1. retim Grevlisi: Yrd.Do.Dr. Mevlt TRK Hazrlayan: brahim Atilla KARATA Doktora Dersi Sunum

2. TANIMI VE TARHES Tketicilerin, ihtiyalarnkarlayacak mal ve hizmetlerisatn almas ve iletmelerin buihtiyalara cevap vermeleriperakendeciliin temelinioluturmaktadr. Geni anlamylaperakendecilik, reticidentketiciye tm aamalardafaaliyet gsteren birimlerinfaaliyetini nitelendirmektedir.Dar anlamda perakendecilikise, rnn nihai tketiciyeiletildii son aamada faaliyetgsteren bakkal, market, zincirmarket gibi sat noktalarnifade etmektedir 3. Perakende alveri mekanlar, insanlk tarihinin geliimine paralel olarak deiim gstermitir. Takas ekonomisinin hakim olduu ak pazar yerlerinden balayarak; parann bulunmas ve kentsel yaama geile kapal mekanlara doru bir deiim balamtr. 4. Ticaret yollar zerindeki kervansaraylar, ayn tr rnlerinsatld kapal arlar, perakendeciliin geliiminde roloynamtr. 5. Dnyada modern anlamda ilk alveri merkezi ( Saray ) Kapal ardr. 1461 Ylnda Fatih Sultan Mehmet tarafndan yaklak 31 hektar alan zerine kurulmutur. 66 kadar soka, 4.000 kadar dkkn inde son zamanlara kadar 5 cami, 1 mektep, 7 eme, 10 kuyu, 1 sebil, 1 adrvan, 24 kap, 17 han vard.Her trl deiik ihtiya maddelerinin gnmz anlamndaki butik tarzndaki yzlerce hatta binlerce dkknda sata sunulduu bu muhteem eser kiilik ve kimliini yitirse de gnmze kadar da ayakta kalabilmeyi baarmtr. 6. 1660 ylnda alan Msrars da ihtisasmaazaclnn ilkrnekleri olarak kabuledilebilir. Avrupada19.yy.da blmlmaazalar, 20.yy.nbalarnda da zincirmaazalar ortayakmtr. 7. AVMler ise 1950li yllarda Amerikada ortaya km ve gnmzde tm dnyada perakendecilik sektrnn nemli sembolleri haline gelmitir. 8. lkemizde alveri merkezlerinigeliim srecine gre gruptadeerlendirmek mmkndr. Bunlar; birincilnesil alveri merkezleri (sadecealveri yap lanlar), ikinci nesilalveri merkezleri (alverieilaveten sosyalleebilenler),nc nesil alveri merkezleri(alveri, sosyalleme ve ekolarak elence temas olanlar)eklinde ele almak mmkndr1 milyar TLlik yatrmla 600 bin metrekare 50 den fazla elence merkezi istanbul vialand 9. lkemize baktmzda daperakendecilik 195556yllarnda devlet destei veeliyle Gima ve Migros labaladn 1973 ylnda(Byk Maazalarn TevikiKanun Tasars) ilecanlandrlmak istenmitir.Yine o yllardazellikle esnaf ve bakkallarodas gibi kurulularndirenci ile konunun doalakna brakldgzlenmitir. 10. Perakendecilikte 90l Perakendecilik Trkiyede yllarn balar iseen hzl gelimekte olan perakendecilerin gerek sektrlerden biridir. manada yldznn parlad Perakende sektr yllar olmutur. lkemizdekrizlerden en az etkilenen, de uluslar aras irketlerinpazar potansiyeli byk pazara girileri ile ciddi birolan ve amortismannn ok ivme ve hz kazanmtr.abuk karland bir Metro, Carrefour gibi sektr olmas nedeniyle yeni yabanc irketler, pazara yatrmlarn younlat bir dinamizm ve yeni bir yorumalan hline gelmitir . deneyimleri ile de, adeta Bugn Trkiyede 200 binin yerli firmalara da rekabetzerinde perakende sat edebilmeleri iin noktas bulunmakta ve kendilerine eki dzentoplam perakende vermeleri gerektiini tketiminin %65ini gda, hatrlatmtr. %35ini ise gda d tketim oluturmaktadr 11. PERAKENDECLKTE YER SEM Perakendeciler iin maaza yeri, sat gelirlerini dorudan etkileyecek neme sahiptir, nk gnmz pazarnda tketiciler, rn ya da hizmetin sadece fiyatnn dk olmasn deil, ayn zamanda en kolay ulaabilecei (rn ya da hizmet) olmasn tercih etmektedir.Bu nedenle maaza yeri taklit edilmesi zor bir rekabet avantaj salamaktadr. 12. Kolay ulalabilirlik,tketicinin maazaseiminde dikkateald ilk konulardanbiridir. Kolayulalabilirlik detketiciden tketiciyefarkllk gsterebilir.Kimi toplu tamaaralaryla, kimi zelarabasyla kimi deyryerek maazaulalmay kolayulalabilirlik olarakdeerlendirebilir 13. Perakendeciler, tketicilere Kurulu yeri seiminde sadeceyer, zaman, mlkiyet faydas bugnn koullar deil, gelecein de planlanmas gerekmektedir. Ensalayan kurullardr. Bu uygun fiziksel mekn seimi;faydalardan yer ve zaman iletmenin llebilir maliyetfaydas uygun kurulu yerininunsurlar ile uzun vadeli vebelirlenmesi ile salanabilecekgrnmeyen maliyet unsurlarnnfaydalardr. Bu sebepletoplamn minimum klacak zm eklinin bulunmasn ifade eder.perakende karmas iindekurulu yerinin ayr bir nemivardr. Maazann kuruluyeri, tketicinin satn almakararn etkiledii gibi imajnda etkiler. ou kez, uygunkurulu yeri baary garantieder ve baz olumsuz ynleribertaraf edebilir. 14. Perakende iletmesi, maaza amay planlad blgeler iin analizler yapmaldr. Buanalizler makro ve mikro olmak zere iki seviyede ele alnabilir.Perakendecilikte Yer seimi Unsurlarndan Makro AnalizGnmzde artk birok perakendeci kendi lke snrlarnn tesindeki yerlerde perakende maazalar amaya balamlardr. Wal- Mart, Toys R Us, Mark&Spencer, McDonalds gibi perakendeciler kendi lkelerinden baka lkelerde maazalar bulunmaktadr. Benzer ekilde lkemizden de birok perakendeci, eitli lkelerde maazalar amaktadr. rnein, Sarar, ipekyol, Bim, Migros gibi perakendecilerimizin birok lkede maazalar bulunmaktadr.lke veya lkeleri dikkate alan karar verildikten sonra, blge analizinin yaplmas gerekir. 15. lkelerin ou benzerzelliklere sahip deildir ve birperakendecinin pazarzelliklerini daha iyi anlamasiin blgelere ayrmas gerekirrnein lkemiz corafikesasa gre Marmara, Ege, iAnadolu gibi yedi blgeyeayrlr ve bu blgelerdekitketim alkanlklar dafarkllk gstermektedir.rnein, CarrefourSAtarafndan yaplan biraratrmada, Trkiyede en okmeyve tketilen il, m2 banasatlar esas alnarak Rize iken,bunu ikinci srada Sinop venc srada Mardin takipetmitir. En az meyve satnnolduu il ise Manisa olmutur.Bu durum meyve sebze reyonubulunan gda perakendecileriiin nemli bir bulgudur. 16. Makro analizde, demografik yap denilince tketicilerin ya, cinsiyeti, geliri, eitim dzeyi, aile zellikleri, meslei gibi demografik zellikleri hakknda eitli bilgilere sahip olmas gerekir. Bu tr demografik bilgiler, belirli corafik yerlerdeki potansiyel tketicileri hedeflemeye ve kurulu yerini belirlemeye yardmc olur. 17. Avrupa ve Amerikada perakende pazarnn olgunluk aamasna gelmesi, nfusun arlkl olarak yal nfustan olumas sebebiyle yabanc perakendecileri yeni pazarlar arayna yneltmekte bunun iinde giderek byyen Trkiye perakende pazarna youn giri yaplmaktadr. 18. . lkenin Gayri Safi Milli Haslas faiz oranlar, istihdam oran ve genel ekonomik koullar gibi faktrler, perakendecilerin finansal olarak performansn etkiler. lkenin GSMHdaki byme, perakende satlar ve tketicilerin kullanlabilir gelirindeki art gsterir. 19. Maaza almasdnlen lkenin veyablgenin deerleri,standartlar, rf veadetleri tketimdavranlarnngstergesidir. Bu yzden,girecek lkenin veyablgenin kltr iyikavranlmaldr. Ayrca,tketicinin sadece mal vehizmetleri istemesi yeterlideildir. Ayn zamanda,bunun satn alma gcylede desteklenmesi gerekmektedir. 20. Perakendecinin faaliyet gsterdii alandaki tama, datm sistemi, yasal evre gibi faktrlerden olumaktadr. Tama trne bal olarak datm karayolu, demiryolu, su yolu gibi mevcut olan alt yapya baldr. Yasalar ve yasal dzenlemeler, bilgisayarlama dzeyi, iletiim sistemleri ve elektrik gcnn bulunabilirlii gibi faktrler maaza kurulu yeri kararlarn etkiler. 21. Perakendecilikte Yer seimi Unsurlarndan Mikro Analiz Mikro analizde ise,alternatif maazayerlerinin grnrl,trafik ak, yolculuksreleri ve engelleri, parkolana, nfus younluu,o blgeye giriler veklar, alacakmaazann tr vebykl, rakiplerinyerleri ve dier alverifrsatlarna yaknlk gibidetayl incelemelere gredeerlendirmeleri yaplr. 22. Maazaya uzakl 1,5-2kilometreye kadar olanmteriler birincil ticaretalannda yer alrlar. Bualanda yer alan mterilermaaza mterilerinin %60-65ini olutururlar.Birincil ticaret alannnbitiminden itibaren ikincilticaret alan balar ve 4-10km uzakla kadar bu alangenileyebilir. Maazanntoplam mterileri iinde%1520 si ikincil ticaretalan iinde yer alrlar.Saaklar alan isemaazaya konum itibariyleuzak ama gei noktalaritibariyle maazaylailikilendirilebilecek biralandr. 23. Perakendecilikte Yer seimi Unsurlarndan Doyum ndeksi Analiz Yaplan analizlerin sonucunda elde edilecek nemli ltlerden biri doyum indeksidir. Perakende doyum indeksi, maaza almas dnlen blgede rekabet dzeyini ve perakende satlar inceleyerek birim maaza alan bana potansiyel satlarn bir lsn vermektedir. 24. Perakendecilikte Yer seimi Unsurlarndan Sat Tahmini Analiz Perakende sektrnde sattahmini iin kullanlanyntemlerin balcalar analog . Meknsal ekim yntemindeyntem [1], yakn alan (proximal iki blge arasndaki ticariarea) yntemi [2] ve meknsalalan ayrmnn yaplabilmesiekim yntemidir [3]. Analog iin blgelerin nfuslarna veyntemi genellikle regresyon aralarndaki uzakla greanaliziyle birliktehesaplanan bir formlasyonkullanlmaktadr. Yakn alan kullanlmaktadrynteminde ise mterilerinbenzer maazalar iindenkendisine en yakn olanntercih ettii varsaylmaktadr. Buynteme gre ticari blgebelirlendikten sonra demografikdeikenler ve harcamaalkanlklar dikkate alnaraksat analizi yaplmaktadr 25. Ticaret alann belirlemedeyararlanlan bir dier yaklam ise,corafik bilgi sistemleridir(CBS). .CBS, belirli corafik yerlerin dijitalharitalarn oluturmak iin bilgi veritabanlarndan yararlanan bilgisayarsistemidir. ou CBS sistemlerininbilgisayara dayal haritalama, veritaban haritalama ve verilerin grselsunumunun kolayca anlalmasnsalayan etkileimli grafik zelliklerinesahiptir.Ayn zamandapazareilimlerinin analiz edilmesi,rekabetin izlenmesi, reklam verilecekalanlarn belirlenmesi, frsatlarn tespitedilmesi ve pazara sunulankampanyalarn baarsnnizlenmesinde de bu sistem kullanlr. 26. Perakendecilikte Yer seimi Unsurlarndan Alternatif blgeler Analizi Bu durumda problem daha Maksimum kapsamageni bir erevede ele probleminde ama, belirli biralnarak tesis yeri seimi corafyada mevcut olanproblemi adyla anlmaktadr. hedeflerin en fazlasnaTesis yeri seimi problemi, ulaabilecek tesis yeriyneylem aratrmas yerleimini bulmaktr.literatrnde gerek Kapsama modellerigelitirilen matematiksel perakende sektrndemodeller, gerek nerilen maaza yerlerininzm yntemleri gerekse de belirlenmesindeuygulama rnekleri asndan kullanlmasnn yan sraolduka geni bir alan itfaiye istasyonlarnn,oluturmaktadr. Tesis yer hastanelerin, otobsseiminin engin literatrnde duraklarnn, havayer alan modellerden bir alanlarnn, askeri birimlerinksm maksimum kapsama yerlerinin belirlenmesinde deproblemini temel almaktadr. genellikle temel alnmaktadr. 27. SANAL MAAZALAR VE KURULU YER SEM Kimi perakendeciler mevcut Son yllarda dnyada ve maazalara yannda sanallkemizde sanal maazalar aarken, kimimaazalardan skaperakendeciler sadece sanalbahsedilmektedir. maazalardan yararlanarak lkemizde de sonfaaliyet gstermektedirzamanlarda gidereksaylar artan sanalmaazalarn reklamlarninternette ve eitli yazlve grsel medyadarastlamaktayz. Limango,Morhipo, gibi sanalmaazalar imdilerdehepimize tandk gelensanal maazalar bazlar. 28. Genellikle ok kanall rnein, e-bebek.com, Eyllperakendecilikte fiziksel2001de sitesinden bebekmekanlarda salananrnleri satmaya balar. 2010baar, sanal ortamlarda daylnda hitap ettii zel pazarnsrdrmek amacyla tercihpotansiyelini arkasna alan e-edilmektedir. Bazen bununbebek.com bu baarsntam tersi durum da ortayafiziksel mekanlardakikabilmektedir. Sanal maazalarna tar. u anda 11ortamda baarya ulaanilde 23 fiziksel maazasbir perakendeci bunu bulunmaktadr. e-bebek. com,fiziksel mekanlardainternetteki sitesindensrdrmek niyetiylemaazalamaya geen ok azmaaza aabilmektedir. rnekten biridir 29. Perakendecinin birden fazla farkl kanal ile faaliyetlerini yerine getirmesine ok kanall perakendecilik diyoruz. Bu kanallar; telefon, web sitesi, posta, vb. olabilir. 30. lkemizde sanalGrld gibi perakende maaza amak iinkarmasnn nemli vergi mkellefi olmakunsurlarndan biri, kurulu yeriseimidir. Uygun kurulu yeri ile ve sanal pos alabilmek perakendeciler tketicilere yer yeterli gelmektedir. ve zaman faydas New York merkezlioluturmaktadr. Yanl seilenbir kurulu yerinin hem Tinypay.me tketicilere hem de kullanclarna 60 perakendeciye bir faydasolmayacaktr. Ayrca kaynaklarn saniye iinde online bir da etkin kullanlmamasna yol maaza oluturma aacaktr. Bunun da tesinde imkan salyor. kurulu yeri kararnn ksadnemde deimesi mmknolmayacaktr. Maaza ya bir sresonra kapanacak veya baka biryere tanmak zorundakalacaktr.