32
PEDIJATRIJA Tom 1

!Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

  • Upload
    others

  • View
    67

  • Download
    1

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

PEDIJATRIJATom 1

Page 2: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

Recenzenti

Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom SaduProf. dr Gordana Bunjevački, redovni profesor, Medicinski fakultet Univerziteta u BeograduProf. dr Borislav Kamenov, redovni profesor, Medicinski fakultet Univerziteta u NišuProf. dr Radoslav Lukač, redovni profesor, Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu

NAPOMENA: Fotokopiranje ili umnožavanje na bilo koji način ili ponovno objavljivanje ove knjige u celini ili u delovima nije dozvoljeno bez izričite saglasnosti i pismenog odobrenja izdavača.

Prof. dr Radovan BogdanovićProf. dr Nedeljko Radlović

PEDIJATRIJAUdžbenik za poslediplomsko usavršavanje lekara

Prvo izdanje, 2016. godina

IzdavačAkademska misao, Beograd

Za izdavačaMarko Vujadinović

Likovni urednikAida Spasić

DizajnBranko Žužić

Lektura i korekturaUređivački odbor

ŠtampaPlaneta print, Beograd

Tiraž1000 primeraka

ISBN 978-86-7466-588-6ISBN 978-86-7466-590-9 (komplet)

Rukopis predat u štampu februara 2016. godineŠtampanje završeno aprila 2016. godine

Page 3: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

Akademska misaoBeograd, 2016.

Udruženje pedijatara Srbijeu saradnji sa Katedrama pedijatrije medicinskih fakulteta u Srbiji

Glavni uredniciProf. dr Radovan BogdanovićProf. dr Nedeljko Radlović

PEDIJATRIJA Tom 1

Udžbenik za poslediplomsko usavršavanje lekara

Page 4: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

Uređivački odborProf. dr Svjetlana Maglajlić ĐukićProf. dr Dragan ZdravkovićProf. dr Jadranka Jovanović PrivrodskiProf. dr Jovan VlaškiProf. dr Biljana VuletićDoc. dr Slavica MarkovićProf. dr Emilija GolubovićProf. dr Saša ŽivićProf. dr Dragica OdalovićProf. dr Momčilo Perić

Odlukama nadležnih organa Medicinskih fakulteta Univerziteta u Beogradu, Novom Sadu, Nišu, Kragujevcu i Prištini-Kosovska Mitrovica prihvaćene su pozitivne recenzije udžbenika Pedijatrija, čiji su glavni urednici prof. dr Radovan Bogdanović i prof. dr Nedeljko Radlović. Udžbenik je name-njen poslediplomskom usavršavanju lekara iz pedijatrije.

PEDIJATRIJAUdžbenik za poslediplomsko usavršavanje lekara

Glavni uredniciProf. dr Radovan BogdanovićProf. dr Nedeljko Radlović

Page 5: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

V

TOM 1

1. UVOD U PEDIJATRIJUUrednik poglavlja: Radovan Bogdanović

1.1. Definicija i oblast pedijatrije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31.2. Nastanak i razvoj doktrina u zdravstvenoj zaštiti dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51.3. Istorijski razvoj pedijatrije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

1.3.1. Nastanak i razvoj pedijatrije u Srbiji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

2. ETIKA I PRAVO U PEDIJATRIJSKOJ ZDRAVSTVENOJ ZAŠTITIUrednik poglavlja: Hajrija Mujović Zornić

2.1. Primena načela medicinske etike . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252.2. Aspekt medicinskog prava . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

2.2.1. Standardi u međunarodnom i uporednom pravu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262.2.2. Standardi u pravu Srbije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272.2.3. Opšta pravila postupanja prema detetu kao pacijentu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

2.3. Posebna pravila postupanja u odnosu na svojstva deteta ili okolnosti lečenja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

3. SOCIJALNA PEDIJATRIJAUrednik poglavlja: Radovan Bogdanović

3.1. Zdravstvena zaštita dece i adolescenata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413.2. Zdravstvena zaštita dece i omladine u našoj zemlji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433.3. Osnovi pedijatrijske biostatistike. Vitalna statistika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

3.3.1. Statistika stanovništva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503.3.2. Vitalna statistika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

3.4. Mortalitet i morbiditet dece i omladine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 533.4.1. Mortalitet i morbiditet dece i omladine u Srbiji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553.5. Imunizacija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

4. PEDIJATRIJSKA PROPEDEVTIKAUrednici poglavlja: Radovan Bogdanović i Nedeljko Radlović

4.1. Anamneza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 714.2. Opšti fizikalni pregled . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 724.3. Neurološki pregled . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76

4.3.1. Anamneza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 764.3.2. Fizikalni pregled . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

4.4. Specifičnosti pregleda novorođenčeta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

5. RAST, RAZVOJ I MENTALNO ZDRAVLJEUrednici poglavlja: Jovan Vlaški, Saša Živić i Veronika Išpanović

5.1. Rast i razvoj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 915.1.1. Prenatalni rast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 915.1.2. Postnatalni rast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 945.1.3. Činioci koji determinišu rast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

5.2. Fizički razvoj dece od rođenja do adolescencije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 965.3. Pubertetski rast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

5.3.1. Hormon rasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

SADRŽAJ

Page 6: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

VI

5.3.2. Neuroendokrinologija puberteta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1065.3.3. Faze rasta u prepubertetu i pubertetu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

5.4. Otkrivanje poremećaja rasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1165.4.1. Glavne karakteristike normalnog rasta od rođenja do odraslog doba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1165.4.2. Otkrivanje poremećaja rasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1165.4.3. Inicijalno ispitivanje dece niskog rasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1225.4.4. Uzroci niskog rasta u detinjstvu i adolescenciji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

5.5. Mentalno zdravlje i poremećaji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1285.5.1. Psihomotorički razvoj u detinjstvu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1285.5.2. Saznajni, emocionalni i socijalni razvoj u detinjstvu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1385.5.3. Pijažeova teorija saznajnog razvoja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1385.5.4. Teorije osećajnog i socijalnog razvoja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139

5.6. Mentalno zdravlje i poremećaji mentalnog zdravlja dece i adolescenata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1435.6.1. Klasifikacija mentalnih poremećaja dece i adolescenata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1435.6.2. Pervazivni razvojni poremećaji (autistički spektar poremećaja) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1445.6.3. Hiperkinetski sindrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1485.6.4. Poremećaji ponašanja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1515.6.5. Enureza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1525.6.6. Enkompreza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1535.6.7. Tikovi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1555.6.8. Gilles de la Touretteov sindrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1565.6.9. Poremećaji navika / poremećaji habituacije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1575.6.10. Razvojna disleksija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1575.6.11. Poremećaji spavanja kod dece i adolescenata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1595.6.12. Anksiozni poremećaji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1605.6.13. Afektivni poremećaji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1635.6.14. Bipolarni poremećaj dece i adolescenata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1645.6.15. Osnovne terapijske smernice u tretmanu mentalnih poremećaja dece i adolescenata . . . . . . . . . 165

6. DECA SA POSEBNIM POTREBAMA Urednik poglavlja: Veronika Išpanović

6.1. Ometenost u razvoju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1716.2. Emocionalno zlostavljanje i zanemarivanje deteta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1766.3. Fizičko zlostavljanje dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1796.4. Seksualno zlostavljanje dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1856.5. Palijativno zbrinjavanje dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188

7. FARMAKOLOGIJA U PEDIJATRIJI Urednik poglavlja: Milica Prostran

7.1. Racionalna farmakoterapija kod dece - osnovne napomene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1957.2. Interakcije lekova . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1967.3. Neželjena dejstva lekova kod dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202

7.3.1. Unutrašnji faktori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2047.3.2. Spoljašnji faktori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2047.3.3. Odnos rizik/korist (analiza štete i koristi), procena rizika od leka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2077.3.4. Identifikacija, prevencija i lečenje neželjenih reakcija na lekove: opšti principi . . . . . . . . . . . . . . . . 2087.3.5. Uzročnost . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2087.3.6. Bezbednost lekova u kliničkim ispitivanjima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2107.3.7. Specifičnosti neželjenih reakcija na lekove u pedijatriji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211

7.4. Primena lekova u toku laktacije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212

8. ISHRANA I POREMEĆAJI ISHRANEUrednik poglavlja: Nedeljko Radlović

8.1. Ishrana odojčeta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2218.2. Osnova ishrane prevremeno rođenog deteta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2268.3. Ishrana malog, predškolskog i školskog deteta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2288.4. Gojaznost . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2298.5. Vitamini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2338.6. Deficit mikroelemenata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242

Page 7: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

VII

8.7 Enteralna ishrana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2468.8. Parenteralna ishrana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2488.9. Probiotska i prebiotska svojstva hrane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2508.10. Dijetna vlakna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2518.11. Dijetetsko-terapijski značaj srednjelančanih triglicerida . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253

9. HOMEOSTAZA I POREMEĆAJI HOMEOSTAZE TELESNIH TEČNOSTIUrednik poglavlja: Nedeljko Radlović

9.1. Bazalne potrebe u vodi i elektrolitima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2579.2. Dehidracija i osnovni pricipi rehidracije deteta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2599.3. Poremećaji homeostaze natrijuma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2629.4. Poremećaji homeostaze kalijuma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2669.5. Acido-bazna ravnoteža i poremećaji acido-bazne ravnoteže . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269

9.5.1. Acido-bazna ravnoteža . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2699.5.2. Poremećaji acido-bazne ravnoteže . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272

9.6. Poremećaji homeostaze kalcijuma, magnezijuma i fosfora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277

10. URGENTNA STANJA I INTENZIVNA TERAPIJA I NEGAUrednik poglavlja: Aleksandra Bregun Doronjski

10.1. Indikacije za prijem pacijenata u odeljenje pedijatrijske intenzivne nege i terapije . . . . . . . . . . . . . . . . 28510.2. Indikacije za prijem pacijenata u odeljenje pedijatrijske poluintenzivne nege i terapije . . . . . . . . . . . . 28810.3. Transport vitalno ugrožene dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29110.4. Skoring sistemi i prediktori mortaliteta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29410.5. Neurološka stabilizacija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29510.6. Stabilizacija funkcije bubrega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29910.7. Šok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30110.8. Multisistemska organska disfunkcija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30510.9. Akutni respiratorni distres sindrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30710.10. Srčani zastoj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31110.11. Koma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31210.12. Ishrana kritično obolele dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31610.13. Reanimacija dece - osnovna i napredna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317

10.13.1. Osnovna reanimacija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31710.13.2. Osobitosti osnovne kardiopulmonalne reanimacije odojčadi i male dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32210.13.3. Napredna pedijatrijska reanimacija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324

11. KLINIČKA GENETIKA Urednik poglavlja: Jadranka Jovanović Privrodski

11.1. Klasifikacija i transmisija naslednih bolesti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33311.2. Hromozomski poremećaji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34011.3. Multifaktorsko nasleđivanje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34711.4. Nasleđivanje koje odstupa od tradicionalnih načina nasleđivanja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34811.5. Somatske mutacije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35411.6. Genetičko savetovanje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35511.7. Prenatalna dijagnostika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35711.8. Dijagnostički testovi u genetici . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36111.9. Retke bolesti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36411.10. Skrining genetičkih bolesti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36611.11. Dismorfologija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36811.12. Genska terapija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37611.13. Etički principi u genetici . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37811.14. Rečnik pojmova u kliničkoj genetici . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379

12. NASLEDNI POREMEĆAJI METABOLIZMAUrednik poglavlja: Milena Đurić

12.1. Urođene bolesti metabolizma. Uvod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38512.2. Kliničke karakteristike bolesnika sa urođenim bolestima metabolizma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38712.3. Poremećaji metabolizma aminokiselina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388

Page 8: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

VIII

12.4. Poremećaji ciklusa ureje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39312.5. Bolesti mitohondrija (bolesti oksidativne fosforilacije) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39512.6. Poremećaji beta-oksidacije masnih kiselina u mitohondrijama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39612.7. Dislipoproteinemije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39812.8. Poremećaji metabolizma ugljenih hidrata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40112.9. Bolesti lizozoma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 408

12.9.1. Mukopolisaharidoze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41512.10. Bolesti peroksizoma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418

12.10.1.Bolesti biogeneze peroksizoma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41912.10.2.Bolesti peroksizoma usled poremećaja u funkciji jednog enzima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420

12.11. Poremećaji metabolizma purina i pirimidina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422

13. FETUS I NOVOROĐENČEUrednici poglavlja: Svjetlana Maglajlić Đukić i Borisav Janković

13.1. Trudnoća visokog rizika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42713.2. Bolesti majke i novorođenče . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43713.3. Zbrinjavanje novorođenčeta u porodilištu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44313.4. Reanimacija novorođenčeta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44713.5. Prematuritet i intrauterusni zastoj rasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45013.6. Postterminsko novorođenče . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45213.7. Novorođenče veliko za gestacionu starost . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45313.8. Perinatalna asfiksija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45413.9. Postasfiktički poremećaji kod novorođenčadi (Neonatalni postasfiktički sindrom) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45613.10. Oboljenja centralnog nervnog sistema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45613.11. Respiratorni poremećaji kod novorođenčeta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46113.12. Infekcije novorođenčeta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469

13.12.1. Postnatalne bakterijske infekcije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47013.12.2. Kongenitalne infekcije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474

13.13. Žutica novorođenčeta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48113.13.1. Nekonjugovane žutice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48113.13.2. Konjugovane žutice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 489

13.14. Dete dijabetične majke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49113.15. Hipoglikemija kod novorođenčadi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49513.16. Hemoragijska bolest novorođenčeta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49713.17. Anemija novorođenčeta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49913.18. Transport novorođenčeta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503

14. ADOLESCENTNA MEDICINAUrednik poglavlja: Aleksandra Stojadinović

14.1. Epidemiologija zdravstvenih problema adolescenata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50714.2. Zdravstvena zaštita adolescenata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50914.3. Anksiozni poremećaji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52114.4. Poremećaji ponašanja i nasilnost adolescenata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52514.5. Poremećaji raspoloženja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52914.6. Suicidalnost adolescenata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53314.7. Poremećaji ishrane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53714.8. Zloupotreba psihoaktivnih supstancija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 541

15. IMUNOLOGIJAUrednik poglavlja: Srđan Pašić

15.1. Uvod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55115.2. Ispitivanje imunskog sistema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55115.3. Primarne imunodeficijencije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 553

15.3.1. Primarne imunodeficijencije sa poremećajem sinteze antitela . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55415.3.2. Ćelijske i kombinovane imunodeficijencije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 558

15.4. Imunodeficijencije sistema nespecifične imunosti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56615.5. Deficijencije komponenti komplementa klasičnog i alternativnog puta aktivacije . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574

Page 9: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

IX

16. ALERGIJSKE BOLESTIUrednik poglavlja: Branimir Nestorović

16.1. Uvod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57916.1.2. Epidemiologija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58216.1.3. Anamneza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58416.1.4. Fizikalni nalaz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584

16.2. Alergeni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58516.3. Laboratorijska ispitivanja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58516.4. Principi lečenja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58616.5. Alergijski rinitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58716.6. Atopijski dermatitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59016.7. Urtikarija/angioedem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59416.8. Anafilaktički šok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59616.9. Alergija na ubode insekata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59716.10. Alergija na hranu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60016.11. Alergija na lekove . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603

17. REUMATOLOGIJAUrednik poglavlja: Srđan Pašić

17.1. Juvenilni idiopatski artritis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60917.2. Reaktivni i postinfekciozni artritisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61717.3. Sistemski lupus eritematozus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61817.4. Juvenilni dermatomiozitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62217.5. Skleroderma i sistemska skleroza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62617.6. Periodični febrilni sindromi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 629

17.6.1. Familijarna mediteranska groznica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63017.6.2. Hiperimunoglobulin-D sindrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63117.6.3. Ostali hereditarni febrilni sindromi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 632

17.7. Vaskulitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63417.7.1. Takayasu arteritis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63417.7.2. Kawasakijeva bolest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63517.7.3. Juvenilni poliarteritis nodoza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63817.7.4. Purpura Henoch Schönlein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63817.7.5. Vaskulitisi udruženi sa antitelima protiv citoplazme neutrofila . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 640

18. INFEKTIVNE BOLESTIUrednik poglavlja: Srđan Pašić

18.1. Febrilni sindrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64318.2. Skrivena (okultna) bakterijemija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64418.3. Sepsa i septički šok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64518.4. Antimikrobna terapija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 647

18.4.1. Dejstvo na ćelijski zid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64718.4.2. Disrupcija ćelijske membrane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64818.4.3. Translacija RNK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 649

18.5. Akutne infekcije gornjih respiratornih puteva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65018.5.1. Faringitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65018.5.2. Otitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65218.5.3. Akutni sinuzitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65318.5.4. Laringotraheobronhitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 654

18.6. Limfadenopatija i limfadenitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65518.7. Pneumokokne infekcije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65618.8. Stafilokokne infekcije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65818.9. Infekcije kože . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66018.10. Infekcije oka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66018.11. Invazivne infekcije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 661

18.11.1. Respiratorne infekcije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66118.11.2. Infektivni endokarditis i perikarditis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66218.11.3 Infekcije centralnog nervnog sistema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 662

Page 10: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

X

18.12. Infekcije prouzrokovane stafilokoknim toksinima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66218.12.1. Terapija stafilokoknih infekcija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 664

18.13. Terapija invazivnih infekcija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66418.14. Osipne goznice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66618.15. Osteomijelitis i septički artritis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66818.16. Pedijatrijska HIV infekcija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66818.17. Parazitarne infekcije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 670

19. DIGESTIVNI SISTEMUrednici poglavlja: Vojislav N. Perišić i Nedeljko Radlović

19.1. Anatomske osobenosti i razvoj alimentarnog trakta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67519.2. Funkcionalni razvoj digestivnog sistema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67619.3. Manifestacije bolesti alimentarnog trakta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67719.4. Metode ispitivanja gastrointestinalnog trakta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68219.5. Bolesti jednjaka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 684

19.5.1. Embriologija i anatomija jednjaka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68419.5.2. Funkcije jednjaka i manifestacije bolesti jednjaka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68519.5.3. Metodologija ispitivanja bolesti jednjaka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68519.5.4. Kongenitalne malformacije jednjaka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68619.5.5. Gastroezofagusni refluks i refluksni ezofagitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68819.5.6. Drugi oblici ezofagitisa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68919.5.7. Eozinofilni ezofagitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68919.5.8. Bolesti motiliteta jednjaka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69019.5.9. Strana tela jednjaka i želuca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69119.5.10. Kaustična oštećenja jednjaka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 692

19.6. Bolesti želuca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69319.6.1. Razvojna anatomija i fiziologija želuca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69319.6.2. Opstrukcija izlaznog trakta želuca (“Gastric Outlet Obstruction Syndrome”) . . . . . . . . . . . . . . . . . 69419.6.3. Gastro-duodenalna duplikacija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69519.6.4. Volvulus želuca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69519.6.5. Hipetrofična gastropatija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69519.6.6. Zollinger-Elisonov sindrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69619.6.7. Gastritis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 696

19.7. Ulkusna bolest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69919.8. Kongenitalni dijarejalni poremećaji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70119.9. Akutna dijareja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70419.10. Ishrana deteta sa akutnom dijarejom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70919.11. Alergija na hranu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71119.12. Gastrointestinalna intolerancija disaharida i monosaharida . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71419.13. Klinički oblici nepodnošenja disaharida . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71619.14. Malapsorpcija monosaharida . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71819.15. Celijačna bolest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71919.16. Poremećaji intestinalnog limfotoka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72319.17. Inflamatorne bolesti creva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 725

19.17.1. Ulcerozni kolitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72619.17.2. Crohnova bolest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 727

19.18. Opstipacija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73019.19. Bolesti egzokrinog pankreasa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732

19.19.1. Embriologija i kongenitalne anomalije pankreasa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73219.19.2. Testovi pankreasne egzokrine funkcije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73319.19.3. Akutni pankreatitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73319.19.4. Hronični pankreatitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73419.19.5. Tumori pankreasa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 735

19.20. Oboljenja praćena egzokrinom insuficijencijom pankreasa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73519.20.1. Cistična fibroza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73519.20.2. Druga oboljenja praćena egzokrinom insuficijencijom pankreasa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 739

19.21. Bolesti jetre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74119.21.1. Embriologija hepatobilijarnog sistema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74119.21.2. Makroskopska i mikroskopska struktura jetre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 742

Page 11: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

XI

19.21.3. Metode evaluacije strukture jetre i žućnih vodova . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74219.21.4. Procena funkcija jetre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74219.21.5. Holestaza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74419.21.6. Akutni virusni hepatitisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74719.21.7. Fulminantna insuficijencija jetre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74819.21.8. Neonatalna hemohromatoza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74819.21.9. Hronične bolesti jetre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74919.21.10. Autoimunski hepatitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74919.21.11. Primarni sklerozirajući holangitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75019.21.12. Steatoza i steatohepatitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75019.21.13. Wilsonova bolest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75019.21.14. Bolesti malformacije “duktalne ploče“ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75019.21.15. Komplikacije ciroze jetre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75119.21.16. Tumori jetre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 752

19.22 Urođene greške metabolizma i bolesti jetre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75319.22.1. Urođene greške metabolizma ugljenih hidrata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75319.22.2. Urođene greške metabolizma aminokiselina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75519.22.3. Tirozinemija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 755

19.23. Heredirarne hiperbilirubinemije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75619.24. Oboljenja žučne bešike . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 758

19.24.1. Holelitijaza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75819.24.2. Holecistitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75919.24.3. Hidrops žučne bešike . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75919.24.4. Anomalije holeciste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 759

20. RESPIRATORNI SISTEMUrednici poglavlja: Branimir Nestorović i Predrag Minić

20.1. Kongenitalne anomalije disajnih puteva i pluća . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76320.1.1. Kongenitalne anomalije disajnih puteva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76320.1.2. Kongenitalne anomalije pluća . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 767

20.2. Infekcije gornjih disajnih puteva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77020.3. Infekcije donjih delova respiratornog trakta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77820.4. Tuberkuloza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 790

20.4.1. Oblici tuberkuloze u detinjstvu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79320.5. Kašalj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 798

20.5.1. Akutni kašalj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79820.5.2. Hronični kašalj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 799

20.6. Astma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80220.7. Aspiracioni sindromi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 812

20.7.1. Aspiraciona pneumonija izazvana hranom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81220.7.2. Lipoidna pneumonija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81420.7.3. Aspiracije vode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81520.7.4. Inhalacija dimova i termičke povrede disajnih organa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81520.7.5. Strana tela u disajnim putevima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 817

20.8. Bronhiektazije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81820.8.1. Prevencija bronhiektazija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 823

20.9. Cistična fibroza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82320.9.1. Patogeneza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82320.9.2. Kliničke manifestacije cistične fibroze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82520.9.3. Dijagnoza cistične fibroze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82620.9.4. Lečenje cistične fibroze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82720.9.5. Komplikacije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82820.9.6. Prenatalna dijagnoza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 829

20.10. Deficit alfa-1 antitripsina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82920.11. Primarna cilijarna diskinezija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83120.12. Hronična plućna bolest novorođenčeta (bronhopulmonalna displazija) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83520.13. Intersticijumska bolest pluća kod dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 841

20.13.1. Klasifikacija pedijatrijskih difuznih bolesti pluća . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84320.13.2. Dijagnoza difuzne bolesti pluća kod dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 845

Page 12: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

XII

20.13.3. Lečenje difuzne plućne bolesti kod dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84720.14. Poremećaji disanja u spavanju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 848

20.14.1. Sindrom opstrukcione apneje u spavanju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84820.14.2. Sindrom kongenitalne centralne hipoventilacije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 850

TOM 2

21. KARDIOVASKULARNI SISTEMUrednici poglavlja: Ida Jovanović i Jovan Košutić

21.1. Embriologija kardiovaskularnog sistema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85321.2. Prelazak sa fetalne na neonatalnu cirkulaciju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85521.3. Prenatalna dijagnostika urođenih srčanih mana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85821.4. Klinički pregled . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86021.5. Elektrokardiografija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86321.6. Ehokardiografija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86721.7. Nuklearna magnetska rezonancija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86921.8. Test opterećenjem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87121.9. Kateterizacije srca kod dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87321.10. Pedijatrijska interventna kardiologija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 875

21.10.1. Dilatacije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87521.10.2. Stentovi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87621.10.3. Zatvaranje patoloških ekstrakardijalnih komunikacija i intrakardijalnih otvora . . . . . . . . . . . . . 87721.10.4. Embolizacione procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 877

21.11. Ambulantna kardiologija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88121.12. Epidemiologija i genetika urođenih srčanih mana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88421.13. Evaluacija odojčeta i malog deteta sa urođenom srčanom manom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88721.14. Defekt na pretkomorskoj pregradi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88921.15. Ventrikularni septalni defekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89121.16. Otvoreni arterijski kanal (ductus arteriosus persistens), aorto-pulmonalni prozor i koronarna arterio-venska fistula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 894

21.16.1. Ductus arteriosus persistens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89421.16.2. Aorto-pulmonalni prozor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89421.16.3. Koronarna arterio-venska fistula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 894

21.17. Arteriovenske fistule . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89521.18. Stenoza pulmonalne valvule . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89621.19. Aortna stenoza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89721.20. Koarktacija aorte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90021.21. Kongenitalna stenoza mitralne valvule . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90321.22. Pulmonalna venska hipertenzija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90421.23. Regurgitacione acijanogene mane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90421.24. Cijanogene urođene srčane mane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90521.25. Tetralogija Fallot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90721.26. Atrezija plućne arterije sa defektom na komorskoj pregradi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91121.27. Atrezija plućne arterije bez defekta na komorskoj pregradi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91221.28. “Double Outlet Right Ventricle” sa pulmonalnom stenozom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91321.29. Atrezija trikuspidne valvule . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91321.30. Cijanogene urođene srčane mane sa normalnim ili povećanim protokom kroz pluća . . . . . . . . . . . . . . 917

21.30.1. Transpozicija velikih krvnih sudova . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91721.30.2. Kongenitalno korigovana transpozicija velikih krvnih sudova . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91821.30.3. Double Outlet Right Ventricle bez pulmonalne stenoze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91921.30.4. Taussig-Bing anomalija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91921.30.5. Ebsteinova anomalija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92021.30.6. Totalni anomalni utok plućnih vena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92121.30.7. Truncus Arteriosus Communis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92221.30.8. Jednokomorsko (univentrikularno) srce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92321.30.9. Sindrom hipoplazije levog srca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 924

Page 13: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

XIII

21.31. Abnormalne pozicije srca i sindromi heterotaksije (asplenija i polisplenija) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92421.32. Dijagnoza i terapija vaskularnih prstenova (ringova) kod dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92621.33. Anomalije koronarnih arterija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92921.34. Ektopija srca (Ectopia cordis) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93021.35. Plućna hipertenzija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93021.36. Infektivni endokarditis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93221.37. Reumatska groznica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93521.38. Kardiomiopatije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 937

21.38.1. Dilataciona kardiomiopatija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93721.38.2. Hipertrofička kardiomiopatija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93821.38.3. Restrikciona kardiomiopatija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94021.38.4. Aritmogena kardiomiopatija (displazija) desne komore . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 940

21.39. Endokardna fibroelastoza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94121.40. Miokarditis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94221.41. Perikarditis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 943

21.41.1. Konstriktivni perikarditis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94521.42. Tumori srca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94521.43. Farmakološko lečenje urođenih srčanih mana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 947

21.43.1. Srčana insuficijencija i kardiogeni šok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94721.44. Hirurško lečenje urođenih srčanih mana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95421.45. Sinusne aritmije i ekstrasistole . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95821.46. Supraventrikularna tahikardija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96121.47. Bradiaritmije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96321.48. Kanalopatije srca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96521.49. Kavasakijeva bolest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96721.50. Arterijska hipertenzija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 969

22. HEMATOPOEZNI SISTEMUrednik poglavlja: Nada Konstantinidis

22.1. Kostna srž, matične ćelije hematopoeze, regulacija hematopoeze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98722.2. Prenatalna hematopoeza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98922.3. Dijagnostički pristup detetu sa anemijom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99222.4. Anemije nastale usled smanjenog stvaranja eritrocita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 993

22.4.1. Urođena izolovana eritirocitna aplazija – Dajmond-Blekfanova anemija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99322.4.2. Stečena izolovana ertirocitna aplazija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99522.4.3. Prolazna eritroblastopenija detinjstva (PED) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99522.4.4. Infektivni uzroci stečene aplazije eritrocita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 995

22.5. Kongenitalne diseritropoezne anemije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99622.6. Urođenе slabosti kostne srži . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 997

22.6.1. Fankonijeva anemija (FA) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99722.6.2. Diskeratozis kongenita (DC) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99822.6.3. Shwachman-Diamond sindrom (SDS) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100022.6.4. Teška kongenitalna neutropenija (TKN) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100022.6.5. Kongenitalna amegakariocitna trombocitopenija (KAMT) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1001

22.7. Pirsonov sindrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100122.8. Stečena aplastična anemija kod dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100222.9. Fiziološka anemija odojčeta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100422.10. Megaloblastne anemije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1005

22.10.1. Anemije usled nedostatka folne kiseline . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100522.10.2. Anemije usled nedostatka vitamina B12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1007

22.11. Hipohromne anemije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100922.12. Hemolizne anemije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .101222.13. Policitemija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1016

22.13.1. Primarne policitemije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .101622.13.2. Sekundarne policitemije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1017

22.14. Stečena aplastična anemija kod dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .101722.15. Transfuzijska medicina u pedijatriji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1020

22.15.1. Transfuzija koncentrovanih/deplazmatisanih eritrocita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102022.15.2. Transfuzija trombocita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1021

Page 14: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

XIV

22.15.3. Transfuzija granulocita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102322.15.4. Primena sveže smrznute plazme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102322.15.5. Primena krioprecipitata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102322.15.6. Komplikacije transfuzija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1023

22.16. Hemostaza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102622.16.1. Koagulacija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102622.16.2. Klinička slika poremećaja hemostaze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102922.16.3. Nasledni poremećaji koagulacije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102922.16.4. Von Willebrandova bolest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .103322.16.5. Retke nasledne koagulopatije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .103422.16.6. Urođena predispozicija za trombozu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .103622.16.7. Stečeni trombotički poremećaji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .103722.16.8. Stečeni inhibitori koagulacije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .104122.16.9. Postneonatalni deficit vitamina K . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .104222.16.10. Diseminovana intravaskularna koagulacija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1043

22.17. Bolesti trombocita i krnih sudova . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .104622.17.1. Idiopatska trombocitopenijska purpura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .104622.17.2. Trombocitopenija izazvana lekovima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .104822.17.3. Neimunska razgradnja trombocita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .104822.17.4. Hemolizno-uremijski sindrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .104822.17.5. Trombotično-trombocitopenijska purpura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .104922.17.6. Kasabach-Merritt sindrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .104922.17.7. Sekvestracija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .104922.17.8. Kongenitalne trombocitopenije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .104922.17.9. Neonatalna trombocitopenija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .104922.17.10. Trombocitopenija izazvana stečenim poremećajima koji dovode do smanjene produkcije . . .105022.17.11. Poremećaji funkcije trombocita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .105022.17.12. Stečeni poremećaji funkcije trombocita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .105022.17.13. Urođeni poremećaji funkcije trombocita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .105122.17.14. Poremećaji krvnih sudova . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1051

22.18. Slezina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .105222.18.1. Anatomija i funkcija slezine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .105222.18.2. Splenomegalija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .105222.18.3. Hiposplenizam, povreda slezine i splenektomija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1053

22.19. Limfni sistem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .105422.19.1. Anatomija i funkcija limfnog sistema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .105422.19.2. Anomalije i poremećaji limfnih krvnih sudova . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .105422.19.3. Uvećanje limfnih čvorova u dečjem uzrastu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1055

23. ONKOLOGIJAUrednik poglavlja: Nada Konstantinidis

23.1. Epidemiologija malignih bolesti kod dece i adolescenata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .106323.2. Molekularna i genetička osnova kancera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .106423.3. Principi dijagnostike u pedijatrijskoj onkologiji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .106623.4. Principi lečenja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .106723.5. Akutna limfoblastna leukemija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .106823.6. Akutna nelimfoblastna leukemija (ANLL) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107423.7. Hronična granulocitna leukemija (HGL) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107523.8. Limfomi kod dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1075

23.8.1. Hodžkinov limfom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107523.8.2. Nehodžkinski limfomi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1077

23.9. Tumori mozga u detinjstvu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .108223.10. Neuroblastom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .108523.11. Vilmsov tumor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .108823.12. Tumori gonada i germinativnog epitela . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .109023.13. Tumori jetre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1091

23.13.1. Hepatoblastom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .109123.13.2. Hepatocelularni karcinom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1092

23.14. Histiocitni poremećaji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1093

Page 15: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

XV

23.14.1. Histiocitoza Langerhansovih ćelija (engl. Langerhans cell histiocytosis - LCH) . . . . . . . . . . . .109323.14.2. Hemofagocitna limfohistiocitoza (HLH) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1094

23.15. Tumori kostiju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .109523.16. Mekotkivni sarkomi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .109723.17. Retki tumori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1099

23.17.1. Tiroidni tumori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .109923.17.2. Melanom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .110023.17.3. Nazofaringealni karcinom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .110023.17.4. Adenokarcinom kolona i rektuma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .110023.17.5. Adrenokortikalni karcinom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1100

23.18. Retinoblastom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .110023.19. Benigni vaskularni tumori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .110223.20. Hemangiomi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .110223.21. Neželjeni kasni efekti terapije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .110323.22. Transplantacija matičnih ćelija hematopoeze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1104

24. NEFROLOGIJAUrednici poglavlja: Radovan Bogdanović i Amira Peco Antić

24.1. Anatomski i funkcioni razvoj bubrega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111124.1.1. Embrionalni razvoj bubrega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111124.1.2. Funkcija bubrega in utero . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111224.1.3. Anatomske i funkcione karakteristike bubrega novorođenčeta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1112

24.2. Metodi ispitivanja bubrega i urinarnog sistema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111524.2.1. Anamneza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111524.2.2. Fizikalni pregled . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111524.2.3. Pregled mokraće . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111724.2.4. Jačina glomerulske filtracije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111924.2.5. Testovi tubulskih funkcija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .112124.2.6. Dijagnostička ispitivanja sa slikovnim prikazom urinarnog trakta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1123

24.3. Klasifikacija razvojnih anomalija bubrega i urinarnog sistema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .112524.3.1. Nenormalnost mase bubrega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .112624.3.2. Displazija bubrega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .112724.3.3. Anomalije oblika i položaja bubrega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1128

24.4. Nefronoftiza – medularna cistična bolest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .112924.4.1. Nefronoftiza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .112924.4.2. Medularna cistična bolest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1130

24.5. Policistične bolesti bubrega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113224.5.1. Autozomno dominantno nasledna policistična bolest bubrega (ADPBB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113224.5.2. Autozomno recesivna policistična bolest bubrega (ARPBB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1133

24.6. Hematurija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113624.7. Proteinurija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113824.8. Nefritički sindrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1141

24.8.1. Klinička podela nefritičkog sindroma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .114124.8.2. Klasifikacija nefritičkog sindroma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .114124.8.3. Akutni nefritički sindrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .114224.8.4. Rapidno progresivni glomerulonefritis (RPGN) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .114224.8.5. Rekurentna makroskopska hematurija (RMH) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .114224.8.6. Hronični glomerulonefritis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1142

24.9. Nefrotski sindrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .114324.10. Alportov sindrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .114624.11. Bolest tanke bazalne membrane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .114824.12. Idiopatski nefrotski sindrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .114924.13. Nefrotski sindrom u prvoj godini života . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .115524.14. Postinfekcijski glomerulonefritis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .115624.15. Imunoglobulin A (IgA) nefropatija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .115924.16. Membranoproliferacioni glomerulonefritis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .116224.17. Membranozni glomerulonefritis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .116324.18. Rapidno-progresivni glomerulonefritis i sindrom Goodpasture . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .116524.19. Glomerulonefritis u sistemskom eritemskom lupusu (lupusni nefritis) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1167

Page 16: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

XVI

24.20. Nefritis u purpuri Henoch-Schönlein . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .116924.21. Vaskulitisi: mikroskopski poliangiitis, Vegenerova granulomatoza i poliarteritis nodosa . . . . . . . . .1172

24.21.1. Vegenerova (Wegener) granulomatoza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .117224.21.2. Mikroskopski poliangiitis (MPA) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .117324.21.3. Poliarteritis nodosa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1174

24.22. Hemolitičko-uremijski sindrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .117524.23. Fankonijev sindrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .117724.24. Barterov i Gitelmanov sindrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .117924.25. Ostali nasledni poremećaji tubulskog transporta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .118224.26. Renalna tubulska acidoza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1184

24.26.1. Tipovi RTA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .118524.26.2. Proksimalna renalna tubulska acidoza (pRTA) - Tip II RTA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .118524.26.3. Distalna tubulska acidoza (dTRA) - Tip I RTA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .118624.26.4. Renalna tubulska acidoza tip IV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1186

24.27. Nefrogeni insipidni dijabetes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .118824.28. Nefrolitijaza i nefrokalcinoza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1190

24.28.1. Kalcijumska litijaza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119024.28.2. Hiperoksalurija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119224.28.3. Uratna kalkuloza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119224.28.4. Cistinurija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119224.28.5. Infekcija urina i kalkuloza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1193

24.29. Tubulsko-intersticijumski nefritis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119424.30. Toksičke nefropatije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119524.31. Infekcije urinarnog trakta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119724.32. Vezikoureterni refluks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .120324.33. Umokravanje i poremećaji mokenja kod dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .120624.34. Oboljenja specifična za novorođenče . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1211

24.34.1. Renalne nekroze: kortikalna, medularna, papilarna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .121124.34.2. Renalna venska tromboza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .121124.34.3. Akutno oštećenje bubrega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1212

24.35. Akutno oštećenje bubrega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .121524.36. Hronična bolest bubrega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1220

24.36.1. Terapija zamenom funkcije bubrega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .122524.36.2. Transplantacija bubrega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1227

25. ENDOKRINI SISTEMUrednik poglavlja: Dragan Zdravković

25.1. Poremećaji hipotalamusa i hipofize . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .123325.2. Poremećaji ravnoteže vode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1238

25.2.1. Centralni (neurohormonski) dijabetes insipidus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .123925.2.2. Nefrogeni dijabetes insipidus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .124125.2.3. Primarna polidipsija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .124125.2.4. Sindrom hronične hipernatrijemije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .124225.2.5. Sindrom hronične hiponatrijemije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .124225.2.6. Sindrom neadekvatne sekrecije ADH (SIADH) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1242

25.3. Fiziologija puberteta i poremećaj pubertetskog razvoja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .124425.4. Poremećaji pubertetskog razvoja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1245

25.4.1. Prerani pubertet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .124525.5. Poremećaji tiroidne žlezde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1249

25.5.1. Razvoj i fiziologija tiroidne žlezde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .125025.5.2. Hipotiroidizam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1251

25.6. Hipertireoza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .125525.6.1. Akutni i subakutni tiroiditis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .125625.6.2. Deficit joda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .125725.6.3. Strumogene supstance . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .125725.6.4. Struma simplex . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1258

25.7. Tumori štitaste žlezde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .125825.6. Poremećaji paratiroidnih žlezda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1260

25.6.1. Hipoparatiroidizam (HP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1262

Page 17: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

XVII

25.7. Poremećaji nadbubrežnih žlezda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .126725.8. Adrenokortikalna insuficijencija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1272

25.8.1. Primarna adrenalna insuficijencija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .127225.8.2. Uzroci sekundarne adrenalne insuficijencije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .127525.8.3. Kongenitalna adrenalna hiperplazija i povezani poremećaji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1276

25.9. Cushingov sindrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .128025.10. Primarni aldosteronizam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .128125.11. Tumori nadbubrežnih žlezda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .128225.12. Feohromocitom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .128325.13. Poremećaji polnih žlezda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1285

25.13.1. Muški reproduktivni organi i njihova patologija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .128625.13.2. Ženski reproduktivni organi i njihova patologija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1290

25.14. Poremećaji polne diferencijacije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .129425.14.1. Poremećaji polne diferencijacije sa kariotipom 46,XX . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .129525.14.2. Poremećaji polne diferencijacije sa kariotipom 46,XY (nepotpuno virilizovana novorođenčad sa kariotipom 46,XY) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .129625.14.3. Pravi gonadni hermafoditizam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1298

25.15. Dijabetes melitus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .130025.15.1. Dijabetes melitus tipa 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .130025.15.2. Dijabetes melitus tipa 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .131225.15.3. Drugi tipovi dijabetesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .131325.15.4. Neonatalni dijabetes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1314

25.16. Endokrini uzroci hipoglikemija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .131525.16.1. Hiperinsulinizam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .131825.16.2. Nedostatak kortizola i hormona rasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .132025.16.3. Prevelika potrošnja glukoze u tkivima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .132125.16.4. Ketotska hipoglikemija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .132125.16.5. Akutne hipoglikemije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1322

26. NERVNI SISTEMUrednici poglavlja: Milena Đurić i Nikola Dimitrijević

26.1. Dijagnostičke procedure u neuropedijatriji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .132726.2. Osnovi razvoja mozga i podela kongenitalnih anomalija CNS-a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1331

26.2.1. Poremećaji razvoja CNS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .133226.2.2. Anomalije mozga izazvane poremećajima ćelijske proliferacije i migracije . . . . . . . . . . . . . . . . . .133326.2.3. Kraniosinostoze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1336

26.3. Hidrocefalus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .133826.3.1. Posthemoragijski hidrocefalus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1339

26.4. Neurokutani sindromi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .134026.4.1. Neurofibromatoza tip 1 (NFT 1, Morbus Von Recklinghausen) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .134026.4.2. Neurofibromatoza tip 2 (NFT 2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .134426.4.3. Tuberozna skleroza kompleks (TSK - Morbus Bourneville) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .134426.4.4. Sindrom Sturge-Weber . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1347

26.5. Epilepsija i epileptički sindromi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .134826.5.1. Neonatalne konvulzije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .134826.5.2. Epileptički sindromi odojčeta i ranog detinjstva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .135226.5.3. Idiopatski epileptički napadi i sindromi odojčeta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .135226.5.4. Epileptičke encefalopatije odojčeta i ranog detinjstva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .135226.5.5. Teški neokortikalni epileptički sindromi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .135426.5.6. Ostale epilepsije sa početkom u novorođenačkom uzrastu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .135626.5.7. Benigni fokalni epileptički sindromi detinjstva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .135726.5.8. Idiopatske generalizovane epilepsije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .135826.5.9. Epilepsije kasnog detinjstva i adolescencije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .136026.5.10. Generalizovani napadi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .136026.5.11. Apsans epilepsije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .136226.5.12. Sindromi sa miokloničnim napadima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .136326.5.13. Parcijalne epilepsije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .136326.5.14. Dijagnoza i terapija epilepsija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .136626.5.15. Febrilne konvulzije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1370

Page 18: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

XVIII

26.5.16. Epileptički status . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137226.6. Paroksizmalni neepileptički poremećaji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1374

26.6.1. Sinkopa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137426.6.2. Poremećaji spavanja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137626.6.3. Apneja u spavanju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137626.6.4. Respiratorne afektivne krize . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137626.6.5. Migrenske varijante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137826.6.6. Epizode nekontrolisanog ponašanja i psihogeni napadi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1378

26.7. Glavobolje i migrena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137926.8. Ataksija i poremećaji pokreta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1384

26.8.1. Ataksija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138426.8.2. Horea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138626.8.3. Atetoza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138726.8.4. Distonija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138726.8.5. Tremor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138726.8.6. Tikovi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1388

26.9. Cerebralna paraliza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138926.10. Neurodegenerativne bolesti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1392

26.10.1. Sijalidoze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .139226.10.2. Degenerativne bolesti bazalnih ganglija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .139226.10.3. Ostale neurodegenerativne bolesti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1393

26.11. Povišen intrakranijalni pritisak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .139426.11.1. Benigna intrakranijalna hipertenzija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1395

26.12. Moždana smrt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .139626.13. Tumori CNS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .139926.14. Bakterijske infekcije centralnog nervnog sistema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1402

26.14.1. Akutni bakterijski meningitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .140226.14.2. Tuberkuloza CNS (tuberkulozni meningitis) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1405

26.15. Virusne infekcije centralnog nervnog sistema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .140826.15.1. Virusni meningitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .140826.15.2. Virusni encefalitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1409

26.16. Cerebrovaskularna bolest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .141026.16.1. Arterijski ishemijski infarkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .141126.16.2. Moždana sinovenska tromboza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .141426.16.3. Hemoragijski infarkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .141526.16.4. Traumatska intrakranijalna hemoragija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .141626.16.5. Specifični vaskularni poremećaji kao uzrok hemoragijskog infarkta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .141626.16.6. Drugi retki uzroci hemoragijskog infarkta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1416

26.17. Autoimunske i postinfektivne bolesti centralnog nervnog sistema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .141726.17.1. Akutni demijelinizirajući encefalomijelitis (ADEM) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .141726.17.2. Multipla skleroza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .141826.17.3. Optički neuritis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .141826.17.4. Transverzalni mijelitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .141926.17.5. Neuromijelitis optika (NMO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .141926.17.6. Rasmusenov sindrom (RS) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1419

27. NEUROMIŠIĆNA OBOLJENJAUrednici poglavlja: Nikola Dimitrijević i Milena Đurić

27.1. Spinalna mišićna atrofija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .142327.2. Neuropatije kod dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1426

27.2.1. Sindrom Gilen-Bare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .142627.3. Myasthenia gravis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .142827.4. Miopatije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1433

28. DEČJA HIRURGIJAUrednik poglavlja: Zoran Krstić

28.1. Neonatalna hirurgija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .144128.1.1. Hirurški uzroci respiratornog distresa novorođenčeta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .144128.1.2. Opstrukcione lezije disajnih puteva novorođenčeta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1442

Page 19: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

XIX

28.1.3. Kongenitalna dijafragmalna hernija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .144328.1.4. Relaksacija dijafragme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .144428.1.5. Kongenitalne cistične malformacije pluća . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .144528.1.6. Kongenitalni lobarni emfizem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .144628.1.7. Pneumotoraks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .144628.1.8. Atrezija jednjaka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .144828.1.9. Anomalije želuca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .144928.1.10. Opstrukcije duodenuma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .145228.1.11. Opstrukcije tankog creva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .145328.1.12. Bilijarna atrezija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .145528.1.13. Ciste holedohusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .145728.1.14. Omfalocela i gastroshiza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .145828.1.15. Druge anomalije pupka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .146028.1.16. Nekrotički enterokolitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .146128.1.17. Malrotacija creva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .146428.1.18. Volvulus creva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .146628.1.19. Anorektalne anomalije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1467

28.2. Abdominalna hirurgija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .147128.2.1. Gastroezofagusni refluks, hijatusna hernija, ahalazija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .147128.2.2. Hipertrofička stenoza pilorusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .147428.2.3. Holelitijaza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .147628.2.4. Invaginacija (intussusceptio) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .147728.2.5. Mekelov divertikulum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .147828.2.6. Zapaljenje crvuljka (apendicitis) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .147928.2.7. Kongenitalni megakolon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .148128.2.8. Perianalni apscesi i fistule . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .148528.2.9. Hemoroidi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .148628.2.10. Hirurgija inflamacionih bolesti creva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .148728.2.10.1. Kronova bolest (Morbus Crohn) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .148728.2.11. Portna hipertenzija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .148828.2.12. Ventralne kile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1491

28.3. Plastična hirurgija dečjeg uzrasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .149428.3.1. Anomalije glave i vrata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .149428.3.2. Orofacijalni rascepi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .149428.3.3. Anomalije nosa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .149528.3.4. Anomalije ušne školjke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .149628.3.5. Anomalije jezika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .149628.3.6. Cistične anomalije vrata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .149728.3.7. Cistički limfangiom (hygrom) vrata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .149828.3.8. Anomalije prstiju: sindaktilije i polidaktilije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .149928.3.9. Kongenitalne vaskularne anomalije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .150028.3.10. Opekotine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .150428.4. Dečja urologija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1506

28.4.1. Urođene anomalije penisa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .150628.4.2. Nespušteni testis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .150928.4.3. Varikocela . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .151128.4.4. Akutni skrotum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .151228.4.5. Akutni epididimitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .151428.4.6. Prenatalna dijagnostika anomalija bubrega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .151528.4.7. Opstruktivne uropatije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .151628.4.8. Hidronefroza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .151728.4.9. Valvula zadnje uretre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .151828.4.10. Neurogena bešika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1520

28.5. Ortopedija i traumatologija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152228.5.1. Urođeni deformiteti stopala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152228.5.2. Razvojni poremećaj kuka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152828.5.3. Bolni kuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .153328.5.4. Akutni osteomijelitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .153528.5.5. Perthesova bolest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .153728.5.6. Bolovi rasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1541

Page 20: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

XX

28.5.7. Osteohondroze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .154128.5.8. Pektus ekskavatum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1543

28.6. Bolesti kostiju kod dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .154428.6.1. Koštane displazije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .154428.6.2. Osteoporoza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .154528.6.3. Hiperfosfatazija i hipofosfatazija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1548

28.7. Povrede . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .154928.7.1. Povrede ekstremiteta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .154928.7.2. Povrede abdomena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .155328.7.3. Povrede bubrega . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .155628.7.4. Povrede toraksa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1557

29. DEČIJA I ADOLESCENTNA GINEKOLOGIJAUrednik poglavlja: Katarina Sedlecky

29.1. Anamneza i fizikalni pregled . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .156129.2. Oboljenja vulve i vagine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1562

29.2.1. Vulvovaginitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .156229.2.2. Ostala oboljenja vulve i vagine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .156429.2.3. Genitalno krvarenje u prepubertetskom uzrastu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .156529.2.4. Strano telo u vagini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .156529.2.5. Povreda genitalnih organa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .156529.2.6. Genitalni tumori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1565

29.3. Oboljenja dojki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .156629.3.1. Poremećaji u razvoju dojki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .156629.3.2. Poremećaji veličine dojki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .156629.3.3. Oboljenja izvodnih kanala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .156729.3.4. Oboljenja žlezdanog tkiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .156729.3.5. Funkcionalne promene dojki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1567

29.4. Poremećaji menstruacionog ciklusa u adolescenciji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .156829.4.1. Anamneza i fizikalni pregled . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .156929.4.2. Amenoreja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .157029.4.3. Neredovno materično krvarenje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .157429.4.4. Dismenoreja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .157429.4.5. Sindrom premenstruacione napetosti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1575

29.5. Hirzutizam i sindrom policističnih ovarijuma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .157629.6. Genitalne neoplazme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1578

29.6.1. Neneoplastičko uvećanje jajnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .157929.7. Tumori jajnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .158029.8. Vizualizacione tehnike . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .158529.9. Hitna stanja u adolescentnoj ginekologiji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1586

29.9.1. Stidnica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .158629.9.2. Vagina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .158729.9.3. Grlić i telo materice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .158729.9.4. Jajovod i jajnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .158729.9.5. Hitna kontracepcija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1588

29.10. Kontracepcija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .158929.10.1. Savetovanje mladih o različitim metodima kontracepcije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .158929.10.2. Izbor metoda kontracepcije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1590

29.11. Trudnoća u adolescenciji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .159229.12. Polno prenosive infekcije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1594

30. DEČJA STOMATOLOGIJAUrednik poglavlja: Mirjana Ivanović

30.1. Nicanje zuba i razvojni poremećaji zuba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160130.1.1. Poremećaji nicanja zuba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160130.1.2. Poremećaji broja zuba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160130.1.3. Nepravilnosti boje zuba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160230.1.4. Poremećaji strukture tkiva zuba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160230.1.5. Nasledne anomalije strukture zuba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1602

Page 21: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

XXI

30.1.6. Anomalije strukture zuba nepoznate etiologije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160330.2. Bolesti zuba i potpornih zubnih tkiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1603

30.2.1. Karijes zuba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160330.3. Gingivitis i paradontopatije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1606

30.3.1. Akutni gingivitisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160730.3.2. Hronični gingivitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160730.3.3. Medikamentna hiperlpazija gingiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160830.3.4. Gingivitis nicanja zuba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160830.3.5. Agresivne parodontopatije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1608

30.4. Bolesti usana i mekih oralnih tkiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160930.5. Povrede zuba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1610

31. DEČJA OTORINOLARINGOLOGIJAUrednik poglavlja: Predrag Stanković

31.1. Bolesti uva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .161731.1.1. Infekcije uva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .161731.1.2. Nagluvost i gluvoća kod dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1620

31.2. Bolesti nosa i paranazalnih šupljina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .162231.2.1. Urođene anomalije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .162231.2.2. Povrede nosa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .162231.2.3. Epistaksa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .162231.2.4. Strana tela nosa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .162331.2.5. Rinosinuzitisi kod dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .162331.2.6. Tumori nosa i paranazalnih sinusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .162631.2.7. Funkcionalna endoskopska hirurgija sinusa (FESS) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1627

31.3. Bolesti farinksa i larinksa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .162731.3.1. Akutni zapaljenjski procesi limfnog prstena ždrela . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .162831.3.2. Laringitisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .162831.3.3. Strana tela disajnih puteva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .162931.3.4. Strana tela jednjaka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .163031.3.5. Osnove fonacije i artikulacije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1630

32. DEČJA OFTALMOLOGIJAUrednik poglavlja: Vera Krstić

32.1. Uvod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .163632.2. Kongenitalni infektivni sindrom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .163832.3. Anomalije očne jabučice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .163832.4. Anomalije i oboljenja kapaka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .163932.5. Oboljenja konjunktive . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .164232.6. Oboljenja suznog aparata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .164332.7. Patološke promene orbite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .164432.8. Anomalije i oboljenja rožnjače . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .164432.9. Anomalije dužice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .164532.10. Uveitis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .164632.11. Anomalije i oboljenja sočiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .164632.12. Glaukom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .164832.13. Patološke promene zadnjeg segmenta oka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .164932.14. Leukokorija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .164932.15. Retinopatija prevremeno rođene dece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .165032.16. Perzistentni hiperplastički primarni vitreus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .165132.17. Povrede oka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .165132.18. Strabizam i ambliopija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1652

32.18.1. Strabizam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .165332.18.2. Ambliopija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1656

33. DEČJA DERMATOLOGIJAUrednik poglavlja: Miloš Nikolić

33.1. Stuktura i nega zdrave kože . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .166133.2. Najčešća dermatološka oboljenja u neonatalnom periodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1662

Page 22: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

XXII

33.3. Inflamaciona oboljenja kože . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .166433.4. Reaktivni eritemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .166633.5. Autoimunska oboljenja kože . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .166833.6. Kutane mastocitoze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .167333.7. Autoinflamacione bolesti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .167333.8. Akne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .167433.9. Infekcije kože . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1674

34. FIZIKALNA TERAPIJA I REHABILITACIJAUrednik poglavlja: Ivana Petronić

34.1. Kongenitalni mišićni tortikolis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .168134.2. Urođene anomalije stopala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .168234.3. Spinalni disrafizam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .168434.4. Porođajne povrede brahijalnog pleksusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .168534.5. Skolioza i kifoza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1687

34.5.1. Skolioza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .168734.5.2. Kifoza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1688

34.6. Fizikalna terapija kod pacijenata sa hemofilijom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .168834.7. Fizikalna terapija neuromišićnih oboljenja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .168934.8. Neurofiziološka dijagnostika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1690

35. DELOVANJE ČINILACA SPOLJAŠNJE SREDINEUrednici poglavlja: Radovan Bogdanović i Nedeljko Radlović

35.1. Ubodi i ujedi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .169535.1.1. Ubodi insekata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .169535.1.2. Ujedi sisara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .169635.1.3. Ujed zmije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1696

35.2. Utapanje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .169835.3. Povrede izazvane toplotom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1700

35.3.1. Inhalaciona oštećenja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .170035.3.2. Opekotine električnom strujom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .170035.3.3. Toplotni udar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1700

35.4. Povrede izazvane hladnoćom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .170235.5. Trovanja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1705

35.5.1. Opšti principi u lečenju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .170535.5.2. Najčešća trovanja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1706

36. NEKLASIFIKOVANA STANJAUrednici poglavlja: Nedeljko Radlović i Radovan Bogdanović

36.1. Sindrom iznenadne smrti odojčeta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .171536.2. Stanja globalnog nutritivnog deficita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .171936.3. Febrilni sindrom nepoznatog uzroka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .172136.4. Sindrom hroničnog umora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1722

37. PROCEDURE U PEDIJATRIJIUrednik poglavlja: Aleksandra Bregun Doronjski

37.1. Sedacija i analgezija za izvođenje procedura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .172937.2. Osnovne procedure u pedijatriji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1732

37.2.1. Monitoring temperature . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173237.2.2. Transkutano merenje bilirubina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173237.2.3. Venski pristup . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173337.2.4. Punkcija arterije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173337.2.5. Uzimanje uzorka krvi iz pete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173337.2.6. Kapnometrija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173437.2.7. Pulsna oksimetrija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173437.2.8. Monitoring krvnog pritiska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173537.2.9. Monitoring centralnog venskog pritiska (CVP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173537.2.10. Lumbalna punkcija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1735

Page 23: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

XXIII

37.2.11. Suprapubisna aspiracija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173637.2.12. Abdominalna paracenteza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173637.2.13. Kateterizacija umbilikalne arterije . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173637.2.14. Kateterizacija umbilikalne vene . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173737.2.15. Aspiracija sekreta iz endotrahealnog tubusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173737.2.16. Drenaža toraksa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173737.2.17. Incizija i drenaža apscesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173837.2.18. Intraosalna kanilacija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173837.2.19. Kateterizacija mokraćne bešike . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173937.2.20. Plasiranje nazogatrične sonde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173937.2.21. Fototerapija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .174037.2.22. Drenaža ventrikularnog rezervoara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .174037.2.23. Aspiracija kostane srži . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1740

37.3. Postupci u hitnim stanjima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .174137.3.1. Endotrahealna intubacija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .174137.3.2. Traheostomija . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1742

38. REFERENTNE LABORATORIJSKE VREDNOSTIUrednik poglavlja: Dragica Odalović

Referentne vrednosti rezultata laboratorijskh analiza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1745

Page 24: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,
Page 25: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

XXV

Đorđe Alempijević, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beograduspecijalista za sudsku medicinuInstitut za sudsku medicinu “Milovan Milovanović”

Anđelka Anđelković-Stojković, dr sci medvanredni profesor, Fakultet medicinskih nauka, Uni-verzitet u Kragujevcupedijatar pulmologKlinika za pedijatriju Kliničkog centra u Kragujevcu

Marina Atanasković-Marković, dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u BeogradualergologUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Radovan Bogdanović, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beograduredovni član Akademije medicinskih nauka Srpskog lekarskog društva pedijatar nefrologInstitut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije „Dr Vukan Čupić“, Beograd

Dragana Bogićević, dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar neurologUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Niveska Božinović Prekajski, dr sci medpedijatar neonatologInstitut za neonatologiju, Beograd

Radivoj Brdar, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradudečji hirurgUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Mirjana Čukalović, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Prištini sa sedištem u Kosovskoj Mitrovici, pedijatar - pulmolog,KBC Priština-Kos.Gračanica

Dragana Ćirović, dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beograduspecijalista fizijatar Univerzitetska dečja klinika, Beograd

Vojislav Ćurčić, dr sci medpsihijatar- psihoanalitičar, primarijusBolnica za psihijatriju KBC “Dr Dragiša Mišović», Be-ograd

Nikola Dimitrijević, dr sci medvanredni professor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar neurologUniverzitetska Dečja klinika, Beograd

Dušanka Dobanovački, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadudečji hirurg Institut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvo-dine, Novi Sad

Nevenka Dobričić-Čevrljaković, dr sci medpedijatar gastroenterologprofesor strukovnih studija za medicinske predmete, Visoka škola za obrazovanje vaspitača, KruševacOpšta bolnica, Kruševac

Aleksandra Doronjski Bregun, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadupedijatar neonatologInstitut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvo-dine, Novi Sad

Maja Đorđević , dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar metabolog / klinički genetičarInstitut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije „Dr Vukan Čupić“, Beograd

Miroslav Đorđević, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beograduvanredni član Akademije medicinskih nauka Srpskog lekarskog društva dečji hirurg i urologUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Milan Đukić, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar kardiologUniverzitetska dečja klinika, Beograd

AUTORI

Page 26: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

XXVI

Milena Đurić, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar neurolog Institut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije „Dr Vukan Čupić“, Beograd

Zlatko Đurić, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Nišupedijatar gastroenterologDečja interna klinika Kliničkog centra u Nišu

Ljubica Georgijević, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadupedijatar kardiologInstitut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvo-dine, Novi Sad

Emilija Golubović, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Nišupedijatar nefrologDečja interna klinika Kliničkog centra u Nišu

Zoran Golubović, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradudečji hirurgUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Slobodan Grebeldinger, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadudečji vaskularni hirurgInstitut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvo-dine, Novi Sad

Blagoje Grujić, dr sci medasistent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogra-dudečji hirurgInstitut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije „Dr Vukan Čupić“, Beograd

Veronika Išpanović Radojković, dr sci medspecijalista neuropsihijatar za decu i mladeredovni profesor Fakulteta za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju Univerziteta u Beogradu Institut za mentalno zdravlje, Beograd

Mirjana Ivanović, dr sci medredovni profesor Stomatološkog fakulteta Univerziteta u Beogradudečji i preventivni stomatologKlinika za dečju i preventivnu stomatologiju, Beograd

Petar Ivanovski, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar hematologUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Dragana Janić, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar hematoonkologUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Borisav Janković, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar neonatologInstitut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije „Dr Vukan Čupić“, Beograd

Miloš Ješić, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar neonatologUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Snežana Ješić, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beograduspecijalista otorinolaringologKlinika za otorinolaringologiju i maksilofacijalnu hi-rurgiju Kliničkog centra Srbije, Beograd

Radoica Jokić, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom Saduspecijalista dečje i opšte hirurgijeInstitut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvo-dine, Novi Sad

Ida Jovanović, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beograduvanredni član Akademije medicinskih nauka Srpskog lekarskog društva pedijatar kardiologUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Jadranka Jovanović Privrodski , dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom Saduklinički genetičarInstitut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvo-dine, Novi Sad

Dragan Katanić, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadupedijatar endokrinolog, Institut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvo-dine, Novi Sad

Page 27: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

XXVII

Ivana Kavečan, dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadupedijatar klinički genetičarInstitut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvo-dine, Novi Sad

Jasmina Knežević, dr sci medredovni profesor Fakulteta medicinskih nauka Univer-ziteta u Kragujevcupedijatar kardiologKlinika za pedijatriju Kliničkog centra u Kragujevcu

Marija Knežević-Pogančev, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadupedijatar neurologInstitut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvo-dine, Novi Sad

Jovanka Kolarović, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadupedijatar hematologInstitut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvo-dine, Novi Sad

Aleksandar Komarčević, dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadudečji hirurgInstitut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvo-dine, Novi Sad

Nada Konstantinidis, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadupedijatar hematologInstitut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvo-dine, Novi Sad

Gordana Kostić, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Nišupedijatar hematologDečja interna klinika Kliničkog centra u Nišu

Mirjana Kostić, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar nefrologUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Vera Krstić, dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u BeograduoftalmologKlinika za očne bolesti Kliničkog centra Srbije, Beo-grad

Jovan Košutić, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar kardiologInstitut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije „Dr Vukan Čupić“, Beograd

Ružica Kravljanac, dr sci medasistent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar neurologInstitut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije „Dr Vukan Čupić“, Beograd

Lidija Krivokapić Dokmanović, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar hematologUniverzitetska dečija klinika, Beograd

Zoran Krstić, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beograduredovni član Akademije medicinskih nauka Srpskog lekarskog društva dečji hirurgUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Nada Krstovski, dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar hematologUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Vladimir Kuburović, dr sci medpedijatar klinički genetičarInstitut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije „Dr Vukan Čupić“, Beograd

Miloš Kuzmanović, dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar hematologInstitut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije „dr Vukan Čupić“, Beograd

Marija Lukač, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradudečji hirurgUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Svjetlana Maglajlić Đukić, dr sci med redovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar neonatologUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Jelena Mandić, dr sci meddocent Stomatološkog fakulteta Univerziteta u Beo-gradudečji i preventivni stomatologKlinika za dečju i preventivnu stomatologiju, Beograd

Page 28: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

XXVIII

Dušan Marić, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadudečji hirurg-ortopedInstitut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvo-dine, Novi Sad

Smiljana Marinković, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadudečji hirurg Institut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvo-dine, Novi Sad

Jasminka Marković, dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadudečji psihijatar, porodični terapeutKlinika za psihijatriju Kliničkog centra Vojvodine, Novi Sad

Slavica Marković, dr sci meddocent Fakulteta medicinskih nauka Univerziteta u Kragujevcupedijatar endokrinologDečja klinika Kliničkog centra u Kragujevcu

Branislava Miljković, dr sci medredovni profesor Farmaceutskog fakulteta Univerziteta u Beograduspecijalista farmakokinetike kliničke farmacije

Biljana Milošević, dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadupedijatar - nefrologInstitut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvo-dine, Novi Sad

Predrag Minić, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar pulmologInstitut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije „Dr Vukan Čupić“, Beograd

Marija Mladenović, dr sci medpedijatar neonatolog, primarijusZdravstveni centar Valjevo

Hajrija Mujović Zornić, dr sci mednaučni savetnik profesor po pozivu Pravnog fakulteta i profesor na master studijama Medicinskog fakulteta Univerziteta u BeograduInstitut društvenih nauka Univerziteta u Beogradu

Branimir Nestorović, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beograduvanredni član Akademije medicinskih nauka Srpskog lekarskog društva pedijatar pulmologUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Zorica Nešić, dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogra-du, Institut za farmakologiju, kliničku farmakologiju i toksikologiju

Dejan Nikolić, dr sci medasistent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogra-dufizijatarUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Dimitrije Nikolić, dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar neurologUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Miloš Nikolić, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u BeogradudermatovenerologKlinika za dermatovenerologiju Kliničkog centra Srbi-je, Beograd

Tatjana Nikolić, dr sci medpedijatar neonatolog, primarijusKlinika za ginekologiju i akušerstvo Kliničkog centra Srbije, Beograd

Slobodan Obradović, dr sci medredovni profesor Fakulteta medicinskih nauka Univer-ziteta u Kragujevcupedijatar neurologKlinika za pedijatriju Kliničkog centra u Kragujevcu

Dragica Odalović, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Prištini sa sedištem u kosovskoj Mitrovici pedijatar neurologKBC Priština-Kos.Gračanica

Vojislav Parezanović, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu pedijatar kardiologUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Srđan Pašić, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar klinički imunologInstitut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije „Dr Vukan Čupić“, Beograd

Page 29: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

XXIX

Mirjana Pavićević, dr sci medredovni profesor Fakulteta medicinskih nauka Univer-ziteta u Kragujevcupedijatar nefrologDečja klinika Kliničkog centra u Kragujevcu

Sonja Pavlović, dr sci mednaučni savetnikInstitut za molekularnu genetiku i genetičko inženjer-stvo, Univerzitet u Beogradu

Amira Peco-Antić, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar nefrologUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Ljiljana Pejčić, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Nišupedijatar kardiologDečja interna klinika Kliničkog centra u Nišu

Milica Pejović-Milovančević, dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradudečji psihijatarInstitut za mentalno zdravlje, Beograd

Momčilo Perić, dr sci medredovni profesor, Medicinski fakultet Priština – Kosov-ska Mitrovicapedijatar gastroenterohepatologPedijatrijska klinika Medicinskog fakulteta Priština sa sedištem u Kosovskoj Mitrovici

Vojislav Perišić, dr sci med, FRCP (UK)redovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar gastroenterohepatologUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Miroslava Pervulov, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beograduginekolog akušerKlinika za ginekologiju i akušerstvo Kliničkog centra Srbije, Beograd

Ivana Petronić Marković, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu fizijatarUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Svetlana Popadić, dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u BeogradudermatovenerologKlinika za dermatovenerologiju Kliničkog centra Srbi-je, Beograd

Sergej Prijić, dr sci medasistent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu pedijatar kardiologInstitut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije “Dr Vukan Čupić”, Beograd

Milica Prostran, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, Institut za farmakologiju, kliničku farmako-logiju i toksikologiju, Beograd

Nedeljko Radlović, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beograduredovni član Akademije medicinskih nauka Srpskog lekarskog društva pedijatar gastroenterohepatolog i nutricionistaUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Zoran Radojičić, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradudečji hirurgUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Silvija Sajić, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar endokrinolog Univerzitetska dečja klinika, Beograd,

Adrijan Sarajlija, dr sci medasistent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogra-dupedijatar metabolog/klinički genetičarInstitut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije “Dr Vukan Čupić”, Beograd

Đorđe Savić, dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradudečji hirurgInstitut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije “Dr Vukan Čupić”, Beograd

Katarina Sedlecky, dr sci medspecijalista ginekologije i akušerstvaInstitut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije “Dr Vukan Čupić”, Beograd

Dušica Simić, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u BeograduanesteziologUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Sanja Sinđić-Antunović, dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradudečji hirurgUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Page 30: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

XXX

Anđelka Slavković, dr sci medprofesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Nišudečji hirurgKlinika za dečiju hirurgiju KC Niš

Aleksandar Sretenović, dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradudečji hirurgUniverzitetska dečja klinika, Beograd

Mila Stajević Popović, dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradudečji kardiohirurgInstitut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije „Dr Vukan Čupić“, Beograd

Hristina Stamenković, dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Nišupedijatar klinički imunologDečja interna klinika Kliničkog centra u Nišu

Predrag Stanković, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u BeograduotorinolaringologKlinika za otorinolaringologiju i maksilofacijalnu hi-rurgiju, Klinički centar Srbije, Beograd

Sandra Stanković, dr sci medpedijatar endokrinologDečja interna klinika Kliničkog centra u Nišu

Zoran Stanković, dr sci med; naučni saradnikspecijalista ginekologije i akušerstva,supspecijalista dečije i adolescentne ginekologijeInstitut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije “Dr Vukan Čupić, Beograd

Aleksandra Stojadinović, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom SadupedijatarInstitut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvo-dine, Novi Sad

Radan Stojanović, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u BeograduInstitut za farmakologiju, kliničku farmakologiju i toksikologiju, Beograd

Vesna Stojanović, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadupedijatar nefrologInstitut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvo-dine, Novi Sad

Ljiljana Šaranac, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Nišupedijatar endokrinologDečja interna klinika Kliničkog centra u Nišu

Dejan Škorić, dr sci medvanredi profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar hematologUniverzitetska dečija klinika, Beograd

Zoran Todorović, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, Institut za farmakologiju, kliničku farmako-logiju i toksikologiju, Beogradspecijalista kliničke farmakologije KBC „Bežanijska kosa”, Beograd

Aleksandar Trivić, dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu specijalista maksilofacijalni hirurg i otorinolaringologKlinika za otorinolaringologiju i maksilofacijalnu hi-rurgiju Kliničkog centra Srbije, Beograd

Jan Varga, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadudečji hirurgInstitut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvo-dine, Novi Sad

Brankica Vasiljević, dr sci medneonatologKlinika za ginekologiju i akušerstvo Kliničkog centra Srbije, Beograd

Jovan Vlaški, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadupedijatar endokrinolog Institut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvo-dine, Novi Sad

Jelena Vojinović, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Nišupedijatar reumatologDečja interna klinika Kliničkog centra u Nišu

Katarina Vučićević, dr sci meddocent Farmaceutskog fakulteta Univerziteta u Beograduspecijalista kliničke farmacijeKatedra za farmakokinetiku i kliničku farmaciju

Ana Vujic, dr sci medvanredni profesor Fakulteta medicinskih nauka Uni-verziteta u Kragujevcupedijatar nefrologKlinika za pedijatriju Kliničkog centra u Kragujevcu

Page 31: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,

XXXI

Dragana Vujić, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedijatar hematologInstitut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije „dr Vukan Čupić“

Vojkan Vukadinović, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradudečji hirurgUniverzitetska dečija klinika, Beograd

Vladislav Vukomanović, dr sci medvanredni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradupedjatar kardiologInstitut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije „Dr Vukan Čupić“, Beograd

Biljana Vuletić, dr sci medvanredni profesor Fakulteta medicinskih nauka Uni-verziteta u Kragujevcu pedijatar gastroenterologKlinika za pedijatriju Kliničkog centra u Kragujevcu

Dragan Zamaklar, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu dečji hirurgUniverzitetska dečija klinika, Beograd

Dragan Zdravković, dr sci medpedijatar endokrinologredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Beograduvanredni član Akademije medicinskih nauka Srpskog lekarskog društva Institut za zdravstvenu zaštittu majke i deteta Srbije „Dr Vukan Čupić“, Beograd

Saša Živić, dr sci medredovni profesor Medicinskog fakulteta Univerziteta u Nišupedijatar endokrinologDečja interna klinika Kliničkog centra u Nišu

Dragana Živković, dr sci meddocent Medicinskog fakulteta Univerziteta u Novom Sadudečji hirurg i urologInstitut za zdravstvenu zaštitu dece i omladine Vojvo-dine, Novi Sad

Page 32: !Pedijatrija I tom 1-20 900 str _uvod.pdf · Recenzenti Prof. dr Nevenka Rončević, profesor emeritus, Medicinski fakultet Univerziteta u Novom Sadu Prof. dr Gordana Bunjevački,