ လညးေကာငး၊ ၎တ႔အေနႏင ေရႊ႕ေျပာငး

ေနထငျခငးက တရား႐းတြင ဥပေဒေၾကာငးအရ ျငငးဆႏငေၾကာငးက

အစးရမ ေျပာၾကားျခငး မရေၾကာငးက အမေထာငစ ၇၂ စ(၉၀ ရာခင

ႏႈနး) မလညးေကာငး၊ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငျခငးက ျငငးဆရနအတြက

ဥပေဒေၾကာငးအရေသာလညးေကာငး နညးပညာအရေသာလညး

ေကာငး အကအည ယႏငသည အခြငအေရး ၎တ႔တြင ရေၾကာငး

က အစးရမ အသေပးျခငးမရခေၾကာငးက အမေထာငစ ၇၇ စ (၉၆

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

17

ရာခငႏႈနး) မ ေျပာၾကားခသည။ ထကသ႔ အမေထာငစမားအား စစ

တမးေကာကယရာတြင အမေထာငစ ၇၁ စ (၈၉ ရာခငႏႈနး) မ ၎တ႔

အေနႏင ေျမသမးမႈအား လကခႏငစြမးမရေၾကာငး ေျပာၾကားခၿပး

ထကစၥအား ဆႏၵျပရန အတြက သတငးဌာနမားအား ဆကသြယျခငး၊

အစးရအား တငစာေရးျခငးစသညတ႔က ထအမေထာငစ ၇၁ စမ

အမေထာငစ ၆ စ (၇.၅ ရာခငႏႈနး) ကသာ လပေဆာငမႈ မရချခငး

ျဖစသည။ သ႔ေသာ ၎တ႔၏ လပေဆာငမႈမားသည မညသည

အကးသကေရာကမႈမ မရေၾကာငးက လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ

၀န မားအဖြ႔အား ထအမေထာငစမားရ

ရြာသားမားမေျပာၾကားခသည။

“ကၽြ နေတာတ႔က သတ႔ လကခပထက ေရလပါပ။ သတ႔လ

အာဏာရသေတြက သတ႔လပခငတာ လပလ႔ရတယ။”

- နပါတ ၁ အမေထာငစ အေမးအေျဖ

“ကၽြ နေတာတ႔အေနန႔ အစးရရ႕ စမကနးက မျငငးဆနရဘး။”

- နပါတ ၆ အမေထာငစ အေမးအေျဖ

ထကသ႔ စစတမးေကာကယရာတြင အမေထာငစ ၅၇ စ (၇၂ ရာခင

ႏႈနး) မ ေျပာၾကားခသညမာ ၎တ႔အေနႏင ေလာေၾကးေငြႏင

ပတသက၍လညး ေကနပမႈ မရေၾကာငး တငျပခသည။ သ႔ေသာ

ထေပးအပလာေသာ ေလာေၾကးေငြအား လကခရန သ႔မဟတ

ထေလာေၾကးေငြအား အဆးခၿပး ၾကေတြ႔လာမည အႏရာယက ပါ

လကခရနသာရသညဟ အမားစက ခစားၾကရသည။ အမေထာငစ

၅၁ စ (၆၄ ရာခငႏႈနး) မာလညး ၎တ႔ အေနႏင ေျပာငးေရႊ႕ရန

ျငငးဆနပါက ျဖစလာမည အရာက ေၾကာကရြ႕ၾကေၾကာငး တငျပ

ခၾကသည။ စစတမးေကာကယမႈအား ေျဖၾကားခသမားက ၎တ႔

အေနႏင ဖမးဆးခရမညကလညးေကာငး ၎တ႔၏ အမမားအား

ဘဒဇာမားႏင ဖကစးခရမညကလညးေကာငး အေၾကာကဆး

ျဖစေၾကာငး ရငးလငးေျပာၾကားခၾကသည။ အဓက သတငးေပးခသမ

ေျပာၾကားခသညမာ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရနအတြက စညးေဝးသည

အစညးအေဝးထတြင ၿမ႕နယ႐းမ ဝနထမးမားႏငအတ လကနက

ကငအဖြ႔မား ပါဝငလာျခငးမာ အကးဆကက ခစားရမည ရြာသား

မားအား ၿခမးေျခာကေနသကသ႔ ျဖစၿပး ျငငးဆနရနလညး အခက

ေတြ႔ေစခသည။

ဘာသာေရးဆငရာ အေဆာကအဥးမားအား ေရႊ႕ေျပာငးရနအတြက

လအပသည ေငြေၾကးမားက ေပးမညဟ ကတခထားသညႏငအည

အာမခ ေငြေၾကးအျဖစ အစးရထမ လကခရရခေၾကာငး အဖြ႔လက

ေဆြးေႏြးမႈအတြငး ရြာသားမားမ ေျပာၾကားခသည။ အစးရမေန၍

စာသငေကာငးမား၊ ေဆးခနးမားႏင ေဆး႐တစ႐က ထေရႊ႕ေျပာငး

ေနထငသည ေနရာတြင ေဆာကလပေပးခသည။ ဤအစရငခစာ

ေရးသားေနသည အခနတြင ထေဆး႐တြင သနာျပမား တာဝနထမး

ေဆာငလကရၿပး ထေရႊ႕ေျပာငးေနထငသည ေနရာအား ၿမ႕နယ

အဆငမ အသအမတျပသညႏင ထေနရာတြင အစးရ၏ လပငနး

အေထာကအပမားအား ရရမညျဖစသည။42 သ႔ေသာ လ႔အခြငအေရး

ဆငရာဆရာ၀နမားအဖြ႔ အေမးအေျဖ ျပခေသာ ရြာသားအမားစမ

ေျပာခသညမာ ၎တ႔အေနႏင အစးရ၏ တန႔ျပနမႈအား ေကနပျခငး

မရခပါ။ လကနကကငထားေသာ ရမား အစညးအေဝးတြင ရေနျခငး

မာ အခ႕သမားအား သတေပးေနသကသ႔ ျဖစခေသာေၾကာင ၎တ႔

အေနႏင ပငဆငေသာ ေျမယာမားအား ေပးအပရနအတြက ခကခငး

သေဘာတ လကမတထးခၾကသည။ သ႔ေသာအခ႕ေသာ ရြာမားမာ

ေရႊ႕ေျပာငးရန ျပငဆငေပးထားေသာ ေနရာအစား ေတာငေပၚ ေဒသ

သ႔ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရနအတြက တငျပခၾကၿပး ဤအမေထာငစမား

မာလညး လမးပမးဆကသြယေရး ညဖငးျခငး၊ လမးေရႀကးျခငး၊

စားပငသးႏမရျခငးႏင ေကာငးတကရန ခကချခငး စသည တည

ေသာအခကအခမား ႀကေတြ႔ခစားၾကရသည။ အဖြ႔လက ေဆြးေႏြးမႈ

အတြငး ပါဝငေဆြးေႏြးသအခ႕မလ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမား

အဖြ႔အား ေျပာၾကားခသညမာ ၿမ႕နယအရာရမားႏင အဆကအသြယ

ရသမားသည အစးရမ ခမတထားေသာ ႏႈနးထက ပမ မားျပားေသာ

ေငြမားလကခရရၾကသည။ ထ႔အျပင ၎တ႔ ေရႊ႕ေျပာငးၿပးေနာက

ႏစလၾကာတြင လပစစမးအတြက ကသငေငြေတာငးခစာ ရရေၾကာငး

ေျပာၾကားခသည။

“ကၽြ နမတ႔က ေတာလနေရးနယေျမ (အစးရစစတပအာ

သမငးေၾကာငးအရ ေထာကချခငး မရေသာ နယေျမ) မာ ေနၾကတာ။

ၿပးေတာ တစခချဖစၿပဆ အာဏာပငေတြက ရေတြက ေခၚၿပး

လေတြက ဖမးေတာတာပ။ အဒါေၾကာင ကၽြ နမတ႔လညး ေၾကာကၿပး

လကမတထးခတာပါ။

– အဖြ႔လက ေဆြးေႏြးမႈအတြငးပါဝငေသာ အသက ၅၅ ႏစ

အရြယ အမးသမး

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

18

အစးရသည ဤလပငနးအား ဆန႔ကငသ အားလးက ဖအားေပးခၿပး

ေရႊ႕ေျပာငးရသမားႏင ညႇႏႈငးမႈ ျပလပရနအတြက ျငငးဆနခသည။

ေဒသတြငး ေခါငးေဆာငမားမ လပစစဝနႀကးဌာနသ႔ ေပးစာမားစြာ

ပ႔ခေသာလညး မညသည ျပနစာကမ လကခရျခငး မရခပါ။43 ထ႔ျပင

အစးရ၏ အၾကမးဖကမႈကလညး ခရေၾကာငး ရြာသားမားမ လ႔အခြင

အေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔ (PHR) အား ေျပာၾကားခသည။

ဥပမာအားျဖင အစညးအေဝး တစခတြင လပစစေရးရာ ဝနႀကးဌာနမ

ဝနထမးတစဥးက ေလာေၾကးေငြ ေပးေခမႈအေပၚ တငၾကားခေသာ

ရြာသားတစဥးအား ထးႀကတမညဟ ၿခမးေျခာကခသည။ အျခား

ျဖစရပတစခတြငမ ေဒသတြငးရ စညး႐းမႈ ျပလပခသ တစဥးမာ

အၾကမးဖကမႈအား ျပနလည တန႔ျပနသည အတြက ဖမးဆး႐ကႏက

ခခရသည။44

ဤသတငး အခကအလကမားက ေျမသမးမႈတြင ႏငငတကာ လမး

ၫႊနခကမားအား လကနာမႈ မရေၾကာငးႏင ရြာသားမား၏ စတတြင

ေၾကာကရြ႕မႈႏင မယၾကညမႈမား ျဖစေစခေၾကာငး ေဖာျပ ေနသည။

ေရႊ႕ေျပာငးေနထငခသမားက ၎တ႔အား ေပးအပခေသာ ေလာေၾကး

ေငြ အနညးငယမာ တစခတညးေသာ ေရြးခယမႈဟ ခယ ၿပး ထေလာ

ေၾကးေငြက လကခရယခၾကသည။ လနညးစသာ အစးရ သ႔မဟတ

သတငးဌာနမားသ႔ တငၾကားမႈမား ျပလပခသည။ ဤသ႔ ျဖစရျခငးမာ

ျပနလည၍ တန႔ျပနခရမညက ေၾကာကရြ႕ေန၍ ျဖစ ေၾကာငး သတငး

အခကအလကမား အဓက ေပးပ႔သ တစဥးမ ရငးျပ ခသည။ အထး

သျဖင လေလာကမႈမရေသာ ေလာေၾကးေငြကသာ ရရသည အၾကမး

ဖကေရႊ႕ေျပာငး ေနထငေစမႈသည အသကေမြးဝမး ေကာငး လပငနး

မားႏင စားနပရကၡာ ဖလမႈက အလြနပင ထခကေစသည။

ေျမယာပငဆငမႈ စာရြကစာတမး ထတေပးျခငးတြင

အားနညးခက မားစြာရေနျခငး

လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔၏ သေတသနျပခကတြင

ျမနမာႏငငအတြငး ေျမယာပငဆငမႈ အေထာကအထားျပလပရာတြင

ေတြ႕ၾကရေသာ အခကအခမားအား မးေမာငးထး တငျပထားသည။

ထ႔ျပင ဓေလထးတမးအရ ေျမယာပငဆငခြင စနစႏင အစးရမ ခမတ

ထားေသာ စနစတ႔ၾကားရ ျပနာမားကလညး ေဖာျပထားသည။

ေပါငးေလာငး ေဒသရ ေရႊ႕ေျပာငးခရေသာ အမေထာငစမားသည

၎တ႔၏ လယယာေျမမားေပၚတြင ဆယစႏစေပါငးမားစြာ အလပ

လပကငခၿပးျဖစေသာလညး အစးရမ ထတေပးေသာသငေလာသည

ေျမယာပငဆငမႈ လကမတအား လကခရရျခငးမရပါ။ စစတမးအရ

၉၀ ရာခငႏႈနးေသာ သမားမာ ေျမယာမားအား ၎တ႔ပငဆငသညဟ

ေျပာခေသာလညး ၄ ရာခငႏႈနးကသာ သတပါးထမ ဝယယထားေသာ

စာခပရေၾကာငး၊ ၃၀ ရာခငႏႈနးက ၎တ႔ပငဆငေသာ ေျမယာပင

ဆငမႈ စာရြကစာတမးမာ အခြနေငြ လကခ ျဖတပငးျဖစေၾကာငးႏင

၄၅ ရာခငႏႈနးမာ မညသည စာရြကစာတမးမ မရေၾကာငး ေျပာဆခ

သည။ ထေျမယာမားေပၚတြင ၎တ႔အေနႏင ကာလမညမၾကာ

ေအာင ေနထငၿပး ျဖစသနညးဟ ေမးရာတြင ၁ ႏစမ ႏစေပါငး ၁၀၀

အတြငးဟ ေျဖၾကားခရာ ထႏစမားအား ပမးမ ျပနလည တြကခက

ပါက ႏစေပါငး ၃၂ ဒမ ၆ ႏစခန႔ ရၿပျဖစသည။

ႏငင၏ ေနရာေဒသ အမားစတြင ဓေလထးတမး ေျမယာအသးခမႈ

ပငဆငမႈ စနစအား ကငသးခသညမာ ျမနမာႏငငအား ႏငငအျဖစ

သတမတျခငး မျပမကပင ျဖစသည။ သ႔ေသာ ျမနမာႏငင၏ ဥပေဒ

တြင ဤစနစမားအား အသအမတျပ ျခငး မရေသးပါ။

အခြနေငြလကခ ျဖတပငးႏင ဓေလထးတမးစနစအရ

ေျမယာပငဆငမႈမားအား လကမ ခပါ။ ဓေလထးတမးအရ

ေျမယာပငဆငမႈက လစလ ႐ႈထား သည ကၾကည ျခငးျဖင

ျမနမာအစးရသည ေျမသမးမႈမားအား တစနညး အားၿဖင

ပပးေပးလကရၿပး လအေျမာကအမားအား ေျမယာဆး႐ႈးမႈက

ခစားေစလကရေနသည။ အမးသားေျမယာအသးခမႈ မဝါဒႏင

ေျမယာ ဥပေဒမားအား ေျပာငးလမႈ ျပလပျခငးမားသည ေျမသမးမႈ

ျပနာက ဥပေဒေၾကာငးအရ ေျဖရငးႏငရနအတြက အခြငအလမး

တစခအျဖစဖနတးေပးထားေသာလညး၎တ႔အေနႏငဓေလထးတမး

ေျမယာပငဆငမႈ စနစအား တရားဝင အသအမတျပ ၿပး ထဓေလထး

တမးအရ ေျမယာပငဆငခြင စနစမားႏင ႏငငေတာ၏ ေျမယာဆငရာ

သတငးအခကအလက ေကာကယမႈမားအၾကားရ ျခားနားခကမား

အတြက ထတျပနထားသည စနစတစခရမသာလင ထစနစမားအား

ေကာငးမြနစြာႏင ပြငလငးျမငသာစြာ ေပါငးစညးႏငမညျဖစသည။

ေပါငးေလာငးေဒသတြင အဓမၼ ေရႊ႕ေျပာငးေစျခငးသည

အသက ေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားႏင ကနးမာေရး အား

ဖကစးလကရျခငး

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

19

ေပါငးေလာငးေရကာတာေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငးေနထငခရသမားမ ၎

တ႔ အေနႏင အလပအကင ရာေဖြရနေသာလညးေကာငး၊ ကေလး

မားအား ေကာငးအပရာတြငလညးေကာငး၊ အစားအေသာက မား

ဝယယရာတြငလညးေကာငး အခကအခမား အလြနေတြ႔ရေၾကာငးႏင

စစတမးေကာကယခေသာ အမေထာငစမားမ ၈၉ ရာခငႏႈနးမာ

ေျပာငးလာၿပးသည အခနမစ၍ ေနာကပငးတြင ၎တ႔၏

အေျခအေန အားလး ၿခငၾကညလင ပမ ဆးရြားလာေၾကာငး

တငျပခၿပး ၉၁ ရာခင ႏႈနး မာ ၎တ႔အေနႏင လအပသညမား

ဝယယရန ေငြေၾကး လေလာကမႈ မရေၾကာငး တငျပေျပာဆခသည။

အစားအေသာကမား စကပးရန ႏင ဝယယရနအတြက

အဟန႔အတားမား ရေနျခငးသည ေျပာငးေရႊ႕ေနထငသမားအတြက

အဓကလမႈေရးေထာကပမႈမား လအပခကျဖစလာေစခသည။

အဓမၼ ေရႊ႕ေျပာငးေစျခငးသည မသားစမားအား ဆငးရမႈသ႔

တြနးပ႔လကရျခငး

အမေထာငစ ၅၄ စ (၆၈ ရာခငႏႈနး) ၏ တငျပခကအရ ေနရပ ေရႊ႕

ေျပာငးျခငး မတငမ ၎တ႔၏ အဓက ဝငေငြအခြငအလမးမာ ဆနစပါး

စကပးျခငးျဖစၿပး ေရႊ႕ေျပာငးၿပး ေနာကပငးတြင အမေထာငစသးစ (၄

ရာခငႏႈနး) ကသာ ထလပငနးက ဆကလကလပကငႏငၿပး အျခား

အမေထာငစ အမားစ၏ တငျပခကအရ အခနကာလ တစခအတြငး

တြင တညၿမေသာအလပအကင မရေသာ အမေထာငစမာ ၁ စမ ၁၆

စထ (၁ ရာခငႏႈနးမ ၂၀ ရာခငႏႈနး) တးလာေၾကာငး သရသည။ ေရႊ႕

ေျပာငးၿပးေနာကပငးတြင ၎တ႔ အေနႏင ေန႔စား အလပႏင အျခား

အလပမားအား အဓကဝငေငြအခြငအလမးအျဖစ လပကငရေၾကာငး

အမေထာငစမားမ တငျပခသည။ ျမနမာႏငငရ ေန႔စားအလပသမား

မားတြင အလပအကင တညၿမမႈ အလြနနညးပါးသည။ အလပမရ

သည အခါမးတြင ၎တ႔အေနႏင ေန႔စားခမရပါ။ လပကြကငယ

လယစကခငးမားသည ႏစစဥ အထြကႏႈနးႏင ေစးႏႈနး အတက

အက ရေသာလညး ေန႔စားအလပအား အဓက လပကငလာေသာ

အမေထာငစ အေရအတြက မားျပားလာမႈသည ၎တ႔၏ အသက

ေမြးဝမးေၾကာငးလပငနး တညၿငမမႈ မရေၾကာငးက ေဖာျပလကရ

သည။

“ေရႊ႕ေျပာငးေနထငၿပးကတညးက ကၽြ နေတာတ႔ရ႕ ဝငေငြဟာ

တသမတတညး မရေတာဘး။ တစခ႕လေတြဆရင ကၽြ နေတာတ႔

လးဝ ဝငေငြမရတာေတြရတယ။”

- နပါတ ၁ အမေထာငစ အေမးအေျဖ

“မေရႊ႕ေျပာငးခငတနးက အလပေတြ အမားႀကးရတယ။

နညးနညးခကတအလပဆ ကၽြ နေတာတ႔ လပခ

ေကာငးေကာငးရတယ။ တစေန႔က ၁၀၀၀၀ ကပ (၈ ေဒၚလာ)

အထရတယ။ ေရႊ႕ေျပာငးၿပးတေနာကမာေတာ တစခါတစေလ

တစလမ အလပရတရကက ၁၅ ရကေလာကပ ရတယ။”

- နပါတ ၅ အမေထာငစ အေမးအေျဖ

ဝငေငြအခြငအလမး နညးပါးလာျခငးမာ အသကေမြးဝမးေကာငး

အလပ ဆး႐ႈးမႈေၾကာငျဖစသည။ အမေထာငစမားအား စစတမး

ေကာကယမႈအရ အမေထာငစ ၇၉ စ (၉၉ ရာခငႏႈနး) မ တငျပခ

သညမာေရႊ႕ေျပာငးၿပး ေနာကပငးတြင၎တ႔၏ ဝငေငြမား ေလာနညး

လာၿပး အမေထာငစမား၏ ပမးမ ဝငေငြ ေလာနညးမႈမာ ၈၁ ရာခင

ႏႈနးအထ ရသည။ အဓက ေၿဖၾကားေပးေခသမားအရေန႔စားအလပမာ

အစဥ မရသညအျပင လပခလညး ေလာနညးလာသညက ရငးၿပခ

သည။

ေျပာငးေရႊ႕ေနထငမႈေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ ဝငေငြအခြငအလမး

အေပၚ ထခကမႈသည အမေထာငစမားအား ဆငးရမႈသ႔ တြနးပ႔

လကရသည။ ျမနမာႏငငအတြက UNDP ၏ ဆငးရမြေတမႈအား

သတမတခကမဥးမာ အရြယေရာကသတစဥးအတြက တစႏစလင

ဝငေငြ ၃၇၆၁၅၁ ကပ (၃၂၈ ေဒၚလာ) ျဖစသည။45ယခငက ထ

သတမတခက၏ အထကတြင စစေပါငး အမေထာငစ ၆၃ စ ရခ

ေသာလညး ေရႊ႕ေျပာငးမႈ မတငမ အမေထာငစ ၅၃ စမာထသတမတ

ခက ေအာကသ႔ ေရာကရခၿပး ေရႊ႕ေျပာငးၿပး ေနာကပငးတြင အမ

ေထာငစ ၆၅ စမာ ထသတမတခကေအာက ေရာကရလာခသည။46

အမေထာငစအားလးမ ၎တ႔ ရရလာေသာ ဝငေငြမားက အစား

အေသာကအတြကသာ အသးျပခလငပင ၎တ႔ လအပေသာ ကယ

လရ ပမာဏ ျပညဝရန လေနေသးသည ေငြေၾကး ပမာဏအေပၚ

အေျခခ၍ UNDP မ အစားအေသာက ဆငးရမြေတမႈ သတမတခက

မဥးက ဆြချခငးျဖစသည။ ဤျပယဒသည ၎တ႔ ေတြ႔ၾကခစားရ

သည အႀကးမားဆး အခကအခက ေဖာၫႊနးေနသည။ ျမနမာႏငငရ

အရြယေရာကၿပးသ တစဥးသည အစားအေသာက ငတမြတမႈ မရ

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

20

ေစရန တစႏစလင ျမနမာေငြ ၂၇၃၉၉၀ ကပ (ေဒၚလာ ၂၄၀) ျဖစ

သညဟ UNDPမ တြကခကထားသည။47 ေရႊ႕ေျပာငးမႈမတငမက

အစားအေသာကဆငးရမြေတမႈအားသတမတထားသညမဥး အထက

တြင စစေပါငး အမေထာငစ ၆၇ စ ရခေသာလညး ေရႊ႕ေျပာငးၿပး

ေနာကတြငမ ၄၄ အမ (၆၆ ရာခငႏႈနး)မာ အစားအေသာက ဆငးရ

မြေတမႈ သတမတခကမဥးေအာက ေရာကသြားသည။

ဤရာေဖြေတြ႔ရခကမားသည ျမနမာႏငင၏ အျခားေဒသမားတြင

ျဖစေပၚေနေသာ ေနရပေရႊ႕ေျပာငးမႈ ေနရာမားရ သတငးအခက

အလကမားအား ပတငထပေနသကသ႔ ျဖစသည။ လ႔အခြငအေရး

ဆငရာဆရာ၀နမားအဖြ႔၏ စစတမးအရ သလဝါ အထး စးပြားေရးဇ

တြင ေနရပေရႊ႕ေျပာငးမႈ ျဖစပြားၿပးေနာက အမေျခ ၆၁ ရာခငႏႈနးမာ

ျမနမာႏငင ဆငးရမြေတမႈ သတမတခက မဥးေအာကသ႔ ေရာက

ရသြားခသည။ ျမနမာႏငင ေတာငပငး တနသၤာရတငးရ ထားဝယ

အထးစးပြားေရးဇေၾကာင ေနရပေရႊ႕ေျပာငးမႈ ျဖစေပၚၿပးေနာကတြင

အမးသမးမားအား စစတမးေကာကယမႈ၏ ရလဒအရ ၉၁ ရာခငႏႈနး

သည ဝငေငြအခြငအလမး နညးပါး ခ ေၾကာငး ထားဝယ အမးသမး

သမဂၢမ တငျပခသည။48 (The Human Rights Foundation of

Monland) မြနၿပညလ႔အခြငအေရးေဖာငေဒးရငး မ တငျပခသညမာ

မြနၿပညနယတြင အစးရမ ေၿမယာ မားသမးယၿပးေနာက ျပညသမား

အေနႏင ေရႊ႕ေျပာငးအလပသမားျဖစလာရျခငး၊ တခါတရ ၎တ႔၏

ကေလမားအား အလပသ႔ ေစလႊတရျခငးမာ ၎တ႔ေနအမ၏

ဝငေငြအခြငအလမးအတြက ျဖစသညဟ တငၿပခသည။49

ဓာတပ- ေပါငးေလာငး ဆည ေၾကာငၿဖစေပၚေသာ ေရလႊမး ဧရယာ တစေလာက

ရြာသားမား သြားလာပ။ ေရကခနတြင ပကစးသြားေသာ ဘရားမား ႏင ေကးရြာမား

ထငရားစြာ ၿပနလညေတြ႔ၿမငႏငသည။

အဓမၼ ေရႊ႕ေျပာငးျခငး ခရၿပးေနာက အမေထာငမသားစမား

အစာေရစာ ငတမြတမႈက ေတြ႔ႀကခရျခငး

ေပါငးေလာငးေဒသတြင ေနရပေရႊ႕ေျပာငးျခငး ခရၿပးေနာက စားနပ

ရကၡာ ဖလႈမႈ အေပၚ ၿခမးေျခာကခရလကရသည။ အစးရမ

လယသမားမားအား ၎တ႔ပငဆငေသာ ေျမေပၚမ အဓမၼထြကခြါ

ေစေသာအခါ ၎တ႔၏ အစားအစာႏင ဝငေငြမား၏ အဓက အရငး

အျမစက ဆး႐ႈးခၾကရသည။ အမေထာငစ ၆၆ စ (၈၆ ရာခငႏႈနး) မ

တငျပခသညမာ ေျမသမးမႈ မတငမ ၎တ႔၏ အစားအစာအတြက

အဓက အရငးအျမစမာ ၎တ႔ ကယပင လယယာေျမမားျဖစ

ေသာလညး ေရႊ႕ေျပာငးျခငးခရၿပး ေနာကပငးတြင လယယာေျမအား

၎တ႔၏ အစားအစာအတြက အဓက အရငးအျမစဟ ေျပာသမာ

အမေထာငစ ႏစစ (၃ ရာခငႏႈနး) အထ ေလာကသြားၿပး ၎တ႔၏

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

21

အစားအေသာကအတြက အဓက အရငးအျမစမာေစးျဖစလာေၾကာငး

အမေထာငစ ၅၇ စ (၇၅ ရာခငႏႈနး) မ တငျပထားသည။ ဝငေငြအခြင

အလမးႏင အစားအစာအတြက အဓကအရငးအျမစမားအားဆး႐ႈးခမႈ

ေၾကာင စားနပရကၡာ ဖလမႈမာ ၿခမးေျခာကမႈ တစရပျဖစလာသည။

“ကၽြ နေတာတ႔ ငတျပတမာက အရမးစးရမတယ။ ကၽြ နေတာတ႔

ကေလးေတြရ႕ အနာဂတအတြက စးရမတယ။”

- နပါတ ၃ အမေထာငစ အေမးအေျဖ

လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔ (PHR) မ Household

Hunger Scale (HHS) အမေထာငစမား၏ ငတျပတမႈ တငးတာခက

က အသးျပ ၿပး အမေထာငစမား၏ အစားအေသာက ရရမႈက တငး

တာခသည။ လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔အသးျပခ ေသာ

စားနပရကၡာဖလမႈ တငးတာခက အဆငမားမာ ဆးရြားမႈ မရေသာ၊

ဆးရြားေသာ ႏင အလြနဆးရြားေသာ ဟ၍ ျဖစသည။ ပညာရငမား

အသးျပခေသာ စားနပရကၡာဖလမႈ ရလဒ အဆငမားက ကမၻာစား

နပရကၡာ ဖလႈေရး အစအစဥ World Food Programme (WFP) ၏

ကမး႐းတနး ေဒသမားအတြက ထတျပနထားသည စစတမး၊50

ျမနမာႏငင အလယပငးရ Save the Children International

(SCI)51မ ထတျပနထားေသာ စစတမး၊ the Livelihoods and Food

Security Trust Fund (LIFT)52 မ ထတျပနထားေသာ စစတမးမား

ႏင ႏႈငးယဥ စစေဆးႏငသည။ ၂၀၁၂ ခႏစအတြက LIFT မ

ထတျပန ထားေသာ စစတမးမာ ျမနမာႏငငရ ျခားနားေသာ ပထဝ

နယေျမ ေလးခမ ရြာေပါငး ၂၅၂ ရြာ အတြက

ထတျပနထားျခငးျဖစသည။ LIFT ၏ အခကအလကမားသည

တစႏငငလး အတငးအတာ အတြက မဟတေသာလညး ၎သည

ႏငငေတာ၏ စားနပရကၡာ ဖလႈမႈႏင

အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားအတြက အေကာငး ဆးႏင

အနးစပဆး အခကအလကမား ျဖစသည။

လ႔အခြငအေရးဆငရာဆရာ၀နမားအဖြ႔ ၏ ရလဒအရ ေရႊ႕ေျပာငးျခငး

မတငမက စားနပရကၡာ ဖလမႈမာ LIFT၏ စစတမး တြင (၂ ရာခငႏႈနး

မာ ဆးရြားမႈ မရ၊ ၁ ရာခငႏႈနးမာ ငတမြတမႈႏင ၾကေတြ႔ရ)

ခန႔မနးထား ေသာ ေယဘယ ခန႔မနးေျခႏင တညမႈ ရေသာလညး

ေရႊ႕ေျပာငးမႈ ေၾကာင ထအေျခအေနမာ (၃၁ ရာခငႏႈနး ဆးရြားမႈ မရ၊

၆ ရာခငႏႈနး အစာေရစာ ငတမြတမႈႏင ၾကေတြ႔ရ) ပမ

ဆးရြားလာခသည။ (For more data, see Chart 1 in Appendix.) LIFT၏ စစတမးအရ ဝငေငြနညးပါးေသာ သ႔မဟတ ေျမပငဆငမႈ

နညးေသာ အမေထာငစမားမားရသည ေဒသမားတြင စားနပရကၡာ

ဖလမႈ နညးပါးသည။53 ဤနဂးခပသညေျမယာႏင ဝငေငြ အခြင

အလမး ဆး႐ႈးၿပးေနာကတြင စားနပရကၡာ ဖလမႈ မရျခငး တးပြား

လာသညဟသည လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔ (PHR) ၏

ေတြ႔ရခကႏင ကကညမႈ ရသည။

“ကၽြ နေတာတ႔ အရငကဆ အသားန႔ ငါးေတြ စားရေလရေပမယ

အခေတာ ကၽြ နေတာတ႔ အရြကန႔ အသးအႏေတြပ စားရေတာတယ။”

- နပါတ ၂၀ အမေထာငစ အေမးအေျဖ

အမေထာငစအတြက အစားအေသာက ဖလမႈရသည လမား Months

of Adequate Household Food Provisioning (MAHFP) အား

တငးတာမႈက အသးျပ၍ အမေထာငစမားအား ၎တ႔အေနႏင

တစႏစအတြငး လေလာကသည အစားအေသာက မရေသာ လမား

ရမရက ေမးျမနးျခငးျဖင လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔

(PHR) မ အမေထာငစမား၏ အစားအစာ ရရႏငမႈက တငးတာခ

ျခငးျဖစသည။ ေရႊ႕ေျပာငးၿပးေနာကပငးတြင ပမးမ အေနႏင အမ

ေထာငစမားအတြက အစားအေသာက ဖလႈမႈရသည လမားမာ ပမးမ

၃.၂ ရသည။ ဆလသညမာ တစႏစအတြငး ပမးမ ၈.၈ လတြင အမ

ေထာငစမားအတြက ဖလႈသည အစားအစာ မရပါ။ မေရႊ႕ေျပာငးမကာ

လမားတြင အမေထာငစမား အတြက အစား အေသာက ဖလႈမႈရ

သည လမားမာ ၉.၉ ရသည။ ဆလသညမာ ၂.၁၂ လအတြငးသာ

အမေထာငစမားအတြက ဖလႈသည စားနပ ရကၡာ

မရျခငးျဖစသည။54 ဤေတြ႔ရခက ႏစခအား ႏႈငးယဥလက ျခငးျဖင

ေရႊ႕ေျပာငးၿပးေနာက ပငးတြင အမေထာငစမားအတြက

စားနပရကၡာဖလႈမႈမာသသသာသာ ကဆငးလာသညက ေတြ႔ရ

သည။

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

22

“အရငကဆ ကၽြ နေတာတ႔ သရကသး၊ ငကေပာသးေတြက

ကယၿခထကေန ခးစားခဘးတယ။ အခေတာ ကၽြ နေတာတ႔ ဘာမ

မရေတာဘး။”

- နပါတ ၂၆ အမေထာငစ အေမးအေျဖ

အမေထာငစမားသည အစားအေသာက ဖလႈမႈမရျခငးအား

ရငဆငႏငရနအတြက နညးမးစျဖင ႀကးပမးၾကသည။ လ႔အခြင

အေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔ (PHR)မ ဤကြာျခားခက ၂ ခက

တငးတာရနအတြက အမေထာငစမားအေနႏင အစားအေသာက

လေလာကမႈ မရသညအတြက ထမငးစားခန သ႔မဟတ ဟငးခြက

ပမာဏက အႀကမမညမ ေလာခရေၾကာငးႏင ၎တ႔အေနႏင ၎တ႔

ပမန စားေနသည အခါမားထက ပမ၍ ေစးသကသာေသာ အစား

အေသာကမားက အႀကမမညမ ေျပာငးလစားေသာကရေၾကာငးမား

က ေမးျမနးခသည။ ေျပာငးေရႊ႕ၿပး ေနာကပငးတြင အမေထာငစမားမ

အစားေလာစားျခငး သ႔မဟတ ထမငးစားခန အၾကမ ေလာျခငးႏင

ေစးပသကသာေသာ အစားအေသာကမား စားသးမႈ အႀကမအေရ

အတြက တးလာေၾကာငး လ႔အခြငအေရးဆငရာဆရာ၀နမားအဖြ႔မ

ရာေဖြေတြ႔ရခသည။ ထကသ႔ ျပနာမားအား ရငဆငႏငရန

အတြကအသးျပမႈ နညးလမးမားပမမားျပားလာျခငးသည အမေထာင

စမား အေနႏင ေရႊ႕ေျပာငးၿပး ေနာကပငးတြင စားနပရကၡာ ဖလမႈ

မရျခငး တးပြားလာသညက ေဖာျပလကရသည။

ေျပာငးေရႊ႕ ေနထငရသည မသားစမားတြင ေသာကေရ

လေလာကစြာ မရျခငး

ေရႊ႕ေျပာငးေနထငသမားအတြက အျခား အဓက လသားခငးစာနာ

ေထာကထားမႈ လအပေနသညမာ ေရရရျခငးပငျဖစသည။ စစတမး

ေကာကယထားေသာ အမေထာငစ ၄၅ စ၏ တငျပခကအရ ေသာက

ေရလေလာကမႈ မရေပ။ အစးရမေန၍ ေရေလာငကနအသစမ ေရျဖန႔

ေဝရနအတြက ေရပကေခါငး အသစမားေဆာကေပးထားေသာလညး

ထပကမ ထြကလာေသာ ေရမားမာ မညးညစေနၿပးအန႔ဆးလြနးသည

အတြက ထေရမားက မေသာကသးလၾကပါ။ အစးရမ ရြာတစရြာတြင

အနးရ စမးေခာငးမတစဆင ေရဘဘငတစခ တညေဆာကထား

ေသာလညး ၂ ေပသာ နကသည ထေရဘဘငသည အမေထာငစ

၃၀၀ အတြက ေရ အလအေလာကမေပးႏငသညအျပငေဒသအတြငး

တြင ရနလ မနးတးမႈ အၿငငးပြားမႈမားကပါ ျဖစေပၚေစသည။ ေရအ

တြက၊ ေရအရငးအျမစႏင ေရရရနအတြက ပကမား သြယတနးထား

ျခငး ျဖင နးေသာ ေနရာမားတြငေနထငသမားက ပ၍ ေဝးေသာ

ေနရာမားတြင ေနထငသမားထက ေရပမရရမႈမားအတြက ႏႈတျဖင

ရနျဖစျခငးမားရသညဟ ေဒသတြငး အဖြ႔ဝငမ တငျပထားသည။

“အခဆ ကၽြ နေတာတ႔ အမေတာေတာမားမား ေရက မ ၿပး

သးေနရတယ။ ပကကေနလာတေရက ေသာကလ႔ မရဘး။

အဒါေၾကာင ကၽြ နေတာတ႔ ေရရဖ႔ ေတာထက သြားရတယ။”

- နပါတ ၂၀ အမေထာငစ အေမးအေျဖ

ဓာတပ- ေပါငးေလာငးေရြ႕ေၿပာငးဧရယာ ၌ ေနရပေၿပာငးေရြ႕ခရသမားမ မမ တ႔

ေနထငမႈအေၿခအေနအား ေၿပာၾကားေနၾကစဥ။

ေပါငးေလာငးေဒသတြင ေရႊ႕ေျပာငးျခငး မျပလပမ ပမေကာငးမြန

ေသာ ေရေပးေဝေရး စနစ ေဆာကလပရနအတြက အစးရတြင

အခနရခပါသည။ ေရကာတာ ေဆာကလပမႈအား ၂၀၀၆ ခႏစတြင

စတငခၿပး ၂၀၁၃ ခႏစအထ ရြာသားမားမာ သတမတထားေသာ

ေနရာသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငျခငး မရေသးပါ။ ေျပာငးေရႊ႕ေနထငရမည

ေနရာတြင ေသာကေရ အလအေလာက ရရရန မျပလပႏငချခငးမာ

ႏငငတကာမ သတမတထားေသာ လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဥပေဒ

မားက လကနာသည ျပညစေသာ ေနရာထငခငးအတြက လအပ

သညမားက စစဥေပးရမညဟ ေဖာျပထားသည အေျခခ လမးၫႊန

ခက စညးမဥးမား ႏင အေျခခလပထးလပနညးမား လမးၫႊနခက

မားအား ခးေဖာကရာေရာကသည။

ေပါငးေလာငးေဒသတြင ေတြ႕ရခရသည အေျခအေနမားမာ အျခား

ေဒသမားတြင ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမားေၾကာင ေျပာငးေရႊ႕ေနထငရသ

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

23

မား ၏ အေျခအေနကပါ ထငဟပေနပါသည။ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရ

သည ေနရာမားတြင ေသာကေရ အလအေလာက မရရျခငးအေပၚ

ထားဝယ အထးစးပြားေရးဇ55 ႏင ကခငျပညနယရ ဟးေကာငး ကား

ထနးသမးေရးေဒသတြင စကပးေရး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ စမကနးအ

တြက ေျပာငးေရႊ႕ေနထငရသမားမလညး တငျပထားသည။56 အျခား

အစရငခစာမားတြငလညး ကယားျပညနယရ ေမာခးသတတြငး၊57

စစကငးတငးရ လကပေတာငး ေၾကးန သတတြငး၊58 ရမးျပညနယရ

တကစ ေကာကမးေသြး တြငး59 ႏင ရခငျပညနယရ ေကာကျဖ

အထးစပြားေရးဇ60 မားတြင ေရေပးေဝမႈႏင ေရထညစညမးမႈမား

ျဖစေပၚေၾကာငး ေဖာျပထားသည။

“ေရမသန႔တအတြက ကၽြ နေတာတ႔ အခဆ ဝမးေရာဂါေတြ

ခစားေနရတယ။”

- နပါတ ၂၃ အမေထာငစ အေမးအေျဖ

စတဖစးမႈႏင မမကယကယ အဆးစရငျခငးမား

“ဆကၿပးေတာ အသကရငေနတာထက ေသတာကမ

ပေကာငးမယလ႔ ကၽြ နေတာထငတယ။”

- နပါတ ၂၁ အမေထာငစ အေမးအေျဖ

ေပါငးေလာငးေရကာတာ၏ ေရေလာငကနေၾကာင ေျပာငးေရႊ႕

ေနထငရသမားအတြက ေျမယာႏင အသကေမြးဝမးေကာငး

ဆး႐ႈးမႈမား ႏင စားနပရကၡာ ဖလႈမႈ မရျခငးမားသည ထသမားအား

စတေရာဂါ ေဝဒနာကပါ ျဖစေပၚ ခစားလာေစသည။ PHQ-2 ၏

စတဖစးမႈပငးဆငရာ ေလလာသးသပမႈမား၏ ရလဒအရ ျပနလည

ေျဖၾကားသ ၈၁ ရာခငႏႈနးအား စတဖစးမႈ ေဝဒနာက လကရ အခန

တြင ခစားေနရမႈ ရမရ ဆးျဖတခကခရန စမးသပခရနအတြက အၾက

ျပထားသည။ ကေလးမားအား ညႇဥးပမးႏပစကမႈဆငရာ ျဖစရပ

အမားအျပားအပါအဝင ၎တ႔အေနႏင အရကေသစာ ေသာကစား

ျခငးမား ပမမားျပားလာသညဟ ထငေနေၾကာငးက အဖြ႔လက

ေဆြးေႏြး မႈတြင ပါဝငသ အခ႕က လ႔အခြငအေရးဆငရာဆရာ၀နမား

အဖြ႔အား ေျပာၾကားခသည။61

“ကၽြ နေတာ အရကမးေနတလေတြ အမားအၿပား လမးေပၚမာ

ေလာကသြားေနတာက ေတြ႔ရတယ။ အရငကဆ အလမဟတဘး။”

- အဖြ႔လကေဆြးေႏြးမႈတြင နပါတ၂ ပါဝငေဆြးေႏြးသ

၂၀၁၃ ခႏစမ စတင၍ ထနးတပငေကးရြာတြင လယသမားႏင

လငယ စစေပါငး ၁၀ ဥးမာ ပးသတေဆးမား ေသာကၿပး မမကယက

ေသေၾကာငးၾကစညခၾကသည။ ေျခာကဥးအား ေဆး႐တငခရၿပး

ေလးဥးမာ အသကဆး႐ႈးခရသည။ ရြာသားမားမ တငျပခသညမာ

မမကယက ေသေၾကာငးၾကစညမႈမားမာ အမားစမာ လငယမားႏင

လကမထပရေသးေသာ သမားျဖစသည။ လငယတစဥးမ ေျပာၾကား

ခသညမာ သ႔အေန ၿဖင သ၏ လယႏင ျပနမရႏငေတာသည ယခင

က သႏင သ႔မသားစ ေနခသည ဘဝမးက လြမးသညဟ ဆသည။

အျခား ျဖစရပတစခတြင ၁၈ ႏစအရြယ အမးသမးငယ ေလးမ

“ကၽြ နမေသရင ကၽြ နမမသားစ စားစရာ ပလာလမမယ” ဟဆကာ

အဆပေသာကခသည။62

“ရြာထမာ လေတြက ေသရငေကာငးမလားဆၿပး ေျပာေနၾကတယ။

ေရႊ႕ေျပာငးၿပး ငါးလ ေျခာကလေလာကၾကာၿပ သတ႔မာ

စားစရာမရဘး။ အလပမရဘး။ အဒါေၾကာင သတ႔လညး

အသကမရငခငေတာဘး။”

- အဖြ႔လကေဆြးေႏြးမႈ အဖြ႔ ၂ တြင ပါဝငေဆြးေႏြးသ

ေနရပမ ဖယရားခရၿခငး ႏင ဒမကေရစစနစ

လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔ (PHR) က ျမနမာႏငငရ

ျပညသမားႏင ၎တ႔၏ အစးရၾကားရ ဆကလကျဖစပြားေနေသာ

ျပနာမားက မးေမာငးထးျပထားသည။ အစးရမ ေျမသမးမႈတြင

ပါဝငေနျခငးသည ျပညသမားအတြက ၎တ႔ ခမတထားေသာတာ

ဝနမားက လပေဆာငရန လစဟာေနၿခငးဖစသည။ ထ႔အျပင

ေကာငး မြနစြာ အဓပၸါယဖြ႕ဆထားျခငးႏင အခြငအေရးအား

ေလးစားမႈ မရ သညေျမယာအသးခမႈ မဝါဒေၾကာငလညး

ဥပေဒအရမဟတ သည ေနရပ မ ဖယရားမႈ မားတြင အစးရအတြက

တာဝနယမႈ တာဝန ခမႈ ရလာေစရန ေဆာငရြကေပးမည စနစမရျခငး

ျဖစသည။ ဒမက ေရစ လမးေၾကာငးေပၚသ႔

ေရာကစျဖစသညအေလာက အစးရတြင တာဝန ယမႈ တာဝနခမႈ

ရရန လပေဆာငေပးမည ထေရာကမႈရသည စနစမား မရသညအျပင

အစးရအား ႏစေပါငးမားစြာယၾကညမႈကငးမ ခေသာ ျမနမာႏငငရ

ျပညသမားမာ အခကအခမားႏင ရငဆငၾက ေတြ႔ေနရသည။

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

24

ျမနမာႏငငရ လြတေတာ အမတအခ႕မာ တရားသျဖင တငေျမႇာကခ

ထားရျခငးျဖစေသာေၾကာင ၎တ႔၏ အေျခခ ဥပေဒအား ျပငဆင

ႏငခြငက အေလးထားၿပး ဥပေဒမ ေနရပမ ဖယရားၿခငးအား ဆန႔ကင

ၿပးလပထးလပနညး အတငး ကာကြယေပးႏငမည စာတမးမားအား

ထတေဝႏငရန ပပးၾကသည။ ထလပေဆာငမႈမားသည နညးလမး

တခ႕ျဖင စတငေနၿပျဖစသည။ ယခင ေၿမယာသမး မႈမားႏငပတ

သက၍ တငစာမားအား လကခရနအတြက လႊတေတာမ ဖြ႔စညးထား

ေသာ လယယာေျမ စစမးစစေဆးေရးေကာမတသည လမား၏

အခြငအေရးအတြက ၎တ႔၏ ရပတညခကအား ေဖာျပေနသည

လကၡဏာတစရပ ျဖစႏငသည။

အစးရႏင ျပညသမားၾကားရ ေျမသမးမႈႏင ဆငသည ကစၥရပမား

အား ၾကားဝင ေျဖရငးေပးရနႏင စနစကေစရနအတြက လႊတေတာ

အဖြ႔မား အေနၿဖငအေရးႀကးသည အပငးမ လပေဆာင ရနၿဖစႏင

ေခရသည။။ သ႔ေသာ ျပနာမာ ျမနမာႏငငတြင ရေသာ ျပညသ

အမားစသည ၎တ႔၏ လႊတေတာ အဖြ႔ဝငမား သ႔မဟတ လႊတ

ေတာတ႔၏ အခနးက႑အား မသျခငးေၾကာင အကအည မေတာငး

ျခငးျဖစသည။ ေပါငးေလာငးေဒသတြင ျပလပခေသာ လ႔အခြငအေရး

ဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔၏ သေတသန ျပခကအရ ၁၀ ရာခငႏႈနး

ေသာ သမားသာ ၎တ႔၏ ကယစားလယအမညက သသည။Asia

Foundation၏ ျမနမာႏငငတြငးစစတမးေကာကယမႈအရ “ျမနမာ

ႏငငရ ျပညသမားမာ အစးရ ဌာန အဆင အမးမး၏ လကရ ဖြ႔စညး

ပႏင လပငနးေဆာငရြကခကမားက အနညးငယမသာ သရၾကၿပး

ဒမကေရစ၏ အေျခခ သေဘာတရားက အနညးငယသာ နားလည

သည။”63 ဒတယ စနေခၚမႈ တစရပမာ ေရြးခယ တငေျမာကခရေသာ

ဝနထမးမားႏင စစတပၾကားရ အာဏာ ခြေဝေရးပငျဖစသည။

လကရအခနထ ေျမသမးမႈတြင ပါဝငေနေသာ အစးရႏင အျခား

ဝနႀကးဌာနမား အေပၚ လႊတေတာအေနႏင မညသည အတငး

အတာအထ အာဏာရသညက ရငးလငးစြာ မသရျခငးပငျဖစသည။

ဓာတပ- ေၿပာငးေရြ႔ခရေသာ ေနရာ မ အမ။ ေနရပေပာကသမားမ မမတ႔ အမေဟာငး

အတြက ပမာဏ နညးပါးေသာ၊ လေလာကမႈ မရေသာ ေလာေၾကးေငြ သာ ၿပနလည

ရရခသည။

နဂးခပ

အေျခခ လမးၫႊနခက စညးမဥးမား ႏင အေျခခလပထးလပနညး

မား လမးၫႊနခကမားအား ေပါငးေလာငး ေရကာတာ အစအစဥ

ေရးဆြျခငးႏင တညေဆာကျခငးမားတြင လကနာေဆာငရြကမႈ

မရေၾကာငး လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာ၀နမားအဖြ႔ (PHR) မ ရာေဖြ

ေတြ႕ရခသည။ ထ႔အတြက ေရႊ႕ေျပာငးေနထငမႈေၾကာင အလပ

အကင ႏင ဝငေငြ အခြငအလမး ဆး႐ႈးျခငး၊ စားနပရကၡာ ဖလမႈ

မရျခငး၊ ဆငးရမြေတျခငး၊ ေရရရရန ခကချခငးႏင စတဓါတကျခငး

ႏင မမကယက အဆးစရငျခငးမားက ေတြ႔ရလာရသည။

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

25

ဤရာေဖြ ေတြ႔ရခကမားအရ စးပြားေရး ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ စမကနးမား

အတြက ေျမသမးမႈမားသည အလပအကင အခြငအလမး၊ ေရရမႈ၊

စားနပရကၡာဖလမႈ ႏင လသားတ႔ ဘဝမားအေပၚ ထခကနစနာမႈမား

အပါအဝင အသကေမြးဝမးေကာငး အလပအကငႏင ျမနမာႏငငရ

ျပညသမား၏ ကနးမာေရး အေျခအေနအေပၚ ထခကမႈမား ရျခငးႏင

ဆငသည သကေသျပမႈမား ပမ တးပြားလာသညက ေတြ႔ႏငသည။

စးပြားေရး ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ စမကနးမားသည ၎တ႔ အနးရ လအမား

၏ စးပြားေရးက ဖကစးလကရသည။

ျမနမာႏငငတဝမးရ အျခားေသာ ဖြ႕ၿဖးေရး စမကနးမားတြင ေလလာ

ေတြ႔ရထားသည အေၾကာငးအရာ အေတာမားမားက ေပါငးေလာငး

အတြက ေလလာေတြ႔ရခကမားတြင ေတြ႔ႏငသည။ ထအထတြင

လထႏင ေတြ႔ဆ ေဆြးေႏြးမႈမားတြင ႏငလမငးထက ျပ ျခငးမားႏင

ၿခမးေျခာကမႈမား၊ အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးအား ေရရည

လပကငႏငရန ထညသြငးစဥးစားမႈ မရသည ေလာေၾကးေငြ ေပးေခမႈ

မား၊ ဒကၡသညစခနးမားအတြက သတမတထားေသာ အရညအေသြး

ေအာက နမပါးသည ေရႏင ပတဝနးကင သန႔ရငးေရးအေထာကအပ

ပစၥညးမားၿဖင အစးရမ ေဆာကလပေပးထားေသာ ေရႊ႕ေျပာငးေန

ထငရာ ေနရာမား၊ ေျပာငးေရႊ႕ေနထငသမားအတြက စားနပရကၡာ

ဖလမႈ မရျခငး ႏင ပကစးဆး႐ႈးမႈမားအား ျပနလညျပျပငရနအတြက

ေပးေခေသာ ေလာေၾကးေငြ ပမာဏ အနညးအကဥးတ႔ ပါဝငသည။

ေပါငးေလာငး ေရကာတာ ပတဝနးကငတြင ေနထငရသည ျပညတြငး

ေျပာငးေရႊ႕ေနထငရသ ၈၀၀၀ သည လသားမား၏ အေျခခ လအပ

ခကအတြက အကအညမား အျပင ေရရည ဖြ႕ၿဖးတးတကေရး

အတြက လအပခကမားပါလအပေနသည။ ျမနမာအစးရသည ဤ

လအပခကမားအား ခကျခငး ျဖညဆညးေပးရနလၿပး ဤကသ႔ မျပ

လပႏငပါက ၄ငးတ႔အေနႏင အျခား တတႏငသည အဖြ႔အစညးမားမ

အကအည ရာေဖြ ရယသငသည။

ေပါငးေလာငးတြင ကေရာကေသာ ဤေဘးအႏရာယသည အျခား

ေရကာတာမား၊ သတတြငးမား၊ အထး စးပြားေရးဇမား၊ စကပးေရး

လပငနးမားႏင ျမနမာႏငင တဝမးရ အျခား ဖြ႔ၿဖးေရး စမကနးမားတြင

ျဖစေပၚလကရသည။ ဤဖြ႕ၿဖးေရး စမကနးမားေၾကာင

ျဖစေပၚခေသာ ေျမသမးမႈမားသည တရားဥပေဒ စးမးမႈ မရျခငး၊

အစးရ၏ၿခမးေျခာကမႈ၊ အစးရ ဝနႀကးဌာနမားမ ႏငငတကာ

ေျမသမးမႈလမးၫႊနခကမား က မလကနာျခငး၊ ေျမသမးမႈက

ျဖစေစေသာ ေျမယာအသးခမႈ မဝါဒမားကသ႔ ယခင

စစအပခပမႈတြင ကငသးခေသာ စနစမား ဆကလက

တညရေနမႈေၾကာငျဖစသည။ ဒမကေရစႏငငတြင ဤကသ႔ မဝါဒမား

ရမေနသငေပ။ ဤမဝါဒမား ရေနသ၍ အေသးစား လပကြကငယ

ေတာငသမားႏင အျခား ေျမပငရငမားအေနၿဖင ဆကလက

ထခကနစနာေနမညျဖစသည။ ပမ အားေကာငးေသာ ဒမကေရစ

ဆငရာ မဝါဒမားသည အခ႕ေသာ ျပနာမားက စတင

ေျဖရငးႏငမညျဖစၿပး လႊတေတာအေနႏငလညး ႏငငေတာအတြငးရ

ရငးႏးျမႇပႏျခငးႏင ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈမားၾကားၿဖစေသာ အေျခအေန

မားက ၾကား၀ငေၿဖရငးေပးသငသည။ ျမနမာႏငငရ ေကးလကေတာ

ရြာမားတြငဝငေငြရရရနလယယာလပကငျခငးမတပါး အစား အ

ေသာကအတြက အခြငအလမး အနညးငယသာရသည။ ႏငငတဝမး

တြင ေနထငၾကေသာ ေကးလကေနျပညသမားအေနႏင ေျမယာ

မားက ဆး႐ႈးခၿပး ျဖစသညအျပင ထအတြကေၾကာင ၎တ႔၏

စးပြားေရး အေျခအေန ဆးရြားလာကာ အမားစမာ ေဘးအႏရာယႏင

ၾကေတြ႔ေနရၾကသည။ ယခအခနသည ျမနမာႏငငရ ျပညသမား

အား အကာအကြယေပးမည အစးရအား ေရြးခယရမည အခန

ျဖစသည။

အၾကျပခကမား

ျမနမာႏငင၏ လႊတေတာအဖြ႔ဝငမားသ႔

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

26

• ျပညတြငး ေနရပေရႊ႕ေျပာငးေနထငသမားအတြက အေျခခ

သေဘာတရား လမးၫႊနခကစညးမဥးမား ႏငဖြ႕ၿဖးေရး

လပငနးမားေၾကာင ေနရပမ ဖယရားခရၿခငးႏင ေရႊ႕

ေျပာငးေနထငရသမားအတြက အေျခခလပထးလပ နညးမားႏင

လမးၫႊနခကမား အား လကနာေသာ ႏငငတကာ ေနရပမ

ဖယရားၿခငးအတြက လမးၫႊနခက မားႏင ကကညၿပး

ေကးလကေဒသရ ေဒသခမား၏ အခြငအေရးအား ေလးစားကာ

အမနတကယ ကာကြယ မႈေပးႏငသည အမးသား ေျမအသးခမႈ

မဝါဒက ေဖာေဆာင အတညျပရန

• အမးသား ေျမအသးခမႈမဝါဒအား အတညျပၿပးပါက

ျပညသမားအား ထ မဝါဒတြင ပါဝငသည ၎တ႔၏

ေျမယာပငဆငခြငႏင ကာကြယမႈေပးႏငသည လမး ၫႊနခကမား

တညရေနမႈက သရနားလည လာေစ ရနအတြက ဘ႑ာေငြမား

သးစြကာ ႏငငတဝမး အသ ပညာေပးပြမား ျပလပေပးရန။

• အေၿခခစညးမဥးမားက ခးေဖာက၍ ေျမသမးသ တစဥး

တစေယာကစႏင အဖြ႔မားအား တာဝနယမႈ တာဝနခ

မႈရေစရနအတြက ေဆာငရြကေပးရနႏင ကာကြယ မႈမားအား

ခးေဖာကၿခငး မားက ခကျခငး ကစားမႈ နညးလမးမား

ေဆာငရြကေပးရန ႏင ၿဖစစဥမားက ေစာငၾကပ

စစေဆးရနအတြက ေကာမတ တစခ ဖြ႔ရန။

• ေျမသမးမႈမားႏင အဓမၼ ေနရပမ ဖယရားၿခငး မားအား

ႏငငတဝမးရ ျပညသမာ အားလးပါဝငေသာ အသေပး ေဆြးေႏြးမႈ

ျပလပၿပး ခငမာသည အမးသား ေျမအသး ခမႈမဝါဒ အား

အတညမျပမ အခနထ ရပဆငးထားရန။

• ေကးလကေဒသရ ျပညသမားႏင လပကြကငယေတာငသ

လယသမားမား၏ လအပခကမားအား ေလးစားမႈ ရ သည

ေျမယာအသးခမႈ မဝါဒက ေထာကခ ပပး ေပးရန။

• ေပါငးေလာငးေဒသႏင အျခား ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသည

ေနရာမားသ႔ သြားေရာကၿပး ထခကမႈမားအား ေလလာ ရနႏင

ေရ႕ဆကႀကေတြ႔ရမည ထခကနစနာမႈမားအား ကာကြယရန

သာမကယခငႀကေတြ႔ခရမႈမားအားကစား ေပးရန

အၾကျပခကမား ျပလပႏငမည စစမးေထာက လမးမည အဖြ႔က

စတငဖြ႔ရန။

• ေျမသမးမႈမားအား ေဖာထတေျဖရငးရနအတြက ဖြ႔စညး

ထားေသာ လႊတေတာ လယယာေျမ ေကာမရင၏ တရားစရငမႈ

ျပလပပငခြငက အစးရ ဌာနမားပါဝင ပါတသကေနသည

ေျမသမးမႈမားအား စစမးစစေဆး ေျဖရငးႏငသညအထ

တးျမႇငရန။

• အစးရ အပခပေရးဌာနမားသည လႊတေတာမတဆင အရပသား

ထနးခပသည ေအာကတြငရသည အဖြ႔မား ျဖစသညက

ရငးလငးစြာ ေဖာျပႏငမည ဥပေဒအား ျပဌာနးေပးရန။

• လပကြကငယ ေတာငသမား ႏင ေကးလကလ႔အဖြ႔အစညး တ႔၏

အခြငအေရးမား၊ လအပေသာ အရာမားက ေလးစားၿပး၊

လ႔အဖြ႔အစညး အသငးအ၀ငး အလက ႏင တစဥးခငးစ၏

အခြငအေရးက ညမစြာ ကာကြယေပးမည ေျမယာ မဝါဒက

ျပဌာနးေပးရန၊ ႏင ေျမယာဆး႐ႈးသ ျပညသမား အေနႏင

သငေတာသည နစနာေၾကး ေလာေၾကး မား ရရေစရနအတြက

ေဆာငရြကေပးရန။

• လြတေတာ တစဥးခငးစ အေနႏင ၎တ႔ မဆႏၵနယ

အတြငးျဖစေပၚေနေသာ ေျမသမးမႈမားအား ေစာငၾကည

စစေဆးရနႏင လယသမားမား၏ အခြငအေရးအား

ကာကြယေပးမႈ ရမရ ေသခာေစရနအတြက လအပပါက

ၾကားဝငေဆာငရြကေပးရန။

ျမနမာအစးရ၏ အစးရ အာဏာပငဌာနမားသ႔

• ျပညတြငး ေနရပေရႊ႕ေျပာငးေနထငသမားအတြက အေျခခ

လမးၫႊနခက စညးမဥးမားႏင ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ေၾကာင ေနရပမဖယရားခရၿပး ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသ

မားအတြက အေျခခလပထးလပနညးမားႏင လမးၫႊန

ခကမားအား လကနာေသာ ႏငငတကာ ေနရပမ

ဖယရားၿခငးအတြက လမးၫႊနခကမားႏင ကကညၿပး

ေကးလကေဒသရ ေဒသခမား၏အခြငအေရးအား ေလးစား

ကာ အမနတကယ ကာကြယမႈေပးႏငသည အမးသား

ေျမအသးခမႈ မဝါဒ လကမတေရးထးရန

• ယခငက အဓမၼ ေရႊ႕ေျပာငးေစမႈေၾကာင ျဖစေပၚခေသာ

ဆးကးသကေရာကမႈမားက စစမးေဖာထတရန အတြက

သငေလာသည ဝနႀကးဌာနမား (ဥပမာအား ျဖင လပစစ၊

ကနးမာေရး၊ ပညာေရး) အား တာဝန ေပးၿပး

ထခကနစနာခသမားအား ျပနလညကစား ေပးမည စနစတစခ

ျပလပေပးရန။

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

27

• တငစာမားအား ၾကားနာေပးၿပး ေျပာငးေရႊ႕ေနထငသမား

အတြက ဆကလက လအပေနမႈမားက ေျဖရငးေပးမည

ေကာမတတစရပ ဖြ႕ေပးရန။

• ေျမယာအေရး ေဆာငရြကေနသမားအား ဖမးဆၿခငး၊

ထနးသမးၿခငမားက ရပတန႔ၿပး ေျမယာအေရး

ေဆာငရြကမႈေၾကာင မတရားသျဖင ဖမးဆးခခရေသာ

တကၾကြလႈပရားသမားအား ၿခြငးခကမရ ၿပနလည

လႊတေပးရန။

ေငြေၾကး ေထာကပေသာ အလရင ႏငငမားသ႔

• ျမနမာႏငငအတြငး ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ စမကနး ႏင အၿခား

လပငနးမားတြင ထညဝငထားေသာ ရငးႏးျမႇပႏမႈ မားက

ျပနလညဆနးစစျခငးမား၊ ထလပငနးမားေၾကာင ျပညသမား

အဓမၼ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငေစျခငး မရေစရနအတြကႏင

ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရမညသမားမာ အမနတကယ

သေဘာတညလက တရားဥပေဒ လပထးလပနညးမားႏင

အည ေရႊ႕ေျပာငးျခငးျဖစေစ ရနအတြက ေသခာေအာင

ေဆာငရြကေပးရန။

• ေျမယာအေရး ေဆာငရြကေနသမားအား ဖမးဆးေထာင

ခေနျခငးမား၊ ထနးသမးထားၿခငးမားက ရပတန႔ေပး ရနႏင

မတရားသျဖင ဖမးဆးခေနရသအားလးက လႊတေျမာကေစရန

အတြက ေတာငးဆေပးရန။

• လသားခငး စာနာေထာကထားမႈအတြက အကအညေပး

ေနေသာ အဖြ႔မားႏင လပငနးေဆာငရြကေနေသာ အဖြ႔

မားသည ေပါငးေလာငးေဒသႏင အျခား ေဒသမားတြင

ေရႊ႕ေျပာငးေနထငေနရသမား၏ လအပခကမားက သရရန

ေလလာၿပး လအပေသာ အစားအစာ၊ ေရ၊ တကယေရ

သန႔ရငးေရး၊ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ ႏင

ပညာေရးလအပခကမားအား ျဖညဆညးေပးရန အတြက

အစအစဥမား ေရးဆြေဆာငရြကရန။

• ေငြေၾကး ေထာကပေသာ ႏငငမား၏ သ႐းမ ပညာရငမား က

အဖမးခထားရသမား၏ လကတလာ အေျခအေန ႏင

ႏငငေရး အကဥးသားမား၏ ကနးမာေရး အေျခအေန

ကသရေစရန အတြက ေတာငးဆသငၿပး ကနးမာေရး

အသပညာရငမားမ သြားေရာကလညပတရန။

စးပြားေရး လပငနးရငမား

• ျမနမာႏငငအတြငးရ မညသညစးပြားေရး ရငးႏးၿမပႏမႈ

လပငနးရငမဆ အနညးဆး လ႔အခြငအေရးအား

ေလးစားရမည ဟသည အခက ပါဝငသည စးပြားေရးႏင

လ႔အခြငအေရးဆငရာ လမးၫႊနခကမား64 က လကနာ

ေဆာငရြကရန။ ထ႔အတြက ၎တ႔၏ လပငနး စမကနး မားမ

မညသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမမျဖစ ေစရနအတြက

လ႔အခြငအေရး ထခကနစနာမႈ ေလလာစမးစစခက မား

ျပလပရန။

ေၿမယာ သမးယခရၿခငး အတြက တကပြ၀ငေနေသာ

အရပဖက လမႈ အဖြ႔အစညးမား အတြက ေအာကပါ

အရငးအၿမစမား သည အကအည ၿဖစေကာငး

ၿဖစႏငပါသည။

• ၿမနမာႏငင ႏငငေရးအကဥးသားမား ကည ေစာငေရာကေရး

အသငး(AAPP)၊ ကေအာငမးေကာ၊ ၀၉၄၂၈၁၁၇၃၄၈

• ဒ႔ေၿမကြနရက၊ landsinourhands@gmail.com ၊

၀၉၄၀၃၇၀၆၀၅၂

• ကယနး မးဆကသစ လငယအဖြ႔၊ kngy.org@gmail.com

www.kngy.org

• ၿမနမာႏငင ေရ႕ေနမားကြနရက၊ အမတ၁၀/၁၂ ၄၉ လမး

(ေအာကလမး) ၅ ရပကြက ဗလတစေထာငၿမ ႔နယ၊

၀၉၄၃၁၆၂၀၉၁၊ ukyimyint.p@gmail.com

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

28

အခကအလကျပ ဇယားမားႏင အခကအလကျပ ပမား ဇယား ၁

ေပါငးေလာငး ေရကာတာေၾကာင ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရာ ေနရာမားတြင ေနထငသည လေပါငး ၈၀၀၀ အေပၚ သကေရာကေသာ ထခကနစနာမႈမား

အသကေမြးဝမးေကာငးအလပအကငမားႏင ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈမားအတြက တငးတာ

ခကမား မေျပာငးေရႊ႕မ ေျပာငးေရႊ႕ၿပး

အလပလကမ (%) ၁ ၂၀

အမေထာငစမား၏ လစဥဝငေငြ (ကပေငြ) ၂၃၅၀၀၀ ၄၅၀၀၀

ျမနမာႏငငအတြက ဆငးရမြေတမႈ သတမတမဥးေအာကရ အမေထာငစမား (%)

၁၆ ၈၆

အစားအေသာကအတြက အဓကအရငးအျမစမာ ကယပငလယေျမျဖစသည။ ၈၆ ၈

အစားအေသာကအတြက အဓကအရငးအျမစမာ ေစးျဖစသည။ ၃ ၇၅

အစာငတမြတျခငး အေျခအေန ဆးရြားမႈ မရေသာ အမေထာငစ (%) ၉၆ ၆၃

အစာငတမြတျခငး အေျခအေန ဆးရြားမႈရေသာ အမေထာငစ (%) ၃ ၃၁

အစာငတမြတျခငး အေျခအေန အလြနဆးရြားေသာ အမေထာငစ (%) ၁ ၆

အမေထာငစအတြက လေလာကေသာ အစားအစာ ထတလပမႈ ရေသာ လမား ၉.၉ ၃.၂

ေရလေလာကစြာ မရရေသာ အမေထာငစမား (%) မသ ၄၅

စတကေရာဂါ ရႏငသည အေနအထားမား (%) မသ ၈၁

Chart 2

ၿမနမာႏငင စားနပရကၡာ ဖလမႈ အေၿခအေန

အမေထာငစ အစာငတမြတမႈ အစရငခၿခငး အမေထာငစမား၏ ရာခငႏႈနး

အမေထာငစ

အစာငတမြတမႈ အဆင

PHR ေပါငးေလာငး စစတမး

‘ေၿပာငးေရြ႕ခရ မႈ မတငခင’

ေမးခြနး

PHR ေပါငးေလာငး စစတမး

‘ေၿပာငးေရြ႕ခရ ၿပးေနာက’

ေမးခြနး

LIFT ႏငငလးဆငရာ

စစတမး

SCI ေၿခာကေသြ႕ဇန

စစတမး

အနညးငယ ၉၆ ၆၃ ၉၄ ၉၈

အသငအတင

(အလယအလတ) ၃ ၃၁ ၅ ၂

အလြနအကၽြ ၁ ၆ ၁ ၀

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

29

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

30

Graphs Graph 1

Graph 2

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

31

Graph 3

Graph 4

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

32

Graph 5

UNDP ၏ တြကဆခကအရ ျမနမာႏငင၏ ဆငးရမြေတမႈ သတမတခကမာ လႀကး တစဥးအတြက တစႏစလင ၃၇၆၁၅၁ ကပ (၃၂၈ ေဒၚလာ)

ျဖစၿပး အစားအေသာက ဆငးရမြေတမႈအတြက သတမတခကမာ လႀကးတစဥးအတြက တစႏစလင ၂၇၄၉၉၀ ကပ (၂၇၄ ေဒၚလာ) ျဖစသည။65

Graph 6

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

33

ENDNOTES

1 ျမနမာႏငငအေပၚ ထားရေသာ စးပြားေရးအရ ပတဆ႔မႈႏငဆငသည သတငးအခကအလကမားက ပမ သရလပါက ေအာကပါ လငခမားက

ၾကညပါ။

http://fas.org/sgp/crs/row/R41336.pdf; https://www.gov.uk/arms-embargo-on-burma;

http://eeas.europa.eu/myanmar/index_en.htm; http://www.international.gc.ca/sanctions/countries-pays/burma-

birmanie.aspx?lang=eng; http://dfat.gov.au/international-relations/security/sanctions/sanctions-regimes/pages/burma.aspx; and

https://www.eda.admin.ch/eda/en/fdfa/representations-and-travel-advice/myanmar/switzerland-myanmar.html. 2 “Myanmar the Politics of Economic Reform,” International Crisis Group, Asia Report, no. 231, Jul. 27, 2012,

http://www.crisisgroup.org/~/media/Files/asia/south-east-asia/burma-myanmar/231-myanmar-the-politics-of-economic-

reform.pdf. 3 “Project-Level Impacts: Land” in Myanmar Oil and Gas Sector-Wide Impact Assessment, Myanmar Centre for Responsible

Business, the Institute of Human Rights and Business, and the Danish Institute of Human Rights, Sept. 4, 2014,

http://www.myanmar-responsiblebusiness.org/pdf/SWIA/Oil-Gas/00-Myanmar-Oil-and-Gas-Sector-Wide-Assessment.pdf;

“USAID Country Profile – Property Rights and Resource Governance: Burma,” USAID, May 2013, 7,

http://usaidlandtenure.net/sites/default/files/country-profiles/full-reports/USAID_Land_Tenure_Burma_Profile.pdf. 4 The DAC Guidelines: Poverty Reduction, Organization for Economic Co-Operation and Development, (Paris, France, Apr. 25–26,

2001), http://www.oecd.org/dac/povertyreduction/2672735.pdf. 5 “Poverty: An Obstacle to Human Rights,” United Nations Department of Public Information, last modified Oct. 1998,

http://www.un.org/rights/poverty/poverty5.htm. 6 Laura E. Caulfield, Mercedes de Onis, Monika Blossner, and Robert E. Black, “Undernutrition as an Underlying Cause of Child

Deaths Associated with Diarrhea, Pneumonia, Malaria, and Measles,” The American Journal of Clinical Nutrition, vol. 80, no. 1, (Jul.

2004): 193–198, http://ajcn.nutrition.org/content/80/1/193.full. 7 Bruce Arroll, Felicity Goodyear-Smith, Susan Crengle, Jane Gunn, Ngaire Kerse, Tana Fishman, Karen Falloon, Simon

Hatcher, “Validation of PHQ2 and PHQ-9 to Screen for Major Depression in the Primary Care Population,” Annals of Family

Medicine, vol. 8, no. 4, (2010): 348-353, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2906530/. 8 ၅ ရာခငႏႈနး တကမနကနသည။ ဒဇငးေရးဆြ လပေဆာငမႈ အမတ ၁ ျဖစသည။ 9 သတငးအခကအလက ပမ ရရလပါက http://www.hhs.gov/ohrp/policy/ohrpregulations.pdf တြငၾကညပါ။ 10 Open Data Myanmar အဖြ႔၏ ေျမသမးမႈႏင ပါတသကသည အခကအလကမားက ၎တ႔၏ ဝဘဆဒ

http://www.opendatamyanmar.com/တြင ၾကည႐ႈႏငသည။ 11 Land Acquisition Law and Practice in Myanmar: Overview, Gap Analysis with IFC PS1

& PS5 and Scope of Due Diligence Recommendations, Displacement Solutions, May 2015,

http://displacementsolutions.org/wp-content/uploads/2015/05/LAND-ACQUISITION-LAW-AND-PRACTICE-IN-MYANMAR.pdf 12 ထကႏငေဇာႏင ေအးေကာခင ၏ “Military Involved in Massive Land Grabs: Parliamentary Report,” The Irrawaddy, Mar. 5,

2013, http://www.irrawaddy.org/human-rights/military-involved-in-massive-land-grabs-parliamentary-report.html; Land

Acquisition Law and Practice in Myanmar, Displacement Solutions.

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

34

13 Murray Hiebert and Phuong Nguyen, “Land Reform: A Critical Test for Myanmar’s Government,” Center for Strategic &

International Studies, Nov. 9, 2012, http://csis.org/publication/land-reform-critical-test-myanmars-government. 14 Ken Woods, Timber Trade Flows and Actors in Myanmar: The Political Economy of Myanmar’s Timber Trade, Forest

Trends, Nov. 2013, http://www.forest-trends.org/documents/files/doc_4133.pdf. 15 Paul Vrieze, “Rapid Plantation Expansion Fuels Deforestation in Ethnic Regions,” The Irrawaddy, Nov. 29, 2013,

http://www.irrawaddy.org/burma/rapid-plantation-expansion-fuels-deforestation-ethnic-regions.html; Woods, Timber Flows

and Actors in Myanmar. 16 လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာဝနမားအဖြ႔သည ေျမယာသမးဆညးမႈႏင ပါတသကၿပး ျမနမာႏငင တဝမးရ ေဒသတြငး လပငနး

လပေဆာငေနေသာ အဖြ႔ ၅၅ ဖြ႔မ သတငးအခကအလကမား ေကာကယခၿပး အခကအလကမားအား U.S. Campaign for Burma ႏင

ျပနလည စစေဆးခသည။ လ႔အခြငအေရးဆငရာ ဆရာဝနမားအဖြ႔အေနႏင ေျမသမးမႈႏင ဆငသည အစရငခစာမားက အတညျပျခငး

မျပလပႏငပါ။ ျမနမာႏငငအတြငး ေျမသမးမႈခစားေနရသမား၏ စာရငး စစေပါငးမာ ခန႔မနးေျခအရသာျဖစသည။ ေနရာ အမားစတြင

ျဖစေပၚေနေသာ ေျမသမးမႈမား၊ တကေသာ သတငးအခကအလက မရမႈႏင ေျမယာ အခကအလက ရရႏငေသာ အဓက ေနရာတစခ

မရျခငးေၾကာင ဤစာတမးတြင သတငးအခကအလကအခ႕ မပါဝငႏငေပ။ 17 “Access Denied: Land Rights and Ethnic Conflict in Burma,” Transnational Institute, Burma Policy Briefing no. 11, May 2013, https://www.tni.org/files/download/accesdenied-briefing11.pdf; Linking Women and Land in Myanmar: Recognizing Gender In the National Land Use Policy, Transnational Institute, Feb. 2015, https://www.tni.org/files/download/tni-nlup-gender_0.pdf; Analysis of the Affected Communities’ Rights and Remedies Under Myanmar Law and JICA’s Guidelines, EarthRights International, Jun. 2015, http://www.burmalibrary.org/docs21/ERI-2015-06-02-thilawa_briefer-en-red.pdf. 18 Transnational Institute, The Challenge of Democratic and Inclusive Land Policymaking in Myanmar: A Response to the

Draft National Land Use Policy, Feb. 2015,

https://www.tni.org/files/download/the_challenge_of_democratic_and_inclusive_land_policymaking_in_myanmar.pdf. 19 Deciphering Myanmar’s Peace Process: A Reference Guide, Burma News International, Mar. 2014,

http://www.themimu.info/sites/themimu.info/files/documents/Report_Deciphering_Myanmar_Peace_Process_Mar2014.pdf. 20 ထားဝယ အမးသမး သမဂၢသည ေဒသတြငး အေျခစက အဖြ႔တစဖြ႔ျဖစၿပး ျမနမာႏငင ေတာငပငးရ တနသၤာရေဒသရ ထားဝယ

တငးရငးသ အမးသမးမားက ကယစားျပထားသည အဖြ႔ျဖစသည။ အခကအလက ပမသရလပါက

https://tavoyanwomensunion.wordpress.com/ တြငၾကညပါ။ 21 “Women Activists Facing Harassment by Proponents of Dawei Special Economic Zone,” Tavoyan Women’s Union, Feb.

25, 2015, http://womenofburma.org/women-activists-facing-harassment-by-proponents-of-dawei-special-economic-zone/. 22 “‘With Only Our Voices, What Can We Do?’: Land Confiscation and Local Response in Southeast

Myanmar,” Karen Human Rights Group, Jun. 30, 2015, http://www.khrg.org/2015/06/with-only-our-voices-what-can-we-

do-land-confiscation-and-local-response. 23 နနးဆမးေနာင ၏ “Relatives of Deceased Protester Charged by Military,” The Irrawaddy, Jun. 2, 2015,

http://m.irrawaddy.org/burma/relatives-of-deceased-protester-charged-by-military.html.

24 စးရာ၏ “Farmers right’s activist jailed,” Democratic Voice of Burma, Jul. 24, 2015

http://www.dvb.no/news/farmers-rights-activist-jailed/55142 25 “158 Current Political Prisoner List in Burma 2015,” Assistance Association for Political Prisoners (Burma), May 13, 2015,

http://aappb.org/2015/05/currently-political-prisoners-list-and-in-burma/;

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

35

Burma Partnership, http://www.burmapartnership.org/tag/human-rights-defenders/. 26 “Plow protesters lose land and liberty in Myanmar,” Al Jazeera America, Nov. 12, 2014,

http://america.aljazeera.com/articles/2014/11/12/myanmar-arrests-pointtodangerousfuture.html. 27 “Burma: Land Rights Activists Are Newest Political Prisoners: Arrests in Karen State Target Those Assisting Farmers Fighting Land Grabs,” Human Rights Watch, Aug. 15, 2015, https://www.hrw.org/news/2015/08/15/burma-land-rights-activists-are-newest-political-prisoners. 28 Patrick Pierce and Caitlin Reiger, Navigating Paths to Justice in Myanmar’s Transition, International Center for

Transitional Justice, Jun. 2014, https://www.ictj.org/sites/default/files/ICTJ-Myanmar-Development-Report-2014.pdf;

ေစာရနႏင၏ “Civil Society Pushes for Transitional Justice,” Nov. 24, 2014, The Irrawaddy,

http://www.irrawaddy.org/burma/civil-society-pushes-transitional-justice.html; B'nyair Ogvon, “Burma’s Transitional

Justice,” Education Initiatives, http://www.eduinitiatives.org/reports/burmas-transitional-justice. 29 Pierce and Reiger, Navigating Paths to Justice in Myanmar’s Transition. 30 Andrea Gittleman and Widney Brown, A Foreseeable Disaster in Burma: Forced Displacement in the Thilawa SEZ,

Physicians for Human Rights, Nov. 2014, https://s3.amazonaws.com/PHR_Reports/Burma-Thilawa-English-Report-

Nov2014.pdf. 31 Gittleman and Brown, A Foreseeable Disaster in Burma: Forced Displacement in the Thilawa SEZ. 32 “Basic principles and guidelines on development-based evictions and displacement,” Human Rights Council Fourth Session,

General Assembly, A/HRC/4/18, Annex 1, Feb. 5, 2007, http://www.ohchr.org/documents/issues/housing/guidelines_en.pdf.

“Guiding Principles on Internal Displacement,” Office of the United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR), Sept. 2004,

http://www.unhcr.org/43ce1cff2.html တြငလညး ၾကညႏငသည။ 33 The Guiding Principles apply during the time that people are in displacement, while the Basic Principles and Guidelines cover in

detail the phases prior to, during, and after evictions, especially where evictions are irreversible due to “development” projects or

disaster. See “Basic principles and guidelines on development-based evictions and displacement,” Human Rights Council; “Guiding

Principles on Internal Displacement,” UNHCR. 34 “General Comment No. 4: The Right to Adequate Housing (Art. 11 (1) of the Covenant),” သည စးပြားေရး၊ လမႈေရးႏင

ယဥေကးမႈ အခြငအေရးဆငရာ ေကာမတ၏ ေျခာကႀကမေျမာက ေဆြးေႏြးပြတြင လကခထားျခငးျဖစသည။ Dec. 13, 1991, UN Doc.

တြငၾကညပါ။ E/1992/23, http://www.refworld.org/docid/47a7079a1.html; “General Comment 7: Forced Evictions, and the

Right to Adequate Housing (Art. 11 (1) of the Covenant),” သည စးပြားေရး၊ လမႈေရးႏင ယဥေကးမႈ အခြငအေရးဆငရာ

ေကာမတ၏ တစဆယေျခာကႀကမေျမာက ေဆြးေႏြးပြတြင လကခထားျခငးျဖစသည။ May 20, 1997, UN Doc. E/1998/22,

http://www.refworld.org/docid/47a70799d.html 35 ျမနမာ ျမစေခာငးမား ကြနယက၏ “Social Impacts,” http://burmariversnetwork.org/index.php/key-concerns/social-impacts. 36 “A Chronology of the Kachin Conflict,” The Irrawaddy, Nov. 20, 2015, http://www.irrawaddy.org/multimedia-

burma/chronology-kachin-conflict.html. 37 “Militarization,” Burma Rivers Network, http://burmariversnetwork.org/index.php/key-concerns/militarization; Burma Rivers Network, “Ethnic Communities: Salween Dams are Fueling War and Must be Stopped,” Burma Partnership, Jan. 19, 2015, http://www.burmapartnership.org/2015/01/ethnic-communities-salween-dams-are-fueling-war-and-must-be-stopped/.

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

36

38 Karen Rivers Watch, “Halt All Dams Now in Salween River and All Ethnic Areas – Protests at Dam Sites,” Burma

Partnership, Mar. 11, 2015, http://www.burmapartnership.org/2015/03/halt-all-dams-now-in-salween-river-and-all-ethnic-

areas-protests-at-dam-sites/;

Karen River Watch, “Afraid to Go Home: Recent Violent Conflict and Human Rights Abuses in Karen State,” Burma

Partnership, Nov. 7, 2014, http://www.burmapartnership.org/2014/11/afraid-to-go-home-recent-violent-conflict-and-

human-rights-abuses-in-karen-state/. 39 Ordered Out: The Costs of Building Burma’s Upper Paunglaung Dam, Kayan New Generation Youth, May 31, 2011,

http://burmacampaign.org.uk/reports/ordered-out-the-costs-of-building-burmas-upper-paunglaung-dam/. 40 Sai Zom Hseng, “Thousands in Paunglong Being Displaced by Dam Project,” The Irrawaddy, May 31, 2011,

http://www2.irrawaddy.org/article.php?art_id=21398

“Upper and Lower Paunglaung Dams,” Burma Rivers Network, Aug. 18, 2008, http://burmariversnetwork.org/index.php/dam-projects/lower-and-upper-paunglaung; Ordered Out: The costs of building Burma’s Upper Paunglaung Dam, Kayan New Generation Youth. 41 ကယနး မးဆကသစလငယအဖြ႔သည ၿငမးခမးေရး တရားမတမႈႏင ဒမကရကတစ ႏငင ထေထာငရနႏင ကယနးေကာငးသားလငယႏင

အျခား ျပညသအားလးအတြက ဖြ႔စညးထားေသာ ေဒသတြငး အဖြ႔တစဖြ႔ျဖစသည။ အခကအလက ပမ သရလပါက

http://www.kngy.org/?page_id=2 တြငၾကညပါ။ 42 ထြနးထြနးသနး၏ “Shan Farmers Dissatisfied with Dam Relocation Site,” Democratic Voice of Burma, Aug. 25, 2014,

http://www.dvb.no/news/shan-farmers-dissatisfied-with-dam-relocation-site-burma-myanmar/43515. 43 PHR အဖြ႔လက ေဆြးေႏြးျခငး အမတ (၁)၊ ၂၀၁၅ ခႏစ ေမလ ၃၀ ရက။ 44 PHR အဖြ႔လက ေဆြးေႏြးျခငး အမတ (၁)၊ ၂၀၁၅ ခႏစ ေမလ ၃၀ ရက။ 45 Stephan Schmitt-Degenhardt, A Regional Perspective on Poverty in Myanmar, UNDP Myanmar, Aug. 2013,

http://www.se.undp.org/content/dam/sweden/Rapporter/A%20regional%20perspective%20on%20poverty%20in%20Myan

mar.pdf. 46 အမေထာငစ ေျခာကစမ ေရႊ႕ေျပာငးၿပးေနာက ရရသည လစဥ ဝငေငြႏငဆငသည ေမးခြနးအား ေျဖၾကားျခငး မရခပါ။ 47 Schmitt-Degenhardt, A Regional Perspective on Poverty in Myanmar. 48 ထားဝယ အမးသမး သမဂၢ၏ “Our Lives Not for Sale: Tavoyan Women Speak Out against Special Economic Zone Project,”

Burma Partnership, Dec. 23, 2015, http://www.burmapartnership.org/2014/12/21191/. 49 “HURFOM Releases ‘Disputed Territory’ to Highlight Unjust Land Acquisition in Mon Areas,” Human Rights Foundation of Monland, Oct. 9, 2013, http://rehmonnya.org/archives/2896; “HURFOM Releases ‘Yearning to be Heard,’ Highlighting Farmers’ Continued Struggles for Justice Concerning Burmese Military Land Confiscations in Mon State,” Human Rights Foundation of Monland, Feb. 12, 2015, http://rehmonnya.org/archives/3383. 50 Food Security Assessment in Four Townships affected by Cyclone Giri: Kyaukpyu, Minbya, Myebon and Pauktaw of

Rakhine State, Myanmar, UN World Food Programme, Feb. 2011,

http://home.wfp.org/stellent/groups/public/documents/ena/wfp234782.pdf. 51 ကမၻာ ကလသမဂၢ စားနပရကၡာဖလႈေရး၊ ေမြးျမေရး၊ ေရလပငနးႏင ေကးလကေဒသ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးႏင Save the Children ၏ ၂၀၁၄

ခႏစ ဇနနဝါရလ ၁၆ ရကေန႔ထတ “A Nutrition and Food Security Assessment of the Dry Zone of Myanmar, June 24th - July

18th 2013,” https://www.wfp.org/sites/default/files/Dry%20zone%20survey%20-%20Nutrition%20presentation.pdf;

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

37

Annex 4: Results Tables, in “A Nutrition and Food Security Assessment of the Dry Zone of Myanmar, June 24th - July 18th

2013,” ကမၻာ ကလသမဂၢ စားနပရကၡာဖလႈေရး၊ ေမြးျမေရး၊ ေရလပငနးႏင ေကးလကေဒသ ဖြ႕ၿဖးတးတကေရးႏင Save the Children ၏

၂၀၁၄ ခႏစ ဇနနဝါရလ ၁၆ ရကေန႔ထတ http://www.wfp.org/sites/default/files/ANNEX%204_0.pdf. 52 Baseline Survey Results: July 2012, Livelihoods and Food Security Trust Fund, Jul. 2012, http://lift-

fund.net/downloads/LIFT%20Baseline%20Survey%20Report%20-%20July%202012.pdf 53 Baseline Survey Results: July 2012, Livelihoods and Food Security Trust Fund, 36. 54 Baseline Survey Results: July 2012, Livelihoods and Food Security Trust Fund, 30. 55 Voices from the Ground: Concerns over the Dawei Special Economic Zone and Related Projects, Dawei Development

Association, Oct. 23, 2014, http://burmacampaign.org.uk/reports/voices-from-the-ground-concerns-over-the-dawei-special-

economic-zone-and-related-projects/. 56 Tyrants, Tycoons and Tigers, Kachin Development Networking Group, Aug. 2010, http://www.kdng.org/publication/68-

tyrants-tycoons-and-tigers.html;

Mungchying Rawt Jat, Model villages are not a model, Kachin Development Networking Group, Jun. 21, 2013,

http://www.kdng.org/publication/323-model-villages-are-not-a-model.html. 57 “Lost Paradise: Damaging Impact of Mawchi Tin Mines in Burma’s Karenni State,” Molo Women Mining Watch Network,

Dec. 11, 2012, http://www.burmapartnership.org/2012/12/lost-paradise/. 58 Myanmar: Open for Business? Corporate Crime and Abuses at Myanmar Copper Mine, Amnesty International, Feb. 10,

2015, https://www.amnesty.org/en/documents/asa16/0003/2015/en/. 59 Poison Clouds: Lessons from Burma’s Largest Coal Project at Tigyit, Pa-Oh Youth Organization, Kyoju Action Network,

Jan. 20, 2011, http://burmacampaign.org.uk/media/PoisonClouds.pdf 60 Danger Zone, Arakan Oil Watch, Dec. 17, 2012, http://burmacampaign.org.uk/media/Danger-Zone.pdf 61 အဖြ႔လက ေဆြးေႏြးျခငး အမတ (၂)၊ ၂၀၁၅ ခႏစ ဇြနလ ၂၉ ရက။ 62 အဖြ႔လက ေဆြးေႏြးျခငး အမတ (၂)၊ ၂၀၁၅ ခႏစ ဇြနလ ၂၉ ရက။ 63 Myanmar 2014: Civic Knowledge and Values in a Changing Society, Asia Foundation, Dec. 11, 2014,

http://asiafoundation.org/publications/pdf/1445/. 64 “New Guiding Principles on Business and Human Rights endorsed by the UN Human Rights Council,” Office of the High

Commissioner for Human Rights, http://www.ohchr.org/en/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=11164. 65 Schmitt-Degenhardt, A Regional Perspective on Poverty in Myanmar.

phr.org ျမနမာႏငင ရမးျပညနယတြငးရ ေပါငးေလာငးေရကာတာ အထကပငး

အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမားႏင ဖကစးခ ဘဝမား

38