PERKEMBANGAN PENDIDIKAN TAHFIZ : Darul Quran Perintis … filePERKEMBANGAN PENDIDIKAN TAHFIZ : Darul Quran Perintis Dinamik Penyelidik : Tuan Haji Dr. Nordin bin Ahmad (Ketua) Muhammad

PERKEMBANGANPENDIDIKANTAHFIZ:DarulQuranPerintisDinamik

Penyelidik:TuanHajiDr.NordinbinAhmad(Ketua)

MuhammadToriqbinYaacobDr.YusribinChekShahidahbinShuib

NorHayatibintiAbLatehSukhairubinSulaiman

AbdulRazakbinMohdZain

PembantuPenyelidik:DafiqahbintiAsaad

NurafifahbintiMohammad

SidangEditor:TuanHajiSalahuddinbinHajiGhozali

MohamadRahimbinMohammedAbdulRahmanIbrahimbinAbdullahMohdZuhdibinIsmail

SafuanbinHassan

Shahidah binti Shuib

Dr. Hj. Nordin bin Ahmad (Ketua)

PERKEMBANGANPENDIDIKANTAHFIZ:DarulQuranPerintisDinamikHakCiptaDarulQuranJAKIM2018.Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada terbitan ini bolehditerbitkan semua, disimpan untuk pengeluaran atau ditukarkan kedalamsebarangbentukataudengan sebarangalat jugapun, samaadadengan cara gambar atau rakaman dan sebagainya tanpa kebenaranbertulisdaripadapihakDarulQuranJAKIM.PerpustakaanNegaraMalaysiaPasukanPenyelidik:TuanHajiDr.NordinbinAhmad(Ketua)MuhammadToriqbinYaacobDr.YusribinChekShahidahbinShuibNorHayatibintiAbLatehSukhairubinSulaimanAbdulRazakbinMohdZainPembantuPenyelidik:Ust.DafiqahbintiAsaadUst.NurafifahbintiMohammadSidangEditor:TuanHajiSalahuddinbinHajiGhozali(Ketua)MohamadRahimbinMohammedAbdulRahmanIbrahimbinAbdullahMohdZuhdibinIsmailSafuanbinHassan

DiterbitkanOleh:

DarulQuranJAKIMJalanHamzah,AmpangPecah

44000KualaKubuBaharu,SelangorTel:03-60635333

Dr. Yusri bin ChekShahidah binti ShuibNor Hayati binti Ab LatehSukhairu bin Sulaiman

semula

Dr. Hj. Nordin bin Ahmad (Ketua)

iii

PERKEMBANGANPENDIDIKANTAHFIZ:DarulQuranPerintisDinamikHakCiptaDarulQuranJAKIM2018.Hak cipta terpelihara. Tiada bahagian daripada terbitan ini bolehditerbitkan semua, disimpan untuk pengeluaran atau ditukarkan kedalamsebarangbentukataudengan sebarangalat jugapun, samaadadengan cara gambar atau rakaman dan sebagainya tanpa kebenaranbertulisdaripadapihakDarulQuranJAKIM.PerpustakaanNegaraMalaysiaPasukanPenyelidik:TuanHajiDr.NordinbinAhmad(Ketua)MuhammadToriqbinYaacobDr.YusribinChekShahidahbinShuibNorHayatibintiAbLatehSukhairubinSulaimanAbdulRazakbinMohdZainPembantuPenyelidik:Ust.DafiqahbintiAsaadUst.NurafifahbintiMohammadSidangEditor:TuanHajiSalahuddinbinHajiGhozali(Ketua)MohamadRahimbinMohammedAbdulRahmanIbrahimbinAbdullahMohdZuhdibinIsmailSafuanbinHassan

DiterbitkanOleh:

DarulQuranJAKIMJalanHamzah,AmpangPecah

44000KualaKubuBaharu,SelangorTel:03-60635333

i

KANDUNGAN

Perkara MukaSuratIsiKandungan iKataAluanKetuaPengarahJakim iiiSekapurSirehPengarahDarulQuran ivBABSATU:SEJARAHPERKEMBANGANHAFAZANAL-QURAN 1.0SejarahPelaksanaanKaedahHafazanAl-Quran 11.1SejarahHafazanal-QurandiZamanRasulullahSAW 51.2SejarahHafazanal-QurandiZamanSahabatr.a. 121.3SejarahHafazanal-QurandiZamanTabi'indanAtba'al-Tabi'in 15BABDUA:GAYAPEMBELAJARAN,KAEDAH,TEKNIKDANPROSESHAFAZANAL-QURAN 2.0GayaPembelajaranTahfizal-Quran 182.1KaedahDalamPembelajaranTahfizal-Quran 192.2KaedahHafazanMengikutNegara 212.3TeknikDalamPembelajaranTahfizal-Quran 242.4KaedahMenghafazAyat-AyatBaru 282.5AntaraKaedahdanTeknikHafaza 302.6ProsesMemulakanHafazanal-Quran 302.7MasadanTempohAktivitiHafazanal-Quran 312.8ModelTahfiz 33BABTIGA:PERKEMBANGANPENDIDIKANTAHFIZDIMALAYSIA3.0SejarahPengajianIslamDanTafsirDiMalaysia 363.1PengajianHafazanDiTanahMelayu 383.1.1PendidikanTahfizdanPengajianTafsir 383.1.2KelasHafazanPertamaSebelumMerdeka 383.1.3PendidikanTahfizSelepasMerdeka 423.1.4SejarahPerkembanganInstitusiTahfizNegeri-Negeri 44

n

232729303032

353737404243

vvi

iv

ii

BABEMPAT:PERKEMBANGANPENDIDIKANTAHFIZDIDARULQURAN 4.0Sejarah 494.1PerkembanganProgramPengajian 514.2KerjasamaInstitusi 604.3Fasa-FasaPerkembanganDarulQuran 694.3.1FasaPengajianPengajianTahfizhinggaDiplomaTahfiz(1966-1983) 704.3.2FasaKerjasamaPengajianDenganNegeri(1996-2014) 714.3.3FasaPerkembanganProgramPengajianDiplomaTahfiz(2001-2014) 714.3.4FasaPerkembanganProgramPensijilanTahfiz(2000-2017) 724.3.5FasaPerkembanganKerjasamaDenganInstitusiPengajianTinggiBagiProgramPengajianIjazahSarjanaMuda(2009-2017) 734.4DarulQuranPerintisMasaDepanDinamik 764.4.1DarulQuranMerintisModelKurikulumTahfizDini 774.4.2DarulQuranMerintisModelKurikulumTahfizProfesional 814.4.3DarulQuranMerintisModelKurikulumTahfizKemahiran 83 BABLIMA:ISUCABARANDANHALATUJUPENDIDIKANTAHFIZ5.0Isu,CabarandanHalaTuju 87 5.0.1HalatujuPendidikanTahfizDaripadaPeringkatPraSekolahHinggaPendidikanTinggi 875.0.2DasarDanPerundanganPendidikanTahfizDiMalaysia 885.0.3DanadanInfrastrukturPendidikanTahfiz 895.0.4KawalanKualitidanPengiktirafanPengajianTahfiz 895.0.5PendidikanGuruDanPensyarahTahfizDiMalaysia 905.0.6PenjanaanProgramPembelajaranTahfizAl-QuranSepanjangHayatdanPendidikanKhasTahfizAl-QuranbagiGolonganKelainanUpaya 915.0.7TeknologiPendidikanTahfizDiMalaysia 915.0.8MetodologiPendidikanTahfizDiMalaysia 94

Pengajian Tahfiz hingga DiplomaTahfiz (1966 - 1983)

48505968

68

69

70

70

727677

80

82

86

8687888890

909193

Dinamik

v

ii

BABEMPAT:PERKEMBANGANPENDIDIKANTAHFIZDIDARULQURAN 4.0Sejarah 494.1PerkembanganProgramPengajian 514.2KerjasamaInstitusi 604.3Fasa-FasaPerkembanganDarulQuran 694.3.1FasaPengajianPengajianTahfizhinggaDiplomaTahfiz(1966-1983) 704.3.2FasaKerjasamaPengajianDenganNegeri(1996-2014) 714.3.3FasaPerkembanganProgramPengajianDiplomaTahfiz(2001-2014) 714.3.4FasaPerkembanganProgramPensijilanTahfiz(2000-2017) 724.3.5FasaPerkembanganKerjasamaDenganInstitusiPengajianTinggiBagiProgramPengajianIjazahSarjanaMuda(2009-2017) 734.4DarulQuranPerintisMasaDepanDinamik 764.4.1DarulQuranMerintisModelKurikulumTahfizDini 774.4.2DarulQuranMerintisModelKurikulumTahfizProfesional 814.4.3DarulQuranMerintisModelKurikulumTahfizKemahiran 83 BABLIMA:ISUCABARANDANHALATUJUPENDIDIKANTAHFIZ5.0Isu,CabarandanHalaTuju 87 5.0.1HalatujuPendidikanTahfizDaripadaPeringkatPraSekolahHinggaPendidikanTinggi 875.0.2DasarDanPerundanganPendidikanTahfizDiMalaysia 885.0.3DanadanInfrastrukturPendidikanTahfiz 895.0.4KawalanKualitidanPengiktirafanPengajianTahfiz 895.0.5PendidikanGuruDanPensyarahTahfizDiMalaysia 905.0.6PenjanaanProgramPembelajaranTahfizAl-QuranSepanjangHayatdanPendidikanKhasTahfizAl-QuranbagiGolonganKelainanUpaya 915.0.7TeknologiPendidikanTahfizDiMalaysia 915.0.8MetodologiPendidikanTahfizDiMalaysia 94 iii

KATAALU-ALUANKETUAPENGARAHJAKIMAlhamdulillah, bersyukur ke hadrat Allah SWT dan mari bersama kitaberselawat ke atas junjungan mulia Nabi Muhammad Rasulullah SAW sertaparasahabatRA.SayamerakamkanucapansyukuryangtidakterhinggadiataspenerbitanBukuPerkembangan Pendidikan Tahfiz al-Quran di Malaysia ini. Pihak JAKIMberterima kasih kepada semua yang terlibat dalam pengumpulan maklumatdan kajian berkenaan dengan perkembangan pendidikan tahfiz al-Quran diMalaysia.

Sambutanmasyarakatterhadappendidikantahfiztelahmemberiruangkepadakerajaanuntukmenyediakanpelbagaialternatifpendidikanberteraskantahfizmelalui pengenalan rangka Dasar Pendidikan Tahfiz Negara. Empat modulkurikulum tahfiz yang bakal diperkenalkan ialah Tahfiz Turath, Tahfiz Sains,TahfizDinidanTahfizKemahiran. Justeru tidakmustahilbagikerajaanuntukmenyasarkan matlamat melahirkan 125 000 huffaz profesional pada tahun2050.

Kemajuan dalam pendidikan tahfiz kini adalah bermula dengan sejarahnyaperkembangannya yang cukup panjang untuk disoroti. Bermula dariperkembangannya pada zaman Baginda Rasulullah Rasulullah SAW, zamanparasahabatRA,zamantabiindangenerasi-generasiseterusnyaadalahlipatansejarahyangcukuppentinguntukdisorotidari aspekperkembanganhafazanal-Quranpadazaman-zamantersebut.

Selanjutnya, sorotan khusus melibatkan perkembangan tahfiz di negara kitaMalaysia yang ternyata cukup mempunyai nilai sejarah yang amat berhargauntukdijadikanbahanrujukanpadamasa-masaakandatang.

Oleh itu, penerbitan buku ini telah memberi makna yang amat signifikankepada perkembangan pendidikan tahfiz di negara kita. Diharapkan buku inibakalmenjaditunjungkepadaprosesperkembanganpendidikantahfiznegarayang kita sama-sama doakan agar usaha kita ini akan menjadi pemangkinkepadaperkembanganIslamditanahairkitaini.

Sekian,wassalam.TANSRIDATOHAJIOTHMANBINMUSTAPHA

Kemajuan dalam pendidikan tahfiz kini adalah bermula dengan sejarah

vi

1

BAB 1

SEJARAH HAFAZAN AL-QURAN

1.0 Sejarah Pelaksanaan Kaedah Hafazan Al-Quran

Bermulanya hafazan al-Quran apabila alam ini dirahmati dengan

turunnya wahyu yang pertama di Gua Hira'. Ketika Rasulullah SAW

sedang beribadat di Gua Hira', Allah SWT telah memerintahkan Jibril

a.s. untuk menyampaikan wahyu yang pertama dan mengajarkan

kepada baginda akan wahyu tersebut iaitu ayat 1 - 5 dari surah al-

'Alaq. Pada ketika itulah berlakunya proses pengajaran hafazan al-

Quran secara talaqqi musyafahah antara Jibril a.s. yang bertindak

sebagai guru dan Nabi SAW sebagai murid.1 Kisah ini direkodkan

oleh Imam al-Bukhari dalam sahihnya seperti berikut:

:

iv

SEKAPURSIREHPENGARAHDARULQURANAlhamdulillah, saya bersyukur ke hadrat Allah SWT atas penerbitan bukuPerkembangan Pendidikan Tahfiz al-Quran di Malaysia yang menggarapsejarah perkembangan pendidikan tahfiz al-Quran bermula pada zamanBaginda Rasulullah Rasulullah SAW, para Sabahat RA zaman tabiin dangenerasi-generasi seterusnya serta perkembangan pendidikan tahfiz secarakhusus di tanah Melayu serta perkembangan program pengajian tahfiz al-QurandiDarulQuran,Jakim.Sebagai sebuah institusi pendidikan tahfiz al-Quran negara, Darul Quranmemainkan peranan penting terutama dalam aspek merintis sejarahperkembangan pendidikan tahfiz negara. Bermula pada tahun 1966 DarulQuran sehingga kini berjaya melakar sejarah kegemilangannya denganmengembangkanprogrampengajiandarisemasakesemasa.Bermulasebagaisistem pengajian berbentuk halaqah al-Quran di Masjid Negara, kini DarulQuran gah dibayangi sejarah kegemilangannya dengan mempelbagaikanprogram pengajian seperti Pengajian Diploma Tahfiz al-Quran, Sijil TinggiTarannum al-Quran (STTQ), Sijil Kemahiran Malaysia (SKM) dan Sijil TahfizMalaysia (STM). Selain itu, Darul Quran juga mengembangkan jaringankerjasama dengan institusi pendidikan seperti program pengajian Sijil Tahfizal-Quran JAKIM-UIAM,SijilTahfiz al-Quran JAKIM-UNITENdanSijilTahfiz al-Quran JAKIM-CUCMS. Di peringkat Ijazah Sarjana Muda pula Darul QuranmengadakankerjasamadenganUniversitiSainsIslamMalaysia(USIM).BahkanDarul Quran akan kekal melakukan penerokaan peluang-peluang pengajianmelaluikerjasamadenganUniversitiAwamlain.

Semua usaha-usaha ini adalah amat penting bahkan bakal menjadi sejarahberharga pada masa-masa akan datang terutamanya menjelang TN 2050 dimanakerajaanmenyasarkanuntukmelahirkanhuffazprofesionalseramai125000orang.

Akhir kata, saya mengucapkan ribuan terima kasih tidak terhinggaterutamanyakepadabarisanpenasihat,sidangpengarangdanpenyelidikyangterlibat dalam penerbitan buku ini. Tidak lupa juga kepada pihak kerajaanterutamanya JAKIM yang terus memberi kepercayaan kepada Darul Quranuntukmerintiskemajuanpendidikantahfiznegara.

Sekian,wassalam.

TUANHAJIDR.NORDINBINAHMADDR. HJ. NORDIN BIN AHMAD

1

1

BAB 1












:

1

BAB 1












:

22

:

:

: : :

: :

: : :

Diriwayatkan daripada A'isyah -Ummul Mu'minin-,

bahawasanya dia berkata: "Permulaan wahyu yang

32

:

:

: : :

: :

: : :

Diriwayatkan daripada A'isyah -Ummul Mu'minin-,

bahawasanya dia berkata: "Permulaan wahyu yang

3

datang kepada Rasulullah SAW adalah dengan mimpi

yang benar dalam tidur. Tidaklah Baginda SAW bermimpi

kecuali datang seperti cahaya subuh. Kemudian Baginda

SAW dianugerahi rasa suka untuk menyendiri, lalu

Baginda SAW memilih Gua Hira' dan bertahannuth iaitu

beribadah di malam hari dalam beberapa waktu lamanya

kemudian kembali kepada keluarganya untuk

mempersiapkan bekal bagi tujuan untuk mengulangi

ibadah di gua. Kemudian Baginda SAW menemui

Khadijah supaya mempersiapkan bekal. Sampai akhirnya

datang kebenaran saat Baginda SAW di Gua Hira',

Malaikat datang lalu berkata: "Bacalah?" Baginda SAW

menjawab: "Aku tidak tahu membaca". Nabi SAW

menjelaskan: Maka Malaikat itu memegang ku dan

memeluk ku sangat kuat kemudian melepaskan ku dan

berkata lagi: "Bacalah!" Baginda SAW menjawab: "Aku

tidak tahu membaca". Maka Malaikat itu memegang ku

dan memeluk ku sangat kuat kemudian melepaskan ku dan

berkata lagi: "Bacalah!". Baginda menjawab: "Aku tidak

tahu membaca". Malaikat itu memegang ku kembali dan

memeluk ku untuk ketiga kalinya dengan sangat kuat lalu

melepaskanku dan berkata lagi: (Bacalah dengan

(menyebut) nama Tuhan mu yang menciptakan, Dia Telah

menciptakan manusia dari segumpal darah. Bacalah, dan

Tuhan mu Yang Maha Pemurah)." Nabi SAW kembali

44

kepada keluarganya dengan membawa kalimat wahyu

tadi dalam keadaan ketakutan. Baginda SAW menemui

Khadijah binti Khawailid dan berkata: "Selimutkan aku,

selimutkan aku!". Baginda pun diselimutkan hingga

hilang ketakutannya. Lalu Baginda SAW menceritakan

peristiwa yang terjadi kepada Khadijah: "Aku khawatir

akan diri ku". Maka Khadijah berkata: "Demi Allah,

Allah tidak akan mencelakakan mu selamanya kerana

engkau adalah orang yang menghubungkan silaturahim."

Khadijah kemudian mengajak Baginda SAW untuk

bertemu dengan Waroqoh bin Naufal bin Asad bin Abdul

'Uzza, sepupu Khadijah, yang beragama Nasrani di masa

Jahiliah. Dia juga menulis buku dalam bahasa Ibrani,

juga menulis Kitab Injil dalam Bahasa Ibrani dengan izin

Allah. Saat itu Waroqoh sudah tua dan matanya buta.

Khadijah berkata: "Wahai anak pakcikku, dengarkanlah

apa yang akan disampaikan oleh anak saudara mu ini".

Waroqoh berkata: "Wahai anak saudara ku, apa yang

sudah kamu alami". Maka Rasulullah SAW menuturkan

peristiwa yang dialaminya. Waroqah berkata: "Ini adalah

Namus, seperti yang pernah Allah turunkan kepada Musa.

Kalaulah seandainya aku masih muda dan aku masih

hidup saat kamu nanti diusir oleh kaum mu". Rasulullah

SAW bertanya: "Apakah aku akan diusir mereka?"

Waroqoh menjawab: "Ya, kerana tidak ada satu orang

55

pun yang datang dengan membawa seperti apa yang

kamu bawa ini kecuali akan disakiti (dimusuhi).

Seandainya aku ada saat kejadian itu, pasti aku akan

menolong mu dengan kemampuan yang aku ada".

Waroqoh tidak mengalami peristiwa yang diyakininya

tersebut karena lebih dahulu meninggal dunia pada masa

fatroh (terputusnya) wahyu.2

1.1 Sejarah Hafazan al-Quran di Zaman Rasulullah SAW

Rasulullah SAW adalah Sayyid al-Huffaz (Penghulu Para Huffaz)

serta contoh teladan yang mesti dicontohi dan diikuti. Rasulullah

SAW telah menerima wahyu al-Quran secara berperingkat-peringkat

selama dua puluh tiga tahun. Tiga belas tahun di Mekah dan sepuluh

tahun di Madinah. Keadaan ini adalah untuk memberi 'ibrah kepada

kita bahawa Nabi SAW walaupun memiliki kelebihan mukjizat

tertentu namun apabila melibatkan usaha dakwah maka Allah SWT

membiarkan Rasulullah SAW melalui tugas dakwah itu dengan

mengikut sistem tabiat alam dan sifat keinsanan. Maka sejarah

menyaksikan bagaimana Rasulullah SAW bersusah payah keluar

berdakwah, terpaksa berhijrah, cedera tubuh badan, terguris

perasaannya. Maka apabila kita mahu berdakwah, kita juga harus

bersedia untuk menghadapi sebagaimana yang telah dilalui oleh

Rasulullah SAW. Begitulah juga halnya apabila wahyu diturunkan

kepada Rasulullah SAW Baginda SAW merasakan bahawa sangat

66

berat apabila wahyu turun kepadanya sehingga memercik peluh pada

dahi Rasulullah SAW.

:

Maksudnya: Aisyah berkata: "Sungguh aku pernah

melihat turunnya wahyu kepada Rasulullah SAW pada

suatu hari yang sangat dingin lalu terhenti dan aku lihat

dahinya mencucuri keringat."3

Dalam hadis yang lain menyatakan bahawa sikap Rasulullah SAW

yang kelihatan bersungguh-sungguh dan tergopoh gapah

menggerakkan lidah untuk mengikuti bacaan Jibril a.s. pada setiap

kali Jibril a.s. membacakan wahyu kepadanya. Lalu Allah SWT

menegur Rasulullah SAW supaya tidak tergopoh gapah dalam

mengingati ayat-ayat al-Quran yang turun. Dalam riwayat al-Bukhari

menyebut:

: :

: : :

77

. . . . : .

.

.

Maksudnya : Diriwayatkan daripada Ibn 'Abbas tentang

firman Allah Ta'ala: (Janganlah kamu gerakkan lidah mu

untuk (membaca) Al-Quran kerana hendak cepat-cepat

ingin (menguasainya)."Berkata Ibn 'Abbas: "Rasulullah

SAW sangat kuat keinginannya untuk menghafal apa yang

diturunkan (Al-Quran) dan menggerakkan kedua

bibirnya. "Berkata Ibn 'Abbas: "Aku akan menggerakkan

kedua bibir ku (untuk membacakannya) kepada kalian

sebagaimana Rasulullah SAW melakukannya kepada ku".

Berkata Sa'id: "Dan aku akan menggerakkan kedua bibir

ku (untuk membacakannya) kepada kalian sebagaimana

aku melihat Ibnu 'Abbas melakukannya. Maka Nabi SAW

menggerakkan kedua bibirnya, Kemudian turunlah firman

Allah Ta'ala: Janganlah kamu gerakkan lidah mu untuk

(membaca) Al-Quran karena ingin cepat (menguasai)nya.

Sesungguhnya atas tanggungan Kamilah

mengumpulkannya (di dada mu) dan (membuat mu

mampu) membacanya". Maksudnya Allah

mengumpulkannya di dalam dada mu (untuk dihafal) dan

88

kemudian kamu membacanya: "Apabila Kami telah

selesai membacakannya, maka ikutilah bacaannya itu".

Maksudnya: "Dengarkanlah dan diamlah". Kemudian

Allah Ta'ala berfirman: "Kemudian, sesungguhnya atas

tanggungan Kamilah penjelasannya. Maksudnya: "Dan

Kewajiban Kamilah untuk membacakannya" Dan

Rasulullah SAW sejak saat itu bila Jibril a.s. datang

kepadanya, Rasulullah SAW mendengarkannya. Dan bila

Jibril a.s. sudah pergi, maka Nabi SAW membacakannya

(kepada para sahabat) sebagaimana Jibril a.s.

membacakannya kepadanya.4

Tabiat insan pada diri Rasulullah SAW yang memiliki sifat

tanggungjawab, telah memperlihatkan bagaimana perihal baginda

pada peringkat awal penurunan wahyu al-Quran. Rasulullah SAW

sangat bimbang sekiranya tidak dapat mengingati wahyu yang turun

dan tidak dapat membacakan dan mengajarkannya kepada para

sahabat r.a. sehingga Rasulullah SAW kelihatan tergesa-gesa untuk

mengingati wahyu yang turun.5

Dua perkara yang dapat disimpulkan daripada riwayat tersebut,

pertama untuk menghafaz al-Quran tidak boleh dilakukan secara

tergesa-gesa, sebaliknya hendaklah dilaksanakan dengan penuh

kesabaran dan ketekunan. Al-Quran sendiri telah menjelaskan hikmah

wahyu tidak diturunkan sekali gus kepada Nabi SAW. Firman Allah

9 9

SWT dalam Surah al-Furqan ayat 32 ketika menjelaskan kepada orang

kafir berkenaan masalah ini:

Maksudnya :"Dan orang yang kafir berkata: "Mengapa

tidak diturunkan Al-Quran itu kepada Muhammad

semuanya sekali (dengan sekali gus)?" Al-Quran

diturunkan dengan cara (beransur-ansur) itu kerana

Kami hendak menetapkan hati mu (Wahai Muhammad)

dengannya, dan Kami nyatakan bacaannya kepada mu

dengan teratur satu persatu."

Adalah menyukarkan bagi umat ini untuk menghafaz al-Quran secara

keseluruhannya sekiranya ianya diturunkan secara sekali gus. Lebih-

lebih lagi ia turun kepada seorang nabi yang 'Ummi dan umat yang

'Ummi. Kesukaran itu juga akan melibatkan usaha untuk memahami

dan mendalami maksud ayat-ayatnya. Maka apabila al-Quran

diturunkan oleh Allah SWT secara beransur-ansur, telah menjadikan

al-Quran itu mudah untuk dihafaz dan difahami maksud ayat-

ayatnya.6

9

















ayatnya.6

9

















ayatnya.6

1010

Kedua, menghafaz al-Quran mesti melalui kaedah pengajaran dan

pembelajaran yang telah dilalui oleh Rasulullah SAW yang telah

menjadi murid kepada gurunya Jibril a.s. secara Talaqqi al-

Musyafahah.

Bagi tujuan mengekalkan dan memperkukuhkan hafazan al-Quran

dalam dada Rasulullah SAW, Jibril a.s. sentiasa datang bertadarus

untuk menyemak bacaan al-Quran Rasulullah. Ibn Abbas r.a. telah

meriwayatkan dalam hadis al-Bukhari:

Maksudnnya: Rasulullah SAW adalah manusia yang

paling lembut (pemurah) terutama pada bulan Ramadan

ketika malaikat Jibril a.s. menemuinya dan adalah Jibril

a.s. mendatanginya setiap malam di bulan Ramadan,

pada ketika itu Jibril a.s. mengajarkan Al Quran.7

Abu Hurairah r.a. juga pernah meriwayatkan dalam hadis yang telah

direkodkan oleh Imam al-Bukhari dalam sahihnya:

11 11

:

Maksudnnya :"Biasanya Jibril a.s. menyemak bacaan Al-

Quran Nabi SAW sekali pada setiap tahunnya. Namun

pada tahun wafatnya Rasulullah SAW, Jibril

melakukannya sebanyak dua kali."8

Kedua-dua riwayat ini menunjukkan bahawa keutamaan muraja'ah

atau sentiasa mengulang hafazan al-Quran adalah suatu yang sangat

penting bagi seorang penghafaz al-Quran. Bahkan muraja'ah ini

hendaklah dilaksanakan dengan seorang penyemak sebagaimana Nabi

SAW telah disemak hafazan Baginda oleh Jibril a.s.

Rasulullah SAW juga sentiasa membasahkan bibirnya dengan al-

Quran sama ada dalam solat, tahajjud, sewaktu sendirian atau bersama

para sahabat, semasa dalam keadaan senang mahu pun susah. Setiap

masa Rasulullah SAW tidak pernah meninggalkan al-Quran. Nabi

SAW pernah mengumpamakan al-Quran dengan unta yang terikat.

Sabda Rasulullah SAW:

12 12

Maksudnya: "Peliharalah selalu Al-Quran, demi zat yang

jiwa ku berada di Tangan-Nya, sungguh ia (al-Quran)

cepat hilang daripada unta liar yang terikat."9

1.2 Sejarah Hafazan al-Quran di Zaman Sahabat r.a.

Para sahabat r.a. merupakan orang yang paling hampir dengan

Rasulullah SAW dan mereka adalah generasi terbaik. Oleh itu mereka

mempunyai banyak kelebihan dalam menjalani proses menghafaz al-

Quran kerana Rasulullah SAW adalah merupakan guru mereka. Setiap

kali turunnya ayat al-Quran pada diri Rasulullah SAW maka tanpa

berlengah baginda terus menyampaikan ayat tersebut kepada para

sahabatnya. Para sahabat pula akan membaca dan menghafaz al-

Quran dengan bersungguh-sungguh demi menghayati dan

mengaplikasikan seruan Allah SWT yang menggalakkan hamba-

hamba Nya supaya memperbanyakkan bacaan al-Quran. Allah SWT

berfirman dalam Surah Fatir ayat 29 hingga 30 yang berbunyi:

.

12

Maksudnya: "Peliharalah selalu Al-Quran, demi zat yang

jiwa ku berada di Tangan-Nya, sungguh ia (al-Quran)

cepat hilang daripada unta liar yang terikat."9

1.2 Sejarah Hafazan al-Quran di Zaman Sahabat r.a.

Para sahabat r.a. merupakan orang yang paling hampir dengan

Rasulullah SAW dan mereka adalah generasi terbaik. Oleh itu mereka

mempunyai banyak kelebihan dalam menjalani proses menghafaz al-

Quran kerana Rasulullah SAW adalah merupakan guru mereka. Setiap

kali turunnya ayat al-Quran pada diri Rasulullah SAW maka tanpa

berlengah baginda terus menyampaikan ayat tersebut kepada para

sahabatnya. Para sahabat pula akan membaca dan menghafaz al-

Quran dengan bersungguh-sungguh demi menghayati dan

mengaplikasikan seruan Allah SWT yang menggalakkan hamba-

hamba Nya supaya memperbanyakkan bacaan al-Quran. Allah SWT

berfirman dalam Surah Fatir ayat 29 hingga 30 yang berbunyi:

.

13

13

.

Maksudnya: "Sesungguhnya orang yang selalu membaca

Kitab Allah dan tetap mendirikan sembahyang serta

mendermakan dari apa yang Kami kurniakan kepada

mereka, secara bersembunyi atau secara terbuka, mereka

(dengan amalan yang demikian) mengharapkan sejenis

perniagaan yang tidak akan mengalami kerugian. Supaya

Allah menyempurnakan pahala mereka dan menambahi

mereka dari limpah kurnia Nya. Sesungguhnya Allah

Maha Pengampun lagi sentiasa membalas dengan sebaik-

baiknya (akan orang yang bersyukur kepadanya).

Ayat ini jelas memuji golongan yang sentiasa membaca al-Quran

sama ada siang atau malam. Mereka dijanjikan oleh Allah SWT

dengan ganjaran yang berlipat kali ganda di akhirat kelak. Dalam

sebuah hadis yang diriwayatkan oleh Saidina Usman, Ibn Mas'ud dan

Ubay bin Ka'ab r.a. mereka menyebut bahawa:

.

Maksudnya: "Sesungguhnya Rasulullah SAW

membacakan kepada mereka (para sahabat) sepuluh ayat,

1414

mereka tidak akan menambah kepada sepuluh ayat

berikutnya sampai mereka mengerti isi kandungan ayat-

ayat tersebut dan mengamalkannya."10

Sementara Abdullah bin Mas'ud r.a. sangat berbangga bahawa dirinya

dapat mengambil bacaan sebanyak tujuh puluh surah secara langsung

daripada mulut Rasulullah SAW beliau mengatakan bahawa:

. - -

Maksudnya: "Sesungguhnya aku telah mengambil bacaan

sebanyak tujuh puluh surah secara langsung daripada

mulut Rasulullah SAW".11

Ramai dalam kalangan para sahabat yang menghafaz al-Quran seperti

Ubay bin Ka'ab, Abdulah bin Mas'ud, Zaid bin Thabit, Muawiyah bin

Abi Sufian dan ramai lagi. Mereka telah melalui beberapa tahap

dalam melakukan proses menghafaz al-Quran. Proses hafazan tersebut

dilakukan dengan mendengarkan bacaan al-Quran secara langsung

daripada Nabi SAW dan mereka terus mengikut bacaan Nabi SAW

dengan disemak oleh Rasulullah sendiri. Ini bermaksud kaedah

Talaqqi al-Musyafahah dilaksanakan antara Nabi SAW dan para

sahabat dalam pengajaran al-Quran sebagaimana yang telah dilalui

oleh Rasulullah sendiri ketika bersama dengan Jibril a.s. Seterusnya

para sahabat akan menghafaz sekadar bacaan yang telah dibaca di

15 15

hadapan Nabi iaitu sekitar sepuluh ayat. Kemudian mereka akan

memahami maksud-maksud ayat yang dihafaz untuk diamalkan.12

Apabila ramainya bilangan para sahabat yang datang belajar al-Quran

daripada Nabi SAW, maka Nabi pun telah melantik beberapa orang

guru al-Quran dalam kalangan para sahabat yang lebih senior

sebagaimana yang disabdakan oleh baginda SAW:

Maksudnya: "Ambillah al-Quran itu daripada empat

orang, Abdullah bin Mas'ud, Salim (Maula Abi

Huzaifah), Muaz bin Jabal dan Ubay bin Ka'ab."13

1.3 Sejarah Hafazan al-Quran di Zaman Tabi'in dan Atba' al-

Tabi'in

Apabila wafatnya Rasulullah SAW, peranan mengajar atau guru

diambil alih oleh para sahabat. Para sahabat menjadi guru kepada

generasi seterusnya yang dipanggil sebagai tabi'in. Tabi'in adalah

mereka yang tidak hidup pada hayat Nabi SAW atau mereka yang

tidak berjumpa dengan Nabi SAW Mereka mempelajari ilmu daripada

para sahabat. Bermula zaman tabi'in, lahirlah pusat-pusat pengajian

seperti madrasah, sekolah dan maktab yang menyumbang kepada

1616

perkembangan keilmuan Islam ke serata dunia. Sistem pengajian yang

pelbagai ini adalah berasaskan amalan Rasulullah SAW dan diikuti

dengan meluas di serata dunia.14

Pada masa tersebut ramailah dalam kalangan tabi'in yang mempelajari

ilmu-ilmu al-Quran termasuklah bacaan al-Quran daripada para

sahabat. Antara para tabi'in yang belajar di Mekah dengan Abdullah

bin 'Abbas ialah Sa'id bin Jubair, Mujahid, 'Ikrimah, Maula Ibn.

'Abbas, Towus bin Kisan al-Yamani dan 'Ata' bin Abi Rabah. Antara

para tabi'in yang belajar di Madinah dengan Ubay bin Ka'ab ialah

Zaid bin Aslam, Abu 'Aliyyah dan Muhammad bin Ka'ab. Antara para

tabi'in yang belajar di Iraq ialah 'Alqamah bin Qais, Masruq, Al-

Aswad bin Yazid, 'Amir al-Sya'bi, Al-Hasan Al-Basri dan Qatadah

bin Da'amah al-Sadusi.15Mereka semua adalah penghafaz al-Quran.

Atba' al-Tabi'in pula adalah golongan selepas tabi'in. Antara atba' al-

Tabi'in yang menghafaz al-Quran ialah Imam al-Shafi'i yang telah

menghafaz al-Quran pada usia tujuh tahun dan menghafaz al-

Muwatta' Imam Malik pada usia sepuluh tahun.16Selain itu, Sahl bin

Abdullah al-Tastari seorang lagi dari generasi ini turut menghafaz al-

Quran ketika berusia enam atau tujuh tahun. Tokoh yang lain pula

adalah Imam al-Nawawi yang telah menghafaz keseluruhan al-Quran

ketika hampir sampai umur baligh.17

17 17

Para penghafaz al-Quran pada generasi tabi'in dan atba' al-Tabi'in lain

yang masyhur adalah seperti Ibnu Musayyab, 'Urwah, 'Umar bin

Abdul Aziz, Sulaiman bin Yasar, Ibnu Syihab al-Zuhri, Abdul

Rahman bin Hurmuz, Muaz bin Harith, 'Ata', Mujahid, Towus,

Ikrimah, Ibnu Abi Mulaikah, Ubaid bin Umair, Amir bin Abdul Qais,

Abdul Aliyyah, Nasr bin 'Asim, Yahya bin Ya'mar, Ruba'i bin

Haitham, Harith bin Qais, Umar bin Syurahbil, Amar bin Maimun,

Abu Abdul Rahman bin al-Sulami, Ubaid Ibnu Fadla'ah, Abu Mur'ah

bin Amr, Sa'id bin Jubair, Mughirah bin Abu Shihab al-Makhzumi

dan Khulaib bin Sa'id. Mereka inilah yang mempelopori pengawasan

dan penelitian terhadap al-Quran pada zaman tabi'in dan atba' al-

Tabi'in.18 Maka dapatlah difahami bahawa al-Quran ini sampai dari

satu generasi kepada satu generasi sehingga sampai kepada kita hari

ini adalah melalui jalan riwayat yang dihubungkan melalui rantaian

sanad secara mutawatir.

18

18

BAB 2

GAYA PEMBELAJARAN, KAEDAH, TEKNIK DAN PROSES HAFAZAN AL-QURAN

2.0 Gaya Pembelajaran Tahfiz al-Quran

Pelbagai bentuk pengajaran dan pembelajaran perlu dilaksanakan

melibatkan strategi, pendekatan, kaedah, teknik dan aktiviti bagi

menghasilkan pengajaran dan pembelajaran yang berkesan. Gabungan

antara strategi, pendekatan, kaedah dan teknik perlu dilakukan bagi

meningkatkan pencapaian al-Quran.19 Gaya pembelajaran tahfiz

adalah merangkumi strategi, kaedah, teknik, aktiviti, penggunaan Alat

Bantuan Hafazan dan adab dalam gaya pembelajaran tahfiz.20

19

Strategi merupakan perancangan yang teratur bagi menjayakan proses

pembelajaran tahfiz al-Quran yang merangkumi persediaan, proses

menghafaz, pengukuhan hafazan dan pengekalan hafazan. Kaedah

dalam proses pembelajaran tahfiz pula adalah cara yang berkesan bagi

menghafaz al-Quran. Ini merangkumi kaedah talaqqi dan

musyafahah, tikrar, kefahaman, tasmi, tadarus, kitabah dan

sebagainya. Manakala teknik dalam proses pembelajaran tahfiz pula

merupakan unit-unit kecil yang terkandung dalam kaedah. Teknik

dalam proses pembelajaran tahfiz merangkumi penentuan kadar

hafazan, teknik tikrar, penggunaan mashaf khusus, menggunakan

nada suara yang sederhana, membaca dengan kadar tadwir, pengguna

nada suara berirama dan sebagainya. Aktiviti pembelajaran tahfiz al-

Quran pula adalah merupakan rangsangan kepada pelajar untuk

memberi peluang kepada mereka bagi mengukuh dan memantapkan

hafazan mereka. Aktiviti ini ialah tasmi bersama rakan, membaca di

dalam solat, mendengar ayat al-Quran dan sebagainya.21

2.1 Kaedah Dalam Pembelajaran Tahfiz al-Quran

Kaedah dalam pembelajaran tahfiz al-Quran merangkumi talaqqi dan

musyafahah, tikrar, kefahaman, tasmi, tadarus dan kitabah. Oleh itu

kaedah merupakan siri tindakan yang tersusun dan sistematik

bertujuan bagi mencapai objektif pelajaran dengan langkah yang

tersusun dalam jangka pendek.22

19

19

Strategi merupakan perancangan yang teratur bagi menjayakan proses

pembelajaran tahfiz al-Quran yang merangkumi persediaan, proses

menghafaz, pengukuhan hafazan dan pengekalan hafazan. Kaedah

dalam proses pembelajaran tahfiz pula adalah cara yang berkesan bagi

menghafaz al-Quran. Ini merangkumi kaedah talaqqi dan

musyafahah, tikrar, kefahaman, tasmi, tadarus, kitabah dan

sebagainya. Manakala teknik dalam proses pembelajaran tahfiz pula

merupakan unit-unit kecil yang terkandung dalam kaedah. Teknik

dalam proses pembelajaran tahfiz merangkumi penentuan kadar

hafazan, teknik tikrar, penggunaan mashaf khusus, menggunakan

nada suara yang sederhana, membaca dengan kadar tadwir, pengguna

nada suara berirama dan sebagainya. Aktiviti pembelajaran tahfiz al-

Quran pula adalah merupakan rangsangan kepada pelajar untuk

memberi peluang kepada mereka bagi mengukuh dan memantapkan

hafazan mereka. Aktiviti ini ialah tasmi bersama rakan, membaca di

dalam solat, mendengar ayat al-Quran dan sebagainya.21

2.1 Kaedah Dalam Pembelajaran Tahfiz al-Quran

Kaedah dalam pembelajaran tahfiz al-Quran merangkumi talaqqi dan

musyafahah, tikrar, kefahaman, tasmi, tadarus dan kitabah. Oleh itu

kaedah merupakan siri tindakan yang tersusun dan sistematik

bertujuan bagi mencapai objektif pelajaran dengan langkah yang

tersusun dalam jangka pendek.22

20

2.1.1 Talaqqi dan Musyafahah

Kaedah talaqqi dan musyafahah bertujuan untuk memastikan bacaan

dan hafazan pelajar mengikut hukum tajwid dan tahap kefasihan

bahasa al-Quran. Guru akan berperanan memastikan bacaan pelajar

adalah betul dan pelajar perlu mencontohi bacaan guru mereka.

2.1.2 Tikrar

Kaedah tikrar merupakan kaedah yang memerlukan pelajar

mengulang-ulang bacaan ayat sehingga pelajar dapat menghafaz

dengan baik. Kaedah ini merupakan kaedah utama di dalam

menghafaz al-Quran.

2.1.3 Kefahaman

Kaedah kefahaman memerlukan pelajar memahami ayat dan makna

ayat hafazan mereka. Kefahaman ini akan membantu mereka dalam

menghafaz dan mengukuhkan hafazan.

2.1.4 Tasmi

20






2.1.2 Tikrar




menghafaz al-Quran.

2.1.3 Kefahaman




2.1.4 Tasmi

20






2.1.2 Tikrar




menghafaz al-Quran.

2.1.3 Kefahaman




2.1.4 Tasmi

20

21

Kaedah tasmi pula diperlukan kerana pelajar tidak mampu

mengesahkan hafazan mereka sendiri. Justeru kaedah tasmi

merupakan kaedah untuk menilai hafazan mereka. Penilai terbaik

hafazan mereka ialah guru mereka.

2.1.5 Tadarus

Kaedah tadarus pula ialah kaedah bagi menghafaz dan menyemak

hafazan secara berkumpulan sesama pelajar. Proses semakan hafazan

antara satu sama lain akan berlaku.

2.1.6 Kitabah

Kaedah kitabah pula merupakan kaedah penulisan ayat al-Quran yang

akan menjadi kaedah sokongan kepada pelajar untuk mengingati

hafazan mereka.

2.2 Kaedah Hafazan Mengikut Negara

Perkembangan pendidikan tahfiz di Malaysia menyaksikan banyak

kaedah hafazan al-Quran yang dibawa masuk ke negara ini. Kaedah

hafazan al-Quran juga berbeza mengikut negara. Antara kaedah

hafazan yang terkenal mengikut negara ialah seperti berikut23 :

2.2.1 Kaedah Hafazan al-Quran Dari India

21





2.1.5 Tadarus




2.1.6 Kitabah



hafazan mereka.







20






2.1.2 Tikrar




menghafaz al-Quran.

2.1.3 Kefahaman




2.1.4 Tasmi

21

21





2.1.5 Tadarus




2.1.6 Kitabah



hafazan mereka.







22

Kaedah hafazan dari India juga dikenali dengan kaedah Deobandy

yang merujuk kepada sebuah wilayah di negara tersebut. Kaedah ini

mempunyai kaitan langsung dengan jemaah tabligh kerana peringkat

awal perkembangan awal kaedah ini di Malaysia adalah atas inisiatif

mereka. Antara institusi tahfiz yang menggunakan kaedah ini ialah

Madrasatul Quran Kubang Bujuk di Terengganu dan Maahad Tahfiz

al-Quran Sri Petaling.

2.2.2 Kaedah Hafazan Al-Quran Dari Pakistan

Kaedah hafazan ini pula dikenali dengan Panipati iaitu merujuk

kepada daerah asal guru yang merintis kaedah ini. Kaedah ini

menggunakan pendekatan denda yang amat berat kepada pelajar. Oleh

itu, pelajar yang ingin mengikuti kaedah ini perlu mempunyai minat

yang tinggi dalam menghafaz al-Quran. Di Malaysia, antara institusi

tahfiz yang melaksanakan kaedah ini ialah Maahad Tahfiz al-Quran

Lorong Alif, Jitra, Kedah.

2.2.3 Kaedah Hafazan Al-Quran Dari Arab Saudi

Kaedah hafazan ini dipelopori oleh pelajar yang pernah belajar di

Madrasah al-Kahiriyyah Masjid al-Haram di Makkah, Arab Saudi.

Madrasah al-Kahiriyyah ini merupakan sebuah entiti pengajian yang 22



















Madrasah al-Kahiriyyah ini merupakan sebuah entiti pengajian yang

22

23

menawarkan pengajian tahfiz al-Quran secara percuma tanpa sebarang

kelayakan umur dan akademik. Pusat pengajiannya adalah di Masjid

al-Haram, Mekah. Kaedah ini kurang diamalkan di Malaysia kerana

lepasan pelajarnya adalah kurang daripada kalangan rakyat Malaysia.

Walau bagaimanapun, pengetua pertama Darul Quran iaitu Tuan Haji

Mohammad bin Noor adalah salah seorang pelajar yang mengikuti

kaedah pengajian ini di Mekah.

2.2.4 Kaedah Hafazan Al-Quran Dari Indonesia

Kaedah ini dipelopori oleh ustazah Maesun binti Talmad yang

merupakan anak kelahiran Cirebon Jawa Barat Indonesia. Kaedah ini

bertapak di Maahad Tahfiz al-Quran al-Husni batu 20 Jeram, Kuala

Selangor.

2.2.5 Kaedah Hafazan Al-Quran Dari Turki

Kaedah ini diperkenalkan di Malaysia yang berasal dari institusi tahfiz

di Turki iaitu Institut Tahfiz Tuba Kiz Quran Kusu Suadiye Istanbul

Turki. Kaedah ini dipelopori oleh pelajar lepasan dari institut tersebut

iaitu Ustazah Kasmawati binti Mohd Said yang menubuhkan Tahfiz

al-Quran Darul Tuba, Taman Tangkak Jaya, Tangkak, Johor.

23












Selangor.







23












Selangor.







23












Selangor.







22



















Madrasah al-Kahiriyyah ini merupakan sebuah entiti pengajian yang 22



















Madrasah al-Kahiriyyah ini merupakan sebuah entiti pengajian yang

2324

2.2.6 Kaedah Hafazan Al-Quran Dari Bangladesh

Secara khususnya kaedah ini dikenali dengan kaedah Malwali yang

diperkenalkan oleh Maulana Omor bin Shahril ketika beliau berada di

Bangladesh. Malwali adalah merujuk kepada nama sebuah tempat di

Bangladesh yang terbinanya sebuah madrasah tahfiz al-Quran Darul

Ulum.

2.3 Teknik Dalam Pembelajaran Tahfiz al-Quran

Teknik ialah kemahiran pelajar dalam pengelolaan dan pelaksanaan

kaedah pembelajaran dalam suatu aktiviti pengajaran dan

pembelajaran.24Teknik dalam pembelajaran tahfiz al-Quran

merangkumi menentukan kadar hafazan, teknik tikrar, mashaf khas,

suara yang sederhana, berirama, penumpuan terhadap ayat yang

mutasyabihat, penumpuan ayat yang susah, lima ayat,

menggambarkan gambaran/peta minda ayat al-Quran, memilih waktu

pagi.25

2.3.1 Menentukan kadar hafazan

Sebelum menghafaz pelajar perlu menentukan kadar hafazan yang

bersesuaian dan berdasarkan kepada kemampuan mereka.

2425

2.3.2 Teknik Tikrar

Terdapat tiga jenis teknik tikrar yang dicadangkan iaitu26 ;

a) Teknik Rangkaian (Tasalsuli)

Menghafaz ayat pertama sehingga ingat, kemudian menghafaz ayat

kedua sehingga ingat. Seterusnya membaca ayat pertama dan kedua

tanpa melihat mashaf. Kemudian berpindah ke ayat ketiga dan

menghafaznya sehingga ingat. Seterusnya akan membaca ayat

pertama hingga ketiga tanpa melihat mashaf. Demikianlah seterusnya

sehingga tamat maqra/ muka surat/sukatan hafazan.

b) Teknik Menghimpun (Jamaiy)

Menghafaz ayat pertama sehingga ingat. Kemudian menghafaz ayat

kedua sehingga ingat. Seterusnya menghafaz ayat ketiga sehingga

ingat tanpa mengulang ayat pertama dan kedua. Kemudian menghafaz

ayat keempat sehingga ingat dan tidak mengulang ayat sebelumnya.

Meneruskan hafazan sehingga pada ayat terakhir maqra/muka

surat/sukatan hafazan.

c) Teknik Membahagi (Taqsim)

Membahagikan maqra/muka surat kepada beberapa bahagian.

Kemudian menghafaz ayat pertama sehingga ingat. Seterusnya

menghafaz ayat kedua sehingga ingat. Kemudian membaca ayat

pertama dan kedua tanpa melihat mashaf. Selanjutnya, berpindah ke

ayat ketiga dan menghafaznya sehingga ingat. Beginilah seterusnya

2526

yang dilakukan sehingga ingat semua ayat-ayat pada bahagian

pertama. Pada bahagian kedua dan seterusnya juga, perkara yang

sama seperti pada ayat-ayat di bahagian pertama sehingga bahagian

terakhir maqra/muka surat/sukatan hafazan.

2.3.3 Mashaf Khas

Pelajar seharusnya menggunakan mashaf khas kerana sebarang

mashaf akan memberi kesan kepada aspek merakam gambaran ayat

yang akan dihafaz.

2.3.4 Suara Yang Sederhana

Pelajar dinasihatkan supaya menggunakan suara yang sederhana yang

tidak terlalu perlahan dan tidak terlalu kuat.

2.3.5 Berirama

Penggunaan suara dengan berirama semasa tikrar yang menarik minat

pelajar untuk terus menghafaz dan menghindarkan pelajar daripada

perasaan jemu.

26

yang dilakukan sehingga ingat semua ayat-ayat pada bahagian

pertama. Pada bahagian kedua dan seterusnya juga, perkara yang

sama seperti pada ayat-ayat di bahagian pertama sehingga bahagian

terakhir maqra/muka surat/sukatan hafazan.

2.3.3 Mashaf Khas

Pelajar seharusnya menggunakan mashaf khas kerana sebarang

mashaf akan memberi kesan kepada aspek merakam gambaran ayat

yang akan dihafaz.

2.3.4 Suara Yang Sederhana

Pelajar dinasihatkan supaya menggunakan suara yang sederhana yang

tidak terlalu perlahan dan tidak terlalu kuat.

2.3.5 Berirama

Penggunaan suara dengan berirama semasa tikrar yang menarik minat

pelajar untuk terus menghafaz dan menghindarkan pelajar daripada

perasaan jemu.

2627

2.3.6 Penumpuan terhadap ayat mutasyabihat

Di dalam al-Quran terdapat banyak ayat yang hampir serupa yang

boleh mengelirukan pelajar. Oleh itu pelajar disarankan untuk

memberi tumpuan kepada ayat-ayat jenis ini.

2.3.7 Penumpuan ayat yang susah

Teknik ini digunakan untuk menghafaz ayat yang susah dengan

pelajar perlu memberi tumpuan yang lebih dengan menambah

bilangan tikrar.

2.3.8 Lima Ayat

Teknik ini lebih mudah bagi seorang pelajar untuk menghafaz al-

Quran kerana teknik ini senang untuk pelajar membuat ulangan dan

tidak mengambil masa yang panjang. Ini sesuai dengan wahyu

pertama yang diturunkan sebanyak 5 ayat iaitu ayat pertama hingga

lima daripada Surah al-Alaq.

2.3.9 Menggambarkan gambaran/ peta minda ayat al-Quran

27








bilangan tikrar.

2.3.8 Lima Ayat







27








bilangan tikrar.

2.3.8 Lima Ayat







27








bilangan tikrar.

2.3.8 Lima Ayat







27








bilangan tikrar.

2.3.8 Lima Ayat







27








bilangan tikrar.

2.3.8 Lima Ayat







27








bilangan tikrar.

2.3.8 Lima Ayat







28

Pelajar dikehendaki menggambarkan gambaran ayat-ayat di dalam

pemikiran sama seperti di dalam mashaf dengan mengetahui bentuk

dan kedudukan ayat tersebut.

2.3.10 Memilih waktu pagi

Waktu pagi adalah waktu yang sesuai untuk menghafaz al-Quran. Ini

bersesuaian dengan firman Allah SWT : Dirikanlah oleh mu

sembahyang ketika gelincir matahari hingga waktu gelap malam, dan

(dirikanlah) sembahyang subuh sesungguhnya sembahyang subuh itu

adalah disaksikan (keistimewaannya) (al-Isra; 17 :78)

2.4. Kaedah Menghafaz Ayat-Ayat Baru

Bagi menghafaz ayat-ayat baru, terdapat dua peringkat yang perlu

dilakukan iaitu peringkat sebelum dan semasa menghafaz.27

2.4.1 Peringkat Sebelum Menghafaz

Terdapat lima perkara yang perlu dilakukan sebelum menghafaz al-

Quran. Perkara tersebut ialah :

a) Khatam al-Quran.

Sebelum menghafaz al-Quran pelajar perlu khatam bacaan al-Quran

sebagai jaminan kelancaran bacaan al-Quran mereka dan menjamin

27 28

Pelajar dikehendaki menggambarkan gambaran ayat-ayat di dalam

pemikiran sama seperti di dalam mashaf dengan mengetahui bentuk

dan kedudukan ayat tersebut.

2.3.10 Memilih waktu pagi

Waktu pagi adalah waktu yang sesuai untuk menghafaz al-Quran. Ini

bersesuaian dengan firman Allah SWT : Dirikanlah oleh mu

sembahyang ketika gelincir matahari hingga waktu gelap malam, dan

(dirikanlah) sembahyang subuh sesungguhnya sembahyang subuh itu

adalah disaksikan (keistimewaannya) (al-Isra; 17 :78)

2.4. Kaedah Menghafaz Ayat-Ayat Baru

Bagi menghafaz ayat-ayat baru, terdapat dua peringkat yang perlu

dilakukan iaitu peringkat sebelum dan semasa menghafaz.27

2.4.1 Peringkat Sebelum Menghafaz

Terdapat lima perkara yang perlu dilakukan sebelum menghafaz al-

Quran. Perkara tersebut ialah :

a) Khatam al-Quran.

Sebelum menghafaz al-Quran pelajar perlu khatam bacaan al-Quran

sebagai jaminan kelancaran bacaan al-Quran mereka dan menjamin

28 29

kualiti tajwid dan hukum hakam berkaitan bacaan al-Quran. Ini bagi

memudahkan proses hafazan.

b) Mengkhususkan satu al-Quran sahaja.

Penggunaan satu mashaf khas adalah penting memandangkan ketika

proses menghafaz pelajar akan membayangkan kedudukan ayat-ayat

yang dihafaz di dalam fikiran mereka. Kekerapan menggunakan jenis

mashaf yang berbeza akan mengganggu hafazan mereka.

c) Menentukan kadar hafazan.

Sebelum menghafaz pelajar perlu terlebih dahulu menetapkan kadar

atau sukatan hafazan mengikut had kemampuan mereka atau

berdasarkan kepada sukatan mata pelajaran tahfiz al-Quran mereka.

Antara jenis sukatan yang terkenal ialah hafazan berdasarkan bilangan

muka surat, hafazan berdasarkan bilangan maqra, hafazan

berdasarkan tema atau penceritaan ayat al-Quran dan sebagainya.

d) Susunkan ayat atau juzuk yang akan dihafaz.

Hafazan perlu dilakukan mengikut susunan berdasarkan juzuk atau

ayat. Pelajar boleh menghafaz bermula daripada juzuk pertama hingga

juzuk yang ke 30 atau sebaliknya. Hafazan juga boleh disusun

mengikut surah-surah bermula daripada surah al-Fatihah hingga surah

an-Nas atau sebaliknya.

29

kualiti tajwid dan hukum hakam berkaitan bacaan al-Quran. Ini bagi

memudahkan proses hafazan.

b) Mengkhususkan satu al-Quran sahaja.

Penggunaan satu mashaf khas adalah penting memandangkan ketika

proses menghafaz pelajar akan membayangkan kedudukan ayat-ayat

yang dihafaz di dalam fikiran mereka. Kekerapan menggunakan jenis

mashaf yang berbeza akan mengganggu hafazan mereka.

c) Menentukan kadar hafazan.

Sebelum menghafaz pelajar perlu terlebih dahulu menetapkan kadar

atau sukatan hafazan mengikut had kemampuan mereka atau

berdasarkan kepada sukatan mata pelajaran tahfiz al-Quran mereka.

Antara jenis sukatan yang terkenal ialah hafazan berdasarkan bilangan

muka surat, hafazan berdasarkan bilangan maqra, hafazan

berdasarkan tema atau penceritaan ayat al-Quran dan sebagainya.

d) Susunkan ayat atau juzuk yang akan dihafaz.

Hafazan perlu dilakukan mengikut susunan berdasarkan juzuk atau

ayat. Pelajar boleh menghafaz bermula daripada juzuk pertama hingga

juzuk yang ke 30 atau sebaliknya. Hafazan juga boleh disusun

mengikut surah-surah bermula daripada surah al-Fatihah hingga surah

an-Nas atau sebaliknya.

29 30

e) Tidak berpindah kepada ayat baru sehingga betul-betul lancar.

Pelajar tidak digalakkan untuk berpindah kepada ayat yang baru

sebelum memastikan ayat yang baru dihafaz benar-benar ingat. Aspek

pengukuhan ayat yang baru dihafaz adalah penting sebelum

menghafaz ayat yang baru.

2.4.2 Peringkat Semasa Menghafaz

Antara perkara yang perlu dilakukan semasa menghafaz ialah

membaca doa sebelum dan selepas menghafaz, memilih tempat dan

masa yang sesuai untuk menghafaz, melancarkan bacaan ayat hafazan,

pengulangan semula ayat yang baru dihafaz, berehat seketika jika

penat ketika menghafaz, tidak mengubah al-Quran yang digunakan

untuk menghafaz.

Selain daripada itu, antara kaedah yang boleh digunakan untuk

memudahkan hafazan al-Quran ialah memahami ayat hafazan,

mengulang-ulang bacaan sebelum menghafaz, mendengar bacaan

hafazan sebelum menghafaz, menulis sebelum menghafaz dan

menggambarkan yang hendak dihafaz di dalam ingatan.28

2.5. Antara Kaedah dan Teknik Hafazan

Merujuk kepada kaedah hafazan yang digariskan oleh Darul Quran,29

terdapat dua kaedah hafazan dan lima teknik hafazan. Kaedah

menghafaz al-Quran pertama ialah kaedah talaqqi dan musyafahah, 30

e) Tidak berpindah kepada ayat baru sehingga betul-betul lancar.

Pelajar tidak digalakkan untuk berpindah kepada ayat yang baru

sebelum memastikan ayat yang baru dihafaz benar-benar ingat. Aspek

pengukuhan ayat yang baru dihafaz adalah penting sebelum

menghafaz ayat yang baru.

2.4.2 Peringkat Semasa Menghafaz

Antara perkara yang perlu dilakukan semasa menghafaz ialah

membaca doa sebelum dan selepas menghafaz, memilih tempat dan

masa yang sesuai untuk menghafaz, melancarkan bacaan ayat hafazan,

pengulangan semula ayat yang baru dihafaz, berehat seketika jika

penat ketika menghafaz, tidak mengubah al-Quran yang digunakan

untuk menghafaz.

Selain daripada itu, antara kaedah yang boleh digunakan untuk

memudahkan hafazan al-Quran ialah memahami ayat hafazan,

mengulang-ulang bacaan sebelum menghafaz, mendengar bacaan

hafazan sebelum menghafaz, menulis sebelum menghafaz dan

menggambarkan yang hendak dihafaz di dalam ingatan.28

2.5. Antara Kaedah dan Teknik Hafazan

Merujuk kepada kaedah hafazan yang digariskan oleh Darul Quran,29

terdapat dua kaedah hafazan dan lima teknik hafazan. Kaedah

menghafaz al-Quran pertama ialah kaedah talaqqi dan musyafahah,

30 31

kaedah membaca dan melancarkan bacaan. Manakala teknik hafazan

al-Quran pula ialah menghafaz dengan mengulang-ulang bacaan,

teknik menghafaz dengan seorang teman, teknik penulisan, teknik

mendengar dan teknik pembahagian ayat.

2.6. Proses Memulakan Hafazan al-Quran

Berdasarkan hasil kajian Darul Quran tahun 2017, ketika memulakan

hafazan al-Quran, pelajar Darul Quran menggabungkan antara kaedah

dan teknik hafazan. Justeru, gabungan ini menghasilkan proses

memulakan hafazan. Terdapat 60 jenis pilihan proses memulakan

hafazan baru yang berteraskan kepada kaedah dan teknik hafazan

yang merangkumi sama ada membuat pembahagian sukatan hafazan

atau tidak (iaitu sama ada menggunakan teknik tikrar tasalsuli, taqsim

atau jamiy), melihat terjemahan ayat atau tanpa melihat terjemahan,

menghafaz ayat, melakukan ulangan ayat yang baru dihafaz atau tidak

melakukan ulangan (iaitu sama ada menggunakan teknik tikrar

tasalsuli, taqsim atau jamiy) dan melakukan penulisan ayat atau

sebaliknya.30

2.7. Masa dan Tempoh Aktiviti Hafazan al-Quran

Aktiviti asas hafazan al-Quran adalah merangkumi tasmi hafazan

baru, ulang kaji hafazan baru dan ulang kaji hafazan lama. ketiga-tiga

aktiviti ini memerlukan komitmen tinggi di kalangan penghafaz al-

3132

Quran terutamanya dari aspek peruntukkan masa. Bahkan

peruntukkan masa ini boleh mempengaruhi kualiti hafazan pelajar.

Peruntukkan masa adalah berbeza di antara kaedah-kaedah hafazan

yang ada. Turut mengambil kira aspek ini ialah institusi tahfiz yang

menggabungkan antara hafazan al-Quran dengan akademik.

Peruntukkan masa paling banyak bagi aktiviti hafazan ialah sekitar 10

jam dan minimum ialah selama sekitar 3 jam. Perbezaan tempoh masa

ini juga mempunyai kaitan dengan kurikulum institusi tahfiz

berkenaan. Bagi institusi tahfiz yang mempunyai pendapatan hafazan

al-Quran sepenuh masa, pada kebiasaannya mereka memperuntukkan

tempoh hafazan antara 7 hingga 10 jam sehari. Ini biasa dilaksanakan

di institusi tahfiz swasta dan persendirian. bagi institusi tahfiz yang

mempunyai kurikulum tahfiz dan akademik, peruntukkan masa bagi

hafazan al-Quran ialah sekitar 3 jam sehari. Terdapat beberapa kajian

yang menganalisis masa dan tempoh hafazan al-Quran.31Ini dapat

dirumuskan daripada Jadual 1. Jadual 1: Jumlah Peruntukan Masa Yang Digunakan Bagi Aktiviti Hafazan Al-Quran Mengikut Kaedah Hafazan Dan Beberapa Contoh Nama Institusi Tahfiz Yang Terlibat Kaedah Antara Institusi Tahfiz

Terlibat Peruntukkan masa aktiviti hafazan al-Quran (sehari)

Deobandy, India Madrasatul Quran Kubang Bujuk di Terengganu dan Maahad Tahfiz al-Quran Sri Petaling

Sekitar 10 jam

Panipati, Pakistan

Maahad Tahfiz al-Quran, Lorong Alif, Jitra Kedah.

Sekitar 10 jam

Luh, Arab Saudi Maahad tahfiz Muaz bin Jabal, Kelantan

Sekitar 3 jam

3233

Cirebon, Indonesia

Maahad Tahfiz al-Quran al-Husni,Selangor.

Sekitar 7 jam

Turki Tahfiz al-Quran Darul Tuba, Johor.

Hampir 10 jam

Malwali, Bangladesh

- Melebihi 10 jam

Tahfiz dan Akademik

Maahad Tahfiz al-Quran Pulai Chondong, Kelantan

Sekitar 3 jam

Tahfiz dan Akademik

Sek. Men. Tahfiz KPM Melebihi 3 jam

Tahfiz dan Akademik

MRSM Ulul Albab Sekitar 3 jam

Tahfiz dan Akademik

Darul Quran, Jakim Sekitar 3 jam

2.8. Model Tahfiz

Terdapat pelbagai model tahfiz yang dilaksanakan di Malaysia.

Antaranya ialah ;

2.8.1 Tahfiz Model Ulul Albab

Model tahfiz ini merupakan gabungan kurikulum kebangsaan,

Kurikulum Bersepadu Tahfiz dan kokurikulum yang menggunakan

tiga pendekatan iaitu Pendekatan Quranik, Pendekatan Ensiklopedik,

Pendekatan Ijtihadik.32Model ini telah menjadikan hafazan al-Quran

sebagai teras pengajian. Sekolah IMTIAZ di Terengganu, Maktab

rendah sains Mara (MRSM), Sekolah Menengah Agama Kebangsaan

(SMKA), Sekolah Menengah Agama Bantuan Kerajaan (SABK) dan

Sekolah Tahfiz Model Ulul Albab (TMUA) telah menjadikan hafazan

al-Quran sebagai sebahagian daripada mata pelajaran.33

2.8.2 Tahfiz Model Yayasan Islam Kelantan (YIK) 33

Cirebon, Indonesia


Sekitar 7 jam


Hampir 10 jam

Malwali, Bangladesh

- Melebihi 10 jam

Tahfiz dan Akademik


Sekitar 3 jam

Tahfiz dan Akademik


Tahfiz dan Akademik


Tahfiz dan Akademik


2.8. Model Tahfiz


Antaranya ialah ;











2.8.2 Tahfiz Model Yayasan Islam Kelantan (YIK)

33

Cirebon, Indonesia


Sekitar 7 jam


Hampir 10 jam

Malwali, Bangladesh

- Melebihi 10 jam

Tahfiz dan Akademik


Sekitar 3 jam

Tahfiz dan Akademik


Tahfiz dan Akademik


Tahfiz dan Akademik


2.8. Model Tahfiz


Antaranya ialah ;












33

33

Cirebon, Indonesia


Sekitar 7 jam


Hampir 10 jam

Malwali, Bangladesh

- Melebihi 10 jam

Tahfiz dan Akademik


Sekitar 3 jam

Tahfiz dan Akademik


Tahfiz dan Akademik


Tahfiz dan Akademik


2.8. Model Tahfiz


Antaranya ialah ;












34

Yayasan Islam Kelantan merupakan sebuah agensi agama kerajaan

negeri Kelantan bagi menjalankan aktiviti-aktiviti pendidikan Islam

dan Pengajian Bahasa Arab dalam kalangan rakyat Kelantan.

Pendidikan Islam di Kelantan semakin berkembang terutamanya

dalam bidang tahfiz dengan penubuhan Maahad Tahfiz al-Quran Wal

Qiraat di Pulai Chondong, Kelantan pada tahun 1992.34 Buku-buku

teks dan sukatan pelajaran di Maahad ini adalah mengikut sukatan

pelajar di sekolah-sekolah di bawah YIK, sementara mata pelajaran

Quran dan Qiraat adalah berdasarkan kurikulum Maahad Qiraat al-

Azhar, Mesir. Justeru Maahad ini dirangkumi oleh tiga kurikulum

pendidikan iaitu kurikulum tahfiz Quran dan Qiraat, Kurikulum

agama YIK dan kurikulum akademik. Dari aspek hafazan al-Quran,

Maahad ini menggunakan beberapa kaedah dan teknik seperti

membetulkan sebutan sebelum menghafaz al-Quran, menggunakan

mashaf khusus, menentukan kadar hafazan dan mengamalkan solat

sunat hifzi.35 YIK guna telah mengembangkan pendidikan tahfiz

dengan memperkenalkan tahfiz sains dan tahfiz al-Quran. Maahad

yang pertama ini dikenali dengan Maahad Tahfiz Sains, Tanah Merah

dan beberapa maahad dengan model yang sama turut dibina di

beberapa daerah.36

2.8.3 Model Tahfiz berasaskan Modul Hafazan al-Quran

Berkonsepkan Neurofisiologi (Nadi al-Baghdadi)

Modul ini adalah berasaskan kepada konsep neurofisiologi yang telah

memberi satu dimensi baru dalam dunia pendidikan hafazan al-Quran.

3435

Neurofisiologi adalah bidang yang berkaitan dengan fungsi otak dan

sistem saraf yang menjelaskan tentang fungsi penerimaan,

pemprosesan dan penyampaian maklumat. Antara keunikan modul ini

adalah hafazan al-Quran dengan turut mengingat nombor ayat iaitu

dengan pada masa yang sama dapat memaksimumkan fungsi

keupayaan otak. Modul ini merupakan modul inovasi oleh al-

Baghdadi Group Sdn. Bhd.37

Terdapat banyak lagi model-model tahfiz yang dilaksanakan di

Malaysia yang masih memerlukan pengkajian khusus dan lebih

meluas untuk terus diteroka.

35

36

BAB 3

SEJARAH HAFAZAN AL-QURAN DI MALAYSIA

3.0 Sejarah Pengajian Islam Dan Tafsir Di Malaysia

Menurut Syed Naquib al-Attas dan Mahayudin Yahaya, pengajian

Islam telah mula tiba di Malaysia sekitar akhir abad ke-9 melalui

catatan sejarah dalam pengajian ilmu tafsir al-Quran di Malaysia yang

tidak banyak ditemui kecuali pada abad ke-20. 38

Pengajian tafsir Quran secara spesifik dimulakan pertama kali di

Malaya pada akhir abad ke-17 atau awal abad ke-18 dan diajar di

pondok. Sistem pendidikan baru ini berkembang pesat pada

pertengahan abad ke-19, terutama di negeri-negeri Kelantan,

Terengganu, Perak dan Kedah selepas ulama tempatan yang

menerima pendidikan agama mereka dari Aceh, Patani, Mekah dan

Madinah membuka pondok mereka sendiri di kampung halaman

mereka untuk mengajar agama kepada masyarakat. Pengajian tafsir

37

telah diperkenalkan ke dalam sistem pondok sejajar dengan

kemunculannya pada abad ke-19. Walau bagaimanapun, kenyataan ini

tidak boleh disahkan dengan maklumat yang jelas, oleh itu ia tidak

boleh digunakan sebagai bukti konkrit bahawa pengajian tafsir telah

berlaku di pondok pada masa itu. Ini kerana adat kebiasaan yang

diamalkan di pondok serta dalam sistem halaqat di masjid adalah

untuk membaca Al-Quran, dan membaca buku-buku yang ditulis

dalam kitab Jawi oleh para ulama Melayu dalam bidang aqidah,

perundangan, etika dan mistisisme, dan dalam juga mata pelajaran

lain seperti tatabahasa Arab, morfologi, usul fiqh dan kesusasteraan

bahasa Arab. Di Kelantan, sebagai contoh, pengajian tasawwuf

mendapat kedudukan yang lebih baik di kalangan masyarakat dan

guru agama pada akhir abad ke-19 dan awal abad ke-20.39

Di negeri Pahang, walaupun pondok terawal ditubuhkan pada tahun

1911, iaitu Pondok al-Quran Lubuk Kawah di Temerloh, namun

sistem itu difokuskan pada membaca Quran yang diajarkan oleh Haji

Abdul Rahman, seorang ulama agama yang berasal dari Kelantan,

selain mempelajari tulisan Jawi. Pengajian tafsir al-Quran didapati

tidak diajar di sini pada masa itu. Jelasnya, penyelidik tidak dapat

menghasilkan catatan bertulis yang jelas tentang perkembangan kajian

tafsir selepas zaman Tok Pulau Manis sama ada di masjid atau

pondok. Tafsir hanya mula mendapat perhatian para ulama dan

masyarakat pada awal abad ke-20, dan berkembang pesat dalam

36

38

sistem pondok, selain diperkenalkan kepada masyarakat melalui

pengajian tafsir yang dijalankan di masjid. 40

3.1 Pengajian Hafazan Di Tanah Melayu

3.1.1 Pendidikan Tahfiz dan Pengajian Tafsir

Sebahagian daripada sumber sejarawan mempercayai bahawa

perkembangan hafazan al-Quran di Malaysia adalah selaras dengan

perkembangan pengajian al-Quran yang diadakan dalam bentuk

halaqat (kumpulan pelajar) di rumah guru dan musalla. Dalam sistem

halaqat ini, guru akan mengajar Al-Quran kepada sekumpulan pelajar

kecil. Tumpuan diberikan kepada pelajar berbentuk latihan untuk

membaca Al-Quran, bermula dengan pengenalan huruf abjad Arab

atau hija'iyyah dan fonetik, diikuti dengan membaca ayat-ayat dari Juz

Amma, iaitu juzuk ketiga puluh dalam Al-Quran. Kemudian, pelajar

akan meneruskan bacaan juzuk pertama, iaitu Surah al-Baqarah

sehingga mereka menyelesaikan seluruh Al-Quran. Selepas itu, para

pelajar akan mengulangi proses itu untuk memastikan bacaan al-

Quran yang lancar, mengikut hukum tajwid atau bacaan sehingga

mereka mahir.

Keupayaan dan kemahiran membaca Al-Quran sangat dihargai oleh

masyarakat Islam. Ini adalah kerana Al-Quran adalah sumber utama

37






diamalkan di pondok serta dalam sistem halaqat di masjid adalah

untuk membaca Al-Quran, dan membaca buku-buku yang ditulis

dalam kitab Jawi oleh para ulama Melayu dalam bidang aqidah,

perundangan, etika dan mistisisme, dan dalam juga mata pelajaran

lain seperti tatabahasa Arab, morfologi, usul fiqh dan kesusasteraan

bahasa Arab. Di Kelantan, sebagai contoh, pengajian tasawwuf

mendapat kedudukan yang lebih baik di kalangan masyarakat dan

guru agama pada akhir abad ke-19 dan awal abad ke-20.39

Di negeri Pahang, walaupun pondok terawal ditubuhkan pada tahun

1911, iaitu Pondok al-Quran Lubuk Kawah di Temerloh, namun

sistem itu difokuskan pada membaca Quran yang diajarkan oleh Haji

Abdul Rahman, seorang ulama agama yang berasal dari Kelantan,

selain mempelajari tulisan Jawi. Pengajian tafsir al-Quran didapati

tidak diajar di sini pada masa itu. Jelasnya, penyelidik tidak dapat

menghasilkan catatan bertulis yang jelas tentang perkembangan kajian

tafsir selepas zaman Tok Pulau Manis sama ada di masjid atau

pondok. Tafsir hanya mula mendapat perhatian para ulama dan

masyarakat pada awal abad ke-20, dan berkembang pesat dalam

37

38

sistem pondok, selain diperkenalkan kepada masyarakat melalui

pengajian tafsir yang dijalankan di masjid. 40

3.1 Pengajian Hafazan Di Tanah Melayu

3.1.1 Pendidikan Tahfiz dan Pengajian Tafsir

Sebahagian daripada sumber sejarawan mempercayai bahawa

perkembangan hafazan al-Quran di Malaysia adalah selaras dengan

perkembangan pengajian al-Quran yang diadakan dalam bentuk

halaqat (kumpulan pelajar) di rumah guru dan musalla. Dalam sistem

halaqat ini, guru akan mengajar Al-Quran kepada sekumpulan pelajar

kecil. Tumpuan diberikan kepada pelajar berbentuk latihan untuk

membaca Al-Quran, bermula dengan pengenalan huruf abjad Arab

atau hija'iyyah dan fonetik, diikuti dengan membaca ayat-ayat dari Juz

Amma, iaitu juzuk ketiga puluh dalam Al-Quran. Kemudian, pelajar

akan meneruskan bacaan juzuk pertama, iaitu Surah al-Baqarah

sehingga mereka menyelesaikan seluruh Al-Quran. Selepas itu, para

pelajar akan mengulangi proses itu untuk memastikan bacaan al-

Quran yang lancar, mengikut hukum tajwid atau bacaan sehingga

mereka mahir.

Keupayaan dan kemahiran membaca Al-Quran sangat dihargai oleh

masyarakat Islam. Ini adalah kerana Al-Quran adalah sumber utama 37






diamalkan di pondok sert

PERKEMBANGAN PENDIDIKAN TAHFIZ : Darul Quran Perintis … filePERKEMBANGAN PENDIDIKAN TAHFIZ : Darul Quran Perintis Dinamik Penyelidik : Tuan Haji Dr. Nordin bin Ahmad (Ketua) Muhammad

Text of PERKEMBANGAN PENDIDIKAN TAHFIZ : Darul Quran Perintis … filePERKEMBANGAN PENDIDIKAN TAHFIZ : Darul...

Puspeta pre school tahfiz graduation

smk maahad tahfiz

P PPEEDDOOMMAANN - STIKes PERINTIS

Teacher's day tahfiz class 2015

PENGELOLAAN MODEL PEMBINAAN TAHFIZ ALQURAN …

Akademi Tahfiz Al-Ameen

WILAYAH PERSEKUTUAN DARUL TAKZIM MADRASAH TAHFIZ AL JOHARI MASJID AL HIKMAH KFAT5 BATU PAHAT KOTA TINGGI MASJID AN'NUR MASJID BDR PUTRA SEGAMAT KOTA

Le Dispositif TAHFIZ

Udara Perintis; - dephub.go.id

To Perintis

Para Perintis Sosiologi

Urgensi Peran Bandara Perintis

METODE TAHFIZ AL-QUR’AN QUR’ANI

Perintis Pers Nasional (1974)

Kurikulum Bersepadu Dini & Tahfiz

Act dec 2015 tahfiz class

Brosur tahfiz khalifah

KAEDAH HAFAZAN AL-QURAN SISTEM TURKI: KAJIAN · PDF filekaedah hafazan al-quran sistem turki: kajian di tahfiz al-quran darul tuba norhanan binti abdul rahman universiti teknologi

JADUAL WAKTU DIPLOMA TAHFIZ AL-QURAN WA AL ...portal.marsah.edu.my/.../2020/06/DIPLOMA-TAHFIZ-AL-QURAN.pdfJADUAL WAKTU DIPLOMA TAHFIZ AL-QURAN WA AL-QIRAAT SEMESTER 1 ( KELAS 2 ) JABATAN

PENYELIA /KETUAnicers20.ptsb.edu.my/dokumen/JEMPUTAN_NICERS_2020v3.pdf · 2020. 10. 22. · sungai tong sokestobot mohd razifudin bin che muda 11 s011 maahad tahfiz sains darul aman

Monitoring_UAS S1 Gizi Perintis

KAEDAH HAFAZAN AL-QURAN SISTEM TURKI: KAJIAN DI …KAEDAH HAFAZAN AL-QURAN SISTEM TURKI: KAJIAN DI TAHFIZ AL-QURAN DARUL TUBA NORHANAN BINTI ABDUL RAHMAN UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

Kem Tahfiz & Amali Mei 2015

Jalan Perintis Kemerdekaan 8

Maahad Tahfiz Darul Huffaz

Buku Tahfiz

Perintis Cup 2013

BUKU SAKU - STIKes PERINTIS

001-Kertas Kerja Penubuhan Kelas Tahfiz

Pelukis Perintis Di Malaysia

Documents

PERKEMBANGAN PENDIDIKAN TAHFIZ : Darul Quran Perintis … filePERKEMBANGAN PENDIDIKAN TAHFIZ : Darul Quran Perintis Dinamik Penyelidik : Tuan Haji Dr. Nordin bin Ahmad (Ketua) Muhammad

Text of PERKEMBANGAN PENDIDIKAN TAHFIZ : Darul Quran Perintis … filePERKEMBANGAN PENDIDIKAN TAHFIZ : Darul...