Personal details:personal details — dane personalnename / surname — imiç / nazwiskodate of birth — data urodzeniaplace of birth — miejsce urodzeniaplace of residence — miejsce zamieszkaniaaddress — adrespermanent I temporary address — staly / czasowy adrescitizenship — obywatelstwonationality — narodowoómarital status: single I married I separated I divorced /

widowed — stan cywilny. stanu wolnego /onaty /mçatka/ w separacji / rozwiedziony(a) / wdowiec / wdowa

male I female — p1e mçska / en’ska

Appearance in general:a tall / short man — wysoki / niski meczyznaa woman of average / medium height — kobieta redniego

wzrostua good-looking I an attractive woman — ladna / atrakcyjna

kobietaa beautiful lady I a pretty girl — pikna pani / s’liczna

dziewczynaa handsome I well-built man — przystojny / dobrze

zbudowany metczyznaoverweight — olylya slim I skinny I thin girl — szczupta / chuda dziewczynaa man with a beard and a moustache — meczyzna z brodq i

wqsamia girl with freckles — piegowata dziewczynaa fair / dark I pale I tanned complexion —jasna / ciemna /

blada / opalona karnacjayounger I older than he looks — mtodszy / starszy ni

wyglqdaa middle-aged person — osoba w crednim wiekuan elderly person — starsza osoba

Facial features:nose: big / small I long / snub I pointed — nos: duty / maly /

dtugi / zadarry / szpiczastyface: round / oval I long / thin — twarz: okrqgla / owalna /

pociqgla / szczupla

eyes: big / small / slanting I hazel — oczy: due / mate / skocne/piwne

hair: dark / fair / red I grey I short / long I straight I curly/ wavy / spiky I cropped I shoulder-length / mediumlength — wiosy: ciemne /jasne / rude / siwe / krótkie /diugie /proste / krcone /falowane / nastroszone / krótkoprzycite / do ramion / credniej dilugocci

a girl with dreadlocks I cornrows — dziewczyna z dredami /warkoczykami (przy skOrze gtowy)

a bald man — lysy meczyzna

Character traits and personality:aggressive — agresywnyambitious — ambitnybrave — odwanycalm I relaxed — spokojnycaring — opiekun’czycheerful — radosnyconfident — pewny siebieconsistent — konsekwentnycreative — twórczycruel — okrutny(dis)honest — (nie)uczciwyeasy-going — niefrasobliwy / nieprzejmujqcy sicflexible - elastycznyfriendly — przyjaznyforgetful — zapominaiskihumorous — zabawny(im)patient — (nie)cierpliwy(im)polite — (nie)grzecznyindecisive — niezdecydowanyindependent — niezaleny(ir)responsible — (nie)odpowiedzialnyjealous — zazdrosnyhard-working — pracowilyhelpful — pomocnykind-milylazy — leniwypunctual — punktualnyreasonable — rozsqdnyrebellious — buntowniczy

UNIT

I People personal details,appearance, charactertraits, feelings andemotions

Key Vocabulary

page 5

reliable — niezawodny, wiarygodnyreserved — skryiyrude — niegrzecznyself-confident — pewny siebieselfish — samolubnysensitive — wraliwyshy — niemia1ysociable — towarzyskispoilt — zepsuly, rozpieszczonystrict — surowy, wymagajqcystubborn — uparlytalkative — gadatliwy / rozmownyunderstanding — wyrozumialyunpredictable — nieprzewidywalny

Clothes:designer I expensive I second-hand — markowe / drogie / z

drugiej rkitrendy / fashionable — modneordinary / everyday (casual) / comfortable— zwykle /

codzienne / wygodneformal I smart I elegant — eleganckiesports — sportoweappropriate for the occasion — odpowiednie do okazjiunderwear — bieliznapyjamas — piamadressing gown — szlafroktrousers — spodniehooded sweatshirt — bluza z kapturemtracksuit — dres sportowytraining set — strOj gimnastycznysweater/jumper— sweter/pulowercardigan — sweter rozpinanyblouse — bluzka (bawelniana /jedwabna)flares / bell-bottoms — dzwonyshorts — spodenkishirt — koszulasleeveless summer top — góra / top bez rkawów na lawswimsuit — kostium kqpielowyswimming trunks — spodenki kqpielowesandals — sandalyknee-length socks — podkolanówkitights — rajstopyevening dress — sukienka wieczorowasuit — garnitur/kostiurn damskitie / bow tie — krawat / muszkabraces — szelkicoat /jacket — kurtkaovercoat — ptaszczcap I bobble hat — czapka / czapka z pomponern

Key Vocabulary UNIT 1

balaclava — kominiarkascarf — szalikgloves — rkawiczki

Feelings and emotions:angry I furious — zly / wcieklyannoyed — zdenerwowanybored — znudzonyconfused — zmieszanydelighted / pleased — zadowolonydepressed — zalamanydisappointed — rozczarowanyembarrassed — zaktopotanyexcited — podekscytowanyfrightened (scared) / terrified — przestraszony /przera2onygrateful — wdzicznyirritated — zirytowanylonely — osamotnionysad — smutnysurprised / amazed — zaskoczony / zdumionytired — zmczonyunhappy — nieszczs7iwyworried — zmartwionyadore — uwielbiaéadmire — podziwiaéargue I have an argument — klóci6 sibe attracted to sb — by3 zachwyconym kims’can’t stand — nie znosic’fancy — podobae sicget on well with — byc’ w dobrych stosunkach zhate — nienawidzielose temper — tracié panowaniefall in love — zakochaé sicrespect — szanowac’sympathy — wspólczuciebe ashamed of — wstydzic’ sic

Kinds of houses:block of flats — blok mieszkalnycottage — domek wiejskibungalow — dom parterowydetached house — dom wolnostojqcyfamily house — dom wielorodzinnysemi-detached house — bliniaksummer house — dom letniskowyterraced house — dom szeregowyten-storey block — blok dziesiçciopitrowyskyscraper — wieowiecvilla — willa

Flat:flat / apartment — mieszkanieone-room flat I bedsit / bedsitter — kawalerkathree-room flat — trzypokojowe mieszkanietwo-storey I split-level flat — mieszkanie dwupoziomowecouncil flat — mieszkanie komunalne

Description in general:cosy — przytulnyconvenient I comfortable — wygodnyfunctional —Jiinkcjonalny(un)furnished — (nie)umeblowanyin good I bad condition — w dobiym / zlym stanietiny — malerkispacious / large — przestronny / dutyperiod furniture — meble styloweluxurious — luksusowywell-kept — zadbanysunny — slonecznywindows overlooking a busy street I park

— z widokiem naruchliwq ulic /park

with a view of the lake— z widokiem na jezioro

Parts of the houseporch — ganekattic — stiych /poddaszeroof — dachground floor — parterloft — sti’ych

basement — piwnicabalcony — balkondownstairs — na doleupstairs — na górzestairs — schodyfloor — piçtrolawn — trawnikdrive — podjazdfence —plothall — przedpokójcorridor — korytarzchild’s I children’s room — pokój dziecinnyguest I spare room — pokój gos’cinnybathroom — lazienkabedroom — sypialniasitting I living room — salondining room —jadalniakitchen — kuchniastudy — gabinet (do pracy)utility room — pomieszczenie gospodarcze

Equipment and decoration:carpet — dywancurtain — zaslonafitted carpet — wykladzinaradiator — grzejnikcentral heating — centralne ogrzewanievacuum cleaner — odkurzacz(built-in I fitted) wardrobe — (zabudowana / na wymiar)

szafa na ubraniarug — chodnik / dywanikdrinks I cocktail cabinet — barekKitchen — kuchnia:cooker — kuchenkamicrowave oven — kuchenka mikrofalowa(wall) cupboard — (wiszqca) szaJka kuchennafridge — lodówkasink — zlewdishwasher — zmywarka do naczyñ

UNIT

2 Houses description of a house androoms, household equipment,renting a flat

Key Vocabulary

page 17

Bathroom — lazienka:bath(tub) — wannalaundry hamper / basket

— kosz (na bielizn)washbasin — umywalkashower prysznictap — kranmirror — lustrowashing machine — pralkatoilet — muszlaLiving room — salon:armchair —fotelrocking chair —fotel bujanyfireplace — kominekfurniture — meblesofa / (corner)couch — sofa / (naro±nikowa) kanapacoffee table — lawaTV I video unit — szafka telewizyjnacushion — poduszka dekoracyjnabookshelf — pOlka na ksiqkibookcase

— biblioteczkadisplay cabinet — witrynachest of drawers — komodaStudy — gabinet:desk — biurkodesk / swivel chair —fotel do biurka / obrotowywastepaper basket / bin — kosz na papieryBedroom — sypialnia:single / double bed — lOko jedno- / dwuosobowebedside table I nightstand — szafka nocnaclothes shelf — pOlka na ubrania

Activities in the house:decorate a room — odnawiapokójrenovate I do up — remontowadhouse renovation — remont domuchange a lightbulb — zmieniac’ arOwkdo housework — wykonywadprace dornowemend — reperowad / naprawiaddust — .cierad kurzeclean I tidy up — sprzqtac’move in I out — wprowadzad si / wyprowadzad si

Other words and phrases:rent a flat I room from sb — wynajqc’ mieszkanie /pokój od

kogos’rent a fiat I room to sb

—wynajcc’ mieszkanie /pokOj komus’

estate agent / agency — agent /agencja nieruchomogciaccommodation zakwaterowanieelectricity / telephone bill — rachunek za elektrycznos’d /

telefon

Key Vocabulary UNIT 2

pay the bills — placid rachunkifiatmate — wspOllokatorfor sale — na sprzedalandlord / landlady — wlagciciel / wlascicielka domupay (high I low) rent — placid (wysoki / niski) czynszlower / increase the rent — obniyd /podwyszyc’ czynszshare a room — wspOlnie mieszkac’ w pokojulive on the first / second floor — mieszkad na pierwszym /

drugim pitrzearrange a flat — urzqdzic’ mieszkanierural — wiejskiurban — miejskiin the suburbs — na przedmies’ciachKrzyki district — dzielnica Krzykihousing estate — osiedle mieszkanioweneighbour — sqsiadIn the neighbourhood there is a school. — W okolicy jest

szkola.located in a residential area — usytuowany na osiedlu

mieszkaniowymin the centre — w centrurnI live at 1 Kwiatowa Street, flat 1. — Mieszkain na ul.

Kwiatowej 1/1.We had our house renovated I done up last year. — Mielis’my

remont w dornu w ubieglym roku.multi - storey building — budynek wielopitrowy

School subjects:Art — plastykaBiology — biologiaBusiness Studies — przedsibiorczoc’Chemistry — chemiaInformation Technology — technologia informacyjnaComputer Science — informalyka

Geography — geografiaHistory — historiaMathematics I Maths — matematykaPhysical Education — wychowanie fizycznePhysics —fizykaReligious Studies / Ethics — religia / elykaforeign languages —jzyki obceEnglish — angielskiGerman — nie,nieckiFrench —francuskiLatin — laci,iskicivil defence course —przysposobienie obronneArt History — historia sztuki

Types of schools:primary school — szkola podstawowasecondary school — szkola grednia / ogólnoksztalcqca /

ponadgimnazjalnavocational school — szkola zawodowastate school — szkola pan’stwowaprivate school — szkola plywatnalower secondary school — gimnazjunitechnical college — technikumevening school — szkota wieczorowalanguage school — szkolajzykowacollege — szkota pornaturalnauniversity — uniwersytetboarding school — szkola z internaten7nursery school — przedszkole

Things and places:classroom — sala lekcjnacomputer lab — pracownia komputerowa

gym(nasium) — sala girnnastycznastaff room — pokój nauczycielski

hail — koiytarzcanteen — stolówkalibrary — bibliotekasports field — boisko sportowelocker — szaJkablackboard I whiteboard — tablicadesk — lawkaoffice — sekretariatheadmaster’s office — gabinet dyrektora

Studying at school:quick / short test — kartkówkaattend classes — uczszczac’ na lekcjeskip / miss classes — uciekaé z lekcjiplay truant — chodzié na wagary

attendance — obecnos’éabsence — nieobecnobe present I absent — by3 obecnyin / nieobecnymbe excluded / expelled from school — zostac’ usunitym ze

szkolyget into university — dostaé si na uczelnigraduate from university — ukon’czyc’ uniwersytetleave school — skon’czyc’ szkolçdo homework — robi6 zadanie domoweget marks — dostawa6 stopnielearn by heart — uczyc’ si na pamiótextbook I coursebook — podrçcznikstudy hard — uczyé si pilnie(school) timetable — plan lekcjiterm — semestrfree period — wolna lekcjatake I sit an exam — przystqpió do egzaminucheat in the exam — .ciqgaé na egzarniniecram all night for the test / before the exam — wkuwaé caict

noc do sprawdzianu /przed egzarninernpass to the next class — zdaé do nastpnej kiasycrib (from) — .ciqga6, .ciqgawka (z)take I do a course in — chodzió na kurs zmock exam — egzainin próbnyfail / pass an exam — oblaé (nie zda6) /zdaé egzaminset a lot of homework — duo zadawaërevise for an exam — powtarzac’ do egzaminu

UNIT

3 School subjects at school,marks and requirements,life at school,education

Key Vocabulary

page 31

extra activities — zajcia dodatkoweschool trip — wycieczka szkolnaget nervous before an exam I a test — denerwowa si przed

egzarninern / sprawdzianemhigh standards of teaching — wysokie standardy nauczania(new / modern) teaching methods — (nowe / nowoczesne)

metody nauczaniadevelop skills — rozwijaé umiejtno.scistudent exchange — wymiana uczniowskamake progress — robié postpymake mistakes — robié b1dyget a scholarship — dostaé stypendiurnschool-leaving exams — egzaminy maturalnemotivation — motywacjaparticipate in a lesson — uczestniczyé w lekcjibroaden the horizons / knowledge —poszerzaé horyzonty /

wiedzresit / retake a geography examination — inieé poprawk z

geografliclass tutor — wychowawca kiasyset book — lektura szkolna

Students and Teachers:ambitious — ambitnycreative — twórczyfair I unfair — sprawiedliwy / niesprawiedliwymotivated — zinotywowanypatient — cierpliwypunctual — punktualnysystematic — systematycznystrict — surowydemanding — wyinagajqcy(in)competent — (nie)kornpetentnyunderstanding — wyrozuinialymotivating — inotywujqcy

Vio’ence at school:victim — ofiarabully — zncac’ sidifferent forms of aggression — róne przypadki agresjiphysical and verbal abuse —fizyczne i slowne zncanie si

Other words and phrases:parent-teacher meeting — wywiadówkaclassmate I schoolmate — kolega z kiasy / ze szkolybell — dzwoneksit at a desk with — siedzie w tawce zgive classes — prowadzi3 zajciatake private lessons in chemistry — braé korepetycje z cheniii

Key Vocabulary UNIT 3

compulsory / optional classes — obowiqzkowe / dodatkowezajcia edukacyjne

lecturer — wykladowcaexaminer — egzaminatorstudent hostel — akademikpolice / military academy szkoa policyjna / wojskowaAcademy of Music — Akademia MuzycznaAcademy of Agriculture — Akadernia RolniczaAcademy of Arts — Akadeinia Sztuk PiknychFilm / Theatre Academy — Akademia Filmowa / TeatralnaPolytechnic University — Politechnikamedicine — studia medyczneI’m in the third year of medical school. — Jestem na trzecim

roku medycyny.have primary I secondary / higher / vocational education

— mie3 podstawowe /s’rednie /wysze /zawodowewyksztalcenie

entrance exam — egzamin wstpnyfull-time I evening studies — stacjonarne / wieczoroweI’m doing political science. — Studiuj politologi.extramural studies — studia zaoczne

Jobs:accountant — ksiçgowyactor I actress — aktor/-kaarchitect — architectbaker —piekarzbank manager — dyrektor bankubank clerk — urzdnik bankowybarber —fryzjer mskicashier — kasjerchimney sweep — kominiarzclerk — urzçdnikcook — kucharzcomputer programmer — programistacomputer ITT specialist — informalykdirector — kierownik / reyserdoctor — lekarzdriver — kierowcaengineer — inynierestate-agent — pos’rednik handlu nieruchomociamifarmer — rolnikfisherman — ybakfashion designer — projektant modyfinancial director — dyrektor do sprawfinansowychfireman — straakflight attendant — stewardhairdresser —fryzjer damskihairstylist — stylistainsurance agent — agent ubezpieczeniowyjournalist — dziennikarzjudge — sdzialawyer — prawnikmanager — menedermechanic — mechanik samochodowynurse — pielgniarkaoptician — optykpharmacist —farmaceutaphotographer —fotografpoliceman — policjantpostman — listonoszpriest — ksiqdzreceptionist — recepcjonistasalesman / saleswoman — ekspedient / ekspedientkasales manager I director — dyrektor do spraw sprzedaysales representative — przedstawiciel handlowysalesperson / shop assistant — sprzedawcasecretary — sekretarkasurgeon — chirurgteacher — nauczycielticket inspector — kontroler biletów

travel agent — pracownik biura podróyvet — weterynarzwaiter! waitress — kelner / kelnerka

Kinds of jobs and work:a full-time / part-time job — praca w pelnym / niepetnym

wymiarze godzina permanent / steady job — praca stataa temporary job — praca lymczasowaa holiday job — praca wakacyjnaan odd job — praca dorywczaan extra job — praca dodatkowaa highly-paid I well-paid job — dobrze ptatna pracaa low-paid / badly-paid job — marnie platna pracaa dead-end job — praca bez perspekiyw / bez widoków na

przysztoséa job with a future — praca z perspektywamiseasonal work — praca sezonowacontract work — praca na zieceniecasual / irregular work — praca dotywcza

Adjectives describing jobs and work:work: stressful I physical I mental I dangerous I tiring

I back-breaking / monotonous — praca: stresujqca/fizyczna / umystowa / niebezpieczna / mczqca /wyczerpujqca / monotonna

job: good / ideal! satisfying / responsible I profitable—praca: dobra / idealna /przynoszqca zadowolenie /odpowiedzialna / intratna

work / job: boring / interesting / fascinating / easy /difficult! skilled! semi-skilled / unskilled! donkey!time-consuming — praca: nudna / ciekawa /fascynujqca/ taiwa / trudna / wymagajqca petnych kwalifikacji /niewymagajqca petnych kwalzfikacji / niewymagajqcakwalfikacji / niewdziczna / czasochtonna

Duties at work:do office work — wykonywac’prac biurowqdo clerical work — wykonywad prac urzdniczqmake an appointment — umówiO (sic) na spotkaniecancel an appointment — odwotac’ spotkanierun a company — zarzqdzaéfirmqprepare documents — przygotowywac’ dokumentysend e-mails I faxes — wysyta6 e-niaile /faksyI’m in charge of ten other people. — Zarzqdzam dziesicioma

osobami.the person in charge of sth — osoba odpowiedzialna za cos’it’s not my responsibility — to nie wchodzi w zakres moich

obowiqzków

UNIT

4 Work jobs, kinds of work,working conditions,employment

Key Vocabulary

page 43

Key Vocabulary UNIT 4

my duties include typing letters — do moich obowiqzkównaley pisanie listów

Employment:apply for a job — ubiegaé si o pracapply for the post I position of — ubiega3 si o prac na

stanowiskuemploy — zatrudniaéplace of employment / workplace — miejsce zatrudnienia /

zaldad pracyemployee I worker — pracownikemployer — pracodawcaemployment contract — umowa o pracsign a contract — podpisa6 umowfind employment — znalec’ zatrudnienieget ajob as a — zatrudnic’ sijakohave ajob — mieópracbe out of work! ajob — nie 1niecpracyunemployment — bezrobocieunemployment rate — stopa bezrobociabe employed / unemployed — bye zatrudnionym /

bezrobotnyrnbe on the dole — byt na zasilkuget unemployment benefit — dostawac’ zasilek dia

bezrobotnychself-employed — zatrudniony na wlasnq rçkrun one’s own business — prowadziC wlasnqfirinemployment centre — cehtrum zatrudnienialook for a job — szukac’pracyget / lose / give up / resign from a job — dostac / stracic’ /

porzuckprac /zrezygnowac’ z pracychange ajob — zrnieni6pracstart I finish work at — zaczynac’ / kon’czyc’ prac adismiss / fire sb — zwolnic’ / wyrzucic’ kogos z pracyget the sack I get sacked — zostac’ wyrzuconym z pracymake sb redundant — zwolni6 kogos’ (z powodu redukcji

etatów)be permanently / temporarily employed — byC zatrudnionym

na stale / czasowobe given three-months’ notice / get notice — dostaC

trzymiesiczne wyrnówienie / dosta6 wypowiedzeniework fiexitime — mieC nienormowany (ruchomy) czas pracywork in shifts — pracowaC w systemie zmianowyrnday / night shift — zmiana dzienna / nocnaget a promotion I get promoted — dostaC awans / awansowaCget a commission — dosta6prowizjperks of the job — dodatkowe s’wiadczenia / korzys’ci pracycompany car — sarnochód slu±bowybonus / extra money — dodatek molywacyjnyget a pay rise — dosta3podwykworking hours — godziny pracy

Employees and employers:committed — zaangaowanycompetent! qualified — kornpetentny / wylcwalifikowanyconscientious — surniennydevoted / dedicated — oddany(in)experienced — (nie)dos’wiadczonyprecise — dokiadny

resourceful — zaradny /przedsibiorczyrespected — szanowany

Other words and phrases:job centre — biuro pracydifficult working conditions — trudne warunki pracyconditions / terms of employment — warunki zatrudnieniaworkmate I colleague from work — kolega / koleanka z

pracyearn I make a living — zarabiac’ na zycielive off one’s salary I pension — utrzymywac’ si z pensji /

emelytulysupport / maintain a family — utrzymywa3 rodzinwork I do overtime — pracowaC w godzinach nadiiczbowychpay — wynagrodzenie /pensja stalaWhat’s the pay like? — Jakie jest wynagrodzenie?I make 300 pounds a week. — Zarabiam 300ftmntów tygodniowo.How much I what do you think she makes? — lie wedlug

ciebie zarabia?The pay is good here. — Zarobki sq tu dobre.salary — wynagrodzenie miesiczne (za prac biurowq)wages — wynagrodzenie tygodniowe (za pracçfizycznq)income tax — podatek od wynagrodzeniapension — renta /elnelyturaa job description — zakres obowiqzkówgain experience — zdobywac’ dos’wiadczeniequalify — zdobywac’ kwalifikacjere-train as — przekwaiifikowac’ si naqualifications — kwalzfikacjeskills — umiejtnos’cigo for an interview — ic’ na rozmow kwalzfikacyjnqfill in an application form — wypelnic’formuiarzhave no work experience — nie miec’ dos’wiadczenia

zawodowegocurriculum vitae (CV) — yciorys (CV)a letter of application — list molywacyjnytraining course — szkolenie (kurs)do the job — zalatwiC sprawtake a holiday / be on leave — wziqc’ urlop / byC na urlopiehave a day off — miec’ dzieii wolny od pracyhave an accident at work — mieC wypadek w /przy pracyhave a sense of responsibility — mieC poczucie

odpowiedzialnocijob creation — tworzenie nowych iniejsc pracydo voluntary work — pracowaC spoleczniework in advertising — pracowaC w rekiamieIn summer he did casual work picking strawberries. — Latem

pracowal dorywczo przy zbiorze truskawek.workaholic — pracoholiklabour market — iynek pracyI’m working to get enough money to buy a fiat. — Pracuj,

aby zarobiC na mieszkanie.He is going to become a lawyer. — Zamierza zostac’

prawnikiem.cover for sb — zastqpic’ kogo (w pracy)He performs his duties with devotion. — Wypetnia swoje

obowiqzki z pos’wiceniem.He phoned in sick. — Zadzwonil, aby powiedziec’ e jest

chory.

Key VocabularyPeriods of time in people’s lives:adolescence — okres dojrzewaniaadulthood — wiek dojrzalybabyhood — okres niemowlçcybe in one’s teens — miec nacie latbe middle-aged — byc’ w rednim wiekuchildhood — dzieciis1woin I during babyhood — we wczesnym dziecin’stwieold age — podeszly wiek / staroóretirement - emeryturathe teenage years — szczenice latayouth

— modzie / mlodoé / miody wiek

Family members:parents — rodzicemy folks — moja rodzinka (pot.) / starzyfather / dad / daddy I pa ipop — ojciec / tata / tatus’mother I mum / mummy / ma I mom — matka /mama /

mamusiachildren I kids — dzieci / dzieciakison / daughter — syn / córkaI have four siblings. — Mam czworo rodze,stwa.brother I bro — bratsister / sis — siostrababy I little / big brother — braciszek / starszy brat(identical) twins — blinita (jednojajowe)great-grandparents — pradziadkowiegrandparents I grandchildren — dziadkowie / wnukigrandmother / grandfather — babcia / dziadekuncle I aunt — wujek / ciocianiece — siostrzenica / bratanicanephew — siostrzeniec / bratanekcousin — kuzyn / kuzynkarelatives — krewnidistant relatives — dalsi krewniimmediate family — bliska rodzinaextended family — rodzina wielopokoleniowain-laws — tes’ciowiemother-in-law I father-in-law — teciowa / teédaughter-in-law I son-in-law — synowa / ziçc’sister-in-law / brother-in-law — szwagierka / szwagierstep-mother / step-father — przybrana matka / ojczymstep-daughter I step-son — pasierbica /pasierbhalf-sister / half-brother — przyrodnia siostra /przyrodni bratgodparents — rodzice chrzestniI’m an only child. — Jestem jedynakiem /jedynaczkq.

Family events and festivals:celebrate birthday I jubilee / anniversary — obchodzic’

urodziny /jubileusz / rocznic

birthday party — przyjcie urodzinowename day (party) — imieniny (przyjcie imieninowe)anniversary party — przyjcie rocznicowewedding anniversary — rocznica .lubuwedding ceremony — ceremonia lubnawedding reception — weselechristening party — chrzciny (przyjçcie)funeral ceremony — uroczystos’c’pogrzebowafamily gathering I reunion — zjazd rodzinnycelebrate Christmas / Easter — obchodzié s’wita Boego

Narodzenia / WielkanocneThanksgiving — wito dzikczynieniaChristmas Eve — WigiliaNew Year’s Eve — SyiwesterNew Year’s Day - Nowy Rok

Other words and expressions:adult — osoba dorosla /petnoletniateenager — nastolatektoddler — szkrab / berbeéadopted child — dziecko adoptowanefoster I loving I single-parent / broken / dysfunctional

family — zastpcza / kochajqca si / niepelna / rozbita /dvsfunkcyjna rodzina

foster home — dom zastpczymarriage — mai±eiistwoget married / marry sb — pobra3 si / o2enië si / wyj6 za

kogos’get divorced — rozwies6 sihushand I wife — mq / onaget engaged — zarczyc’ sifiancé I fiancée — narzeczony / narzeczonanewly married couple — nowoen’cybride I bridegroom — panna mtoda /pan modywife-to-be / husband-to-be — przyszla ona /przyszy mqhoneymoon — miesiqc miodowystart (up) a family — zaoyé rodzinhead I breadwinner of the family — glowa / ywiciel rodzinybe pregnant — bye’ w ciqyexpect a baby — spodziewaé sic dzieckabring up a child — wychowywa dzieckolook after sb I take care of sb — opiekowaé sic kims’He was brought up by his grandparents. — Zostal wychowany

przez dziadków.well-brought up I spoilt child — dobrze wychowane /

rozpieszczone dzieckocommon-law marriage — zwiqzek nielubnyshot-gun wedding — .lub z konieczno.ciregistry office wedding — flub cywilnyget married in a registry office — wziqc’ s’lub cywilny

UNIT

5 Family andsocial life

family life, family members,events and festivals, everydayactivities, ways of spendingfree time, lifestyles

page 57

Key Vocabulary. UNIT 5

cohabit with sb — yc’ w konkubinaciecohabitee — partner / konkubentshack up with sb

— tyé na kociq lapçquarrel / argue / have an argument with sb — klócié si /

poklóció sic z kimmake up with sb — pogodzié sic z kimbreak up / split up — zerwaé / rozstaé sicresemble sb — byc’ podobnym do kogostriking resemblance — uderzajqce podobieiistwoLike father, like son. — Jaki ojciec, taki syn.my childhood home — dorn mojego dziecin’stwaIt runs in the family. — To u nas rodzinne.We are a family of four. — Jestemy czteroosobowq rodzinq.belong to a family — naleeé do rodzinygeneration gap — konflikt pokoleiIfamily tree — drzewo genealogicznechild abuse — znccanie sic nod dzieckiemtake in a foster child — wziqc’ dziecko na wychowanieneglected child — zaniedbane dzieckochildren’s home I orphanage — dom dzieckaorphan — sierotatake after — dziedziczyé (cechy)retirement pension I be retired — emerytura / bye na

emeryturze

Everyday activities:wake up I get up — obudziC sic / wstaCget dressed ubieraC sihave a bath I shower — wykqpa6 sic / wziqC piysznichave breakfast / lunch I dinner / supper —jes’c’ s’niadanie /

lunch / obiad / kolacjgo to work I school — is’C do pracy / szkolyI leave home at 7 — wychodzc z domu o 7It takes me 10 minutes to walk to school. — Dojcie do

szkoly (na piechotc) zabiera mi 10 minut.My dad gives me a lift to school. — Mój tata podwozi mnie

do szkoly.prepare / make meals — przygotowywac’ posilkiset I lay the table — nakryc’ do stoluhave a rest I have a nap — odpoczqé /zdrzemnqc’ sicdo the shopping I ironing / cooking / washing-up — robiC

zakupy /prasowaC / gotowac’/ zmywac’ naczyniaMy dad does the cooking in our house. — U nas w domu tata

gotuje.take a dog for a walk / walk the dog — wyprowadziCpsa /

wyj z psern na spacerdo homework — odrabiaC zadanie doinowewatch TV / play computer games — oglqdad telewizjc /gra6

na komputerze(household) chores — obowiqzki /prace dornowetidy / clean up — sprzqtac’have a lot of work — miec’ du±o pracyshare housework — dzielic’ sic obowiqzkamigo to bed / go to sleep — iC spaC

Ways of spending free time:chat on the Internet — rozmawiaC / czatowaC na intérneciedo crosswords — rozwiqzywac’ krzyówkigo in for sports / photography / painting / mountaineering

— zajmowaC sic sportem /fotografiq / malarsiwem /

alpinizmemgo swimming I dancing / bowling / fishing — ipoplywaC/

potaiiczyC / na krgle / na rybygo camping — wyjechaC na biwak /pod namiotgo to the gym — i3 na silownicgo to a party I concert / cinema / theatre / disco — iC na

imprezc / koncert / do kina / teatru / dyskotekihorse-riding —jazda konnaAt the weekends I usually go hiking. — W weekendy

zazwyczaj chodzc na piesze wycieczki.meet friends — sporykaC sic z przyjacióbniplay computer games — graC na komputerzeplay chess — graC w szachyplay in a band / the guitar — gra w zespole muzycznym / na

gitarzepractise yoga / tai-chi — uprawiacjogc / tai-chirollerblading — jazda na rolkachrollerskating — jazda na wrotkachskating —jazda no lywachI often go rollerblading / rollerskating / skating.

— Czcstojedc na rolkach / wrotkach / lywach.

Lifestyles:change lifestyle — zmienic’ styl yciashe leads a very active life — prowadzi bardzo aktywny tryb

ycialifestyle: (un)healthy / modern / sedentary / comfortable

— tryb / styl ycia: (nie)zdrowy / nowoczesny / siedzqcy /wygodny

consumerist lifestyle — konsumpcyjny styl ycia

Types of food:fruit — owocevegetables — warzywadairy products — produkty mleczne / nabialbakery products — pieczywomeat — mksocereals — ptatki zboowefish — iybyseafood / shellfish — owoce morzapulses — roliny strqczkowesweets — slodyczesnacks I nibbles (colloquial) — przekqski (pot.)pasta — makaron wszelkiego rodzajudrinks I beverages — napoje

Fruit:apple —jabikoapricot — morelabanana — bananblackcurrant — czarna porzeczkacherry — czerenia / winiagrapefruit — grejpfrutgrapes — winogronakiwi fruit — kiwilemon — cytlynalime — limetkamandarin — mandaiynkanectarine — nektaiynaorange

— pomarañczapeach — brzoskwiniapear — gruszkapineapple — ananasplum — gliwkaraspberry — malinastrawberry — truskawka

Dairy products:butter — mastocheese — sercottage cheese — twaroekcream — mietanaeggs —jajkamilk — mlekoyoghurt — jogurt

Bakery products:white I brown bread — pieczywo biale / ciemneroll — butkawholemeal bread — chieb razowy

Meat:beef — wolowina

chicken— kurczak

ham — szynkapork

— wieprzowinapoultry — dróbsausage — kietbasa /parówkasteak: rare I medium! well-done — stek: krwisty / rednio /

dobrze wysmaonypork chop — kotlet wieprzowyfillet —filetveal — cielcina

Seafood:oyster — ostrygaoctopus — osmiomicacrab — krabmussel — mateshrimp / prawn — krewetkalobster — homar

Sweets:biscuits — herbatnikicake — ciasto / tortchocolate — czekolada / czekoladkasweet — cukierek

Drinks:(instant) coffee — kawa (rozpuszczalna)coffee: white / black / strong I weak — kawa: biata / czarna /

mocna /stabafruit juice — sok owocowysoft drink — napój bezalkoholowysparkling / fizzy (mineral) water — woda (mineralna)

gazowanastill (mineral) water — woda (mineralna) niegazowanatea: black I fruit / lemon — herbata: czarna / owocowa / z

cytiynq

Vegetables:asparagus — szparagbeetroot — burak czerwonybroccoli — brokulyBrussels sprouts — brukselkacabbage—kapusta -

carrot — marchewcauliflower — kalafiorcelery — selercucumber — ogórekgarlic — czosnekgreen bean —fasolka szparagowamushroom — grzybonion! spring onions — cebula /szczypiorekleek — por

UNIT

6 Food groceries,preparing food,meals,places to eat

Key Vocabulary

page 70

UNIT 6 Key Vocabulary

lettuce — salataparsley — pietruszkagreen / red pepper — papryka zielona / czerwonapotato — ziemniakradish — rzodkiewkatomato — pomidorturnip — rzepa

Preparing food:add — dodaé/dodawaébeat (the eggs) — ubié/ubijaé (jajka)blend — zmieszat/ wymieszaébring soup to the boil — doprowadzié zup do wrzeniachop kroió/siekaécombine with sth — zmieszac’ / wymieszac z czyms’cut — (po)kroiO/ukroicdice — (po)kroié w kostkçgrate — zetrzeé / utrzeó (na tarce)melt — (roz)topiOmince (meat) — (z)mielic’ (miso)mix — (z)mieszaépeel — obieraó (vegetables /fruit)pour — nalewaé / nasypac’preheat the oven to 220 — nagrzac’ piekarnik do temperatury

220 stopniscramble eggs — zrobic’jajecznicslice — kroié w plastry / kromkistir — (za)mieszaó

Cooking:bake — (u)piec / zapiec (chieb / ciasto / ziemniaki)boil — ugotowac’ / zagotowaécook — (u)gotowaé/przyrzqdzic’fry — (u)smayc’grill — (u)piec na grillu / grillowaéheat up —podgrzac’roast — (u)piec (miso /ziemniaki)season with salt and pepper to taste — doprawié solq i

pieprzem do smakusprinkle — posypaé / (po)kropi / skropicsteam — (u)gotowaë na parze (warzywa)

Tastes:hot — ostrybitter — gorzkisweet — slodkisalty — slonysour — lcwas4ny

Meals:breakfast — s’niadaniedessert — deserdinner — obiadpacked lunch — drugie s’niadanielunch — lunchsupper — kolacjatea — podwieczorek

Places to eat / drink:café / coffee house — kawiarnia

cocktail bar — koktajlbarfast food restaurant / outlet / counter — restauracja fast foodice-cream parlour — lodziarniacafeteria — bar szybkiej obstugi / stotówkaschool canteen — stolówka szkolna

Other words and expressions:food: delicious I excellent I exotic / tasty I convenience

/ genetically-modified I fresh I takeaway I healthy/ unhealthy / tinned — ywnos’c’ /jedzenie: pyszne /wys’rnienite / egzolyczne / smaczne / gotowa (mro2onki/ konserwy) / generycznie zmodyfikowana / s’wie2a / nawynos / zdrowa / niezdrowa / konserwy

be on I go on / stick to a diet — by6 na diecie /przej.6 nadiet /przestrzegac’ diely

balanced diet — racjonalna /prawidtowo skomponowanadieta

diet rich in vitamins — dieta bogata w witaminybook a table in a restaurant

— zarezerwowac’ stolik wrestauracji

pay the bill — ptació rachunek (w restauracji)leave a tip — zostawic’ napiwekchef— szefkuchnibon appetit — smacznego!cookery book — ksiqka kucharskacut down on sth — ograniczy spoycie czegodiet pill — pigulka na odchudzaniedish — potrawa / danieeating disorder — zaburzenia odywianiago out for a meal — ic do restauracjiWe’re having a barbecue tomorrow. — Robimy jutro grilla.have a sweet tooth — lubic’ stodyczeherbs and spices — ziola i przyprawyhelping — porcjasecond helping — doktadka / druga porcjafrozen vegetables — mroonka warzywnajunk food — niezdrowe / tanie jedzenielow / high calorie food — ywnosc’ nisko- / wysokokalorycznaburn fat / calories — spala ttuszcz / kaloriefatty I fattening food — ttuste / tuczqce jedzeniemain course / fish course — danie gtówne / danie rybnemenu — menu /karta daiiPolish / Greek cuisine — polska / grecka kuchniaproper nutrition — wtaciwe odywianieput on I lose weight — przyty / (s)chudnqéraw — surowysmoked — wdzonyrecipe — przepis kulinarnyingredients — sktadnikiWhat would you recommend? — Co by pan /pani polecil

/-a?serve — podaO /podawaóskip breakfast — nie jeé .niadaniaspecialty of the region / of the restaurant — specjalnoé

regionu / restauracjivegetarian — wegetarianin / -kacarbohydrates — wglowodanyproteins — bialkanutritional value — wartos’6 odywczaHelp yourself! — Poczstuj sic!

Kinds of shops:baker’s — piekarnia / cukierniabutcher’s — skiep miçsnybookshop — ksigarniachemist’s / drugstore — drogeria / aptekaclothes shop — skiep odzieowydepartment store — dom towarowyelectrical shop — skiep elektrycznyflorist’s — kwiaciarniafishmonger’s — skiep ,ybnyfurniture shop — skiep mebiowygift shop — skiep z upominkamigreengrocer’s — warzywniakgrocer’s — skiep spoywczymusic shop — skiep muzycznymarket square I marketplace — targowisko / targnewsagent’s — kiosk (z gazetami)pet shop — skiep zoologicznysecond-hand shop — skiep z uywanymi rzeczamiself-service shop — skiep samoobsiugowyshoe shop — skiep obuwniczyshopping centre / mall — centrum handiowesports shop — skiep sportowystationer’s — skiep z materia/ami pis’mienniczyini /

biurowymisupermarket — supermarkettoy shop — skiep z zabawkamicorner I local I busy I well-stocked / expensive I exclusive /

duty-free shop — skiep na rogu /pobliski /pe/en ruchu /dobrze zaopatrzony / drogi / ekskiuzywny / wolnoc/owy

Goods in the shops:audio and video equipment — sprzt radiowo-telewizyjnyelectrical appliances — sprzt eiektrycznygroceries — artykuly spoywczehousehold I domestic appliances — sprzt gospodarstwa

domowegojewellery — biuteriahardware — arlykuly elazne / sprzt komputerowypaper goods — artykuly papierniczestationery — materialy biurowetoiletries — przyboiy toaletowe

Buying and selling goods:available — dostpnybuy on credit — kupowaé na kredytbuy cheaply I for a high price — kupowae tanio / drogopay cash — kupowac za gotówkbuy sth on special offer — kupowaó co w proinocjidirt cheap — tani jak barszcz

exchange sth for sth else — wymienié co na co innegoI have no change, I’m afraid. — Niestety nie mam drobnych.get a refund on — otrzymac’ zwrot pienidzy za(buy / sell) wholesale — (kupowa6/ sprzedawac’) hurtemlabel — met/ca / erykietasale items — arlykuly przecenioneThis washing powder was on special offer last week. — Ten

proszek byt w promocji w zesziym tygodniu.sale — sprzedaI bought this dress in the sales. — Kupilam tç sukienk na

wyprzeday.Many shops hold sales in January or August. — W wielu

skiepach wyprzedae odbywajq si w styczniu lubsierpniu.

on sale — na sprzeda / w sprzedaypoint of sale — punkt sprzedayput up / increase prices — podnosi6 cenydecrease prices — obni2aé cenyreduction — obnika centrolley — wózekcounter — iada (skiepowa)bargain — okazjacash or charge? — piaci pan /pani gotówkq czy obciqy6

paiiski rachunek?He charged the dinner bill to VISA. — Zap/acil za kolacj

kartq VISA.cash desk / cash register — kasa skiepowareceipt — paragonshopping bag — torba na zakupyshopping list — iista zakupów

Services:barber’s — zak/adfryzjerski (mski)beauty parlour — gabinet / salon kosmetycznydry-cleaner’s — pralnia chemicznahairdresser’s — zak/adfryzjerski (damski)garage — warsztat samochodowylaundry —prainiaoptician’s — zak/ad optycznyphotographer’s — zak/adfotograficznypost office — pocztapublic services — instytucje uytecznos’ci pubiicznejservice shop — serwis naprawczyshoe repair shop / shoemaker — zak/ad szewski / szewctransport service — us/ugi transportowewatchmaker’s — zak/ad zegarmistrzowski (zegarmistrz)take a car in for service — oddac samochód do serwisu

Advertising:advertisement (advert/ad) — reldama /ogtoszenie (np. w gazecie)

UNIT

7 Shopping kinds of shops, buying andselling goods, services,advertising

Key Vocabulary

page 84

UNIT 7 Key Vocabulary

advertising agency — agencja rekiamowaadvertising campaign — kampania rekiamowacommercial break — przerwa na rekiamyCommercials are the most effective form of advertising.

— Ogloszenia (w radio / telewizji) sq najskuteczniejszqfornw rekiamy.

(radio / TV) commercial — rekiama radiowa / telewizyjnagood / bad advertisement for sth — dobra / zia rekiama

czegosplace / put an advertisement — zamies’ck reklampromotion — promocja (populaiyzacja)spot — spot (rekiamowy)This magazine is mainly made up of advertising. — To

czasopismo zawiera glównie rekiamy.

Other words and phrases:closed for deliveries — przyjcie towaruchain of shops — sieé sklepówcheap place to shop — tanie miejsce na zakupycomplain about — skaryé si / narzekaé nacustomer — kiient/-kadepartment — dzial / stoiskodiscount price — cena p0 odliczeniu rabatudo shopping! shop around / shop — robk zakupygo into town — wybrae si do miastaget a discount on — dosta rabat nagood! bad purchase — dobty /zly zakupfree of charge — darmowy / bezplatnyinterest on sth — odsetki od czegos’make a complaint — wnieó / ztoyé skargç / rekiamacjmeans / forms of payment — §rodki p1atnocicash card — karta do bankomatucash machine / cashpoint — bankomatcharge / debit card — karta platnicza / debetowapay by cash / credit card! cheque — placié gotówkq / kartq

kredytowq / czekiemfair — targiflea market —pchli targqueue — koiejka / staé w koiejceon display — na wystawie(pavement) stall! stand — (uliczny) krarn / straganrun a shop — prowadzié skiepspend money on — wydawapieniqdze nasupermarket sections — dzialy supermarketushopper — kupujqcy / klientshop owner — w1aciciei skiepushopkeeper — skiepikarzshopaholic — maniak zakupOwsupply goods to the shops — zaopat!ywa skiepy w towara wide range of things / services — szeroki wybór towarów /

zakres uslugwindow-shopping — oglqdanie wystaw skiepowychWhat size do you take? — Jaki rozmiar pan /pani nosi?

Travelling:go on a cruise !journey I trip I expedition! excursion

— odbywa6 rejs / wybra si w podrb (dtuszq) /jechac’na wycieczk / udaé si na wypraw / na wycieczkzorganizowant

go to the seaside! lake — pojechaó nad morze /jeziorogo camping — pojechaé pod namiotgo hiking — chodzié na piesze wycieczkihitchhike — podrOzowaó autostopemhitchhiking — podróowanie autostopemhitchhiker — autostopowicz/-kathey’re hitchhiking around Europe — podróujq autostopem

P0 Europiego on a round-the-world trip — jechaé na wycieczk dookola

wiatacycling! walking tour — wycieczka rowerowa /pieszatravel I go abroad —jechaé za granictravel expenses — kosziy podróytravel light — podrózowac z niewielkim bagaemtravel by rail I sea! air I road — podróowa kolejq / drogq

morskq /powietrznq / lqdowqtravel by train! ship ! plane ! car — podrózowa3 pociqgiem /

statkiem / samolotem / samochodem(travel) guide book — przewodnik turyslycznytour guide — przewodnik/-czkasightseeing — zwiedzanieset off (on a journey) — wyruszyc’ (w podró)show the tourist group around the town — oprowadza

tulystów p0 miekietravelling conditions — warunki na drogachtravel! go! fly via London — podróowaé /jechaé / leciec

przez LondynHave a safe journey ! trip! — Szczs7iwej podróy!She travels widely. — Ona duo podróuje.Travel broadens the mind. — Podróe ksztalcq.

Means of transport:bicycle (bike) — rowerboat — tódz’bus — autobuscar — samochódcanoe — kajakcoach — autokarferry — promhelicopter — helikopterjet — odrzutowieclorry — ciearówkamoped — motorowermotorbike — motocyklplane — samolot

(motor) scooter — skutership — statektrain: intercity ! international! slow! goods ! fast! an

express ! direct — pociqg: intercity / miçdzynarodowy /osobowy / towarowy /pospieszny / express / bezpo.credni

tram — tramwajunderground ! tube — metroyacht —jacht

Kinds of holidays:adventure holiday — wczasy dla amatorów akiywnego

wypoczynkubeach holiday — wakacje na playcamping holiday — wakacje pod namiotemfamily holidays — wakacje rodzinnehiking holiday — wçdrówkapackage holiday — wakacje zorganizowane (przez biuro

podróy)seaside holiday — wakacje nad morzemsummer holidays — wakacje letniewinter holidays —ferie zimowe

Things to do on holidays:go sightseeing ! go touring / see the sights I tour (around)

— zwiedzaé / zwiedzicgo to a funfair — ió do wesolego miasteczkalie on the beach — leeó na playsee an exhibition I museum I cathedral — zobaczyó wystaw /

zwiedzic’ muzeum / katedrscuba diving — nurkowanie ze sprztemsnorkel — plywaé z rurkqsunbathe — opala siswim in the sea I lake — plywaé w morzu /jeziorzevisit different countries — zwiedzac’ róne krajewindsurf — plywaó na desce surflngowejYesterday we saw the Colosseum. — Wczoraj zwiedzilis’my

Koloseuin.

Places to live I stay on holidays:cabin — domek kempingowycaravan — przyczepa kempingowaguesthouse ! boarding house — pensjonat(youth) hostel — schronisko (mtodzieowe)private rooms I accommodation — kwatera prywatnathree-star hotel — hotel trzygwiazdkowy

Accidents and emergencies:accident victim — ofiara wypadkuambulance — karetka pogotowiacar I road / flying accident — wypadek samochodowy /

UNIT

8 Travellingand tourism

means of transport, kinds ofholidays, things to do onholidays, places to live / stayon holidays, accidents andemergencies

Key Vocabuiary

page 97

Key Vocabulary UNIT 8

drogowy / lotniczycause an accident — spowodowaó wypadekcause of an accident — przyczyna wypadkucollide with — zderzyc’ si zcrash one’s car — rozbi6 samochód / rozbk sicrash into someone’s car — najecha na czvjs’ samochódemergency (case) — nagly wypadekhave a crash — mieé wypadekhave a head-on collision — mieé zderzenie czolowehave a knock / bump — mieé male zderzenie /stluczkhit sth — uderzyó w coperson responsible for the accident — sprawca wypadkuinjury — rana / urazinjured — ranny /poszkodowany

Other words and phrases:accommodation

— zakwaterowanieairport — lotniskoarrive at the station I at platform

— przyjedac’ na stacj / naperon

arrivals / departure lounge — hala przylotów / odlotówboard a plane I ship — wsiadaé na pokiad samolotu / statkubook a ticket / holiday / flight — zarezerwowac’ bilet /

wakacje / lotbus stop — przystanek autobusowybuy souvenirs — kupowaé pamiqtkicampsite — pole namiotowecancel a reservation — odwola rezerwacjcancelled / delayed — odwolany / opoznionycar park — parking samochodowycatch I miss a train / bus — zdqyé (zlapaé) / spóz’nic’ si na

pociqg / autobuschange trains — przesiadaé si na inny pociqgchange (trains) three times — mieó trzy przesiadkicheck in / out of a hotel — zameldowac’ si / wymeldowaO si

z hoteludrunk driving —jazda w stanie nietrzez’wym /po pijanemu(valid I invalid) driving licence — (wane / niewane) prawo

jazdyfasten the seat belts — zapiqc’pasy bezpieczeñstwafull I half board — calodzienne / niepelne wyywienieget on / off a train I bus — wsiqs’c’ do / wysiqs’c’ z pociqgu /

autobusuget into / out of a car — wsicls’c’ do / wysiqs’ó z samochoduget I have a puncture — zlapaé gumget lost — zgubié drog / zgubic’ si(hand) luggage — baga (podrczny)go the wrong way — poinyli drogcholiday resort — miejscowo wypoczynkowaholiday home at the seaside — doinek letniskowy nad inorzemholiday season — okres wakacyjnyholidaymaker

— wczasowicz/-ka / letnikleft luggage (office) — przechowalnia bagaumeans of transport — rodki transportumotorway — autostradapassenger — pasaerpassport control — kontrola paszportowarailway I bus station — dworzec kolejowy / autobusowyroad check — kontrola drogowa

runway pas startowysingle / return ticket — bilet w jednq stron / dwie stronyseaside I ski resort — kurort nadmorski / narciarskisleeping car / carriage — wagon sypialnysleeping bag — .piworsleep in a tent — spaé w namiocieput up a tent — rozloyé namiotrush hour — godziny szczytusuitcase — walizkatake driving lessons — chodzic na kurs prawa jazdytake off — (wy)startowa6 (o samolocie)ticket office — kasa biletowa(flight I train I bus) timetable — rozklad (lotów) /jazdy

(pociqgow / autobusów)travel agency — biuro podro’yThe train is running three hours late. — Pociqg ma trzy

godziny opOznienia.traffic jam — korek ulicznytourist (information) office — biuro inforinacji turysiycznejtourist destination — cel wycieczek turystycznych(domestic / foreign) tourism — turyslyka (krajowa /

zagraniczna)vacancy — wolny pokójvoyage — podró morskaExcuse me, is this seat free? — Przepraszam, czy to miejsce

jest wolne?Excuse me, how can I get to...? — Przepraszam, jak doj

do...?Is accommodation I insurance included in the price?

— Czyzakwaterowanie / ubezpieczenie jest wliczone w cenç?

Where does this train go to?— Dokqd jedzie ten pociqg?

When is the next train to Warsaw? — 0 której jest nastçpnypociqg do Warszawy?

wonderful views — pkkne widoki

Art and culture:art — sztukaart festival —festiwal sztukiart lover — milonik sztukicultural centre — centrum kulturalnecultural institution — instytucja kulturalnaexhibit — eksponatexhibition — wystawahistoric — zabytkowyhistoric monument I see the monuments — zabytkowy pomnik

/ zwiedzaé zabytkimuseum — muzeum(art)gallery — galeria (sztuki)piece of art — dzielo sztukimasterpiece — arcydzielopreview — wernisasculpture I sculptor — rzez’ba / rzez’biarzstatue — posqg / statua

Kinds of films, books and TVprogrammes:(auto)biography / (auto)biographical film — (auto)biografia /

film (auto)biograficznyaction film —film akcjiadventure film —film przygodowycartoon —film rysunkowychildren’s film —film dla dziecidetective film —film kryminalnydocumentary —film dokumentalnyeducational film —fun edukacyjnydrama (film) —film obyczajowyfilm based on a true story —film oparty nafaktachfeature film —film fabularnyhistorical film —film historycznyhorror (film) — horror/film grozynature film —film przyrodniczymusical — musicalserial — serial (ta samafabula ciqgnie si przez wiele

odcinków)series — serial (ci sami bohaterowie, kady odcinek ma innq

fabul)silent film —film niemysit-corn — serial komediowy nagrywany z udzialem

publiczno<ciscience fiction film —film fantaslyczny /

fantastycznonaukowysoap opera — opera mnydlanathriller — thrillerwar film —film wojenny

Books:crime / detective story — powieé kryminalna / kiyminaldrama — dramatfairy tale — bajkafantasy novel — powiesc’fantasylove story — romansnovel — powieéscience fiction book — ksiqka science fictionshort story — nowelastory — opowiadaniea piece I work of literature — dzielo literackiebookworm — mól ksiqkowyclassical / contemporary I modern literature — literatura

klasyczna / wspólczesnaenjoy a book — podobaé si (o ksiqce)

TV programmes:current affairs — aktualnos’ci / aktualne wydarzeniaentertainment programme — program rozmywkowyfeature programme — program publicystycznynews I sports programme — program informacyjny /

sportowyphone-in — prograin z telefonicznym udziaiem widzówpolitical debate — debata politycznatalk show / chat show — talk show

Theatre:applause — aplauzaudience — publicznobackstage — kulisyboo — wygwizdaéchildren’s theatre — teatr dla dziecidressing room — garderobaplay — sztukaposter — afisz (teatralny)puppet theatre — teatr lalkowyrehearsal — próbarow — rzqd (krzeset /foteli)stage — scena teatralnastage / perform — wystawic’stagefright — tremaThe show’s been running for a year. — Przedstawienie nie

schodzi z afisza od roku.What’s on at the theatre? — Co grajq w teatrze?

Press:article — artykulcolumn —felietondaily newspaper I paper (informal) — gazeta codzienna /

dziennik

UNIT

9 Art andculture

kinds of films,books and TV programmes,theatre, press, music

Key Vocabulary

page 113

Key Vocabulary UNIT 9

issue — wydanieletter to the editor — list do redakcjilocal / regional newspaper — gazeta lokalna / regionalnanewspaper editor — redaktor naczelny gazerynewspaperman I newspaperwoman

— dziennikarz prasowy /dziennikarka prasowa

newspaper with a TV guide — gazeta z programemtelewizyjnym

news photographer —fotoreportersubscribe — prenumerowaétoday’s / yesterday’s newspaper — dziesiejsza / wczorajsza

gazetaweekly / monthly magazine — rygodnik / miesiczniktabloid — brukowiec

Music:kinds of music: blues / classical I contemporary / dance

/ folk / gospel / heavy metal /jazz /pop / punk / rap Ireggae I rock I soul — rodzaje muzyki: blues / klasyczna /wspólczesna / taneczna /folkowa / gospel / heavy metal /jazzowa /popularna /punkowa / rap / reggae / rockowa/soul

choir — chórconcert tour — trasa koncertowaconduct I conductor — dyrygowa/ dyrvgentgive a concert — daé koncertHe has strange tastes in music. — Ma dziwne upodobania

;nuzyczne.live concert — koncert na ywolisten to music — sluchaó muzykipiece of music — utwOr muzycznyplay / sing out of tune —fatszowaóplay the piano I the guitar I the drums — graó na pianinie /

gitarze /perkusjirelease an album — wydaé albumwrite / compose music — pisaé / komponowaé muzykthe soundtrack of Harry Potter — muzyka zfilmu Harry

Potter

Other words and phrases:admission free — wstçp wolnycontroversial book! film — kontrowersyjna/y ksiqka /filmentertain / entertainment — dostarczaé rozrywki / rozrvwkahero I character — bohater /posta6plot —fabula / wqtekrecommend — polecié /polecaé (film, ksiqk, etc..)subtitles — napisythe film I book tells the story of! about —film / ksiqka

opowiada oappear in the film — wystpowac’ wfilmiebox-office — kasa kinowabox-office hit! success — przebój kinowy / sukces kasowybox-office failure I a flop — kiapacameraman — operator / kainerzystacast — obsadadubbed film —film z dubbingiemfilm premiere — premierafilmowafilm star — gwiazdafilmowago to (see) a film —pójs’6 do kina nafilm

screenplay! script — scenariuszshoot! make a film — nakrcic’filmstuntman — kaskadertrailer — zwiastun (fragmentfilmu)remote control — pilot do telewizorareview — recenzjathe film directed by —film w reyseriispecial effects — efekty specjalnenewsreader — prezenter wiadomo.ciTV programme! channel ! station — program / kanat / stacja

telewizyjny/-aTV viewer! audience — telewidz / telewidzowiethe film is set in — akcjafilmu odgiywa si w

UNIT

10 Sport kinds of sports,sporting events,sports equipment

Key VocabularyKinds of sports and sports men I women:combat sports — sporty walki:boxing / karate I judo / wrestling — boks / karate /judo /

zapasyextreme sports — sporty ekstremalne:bungee jumping — skok na bungeeindividual sports — sporty indywidualne.cycling / golf / horse riding — kolarstwo / golf/jez’dziecrwoteam sports — sporty druynowe.basketball I baseball I cricket I handball / football /

volleyball — koszykówka / baseball / krykiet /pitka rczna/pilka nona / siatkówka

water sports — sporty wodne:canoeing I rowing / sailing / swimming I water polo I water

skiing / windsurfing I surfing — kajakarstwo / wiolarstwo/ eglarstwo /plywanie /pilka wodna / narciarstwowodne / windsuifing / surfing

winter sports — sporty zimowe:ice hockey I (figure I speed) skating I ski jumping / skiing

— hokej na lodzie / tywiarstwo (figurowe / szybkie) / skokinarciarskie / narciarstwo

athletics — lekkoatletyka:the long jump / the high jump I the relay / the hurdles / the

javelin / the discus I the hammer I the pole vault — skokw dal / skok wzwy / sztafeta / bieg przez plotki / rzutoszczepem / rzut dyskiem / rzut mlotem / skok o tyczce

other sports — inne sporty:archery / athletics / fencing / motor racing I speedway I

tennis / table tennis / weight-lifting — lucznictwo / lekkaatletyka / szermierka / wys’cigi samochodowe /uel /tennis (ziemny) / tennis stolowy /podnoszenie cie±arów

sports men I women — sportowcy:archer I athlete I cyclist / hockey player / jumper I hurdler

/ parachutist I pole vaulter / racing driver! skater Iskier! swimmer / weightlifter I windsurfer / wrestler— lucznik(-ka) / atleta(-ka) / kolarz / hokeista / skoczek /plotkarz(-ka) / spadochroniarz / tyczkarz(-ka) / kierowcawycigowy / lywiarz(-ka) / narciarz(-ka) /ptywak(-ka) /ciearowiec / windsuifer / zapas’nik

Sports events:event — impreza / zawodyworld championship — mistrzostwa s’wiatacompetition — konkurs / zawodyfield I track events — konkurencje lekkoatletyczneopen competition — zawody otwartefinal I quarter-final / semi-final —final / c’wierc’finat /pólfinalinter-school chess tournament — midzyszkolny turniej

szachowymarathon — maraton

match — meczthe Olympic Games / Olympics — igrzyska olimpijskieParalympics — Paraolimpiadarace — wys’cigtournament — turniejthe UEFA Cup - Puchar UEFAthe World Cup — Puchar Swiata

Sports equipment:arrow — strzatabasket — kosz (do koszykówki)(baseball / table tennis) bat — ku (baseballowy / rakieta do

tenisa stolowego)ball: catch / kick! lose! pass / win —pitka. (z)lapac/kopnqc’

/ stració /podaé / zdobyc’board — deskagolf club

— kU golfowy(boxing) glove — rçkawica (bokserska)goggles — gogle / okulary do plywaniagym mat — mata gimnastycznahelmet — kask(hockey) stick — kij do hokejakit — strój (druynowy)net — siatkapad — ochraniaczpaddle — wioslopole — tyczka(tennis ! badminton) racket — rakieta (do tenisa ziemnego /

badmintona)sail — agielsnowboard — deska snowboardowaswimming cap — czepek(swimming) pool: indoor I outdoor (open-air) — basen: kryty

/ odkiytyspikes I studded shoes I training shoes — kolce / korki (buty)

/ adidasy(running) track I racetrack — bieniasword — szpada

Other words and phrases:be held — odbywa6 sibe in good I poor form I shape — bye w zlej / dobrejformiebreak the rules — lamaC zasadybreak the record I set a new record I hold the record — pobic

rekord / ustanowic’ nowy rekord / utrzymac’ rekordindoor I outdoor sports — sporty halowe / na otwartym

powietrzuchampion — mistrzcoach — trener/-kadefeat (beat) I win — pokonaC / wygraC

defeat — porakadraw — remis / zremisowac’doping test — test anrydopingowydope / take drugs — stosowac’/ brat rodki dopingujqcedrug abuse — naduywanie rodków dopingujqcycheliminations — eliminacjefair play —fair play / czysta grafootball pitch — boisko do pilki nonejfoul I commit a foul —faul / (s)faulowaégame — partia / graLet’s have I play a game of chess. — Zagrajmy parryjk

szachów.goalkeeper — bramkarzgolf course — pole golfoweOlympic sport — dyscyplina olimpijskamedailist — medalistanational / school team — rep rezentacja kraju / szkolyplayer — gracz / zawodnikreferee — sçdziaround (of golf / cards ) — partia (golfa / kart) / rundascore — wynik / rezultatWhat’s the score? — Jaki jest wynik?shoot / score a goal — strzelié golaski slope I ski lift — stok narciarski / wyciqgspectator — widzsports centre I complex — kompleks sportowysporting facilities — obiekty sportowesports hail! stadium / club I field — hala sportowa / stadion /

klub sportowy / boisko sportowesports coverage — relacja sportowatake up a sport — zajq si sportemsubstitute — rezerwowy (gracz)take part in a competition — braé udziat w zawodachteam — druynatraining I train I train for — trening / trenowac /

przygotowywacc si dotraining camp — obóz treningowyumpire (in tennis I baseball) — sdzia (w tenisie / baseballu)unfair competition — nieuczciwa rywalizacjawarm-up — rozgrzewkaI do I go to aerobics twice a week. — Uprawiam / chodz na

aerobic dwa razy w tygodniu.He took third place in the race. — Zajql trzecie miejsce w

wys’cigu.What sports do you do? / Do you do any sports? — Jaki sport

uprawiasz? / Czy uprawiaszjakis’ sport?Let’s go for a swim. — Chodz’my poplywaO

page 125

Key Vocabulary UNIT 10

Health problems and symptoms:catch a cold —przeziçbic’ si(cold / flu) symptoms — objawy (przeziçbienia / giypy)get food poisoning — zatrué sifeel bad — z7e si czuc’I have a sore throat. — Boli mnie gardlo.I’ve got toothache / a headache. — Boli mnie zqb / glowa.earache I stomach ache — ból ucha / brzuchafaint — zemdleéI feel dizzy. — Krci mi si w glowie.I’ve got a pain in my chest. — Mam ból w kiatce piersiowej.I’ve twisted my ankle. — Zwichnqtem I-am nog w kostce.I ache all over. — Wszystko mnie boli.cough / have a bad cough — kaszlec’ / mieó uporczywy kaszelhave breathing problems — mieé kiopoty z oddychaniemhave a high temperature — mie6 wysokq gorqczkçhave a rash — mieé wysypkhave a runny nose — mieó katarhave a leg I arm in a cast — mieó nog / rk w gipsieHe’s been sneezing and coughing all day - he must be

coming down with something. — Kicha i kaszle caly dzieii- co go bierze.

He was unconscious for five days. — Byl nieprzytomny przezpit dni.

He’s got a heart condition. — On choruje na serce.lose / regain consciousness — stracié / odzyskac’ s’wiadomos’c’come round — odzyskac’ przytomnos’ébruise — siniakburn — oparzeniecut — skaleczeniehigh / low blood pressure — niskie / wysokie cignienietake one’s blood pressure I temperature — mierzyc’ cis’nienie /

temperaturesneeze — kichacswollen — spuchnitysprained ankle — skrcona kostkawound — rana

Diseases and treatment:allergy — alergiacancer — nowotwór / rak(common) cold — (zwykte) przezibienieflu — grypaheart attack — atak sercainfection — infekcjamental disease — choroba psychicznaoutbreak of flu — wybuch epidemii grypypneumonia — zapalenie plucstroke — wylewvirus — wirus

treatment — leczeniealternative I conventional medicine — medycyna

alternatywna / konwencjonalnabe operated on — byc’ operowanymhave an operation — mieé operacjI need something for a cough. — Potrzebuj czego na kaszel.cough syrup — syrop na kaszelgive a shot I give an injection — zrobié zastrzykhave an injection — dostaé zastrzykpainkillers — rodki przeciwbóloweput a plaster I dressing / bandage on — zatoyc’ plaster /

opatrunek / bandaside effects — efekty uboczneX-ray — rentgenHe had his chest X-rayed last year. — Mial robione

przewietlenie klatki piersiowej w zeszlym roku.

Disability:blind — niewidomydeaf — gluchydisability — niepelnosprawnoédisabled people — niepelnosprawniwheelchair ramp — podjazd dla wózków inwalidzkichphysical / mental disability — ruchowa /psychiczna

niepelnosprawnos’c’special facilities for disabled people — specjalne

udogodnienia / urzqdzenia dia niepelnosprawnych

Addictions:addict — nalogowiecaddiction — uzalenieniebe addicted to — bye uzalenionym odbecome / get addicted to — uzaleniC si odcut down on smoking / eating sweets — ograniczyC palenie /

jedzenie slodyczydose I overdose — dawka /przedawkowaCgambling — hazardget into / give up a habit — wpaó w / rzucic’ nalOghave a drink / get drunk — napiC si / upk silead to addiction — prowadzic’ do uzalenieniatake I use drugs — brac’/stosowac’ narkotyki

At the doctor’s:be referred I refer to hospital — dostaC skierowanie /

skierowaC do szpitalaconsult / see a specialist — konsultowaC si ze specjalistq(doctor’s) surgery — gabinet lekarskidoctor’s leave / sick leave — zwolnienie lekarskiedoctor’s orders — zalecenia lekarskiemake a diagnosis —postawic diagnoz

UNIT

11 Health health problems and symptoms,diseases and treatment,disability, addictions,at the doctor’s

Key Vocabulary

page 139

Key Vocabulary UMT 11

do I have a blood test — zrobic’/miec’ robione badanie kiwiexamine — (z)badaégo to / see / visit a doctor — is’c’ do lekarzago for / have a check-up — ié na / zrobió sobie badania

kontrolnegeneral practitioner (a GP) I family doctor (informal)

— lekarz internistahurt — boleéI have an appointment at the doctor’s tomorrow. — Jutro

mam wizyt u lekarza.make out! give a prescription — wypisa/daé receptpatient — pacjentstay in bed — leeó w tókumedicine — lekarstwowaiting room — poczekalniaI’ve been taking antibiotics for 10 days and it hasn’t got

any better. — Bior anlybiotyki od 10 dni i nie ma adnejpoprawy.

What’s wrong with you? / What’s the problem? — Co panu /pani dolega?

I’m allergic to penicillin. — Jestem uczulony na penicylin.Is it catching? — Czy to jest zaraz7iwe?How long have you been feeling like this? — Od kiedy si tak

pan/pani czuje?Are you taking any other medicine? — Czy bierze pan/pani

jakie.s leki?Please undress to the waist. — Prosz rozebraé sic do pasa.Breathe deeply. — Frosze oddychaó gtboko.Cough please. — Proszc zakaszlec’.I’m going to prescribe a course of antibiotics. — Przepisz

panu/pani kuracjc antybiorykowq.Take one pill every 8 hours. — Proszc brajednq tablet/cc co

8 godzin.

Other words and phrases:be taken ill / fall ill with — zapad na chorobi / zachorowaé

nacall an ambulance — wezwac karetkc pogotowiafirst-aid-kit — apteczka samochodowafirst-aid post — pogotowie ratunkowecontagious / infectious disease — choroba zaraz’liwa /

zakanadie of / from sth — umrzeó na cofatal disease — choroba s’miertelnafirst-aid course — kurs pierwszej pomocyfilling — plombahypochondriac — hipochondrykhave plastic surgery on — mieé operacj plastycznqhealth — zdrowiehealth problems — problemy zdrowotnehealth insurance — ubezpieczenie zdrowotnehealth centre — orodek zdrowia /przychodniahealth clinic — klinikahealth service! care — opieka medyczna / zdrowotnaoperating theatre — sala operacyjnarecover from an illness — wyzdrowiec’spread — rozprzestrzeniac’ sicsuffer from — cierpiec / chorowa’2 naward — oddziat szpitalny

National Health System — narodowy system opiekizdrowotnéj

surgery — operacja / gabinet /przychodniavaccine for I against sth — szczepionka przeciwkovaccinate against — (za)szczepic’przeciwkolead to addiction — prowadzic’ do uzalenieniatake I use drugs — braé / stosowaé narkolyki

UNIT

12 Science andtechnology

technical devices

Key VocabularyScience and technology:achievement — osiqgnicieadvanced I modern technology — zaawansowana /

nowoczesna technikaargument for I against sth — argument za czyms’ /przeciwko

czemusbranch I field of technology — galqz’ / dziedzina naukibreakthrough

— przetom /punkt zwrotnycollect data — zbierac danedo I conduct I carry out an experiment przeprowadzaó

dowiadczeniedo / carry out I conduct research on (ways of treating cancer)

— prowadzi3 badania nad (sposobami leczenia raka)digital electronics — technika cyfrowait was one of the most important discoveries in the field of

medicine — to bylo jedno z najwikszych odkiyé medycynymake a discovery — dokonaé odkryciainvention — wynalazekinvention of the telephone I printing I paper — wynalazek

telefonu / druku /papierunew technologies — nowe technologieone must assume that — trzeba przyjqc’ / zaloyc’, eproof / evidence — dowOdprove — udowadniaresearch into sth — badaé coresearch paper — praca naukowa (pisemna)research project — projekt badawczyresearch work — prace badawczeresults — wynikisample — próbka(scientific) research — badanie (naukowe)(scientific) discovery — odkrycie (naukowe)(scientific) approach — podejcie (naukowe)(scientific) theory — teoria (naukowa)scientific knowledge — wiedza naukowascientist / discoverer I inventor / researcher — naukowiec /

odkiywca / wynalazca / badaczscientifically-based information — informacja sprawdzona

naukowoscientifically proven — udowodnione naukowostudy — badanietechnical devices — urzcdzenia technicznetechnological progress — postp technicznytechnological revolution — rewolucja technicznatelecommunications — telekomunikacjatest — sprawdzaé / testowaó

Technical devices:fax —fakscopier — kopiarka

cordless telephone — telefon bezprzewodowydigital camera — aparat cyfrowy / kamera cyfrowadiscman — dyskmaniPod — iPodMP3 I DVD player — odrwarzacz mp3 /DVDpen-drive — pen-driveplasma TV — telewizor plazmowy(portable) TV — telewizor (przenony)video camera / camcorder — kamera wideowalkman — walknurnweb cam — kamera internetowa

computer: — komputer:CD (-ROM) / DVD drive - napd CD-ROM/DVDcomputer program — program komputerowycursor — kursorcrash — zawiesic’ sicopy sth onto a floppy — nagra3 co na dyskietkdatabase

— baza danychdownload —przeslac’ dane z serweraequipment

— wyposa2enie / sprztenclose

— dolqczaéelectronic mail (e-mail) — poczta elektronicznagraphics card — karta graficznafile — plikfloppy disc drive — stacja dyskietekfolder —folderhard drive — dysk twardyhardware

— sprzçt komputerowylaptop — laptop(laser) printer — drukarka (laserowa)log on — zalogowaé siload — (za)ladowaó / wgraópassword — hastomouse — myszmouse pad — podkladka pod myszproperties — wtaciwos’cirun — uruchomié (program)save — zachowacscanner — skanerscreen — ekranselect — wybieraéserver — serwersettings — ustawieniasound card — karta dz’wikowasoftware — oprogramowanievirus — wiruswebsite — strona internetowawindow — okno(wireless) keyboard — kiawiatura (bezprzewodowa)

page 150

UNIT 12 Key Vocabulary

write / type on a computer — pisac’ na komputerze

telephone: — telefon:answering machine / answerphone — automatyczna

sekretarkabe out of / within range — byc poza zasiegiem / mieó zasigdial the number — wykrçcic / wybracc numer telefonuhold on, please — proszç nie odktada stuchawkikeypad — kiawiatura telefonuleave a message — zostawió wiadomoómake a phone call — zatelefonowac/ zadzwonic’mobile (phone) — telefon komórkowy / komórkaphone I ring up / call sb — (za)dzwonié do kogopick up / lift the receiver — podnieó s1uchawkput down / replace / hang up the receiver — odIoyc’

stuchawkçreceiver / handset — stuchawkarecharge / charge the battery — naadowaO baterirun down I go dead — roztadowa sic (o baterii)text a message I send a short message — wyslaé wiadomoé

tekstow / sms ‘ascreen — wywietlacz (telefonu) / ekran (telewizyjny)

Other words and phrases:access — dostpaccessible via the Internet — dostçpny w Internecieattach a document — dolqczyé dokumentattachment — zalqcznikbattery-powered / battery-operated — na bateriebe on / connected to the Internet — bye’ podkiczonym do

Internetubenefit — korzys’c’broken down — zepsurybrowser — przeglqdarkachat (on the Internet) — czat / czatowaó (na Internecie)come in handy for — przydac’ sic dodevelop — rozwijaé / rozwinqc’ sicdevelopment — rozwójdevice — urzqdzeniedo without sth — obejé / obchodzi6 sic bez czegoeffective — skutecznyengine — silnikenter the web page — wejs’e’ na stronc internetowcexplore — badaófunction —funkcjagadget — przyrzqd / gad2etget I receive an e-mail — dostac / otrzymae’ wiadomo6handy — prdatny /praktyczny /porccznyhave access to the Internet — mieé dostcp do Internetuheadphones — sluchawkiimprove / make improvements to sth — ulepszaé /

wprowadzaé ulepszeniaInternet user — uytkownik Internetuin-box — skrzynka odbiorczamailbox — skrzynka pocztowatake advantage of — wykorzystaéoffline — niepo?qczonyonline — polqczony(photo)copy sth — odbié cos’ na ksero

plug — wiyczkapress the button — nacisnq6 guzik /przycisksearch (for) — szuka6 (czegos’)search engine — wyszukiwarkasend an e-mail — wys1a e-mailasolution — rozwiqzaniesocket — kontakt / gniazdkospace exploration — badania kosmosutelephone / computer network — sieó telefoniczna /

komputerowaupdate — nowsza wersjavia / through the Internet — za porednictwem Internetuvirtual reality — rzeczywistos’é wirtualnaMy e-mail address is (abcd@efgh.as.pl - said: A-B-C-D at

E-F-G-H dot A-S dot P-L). — Mój adres e-mailowy to(abcd@efgh.as.pl).

@ (= ‘at’) — @ (= ‘matpa’)

UNIT

13 Nature climate, the world of plants and animals,landscape, nature and environment,natural disasters

Key VocabularyClimate and the weather:climate: — klimat:hot I warm — gorqcy / cieplyhumid — wilgotnymild — lagodnytropical — tropikalnywet I dry — mokry / suchyweather: —pogoda:beautiful / lovely I gorgeous weather — pükna pogodait’s cloudy I sunny I windy —jest pochmurno / slonecznie /

deszczowoit’s foggy I rainy / stormy — jest mglisto / deszczowo /

burzowoit’s snowing I raining — pada nieg /deszczit looks like rain — zanosi si na deszczclear up — przejaniaé Sic

downpour — ulewadrizzle — m±awkafog — mgtafrost / ground frost — mrOz /przymrozekhail — gradheat / heatwave — upal /fala upalówrainbow — tcczarainy I sunny spell — okres (fala) opadów / slonecznej

pogodyshowers — przelotne opadysleet — deszcz ze niegiemsnowdrift — zaspa gnie2natemperature above I below zero — temperatura poniej /

powyej zeraThere will be a drop / rise in temperature next week. — W

przyszlym lygodniu nastqpi ochodzenie / ocieplenie.weather forecast — prognoza pogody

Plants and animals:plant — rolinainsects: — owady:ant — mrówkabee — pszczolabumble bee — trzmielbutterfly — motylfly — muchagrasshopper — konik polnymosquito — komarwasp — osabirds: —ptaki:crow — wronacuckoo — kukukaeagle — orzelowl — sowa

parrot — papugapeacock — pawpheasant — baantpigeon — golqbseagull — mewasparrow — wróbelstork — bocianswan — 1abcdfarm animals: — zwierzta gospodarskie:cock — kogutcow — krowaduck — kaczkagoat — kozagoose / geese — gçs’ / gsihen — kurahorse — koiipig — winiasheep — owca / owceturkey — indykpets: — zwierzta domowe:budgie — papuka falistacanary — kanarekdog: Alsatian / dachshund I mongrel / doberman — pies:

wilczur /jamnik / kundel / dobermanguinea pig — s’winka morskahamster — chomikrabbit króliktortoise —

ó1wwild animals: — zwierzta dzikie:bear — niedwiedzcrocodile — krokodyldeer — jeleielephant —

fox — us, giraffe — yrafa

hare — zajqchippo — hipopotamkangaroo — kangurlizard —jaszczurkaseal —fokasnake — wqsquirrel — wiewiórkawhale — wielorybwolf— wilkzebra — zebraflowers: — kwiaty:crocus — krokusdaffodil — onkildaisy — stokrotkalilly of the valley — konwalia

page 163

poppy — makprimrose — pierwiosneksnowdrop — przebiniegsunflower — sloneczniktulip — tulipanviolet —fiolektrees: —drzewa:chestnut tree — kasztanowiecoak — dqbpine — sosnawillow — wierzba

Landscape:landscape: — krajobraz:beautiful / picturesque — pikny / malowniczyrocky I mountainous — skalisty / górzystyrural I urban — wiejski /miejskiwinter I autumn — zimowy /jesienny

Nature and environment:acid rain — kwane deszczebe environmentally aware — troszczyc’ si o rodowiskoblossom out / be in bloom — zakwita / (za)kwitnq6biodegradable — ulegajqcy biodegradacjibottle I paper I plastic bank — pojemnik na szklo /

makulatur /plastikcampaign for I against sth — kampania /prowadzié

kampani na rzecz czego /przeciwko czemudeforestation — wycinanie lasówdesert — pustyniadestroy (natural habitat) — niszczyc’ (crodowisko naturalne)destruction — zniszczeniedie out / become extinct — wyginqc’ / wymierac’do I cause damage to the environment — niszczyc’

crodowiskoecology — ekologiaecological disaster — katastrofa ekologicznaendangered species of animals — zagroony gatunek

zwierzqtenvironment(ally) friendly — przyjazny dia crodowiskaenvironmental protection — ochrona crodowiskaenvironmental threat — zagroenie srodowiskaexhaust fumes — spalinyglobal warming — globalne ociepleniegreenhouse effect — efekt cieplarnianyjungle — dunglanatural resources — zasoby naturalnenatural disaster — klçska ywio1owanature reserve — rezerwat przyrodynature trail — szlak krajobrazowyoil spill — wyciek ropyozone layer I hole — powoka / ‘dziura’ ozonowaplanting trees — sadzenie drzewprotect / preserve I preserved — chronió / ocalié / objty

ochronqpollution — zanieczyszczenierainforest — las deszczowyrecycle — przetwarzac’ /poddawaó recyklingowirenewable / alternative source of energy — odnawialne /

alternatywne iródlo energii

Key Vocabulary UNIT 13

returnable bottles — butelki zwrotnerubbish / rubbish dump — cmieci / wysypisko cmiecisewage / sewage plant — ccieki / oczyszczalnia fciekówsewage I waste disposal — wywóz ccieków / odpadówsoil — glebasome animals are in danger of extinction — niektórym

zwierztom grozi wymarciesort the rubbish into glass, paper, plastic, etc. —

(po)segregowaé cmieci na szklo, papier, plastiki, itp.(toxic / industrial / nuclear) waste — odpady (toksyczne /

przemystowe / nuklearne)tropical forests — lasy tropikalnewildlife —fauna iflorawilderness — dzikie obszary / dziczEarth Day — Dziei ZiemiMother Nature — Matka NaturaNational Park — Park Narodowy

Natural disasters:avalanche — lawinadrought — suszaearthquake — trzçsienie ziemiflood I flooding — powód /powodziefire — pozarhurricane — huragantornado — tornadotsunami — tsunamityphoon — tajfunvolcanic eruption — erupcja wulkanu

Other words and phrases:animal shelter — schronisko dia zwierzqtbe bitten by mosquitoes — byc’ pokqszonym przez komaiybe stung (on the arm) by a wasp — byé uqdlonym (w ramiç)

przez oscage — klatkacome I go to sb’s / sth’s rescue —przyjs’c’/po’pieszyé

komuc / czemus’ z pomocqcrop failure — klska nieurodzajuevacuate / evacuation — ewakuowa (sic) / ewakuacjafeed — karmiéflood damage — zniszczenia spowodowane powodziqfuture generations — przyszle pokoleniagrow vegetables / crops — uprawiaé warzywa / zboaiceberg — góra lodowamelt — topnieénatural I artificial (chemical) fertilizer — naturalny /

sztuczny nawózpesticides — pestycydy / crodki owadobójczereduce — redukowac’ / zmniejszac’rescue — ratunek /pomocrescue operation — akcja ratunkowasave sb / sth from(death) — (u)ratowa kogoc/cocprzed

(s’mierciq)season of the year — pora rokusurvivor of a tsunami — osoba, która przey1a tsunamithreat I danger — zagro±enievictim of an earthquake — ofiara trzsienia ziemiwave —fala

UNIT

14 Society politics, international organisations andI institutions, law, crimes and criminals

Key Vocabulary

/ uciec z wizienia

State and society I Politics:state — paiistwonational anthem — hymn narodowycitizen — obywatelembassy — ambasadacharity (organisation) — organizacja charytalywnacriminal organisation — organizacja przestpczacity I town council — rada miejskacentral government — wladze centralnelocal government — samorzqd lokalny / terytorialny(government) policy — polityka (rzqdu)municipal government — samorzqd miejskimayor (of Cracow) — burmistrz (Krakowa)province — województwolocal / municipal authorities — wtadze lokalne / miejskiethe Opposition — opozycjaadopt / establish — uchwaliéconstitution — konslytucjabe in authority — mieé / sprawowaó w1adzelection campaign — kampania wyborczaelectors / voters — wyborcyelections — wyborygeneral / presidential election — wybory powszechne /

prezydenckieopinion poll — badania opinii publicznejdepartment / ministry — ministerstwohead of state — glowa pa1stwaPrime Minister — premierMember of Parliament (MP) — poset(right-wing / left-wing) senator — senator (prawicy / lewicy)party leader — przywódca partiipolitics — polirykapolitician: influential I leading —polityk: wp1owy / czotowypresident — prezydentthe Senate — Senatthe Sejm I Seym (the lower chamber of the Polish

Parliament) — Sejmelect deputies to the Sejm — wybieracposlów do sejmusession I meeting — posiedzenie / sesja / obradygovernment proposals — propozycje rzqduproposal for changes / new regulations — propozycja zmian /

nowych przepisówsociety — spoteczen’stwosupport! backing — poparciego into I enter politics — zajqé si politykqmake a career in politics — robic’ karier politycznqtalk politics (informal) — rozinawiac’ o polityce (potocznie)the tax office — urzqd skarbowythe Municipal Council — Urzqd Miasta i Gminythe Customs Bureau — urzqd celny

government offices — urzdy paiistwoweimmigration authorities — Urzd EmigracyjnyMinistry of the Interior and Administration — Ministersiwo

Spraw Wewntrznych i AdministracjiMinistry of Education — Ministerstwo EdukacjiMinistry of Finance — Ministersiwo FinansówMinistry of (National) Defence — Ministerstwo Obrony

NarodowejMinistry of Home Affairs — Ministerstwo Spraw

Wewnçtrznychthe Ministry of Justice — Ministerstwo Sprawiedliwoci

International organisations andinstitutions:EC (European Council) — Rada EuropyEuropean Parliament — Parlament EuropejskiEU (European Union) — Unia EuropejskaInternational Court of Justice — Midzynarodowy Tiybunat

Sprawiedliwo.<ciNATO (North Atlantic Treaty Organisation)

— OrganizacjaPaktu Pótnocnoatlantyckiego

UNESCO (United Nations Educational, Scientific andCultural Organisation) — UNESCO

UNICEF (United Nations Children’s Fund) — UNICEFUN / UNO (United Nations Organisation)

— OrganizacjaNarodów Zjednoczonych

WHO (World Health Organisation) — Swiatowa OrganizacjaZdrowia

Law:accuse sb of sth — oskaryc’ kogos’ o coagainst the law — wbrew prawuarrest — aresztowac’be in prison — byé/siedzieé w wizieniubreak I obey I respect the law — ztamac’ /przestrzegac’ /

szanowac’ prawocapital punishment I death penalty — kara s’miercicase — sprawa / rozprawacrime rate — wskaz’nik przestpczos’cicriminal

— przestçpcacommit a crime —popetnic’ przestpslwo /zbrodnicommit suicide — popetnid samobójstwodeath sentence — wyrok miercigo to I escape from prison —pójd dogive evidence — sktadac’ zeznaniaguilty I innocent — winny / niewinnyinvestigate

— prowadzic’ s’ledztwojudge — sqdzic’ / sdziajustification — uzasadnienie / usprawiedliwienie

page 174

UNIT 14 Key Vocabulary

juvenile delinquency — przestçpczo nieletnichlife sentence / imprisonment — doywocieoffence — przestçpstwo / wykroczenieorganised crime — przestçpczo$ zorganizowanapass I adopt a law — uchwalié prawopnSofl /jail — wiçzienieproof / evidence — dowód (rzeczowy) / dowód (z

przestuchania)punishment — karaput sb in prison — uwizié kogo. / wsadzié kogo do

wizienia (potocznie)release sb from prison — zwoinió kogo z wizienia /

wypuci6 kogo na wolnoésuspect / be suspected of sth — podejrzany / by podejrzanym

0 C0

under Polish law — zgodnie z poiskim prawemsentence sb — skazaé kogoserve a sentence — odbywaó karsue (Sb for sth) — wniege sprawç do sqdu /pozwaé (kogo.c)

do sqdu (za cot)Supreme Court / High Court — Sqd Najwyszytrial — rozprawa /procesverdict / sentence I judgement — wyrok

Crimes and criminals:arson I arsonist — podpaienie /podpalaczblackmail I blackmailer — szanta / szantaystaburglary / burglar — kradzie z wtamaniem / wlamywaczdrug dealing / drug dealer — handel narkotykami / handlarz

narkolykamihijacking / hijacker — uprowadzenie (samolotu) /poiywaczkidnapping I kidnapper — porwanie /porywaczmugging I mugger — rozbój (napad) / bandyta (uliczny)murder I murderer — morderstwo / mordercarape / rapist — gwatt / gwalcicieirobbery I robber — kradzie (rabunek) / ztodziej (rabu)shoplifting I shoplifter — kradzie skiepowa / zlodziej

skiepowysmuggling / smuggler — przemyt /przemytnikterrorism / terrorist — terroryzm / terrorystatheft / thief — kradzie / ztodziejpickpocket — kieszonkowiec / zlodziej kieszonkowy

Other words and phrases:accept a bribe — przyjqt lapówkbe robbed of sth — zosta6 okradzionym z czegobe fined for speeding — dostaé mandat za przekroczenie

prdkocibribery —przekupstwobomb attack — zamach bombowybreak into a house — wlama si do domubully — terroJyzowaé / zastraszaObullying — terrolyzowanie /zastraszaniehave a burglar alarm installed — mieé zaloony alarm

przeciwwlamaniowycharge I be charged with sth — oskarenie / byó oskar±onym

0 C0

corruption I corrupted — korupcja / skorumpowanydemonstration against I for sth — demonstracja na rzecz

czegos /przeciwko czemu.go off — wybucha (o bombie)hostage — zakladnik/-czkakidnap attempt — próba porwanialegal costs — koszty sqdoweimpose a fine on sb — ukaraO kogoi grzywnqpay damages — ptació odszkodowanieplant I drop a bomb — podloy / zrzucic’ bombransom — okuprefugee — uchodcasexual harassment — molestowane seksuainesteal — kraótaxes — podatkimilitary service — slutha wojskowa

UNIT

15Knowledge ofEnglish speakingcountries

the UK, the USA,general knowledge,political systems, places to see /visit, famous people, festivals

Key VocabularyThe United Kingdom:the UK — the United Kingdom of Great Britain and

Northern Ireland (consists of England, Wales, Scotland& Northern Ireland) — Zjednoczone Królestwo WielkiejBrytanii I Irlandii Pótnocnej (skiada si z Anglii, Walii,Szkocji i Irlandii Pólnocnej)

Great Britain (consists of England, Wales & Scotland)— Wielka Brytania (skiada si z Anglii, Walii i Szkocji)

the Union Jack — nazwaflagi narodowej ZjednoczonegoKrólestwa

National (official) emblems — emblematy narodowe:leek and the daffodil — por i onkil (symbol narodowy Walii)red rose — czerwona róa (symbol narodowy Anglii)Red Hand of Ulster (=Northern Ireland) — czerwona rçka

Ulsteru (symbol narodowy Irlandii Pótnocnej)shamrock — koniczyna (symbol narodowy Republiki Irlandii)thistle — oset (symbol narodowy Szkocji)Capital cities: — stolice:Belfast (the capital city of Northern Ireland) — Belfast

(stolica Irlandii Pólnocnej)Cardiff (the capital city of Wales) — Cardiff (stolica Walii)Dublin (the capital city of the Republic of Ireland) — Dablin

(stolica Republiki Irlandii)Edinburgh (the capital city of Scotland) — Edynburg (stolica Szkocji)London (the capital city of England and the country)

— Londyn (stolica Anglii ijednoczenie calego paiistwa)Patron saints: — patroni wiçci:St. Andrew (the patron saint of Scotland) — w. Andrzej

(patron narodowy Szkocji)St. David (the patron saint of Wales) — w. Dawid (patron

narodowy Walii)St. George (the patron saint of England) — sw. Jerzy (patron

narodowy Anglii)St. Patrick (the national saint of Ireland) — Sw. Patryk

(patron narodowy Irlandii)Political system: — system polityczny:monarchy I monarch — monarchia / monarchahead of state: king / queen — glowa pañstwa: król / królowahead of government: Prime Minister — glowa rzqdu: premierthe Parliament: — Parlament:the House of Commons — Izba Gminthe House of Lords — Izba LordówMain political parties: — glówne partie polityczne:the Conservative Party — Partia Konserwatystówthe Labour Party — Partia PracyPlaces to see / visit in London: — miejsca do zwiedzenia w

Londynie:the Tower of London — Wiea Londyn’skaBuckingham Palace (the official home of the royal family)

— Patac Buckingham (oficjalne miejsce zamieszkania

rodziny królewskiej)Hyde Park (a large public park in central London famous

for Speakers’ Corner, where people can make publicspeeches on any topic) — Hyde Park (duty publiczny parkw centrum Londynu znany z miejsca zwanego ‘KqcikiemMówców’, gdzie ludzie mogq wyg1aszac publiczneprzemówienia na dowolny temat)

Westminster Abbey — opaciwo WestminsterLondon Bridge — most LondyiskiBig Ben — Big Ben (nazwa dzwonu)Tate Gallery of Modern Art — Galeria Sztuki Wspótczesnej

TateMadame Tussaud’ s Wax Figures Museum — Muzeum Figur

Woskowych Madame Tussaud’sthe National Museum — Muzeum Narodowe10 Downing Street (the official London home of the Prime

Minister) — ul. Downing 10 (oficjalny londyn’ski adrespremiera Wielkiej Brytanii)

Other places to see / visit in the UK:Loch Ness (a 40 km long and 230 m deep lake in Scotland)

— Loch Ness (jezioro w Szkocji o dlugoci 40 km i 230 mgbokoci)

Nessie (Loch Ness monster) — Nessie (potwór z Loch Ness)Stonehenge (a huge stone circle in southern England (near

Salisbury) built between 3000 and 1500 BC; it was tostudy the stars or be used as a calendar) — Stonehenge(olbrzymi kamienny krqg w poludniowej Anglii (koloSalisbuiy) zbudowany midzy 3000 a 1500 rokiem przednarodzeniem Chiystusa; mial stuyc do studiowania /obserwowania gwiazd bqdzjako kalendarz)

Famous British people: — slynni Brytyjczycy:William Shakespeare (1564-16 16) - a poet and playwright

— William Szekspir - poeta i dramaturgLewis Carroll (1832-1898) (the author of, among others,

Alice in Wonderland) — Lewis Carroll (autor, m. in.,“Alicji w krainie czarów”)

Charles Dickens (1812-1870) - a novelist — Karol Dickens- powieciopisarz

Joseph Conrad (1857-1924) - a novelist — JozefKonradKorzeniowski - powies’ciopisarz

Festivals and holidays: — Festiwale i &wita:St. Patrick’s Day (17th March) - national holiday in Ireland

— Dzien’ w. Patryka (17 marca) - §wito narodowe wIrlandii

Pancake Day (another name for Shrove Tuesday)— DzieiiNales’nika (inna nazwa dnia poprzedzajqcego SrodPopielcowq)

Guy Fawkes Night / Bonfire Night (5th November)- celebrated in memory of Guy Fawkes who on 5thNovember 1605 planned to blow up the Houses of

page 184

UNIT 15 Key VocabularyParliament in London — Noc Guy ‘a Fawkes ‘s (5 listopad)- obchodzona na pamiqtk Guy ‘a Fawkes ‘a, który 5listopada 1605 roku planowal wysadzk w powietrzebudynki Parlamentu w Londynie

St. Valentine’s Day (14th February) —Dzie,i w. Walentego (14 lury)Halloween I All Hallows Eve (31St October) — Wigilia

Wszystkich Swiçlych (3] paz’dziernik)Edinburgh Festival (held every summer) - a festival of

music and drama — Festiwal w Edynburgu (odbywa sickadego lata) - festiwal muzyki i dramy / dramatu

the United States of America:the Stars and Stripes I Old Glory (the name of the national

flag) — Gwiazdy i Paski (nazwaflagi narodowej)Capital of the country: Washington D.C. — stolica kraju:

Waszyngtonthe Civil War (1861-1865) - a war between the southern (the

South) and northern (the North) states - the main causeof which was slavery — wojna domowa - wojna pomidzypoludniowymi (Poludnie) i pólnocnymi (Pólnoc) stanami,której gtównq przyczynq byto niewoinictwo

Capitol Building in Washington D.C. (meeting place of theCongress) — Budynek Kapitolu w miegcie Waszyngton(miejsce spotkaii Kongresu)

the White House (the official home of the President),1600 Pennsylvania Avenue, Washington D.C.— BialyDom (oficjalny adres zamieszkania prezydenta), AlejaPensylvania 1600, Waszyngton

Political system: — system polilyczny:head of the country: President — glowa paiistwa: prezydenthead of a state: governor — glowa stanu: gubernatorthe Congress (which consists of two houses: the Senate and

the House of Representatives) — Kongres (który sktadasicz dwóch izb: Senatu i Izby Reprezentantów)

Main political parties: — gtówne partie polityczne:the Democratic Party — Fartia Demokratycznathe Republican Party — Partia Republikan’skaPlaces to see I visit in New York: — miejsca do zwiedzenia

w Nowym Jorku:Madison Square Garden (a large building in New York

City where major sports events are held) — MadisonSquare Garden (du2y budynek w Nowym Jorku, w którymodbywajq sic glówne imprezy sportowe)

Empire State Building (an office building in Manhattanwhich has 102 floors) — Empire State Building (biurowiecna Manhatanie, któiy ma 102 pitra)

the Statue of Liberty (the statue which has become thesymbol of freedom and was given to the US people byFrance in 1884) — Statua Woinosci (statua, która stala sicsymbolem wolnos’ci a zostala podarowana Amerykanomprzez Francjc w 1884 roku)

Wall Street (the street which is the centre of the financialdistrict and where the famous New York Stock Exchangeis situated) — Wail Street (ulica, która jest centrumfinansowej dzieinicy i gdzie znajduje sic slynna gietdanowojorska)

Broadway (the name of the street which is closely associated withthe theatre as there are 36 of them there) — Broadw (nazwaulicy, która ciie wiqe sic z teatremjako, ejest ich tam a± 36)

Fifth Avenue (the street famous for expensive clothes and

department stores) — Piqta Aleja (ulica znana z drogichskiepów i domów towarowych)

the Museum of Modern Art (the largest museum of modernart and photography in the world)

— Muzeum SztukiWspótczesnej (najwieksze na s’wiecie museum sztukiwspótczesnej ifotografli)

Other places to see I visit in the USA:Las Vegas (a city in the state of Nevada where there are

many casinos and hotels) — Las Vegas (miasto w stanieNevada gdzie znajduje sic duo kasyn i hoteli)

The Grand Canyon — Wielki KanionYellowstone National Park (the first and one of the largest

national parks in the state of Wyoming) — Park NarodowyYellowstone (pierwszy i jeden z najwickszych narkównarodowych w stanie Wyoming)

California (the state on the Pacific Ocean that is known forHollywood) — Kalifornia (stan na Pacyfiku, który znanyjest z Hollywood)

Great Salt Lake (a large lake in the state of Utah in whichthe water is saltier than sea water) — Great Salt Lake(due jezioro w stanie Utah, w którym woda jest bardziejstona od wody morskiej)

Famous American people: — slynni Amerykanie:Benjamin Franklin (1706-1790) - a political leader, writer,

scientist; helped to write the Declaration of Independence— Beniamin Franklin - przywódca poiityczny, pisarz,naukowiec; pomagat pisaé ‘Dekiaracjc Niepodlegtos’ci’

Ernest Hemingway (1899-1961) - a novelist and a writerof short stories — Ernest Hemingway - powieciopisarz iautor opowiadar

Edgar Allan Poe (1809-1849) - a poet and writer of shortstories — Edgar Allan Poe - poeta i autor opowiadaiI

Martin Luther King, Jr (1929-1968) - a preacher and fighterfor racial equality — Martin Luther King, Jr

- kaznodziejai dziatacz walczqcy o równoé rasowq

Abraham Lincoln (1809-1865) - the 16th US president; servedduring the Civil War and freed the slaves in the South —

Abraham Lincoln - szesnasiy prezydent USA, stuytpodczaswojny domowej i uwoinil niewolników na Potudniu

Thomas Jefferson (1743-1826) - the 3rd US president whowrote most of the Declaration of Independence, which wasapproved by the Continental Congress on 4th July 1776)— Tomasz Jefferson - trzeci prezydent USA, któiy napisatwikszq czcs’c’ ‘Deklaracji Niepodiegtoki’ zatwierdzonejprzez Kongres Kontynentainy 4 iipca 1776 roku)

Festivals and holidays in the USA: — Festiwale i §wiçta wUSA:

Thanksgiving Day (4th Thursday of November)— wicto

Dzickczynienia (czwarty czwartek iistopada)Independence Day (4th July) — Dzieii Niepodiegtosci (4 lipiec)Halloween — HoiioweenSt. Valentines Day — Dzieii w. WalentegoMemorial Day I Decoration Day (the last Monday of May) -

a holiday to honour Americans killed in all wars)— Dzien

Pamicci (ostatni poniedzialek maja)- swicto obchodzone

dia uczczenia pamicci Amerykanów poieglych wewszystkich wojnach)

Columbus Day (the second Monday of October) — DzieñKolumba (drugi poniedziatek padziernika)