Përmirësimi i shërbimeve farmaceutike në Kosovë: Arijeta N.Stanovci

PËRMIRËSIMI I SHËRBIMEVE FARMACEUTIKE NË KOSOVË

MENAXHIMI I PROJEKTEVE

punim seminarik


Prof.Dr. ENVER KUTLLOVCIProf.Dr. MUHAMET MUSTAFA

mr.sc.ph. Arijeta N.Stanovci

MENAXHIMI I PROJEKTEVE prof.dr. E.Kutllovci prof.dr. M.Mustafa

UNIVERSITETI I PRISHTINËSFAKULTETI EKONOMIK DHE FAKULTETI I MJEKSISË

STUDIMET POSTDIPLOMIKEMENAXHMENTI SHËNDETËSOR




HYRJE

Menaxhmenti (qeverisja) është procesi i orientimit të vetëdijshëm të aktiviteteve njerëzore kah realizimi i qëllimit-qëllimeve të caktuara përkatësisht tërësia e ndërlidhur e pesë funksioneve: planifikimit, organizimit, personelit, udhëheqjes dhe kontrollit. Pra, është procesi i planifikimit , organizimit, motivimit dhe kontrollit drejt arritjes së qëllimeve të një institucioni.

Projekti është koncept i përkufizuar i sendërtimit të një qëllimi apo detyre në të cilën janë të përcaktuara teknologjia, resurset dhe terminet kohore të kryerjes së aktiviteteve të ndërlidhura. Prandaj, mund të thuhet se projekti paraqet algoritmin e arritjes së qëllimeve të parashtruara nëpërmjet qeverisjes.

Karakteristikat që përkufizojnë projektin: qëllimi i cili sendërtohet përmes realizimit të detyrës së përcaktuar projekti nuk përsëritet paraqet një punë të njëkohshme koha e definuar e fillimit dhe përfundimit të projektit aktivitetet janë të lidhura në bazë të një logjike të teknologjisë së kryerjes sëtyre projekti ballafaqohet me një dozë rreziku lidhur me kryerjen e detyrave

projekti është definuar në bazë të këtyre karakteristikave:

kompleks i një numri aktivitetesh unik i përfundueshëm resurset dhe buxheti i përkufizuar numër i madh njerëzish të angazhuar nga fusha dhe funksione të ndryshme aktivitete të ndërlidhura dhe me rrjedhe të njëpasnjëshem i orientaur kah arritja e qëllimeve output: produkti/shërbimi


3


kompleks i një numri aktivitetesh

unik i përfundeushëm resurset dhe buxheti i

përkufizuar numër i madh i orientuar kah arritja

qeverisja e projektit përfshin tërë procesin e identifikimit, konceptimit, realizimit dhe zbatimit përkatësisht vënies së tij në punë.

Menaxhmenti i projekteve është mënyra më e mirë për të përmbushur synimet dhe qëllimet, është disciplinë e afirmuar e shkencës menaxheriale dhe instrument i rëndësishëm i rritjes së shkathtësive menaxheriale.

Në këtë punim seminarik kemi marrë si temë shërbimet farmaceutike në Kosovë gjegjësisht jemi munduar ta bëjmë një projekt mbi përmirësimin e këtyre shërbimeve duke i paraqitur pesë fazat e menaxhimit të projektit me të gjitha hapat të cilat ndihmojnë në planifikimin, organizimin dhe kontrollin e projektit.

İnstitucioni përgjegjës për këtë projekt : Ministria e Shëndetësisë

İnstitucionet në bashkpunim: Shoqata Farmaceutike e Kosovës, Asociacioni i Farmacistëve të Kosovës , Barnatoret publike të tipit të hapur dhe të mbyllur (spitalit) & AKPM (Agjencioni i Kosovës për Produkte Medicinale)

Afati kohor: qershor 2005 – janar- qershor 2006


4


Qëllimi (arsyetimi) i projektit

Duke mbështetur zhvillimin e ofertës private të shërbimeve farmaceutike, qeveria do të siguroj monitorimin me qëllim të zbatimit të standardeve , nivelit të shërbimeve dhe shëndetit të popullatës.Kështu, shërbimet shëndetësore do të ofrohen sipas principeve të përcaktuara nga politikat shëndetësore dhe ligji për shëndetësi.Pra, do të përmirësohet qasja në shërbimet shëndetësore për të gjithë qytetarët e Kosovës, do të rriten dhe zhvillohen kapacitetet njerëzore në lëminë e farmacisë në të gjitha institucioent publike dhe cilësia e shërbimeve farmaceutike, përgjegjësia në punë dhe ofrimi i këtyre shërbimeve do të ngriten në nivelin më të lartë.Nga ana tjetër do të evitohen keqpërdorimet e barnave esenciale duke mundësuar shfrytëzimin racional të tyre dhe furnizimin e mjaftueshëm adekuat me këto barna të popullatës.

Dy hapat kryesore për menaxhimin e projektit: PLANIFIKIMI dhe IMPLEMENTIMI.


5


PLANIFIKIMI përfshin qëllimet e qarta dhe precize lidhur me aktivitetet që mundësojnë arritjen e synimit final. Këtu bëjnë pjesë: definimi dhe planifikimi i projektit.

Definimi dhe përkufizimi i proejktit

Kjo është faza e parë e projektit , një lloj pasqyre për vendimmarrje ku përfshihen:

definimi dhe përkufizimi i problemit identifikimi i synimeve të projektit – ku vihet synimi kryesor duke sendërtuar

edhe disa qëllime/objektiva që mbështesin këtë synim. Synimi është drejtimi rreth të cilit konvergjojnë të gjitha qëllimet dhe aktivitetet

specifikimi i qëllimeve – gjegjësisht konkretizimi i synimeve/objektivave që ndërlidhen në aktivitete; - komponente të projektit, të gjitha këto sipas metodës SMART.

Specific - specifike Measurable - të matshme Assignable - të transmetueshme Realistic - të realizueshme Time-related - të perkufizuar në pikëapmje kohore

përcaktimi i resurseve preliminare përkufizimi i resurseve humane, materialet dhe kapitali financiar.

identifikimi i gjasave dhe rreziqeve

Problemi:

Situata e sektorit farmaceutik të Kosovës

Synimi:


6


Zhvillimi i një sektori të mirëfilltë farmaceutik duke

Objektivat:

Resurset:

1. humane:2.3. 4. Gjasat dhe rreziqet:

Planifikimi i projektit

Pra, në këtë fazë përfshihen:

identifikimi i aktiviteteve të projektit vlerësimi i kohës dhe shpenzimeve rrejdhja e aktiviteteve të projektit identifikimi i aktiviteteve kritike (rruga kritike) përpilimi i propozimit të projektit

HAPAT E NDËRTIMIT TË WBS PËR PËRMIRËSIMIN E SHËRBIMEVE FARMACEUTIKE


7


1. ndarja e projektit në qëllime:

1. 2. ndarja e qëllimeve në aktivitete

1.1 rilicencimi i të gjitha barnatoreve sipas standardeve të njohura ndërkombëtare1.1 sigurimi i kontrollit cilësor të barnave

1.3 sigurimi i barnave esenciale sipas nevojave të popullatës

4. hyrja dhe aplikimi i PMB-ve (praktika e mirë barnatoreve) dhe PF (përkujdesjes farmaceutike) në të gjitha barnatoret pa përjashtim.

5. ndarja e aktiviteteve të ndërlidhura në nënaktivitete

1.1.1 hartimi i planit për mbikqyrje dhe kontroll të barnatoreve1.1.1.1 shpallje e konkursit për hartuesin e planit 1.1.1.2 intervistimi1.1.1.3 zgjedhja e hartuesit1.1.1.4 përpilimi i planit

1.1.2 rritja e numrit të inspektorëve1.1.2.1 shpallje konkursi në media nga MSH1.1.2.2 intervistimi1.1.2.3 seleksionimi i farmacistëve për inspektorë pranë AKPM

1.1.3 informimi dhe sensibilizimi1.1.3.1 informimi në media vizuele dhe të shkruar (barnatoret palicencë, barnat

e falsifikuara, barnatoret “kioskë”)1.1.3.2 publikimi i të gjitha barantoreve të licencuara dhe me faramcist

1.2.1 vendosja e bashkëpunimit të MSH me shërbimin doganor të Kosovës1.2.1.1 negociatat mes MSH me shërbimin doganor1.2.1.2 bashkëpunimi i inspektorëve të AKPM me inspektorët komunal1.2.1.3 bashkpunimi i ndërsjell i inspektorëve të AKPM, komunal dhe zyrtarëve

të lartë të MSH em punonjësit e shërbimit doagnor


8


1.2.2 trajnimi i punonjësve në AKPM për kontroll dhe hulumtim të barnave1.2.2.1 seleksionimi dhe zgjedhja e trajnuesve1.2.2.2 përcaktimi i datës dhe kohëzzgjatjes së trajnimit1.2.2.3 mbajtja e trajnimit në institutin për kontroll të baranve në Tiranë

1.2.3 analizat mbi garantimin e cilësisë dhe sigurisë së barnave

1.3.1 hartimi i listës së barnave esenciale 1.3.1.1 1.3.2 sigurimi i distribuimit e shërbimit të drejtë, sigurtë e në sasi adekuate i BE 1.3.2. 1.3.3 informimi i popullatës për barna esenciale 1.3.3.1 vënia e afisheve të listës së BE në të gjitha barnatoret shtetërore, Qendrat e 1.3.3.2 vendosja e negociatave dhe bashkëpunimit mjek-farmacist dhe MSH për

1.4.1 përshkrimi i punëve për çdo qëllim nga farmacisti 1.4.1.1 1.4.2 përkujdesja mbi pacientin 1.4.2.1

1.4.3 menaxhimi me barnat dhe barnatore nga vetëm farmacisti 1.4.3.1

1.4.4 zhvillimi i seksionit për Edukim te Vazhdueshem Profesional dhe

1.4.4.1 organizimi i 1.4.4.2 përgatitja dhe botimi i revistave, broshurave për informim farmaceutik 1.4.4.3. bashkpunimi,kordinimi i aktiviteteve profesionale me orgz &inst inter

për t’u njoh e praktikat bashkëkohore të farmacisë 1.4.5 rregullimi i orareve të kujdestarisë në të gjitha barnatoret 1.4.5.1


9


A i kemi identifikuar në mënyrë të suksesshme aktivitetet për të realizuar qëllimet e projektit? Aktivitetet janë mirë të definuara po qe se përmbushin karakteristikat:

FAQJA WBS

PROJEKTİ:“PËRMİRËSİMİ İ SHËRBİMEVE

FARMACEUTİKE”

MENAXHERİ

nr.i aktivitetit përshkrimi i aktivitetit

karakteristikat:1 2 3 4

1.1.11.1.21.1.31.2.11.2.21.2.3

Y Y Y YY Y N YY Y Y YY Y Y YY Y N YY Y Y Y


10


1.2.41.3.1.1.3.21.3.31.4.11.4.21.4.31.4.41.4.5

Përgaditi: Aprovoi:

1. gjendja/kryerja e matshme 2. fillimi dhe përfundimi të definuara mirë 3. koha/shpenzimet lehtë të matshme 4. vlersim i menaxhuar, i matshëm i integrushëm e i pavarur

Y Y Y YY Y Y Y Y Y Y YY Y Y YY Y Y YY Y Y YY Y Y YY Y Y YY Y Y Y


11


PREZANTIMI HIERARKIK I PROJEKTI (WORK BREAKDOWN STRUCTURE ) WBS

___________________________________________________________________________________________

____________________ __________________________ ___________________________

__________________

- bashkpunim i MSH me doga - inspekt e AKPM me komumal

- seleksionimi - përcakt i trajn - mbajtja e traj -kartelat - afishimi i listës në barnatore( në QMF, Punkte) -lista e b të imp -defekturat - negoc MSH, mjek per racionalizim te konsumimit te bar -zgjedhja e menaxherit -kontrolli i serive -distribuimi korrekt -seleksionimi i farm -dokumentacioni - fillimi i punës -analizat laboratorike

-seleksionimi i mj e far -përpilimi i listës -aprovimi nga MSH


përmirësimi i shërbimeve farmaceutike

rilicencimi i të gjitha

barnatoreve sipas

standardeve të

sigurimi i kontrollit cilësor te barnave

sigurimi i barnave esenciale sipas

nevojave te popullate

hyrja e aplikimi i PMB dhe PF siaps

standardeve

hartimi i planit për

mbik

rritja e nr të

inspektorëve

informimi dhe sensibilizimi

bashk i MSH me shër dog

trajnimi i pun të AKPM

vënia në jete e IKHB

analizat për cilësi e siguri

hartimi i listës së bar esen

përd dr adekuat i b esen

informimi i pop

përshkrimi i punve për cdo

aplikimi ipërkujdesjes për pacientin

menaxhimi i farm me barna

formimi iseksioneve per ZH

rregullimiorarekujdesta

shpallje konkursikointervistimi

zgjedhja hart

konkurs

intervistim

informimi

publikim

zgjedhja AAAAAKP

përpilim

izgjedhj punësim konkursiko

12


- kohëzgjatja e aktiviteteve-

fundit është 12 muaj.

-rrjedha e aktiviteteve të projektit-

aktiviteti përshkrimi i aktivitetit aktivieti paraprak

A.B.C.D.E.F.G.H.I.J. KL.M.N.O.

-A.A,BA,B,C.DEE,FFHIJKK,LM.O

- vlerësimi i kohës së aktiviteteve-

përmirësimi i shërbimeve farmaceutike koha në ditë

aktivit përshkrimi i aktivitetit

O M P E


13


ABCDEF.GHI.J. KL.MNO

306030157590901545459090151515

4575453O90120120306060120120303030

60906045105150150457575150150454545

4575453090120120306060120120303030

Legjenda:

O Koha Optimale M Kohamë reale P Koha PesimisteE Koha e Matur (e pritur)

- vlerësimi i shpenzimeve të aktiviteteve-

ak përshkrimi i aktivitetit shpenzimetABCDE

5,000.00 € 75,000.00 € 10,000.00 € 50,000.00 €100,000.00 €


14


F.GHI.J. KL.MNO

150,000.00 €200,000.00 € 15,000.00 €280,000.00 €


15


PREZANTIMI HIERARKIK I SHPENZIMEVE PËR PROJEKTIN

___________________________________________________________________________________________

90,000.00 € 500,000.00 € 280,000.00€ 480,000.00 €

____________________ __________________________ ___________________________

50,000,00 100,000.00 150,000.00 200,000.005,000.00 75,000.00 10,000.00 50,000.0 100,000.0 100,000.0 200,000,0 30,000.0

- bashkpunim i MSH me doga - inspekt e AKPM me komumal

- seleksionimi 15,000.00 230,000.00 35,000.00 - përcakt i trajn - mbajtja e traj -kartelat - afishimi i listës në barnatore( në QMF, Punkte) -lista e b të imp -defekturat -neg MSH,mjek pr racional te kons te barnave -zgjedhja e menaxherit -kontrolli i serive -distribuimi korrekt -seleksionimi -dokumentacioni - fillimi i punës -analizat laboratorike

-seleksionimi i mj e far -përpilimi i listës -aprovimi nga MSH


përmirësimi i shërbimeve farmaceutike

rilicencimi i të gjitha

barnatoreve sipas standardeve të

sigurimi i kontrollit cilësor te barnave

sigurimi i barnave esenciale sipas

nevojave te

hyrja e aplikimi i PMB dhe PF siaps standardeve

hartimi i planit

për

rritja e nr të

inspektorëve

informimi dhe sensibilizimi

bashk i MSH me shër dog

trajnimi i pun të AKPM

vënia në jete e IKHB

analizat për cilësi e siguri

hartimi i listës së bar esen

përd dr adekuat i b esen

informimi i pop

përshkrimi i punve për cdo

përkujdesja për pacientin

menaxhimi i farm me barna

edukimi i vazhd profesion

rregullimi oraret e

shpallje konkursikointervistimi

zgjedhja hart

konkurs

intervistim

informimi

publikim

zgjedhja hartpërpilim

izgjedhj punësim konkursiko

16


- identifikimi i aktiviteteve kritike-

- projekt propozimi -

përfshin hapin e fundit në fazën e planifikimit të projektit që paraqet ndryshimet ndryshimet (kalimet) prej planifikimit (definimi dhe plani) deri te implementimi (organizimi, kontrolli dhe mbyllja). Është bazë mbi të cilin mbështetet projekti dhe ku përfshihen:-


17


PARAQİTJA GRAFİKE E RRJEDHËS SË AKTİVİTETEVE

_ ___NN ___ _____________

___________ _ ___ __ __________ _ _ __ _ __ ___ ___________

_ ____ __________________

rruga kritike (rruga më e gjatë nëpër rrjet)-rrjedha e aktiviteteve nëpër të; koha më e hershme e fillimit dhe përfundimit dhe koha më e vonshme e fillimit dhe përfundimit të aktiviteteve

D+E+F+G+M+ O = 30+90+60+120+30+30= 360 dite (12 muaj) rruga kritike


120 165 C 45225 270

180 300 G 120180 300

120 180 F 60120 180

0 30 D 300 30

30 120 E 9030 120

0 30 H 300 30

30 90 I 6090 150

30 150 J 60210 270

start

0 120 K 1200 120

120 240 L 120150 270

300 330 M 30300 330

300 330 N 30270 330

330 360 O 30330 360 end

0 450 45 A 45A 450 450 45

45 120 B 7595 170

18


IMPLEMENTIMI i projektit është pjesa e dytë e menaxhimit të projekteve që fillon me formimin e ekipit të projektit e vazhdon me caktimin e kohës dhe pakove të punës (dhënien e detyrave).

İmplementimi i projektiti fillon si rregull vetëm nëse aprovohet propzimi i projektit. ⌠në këtë rast ekipi (bordi) i zgjedhur profesional nga

në këtë fazë përfshihen:organizimi, kontrolli dhe përfundimi i projektit.

organizimi i projektit

suksesi i zbatimit dhe përfundimit të projektit varet nga ajo se sa do të jenë të suksesshëm menaxheri i projektit dhe ekipi apo stafi profesional që do t’a implementojnë atë, kështu krijimi i një ekipi efektiv do ishte më me rëndësi.⌠në këtë rast ekipi (bordi) i zgjedhur profesional nga

determinimi i nevojave për personel

- zgjedhja e menaxherit të projektit – menaxheri i projektit zgjedhet nga rradhët e ojë në udhëheqje dhe aftësi te verifikuara menaxheriale - zgjedhja e ekipit të projektit - ...sipas qëllimeve dhe aktiviteteve të projektit ...sipas detyrave që kërkohen në secilën fazëmenaxheri i projektit do të zgjedh përveq

përveq aftësive profesionale e menaxheriale të personelit në institucionin ku zhvillohet projekti

organizimi dhe vendosja e projektit

selia e projektit –


19


organizimi i ekipit të projektit

përcaktimi i detyrave

kontrolli i projektit

Menaxheri i projektit do të raportoj vazhdimisht MSH por edhe do të ketë njëkohësisht:

╣

përfundimi i projektit

Realizimi i objektivave/qëllimeve të këtij projekti padyshim do të çoi drejt një sistemi farmaceutik me standarde ndërkombëtare.

referencat:


20


1. Mustafa, M prof.dr. : “Menaxhmenti i projekteve investive”, Prishtinë, 1997

2. Weiss, Joseph W. & Wyssocki, Robert K.: “ 5 – Phase Project

Management A practical planning & Implementation Guide”, CEU, Budapest


21

Documents

Përmirësimi i shërbimeve farmaceutike në Kosovë: Arijeta N.Stanovci