ADIssERTATIO ACADEMICA,

De

RADICIBUsPLANTARUM,

Qvam,

sujfrag. Facubt. Philos. in Reg. eyibomsiAcademiaPRjEsIDE

CAROLO FRID.MENNANDEK,

scient. Nat. prosessore Reg. & Ordia.Publico bonorum examini snhmittit

ABRAHAMUs FALANDER, E. KOsTROBOTN1ENsIs.

Die XXlsi Aprii. Anni MDCCXLVJII.Loco siorisqve consvetis.

ABOss;'} Excud, )OH. K./i.MPE, Reg, Acad Tvp.

r

$. I.

NObilissimam hancce materiam tractationiqvalicunqve (objecturo occurrit inprimisdefinitio radicis, qvae est organica parsvegetabilis , ad alimentum attrahendum

destinata, qvaeqve plantam ad locum natalem ad-jungit; adeoqve & nutriendas & sulciendas plantascst dicata. Locus hic plantarum natalis plerum-qve terra est, cui maxima regni vegetabilis pars*radices (olet insigere. Interim docet experientia,& aiias aliqvando res, terrae, hoc in negotio,sungi officio. Ita dantur plantae, qvae in saxis eo-rumqve fragmentis & rimulis radices defigunt,ut Lichenes; aliae ruderibus murorum & arenosislocis oblectantur, ut Ajplenium sc variae nnisci (pedes;aliae lignis, ossibus animalium aliisqve corporibus su-stentantur & innalcuntur. Huc (pectant epidendraeplantae omnes, qvae nimirum arborum adhaerent cor-ticibus, & ope radicularum minimarum, detectaruma Malpighio, succum earundem nutritium hauriunt.solent vero potissimum septentrionalem arborumpartem occupare, cum alibi incumbens aestus iis

2vix permittat radices agere. Tales sunt;Treme Hac, etc, Ali* plantae, ut Lycopodium , Cujctita .

nullibi actis radicibus firmis, alias tantum am-plectuntur herbas, & in terrae supersicie qvasifluctuant. sunt tamen & his Inae radiculae, qvae(pirali modo vicinis herbis annectuntur, ut nonsine violentia inde divelli possint. De stuidis etiamconslat, qvod non modo plantas soveant & alant,suis radicibus sundo aqvarum infixas, ut Nymphae •

*s, Juncos, etc¥ sed & multas alias, liberrime inaqva stuitantes, nec certo loco alligatas; Lenticu-las palujlres nimirum , CMyriephylla , Utricularios etc.qvibus Angularis vesicularum notatoriarum appa-ratus, 5c appendices anchorarum speciem reseren-tes, concestae lunt. Imo, poslqvam cura Hookii& CMichelii detectum est, mucum, mucorem, muci-Uginem & his similia esse genuinas plantas, vixullum reperitur corpus, in qvo non radices desi-gant & locum natalem inveniant aliqvando p!an>tae. Apparet ex hactenus allatis, duplicem exsur-gere radicum disserentiam. Verae sunt, dum e-jusmodi adhaerent corporibus, cx qvorum sub-slantia nutrimenti qvid iis potesl accedere. Ap-parentes aurem, dum (olam stabilitarem plantisconcedunt, qvae tum coguntur, nutrimenti ad-ventum per supersiciem soliorum & caulis ex-spectare. ( a )

(-'4 ) Joh, Gesnerus dijs, l de vegetabilibus, Th, X.

3$. II-

P Artes iri radice nonnuiii volunt adesse trestnodum, corpus ipsum, & sibras. In extre-

mitate caulis nodus est, cui, tanqvam basi, in-sida planta; qvi tamen non semper adest, cuminterdum caulis absqve internodio uilo cum ra-dicis corpore continuus sit. Corpore radicis ege-re omnes plantas contendunt, etiam eas, qvarumradices sibroma sunt structurae, aliqvod, qvamvisexiguum, possidere corpulculum, unde capillamen-ta illa minora emittuntur- Dividuntur porro ra-dices commode in sibrosas, tuberosas & bulbo-sas ( b ), Fibrolas vocamus, qvae e plurimis si-bris cylindricis seu silamentis e plantae sundo le-paratim exeuntibus, consiant, qvas ex diversitaterespectu situs, consistentiae & divisionis Urinaemsubdivisir, Tuberola radix est, qvae praeter sibril-las alias partes habet crassas, & nodorum in mo-dum coniormatas, easqve vel sessiies, vel pendu-las, varie figuratas. Bulbola deniqve illa audit,qvae carnosior, & figurae rotundae vel ovatae est*solida haec dicitur, dum similis per omnem com-pagem est structurae, in nullas relolubilis lamel-las; tunicata, dum lamcllola est, sqvamosa radixoccurrit in liliaceis; duplicata, aggregata & va-riarum figurarum in aliis, Non ignoramus, suis-se aliqvos, qvi varias has radicum figuras acauda qvadarn peregrina ortum ducere volunt;nimirum, ipsius radicis formationem & inde pen-

A .

4dentem diverlam figuram a terrae resistentia essededucendam, Qvam vero ridicula haec sit hypo-thesis, vel inde apparer, qvod sic plantae hae velillae non semper uno modo formatas possiderentradices, sed pro diversa resistentia terrae, cui in-sidum, bulboiae in tuberosas, hae in sibrolas, de»generare poffent. Hinc plantae ejusqve semini in-est ratio , hoc vel illo modo formatae radicis*Poffent his ipsis plures aliae superaddi radicumdisserentiae, sl liceret his immorari. Ita coloris re»spectu disserunt radices non modo ab ipsis plan-tis, qvae tantum non omnes virides sunt, sed et-iam inter se, ut dentur radices, vel albi, vae! obscuri,vel slavi, vel rubri coloris. sapores etiam, odores,& facultates alias radices possident diversas, qvas hocloco proseqvi, & operose exponere, nostri non est: in-

stituti, ne salcem in alienam messem immittere videa-mur, cum nobis potissimum incumbat, ea, qvae es-culorum & cultelli ministerio detegi posiunt, explo-rare & adducere.(£) Lannae! fundam, botan. §. si.

§. HI.

LAtent in semine non reliqvarum modo par-tium vegetabilis, sed etiam radicis rudimen-

ta. Adlunt ibi futurae plantae stamina subtilissirrsajradix, solia duo, & inter ea latens gemmula, qvodrudimentum setus perqvam exiguum , urpoteqvod est vix ducentesima & saepe trecentesimatotius seminis pars, daudit pulpa vd pareneby-

5ma qvoddam, in duo haemisphaeria divisum, tu-nicis tamen obtectum. Cumqve radix plantae nu-trimento conserat, & ejus sit promus condus ,

natura, qvae praepollere nil agit, hanc omniumprimo e semine dicit. Dum itaqve incrementaqvotidiana vegetationis seminum Maipighim intue-batur, reperit, ilia ante omnia radices agere, hasinseqvi paulo post caulem, Indies postmodumcorrobatur & elongatur radix, donec cum plan-ta ipsa justam obtinuerit staruram & figuram,Qvamvis vero radix longe aliam , qvam piant®membra (upraterrestria , reserat faciem , partes ta-men eam componentes , eaedem sunt, qvae in.trunco & caule occurrunt, qvarnqvam nonnullainterdum obvia sit varietas, sed exigui momenti.Partiam enim relationem & situm, tormamqveexternam, magis respicit, qvam internam. Haecinter radicem & caulem structurae similitudo ad-struitur qvoqve per inversam plantationem arbo-rum, qvam Consio Hugenim & Letivsnheekim iossirue-runt , per qvam truncus & rami in radices, haein ramos abeunt. Ossendit eandem convenienti,am experimentum Isblssianum , qvo segmentum ra-dicis ex Rusi qva dimidiam sui partem terrae im-mersit, altera lupra terram extante. Prior parsradicis naturam servavit, haec in caulem abiit ( c ),vulgaris qvoqve experientia, dum rami roris ma-rini, salicis ctc. terrae committuntur, & radicesagunt, idem comprobat. Componitur vero radix

6ex cute, lignea parte, Jc medulla. Cutis duplexest; una, tenuis & soraminosa, exterius involu-crum constituit, cui alia crassior subjacet, ex sa-lciculis densiorihus sibrarum, utriculis & trache-is compoilta. Porcs in his, per qvos humor in-grederetur radicem, ne ope qvidem tnicroscopli po-tuisse inveniri contendit Clericus ( d ). supersiciemtamen radicum humidum copiosum imbiberevel (o!a offendit maceratio. Et (ub antlia pneu-matica, dum aqvae ab aere depuratae immitti-tur Tegmentum radicis, manitestat se ingens.poro-rum copia, per bullulas aereas erumpentes & ad-Icendenres, Adjungitur in vegetabilibus perfectio-ribus cuti cortex, spongiusa & utriculosa qvae-dam materia, ad recipiendum copiosum humo-rem apta. Contrahitur haec, si exsiccata fuerit,spongiae admstar, insigniter; in junioribus etiamradicibus, si transversirn dissecetur, hiat & aper-turam relinqvit, unde apparer, partes ejus, utcun-qve spongiosas, esse tamen tensas, Lignea parsradicis ex tubulis & sibris concavis, longitudina-liter decurrentibus, plusqvam capillaribus, potis*simum componitur. sunt hae non in caule mo-do, (ed etiam radice duplicis generis, nimirumvel tracheae seu vasa aerea, vel etiam vasa succo*(a, Urpcte vero vasa haec succo turgida ipse o-culus perspicit, ira ope antliae pneumaticae exi-stentia vasorum agreorum luculenter evincitur. sienim tundo vasis alligetur radix, & luperinsasus

7fuerit mercurius vel aqva colorata, hocqve vasdilco antliae (ub campana imponatur, tum, eductoaere, non modo bullula? aereae copiole egredi-untur supersiciem radicis, verum etiam , admissoiterum aere, radix ponderis secit incrementum, &

ostentat valculolos tractus mercurio vei aqva illacolorata plenos, stuidis his occupantibus loca abaere relictis ( e), Medulla ex variis ordinibus glo-bulorum concavorum & membranula tectorumcomponitur* In partibus his datur inter plantasconvenientia qvaedam , licet haud dissiteamur,non eandem plane ede omnium radicum dispo-sirionem; cum natura ubiqve aliqvantum varier.Ita in multis, praeter cutem & carnem uniformem,nihil oculi perspiciunt. Nec dubium cst, diverlumesse tubulorum & utriculorum situm , distributio-nem & figuram, lecundum diversos illos succos,qvibus parandis & elaborandis in diversis plantissunt destinati. Ita ostendit Rujscbius ss- ), induplicem tssie valorum decurlum* Unum in cau-da & cortice obvium, ubi vala succosa rectius& simplicius excurrunt, succumqve amarum sty-pticum vehunt; alterum in interioribus, ubi valatortuola, circinnata variisqve modis implicata {ae-

cum dulcem continent. In prioribus vix multumimmutatus creditur luccus a terra advectus; dumvero in his vario anfractu & mixtione ulteriuspersicitur, in naturam propriam rapae, & dulcemmutatur-

8

cc ) in aero, gebatusen mu nnsrcsnitgcti ter mts«r $.3*9 st m (sdiUttevimg ter enttecsung ter tv>as)rtttursassjc tosi ter vtmw&runss te^garapte£/c /. $,6. (d) Phy{. Libr. s. /. § 4/. (s } Oestrus ,

l, c. (/ ) p»slert in ded,$. IV.

E rX bae tabifica radicis, qvam breviter vidimus,, elucet, aqvam & aerem subire poros vaso-

rum ejus apertos. Ut vero succum nutritium sus-sicientem e terrae circumjacentis sinu recipiar,pierumqve in subtiles sibras & appendices capil-lares distribuitur, ut ita augeatur ejus supersici-es, & multiplicetur osculorurn numerus; cumqvebae sibrillae latius per terram ambientem repant,nutrimenti copiam inde recipere & advehere pos-lunr. Eadem opera etiam alter radicis sinis ob-tinetur, ut nimirum habeant plantae basin firmamcui insistanr. Hac enim radicularum divaricatio-ne, qvae cum augeseente magnitudine ipsms plan-tae augelcir, sic, ut vi externae possit sortius resi-stere. Excipiendo humori cortex radicis aptis-simus est, utpote utricuiosae substantiae; ne veronimio humore obruantur va(a, impedit cutis,qvae certis tantum locis, ubi porosa est, concedithumori ingrestum. Praeterea haec partes conne-cto, & supersiciem radicum lubricam reddit, neostiola obturentur. Aer in utriculis & tracheisholpicium habens, dum calore dilatatur, succumex utriculis reliqvis exprirrsst, ejusqve adscensum

9J

in sibris succoiis promovet. Hinc vasa haec aereain radicibus annuis mori observare potuit Malpi-ghius (g ). cum enim habeat haec arbor succumsegnem & giutinosum , majori vi propellendumtjvam aliarum, majori copia aeris opus habuit.An vero vasa aerea radicis etiam eo conducant,ut ad interiora plantae aerem deserant, id non-dum experimentis ad liqvidum est deductum,cTi-Ulsigbius id exinde conjectar, qvod majori copiaadsine ejusmodi vasa in radicibus qvam alibi.In sibris reliqvis, ligneae potissimum partis, suc-cus adscendit & movetur. Reserunt enim tubu-lorum capillarium vitreorum indolem «st naturam,in qvas gutta aqvae intrat & elevatur. Qyodphaenomenon non a pressione aeris atmosphaerici,aut subtilioris aiicujtis stuidi, nec a tenacitate a-qvae, aut motu intestino partium ejus, deduciposse, offenderunt phi iosophi hujus aevi; (ed cau-iam adscensus hujus qvaerunt in mutua tubi 6cmaceriae stuidae actione, viqve qvadam, qva adse invicem tendunt. Hinc in declaranda ratione,qva saccus plantis alendis dicatus altiora pete-re possit, non opus est, ut cum Raw (h ) sup-ponamus, resolvi succum nutritium in subriiissi-mum vaporem, ira amittere eum pristinam gra-vitatem, & in tenuissimam auram distributum ad-Icendere ad summitates vegetabilium usqve, va-scula eorum replere, & canales turgidos reddere.Multo minus neeessarium est, ad solvendum hoc

10& alia circa plaitas phaenomena, spirituale qvod-dam &. iutelligens principium comminflci (i ).Adicendit itaqve & penetrat succus nutritius exsibrillis radicis in crassiorcs ejus partes, inde intruncum, ramos, solia iplumqve fructum (candir.sed non receptioni modo, & adiceniui humoriscrudi, lunt dicatae radices ; verum ipsum etiam (ae-cum nutritium, qvamvis non solae, praeparant.Locus radicum facit, utsint huic praeparationi ossi-cina conveniens, non enim tantis, tamqve festiniscaloris & frigoris vicissitudinibus, nec tantae eva-porationi ibi expositus est humor, ac in reliqvisplantae partibus. In radicibus vero fieri succinutritii elaborationem, praeter plurima alia ar-gumenta , offendunt plantae tenellae, qvae a semi-ne non amplius nutrimentum obtinent, sed aradice unice illud exspectans, Nec aliunde hsbentdeam illae plantae, qvae caulem non possideut, anteqvam (emina protrudunt. Qvamvis enim soliisgaudeant, vel iis tamen avulsis in vegetationepeigunt. Adsunt vero in radicum cortice potis-simum & medulla copiosi utriculi, qvos apudvegetabilia idem gerere officium, qvod apud a-nitnalia peragit venter, observarunt naturae con-(ulti

, ut nimirum praeparent succum naturae cu-jusqve plantae convenientem. In his ergo utri-culis, reiiqvisqve vasis radicis, varie agitantur ab-lorpti humores, cumqve succis ipsius plantae com-miicentur, & in ipso qvidem jam lemine, ceu

11probabile videtur, cum ipsius parenchymatis subtiiissisnis particulis, ad staminis nutririonem apris;unde hoc, dum incrementa sensim capit radix,magis magisqve imminuitur & marcescit, lidemhumores porro variis locis applicantur, miscen-tur, (eparantur, & qvoad qvalitates pro diversi-tate vasorum & admixtorum in novos liqvoresabeunr. Augmenta vero simul capit planta , dumcanales expansione stuidi extenduntur & explican-tur, duraqve intersticiis vasorum extensorum ma-teria humori immixta se applicat, & solidae plan-tae substantiae adhaeret. Essent varii adsiuc aliiusus radicum exponendi, ut qvod siiccum nutri-tium flori & fructui servent, qvod buibosae radi-ces sine hybernacula ipsis plantis &c. sed cum haeuniicates sine particulares , iisdem asserendis ut im-moremur non patitur instituri ratio,(g) In anat, piant , p. 7. 69. Const etiam Welst

t>crn. geb. do 11 sishtaursjc bet tsjcik in sc.§. 2J7' ( h ) Htst, p/ant. Libr. J, c 17, (i ) Ruitge-ri Phys. div, Itbr. I, c. IF §. 32, (s 17.

§. V.

EXhibent plantarum partes illum botanico usum,ut disserentias dignoseendis vegetabilibus ido-

neas eidem subministrent Et suppeditant qvidernradicum species earumqve structura notas specisi-cas , certas & fundamentales; ob varia tamen in-commoda ad easdem non esse confugiendum ,u-bi reliqvae partes aliqvas exhibent, jure monuit

12botanices slator Limam, (k) Non enim in vivis plan-tis conspectum nostrum incurrit radix , nec in herba*riis vivis sine susha dissicultate & deformatione con*servari posses.Neq; plantas semper praecipue rariores,eradicare licet, nec sunr ubiqve ad manus instru-menta iis evellendis idonea , nec deniqve, aqvati-cae potissimum & paludosae plantae, nisi dissicillimolabore, patiuntur eximi radices luas. Hinc nonsaepius , qvam in casu necessitatis, ex gr, in scit»he speciebus, licet ex radice petere notas di-agnosticas. in perfecta tamen deseriptione ra-dicis mentio neutiqvam ideo omittenda essi Uc-pote itaqve radicis consideratio non est botanicoadeo magni momenti , ita hortulani curam eo ma-gis satigat. Non enim ille per semina modo ve*getabilia multiplicat, verum etiam per radices pro-pagationis compendia invenit. Possident enim radi-ces, aeqve ae truncus & rami, gemmas & oculos,per protuberandam, dum exitum moliuntur, leprodentes, in qvibus rudimentum novae plantaeadest. Has gemmas in medulla adesse, indeqve or-tum ducere contendit Wotjsius (/ ). Hohmarmis cx ad-vecto illas ex medulla non semper prognasdi asse-ro , ad experientiam provocans , cum inter hanc«sc novam prodeuntem gemmam sibrae qvaedam li-gneae intercedant (>»)• Undecunqve vero orianturoculi, illos in usus luos convertit hortulanus.Ita, ubi talis est radicum structura & dilpositio,ut propagines ex le emittant, has viviradices dematris corpore relecat, & in aliud solum mox

13transponit. Alia vegetabilia per radices frustitia-tim conscissas optime multiplicari perspicit. Balbo-sae porro plantae , cum annuatim novas edant ap-pendices matribus haud absimiles , has temporeconvenienti extrahit horticultor, & sobolescere do-cet, praeserrim cum non eadem celeritate nec se«licitate per (emina haec vegetabilia propa-gentur Radices etiam novas, per insitionem ra-morum, terebrationem, susimersionem, circumpo»Titionem, aliaqve artisicia, elicere novit, adeoqvearborum plaatarumqve multiplicationem procu-rare ( n )■(k ) Critica botan, 27s,

( l ) i c. §. 24.0, seq.(m'j introd. in philosophiam t. II, §■ D. L.( n ) Cons. de his alitsqt>s propagandis modis inter aliosRtidbeckhtm sil, in dijp, de propagatione plantarim, pagt

st lei>§. VI.

POstqvam contextum atqve usum radicum de-_

(cripsimus, restat, ut aliqvid, coronidis loco,de morbis earum dicamus, Curn vita radicuma motu succi nutritii dependeat, morbi oriuntur,aut ex nimia humoris copia, radices perpetuo al-luente & mundante , aut etiam ab ejus desecta, dum (officienti destituuntur alimento. Lae-duntur praeterea vel per calorem nimium, dumplus, qvam advehere potest radix, ex rcllqvis partibus tranlpirat, ita ut accepti & expensi sibi non

14conslari» possit rario ; ve! per frigus , vegetationimaxime inimicum, qvod poros obstruir, aerisqve& succi ad radices Uberum appullum & influxumprohibet, unde, nullo novo succo per clausas si-bras succedente , intereat planta neccsle est. Ge-la etiam hibernum coagulat aliqvando radicissuccum , eaqve concretione expanduntur & lace-rantur plurima vala; unde sit seqvente vere, utcorrupto succo luxatisqve sibris , radix plane in-tereat. Praeter has adductas rationes interitum ra-dicibus deterentes, necem subire coguntur va-riis externis injuriis , dum , vel alio qvocunqvemodo, vel eriam insectorum punctionibus laedun-tur* Horum enim sagax indoles pro diversa o-vorum suorum, indigentia diversis plantarum par-tibus ea committit, ovaqve , qvae mollem ha-bent primaevam partium compagem, in radici-bus vegetabilium , ut vicem uteri gerant, potis-simum deponit. Qyemadmodum autem venae se-ctiones & vulnera in animalibus, si nimis ma-gna non sine , neqve sangvinis circulationi ob-slant, sed eandem aliqvando promovent, &

diligenter curata sanantur i ira etiam vulnera ra-dicum , crescente cortice, aut aliter inflexissibris , saepe curantur. Ita , si & radicum &

ramorum plantandorum partes imae ante sepul-turam parum suerint laceratae, silamenta sortiusducunt, citiusqve radicant. solent etiam bulbi,qvi supersiciem aeqvalem habent, aceto macera-

15ti sdssuris vulnerari ; qvibus si vinum qvovis co-lore no n edaci tinctum instiiletur, iiqve pcstmo-dura aqva ejusdem colons irrigentur laepius, eos-dem colores induunt poslea ipti flores. sed ur,si in animalibus nimia subito (angvinis csiunda-tur copia , aut sislatur ejus circulatio , vel mul-tum impediatur, oriuntur gravissimi morbi , autsubita seqvitur mors: idem etiam in plantis ani-madvertere est. Hilce jam lubsistimus, peroffici-ose rogan-es , velis b. I. conamina haec juvenilia

in meliorem interpretari partem-

gss auctoren.oct) Idrbcms frudsi psonserao uti ser:

® sPd barba siippano rt)gg, Hanb tornen csT i sanbens'd mdpent’sd!s, stTocF bdr bossan sset ier siranben,

e£dg: md sili tifrodpt ben oci) si;cso$ btomma ser ?

ssidr Haben bsesna bort sor sommar sosem) sici!:ffldr jorben mdgrar gic ben enba ndrings * sasten :

0)dr rdttren misnab’ lia , oct) siammen sasnar frasten,33?dng millmats ndr jlg i bc§ margdosa ben.

Hir ctt sdDans srdt> mern frabga oct) et sium;set stiuter nsiigt opp; men dr bocs ett aH insc:<2ts mdsmdrcs uti sujt, bet man bocs asbrig s;inse:

(jn prdstig siusar bi(b, en sonstig si;, ctt bum.

9?dts mdngen sine som ser jd ut, oct) dr sd sati;st; staseng fraster bc s;a sdst pd terra tdtttr;st; srr raan beras t)6gb as minjla sidcisi ncrstctscr,

(gmeban ben cs roar mer dn as rootn en sicte.se bdrga ndjlot in, lanbtjafra, scma ro.

se sdnga stcra ting i spinsens sicta rodsmar.<20 sc ben siop som mi;gg i grann ss sdnga srcdfroa;

sDben bo sct @ol, som en mibsommar snd.lllitt 3 ba sdst ffrt bcpp pd scdsfre tosi

3 tdrs at (iusiigt sc bc sanna sdflsiety grunbtr,Oct) til at rcinna bcm upoffros sit) od) ssunbtr;

st; Hifroc dran fruct)s, oct) t£r sdllsjete rot J

mC.

Zil REsPONDENEEN,

ss&t tiliae 0saparen/ som begdstoat memVva nissinn met ni sdrnusng sini/ bae ocsloelai/ ati te§ tsilsa todrcs / som naturm inne*simer t sili frucDtbara stibtts stuOe toara bemnes lancse amne/ od) as sknne saunae* £ilDen dntan bae ban ocs inplantat en IdngtanI)oo0 benne/ att unoerjosa te sanum $rop'parna/ som u.som o£ slatte dro/ sunna ejbegrtpas s(5rr as todr sidi/ innan t'era0 man*brpne mostoat jln todrcsan pd todra osdrltsrneligen toabl (nrdtsate smnens todrcsrpg.0in-nen" forma ei gie 00 toitare begrepp/ dn b&atsom angdr otan od) siala. 5)1 en fflrnustet gdrIdngre/ srdnger sig in tiC samati/ od) metsin upmdrcssambet mspanar bdte natur ocs)egenslap. iit ndgot stodrl sdr en natmmsransasare/ sd dr tes i sdnmng toetenssapenom stjdjrter od) teras telae. £m bae/ 5)1(n'ttKDJil pa tejw blat HPligen apltrat be-

stasstnstttn o® «pston sss rosm pd tn 6tt/ed) bcrtgenom soijsi/ buru (vdl Dina studmdro rorare, ©u bstr dstten d bstga tosit Dittdbdga/ at bdiigenom besrdmja sodr nsdnsTa/cd) £an0 cbcpriscliga cjsko/ (em sldbcr £Ujorna pd mnrcsem. sto m ss<5rre od) ndr-niarc simflap cm @«D0 todrcs dga / jusldrrc soranbran dssatsommcr D«rra0 sonsstgastapmt/ od) (u (idrre ivorDnat todcscs sdr msd (lor 0sapmt. 3Mob0banM/ som slg ojjsmdlan bcpnner/ sdrbutber mtg art msdraM ben5m/ som bdte bin bpqb od) timrerlrsth] mcb rdtta (issdggcr. tsnsfflr ndc-nas? ns «prscbttgs bima/sss ocT)j)rt mcb ns5jc mdm i framtiben sd «phdra

asflo mbbo ocb arbml

|s Er. FORTELIUs,o. B»