Upload
philippine-collegian
View
6.237
Download
7
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Issue 18Tuesday, 29 November 2011 | 12 pagesC O N T E N T SEditorialReshaping narrativesNews1 in every 10 STFAP applicants in UPD appeal for lower bracketingBicam to pass P1.8T nat’l budget todayBOR defers Avila case verdict anewKagyat na pagsampa ng kaso sa mga dumukot kina Karen at She, ipinananawaganLuisita farmers doubt HLI action on SC rulingFeaturesStrategic Offensive: Confronting the threat of US interests in the PhilippinesBungkos ng gunita: Mga kwento ng pangungulila’t pagbangon dalawang taon matapos ang Ampatuan MassacreKulturaKamay na bakalIsa’t kalahating oras ng kasaysayanMistulang alaalaMinsan isang umagaOpinionTerminal Cases: Entropy*Sa KyusineroDate a girl who writes for the Collegian*QuotedEksenang Peyups
Citation preview
1 in every 10 STFAP applicants in UPD appeal for lower bracketing — Page 3
Philippine CollegianOpisyal na lingguhang pahayagan ng mga mag-aaral ng Unibersidad ng Pilipinas - Diliman29 Nobyembre 2011Taon 89, Blg. 18
Entropy* Terminal CasesDelfin Mercado
Reshaping narrativesEditorial Page 2
Pagbalik-tanaw sa trahedya sa MaguindanaoFeatures Page 9
Date a girl who writes for the Collegian Opinyon Page 10
Dibuho ni RD Aliposa
Each day, we move closer to destruction.
For thus is the law of the universe – for everything to descend towards chaos with the passing of time. Each day, we age and become less and less of who we once were. Less content. Less noble. We degenerate, we age, we die.
Every passing day is an added shove towards the pool of disorder. We exert effort, we strive to organize our lives in the hope of improving our situation, and yet we are aware that in the end, nothing of the order we established will remain.
And yet we continue to struggle. We create to defy entropy. We try to achieve greater heights, for we value progress. For in creation, we destroy chaos. Such is the nature and contradiction of life.
Can we defy destruction? Can we battle chaos? For a time, I think we could.
For you came and made me realize I can do more, achieve more. Together, we planned for a shared future of creativity and passion. And soon, we were living our dreams.
We were together in each step, scheming and thinking of innovative ways to combat life’s perennial woes. We managed to sustain our dreams of transformations. We told ourselves we succeeded. And yet we yearned for more.
And the things we yearned for … Oh boy!
Until that day when you told me you wanted leave. You said you were becoming stagnant, and development is not possible anymore – for we reached the summit that we wanted to climb. And so, you said, we needed to part ways and weave new narratives. I was devastated, but I agreed. For we need to move forward. Such is the law of the universe. Staying put is not an option. Sooner or later we have to make our moves. Move towards what? Destruction, I guess.
I was devastated. I wanted to tell you that you should stay and we should continue creating. But I knew it will be a lie. For we have stopped creating for some time now. We were stuck in a standstill, unmoving, unflinching, trying to be content of what we have. We were living a lie. We were not creating – this standstill is called preservation.
We struggle. And we dive into chaos. For we cannot remain motionless. What goes around comes around. So onward we go.
Today, we managed to put things aside. But tomorrow, my friend, we will destroy to create anew.●
*For my best friend Gino, and for all the times and lives we created to destroy.
Hindi maikakaila ang mga signos. Sawa na ang mga tao sa kasalukuyan nilang kalagayan. Palagian na ang paggiit sa mga karapatang ipinagkakait, panay ang reklamo sa mga pagdaramot ng sistemang matagal na nilang tinitiis. Kali-kaliwa ang protesta, at dumarahas ang banggaan ng mga mamamayan at ng mga nakapangyayari sa lipunan.
Niyayanig ngayon ang buong mundo ng mga panawagan para sa pagbabago. Subalit ang tanong ng lahat ng nagmamasid at nangangamba: paano at tungo saan?
Mahigit na apat na dekada na ang lumipas nang sagutin ng librong Lipunan at Rebolusyong Pilipino (LRP) ang mga katanungang ito. Ngayon, marahil akma ang pagkakataon upang balikan ang mga aral ng LRP, at timbangin ang alternatibong hatid ng radikal ng pagbabago.
6
Mga Leksyon sa Rebolusyon at Pagbabago
Kultura
Dibuho ni RD Aliposa
2 • Kulê Opinyon Martes 29 Nobyembre 2011
Reshaping narratives QUOTED
Editoryal
Philippine Collegian www.philippinecollegian.orgPhilippine Collegian www.philippinecollegian.org
Punong Patnugot Marjohara S. Tucay Kapatnugot Pauline Gidget R. Estella Tagapamahalang Patnugot Dianne Marah E. Sayaman Panauhing Patnugot Glenn Diaz,
Larissa Mae A. Suarez Patnugot sa Lathalain Mila Ana Estrella S. Polinar Patnugot sa Grapiks Chris Martin T. Imperial, Ruth Danielle R. Aliposa Tagapamahala ng
Pinansya Richard Jacob N. Dy Mga kawani Ma. Katherine Elona, Kevin Mark Gomez, Marianne Rios Pinansiya Amelyn J. Daga Tagapamahala sa Sirkulasyon Paul
John Alix Sirkulasyon Gary Gabales, Ricky Kawat, Amelito Jaena, Glenario Ommalin Mga Katuwang na Kawani Trinidad Gabales, Gina Villas Pamuhatan Silid 401
Bulwagang Vinzons, Unibersidad ng Plipinas Diliman, Lungsod Quezon Telefax 981-8500 lokal 4522 Email [email protected] Website philippinecollegian.org
Kasapi Solidaridad: UP Systemwide Alliance of Student Publications and Writers Organizations, College Editors Guild of the Philippines
“We respect the Supreme Court, we survived even when they took everything from us, including our Dad’s life -- and we will survive even this.” —Kris Aquino, on the Supreme Court decision to distribute the Cojuangco-owned Hacienda Luisita, gmanews.tv, November 26
“Kris, this is not political persecution. Your brother is the president, right? It’s not Marcos who’s pitted against you now; it’s the farmers of Luisita and the Filipino people. If you really take to heart your Lolo Pepe’s advice to “fight for what is right,” then you should have distributed the land to farmers long ago. You remember your family’s suffering very well but seem to not know the suffering of your tenants.” –Kilusang Mayo Uno in their official Facebook account, November 27
“Siguro nag-fail din ako dahil hindi ako ‘yung kailangan niya sa buhay niya. Or, hindi ako ‘yung hinahanap niya sa buhay niya. And hindi...hindi ko maibigay sa kanya ‘yung kailangan niya.” —KC Concepcion, on break-up with Piolo Pascual, The Buzz interview, November 27
“…[Howie] Severino had no business demanding, during a non-journalistic event, compliance with the ethics and professional standards of journalism of a student journalist who knew better than to behave like a fawning colonial.” —Prof. Luis Teodoro, on Howie Severino’s interview with the Kulê EIC, Business World Online column, November 24
James Liwanagan
5.5 x 3.5 in
“The edicts of social justice, the extraordinary national experience, and the prevailing national consciousness, all command the great departments of government to tilt the balance in favor of the poor and underprivileged …in the interpretation of the law…”
—Philippine Supreme Court, in Hacienda Luisita Incorporated
(HLI) vs Alyansa ng mga Manggagawang Bukid ng Hacienda Luisita (AMBALA), et al.
For decades, the story of Hacienda Luisita has been one of exploitation and suffering.
Farmers told of “stocks” amounting to wages of P9 per week; of debt passed down through generations; of attempts to organize and protest, only to be met with gunfire and violence. A community of over 10,000 families spread out across a vast sugar plantation, all tilling land they would never own, because the 6,400-hectare spread was already owned by a single family: the Cojuangcos, among the wealthiest and most powerful clans in the Philippines.
One farmer put it succinctly: “Buong buhay ko, ito lang ang lupang masasabi kong akin,” he said, holding up his hands to show the dirt under his fingernails. Hallmarks of a lifetime of hard labor.
More blood has been spilled in the name of Hacienda Luisita than we, as a nation, can ever forget. Government troops opened fire on unarmed farmers marching to Malacañang in the Mendiola massacre of 1987. Farmers on strike were brutally dispersed in the Hacienda Luisita massacre of 2004. And countless others have died one by one over the years, gunned down or tortured and killed for joining unions or participating in protests.
Last week, the narrative was altered forever.
In a landmark case concerning the distribution of HLI, the Supreme Court ruled overwhelmingly, 14-0, in favor of the HLI farmers’ union AMBALA and other respondents. The junking of the Stock Distribution Option
(SDO), a gaping loophole in agrarian reform law, is hard-won validation for farmers everywhere fighting to gain ownership of the land they till. It proves, at last, that the land they have tilled for generations belong to them, morally and legally.
While the decision is a victory, however, there are a few
points yet to be resolved.The SC asserts that
landowners should receive compensation
for the property that will be distributed to farmer-
beneficiaries. This interpretation of the law is backed by President Benigno “Noynoy” Aquino III, who claims that his opinion is objective, since he has already sold his shares in HLI — but in fact, Aquino remains a top shareholder in the manufacturing arm of HLI, the Central Azucarera de Tarlac.
Certainly, Aquino’s interest in HLI cannot be denied. Some analysts even argue that the SC ruling is a by-product of deepening fissions among the ruling elite, and the Arroyo-
appointed SC is merely hitting back for the criminal charges filed by the Aquino administration against former president Gloria Arroyo.
Such drama aside, however, the issue is simple. If the distribution of land to farmer-beneficiaries is just, then the long decades they spent as underpaid laborers of HLI was unjust. Shouldn’t that be compensation enough? How much has been reaped in profits from HLI since the 1950s, when the Cojuangcos first availed of government aid to take over the land, with the promise that they would “distribut[e] the hacienda to small farmers”?
Also, if the HLI case sets a precedent of compensation, landlords can make land redistribution impossible by demanding unaffordable payment for their land.
These problems highlight the flaws of existing land reform law, primarily the Comprehensive Agrarian Reform Program (CARP) and its current extension, CARPER. This SC decision does not validate CARP; in fact, it is a testament to the failure
of the law, since it was the provisions of CARP (including the SDO) which allowed the Cojuangcos to evade land reform for so long. It is also CARP which the President invokes in asking for compensation for landowners.
Thus, this latest development in the HLI issue is a pivotal moment, but not a conclusive victory. At the heart of the enduring call for genuine agrarian reform — a cause for which countless have died, and countless more continue to fight for — is the question of justice. It has been delayed long enough; we call on the President and his family to immediately take steps to begin distributing the land. And as HLI farmers move forward, let their triumph pave the way for other peasants to continue in their own struggle for land reform. ●
3 • Kulê Balita Martes 29 Nobyembre 2011
1 in every 10 STFAP applicants in UPD appeal for lower bracketingIsabella Patricia H. Borlaza
One in every ten applicants for the Socialized Tuition and Financial Assistance Program (STFAP) in UP Diliman filed an appeal for lower bracketing this year, according to data recently obtained from the Office of Student Scholarships and Services (OSSS).
Data showed that 287 out of the total 3,421 STFAP applicants in UP Diliman (UPD) this year filed an appeal for lower bracketing. However, eight of the 139 deliberated appeals were retained in their original brackets. The remaining 148 appeals have yet to be decided, pending deliberation.
These results clearly indicate that the 14-page STFAP application form “cannot really quantify” the student’s capacity to pay, said Student Regent Ma. Kristina Conti. The formula used in the STFAP cannot calculate all factors of poverty indicators, she added.
“Pero bakit nga ba marami ang nag-a-appeal o bakit ba kailangan pang mag-appeal? Ibig sabihin, may mali talaga sa sistema ng STFAP,” said Liezyl Anne Gomez, UP Cebu Student Council Chairperson.
Data also showed that in UPD, only one in every 100 students is granted free tuition while one in every five STFAP applicants actually applied for bracketing. One in every 100 students is under bracket A.
STFAP is a bracketing system that categorizes students based on their capacity to pay. First instituted in 1989, students were classified into nine numeric income brackets of the
Numerical Bracketing System and it was revised in 2006 into the present six income brackets of the present Alphabetic Bracketing Scheme (ABS).
Upon enrolment to UP, students are first assigned to either bracket A or B. Those who belong to a lower bracket apply for STFAP. Those who are unsatisfied with their bracket assignment, submit an appeal, according to the OSSS.
Millionaire filterStudents under bracket A or ‘the
millionaire bracket’ have an annual family income above one million and pay the full matriculation of P1,500 per unit. Students under bracket B have a
Bicam to pass P1.8T nat’l budget todayKeith Richard D. Mariano
After reconciling differences in their respective versions of the 2012 national budget through a bicameral conference (bicam), thae Senate and House of Representatives (HOR) are set to approve today the proposed P1.816 trillion national budget for 2012.
While the consolidated version of House Bill No. 5023 or the General Appropriations Bill for 2012 has yet been released as of press time, the Senate’s amendments to the bill is “more likely to prevail,” said Senator Edgardo Angara, one of the upper chamber’s representatives to the bicam.
The Senate has approved on third and final reading its version of the appropriations bill on November 22.. Under the Senate’s version of the bill, state universities and colleges (SUCs) will receive P22.41 billion, which is P322 million higher than the P22.09 billion originally approved by the HOR.
The Senate increased the budget of SUCs by realigning P322 million from the budget of other government agencies including the Department of Science and Technology, Department of Agriculture and the Commission on Higher Education (CHEd).
The additional funding may have increased the budget of SUCs nominally but there was actually no “substantial” increase for maintenance and other operating expenses (MOOE) that covers the costs of utilities such as electricity and water, and for capital outlay (CO) or the fund for construction and renovation of infrastructures, said UP Diliman Student Council Chairperson Jemimah Grace Garcia.
‘Innovation clusters’The increase in the aggregate
budget of 112 SUCs across the country, including UP System, was actually earmarked for research and development in five areas of
specialization dubbed as “innovation clusters,” said Angara.
The allocation of the budget will be “expertise-based” where only SUCs specializing in agriculture and precision farming, mining technology, algae research, information and communications technology (ICT), or disaster science and management will be supported, explained Angara.
The Senate maintained the House-approved budget of SUCs which allocated P18.9 billion for personal service (PS) or the fund for the salaries of faculty and other employees and almost P3 billion for MOOE. For UP, the Senate approved the P5.74 billion budget passed by the HOR. Of the approved budget, around P4.85 billion was allocated for PS and P698 million for MOOE.
Meanwhile, for the third consecutive year, SUCs including UP will not receive a budget for CO. The Senate, however, upheld the P200
million allocated by the House for acquisition of medical equipment for the Philippine General Hospital.
Despite the increases introduced by the House and Senate, the approved budget of SUCs is far from the P45.8 billion budget that SUCs need next year, said UP Student Regent Ma. Kristina Conti.
‘Occupy Philcoa’In protest of the “meagre” budget
allocation to SUCs and other social services, students and members of several progressive youth groups barged in the Philippine Coconut Authority (Philcoa) Building in Quezon City last November 25, where the bicameral conference was being held.
“Hindi pwedeng basta bastang ipasa ang 2012 budget nang hindi nagdadagdag ng significant amount for SUCs and other basic social services. Nakahanda tayong ipaglaban ang isang budget na magagamit para sa pagbibigay serbisyo sa
ating mga kababayan,” said National Union of Students of the Philippines Chairperson Einstein Recedes.
The protesters criticized the government allocation to social services szzuch as the health sector. The Senate decreased the 2012 budget of the Department of Health by P200 million from this year’s P42.28 billion to about P42 billion next year.
On the other hand, the Senate approved a P39-billion budget allocation for President Benigno Aquino III’s conditional cash transfer program dubbed as Pantawid Pamilyang Pilipino Program (4Ps), which has been widely criticized as a dole-out program.
The Department of Defense also got one of the biggest shares in the 2012 budget with P106.9 billion.
The government has prioritized funding “band-aid solutions” such as the 4Ps at the expense of funds for basic social services such as education and health, said Recedes. ●
PAGDAGSA. Habang tinatalakay ang 2012 Budget sa Philippine Coconut Authority (Philcoa) noong Nobyembre 25, pinasok ng mga estudyante mula sa iba’t ibang kolehiyo ang gusali ng Philcoa upang kundenahin ang pagbibigay ng pamahalaan ng mas maliit na prayoridad sa mga batayang serbisyo. Chris Martin Imperial at Diana Ampuan
90 percent of UPD students were assigned to brackets higher than what they actually applied for.
Five out of the 15 bracket A students who filed for appeal were ‘rebracketted’ into bracket D, after the deliberations of the Diliman Committee on Scholarships and Financial Assistance. Meanwhile, forty of the 50 appeals of UPD students who were initially in bracket D were ‘rebracketted’ to bracket E2.
“Kung tunay na pinagsisilbihan ang mga estudyante ng STFAP, mas marami sana ang nakikinabang nito. Ngunit ang naidudulot lamang nito ay ang pagdarami ng mga estudyante na nag-aapply para sa student loans.
family income from above P500,000 to one million, and pay P1,000 per unit.
Meanwhile, bracket C and D students pay P600 and P300 per unit, respectively. On the other hand, bracket E1 students whose family income ranges from P80,000 to P135,000 enjoy free matriculation, while bracket E2 students whose family income is below P80,000 also enjoy free tuition plus a semestral stipend of P12,000.
The current system “assumes” that everybody is a millionaire until proven otherwise, said Conti.
Also, the STFAP policy review conducted by the Office of the Student Regent in July revealed that
Mahirap din kasi na nasa estudyante yung burden na i-prove na mahirap ka talaga,” said Gomez.
The rising number of students who avail of tuition loans to pay for their matriculation is another indication that students are not getting into their appropriate brackets, said Conti.
During the first semester, the number of students who applied for tuition loans summed up to almost 2,300, the highest recorded number in UP in the two last decades. Though the data is yet to be finalized, an estimate of over 2,100 has been estimated for the second semester, according to the OSSS.
Continued in page 4>>
4 • Kulê Balita Martes 29 Nobyembre 2011
Isabella Patricia H. Borlaza
After postponing the verdict for administrative cases lodged against UP Cebu Dean Enrique Avila during its October 27 meeting, the Board of Regents (BOR) elected to again defer making a decision on the case during its November 24 meeting.
The decision for the Avila case has been rescheduled to a special meeting on January 18 for the BOR to set “proper rules, guidelines, and precedents” to answer Avila’s appeal.
The BOR wants to be “careful” in handling the cases since there are no clear rules with which to decide
on the new points raised in Avila’s appeal, Student Regent Ma. Kristina Conti said. At present, the BOR only follows the procedures under the UP System Code and the Uniform Rules on Administrative Cases in the Civil Service (URACCS), she explained.
In March 16, several UP Cebu faculty and staff filed a complaint against Avila, Ernesto Pineda and budget officer Alsidry Sharif for acts of “gross negligence and grave misconduct.” In the Administrative Disciplinary Tribunal (ADT)’s findings, Avila, Pineda and Sharif were found guilty of three charges of “gross
neglect of duty and grave misconduct.” The three respondents, however,
filed an appeal to the BOR on September 28 for the reversal of the “dismissal from office” verdict approved by UP President Alfredo Pascual on August 26.
According to Section 52 of the URACCS, “penalty for grave offenses of gross neglect of duty and grave misconduct is dismissal.” However, the ADT notice only stated “dismissal from office” and did not clarify if this included the appointment of Avila as permanent faculty member, according to Avila’s appeal.
BOR defers Avila case verdict anew
Mary Joy T. Capistrano
Muling nanawagan ang mga magulang ng dalawang nawawalang estudyante ng UP na sina Karen Empeño at Sherlyn Cadapan sa Department of Justice (DOJ) na pabilisin ang pagsampa ng kasong kriminal kina Ret. Maj. Gen. Jovito Palparan at iba pang hinihinalang sangkot sa sapilitang pagdukot sa mga mag-aaral.
“As of now, maayos naman ang takbo ng kaso, pero may pangamba pa rin kaming hindi maparusahan ang mga nagkasala,” ani Concepcion Empeño, ina ni Karen.
Simula Hulyo 8, nagsagawa ng sunod-sunod na pagdinig ang DOJ investigation panel upang imbestigahan ang pagkakasangkot nina Palparan at iba pang miyembro ng Armed Forces of the Philippines (AFP) sa pagdukot sa dalawang estudyante. Nagtapos ang mga pagdinig ng DOJ noong Setyembre 23.
Ayon kay Atty. Julian Oliva, legal counsel ng mga kaanak ng biktima, 30 araw lamang ang palugit na ibinigay ng DOJ sa investigation panel nito upang makapaglabas ng resolusyon. Gayunman, wala pa ring inilalabas na resolusyon ang DOJ hinggil sa kaso
Kagyat na pagsampa ng kaso sa mga dumukot kina Karen at She, ipinananawagan
hanggang sa ngayon.Ang pagkaantala ng pagpapalabas
ng resolusyon ng DOJ ay maaaring bunsod ng huling pagpapasa ng mga kinakailangang dokumento ng ilan sa mga akusado at dami ng kasong isasampa, ani Oliva.
Dawit sa pagkawala nina Empeño at Cadapan sina Palparan, Lt. Col. Rogelio Boac ng 56th Infantry Battalion, Col. Felipe Anotado ng 24th Infantry Battalion, M/Sgt. Donald Caigas, M/Sgt. Rizal Hilario, Lt. Francis Mirabelle Samson at isang Arnel Enriquez.
Mahigit limang taon na nang dukutin ng hinihinalang mga elemento ng AFP sina Empeño at Cadapan sa Hagonoy, Bulacan noong Hunyo, 2006 habang nagsasagawa ng pagsasaliksik ang dalawa hinggil sa kalagayan ng mga magsasaka sa nasabing bayan.
Sa mga nagdaang pagdinig ng DOJ investigation panel, positibong itinuro ni Raymond Manalo, isang magsasaka sa Bulacan at pangunahing testigo sa kaso sina Palparan at ang iba pang akusadong sundalo bilang utak sa naganap na pagdukot.
Posibleng harapin ng mga akusado ang mga kasong rape, serious physical injuries, arbitrary detention, maltreatment of prisoners, grave threats, grave coercion, at paglabag
In response to these complaints, UP President Alfredo Pascual has assigned Vice President for Academic Affairs Gisela Concepcion to head a STFAP policy review which aims to simplify and streamline the application process and bracketing scheme.
The UP administration plans to implement the changes by June next
<< from page 3
1 in every 10 STFAP applicants in UPD appeal for lower bracketing
Avila did not commit any of the grounds for removal or suspension as faculty stipulated in the UP System Code, according to the appeal. The embattled dean also raised the issue of whether his and Pineda’s combined 63 years of service to the university could mitigate the penalty.
The appeal also asked for UP President Alfredo Pascual and another member of the BOR to inhibit from voting on the case after complainants and respondents raised issues on Pascual’s “hasty and premature” decision on the case.
Pascual has already inhibited
himself from participating in the discussion on the Avila case in the BOR since the September meeting. However, Vice President for Legal Affairs Hector Danny Uy has yet to confirm if there is enough jurisprudence and precedent for members to be inhibited from the case.
The BOR is still exploring the possibility of “raising or lowering penalties” for Avila, Pineda and Sharif, Staff Regent Jossel Ebesate said.
Meanwhile, complainants can submit their comments on Avila’s appeal to the BOR until December 3.●
sa Republic Act 7438 o batas na naglalayong protektahan ang mga taong nakapiit.
“Given the strength of the evidence against Palparan and his cohorts, the context and the circumstances of the case and related incidents, we trust that there is sufficient ground to bring the respondents to trial and that the corresponding charges will be filed soon,” ani Edre Olalia, secretary general ng National Union of People’s Lawyers sa isang pahayag.
Sakaling pabor sa mga kaanak ng mga biktima ang maging resolusyon ng DOJ, hihilingin umano ng mga magulang ng dalawang estudyante na Office of the Ombudsman na mismo ang magsampa ng mga kasong kriminal sa mga akusado sa Sandigan- bayan, ani Erlinda Cadapan, ina ni Sherlyn.
Samantala, may posibilidad namang itaon umano ng DOJ ang paglalabas ng resolusyon hinggil sa kaso sa Human Rights Week na ipinagdidiriwang tuwing unang linggo ng Disyembre, ani Oliva.
“Dahil buhay ng anak ko ang nakasalalay sa kaso, sana bigyan din ng pansin ang agarang paglilitis dito at sana ipasok na sa kulungan at pagbayarin ang mga militar na may kagagawan nito,” ani Erlinda. ●
year.
Deceptive quantifierThe recent number of STFAP
applicants who were classified under bracket E1 and E2 total to 369 or 11 percent of the total number of STFAP applicants, according to the OSSS. The OUR, however, registered that only 338 or only one percent of the E1 and E2 students enrolled this second
semester. The small discrepancy, however,
still follow the trend that the number of UP students granted free tuition is declining to one in every 100 students since its over two decades of implementation when one in every five students received free tuition.
Since the first semester, the number of bracket A students surged to over 3,000 percent after the UP administration imposed stricter measures for bracket B certification to “strengthen a weak rule and ensure the integrity of the STFAP implementation,” Pascual said in an earlier statement.
However, feedback from the
OSR policy review revealed that the more stringent requirements only discouraged more students to actually apply for STFAP.
UPD University Student Council Chairperson Jemimah Grace Garcia said that STFAP only makes tuition increases palatable to students when in fact, “hinahayaan nating mapunta ang budget natin sa military and debt servicing.”
“Kaakibat kasi ng tuition increase ang STFAP. Pag tiningnan mo nang mabuti, kaunti lang talaga ang naaabot ng STFAP. Ang panawagan pa rin natin ay ang bigyan ng sapat na badyet ang UP, i-rollback ang tuition at i-scrap ang STFAP,” said Gomez. ●
ALMOST EVEN. UP Fighting Maroon Mico Lucindo executes a spike against the UST Growling Tigers in the men’s volleyball tournament held at FilOil Flying V Arena at San Juan on November 27. The Tigers proved to be a tough match for the Maroons but the Diliman team eventually clinched their first victory in the season after five sets, 3-2. Chris Martin Imperial
MAHILIG KA BANG SUMILIP?..
...SA VIEWFINDER?
Mag-exam na para sa Photogs section. Akyat na sa Vinzons 401 at magdala ng portfolio, bluebook at ballpen.
5 • Kulê Balita Martes 29 Nobyembre 2011
Keith Richard D. Mariano and Kevin Mark Gomez
Despite the Supreme Court’s (SC) directive to distribute to the farmers the land housing the country’s largest sugar plantation, farmer-beneficiaries expressed reservations on the sincerity of Hacienda Luisita Inc. (HLI) to execute the SC ruling.
“Tuluy-tuloy ang panawagan na tuluyang ipamahagi ang mga lupa sa mga magsasaka dahil alam naming nakasanayan na [ng mga Cojuangco] ang manlinlang ng mga tao,” said Alyansa ng mga Manggagawang Bukid sa Asyenda Luisita (AMBALA) Spokesperson Rodel Mesa.
In a 56-page resolution, the SC unanimously ruled on the “compulsory” distribution of the 4,916
hectares of land classified under HLI’s 1989 Stock Distribution Plan (SDP) to all 6, 296 qualified beneficiaries on November 23. The 4,206 non-qualified Luisita workers, however, will remain as stockholders of HLI.
The HLI has fifteen days until the second week of December to appeal the SC decision.
The SC revoked the SDP, where farmer-beneficiaries become “stockholders” of the corporation, because “control [of the HLI] can never be attained” by the farmers under such scheme.
Under SDP, only 118 million shares were subjected for distribution. However, based on the computation of the SC, majority or more than 295 million shares of the corporation must
be distributed to the farmers. “The policy on agrarian reform is
that control over the agricultural land must always be in the hands of the farmers,” according to the SC.
Decades of deceit The Cojuangco-Aquino owned HLI,
extending through ten barangays in Tarlac, is subject for distribution under the government’s Comprehensive Agrarian Reform Program (CARP). However, HLI came up with an SDP in 1989, wherein farmers chose to become “stockholders” in a referendum.
In 2005, the Philippine Agrarian Reform Council (PARC) revoked the SDP after finding the plan inconsistent with some provisions of CARP including the distribution of home lots to farmers.
In a July 5 ruling, the SC affirmed the PARC decision while ruling that another referendum shall take place to let farmers choose between stocks and lands. “While we affirm the revocation of the SDP on Hacienda Luisita, the Court cannot close its eyes to certain operative facts that had occurred in the interim,” the decision read.
The AMBALA and government agencies PARC and Department of Agrarian Reform (DAR) filed a motion for the High Court to reconsider the conduct of a referendum. In its latest decision, the SC ruled in favor of the
farmer-beneficiaries.
Loopholes in SC rulingHowever, the SC refused to tackle
several points raised by AMBALA in their motion for reconsideration, including the constitutionality of Sec. 31 of the Comprehensive Agrarian Reform Law of 1988 that allows for an SDP.
“We maintain that this Court is not compelled to rule on the constitutionality of Sec. 31 of RA 6657,” according to the latest SC resolution.
“The [SDP] has been abused by big landlords who wanted to evade land reform and actual land distribution. Instead of actual land distribution, farmers are swindled through shares of stock,” said Bagong Alyansang Makabayan Secretary General Renato Reyes in a statement.
AMBALA also denounced the payment of amortization to Land Bank of the Philippines by the farmer-beneficiaries as stipulated in Section 2 of the 1988 CARP law.
“They will use this to protect their large estate for distribution for it is impossible for the [farmers] to pay up amortization. Majority of the farmworkers are landless and poor. What happens now if we cannot pay up?” said Mesa in a statement.
Mesa added that the CARP allows the position of President Benigno Aquino III, a stockholder of HLI’s manufacturing arm Central
Azucarera de Tarlac, to demand ‘just compensation’ for the HLI owners.
Just compensation?During the course of his
administration, Aquino has inhibited himself from commenting on the land dispute. With the high court’s decision, however, Aquino said the HLI owners must be justly compensated.
“In agrarian reform, there are two objectives: number one, empower the farmers so that they could have their own land to till. Second, don’t exhaust the capital. There should be just compensation for the land owner,” Aquino added.
However, Mesa said “morally [and] historically, sa amin ang asyenda at bakit mo naman babayaran ang isang landlord kung siya ang may utang sa mga magsasaka, na halos limang dekada na nangsamantala, nang-api at nangloko?”
The Cojuangcos acquired Hacienda Luisita in 1958 through government loan assistance from the Central Bank and the Government Service Insurance System with the condition that after ten years, the lands shall be distributed to the farmers.
Decades have already passed but the lands have yet to be distributed. In a November 16, 2004 protest action in Mendiola, at least 13 Hacienda Luisita farmers were killed. ●
With reports from Mary Joy Capistrano
Luisita farmers doubt HLI action on SC ruling
REENACTMENT. In commemoration of the second anniversary of the Maguindanao Massacre, representatives from various media groups lie in what appears to be a crime scene during a protest held at Mendiola on November 23. The group called for justice for the victims of the massacre and for the immediate prosecution of the Ampatuans, who were allegedly responsible for the mass murder. Chris Martin Imperial
Kam
ay
na ba
kal
Eliz
abet
h Sh
ie
Sa
kaha
baan
ng
M
othe
r Ig
naci
a Av
enue
ay
m
atat
agpu
an
ang
prom
inen
teng
pu
nong
hi
mpi
lan
ng
ABS-
CBN
. La
bas-
paso
k an
g m
ga
empl
eyad
ong
naka
-sla
cks
at
polo
, su
nod-
suno
d na
du
mar
atin
g at
um
aalis
ang
mag
agar
ang
sasa
kyan
. Sa
ta
bi
nito
na
kahi
lera
an
g m
ga
mat
ataa
s at
ko
mer
syal
na
gu
sali.
N
guni
t m
ayro
ong
espa
syon
g til
a w
ala
sa lu
gar
sa m
oder
nong
kal
yeng
ito
—is
ang
kubo
l ng
pina
gkab
it-ka
bit
na y
ero,
ply
woo
d at
mga
tar
paul
in
na n
anan
awag
an n
a “Ib
alik
ang
100
na
em
pley
ado!
” o “I
tigil
ang
illeg
al n
a su
spen
syon
!”D
ito k
o na
kila
la s
i Man
g Ro
nnie
, 40
tao
ng g
ulan
g, is
ang
man
ggag
awa
ng
Pent
agon
St
eel
Corp
orat
ion
at
miye
mbr
o ng
Pen
tago
n Un
ion
Grou
p.
Ang
trab
aho
niya
sa
ku
mpa
nya
ang
tang
ing
pina
gmum
ulan
ni
ya
ng k
abuh
ayan
.Pi
nagk
akas
ya ni
ya an
g P40
4 na
kita
ka
da a
raw
upa
ng m
abig
yan
ng m
aayo
s na
tira
han
at k
inab
ukas
an a
ng k
anya
ng
mag
-iina
. H
indi
niy
a pi
nagt
ratr
abah
o
ang
kany
ang
asaw
a up
ang
mat
iyak
na
may
mag
-aal
aga
at m
agba
bant
ay s
a ka
nila
ng ta
tlong
ana
k.
Tam
ang
disk
arte
raw
ang
kaila
ngan
sa
buh
ay, a
ni M
ang
Ronn
ie. N
apan
sin
ko a
ng t
inat
ago
niya
ng p
ag-a
alal
a sa
m
ga k
unot
ng
kany
ang
noo,
ang
pag
od
sa k
alyo
at
palto
s ng
kan
yang
mga
ka
may
at
ang
hira
p sa
lum
alab
o na
ng
mga
mar
ka n
g m
ga p
aso’
t su
gat
na
naku
ha n
iya
sa tr
abah
o.
Araw
-ara
w,
hina
hara
p ni
ya
ang
mga
pel
igro
sa
paga
waa
n ng
bak
al—
ang
pagh
ubog
ng
aser
o at
pag
hara
p sa
iba
’t ib
ang
usok
at
kem
ikal
nan
g w
alan
g pr
otek
syon
buk
od s
a m
anip
is
na s
ando
at s
hort
s. S
a m
ahig
it 10
taon
ni
yang
ser
bisy
o, ti
niis
ni M
ang
Ronn
ie
ang
bigl
aang
sus
pens
yon,
mab
aban
g pa
saho
d, w
alan
g ba
yad
na o
vert
ime,
at
kaw
alan
ng
beni
pisy
o.N
guni
t pa
gkat
apos
ng
mah
aban
g pa
naho
n ng
pa
nana
him
ik,
nag-
alsa
an
g m
ga m
angg
agaw
a sa
Pen
tago
n.
Nag
sim
ula
ang
prot
esta
la
ban
sa
pang
-aab
uso
noon
g En
ero
ng t
aong
ito
. Sa
pam
amag
itan
ng m
ga n
oise
ba
rrag
e at
pag
mam
arts
a, b
inig
yan
nila
ng
bos
es a
ng k
anila
ng m
ga h
inan
akit
at d
aing
. Sum
ama
si M
ang
Ronn
ie s
a m
ga p
agki
los
na i
to, k
asam
a an
g 18
0 pa
ng ka
pwa e
mpl
eyad
o.
“Ang
laka
s na
min
sa
num
ero
at a
ng
bant
a ng
mas
mal
akin
g pr
otes
ta a
ng
nagp
apat
ibay
dito
,” sab
i ni M
ang R
onni
e.
Kahi
t na
pili
t si
lang
bin
ubuw
ag
ng
korp
oras
yon
sa
pam
amag
itan
ng p
agsu
susp
inde
sa
mga
akt
ibo
sa
strik
e,
hind
i na
paw
i an
g ka
nila
ng
pag-
aakl
as.
Nag
patu
loy
ang
mga
si
gaw
la
ban
sa
disk
rimin
asyo
n at
ha
rass
men
t sa
ha
rap
ng
kani
lang
op
isin
a. L
ubha
ito
ng n
akaa
pekt
o sa
ne
gosy
o, n
awal
an n
g tiw
ala
ang
mga
kl
iyen
te a
t bu
mab
a an
g ki
ta n
ang
mah
igit
30 p
orsy
ento
.D
ito
lam
ang
nila
na
kuha
an
g at
ensy
on
ng
mga
m
ay-a
ri ng
ku
mpa
nya.
N
gayo
ng
Nob
yem
bre,
na
gkar
oon
ang
pam
unua
n at
uny
on
ng k
asun
duan
upa
ng b
igya
n si
la n
g ka
laya
an n
a m
agsu
mite
ng
kani
lang
m
ga h
inai
ng.
Ngu
nit
wal
ang
nagi
ng
inis
yatib
a m
ula
sa k
umpa
nya
upan
g is
apap
el a
ng p
anga
kong
ito.
H
angg
ang
ngay
on,
patu
loy
na
kum
ikita
ng
mal
aki
ang
korp
oras
yon
haba
ng n
anan
atili
ng m
aliit
ang
sah
od
ng m
ga m
angg
agaw
a. A
ng y
aman
ng
baka
l, na
pa
ngun
ahin
g sa
ngka
p sa
gi
naga
wan
g m
ga p
ako
ni M
ang
Ronn
ie,
ay n
apak
ikin
aban
gan
lam
ang
ng m
aliit
na
por
syen
to n
g po
pula
syon
. Si
Man
g Ro
nnie
ay
isa l
aman
g sa
m
ilyon
-mily
ong
Pilip
inon
gman
ggag
awan
g si
nasa
man
tala
ng
mal
alak
ing
nego
syo.
Ka
bila
ng a
ng p
ag-a
akla
s ni
la s
a 76
8 ka
so n
g la
bor
disp
ute
na is
inum
ite s
a DO
LE s
a ta
ong
ito. K
aram
ihan
ng
mga
ka
song
ito
ay
may
mag
kaka
tula
d na
re
klam
o: m
abab
ang
swel
do, m
ahira
p na
ko
ndis
yon
sa p
agaw
aan,
dis
krim
inas
yon
at un
dere
mpl
oym
ent.
Sa k
asal
ukuy
an, 1
9.4
pors
yent
o ng
pw
ersa
ng p
agga
wa a
y und
erem
ploy
ed,
at
7.4
pers
yent
o an
g na
nana
tilin
g w
alan
g tr
abah
o.
“Siy
empr
e pos
itibo
nam
an ka
mi m
ag-
isip
,” war
i ni M
ang
Ronn
ie n
ang
tanu
ngin
si
ya
tung
kol
sa
hina
hara
p.
Nga
yon,
ka
sam
a na s
a kan
yang
dis
kart
e sa
buh
ay
ang
aktib
ong
paki
kila
hok
sa la
ban
para
sa
ka
rapa
tan
ng
mga
m
angg
agaw
a,
at a
ng p
ag-a
asam
na
balik
tarin
ang
ay
os ng
lipun
an.
●
Kat E
lona
Mag
anda
ng um
aga,
mga
kasa
ma,
anan
g ra
dyo
sa ta
bi n
g ka
nyan
g hi
gaan
. Kat
ulad
ng
iba
pang
mga
ara
w, is
ang
pagb
ati a
ng
bum
unga
d sa
kany
ang u
mag
a.
Tulo
g pa
ang
mga
ana
k at
apo
ng
kasa
ma
niya
sa
baha
y na
ng lu
mab
as
siya
sa
kuw
arto
. Kap
ag m
atan
da n
a,
higi
t na
nagi
ging
mah
alag
a an
g ba
wat
or
as n
a gi
sing
ka,
nai
sip
niya
. Si
nind
ihan
niy
a an
g ka
lan
upan
g ih
anda
ang
kap
eng
bara
kong
ibin
igay
ng
ko
oper
atib
a no
ong
naka
raan
g lin
ggo.
Ka
tula
d ng
na
kaga
wia
n,
sum
ilip
siya
sa
bint
ana
sa k
usin
a’t
pina
gmas
dan
ang
pabo
rito
niya
ng
tana
win
—an
g pa
gsas
anib
ng
liwan
ag
at d
ilim
tuw
ing
buka
ng-li
way
way
. Ba
gam
at
hust
o na
an
g gu
lang
, na
gtat
raba
ho p
a rin
siy
a sa
pag
awaa
n ng
bak
al. M
abili
s na
siy
ang
hing
alin
at
hira
p na
ng m
agbu
hat
ng m
abib
igat
, ng
unit
tulo
y pa
rin
siy
a sa
pag
gaw
a.
Buko
d sa
pa
gtiti
g sa
um
aga,
an
g pa
gtat
raba
ho’t
pag-
amba
g sa
gaw
ain
ang
nagb
ibig
ay-k
asiy
ahan
sa k
anya
. N
guni
t pa
min
san-
min
sa’y
pini
pili
din
niya
ng
lum
ihis
sa
na
kaga
wia
n.
Nan
g ku
mul
o an
g ka
pe’t
naka
ubos
siya
ng
isan
g ta
sa, n
aisi
p ni
yang
mag
laka
d-
Min
san
isan
g um
aga
laka
d sa
lab
as u
pang
mag
bana
t ng
bu
to’t
mag
-ehe
rsis
yo.
Ilang
met
ro p
a la
man
g an
g la
yo
niya
sa
tara
ngka
han
ng b
ahay
nan
g m
arin
ig n
iya
ang
siga
w n
g is
ang
bata
. “K
a Ju
lio!”
Nili
ngon
niy
a ito
at n
gini
tian.
“O
, an
g ag
a-ag
a pa
. Sa
an
ka
pupu
nta?
” tan
ong
niya
sa b
ata.
“P
apas
ok n
a ko
sa
eskw
ela,
Ka
Julio
. U
nang
ara
w k
aya
kaila
ngan
g m
aaga
,” an
ang
bata
na
nasa
una
ng
baita
ng p
a la
man
g.
Nak
ita n
iya
ang
saril
i sa
bat
a—bi
bo a
t sab
ik m
atut
o.
“Gus
to m
o ba
ng s
umam
a sa
‘kin
, ‘n
ak?
Mag
lala
kad-
laka
d la
ng
ako.
Ih
atid
na
kita
sa e
skw
ela,”
sabi
niy
a.
“Tar
a!”
Hin
di
mai
was
an
ni
Ka
Julio
na
m
agba
lik-t
anaw
ha
bang
ni
lala
kad
nila
an
g ka
haba
an
ng
kaly
eng
pina
liliw
anag
ng
nagt
atal
ik n
a si
nag
ng
araw
at
mga
nak
asin
ding
str
eetli
ght.
Noo
ng
kaba
taan
ni
ya,
wal
ang
bata
ng h
ahay
aang
gum
ala
sa k
alye
sa
mad
alin
g ar
aw,
lalo
pa’
t ka
sam
a an
g ka
pitb
ahay
na
hi
ndi
nam
an
nito
lub
usan
g ki
lala
. At
kun
g si
ya’y
pina
laki
ng n
agm
aman
o’t
gum
agam
it ng
po
at o
po sa
naka
tata
tand
a, ng
ayo’
y
hind
i na n
asus
ukat
sa p
agda
op n
g lik
od
ng p
alad
sa n
oo a
ng p
agga
lang
. M
aram
i na
ng
a an
g na
gbag
o,
nais
ip n
iya.
Lu
mik
o si
la s
a ba
hagi
ng
kals
ada
kung
sa
an
nata
tana
w
ang
isan
g m
alak
ing g
usal
i sa l
ikod
ng sa
la-s
alab
id
na k
able
ng
kury
ente
ng g
umug
uhit
sa
kahe
l na
lang
it.
“Nak
ikita
mo
ba ‘y
ang
gusa
ling
‘yan,
‘n
ak?”
tano
ng n
i Ka
Julio
sa b
ata.
“’Yan
g ba
hay?
D’ya
n na
katir
a an
g ila
ng k
atra
baho
ni T
atay
,” sag
ot n
ito.
“Hin
di ‘y
an b
ahay
dat
i, ‘n
ak. M
all
‘yan
noon
, m
alak
ing
tinda
han
kung
sa
an m
akik
ita l
ahat
ng
kaila
ngan
at
gust
o ng
mga
tao
. Per
o hi
ndi m
o si
la
mak
ukuh
a na
ng
libre
—ka
ilang
an
mon
g m
agba
yad,”
sabi
ni K
a Ju
lio.
Nap
akun
ot a
ng n
oo n
ang
bata
, tila
hi
ndi m
asun
dan a
ng ku
wen
to ng
kaus
ap.
“E ‘
yan
mga
pos
ter,
napa
pans
in
mo
ba?”
tan
ong
ng m
atan
da h
aban
g tin
utur
o an
g m
ga n
anin
ilaw
na
pape
l na
na
kapa
skil
sa
baw
at
pade
r sa
da
an. B
inab
ati
ng m
ga p
aski
l na
ito
an
g ta
gum
pay
ng g
era
ilang
dek
ada
ang
naka
lipas
, at
ipi
naal
ala
sa m
ga
tao
ang
kaha
laga
han
ng s
ama-
sam
a’t
nagk
akai
sang
pam
umuh
ay.
“Siy
empr
e,” s
agot
ng
bata
. “B
a’t
n’yo
nai
tano
ng, K
a Ju
lio?”
“Aka
la k
o ka
si h
indi
tay
o da
ratin
g sa
gan
ito,” s
abi n
iya.
“S
a al
in?”
“S
a gan
itong
laga
y, ‘na
k. P
umap
asok
an
g m
ga tu
lad
mo
para
mat
uto,
pw
ede
kayo
ng m
ag-a
ral n
g ka
hit
anon
g gu
sto
niny
o. A
ko n
aman
, wal
a na
ng p
robl
ema
sa t
raba
ho, s
a ki
ta, s
a ka
kain
in a
raw
-ar
aw,” p
aliw
anag
niy
a.
“Hin
di b
a ga
noon
dat
i?”
nagt
aka
ang
bata
.“B
ago
ang
gera
, ‘n
ak,
hind
i la
hat
ng
tao
may
tr
abah
o,
may
sa
rilin
g ba
hay.
At ‘y
ung
biga
s na
pin
apam
ahag
i ng
ko
oper
atib
a?
Kaila
ngan
g m
ong
baya
ran
‘yun
para
mak
akuh
a ka
. At
hi
ndi
laha
t, ‘n
ak,
may
pa
mba
yad,”
pa
liwan
ag n
i Ka
Julio
.“A
y oo
, nak
ukuw
ento
nga
‘yan
sa
‘kin,”
sabi
ng
bata
. Ba
go p
a m
an m
aitu
loy n
i Ka
Julio
ang
ka
nyan
g kuw
ento
, nam
ataa
n ng b
ata a
ng
isan
g kak
ilala
sa ka
bila
ng ka
lsad
a.
“Ka
Mar
k!”
taw
ag
nito
sa
bay
takb
o’t m
abili
s na
paal
am k
ay K
a Ju
lio.
Nap
angi
ti si
Ka
Julio
. Sa
halip
na
dum
irets
o,
sini
mul
an
na
niya
an
g pa
glal
akad
pab
alik
. ●
Vict
or G
rego
r Lim
on
Hul
ing
araw
ng
kl
ase
bago
an
g pa
gsus
ulit.
N
aaal
ala
kong
na
sa
likod
ako
ng
klas
rum
, sa
may
sul
ok.
Nab
abal
ot n
g al
ikab
ok a
ng m
ga d
ahon
ng
pun
o ng
man
gga
sa la
bas n
g bi
ntan
a.M
abib
ilis
ang
lipad
ng
mga
pah
ina
ng
libro
, m
ay
sapi
an
g m
ga
lapi
s at
bol
pen,
mal
uton
g an
g in
gay
ng
pags
alan
san
sa m
ga p
apel
na
pinu
no
ng m
ga p
anga
lan,
luga
r, pe
tsa.
Tang
ing
sa p
rope
sor
lam
ang
wal
ang
bisa
ang
ka
kapu
san
ng
oras
: na
kahi
mpi
l sa
ka
nyan
g la
mes
a sa
har
ap n
g kl
ase,
na
g-aa
bang
ng
mga
hul
ing
tano
ng.
Ano
ang
mga
dah
ilan
ng p
agka
talo
ni
M
agel
lan
sa
digm
aan
niya
ka
y La
pu-L
apu?
Ang
pan
gala
ng L
as Is
las
Filip
inas
ay
agad
ban
g ib
inan
sag
sa
buon
g ka
pulu
an o
sa
mga
una
ng is
la
lam
ang
mun
a na
din
aung
an n
g m
ga
Espa
nyol
? Si
no a
t ka
ilan
nagt
atag
ng
kab
iser
a sa
May
nila
? Bi
hira
ang
m
ga t
anon
g na
bak
it, o
kay
a pa
ano,
o
mga
ba
gay
na
mas
alim
uot
at
nang
anga
ilang
an n
g hi
git
pa s
a hu
say
ng m
emor
ya.
Sa is
ang
buon
g m
alin
is n
a pa
pel,
na
tinup
i sa
gi
tna,
ni
linis
ko
an
g pa
ghah
anay
at
pags
usun
od-s
unod
ng
mga
pan
gyay
ari.
1896
: Sim
ula
ng re
bolu
syon
.18
98:
Dek
lara
syon
ng
Kala
yaan
ng
Pilip
inas
sa K
awit,
Cav
ite.
1935
: Pam
ahal
aang
Kom
onw
elt.
1942
: Pa
gbag
sak
ng C
orre
gido
r at
pa
nana
kop
ng m
ga H
apon
.19
44: P
agba
balik
ni M
cArt
hur
at a
ng
pags
uko
ng m
ga H
apon
.19
46: I
gina
wad
ng
EU a
ng k
asar
inla
n sa
Pili
pina
s.
Wal
ang
puw
ang
para
sa
m
ga
baga
y na
hin
di d
udul
o sa
mat
aas
na
mar
ka:
Baki
t m
as m
alaw
ak a
t m
as
mat
agum
pay
ang
pagl
ahok
ng
mas
ang
Pilip
ino
sa h
imag
sika
n ka
ysa
kilu
sang
pr
opag
anda
? Pa
ano
napa
saka
may
at
nai
pana
tili n
g Es
tado
s U
nido
s an
g pa
mam
ahal
a sa
Pili
pina
s? P
aano
ito
ni
laba
nan
ng m
ga P
ilipi
no?
Titig
il an
g m
asin
sing
pa
g-aa
ral
pagk
arat
ing
sa
unan
g re
publ
ika
ng P
ilipi
nas.
Bab
agal
ang
kal
usko
s ng
la
pis
sa
pape
l, da
dala
ng
ang
pagt
aas
ng m
ga k
amay
, tat
amla
y an
g pa
gbuk
lat
sa m
ga li
bro.
Map
apad
alas
an
g pa
gbal
ing
sa m
ga b
inta
na.
Mis
tula
ng u
sok
ang
mga
tan
ong,
na
kabi
tin s
a ha
ngin
. Ano
nga
ba
ang
nagb
ago
mul
a na
ng
naita
tag
ang
Una
ng
Repu
blik
a?
Anon
g ka
ibah
an
ng b
uhay
noo
n sa
nga
yon
liban
sa
kala
yaan
? Bak
it na
gpap
atul
oy an
g mga
su
liran
in n
g lip
unan
noo
n sa
nga
yon:
pa
ghih
irap
ng
mga
m
agsa
saka
at
m
angg
agaw
a, p
akik
iala
m n
g Es
tado
s U
nido
s sa
pul
itika
, pa
mam
ayan
i ng
m
ga m
ultin
asyo
nal n
a ko
rpor
asyo
n sa
ek
onom
iya
ng P
ilipi
nas?
Ito
ang
pang
anib
sa
pag-
aara
l ng
kasa
ysay
an:
ang
mal
inis
at
pa
yak
na
pags
asal
ansa
n sa
na
kara
an,
ang
pag-
ipon
ng
ka
alam
ang
hind
i du
mud
ulo
sa m
as m
alaw
ak a
t m
as
mat
alas
na
pags
usur
i sa
mga
bag
ay n
a na
gpap
ausa
d sa
kas
aysa
yan.
Hig
it sa
anup
aman
, ang
kasa
ysay
an
ng
Pilip
inas
ay
na
buo
at
binu
buo
ng
mga
pa
gkilo
s ng
sa
mba
yana
ng
Pilip
ino
laba
n sa
mga
day
uhan
at l
okal
na
map
ang-
api
at m
apag
sam
anta
la,
sa
mga
si
stem
ang
nagp
apan
atili
ng
ga
nito
ng
kala
gaya
n—m
ula
sa
him
gasi
kan
laba
n sa
kol
onya
lism
o ng
Es
pany
a at
impe
ryal
ism
o ng
Est
ados
U
nido
s,
hang
gang
sa
pa
tulo
y na
pa
gkilo
s la
ban
sa m
ga b
agon
g po
rma
nito
sa k
asal
ukuy
an.
Ngu
nit
ilang
ta
on
pa
bago
ko
na
ratin
g an
g ga
nito
ng
pag-
unaw
a. S
aman
tala
, sa
ara
w n
a iy
on,
pagk
atap
os n
g is
a’t
kala
hatin
g or
as
ng
pagl
alag
om
sa
kasa
ysay
an
ng
Pilip
inas
, pa
ngin
oon
ang
linis
ng
ay
os a
t po
rma.
Lal
abas
kam
i ng
silid
pa
gpat
ak n
g al
as-k
wat
ro n
g ha
pon,
ha
po s
a m
ga k
uwen
tong
isi
niks
ik s
a pa
pel a
t kuk
ote,
nan
gang
amba
ng b
aka
may
nal
imut
ang
mem
orya
hin.
Dah
il m
aaar
i ng
a na
man
ban
g m
atiy
ak n
g pa
gsas
aulo
ang
pag
-una
wa?
●
Isa
’t ka
lahat
ing
oras
ng
kas
aysa
yan
Rom
ina A
rroc
eros
Noo
ng b
ata
pa a
ko, s
impl
e la
ng n
aman
an
g ak
ing
mga
ka
ligay
ahan
: an
g gu
muh
it at
mag
laro
.An
g pi
naka
unan
g la
raw
an
na
igin
uhit
ko p
ara
sa a
king
kla
se a
y is
ang
mal
awak
na
pala
yan
na p
inag
igitn
aan
ng
dala
wan
g m
alak
ing
bund
ok
at
sini
sika
tan
ng i
sang
dila
w n
a ar
aw.
Kapa
g si
nipa
g pa
ako
, di
nada
gdag
an
ko it
o ng
isan
g na
kang
iting
mag
sasa
ka,
kasa
ma
ang
kany
ang
guyi
to, s
a ta
bi n
g is
ang
buha
ghag
na
baha
y kub
o, la
hat s
ila
naka
lilim
sa is
ang m
ayab
ong n
a pun
o.
Naa
alal
a ko
pa
min
san,
hab
ang
abal
a ka
mi n
g ak
ing
mga
kak
lase
sa
pagg
uhit,
big
lang
bum
isita
sa
amin
g pa
aral
an s
i May
or. S
akay
ng
kany
ang
mak
inta
b at
itim
na
kots
e, in
ikot
niy
a an
g am
ing
bara
ngay
. Pin
apila
pa
kam
i ng
kan
yang
sec
urity
per
sonn
el p
ara
lang
mag
man
o sa
kan
ya. Is
a-is
a ni
yang
tin
ingn
an a
ng a
min
g m
ga g
inuh
it, a
t bi
nigy
an n
iya
kam
ing
laha
t ng
ben
te
peso
s. B
ago
umal
is, p
inaa
lala
pa
niya
sa
am
in n
a ba
nggi
tin s
a am
ing
mga
m
agul
ang
kung
saa
n na
ngga
ling
ang
Mis
tula
ng
al
aala
mun
ting
biya
yang
am
ing
nata
ngga
p.
Kung
hin
di m
an a
ko g
umug
uhit,
pi
nagl
alar
uan
ko
na
lang
an
g ak
ing
Barb
ie d
oll,
na d
aig
pa a
ko
sa
pagp
apal
it ng
an
yo.
Sa
loob
ng
is
ang
lingg
o,
siya
ay
m
agig
ing
nurs
e, b
usin
essw
oman
, ho
usew
ife o
as
tron
aut.
Pagd
atin
g ng
gab
i, hi
hile
ra
siya
sa
tabi
ni G
.I. Jo
e na
nap
apal
igira
n ng
mga
figh
ter
jets
, Jap
anes
e ro
bots
at
ilan
pan
g m
alili
it na
sund
alo.
H
aban
g tin
utur
uan
kam
ing
gum
uhit,
ipi
napa
liwan
ag p
a ni
Tits
er
na a
ng P
ilipi
nas
ay is
ang
may
aman
na
agrik
ultu
ral n
a ba
nsa.
Dah
il sa
ang
king
ku
lay
at s
igla
ng
akin
g m
ga ig
inug
uhit,
lu
mak
i ak
o sa
pan
iniw
alan
g m
asay
a at
mas
agan
a an
g m
ga m
agsa
saka
sa
kana
yuna
n at
may
mal
alaw
ak s
ilang
lu
pain
g si
nasa
ka. H
indi
ko
nam
amal
ayan
na
sa
ak
ing
pagg
uhit
ng
isan
g m
asag
anan
g ka
nayu
nan,
unt
i-unt
i kon
g bi
nubu
ra sa
aki
ng is
ipan
ang
mat
erya
l na
real
idad
ng m
ga m
agsa
saka
.W
alan
g lu
pa
ang
kara
mih
an
ng
mga
mag
sasa
ka k
aya’
t na
pipi
litan
g m
angu
paha
n sa
mga
may
-ari
ng lu
pain
up
ang
mag
karo
on n
g ka
buha
yan.
Sa
kala
kara
ng it
o, ka
titin
g na
bah
agi la
ng n
g an
i ang
nap
upun
ta s
a m
ga m
agsa
saka
. Bu
kod
sa n
abab
aon
sila
sa
utan
g, h
igit
sila
ng na
sasa
dlak
sa ka
hira
pan.
M
ula
pa
noon
g pa
naho
n ng
Ka
stila
, na
ibah
agi
na
ang
mga
lu
pain
g pa
nsak
a ng
Pili
pina
s sa
iila
ng
mak
apan
gyar
ihan
g pa
mily
a sa
ban
sa.
Si M
ayor
, na
gmul
a si
ya s
a ga
noon
g ur
i ng
pam
ilya,
kay
a si
guro
tin
atra
to
niya
ang
kan
yang
pam
umun
o bi
lang
pa
ngan
gasi
wa
ng l
upai
n, k
ung
hind
i m
an is
ang
mal
akin
g ne
gosy
o.
Sa a
king
pag
tand
a, n
awal
an n
a ng
ha
laga
sa
akin
ang
mga
lar
uan.
Ang
m
ga
laru
an
nam
an,
baga
ma’t
m
ay
pani
mul
ang
layo
n na
mag
biga
y sa
ya
sa k
abat
aan,
ay
may
mas
mai
gtin
g na
la
yong
mag
pala
gana
p ng
kul
tura
. Kun
g pa
papi
liin
nga
nam
an, m
as g
ugus
tuhi
n ni
Tot
oy m
akip
agla
ro k
ay G
.I. Jo
e at
sa
kan
yang
pul
uton
g da
hil k
aya
nila
ng
ipag
tang
gol a
ng b
ansa
at
man
akop
ng
mga
bag
ong
terit
oryo
. At s
a ar
aw-a
raw
na
pak
ikip
agla
ro d
in ni
Nen
e ka
y Bar
bie,
lu
mak
i si
yang
na
ghah
anga
d m
agin
g m
aput
i, m
atan
gkad
, bl
onde
-hai
red
at
blue
-eye
d. K
aya
nam
an s
a ka
nila
ng
pagt
anda
, mam
amay
ani
ang
kani
lang
pa
gnan
ais n
a m
anira
han
sa is
ang
bans
a ku
ng sa
an u
muu
lan
ng n
yebe
. An
g pa
gigi
ng t
ali n
g at
ing
kultu
ra
sa K
anlu
rani
ng k
aisi
pan
ay m
aiuu
gat
sa p
agig
ing
tali
ng a
ting
ekon
omiy
a.
Patu
loy
na p
inap
anat
ili n
g Es
tado
s U
nido
s na
na
kaas
a sa
ka
nila
an
g at
ing
ekon
omiy
a sa
pa
mam
agita
n ng
pag
haw
ak s
a m
ga e
stra
tehi
kong
in
dust
riya
ng P
ilipi
nas a
t pag
sand
ig n
g ka
tata
gan
ng p
iso
sa d
olya
r. An
g m
ga i
ndus
triy
ang
kata
ngga
p-ta
ngga
p sa
eko
nom
iya
ay m
abab
anaa
g sa
pa
bagu
-bag
ong
bihi
s ni
Ba
rbie
: m
edis
ina,
pa
gnen
egos
yo,
siye
nsiy
a,
kom
unik
asyo
n at
bp. S
i G.I.
Joe
nam
an
ang
sim
bolo
ng
puw
ersa
ng m
ilita
r ng
Es
tado
s Uni
dos—
at la
gi, s
a du
lo n
g m
ga
laro
at p
elik
ula,
G.I.
Joe w
ill sa
ve th
e day
.Sa
m
ahig
pit
ng
ugna
yan
ng
ekon
omya
’t kul
tura
, mad
alin
g na
igug
uhit
at n
apag
lala
ruan
ng
Esta
dos
Uni
dos
at
ng
mga
na
mam
ayan
ing
uri
ang
kapa
lara
n ng
m
ga
Pilip
ino.
An
g ka
saga
naan
at k
apay
apaa
ng ig
inug
uhit
ko n
oon,
mis
tula
ng m
ito a
t ilu
syon
pa
rin h
angg
ang
ngay
on.
●
Mga
Leks
yon
sa R
ebol
usyo
n at
Pag
baba
go
6-7
• Kul
ê Kultura
Mar
tes 2
9 N
obye
mbr
e 20
11
Dib
uho
ni R
D A
lipos
aD
isen
yo n
g pa
hina
ni K
el A
lmaz
an
Kam
ay
na ba
kal
Eliz
abet
h Sh
ie
Sa
kaha
baan
ng
M
othe
r Ig
naci
a Av
enue
ay
m
atat
agpu
an
ang
prom
inen
teng
pu
nong
hi
mpi
lan
ng
ABS-
CBN
. La
bas-
paso
k an
g m
ga
empl
eyad
ong
naka
-sla
cks
at
polo
, su
nod-
suno
d na
du
mar
atin
g at
um
aalis
ang
mag
agar
ang
sasa
kyan
. Sa
ta
bi
nito
na
kahi
lera
an
g m
ga
mat
ataa
s at
ko
mer
syal
na
gu
sali.
N
guni
t m
ayro
ong
espa
syon
g til
a w
ala
sa lu
gar
sa m
oder
nong
kal
yeng
ito
—is
ang
kubo
l ng
pina
gkab
it-ka
bit
na y
ero,
ply
woo
d at
mga
tar
paul
in
na n
anan
awag
an n
a “Ib
alik
ang
100
na
em
pley
ado!
” o “I
tigil
ang
illeg
al n
a su
spen
syon
!”D
ito k
o na
kila
la s
i Man
g Ro
nnie
, 40
tao
ng g
ulan
g, is
ang
man
ggag
awa
ng
Pent
agon
St
eel
Corp
orat
ion
at
miye
mbr
o ng
Pen
tago
n Un
ion
Grou
p.
Ang
trab
aho
niya
sa
ku
mpa
nya
ang
tang
ing
pina
gmum
ulan
ni
ya
ng k
abuh
ayan
.Pi
nagk
akas
ya ni
ya an
g P40
4 na
kita
ka
da a
raw
upa
ng m
abig
yan
ng m
aayo
s na
tira
han
at k
inab
ukas
an a
ng k
anya
ng
mag
-iina
. H
indi
niy
a pi
nagt
ratr
abah
o
ang
kany
ang
asaw
a up
ang
mat
iyak
na
may
mag
-aal
aga
at m
agba
bant
ay s
a ka
nila
ng ta
tlong
ana
k.
Tam
ang
disk
arte
raw
ang
kaila
ngan
sa
buh
ay, a
ni M
ang
Ronn
ie. N
apan
sin
ko a
ng t
inat
ago
niya
ng p
ag-a
alal
a sa
m
ga k
unot
ng
kany
ang
noo,
ang
pag
od
sa k
alyo
at
palto
s ng
kan
yang
mga
ka
may
at
ang
hira
p sa
lum
alab
o na
ng
mga
mar
ka n
g m
ga p
aso’
t su
gat
na
naku
ha n
iya
sa tr
abah
o.
Araw
-ara
w,
hina
hara
p ni
ya
ang
mga
pel
igro
sa
paga
waa
n ng
bak
al—
ang
pagh
ubog
ng
aser
o at
pag
hara
p sa
iba
’t ib
ang
usok
at
kem
ikal
nan
g w
alan
g pr
otek
syon
buk
od s
a m
anip
is
na s
ando
at s
hort
s. S
a m
ahig
it 10
taon
ni
yang
ser
bisy
o, ti
niis
ni M
ang
Ronn
ie
ang
bigl
aang
sus
pens
yon,
mab
aban
g pa
saho
d, w
alan
g ba
yad
na o
vert
ime,
at
kaw
alan
ng
beni
pisy
o.N
guni
t pa
gkat
apos
ng
mah
aban
g pa
naho
n ng
pa
nana
him
ik,
nag-
alsa
an
g m
ga m
angg
agaw
a sa
Pen
tago
n.
Nag
sim
ula
ang
prot
esta
la
ban
sa
pang
-aab
uso
noon
g En
ero
ng t
aong
ito
. Sa
pam
amag
itan
ng m
ga n
oise
ba
rrag
e at
pag
mam
arts
a, b
inig
yan
nila
ng
bos
es a
ng k
anila
ng m
ga h
inan
akit
at d
aing
. Sum
ama
si M
ang
Ronn
ie s
a m
ga p
agki
los
na i
to, k
asam
a an
g 18
0 pa
ng ka
pwa e
mpl
eyad
o.
“Ang
laka
s na
min
sa
num
ero
at a
ng
bant
a ng
mas
mal
akin
g pr
otes
ta a
ng
nagp
apat
ibay
dito
,” sab
i ni M
ang R
onni
e.
Kahi
t na
pili
t si
lang
bin
ubuw
ag
ng
korp
oras
yon
sa
pam
amag
itan
ng p
agsu
susp
inde
sa
mga
akt
ibo
sa
strik
e,
hind
i na
paw
i an
g ka
nila
ng
pag-
aakl
as.
Nag
patu
loy
ang
mga
si
gaw
la
ban
sa
disk
rimin
asyo
n at
ha
rass
men
t sa
ha
rap
ng
kani
lang
op
isin
a. L
ubha
ito
ng n
akaa
pekt
o sa
ne
gosy
o, n
awal
an n
g tiw
ala
ang
mga
kl
iyen
te a
t bu
mab
a an
g ki
ta n
ang
mah
igit
30 p
orsy
ento
.D
ito
lam
ang
nila
na
kuha
an
g at
ensy
on
ng
mga
m
ay-a
ri ng
ku
mpa
nya.
N
gayo
ng
Nob
yem
bre,
na
gkar
oon
ang
pam
unua
n at
uny
on
ng k
asun
duan
upa
ng b
igya
n si
la n
g ka
laya
an n
a m
agsu
mite
ng
kani
lang
m
ga h
inai
ng.
Ngu
nit
wal
ang
nagi
ng
inis
yatib
a m
ula
sa k
umpa
nya
upan
g is
apap
el a
ng p
anga
kong
ito.
H
angg
ang
ngay
on,
patu
loy
na
kum
ikita
ng
mal
aki
ang
korp
oras
yon
haba
ng n
anan
atili
ng m
aliit
ang
sah
od
ng m
ga m
angg
agaw
a. A
ng y
aman
ng
baka
l, na
pa
ngun
ahin
g sa
ngka
p sa
gi
naga
wan
g m
ga p
ako
ni M
ang
Ronn
ie,
ay n
apak
ikin
aban
gan
lam
ang
ng m
aliit
na
por
syen
to n
g po
pula
syon
. Si
Man
g Ro
nnie
ay
isa l
aman
g sa
m
ilyon
-mily
ong
Pilip
inon
gman
ggag
awan
g si
nasa
man
tala
ng
mal
alak
ing
nego
syo.
Ka
bila
ng a
ng p
ag-a
akla
s ni
la s
a 76
8 ka
so n
g la
bor
disp
ute
na is
inum
ite s
a DO
LE s
a ta
ong
ito. K
aram
ihan
ng
mga
ka
song
ito
ay
may
mag
kaka
tula
d na
re
klam
o: m
abab
ang
swel
do, m
ahira
p na
ko
ndis
yon
sa p
agaw
aan,
dis
krim
inas
yon
at un
dere
mpl
oym
ent.
Sa k
asal
ukuy
an, 1
9.4
pors
yent
o ng
pw
ersa
ng p
agga
wa a
y und
erem
ploy
ed,
at
7.4
pers
yent
o an
g na
nana
tilin
g w
alan
g tr
abah
o.
“Siy
empr
e pos
itibo
nam
an ka
mi m
ag-
isip
,” war
i ni M
ang
Ronn
ie n
ang
tanu
ngin
si
ya
tung
kol
sa
hina
hara
p.
Nga
yon,
ka
sam
a na s
a kan
yang
dis
kart
e sa
buh
ay
ang
aktib
ong
paki
kila
hok
sa la
ban
para
sa
ka
rapa
tan
ng
mga
m
angg
agaw
a,
at a
ng p
ag-a
asam
na
balik
tarin
ang
ay
os ng
lipun
an.
●
Kat E
lona
Mag
anda
ng um
aga,
mga
kasa
ma,
anan
g ra
dyo
sa ta
bi n
g ka
nyan
g hi
gaan
. Kat
ulad
ng
iba
pang
mga
ara
w, is
ang
pagb
ati a
ng
bum
unga
d sa
kany
ang u
mag
a.
Tulo
g pa
ang
mga
ana
k at
apo
ng
kasa
ma
niya
sa
baha
y na
ng lu
mab
as
siya
sa
kuw
arto
. Kap
ag m
atan
da n
a,
higi
t na
nagi
ging
mah
alag
a an
g ba
wat
or
as n
a gi
sing
ka,
nai
sip
niya
. Si
nind
ihan
niy
a an
g ka
lan
upan
g ih
anda
ang
kap
eng
bara
kong
ibin
igay
ng
ko
oper
atib
a no
ong
naka
raan
g lin
ggo.
Ka
tula
d ng
na
kaga
wia
n,
sum
ilip
siya
sa
bint
ana
sa k
usin
a’t
pina
gmas
dan
ang
pabo
rito
niya
ng
tana
win
—an
g pa
gsas
anib
ng
liwan
ag
at d
ilim
tuw
ing
buka
ng-li
way
way
. Ba
gam
at
hust
o na
an
g gu
lang
, na
gtat
raba
ho p
a rin
siy
a sa
pag
awaa
n ng
bak
al. M
abili
s na
siy
ang
hing
alin
at
hira
p na
ng m
agbu
hat
ng m
abib
igat
, ng
unit
tulo
y pa
rin
siy
a sa
pag
gaw
a.
Buko
d sa
pa
gtiti
g sa
um
aga,
an
g pa
gtat
raba
ho’t
pag-
amba
g sa
gaw
ain
ang
nagb
ibig
ay-k
asiy
ahan
sa k
anya
. N
guni
t pa
min
san-
min
sa’y
pini
pili
din
niya
ng
lum
ihis
sa
na
kaga
wia
n.
Nan
g ku
mul
o an
g ka
pe’t
naka
ubos
siya
ng
isan
g ta
sa, n
aisi
p ni
yang
mag
laka
d-
Min
san
isan
g um
aga
laka
d sa
lab
as u
pang
mag
bana
t ng
bu
to’t
mag
-ehe
rsis
yo.
Ilang
met
ro p
a la
man
g an
g la
yo
niya
sa
tara
ngka
han
ng b
ahay
nan
g m
arin
ig n
iya
ang
siga
w n
g is
ang
bata
. “K
a Ju
lio!”
Nili
ngon
niy
a ito
at n
gini
tian.
“O
, an
g ag
a-ag
a pa
. Sa
an
ka
pupu
nta?
” tan
ong
niya
sa b
ata.
“P
apas
ok n
a ko
sa
eskw
ela,
Ka
Julio
. U
nang
ara
w k
aya
kaila
ngan
g m
aaga
,” an
ang
bata
na
nasa
una
ng
baita
ng p
a la
man
g.
Nak
ita n
iya
ang
saril
i sa
bat
a—bi
bo a
t sab
ik m
atut
o.
“Gus
to m
o ba
ng s
umam
a sa
‘kin
, ‘n
ak?
Mag
lala
kad-
laka
d la
ng
ako.
Ih
atid
na
kita
sa e
skw
ela,”
sabi
niy
a.
“Tar
a!”
Hin
di
mai
was
an
ni
Ka
Julio
na
m
agba
lik-t
anaw
ha
bang
ni
lala
kad
nila
an
g ka
haba
an
ng
kaly
eng
pina
liliw
anag
ng
nagt
atal
ik n
a si
nag
ng
araw
at
mga
nak
asin
ding
str
eetli
ght.
Noo
ng
kaba
taan
ni
ya,
wal
ang
bata
ng h
ahay
aang
gum
ala
sa k
alye
sa
mad
alin
g ar
aw,
lalo
pa’
t ka
sam
a an
g ka
pitb
ahay
na
hi
ndi
nam
an
nito
lub
usan
g ki
lala
. At
kun
g si
ya’y
pina
laki
ng n
agm
aman
o’t
gum
agam
it ng
po
at o
po sa
naka
tata
tand
a, ng
ayo’
y
hind
i na n
asus
ukat
sa p
agda
op n
g lik
od
ng p
alad
sa n
oo a
ng p
agga
lang
. M
aram
i na
ng
a an
g na
gbag
o,
nais
ip n
iya.
Lu
mik
o si
la s
a ba
hagi
ng
kals
ada
kung
sa
an
nata
tana
w
ang
isan
g m
alak
ing g
usal
i sa l
ikod
ng sa
la-s
alab
id
na k
able
ng
kury
ente
ng g
umug
uhit
sa
kahe
l na
lang
it.
“Nak
ikita
mo
ba ‘y
ang
gusa
ling
‘yan,
‘n
ak?”
tano
ng n
i Ka
Julio
sa b
ata.
“’Yan
g ba
hay?
D’ya
n na
katir
a an
g ila
ng k
atra
baho
ni T
atay
,” sag
ot n
ito.
“Hin
di ‘y
an b
ahay
dat
i, ‘n
ak. M
all
‘yan
noon
, m
alak
ing
tinda
han
kung
sa
an m
akik
ita l
ahat
ng
kaila
ngan
at
gust
o ng
mga
tao
. Per
o hi
ndi m
o si
la
mak
ukuh
a na
ng
libre
—ka
ilang
an
mon
g m
agba
yad,”
sabi
ni K
a Ju
lio.
Nap
akun
ot a
ng n
oo n
ang
bata
, tila
hi
ndi m
asun
dan a
ng ku
wen
to ng
kaus
ap.
“E ‘
yan
mga
pos
ter,
napa
pans
in
mo
ba?”
tan
ong
ng m
atan
da h
aban
g tin
utur
o an
g m
ga n
anin
ilaw
na
pape
l na
na
kapa
skil
sa
baw
at
pade
r sa
da
an. B
inab
ati
ng m
ga p
aski
l na
ito
an
g ta
gum
pay
ng g
era
ilang
dek
ada
ang
naka
lipas
, at
ipi
naal
ala
sa m
ga
tao
ang
kaha
laga
han
ng s
ama-
sam
a’t
nagk
akai
sang
pam
umuh
ay.
“Siy
empr
e,” s
agot
ng
bata
. “B
a’t
n’yo
nai
tano
ng, K
a Ju
lio?”
“Aka
la k
o ka
si h
indi
tay
o da
ratin
g sa
gan
ito,” s
abi n
iya.
“S
a al
in?”
“S
a gan
itong
laga
y, ‘na
k. P
umap
asok
an
g m
ga tu
lad
mo
para
mat
uto,
pw
ede
kayo
ng m
ag-a
ral n
g ka
hit
anon
g gu
sto
niny
o. A
ko n
aman
, wal
a na
ng p
robl
ema
sa t
raba
ho, s
a ki
ta, s
a ka
kain
in a
raw
-ar
aw,” p
aliw
anag
niy
a.
“Hin
di b
a ga
noon
dat
i?”
nagt
aka
ang
bata
.“B
ago
ang
gera
, ‘n
ak,
hind
i la
hat
ng
tao
may
tr
abah
o,
may
sa
rilin
g ba
hay.
At ‘y
ung
biga
s na
pin
apam
ahag
i ng
ko
oper
atib
a?
Kaila
ngan
g m
ong
baya
ran
‘yun
para
mak
akuh
a ka
. At
hi
ndi
laha
t, ‘n
ak,
may
pa
mba
yad,”
pa
liwan
ag n
i Ka
Julio
.“A
y oo
, nak
ukuw
ento
nga
‘yan
sa
‘kin,”
sabi
ng
bata
. Ba
go p
a m
an m
aitu
loy n
i Ka
Julio
ang
ka
nyan
g kuw
ento
, nam
ataa
n ng b
ata a
ng
isan
g kak
ilala
sa ka
bila
ng ka
lsad
a.
“Ka
Mar
k!”
taw
ag
nito
sa
bay
takb
o’t m
abili
s na
paal
am k
ay K
a Ju
lio.
Nap
angi
ti si
Ka
Julio
. Sa
halip
na
dum
irets
o,
sini
mul
an
na
niya
an
g pa
glal
akad
pab
alik
. ●
Vict
or G
rego
r Lim
on
Hul
ing
araw
ng
kl
ase
bago
an
g pa
gsus
ulit.
N
aaal
ala
kong
na
sa
likod
ako
ng
klas
rum
, sa
may
sul
ok.
Nab
abal
ot n
g al
ikab
ok a
ng m
ga d
ahon
ng
pun
o ng
man
gga
sa la
bas n
g bi
ntan
a.M
abib
ilis
ang
lipad
ng
mga
pah
ina
ng
libro
, m
ay
sapi
an
g m
ga
lapi
s at
bol
pen,
mal
uton
g an
g in
gay
ng
pags
alan
san
sa m
ga p
apel
na
pinu
no
ng m
ga p
anga
lan,
luga
r, pe
tsa.
Tang
ing
sa p
rope
sor
lam
ang
wal
ang
bisa
ang
ka
kapu
san
ng
oras
: na
kahi
mpi
l sa
ka
nyan
g la
mes
a sa
har
ap n
g kl
ase,
na
g-aa
bang
ng
mga
hul
ing
tano
ng.
Ano
ang
mga
dah
ilan
ng p
agka
talo
ni
M
agel
lan
sa
digm
aan
niya
ka
y La
pu-L
apu?
Ang
pan
gala
ng L
as Is
las
Filip
inas
ay
agad
ban
g ib
inan
sag
sa
buon
g ka
pulu
an o
sa
mga
una
ng is
la
lam
ang
mun
a na
din
aung
an n
g m
ga
Espa
nyol
? Si
no a
t ka
ilan
nagt
atag
ng
kab
iser
a sa
May
nila
? Bi
hira
ang
m
ga t
anon
g na
bak
it, o
kay
a pa
ano,
o
mga
ba
gay
na
mas
alim
uot
at
nang
anga
ilang
an n
g hi
git
pa s
a hu
say
ng m
emor
ya.
Sa is
ang
buon
g m
alin
is n
a pa
pel,
na
tinup
i sa
gi
tna,
ni
linis
ko
an
g pa
ghah
anay
at
pags
usun
od-s
unod
ng
mga
pan
gyay
ari.
1896
: Sim
ula
ng re
bolu
syon
.18
98:
Dek
lara
syon
ng
Kala
yaan
ng
Pilip
inas
sa K
awit,
Cav
ite.
1935
: Pam
ahal
aang
Kom
onw
elt.
1942
: Pa
gbag
sak
ng C
orre
gido
r at
pa
nana
kop
ng m
ga H
apon
.19
44: P
agba
balik
ni M
cArt
hur
at a
ng
pags
uko
ng m
ga H
apon
.19
46: I
gina
wad
ng
EU a
ng k
asar
inla
n sa
Pili
pina
s.
Wal
ang
puw
ang
para
sa
m
ga
baga
y na
hin
di d
udul
o sa
mat
aas
na
mar
ka:
Baki
t m
as m
alaw
ak a
t m
as
mat
agum
pay
ang
pagl
ahok
ng
mas
ang
Pilip
ino
sa h
imag
sika
n ka
ysa
kilu
sang
pr
opag
anda
? Pa
ano
napa
saka
may
at
nai
pana
tili n
g Es
tado
s U
nido
s an
g pa
mam
ahal
a sa
Pili
pina
s? P
aano
ito
ni
laba
nan
ng m
ga P
ilipi
no?
Titig
il an
g m
asin
sing
pa
g-aa
ral
pagk
arat
ing
sa
unan
g re
publ
ika
ng P
ilipi
nas.
Bab
agal
ang
kal
usko
s ng
la
pis
sa
pape
l, da
dala
ng
ang
pagt
aas
ng m
ga k
amay
, tat
amla
y an
g pa
gbuk
lat
sa m
ga li
bro.
Map
apad
alas
an
g pa
gbal
ing
sa m
ga b
inta
na.
Mis
tula
ng u
sok
ang
mga
tan
ong,
na
kabi
tin s
a ha
ngin
. Ano
nga
ba
ang
nagb
ago
mul
a na
ng
naita
tag
ang
Una
ng
Repu
blik
a?
Anon
g ka
ibah
an
ng b
uhay
noo
n sa
nga
yon
liban
sa
kala
yaan
? Bak
it na
gpap
atul
oy an
g mga
su
liran
in n
g lip
unan
noo
n sa
nga
yon:
pa
ghih
irap
ng
mga
m
agsa
saka
at
m
angg
agaw
a, p
akik
iala
m n
g Es
tado
s U
nido
s sa
pul
itika
, pa
mam
ayan
i ng
m
ga m
ultin
asyo
nal n
a ko
rpor
asyo
n sa
ek
onom
iya
ng P
ilipi
nas?
Ito
ang
pang
anib
sa
pag-
aara
l ng
kasa
ysay
an:
ang
mal
inis
at
pa
yak
na
pags
asal
ansa
n sa
na
kara
an,
ang
pag-
ipon
ng
ka
alam
ang
hind
i du
mud
ulo
sa m
as m
alaw
ak a
t m
as
mat
alas
na
pags
usur
i sa
mga
bag
ay n
a na
gpap
ausa
d sa
kas
aysa
yan.
Hig
it sa
anup
aman
, ang
kasa
ysay
an
ng
Pilip
inas
ay
na
buo
at
binu
buo
ng
mga
pa
gkilo
s ng
sa
mba
yana
ng
Pilip
ino
laba
n sa
mga
day
uhan
at l
okal
na
map
ang-
api
at m
apag
sam
anta
la,
sa
mga
si
stem
ang
nagp
apan
atili
ng
ga
nito
ng
kala
gaya
n—m
ula
sa
him
gasi
kan
laba
n sa
kol
onya
lism
o ng
Es
pany
a at
impe
ryal
ism
o ng
Est
ados
U
nido
s,
hang
gang
sa
pa
tulo
y na
pa
gkilo
s la
ban
sa m
ga b
agon
g po
rma
nito
sa k
asal
ukuy
an.
Ngu
nit
ilang
ta
on
pa
bago
ko
na
ratin
g an
g ga
nito
ng
pag-
unaw
a. S
aman
tala
, sa
ara
w n
a iy
on,
pagk
atap
os n
g is
a’t
kala
hatin
g or
as
ng
pagl
alag
om
sa
kasa
ysay
an
ng
Pilip
inas
, pa
ngin
oon
ang
linis
ng
ay
os a
t po
rma.
Lal
abas
kam
i ng
silid
pa
gpat
ak n
g al
as-k
wat
ro n
g ha
pon,
ha
po s
a m
ga k
uwen
tong
isi
niks
ik s
a pa
pel a
t kuk
ote,
nan
gang
amba
ng b
aka
may
nal
imut
ang
mem
orya
hin.
Dah
il m
aaar
i ng
a na
man
ban
g m
atiy
ak n
g pa
gsas
aulo
ang
pag
-una
wa?
●
Isa
’t ka
lahat
ing
oras
ng
kas
aysa
yan
Rom
ina A
rroc
eros
Noo
ng b
ata
pa a
ko, s
impl
e la
ng n
aman
an
g ak
ing
mga
ka
ligay
ahan
: an
g gu
muh
it at
mag
laro
.An
g pi
naka
unan
g la
raw
an
na
igin
uhit
ko p
ara
sa a
king
kla
se a
y is
ang
mal
awak
na
pala
yan
na p
inag
igitn
aan
ng
dala
wan
g m
alak
ing
bund
ok
at
sini
sika
tan
ng i
sang
dila
w n
a ar
aw.
Kapa
g si
nipa
g pa
ako
, di
nada
gdag
an
ko it
o ng
isan
g na
kang
iting
mag
sasa
ka,
kasa
ma
ang
kany
ang
guyi
to, s
a ta
bi n
g is
ang
buha
ghag
na
baha
y kub
o, la
hat s
ila
naka
lilim
sa is
ang m
ayab
ong n
a pun
o.
Naa
alal
a ko
pa
min
san,
hab
ang
abal
a ka
mi n
g ak
ing
mga
kak
lase
sa
pagg
uhit,
big
lang
bum
isita
sa
amin
g pa
aral
an s
i May
or. S
akay
ng
kany
ang
mak
inta
b at
itim
na
kots
e, in
ikot
niy
a an
g am
ing
bara
ngay
. Pin
apila
pa
kam
i ng
kan
yang
sec
urity
per
sonn
el p
ara
lang
mag
man
o sa
kan
ya. Is
a-is
a ni
yang
tin
ingn
an a
ng a
min
g m
ga g
inuh
it, a
t bi
nigy
an n
iya
kam
ing
laha
t ng
ben
te
peso
s. B
ago
umal
is, p
inaa
lala
pa
niya
sa
am
in n
a ba
nggi
tin s
a am
ing
mga
m
agul
ang
kung
saa
n na
ngga
ling
ang
Mis
tula
ng
al
aala
mun
ting
biya
yang
am
ing
nata
ngga
p.
Kung
hin
di m
an a
ko g
umug
uhit,
pi
nagl
alar
uan
ko
na
lang
an
g ak
ing
Barb
ie d
oll,
na d
aig
pa a
ko
sa
pagp
apal
it ng
an
yo.
Sa
loob
ng
is
ang
lingg
o,
siya
ay
m
agig
ing
nurs
e, b
usin
essw
oman
, ho
usew
ife o
as
tron
aut.
Pagd
atin
g ng
gab
i, hi
hile
ra
siya
sa
tabi
ni G
.I. Jo
e na
nap
apal
igira
n ng
mga
figh
ter
jets
, Jap
anes
e ro
bots
at
ilan
pan
g m
alili
it na
sund
alo.
H
aban
g tin
utur
uan
kam
ing
gum
uhit,
ipi
napa
liwan
ag p
a ni
Tits
er
na a
ng P
ilipi
nas
ay is
ang
may
aman
na
agrik
ultu
ral n
a ba
nsa.
Dah
il sa
ang
king
ku
lay
at s
igla
ng
akin
g m
ga ig
inug
uhit,
lu
mak
i ak
o sa
pan
iniw
alan
g m
asay
a at
mas
agan
a an
g m
ga m
agsa
saka
sa
kana
yuna
n at
may
mal
alaw
ak s
ilang
lu
pain
g si
nasa
ka. H
indi
ko
nam
amal
ayan
na
sa
ak
ing
pagg
uhit
ng
isan
g m
asag
anan
g ka
nayu
nan,
unt
i-unt
i kon
g bi
nubu
ra sa
aki
ng is
ipan
ang
mat
erya
l na
real
idad
ng m
ga m
agsa
saka
.W
alan
g lu
pa
ang
kara
mih
an
ng
mga
mag
sasa
ka k
aya’
t na
pipi
litan
g m
angu
paha
n sa
mga
may
-ari
ng lu
pain
up
ang
mag
karo
on n
g ka
buha
yan.
Sa
kala
kara
ng it
o, ka
titin
g na
bah
agi la
ng n
g an
i ang
nap
upun
ta s
a m
ga m
agsa
saka
. Bu
kod
sa n
abab
aon
sila
sa
utan
g, h
igit
sila
ng na
sasa
dlak
sa ka
hira
pan.
M
ula
pa
noon
g pa
naho
n ng
Ka
stila
, na
ibah
agi
na
ang
mga
lu
pain
g pa
nsak
a ng
Pili
pina
s sa
iila
ng
mak
apan
gyar
ihan
g pa
mily
a sa
ban
sa.
Si M
ayor
, na
gmul
a si
ya s
a ga
noon
g ur
i ng
pam
ilya,
kay
a si
guro
tin
atra
to
niya
ang
kan
yang
pam
umun
o bi
lang
pa
ngan
gasi
wa
ng l
upai
n, k
ung
hind
i m
an is
ang
mal
akin
g ne
gosy
o.
Sa a
king
pag
tand
a, n
awal
an n
a ng
ha
laga
sa
akin
ang
mga
lar
uan.
Ang
m
ga
laru
an
nam
an,
baga
ma’t
m
ay
pani
mul
ang
layo
n na
mag
biga
y sa
ya
sa k
abat
aan,
ay
may
mas
mai
gtin
g na
la
yong
mag
pala
gana
p ng
kul
tura
. Kun
g pa
papi
liin
nga
nam
an, m
as g
ugus
tuhi
n ni
Tot
oy m
akip
agla
ro k
ay G
.I. Jo
e at
sa
kan
yang
pul
uton
g da
hil k
aya
nila
ng
ipag
tang
gol a
ng b
ansa
at
man
akop
ng
mga
bag
ong
terit
oryo
. At s
a ar
aw-a
raw
na
pak
ikip
agla
ro d
in ni
Nen
e ka
y Bar
bie,
lu
mak
i si
yang
na
ghah
anga
d m
agin
g m
aput
i, m
atan
gkad
, bl
onde
-hai
red
at
blue
-eye
d. K
aya
nam
an s
a ka
nila
ng
pagt
anda
, mam
amay
ani
ang
kani
lang
pa
gnan
ais n
a m
anira
han
sa is
ang
bans
a ku
ng sa
an u
muu
lan
ng n
yebe
. An
g pa
gigi
ng t
ali n
g at
ing
kultu
ra
sa K
anlu
rani
ng k
aisi
pan
ay m
aiuu
gat
sa p
agig
ing
tali
ng a
ting
ekon
omiy
a.
Patu
loy
na p
inap
anat
ili n
g Es
tado
s U
nido
s na
na
kaas
a sa
ka
nila
an
g at
ing
ekon
omiy
a sa
pa
mam
agita
n ng
pag
haw
ak s
a m
ga e
stra
tehi
kong
in
dust
riya
ng P
ilipi
nas a
t pag
sand
ig n
g ka
tata
gan
ng p
iso
sa d
olya
r. An
g m
ga i
ndus
triy
ang
kata
ngga
p-ta
ngga
p sa
eko
nom
iya
ay m
abab
anaa
g sa
pa
bagu
-bag
ong
bihi
s ni
Ba
rbie
: m
edis
ina,
pa
gnen
egos
yo,
siye
nsiy
a,
kom
unik
asyo
n at
bp. S
i G.I.
Joe
nam
an
ang
sim
bolo
ng
puw
ersa
ng m
ilita
r ng
Es
tado
s Uni
dos—
at la
gi, s
a du
lo n
g m
ga
laro
at p
elik
ula,
G.I.
Joe w
ill sa
ve th
e day
.Sa
m
ahig
pit
ng
ugna
yan
ng
ekon
omya
’t kul
tura
, mad
alin
g na
igug
uhit
at n
apag
lala
ruan
ng
Esta
dos
Uni
dos
at
ng
mga
na
mam
ayan
ing
uri
ang
kapa
lara
n ng
m
ga
Pilip
ino.
An
g ka
saga
naan
at k
apay
apaa
ng ig
inug
uhit
ko n
oon,
mis
tula
ng m
ito a
t ilu
syon
pa
rin h
angg
ang
ngay
on.
●
Mga
Leks
yon
sa R
ebol
usyo
n at
Pag
baba
go
6-7
• Kul
ê Kultura
Mar
tes 2
9 N
obye
mbr
e 20
11
Dib
uho
ni R
D A
lipos
aD
isen
yo n
g pa
hina
ni K
el A
lmaz
an
8 • Kulê Lathalain
John Toledo
It was business as usual for United States (US) Secretary of State Hillary Clinton.
In the morning, she signed the “Partnership for Growth” (PFG) Framework on the US Navy destroyer USS Fitzgerald before meeting with Philippine (PH) President Noynoy Aquino in Malacañang.
That afternoon, as she travelled to the National Museum, some fifty protesters hurled red paint and eggs at her convoy’s windows. Later, in an interview on national television, a protester in the audience shouted, “There is nothing mutual in the Mutual Defense Treaty [MDT]!”
Clinton was impervious to the protests. “I obviously disagree… I think there’s a real benefit to mutual solidarity… but it goes with that rhinoceros skin, you have to get used to it.”
The PH-US relationship has been characterized by imbalance, not the least in the staggering indifference of the US to the impact of its aggressive pursuit of its interests on the Filipino people. In events of diplomacy such as Clinton’s visit, US reaffirmed its vow to maintain dominance amidst growing political instability and financial turmoil.
ControlThe five-year PFG framework
Clinton signed last November 16, the latest in a century-long string of skewed agreements between the
two countries, is intended to increase “trade [relations] and exports with other nations” to ensure a more “competitive” open market in the Philippines. With the PFG, America reassures the Pacific that they “are here to stay” as economic superpower of the Pacific.
The PFG could not have come at a more strategic time for the US. The numerous unproductive wars of aggression in Iraq and Afghanistan had wasted almost $3 trillion with no returns, according to American economist Joseph Stiglitz. This state of financial turmoil has pushed US to bargain with other nations, where support for the ailing free market is secured with military and political aid.
Obama notes that the Asia Pacific is “vital” to America’s economic future. “This is where we sell most of our exports, supporting some five million American jobs. And since this is the world’s fastest growing region, the Asia Pacific is key to achieving my goal of doubling US exports [by $39 billion] – a goal by the way on which we are [on track],” he explains.
Online whistleblower Wikileaks reveals US interest in the PH as strategic “defense ring against China” and interest in “Mindanao’s petroleum and natural gas resources” worth $840 million or P36 billion to $1 trillion or P43.8 trillion.
“The Philippines has gained even more importance as a strategic base because US wants to counter the rise of China in the region and pay close attention to a region where a great
part of the world’s economic activity and trade occur,” says International League of People’s Struggle Chair Jose Ma. Sison. Sison.
If China surpasses US as superpower, PH will sacrifice again its sovereignty, adds geopolitics expert Roland Simbulan.
Covert attackThe PH-US economic and military
cooperation, renewed every change of term by each PH and US president, has been used by American forces to justify their indefinite stay in the country. This setup was established five years after the superpower granted the developing nation its independence in 1946, when the “Cold War relic” MDT was enacted. MDT ensures the long-lasting “self-help and mutual aid” between US and PH in instances of sudden “armed attacks.”
The signing of the Visiting Forces Agreement (VFA) in 1999 reinforced the terms of the MDT, allowing the US military to conduct operations without notice and barring PH laws to prosecute and convict US military personnel.
US-PH transactions for aid often come with harsh consequences. In 2001, when Former President Gloria Arroyo pledged support for the Bush administration’s War on Terror, the writ of habeas corpus was suspended in Mindanao. Such a decision produced 185 wrongly accused detainees in Camp Bagong Diwa, 27 in Basilan Provincial Jail, 24 in Saranggani, Cotabato and Zamboanga, 9 in Camp
Confronting the threat of US interests in the Philippines
Crame, and 3 in General Santos City, according to the Moro Christian People’s Alliance(MCPA).
Later on, when the existence of insurgent groups in Mindanao proved to be a huge obstacle to the superpower’s vested economic interests, US brought in more troops, adds MCPA.
“We can expect more US military intervention in the Philippines. It has used for sometime the CIA-created Abu Sayyaf as the pretext for introducing military forces via VFA not only in Mindanao but in the entire country,” says Sison.
CheckmateThe history of US-PH relations
reveals that there is no partnership between the two; rather, there is only US domination on PH affairs. “Mananatiling pre-eminent ang posisyon [ng US] especially in this economic crisis. It wants to be top dog in this region through economic and military means,” says Bagong Alyansang Makabayan (Bayan) Secretary General Renato Reyes.
Such intervention mocks the national sovereignty and territorial claim of PH, says Simbulan. Therefore, the VFA and MDT, both one-sided agreements, must be “comprehensively” assessed and abolished, adds Reyes.
Only the abrogation of the VFA and MDT can end other oppressive military agreements in Mindanao such as Mutual Logistics Support Arrangement, which justifies the
permanence of US bases here in PH. Such agreements allow US to meddle in the negotiations between the PH and the MILF, aside from its interests to grab oil and other major natural resources from the Moro land, says Sison.
The termination of military contracts with US will also end the plethora of human-rights violations brought by the contentious counter-insurgency and anti-poverty missions such as the Balikatan exercises in Mindanao and the 50-year US Agency for International Development program, stated Bayan.
“[PH] must engage in all possible and necessary forms of struggle in order to achieve national liberation and democracy and establish a people’s democratic government which can act best to resist the impositions of imperialism,” says Sison.
Clinton reacts well to criticisms and protests because history has taught her to be calm. After all, PH has followed the US lead for more than six decades now, and often even at the expense of the Filipino people. There is a need, then, to prove her and the US powers wrong. After decades of subjugation, the reclamation of our national sovereignty is long overdue. ●
STRATEGIC OFFENSIVE
Martes 29 Nobyembre 2011
Dibuho n
i Ysa
Calina
wan Dise
nyo n
g pah
ina ni
Kel Alm
azan
9• Kulê Lathalain Martes 29 Nobyembre 2011
Kevin Mark R. Gomez
Mga lumang dilaw na police line at maliliit na piraso ng kahoy ang nagsisilbing palatandaan sa eksaktong lugar na pinangyarihan ng trahedya dalawang taon na ang nakararaan. Bahagyang naikukubli ng malagong talahib ang malawak na espasyong nagsilbing huling hantungan ng mga biktima ng isa sa pinakamalagim na masaker sa kasaysayan ng bansa.
Dito sa bayan ng Ampatuan, Maguindanao, naganap ang walang-awang pagpaslang sa hindi bababa sa 57 kataong kinabibilangan ng mga sibilyan, abogado at mamamahayag. Kalakhan ng mga biktima ng masaker sa Ampatuan ay bahagi ng convoy ni Esmael Mangudadatu, na nakatakdang magsumite ng certificate of candidacy sa pagka-gobernador sa tanggapan ng Commission on Elections noong Nobyembre 23, 2009 kasama ng kanyang mga kaanak. Malay sila sa panganib na kaakibat ng biyaheng iyon, ngunit sa puntong iyon, walang sinumang nakabatid na patungo sila sa kanilang huling hantungan.
Kabilang sa kanila ang magkatrabahong sina Victor Nuñez at Mac-mac Arriola, kapwa mamamahayag na pinaslang sa gitna ng tungkulin. Dalawang taon matapos ang malagim na trahedya, sinisikap pa ring punan ng kanilang mga naulilang pamilya ang puwang na kanilang iniwan at igiit ang hustisyang hanggang sa kasalukuya’y hindi pa rin nakakamtan.
“Promise Ma, sa December uuwi ako”-- Victor Nuñez, 24 UNTV General Santos Anchor, isa mga mamamahayag na pinaslang
Enero 1, 2007—Pag-asa at panibagong buhay umano ang hatid ng bawat bagong taon. At para kay Victor, ang okasyong ito rin ang nagsisilbing pagkakataon upang makasama niya ang kanyang pamilya. Bilang mamamahayag para sa UNTV General Santos, laging abala’t malayo sa pamilya si Victor kaya naman umaasa siya sa mga tawag at text upang mangamusta. Masayang ipinagdiwang ni Victor ang pagsalubong sa 2007 kasama ang pamilya. Hindi inakala ni Nanay Catherine Nuñez, 49, ina ni Victor, na iyon na pala ang huling pagkakataong masisilayan niya ang palangiting mukha ng anak.
“’Yun yung masakit… ‘yun yung masakit,” ani Nanay Catherine, 49, ina ni Victor, habang umiiling.
Kalmado at tiyak sa bawat detalyeng binabanggit si Nanay Catherine habang nagkukuwento tungkol sa anak. Pangalawa sa tatlong magkakapatid si
Mga kwento ng pangungulila’t pagbangon dalawang taon matapos ang Ampatuan Massacre
Victor, binata at 24 anyos lamang nang naganap ang masaker.
Tungkol sa pag-uwi sana ni Victor ang huling pag-uusap ng mag-ina noong Oktubre 31, 2009, isang araw bago ang Kalag-kalag, o araw ng mga patay sa Cebuano. Bagaman nais niya sanang makasama ang anak noong araw na iyon, hindi nakauwi si Victor dahil sa pagiging abala sa mga gawain. Nangako na lamang daw ang kanyang anak na babawi siya pagsapit ng Pasko — isang pangakong hindi na natupad.
“Ayos na lahat ng papeles, kami na lang kulang” -- Erlyn Umpad, 22 Kinakasama ng napaslang na si Mac-mac Arriola, UNTV General Santos cameraman
Madaling-araw pa lamang ngunit hindi alintana ni Mac-mac na ipagtimpla ng gatas ang 13-araw gulang na anak, si Japhet. Maya-maya kasi’y kailangan na niyang lisanin ang tahanan, upang puntahan ang sunod niyang assignment bilang cameraman ng UNTV General Santos.
Sanay na si Erlyn Umpad sa ganitong on-the-go na pamumuhay ni Mac-mac. Walang kaso kay Erlyn na alagaan si Japhet sa tuwing wala ang asawa, kahit na hindi lubusang nanumbalik ang kanyang lakas matapos manganak. Subalit para kay Erlyn, wala nang mas hahapdi kaysa malamang kasama si Mac-mac sa mga napaslang sa masaker.
“Mula nang may dumating na van ng UNTV sa labas ng bahay, alam ko nang may iba,” ani Erlyn. Patumpik-tumpik pa ang mga katrabaho ng kanyang asawa, ngunit alam niya sa sariling masamang balita ang hatid ng mga ito—kumpirmado, wala na si Mac-mac.
Dalawang linggo siyang naghintay sa UNTV office upang muling masilayan ang kanyang asawa. At nang dumating na ang pagkakataong iyon, buong tapang niyang hinarap ang malamig na bangkay ni Mac-mac na nakasilid sa isang kabaong gawa sa kahoy.
Nakatakda sanang magpakasal ang dalawa noong Disyembre 2009 sa kasalang-bayan sa General Santos. Subalit hindi na nila nagawang magpalitan ng pangakong magsasama habang buhay, sa hirap man o ginhawa. At ang musmos na si Japhet ay lalaking walang ni isang alaala ng kanyang ama.
“Aabutin pa ng ilang taon ang kaso, buhay pa kaya kami kapag natapos ito?”-Erlyn Umpad
Bagaman binansagang isa sa mga pinakamalagim na trahedya sa bansa, naging mabagal pa rin ang pag-usad ng hustisya para sa mga biktima ng Ampatuan Massacre. Sa kasalukuyan, tanging 93 lamang sa 196 na hinihinalang suspek ang may kaso habang dalawa pa lamang sa mga pangunahing suspek ang nakukulong, ayon sa National Union of Journalists of the Philippines, samahan ng mamamahayag.
Kabilang ang mga biktima ng Ampatuan Massacre sa malalang talaan ng mga paglabag sa karapatang pantao sa bansa. Sa ilalim ni Dating Pangulong Gloria Arroyo, may 1,206 biktima ng pulitikal na pamamaslang, 226 biktima ng pagdukot at libo-libong dumanas ng tortyur, militarisasyon, at iba pang uri ng paglabag sa karapatang pantao, ayon sa grupong Karapatan Human Rights Alliance.
Ngunit patuloy pa rin ang mga paglabag sa karapatang pantao
hanggang sa kasalukuyan. Sa ilalim ng administrasyon ni Pangulong Benigno Aquino III, nakapagtala ang Karapatan ng 55 biktima ng pulitikal na pamamaslang, 8 kaso ng pagdukot at libo-libo pang biktima ng pagyurak sa karapatang pantao.
Sa ikalawang anibersaryo ng masaker, nagsindi ng kandila’t nangalampag sa Mendiola sina Nanay Catherine at Erlyn kasama ang iba pang naulila bilang paggunita sa alaala ng mga biktima’t pagpapaalala kay Aquino na silang mga naulila’t nawalan ay patuloy na nagmamatyag at naghihintay ng hustisya.
Mahaba at masalimuot ang kalbaryo nina Nanay Catherine at Erlyn kasama ang libo-libo pang nagluluksang mga kaanak at kaibigan. At habang patuloy na naaantala ang pagkamit ng hustisya, handa silang manindigan at ipagpatuloy ang nasimulang laban—sa mga hukuman man o lansangan—hangga’t wala nang mga pangakong kailangang maipit sa nagbabanggaang interes ng iilan. ●
Bungkos ng gunita
Dibuho ni Luigi Almuena Disenyo ng pahina ni Kel Alm
azan
10 • Kulê Opinyon Martes 29 Nobyembre 2011
NEWSCAN
“She will always say what she means, even if it takes her a thousand words to get her point across
Punong-puno ka kasi ng pag-ibig; kaya minsan, kahit hindi mo sinasadya, may mga napapadpad sa aking direksyon
Date a girl who writes for the Collegian*
Sa Kyusinero
VICTOR GREGOR LIMON
PAUL TIMOTHY ESCUETA
Date a girl who writes. Better yet, date a girl who writes for the Collegian.
Date a girl who writes for the Collegian because she will never be dull. She can start and sustain a conversation on a wide spectrum of topics: university athletics, the Twilight saga, the national budget, student activism, Facebook, the plight of farmers and workers. She will problematize everything. For instance, when you watch Hollywood apocalyptic or disaster movies, she would notice how the US is portrayed always as the messiah of mankind.
A girl who writes for the Collegian will know the right questions. When some famous political figure visits the Philippines, she will not think about asking insane things such as what’s in her purse or what kind of smartphone she uses. She will also know if you’re lying and you will be
forced to always stick to the truth. She will not be easily fooled.
She is careful with what she writes or says. “Like” is not her favorite word. She will always say what she means, even if it takes her a thousand words to get her point across. She will not be afraid to express her opinions and will not apologize for having them.
It is also easy to date her. She will have free tickets to the UP Fair. Or you can visit her during presswork at the Collegian office and bring her dinner and a pack of cigarettes. She will introduce you to her colleagues who are never boring and could make you laugh.
She will also not date other guys. She will be so busy in juggling studies, the Collegian, and her relationship with you, that she would find it extremely impossible to entertain other suitors. She also believes in not giving up. Week by
I can drink a case of you, and still be on my feet.
- Joni Mitchell, A Case of YouPag-inom ng alak ang
paborito nating libangan. Sa Kyusinero sa Matalino St., kabisado na ng mga kuya ang hilatsa ng pagmumukha natin at paboritong pwesto. Kasabay ng pagsayad ng puwit sa upuan kung ilapag nila sa mesa ang bucket ng Pale Pilsen. Tapos ash tray. Tapos tissue. Tapos Pulutan Platter A, na may sari-saring pika-pika, gaya ng French fries, calamares, nachos, chicken lollipop, at pipinong lumalangoy sa suka.
“Kamusta love life?” tanong mo.
“Um, kamusta ka ba?”“OK naman.”“Edi OK ang love life ko.”Pero syempre sa kalagitnaan
pa ng inuman uusbong ang ganitong mga usapan. Kailangan munang paspasan ang ilang bagay sa simula: ang pag-aaral, ang Kulê, ang Peyups, ang girlfriend mo.
Ang dami na ring babae sa buhay mo ang mas natagalan ko, banggit mo minsan, habang nakangisi. Wala ka naman talagang ibig sabihin dito; may mga sandali lang talagang dinadapuan ka ng lambing, at
ako ang nasa iyong tabi. Punong-puno ka kasi ng pag-ibig; kaya minsan, kahit hindi mo sinasadya, may mga napapadpad sa aking direksyon.
These things that are pleasin’ you can hurt you somehow.
- Eagles, DesperadoNaaalala mo ba noong
nasobrahan tayo ng inom minsan – tig-siyam na bote ‘ata – at sa pag-ba-bike mo pauwi ay bigla kang nasuka? Grabe pa rin ang balance mo at tuloy-tuloy ka lang sa pagpepedal, kahit minumura ka na ng mga tambay sa tabi ng daan na natalsikan ng suka mong may pira-pirasong patatas at pipino.
Ako, hindi marunong mag-bike, at sa una’t huling beses na sinubukan mo ‘kong turuan, ang una mong paalala ay, “Kailangan mong mag-let go, Paul.” Literal ang ibig mong sabihin, pero hawak mo kasi ang likod ko at hinihipo ng amihan ang ating mga pisngi, kaya iba ang sumagi sa aking isip. Lalo na nung kinagabihan sa Kyusinero’t sinabi mong, “Siguro, kung babae ka, mag-se-sex tayo mamaya.”
Puta naman. Walang ganyanan. Lasing na lasing ka na nga marahil. Sinabi mo rin kasing maganda ang gupit ko, at bagay sa ‘kin ang maikling buhok.
Kulang na lang, sabihin mong ang cute ko, at “Pa-kiss nga.” Sa kasamaang palad, nawalan na ng malisya para sa akin ang mga ganitong tagpo’t palitan. Hindi ba sabay nga nating pinanuod ang video ni Hayden Kho at panay ang batikos mo sa performance niya?
“Guess she gave you things I didn’t give to you.”
- Adele, Someone Like YouLike what? A vagina? Biro lang. Alam mo namang
hindi ako rah-rah sa gay cause, pero noong gabing iyon, naisip ko sa kauna-unahang pagkakataon kung papaanong humahadlang sa mga gusto natin ang ilang bagay na dala lang ng simpleng pagkakataon, gaya ng gender. Sabi nga ni Chokoleit, “Para ‘yun lang?”
Pero sinabi mo dati na naniniwala ka sa reincarnation at past lives, at baka nga mag-syota tayo sa dating buhay natin, o sa susunod. Ewan. Marahil naaalala ko lang ang isang lumang pagnanais na maging higit pa sa kaibigan mo. Pero para saan pa ba ang alak kung hindi sa panandaliang paglimot sa mumunting kirot? Hanggang sa susunod na inuman. ●
week, she would write draft after draft until she comes up with a brilliant article. You will read it published the next day and you won’t wonder how she does it every single time because you know she never settles for mediocrity.
Date a girl who writes for the Collegian because it’s worth it. Of course, you wouldn’t know at first, but then again, who ever does with girls in general, right? ●
*This is a public service for Ninalyn Uy and company. Interested parties, please drop by at 401 Vinzon’s Hall. Terms and conditions apply.
Ka Oryang at Cine AdarnaCinemaOne Originals, together with UP Cineastes’ Studio and UP Film Institute, presents KA ORYANG, a film by Sari Dalena. Winner of Best Picture, Best Director, Best Cinematography, and Best Music in the CinemaOne Originals Film Festival. Starring Alessandra de Rossi, Joem Bascon, and Emilio Garcia. Ka Oryang is about a young woman who witnesses the beginnings of a revolution during Martial Law, giving a glimpse of female political detainees, and their struggles. Catch this on December 2 (Friday), 7:30pm at the Cine Adarna, UP Diliman. Tickets at P100. Contact Absie at 09264647353. Part of the proceeds will be given to TASK FORCE FREEDOM, a movement for the release of Maricon Montajes, a UP Film student and political detainee.
UP Praxis applicants’ orientationReady for a hat party this first day of December? Come and join the fun in the UP Praxis Applicants’ Orientation to start your December right! December 1, 4pm at Palma Hall 116 - 118. Be there! Be aware!
UP Cinema’s 8th Piling Obrang VidyoUP Cinema invites you to Piling Obrang Vidyo (POV), an annual inter-collegiate short film competition (in video) where students from various universities and colleges will compete and showcase their best short films. Now on its eighth year, the POV has proven to be a worthy grassroots venue for our country’s budding filmmakers. This year, we are expecting various schools from around the country to join in our event, which will be held on December 9, 2011, Friday at the UP Cine Adarna (formerly UP Film Center). Tickets are at P80. Contact Rizza (09167526356) or Lei (09158830679) for reservations.
This year,
Gawad Bayani ng Kalikasan (GBK) salutes three environmental heroes: ethnobotanist Leonard Co, wildlife veterinarian Dr. Gerardo Ortega and indigenous people’s leader Datu Tomas Ito. GBK is an initiative of civil society organizations which seek to promote and build public awareness of contemporary hero/heroines of the environment. The GBK awards will be supplemented by a three-day discussion series featuring the story of the GBK awardees. December 7 UP Diliman, 9 am; December 8 PUP Sta. Mesa, 9 am; December 10 Ateneo de Manila University, 9 am. For inquiries, contact 0905.497.1124 or (02)920.9099.
11 • Kulê Opinyon Martes 29 Nobyembre 2011
EKSENANG PEYUPS
TEXTBACK
Waging-wagi edishun! Kamusta na kayo, mga teh? I am back! Sa wakas, WAGI! From Papa Piolo to our friendly HLI farmers, my gosh, super wagi ang weekend ko. Ngunit hindi pa rin nakatakas sa aking malalaki at wagas na ibon ang mga naglipanang tralala across the campus.
WAGI #1: Sinong bio prof na itey ang naglabas ng init sa kanyang afternoon class. The prof asked: “Yung mga bacteria, mag-wiggle wiggle lang for ilang minutes nag-rereproduce na. For humans how long does it take?” Suddenly, koyang from the audience answered with conviction: “Sir, 15 minutes!” In fairnez, singbilis ng cum-spilling action ang pagsagot mo koyang! Hmm, tells much? Hihi.
WAGI #2: Siyempre naman ang ating yummylicious Papa P, lantad na across the universe ang kanyang waging lihim (lihim daw o?) dahil kay crying KraZy! In fair naman, dahil sa sobrang buzz craze across the net ang moda ng pag-reveal ng kanyang identity, napasagot tuloy si Papa P ng “Ang akin lang, hayaan muna kami.” Ambisyosa!
WAGI #3: Sinong koyang na itey na poised to the max ang pagka-masculine while walking along KALandian steps. Nang bigla siyang nadapa, tumili to the max si koyang ng “Aray! Aray! Aray!” Hmmm koya, kaw ah, repressed! Hayaan mong ako ang magpalaya sa’yo.
Well, I’m so happy I’m back! Hay nakow, mag-rejoice na mga teh dahil next week warla na naman tayo to the max. Advance Merry Christmas! Mwahmwah! ●
1. Anong masasabi mo sa mabagal na pag-usad ng hustisya para sa mga biktima ng Maguindanao Massacre?
Naaasar ako. Gaano ba kalakas ang inertia ng mga mayayaman para walang mangyari sa kaso ni Ampatuan? Naaawa ako sa mga biktima at naiinis sa mga may kapangyarihan. Para kasing tumigil na sila sa imbestigasyon at umaasa na lang na makalimutan ng tao ang nangyari para mapalaya na nila si #gd?r!c* Ampatuan. 11-09280 non maj
kakaiba talaga ang pagusad ng hustisya dito sa pilipinas. Biruin mo, 2nd anniv na ng maguindanao massacre, nagtu2ruan pa rin ung mgkakapatid. No doubt, power and politics are behind this. They always are.. 2011-33170
Veeerry sssloooww...singbagal ng mga serbisyo ng pamahalaan at pag-angat ng ekonomiya ng ating bansa 08-79444
nkakainis ang mbgal na pagres0lba sa kaso. Wala pa sa kalahati ang nahuhuling suspect at hnd pa nbbshn ng sakdal ang mga prime suspek! Nkkainis! 2011-11783
Kasing bagal ng hustisya ang mga laptop na bnebenta sa tabi-tabi. Naku namn. Pag may gusto nga ipakulong ang dali dali nila magawan ng paraan para maipakulong. Pero pag hndi sa kanila ngkasala ang bagaaaaal ng hustisya! 11-71207 UPDEPP BABE
mataas po ata ang value ng Ea [powerful “sila”] kaya mababa ang value ng k [justice], kaya un, mabagal ang reaction [usad ng hustisya]. chos! 1111317
Ang hustisya kasi dito sa pinas, parang bracket a. Pang-mayaman. 2010-30801
2. Kung dadalawin mo si GMA, anong dadalhin mo para sa kanya?
ang dadalhin ko kay GMA pag dinalaw ko siya ay yung photos ng mugshots nya. Papa-autograph ako. Tsaka food supplement na rin. Mineral deficiency lang yang sakit mo, madam president. 10-68904
dadalhan k0 xa ng c0kefl0at, para lumala ung skit nya xa lalamunan,tp0s massage k0 xa sa batok,para masakit lalo..haha..hell0 kay clarkey at renz! uten15521 2nd geodengg..
Bulaklak... Kape at isang malaking lata ng biscuits. 2011-11765 freshie bs-hrim
Kung dadalawin ko si GMA ang dadalhin ko para sa kanya ay bulaklak ng patay. Hahaha:-DxD kasi tapos na ang maliligayang araw nya. LOL 2011-78931
Dadalhan k sya ng nag-uumapaw na gatas.ang gatas ay mayaman sa calcium at ang calcium ay mainam para s buto 08-79444
kung dadalawin ko sya,dadalhan ko sya ng toy airplane na may nakasulat na ‘asa ka pa airline’. :) 0930625 bse
Dadalhan ko si ex-PGMA ng The Mirror na Clow Card.syempre,peke lang.Baka kc magala-Cardcaptor Sakura siya.baka lalong magkabali-bali ung spine niya. 1101517
Kung akong dadalaw kay GMA, dadalhan ko sya ng bible at ipagbabasa ko pa sya.. Para naman mabago na yung buhay nya at marealize nya yung mga kapalpakan na ginawa nya sa gobyerno natin. 2011-49371 :)
Kung dadalawin ko si gma, dadalan ko siya ng glitters pang design sa braces niya :) shinyy! 201033614
magdadla lng nmn ako ng marming latest newsPapr,l0ts of tV,chanNels ay pangnews lng,nd radio n rin,ewan ko lng kung hndi talga sya mastresS! -h0ney Cecilia
Dadalhan ko si GMA ng Bible. Para ma realize niya kung ano yung mga gnawa niya noon at ngyn ay kanyang hinaharap. Yun din ang magging guide niya para matuwid niya lahat ng pagkkamali niya. 2011-71207 UPDEPP BABE
Bibigyan ko siya ng Bible para mbasa niya yung Romans 6:23, ‘For the wages of sin is death..’. Haha. tsaka para ma-save siya bago pa mahuli ang lahat. 201004467
kung dadalawin ko siya, magdadala ako ng hula hoop. Tapos paiikutin ko yung hula hoop sa leeg ko sa harap niya. Inggit you? :)) 2010-10243 2nd yr-MetE
Bibigyan ko sya ng ALAXAN FR >:)) Hi Trisha, Jireh, Hannah and Aizel!!! 201120886 Bsft
Commentsung x tulak ng bibig na artikul0 ni mary
j0y capistran0...hndi po ‘salita ng mga h0m0sexual’ ang tamang termin0 dun...dati swardspeak ang tawag dun eh ngaun bekim0n o gay ling0 na ang tawag x wika ng mga beki o bakla..201179103
Havey ung ‘Break-up blues’! Super nkarelate ako. And i find the article comforting somehow. :”> We should look for the bright side na nga lang tlga. It’s either mggng kayo dn sa huli or may better na pparating. :) Thumbs up tlga ko sa Kulê. Keep it up po :) 2011-42793
Re the article about frat-related violence: The rumble between APB and
Masig started last September, not August. Moreover, Llyod Cunanan is already an alumnus of Masig. 08-12800
grabe!super havey ng ‘break-up blues’ ni marites reyes.go girl power!and for kevin mark gomez ‘escape plan’,you may get sick and tired of what you’re doing in kule,but you never leave(though you attempted),that’s because you love what you’re doing.[thanks to ate joyce] -0930625 bse
kay delfin mercado - astig talaga column mo! sinusubaybayan ko talaga. xD kaso, may napansin lang ako dun sa huli mong sinulat, ung “progress”. “these acts of violence, as some are won’t to call them, ...”, “wont” yata dapat yun, as in “accustomed”, kaysa “will not”? pakiclarify lang. salamat! 201145341 BA JOURN
Panawaganhi kule people,saan po pwede
makakuha or makabasa(if may online) ng mga previous kule issues this sem?lagi naman ako nadadaan ng AS or other bldg pero wala ko nakikitang kule:( salamat -0930625 bse
Sa sinuman pong may mabuting puso na nakakuha ng isang ITIM na USB na may keychain na VIOLET “LETTER D”, makipag-ugnayan po sa lalong madaling panahon sa numerong 09062541490 at hanapin si Dessa. Salamat po. :-(
Pabatihi 2 all my eng11 classm8s last sem
under ma’am aquino.Kna pao, pam, abbey, eunice, viktor, mau, leica, aileen, roovette, victoria, anna, julie, alyssa, marc, cj, jose, rafael, ryan, mia, jay han & ileene.<3 08-78853 CHK
Next week’s questions
1. Ano sa tingin mo ang nararapat na matanggap na “just compensation” ng mga cojuanco?
2.Ano ang sanhi ng hiwalayang KC-Piolo?
Send in your opinions and feedback via SMS! type KULE <space> MESSAGE <space> STUDENT NUMBER (required) YEAR AND COURSE (optional) and send to:
09175312630
The
Back
Pag
eKulê
BREA
DWIN
NER
. Pa
nand
alia
ng
nagl
aro
ng m
ga s
tarfi
sh s
i M
ik R
amos
, 12
, sa
ba
ybay
in n
g Pa
ngla
o Is
land
sa
Boho
l m
atap
os
man
ghul
i ng
m
ga
tala
ngka
pa
ra s
a ka
nila
ng p
anan
ghal
ian.
Nag
ing
mat
ipid
man
si M
ik s
a sa
lita,
hin
di s
iya
nagi
ng m
adam
ot s
a ka
nyan
g hu
li. C
hris
M
artin
Impe
rial