Pembakuan bahasa

1

PEMBAKUAN BAHASA

• Bahasa baku bermaksud usaha, tindakan dan proses mengetengahkan bentuk bahasa yang benar, dan yang menjadi dasar ukuran.

• Bahasa baku ialah bahasa yang menunjukkan norma baku dalam satu kawasan akibat perbedaan sosial dan daerah.

• Bahasa yang berprestij, dan perlu dikuasai untuk mencapai status sosial dan ekonomi dalam sesebuah negara.

• Bahasa yang seragam, variasi bahasa yang menjadi norma penggunaan bahasa dalam situasi rasmi.

• Ragam bahasa yang digunakan untuk keperluan rasmi seperti dalam ucapan, syarahan, pengajaran, mesyuarat, taklimat, surat rasmi, arahan, pekeliling, laporan, iklan, tender, minit mesyuarat dan sebagainya.

2

BAHASA TERHAD

• Bahasa terhad (restricted code) ialah variasi bahasa yang digunakan oleh penutur yang akrab (mesra) dalam kehidupan biasa.

• Ciri bahasa terhad adalah seperti yang berikut:> Ringkas> Mengandung kependekan atau singkatan> Bergantung pada konteks> Rujukan perkara/peristiwa yang dialami bersama> Tidak memerlukan huraian mendalam

3

BAHASA TERBINA

• Bahasa terbina (elaborated code) ialah variasi bahasa yang menjadi norma atau ukuran penggunaan bahasa baku.

• Ciri bahasa terbina adalah seperti yang berikut:> Kompleks> Susunannya teratur dan rapi> Tidak berasaskan pengalaman dan pemahaman yang sama> Tajuk perbincangan memerlukan huraian terperinci

4

MATRA PERANCANGAN BAHASA

• Matra perancangan bahasa terbahagi dua, iaitu:

1. Perancangan korpus

2. Perancangan taraf

5

PERANCANGAN KORPUS BAHASA

• Perancangan korpus dalam konteks proses pembakuan bahasa dapat diteliti menerusi proses berikut:

> Pemilihan (selection)

> Pengekodan (codification)

> Peluasan fungsi (elaboration of function)

> Penerimaan (acceptance)

6

PEMILIHAN BAHASA

• Proses memilih dan menentukan bahasa atau variasi bahasa untuk dijadikan norma penggunaan bahasa, khususnya dalam memilih bahasa untuk dijadikan bahasa kebangsaan, bahasa rasmi atau bahasa baku.

7

PENGEKODAN BAHASA

• Penentuan norma baku dalam kod bahasa seperti dalam:> tulisan> ejaan > ujaran > tatabahasa > kosa kata.

8

PELUASAN FUNGSI BAHASA

• Usaha menjadikan variasi bahasa yang dipilih mampu untuk memenuhi keperluan negara dalam segala bidang.

• Bahasa digunakan secara efisien, menerusi pengayaan leksikon dengan memasukkan kata baharu dan membuat perubahan pada struktur leksikon.

9

PENERIMAAN BAHASA

• Usaha menjadikan variasi bahasa itu diterima oleh penggunanya untuk menjamin penggunaan yang berkesan.

• pemantapan dapat dilakukan secara tekal.

10

CIRI BAHASA BAKU

• Bersifat terbuka, iaitu dapat menerima pembaharuan dan pengubahsuaian.

• Bersifat stabil, iaitu mempunyai sistem yang mantap, terutama dari aspek ejaan, peristilahan, perkamusan, dan tatabahasa.

• Bersifat cendekia, iaitu bahasa yang berupaya membuat penyataan yang tepat dan padat.

• Bersifat pemersatu, iaitu bahasa yang dapat digunakan sebagai alat penggunaan bahasa yang seragam dari segi fungsi dan bentuk.

• Bersifat pemisah, iaitu keupayaan bahasa baku memisahkan satu masyarakat pengguna bahasa baku dengan masyarakat pengguna bahasa baku yang lain.

11

CIRI BAHASA BAKU

• Berprestij, iaitu bahasa yang mempunyai kaitan dengan status sosial penuturnya.

• Bersifat rangka rujukan, iaitu bahasa yang dijadikan ukuran untuk menentukan bahasa yang betul dan tepat.

• Bersifat luwes, iaitu kekerapan penggunaannya dalam masyarakat amat tinggi.

• Sejarah dan tradisi penggunaannya berkait dengan sejarah politik dan kesusasteraan dini.

• Pengaruhnya yang besar dan tuntas terhadap kesusasteraan bertulis.

12

ASPEK PEMBAKUAN BAHASA

• EJAAN

• PERISTILAHAN

• KOSA KATA

• TATABAHASA

• SEBUTAN

• LARAS BAHASA

13

RUMUSAN

• Pembakuan bahasa ialah usaha, proses dan tindakan mengetengahkan bentuk bahasa yang dapat dijadikan ukuran untuk menentukan betul salahnya bahasa yang digunakan.

• Bahasa Melayu baku ialah bahasa yang seragam dan menjadi norma penggunaan bahasa Melayu dalam situasi rasmi.

• Dua matra penting dalam proses perancangan bahasa ialah perancangan korpus dan perancangan status/taraf.

14

SISTEM EJAAN BAHASA MELAYU

• Sistem ejaan BM bermula dengan sistem ejaan Jawi. Tulisan Jawi telah mencetuskan tradisi persuratan yang memberikan sumbangan terhadap bahasa persatuan alam Melayu.

• Huruf Rumi Latin mula digunakan pada abad ke-16 oleh pedagang, pengembara, penjajah dan sarjana Eropah.

• Pada abad ke-20, orang Inggeris telah menyusun beberapa sistem ejaan Rumi BM yang berasaskan Kaedah Transliterasi huruf Jawi kepada huruf Rumi. Antaranya ialah Ejaan Rumi Tomas Bowrey (1701), Ejaan Rumi J. Howison (1800), Ejaan Rumi William Marsden (1812), Ejaan Rumi Negeri-Negeri Selat (1878), Ejaan Rumi Swettenham (1881), Ejaan Rumi Maxwell (1882), dan Ejaan Rumi Wilkinson (1904).

15

SISTEM EJAAN BAHASA MELAYU

• Sistem ejaan sekolah berasaskan ejaan Rumi Wilkinson telah diperluas menerusi buku:

> Mithal Huruf Rumi Darjah Satu (1920)> Kitab Loghat Melayu (1921)> Kitab Pelita Mengarang (1923)> Kitab Kumpulan Nama Melayu (1924)

• Sistem ejaan yang terkenal selepas ejaan Rumi Wilkinson ialah Ejaan Rumi Za’ba. Ejaan ini telah digunakan sebagai ejaan rasmi sehingga 1972 apabila digantikan dengan Sistem Ejaan Rumi Baharu BM yang disempurnakan pada 16 Ogos 1972.

• Ejaan lain yang pernah digunakan ialah Ejaan Fajar Asia (1942 – 1945), dan Ejaan Malindo (1959).

16

PENGGUNAAN HURUF ABJAD

• Terdapat 26 huruf abjad tulisan Rumi, iaitu:

huruf sebutan perkataan• A a e ayam• B b bi basikal• C c si cacing• D d di dayang• E e i ekor / pekak• F f ef fasal• G g ji gayung• H h ec hilang• I i ai ikan

17


huruf sebutan perkataan

• J j je jari• K k ke kaki• L l el lancung• M m em masuk• N n en nanas• O o o olah• P p pi pisang• Q q kiu Quran• R r ar rakit• S s es sayang

18


huruf sebutanperkataan

• T t ti takut• U u yu ular• W w dabliu wayang• X x eks Xenon• Y y wai Yuran• Z z zek zakat

19

HURUF VOKAL

• Terdapat 6 vokal atau bunyi vokal baku dalam BM.

huruf vokal awal tengah akhir

• a asing pasu gila• e (p) emas kena

komunisme• e (t) ekor petak sore• i ikut pisau murni• o oleh kota radio• u usang pulut satu

20

HURUF KONSONAN

konsonan awal tengah akhir

• b bahawa sabut sebab• c cawan kaca Mac• d dayung budi abad• f falir kafan maaf• g garu duga beg• gh ghaib maghrib mubaligh• h hati sahut musuh• j jarang manja mikraj• k kalam paku pekak*• kh khamis akhir tarikh

* huruf k di sini melambangkan bunyi hamzah

21

HURUF KONSONAN


• n nasi kena kesan• ng nganga bangun senang• ny nyanyi hanyut -• p pasu kapur siap• q Quran Furqan buraq• r rasa bara putar• s sayang kasut kursus• sy syarat isyarat Quraisy• t tayang kutu ketat

q Padanan huruf Jawi qaf untuk mengeja istilah agama dan kata daripada bahasa Arab.

22

HURUF KONSONAN


• V varia lava -• W wanita sawah -• X xenon - -• Y yasin puyu -• Z zirah lazim lafaz

V digunakan untuk mengeja kata pinjaman daripada bahasa Inggeris dan bahasa asing lain di pangkal kata atau di pangkal suku kata

23

HURUF DIFTONG

• Terdapat 3 jenis diftong dalam BM, iaitu:

diftong awal tengah akhir

• ai ain syaitan pandai• au aula saudara harimau• oi oidium boikot amboi

24

SISTEM KESELARASAN VOKAL

• Sistem mengikut kesesuaian dua huruf vokal yang membentuk dua suku kata pada kata dasar, iaitu pasangan antara huruf vokal pada suku kata praakhir dengan huruf vokal akhir.

• Syarat:> keselarasan dua huruf vokal pada kata dasar.> Kata dasar yang berakhiran suku kata tertutup.> Bagi kata yang mengandung lebih daripada dua suku kata, yang terlibat

hanyalah dua suku kata yang terakhir.

25

POLA KESELARASAN VOKAL

• Terdapat 18 pola keselarasan vokal BM, iaitu:suku kata suku kata akhir contohpraakhir tertutup

1 a a arah, kalah2 a i alih, sumbangsih3 a u asuh, halus4 e (p) a emak, tembelang5 e (p) i benih, sembelih6 e (p) u belum,

temenggung7 e (t) a enak, belerang8 e (t) e (t) gelek, selekeh9 e (t) o esok, selekoh

26

POLA KESELARASAN VOKAL

suku kata suku kata akhir contohpraakhir tertutup

10 I a hilang, selinap11 i i pilih, belimbing12 i u cium, tiup13 o a olah, sekolah14 o e (t) boleh, celoteh15 o o kotor, kelompok16 u a tumpang, ketupat17 u i usik, cungkil18 u u buluh, tengkujuh

27

POLA KEKECUALIAN KESELARASAN VOKAL

Ejaan B. Rumpun Melayu B. Inggeris

a – e (t) aneh, awet, kaget kabaret, panelpemer, Raden, laden jaket

a – o calon, lakon, lancong, atom, kontraktorlapor, keraton, perabot

e (p) – e (t) gembleng seteme (p) – o jempol, bendok gabenor, interkomi – e (t) imlek parlimen, simen,

tiket, kriketi – o ijon, pilon diftong, transistor

28

KEKECUALIAN KESELARASAN VOKAL

Ejaan B. Rumpun Melayu B. Inggeris

u – e (t) tulen, ulet subjek, dokumenu – o bunglon, buron, lelucon kupon, konduktora – e (p) pakem teater, plastere (t) – i - hipotesis, objektife (t) – u - petroleum, spektrume (p) – e (p) demdem, pepet -i – e (p) iseng filem, artikel, partikelo – i - hipokrit, fosilo – u - bonus, forumu – e (p) lumer skutero – e (p) - oktober, broker

29

EJAAN KATA SERAPAN BAHASA ASING

B. Inggeris B. Melayu Contoh

a a abstract - abstrakplate - plat

ae ae aerial – aerialaerograph – aerograf

ae e aesthetics – estetikahaematite – hematit

ai ai aileron – ailerontrailer – trailer

au au automatic – automatikauditorium - auditorium

30



b, bb b barbecue – barbekulobby – lobi

c s cylinder – silindercent – sen

c, cc k carbon – karbonclassic – klasik

cc ks accent – aksenvaccin – vaksin

ch s machine – mesinachelin - eselin

31



ch k technique – teknikcholera – kolera

d, dd d dividend – dividene e effective – efektif

system – sistemea ea bearing – bearing

idealist – idealisea i beaker – bikar

grease – grisee i beer – bir,

jamboree - jambori

32



ei ei protein – proteinatheist – ateist

eo eo geometry – geometristereo – stereo

eu eu petroleum – petroleumeuropium – europium

f, ff f factor – faktortraffic – trafik

g, gg g geology – geologiaggressive - agresif

33



h h harmony – harmonihotel – hotel

i i identity – identititextile – tekstil

ia ia dialect – dialekcriteria – kriteria

ie i calorie – kaloriie ai pie – paiie ie diesel – diesel

tieceron - tieseron

34

EJAAN KATA TERAPAN BAHASA ASING


io io iodine – iodiniu iu stadium – stadium

premium – premiumj j journal – jurnal

jury – jurik k kilo – kilokh kh khan – khan, khaki – khakill l pill – pilm, mm m optimism – optimisme

mammal - mamalia

35



n, nn n neon – neontennis – tenis

ng ng linguistics – linguistikcongress – kongres

o o operator – operatororthodox – orthodoks

oa o coat – kotcardboard – kadbod

oe e gonorrhoea – gonoreafoetus - fetus

36



oi oi alkaloid – alkaloidduboisine – duboisin

oo oo zoo – zoozoology – zoologi

oo u cartoon – kartuncanggaroo – kanggaru

ou au accountant – akauntanpound – paun

ou u coupon – kuponserious - serius

37



p, pp p apple – epalpassport – paspot

ph f graph – grafphoneme – fonem

q k quality – kualititechnique – teknik

r, rr r lorry – lori, recruit – rekrutrh r rhetoric – retorik

rhythm – ritmas, ss s express – ekspres

status - status

38



sc s proscenium – proseniumscience – sains

sc sk scooter – skutertelescope – teleskop

sch sk scheme – skimscholastic – skolastik

t, tt t battery – bateritractor – traktor

th t anthropology – antropologitheory - teori

39



u u republic – republikunit – unit

ua ua aquarium – akuariumdualism – dualisme

ue u accrue – akrutissue – tisu

ue ue duet – duetue gugur catalogue – katalog

cheque - cek

40


B. Inggeris B. Melayu Contohui ui annuity – anuiti

equinox – ekuinoksuo uo quorum – kuorum

quota – kuotauu u continuum – kontinum

vaccum – vakumv v novel – novel

university – universitiw w kiwi – kiwi

wire – wayar

wh w whisky – wiski, whistle - wisel

41



x ks express – eksprestaxi – teksi

x x xenon – xenony i dynasty – dinasti

psychology – psikologiy y royalty – royalti

yankee – yangkiz, zz z jazz – jaz

zodiac - zodiak

42

BENTUK EJAAN TAMPAK

• Kata bahasa asing yang dipinjam dieja mengikut bentuk tampak, iaitu hampir sama dengan ejaan asal.

B. Inggeris B. Melayu

atom atomblock blokbonus bonuscarbon karboncartoon kartunclinic klinikcollege kolejcontigent kontijen

43

BENTUK EJAAN TAMPAK


conductor konduktordialogue dialogdialect dialekdrama dramaengine enjinfactor faktorfunction fungsigarage garajgeneral jeneralimage imej

44

BENTUK EJAAN TAMPAK


institute institutledger lejarlogic lojiklogistics lojistikmagistrate majistretmargarine marjerinprestige prestijpsychology psikologiregime rejim

45

BENTUK EJAAN TAMPAK


sabotage sabotajsergeant sarjanscript skripsructure strukturstable stabilstandard standardtechnology teknologitext tekstragedy tragedizoology zoologi

46

Documents

Pembakuan bahasa