آخرین با کیفری دادرسی آیین قانون کامل متنمصوب ) (1394اصالحات 1392اصالحات

اصالحات آخرین با کیفری دادرسی آیین جدید قانونمصوب ) کیفری دادرسی آیین (۱۳۹۲ /۱۲ /۴قانون

جدید ) اصالحات /با /۲۴ ۳ ۹۴)کلیات – بخشاول

آن – بر حاکم اصول و کیفری دادرسی آیین تعریف اول فصلمتهم، - ۱ماده تعقیب جرم، کشف برای که است قواعدی و مقررات مجموعه کیفری دادرسی آیین

به اعتراض طرق رأی، صدور رسیدگی، نحوه طرفین، میان صلح میانجیگری، مقدماتی، تحقیقاتحقوق رعایت و دادگستری ضابطان و قضایی مقامات اختیارات و وظایف تعیین آراء، اجرای آراء،

. می‌شود وضع جامعه و بزه‌دیده متهم،آن - ۲ماده قواعد و کند تضمین را دعوی طرفین حقوق باشد، قانون به مستند باید کیفری دادرسی

قرار تعقیب تحت مشابه جرایم ارتکاب سبب به مساوی شرایط در که اشخاصی به نسبت. شود اعمال یکسان صورت به می‌گیرند،

کوتاه‌ترین - ۳ماده اشخاصدر به انتسابی اتهام به کامل استقالل و بی‌طرفی با باید قضایی مراجعیا اختالل ایجاد باعث که اقدامی هر از و نمایند اتخاذ مقتضی تصمیم و رسیدگی ممکن، مهلت

. کنند جلوگیری می‌شود، کیفری دادرسی فرآیند شدن طوالنی. - ۴ماده خصوصی حریم به ورود و آزادی سالب محدودکننده، اقدام هرگونه است برائت اصل،

هر در و نیست مجاز قضایی مقام نظارت تحت و مقررات رعایت با و قانون حکم به اشخاصجز. کند وارد اشخاصآسیب حیثیت و کرامت به که شود اعمال گونه‌ای به نباید اقدامات این صورت

و - ۵ماده وکیل به دسترسی حق از و آگاه انتسابی اتهام ادله و موضوع از وقت، اسرع در باید متهم. شود بهره‌مند قانون این در مذکور دفاعی حقوق سایر

شوند - ۶ماده آگاه دادرسی فرآیند در خود حقوق از باید ذی‌ربط افراد سایر و شاهد بزه‌دیده، متهم،. شود فراهم حقوق این تضمین و رعایت سازوکارهای و

 به » - ۷ماده احترام قانون در مقرر شهروندی حقوق رعایت کیفری، دادرسی مراحل تمام در

مصوب شهروندی حقوق حفظ و مشروع قضایی، « ۱۳۸۳ /۲ /۱۵آزادی‌های مقامات تمام سوی از . متخلفان است الزامی دارند، مداخله دادرسی فرآیند در که اشخاصی سایر و دادگستری ضابطان

ماده ) در مقرر مجازات به وارده، خسارات جبران بر تعزیرات )( ۵۷۰عالوه اسالمی مجازات قانون ) مصوب بازدارنده مجازات‌های مجازات ۱۳۷۵ /۳ /۲و قوانین سایر در آنکه مگر می‌شوند، محکوم

. باشد شده مقرر شدیدتریخصوصی – دعوای و عمومی دعوای دوم فصل

است، – ۸ماده الهی جنبه دارای که جرم و است جرم ارتکاب از ناشی فقط کیفر به محکومیت: باشد داشته حیثیت دو می‌تواند

در- اخالل و جامعه حقوق به تعدی یا الهی مقررات و حدود به تجاوز جهت از عمومی حیثیت الفعمومی نظم

اشخاصمعین- یا شخص حقوق به تعدی جهت از حیثیتخصوصی ب 

:- ۹ماده شود دعوی دو طرح موجب می‌تواند جرم ارتکابعمومی – نظم و جامعه حقوق یا الهی مقررات و حدود حفظ برای عمومی دعوای الف

موجب – به که کیفرهایی مطالبه یا و جرم از ناشی زیان و ضرر مطالبه برای خصوصی دعوای بقصاص و قذف حد مانند است بزه‌دیده خصوصی حق قانون

 تعقیب - ۱۰ماده چنانچه و می‌گردد زیان و ضرر متحمل جرم وقوع از که است شخصی بزه‌دیده

« » مدعی » کند، مطالبه را وارده زیان و ضرر جبران هرگاه و شاکی کند، درخواست را مرتکب. می‌شود« نامیده خصوصی

 و - ۱۱ماده دعوی اقامه و دادستان عهده بر عمومی حیثیت جهت از دعوی اقامه و متهم تعقیب

. است خصوصی مدعی یا شاکی با حیثیتخصوصی جهت از متهم تعقیب درخواست 

او - ۱۲ماده گذشت صورت در و شروع شاکی شکایت با فقط گذشت، قابل جرایم در متهم تعقیب. می‌شود موقوف

. است – قانون موجب به قابل‌گذشت جرایم تعیین تبصره 

موقوف - ۱۳ماده مجازات اجرای همچنین و است شده شروع قانون طبق که کیفری امر تعقیب: زیر موارد در مگر نمی‌شود،

محکومٌ‌علیه – یا متهم فوت الفگذشت – قابل جرایم در خصوصی مدعی یا شاکی گذشت ب

عفو – شمول پقانونی – مجازات نسخ ت

قانون – در شده پیش‌بینی موارد در زمان مرور شمول ثقانون – در شده پیش‌بینی موارد در متهم توبه ج

مختوم – امر اعتبار چ.- ۱تبصره می‌گردد عمل اسالمی مجازات قانون مطابق دیه دربارهتعقیب - ۲تبصره افاقه، زمان تا شود، جنون به مبتال قطعی حکم صدور پیشاز جرم مرتکب هرگاه

. که باشد نحوی به جرم اثبات شرایط الناسی حق جرائم در آنکه مگر شود متوقفمی دادرسی و . ولی به صورت این در کند اتهام رفع خود از نتواند نیز افاقه فرض در هوشیاری فاقد یا مجنون فرداقدام وکیل معرفی به نسبت روز پنج مهلت ظرف که شود می ابالغ وی قانونی سرپرست یا قیم یا

مقررات. وفق آن مجازات میزان و ارتکابی جرم نوع از نظر صرف معرفی، عدم صورت در نماید. یابد می ادامه دادرسی و تعقیب و شود می تعیین تسخیری وکیل وی برای

ناشی - ۱۴ماده ممکن‌الحصول منافع و معنوی و مادی زیان‌های و ضرر تمام جبران می‌تواند شاکی. کند مطالبه را جرم از

یا - ۱تبصره خانوادگی شخصی، اعتبار و حیثیت هتک یا روحی صدمات از عبارت معنوی زیان . طرق از زیان رفع به مالی، خسارت جبران به حکم صدور بر عالوه می‌تواند دادگاه است اجتماعی

. نماید حکم آن امثال و جراید در حکم درج و عذرخواهی به الزام قبیل از دیگر. - ۲تبصره همچنین نماید اتالف صدق که دارد اختصاص مواردی به تنها ممکن‌الحصول منافع

موجب جرایم شامل معنوی پرداختخسارت نیز و ممکن‌الحصول منافع به مرتبط مقررات. نمی‌شود دیه و منصوصشرعی تعزیرات

رونوشت - ۱۵ماده یا تصویر می‌تواند جرم از دیده زیان گرفت، قرار تعقیب تحت متهم آنکه از پساز قبل تا و کند تسلیم تعقیب مرجع به پرونده به پیوست جهت را خود مدارک و ادله تمام مصدق

. و زیان و ضرر مطالبه کند دادگاه تسلیم را خود زیان و دادخواستضرر دادرسی، ختم اعالم. است مدنی آیین‌دادرسی تشریفات رعایت مستلزم آن، به رسیدگی

طرح - ۱۶ماده قابل مذکور دعوای شود، اقامه حقوقی دادگاه در ابتداء زیان و ضرر دعوای هرگاهمتوجه حقوقی، دادگاه در دعوی اقامه از پس خصوصی مدعی آنکه مگر نیست، کیفری دادگاه در

به دعوی، استرداد با می‌تواند صورت این در که است بوده نیز کیفری جنبه واجد موضوع که شود . صدور و مطرح کیفری دادگاه در ابتداء زیان و ضرر دعوای چنانچه اما کند مراجعه کیفری دادگاه

استرداد با می‌تواند خصوصی مدعی شود، مواجه تأخیر با قانونی جهات از جهتی به کیفری حکم . هزینه ً قبال خصوصی مدعی چنانچه کند مراجعه حقوقی دادگاه به زیان و ضرر مطالبه برای دعوی،

. نیست آن مجدد پرداخت به نیازی باشد پرداخته را دادرسی 

نیز - ۱۷ماده خصوصی مدعی زیان و خصوصضرر در کیفری، رأی صدور استضمن مکلف دادگاهمستلزم زیان و ضرر به رسیدگی آنکه مگر کند، صادر مقتضی رأی موجود مدارک و ادله طبق

و ضرر دعوای به آن از پس و صادر را کیفری رأی دادگاه صورت، این در که باشد بیشتر تحقیقات. می‌نماید رسیدگی زیان

امر - ۱۸ماده به که دادگاهی برای باشد، حقوقی امر ماهیت در مؤثر کیفری قطعی رأی هرگاه. است الزم‌االتباع می‌کند، رسیدگی زیان و ضرر یا حقوقی

است - ۱۹ماده مکلف می‌کند، صادر مال قیمت یا و مثل عین، رد به حکم که مواردی در دادگاهمطابق را یک هر مسؤولیت حدود محکومٌ‌علیه، تعدد صورت در و قید را آن مشخصات و میزان

. مشخصکند مقرراتمالک – حکم، اجرای زمان قیمت شود، صادر مال قیمت پرداخت به حکم درصورتی‌که تبصره

است.. - ۲۰ماده کیفری امر تعقیب هرگاه نیست خصوصی دعوای سقوط موجب عمومی دعوای سقوط

دادگاه شود، برائت حکم یا تعقیب منع قرار صدور به منتهی یا موقوف قانونی جهات از جهتی بهبه مبادرت باشد، شده مطرح دادگاه آن در خصوصی دعوای صورتی‌که در است، مکلف کیفری

. نماید رأی صدور و رسیدگیصالحیت - ۲۱ماده در آنها به رسیدگی که باشد مسائلی اثبات به منوط متهم مجرمیت احراز هرگاه

تا اناطه، قرار صدور با و ذی‌نفع تعیین با است، حقوقی دادگاه صالحیت در و نیست، کیفری مرجعبایگانی موقت به‌صورت پرونده و معلق متهم، تعقیب صالح، مرجع از قطعی رأی صدور هنگام

به. عذر‌موجه بدون اناطه قرار ابالغ تاریخ از یک‌ماه ظرف ذی‌نفع هرگاه این‌صورت، در می‌شودتصمیم و می‌دهد ادامه رسیدگی به کیفری مرجع ندهد، ارائه را آن گواهی و نکند رجوع صالح دادگاه

. می‌کند اتخاذ مقتضی 

نظر - ۱تبصره به روز سه ظرف باید می‌شود، بازپرسصادر توسط اناطه قرار که مواردی در( . ماده طبق اختالف حل نباشد موافق قرار این با دادستان صورتی‌که در برسد این( ۲۷۱دادستان

. می‌آید به‌عمل قانون.- ۲تبصره هستند مستثنی ماده این شمول از منقول اموالمحسوب - ۳تبصره زمان مرور مواعد جزء می‌شود، بایگانی موقت به‌صورت پرونده که مدتی

نمی‌شود.مقدماتی – تحقیقات و جرم کشف بخشدوم

آن – صالحیت حدود و دادسرا اول فصلدعوای - ۲۲ماده اقامه و عمومی حقوق حفظ تحقیقات، انجام متهم، تعقیب جرم، کشف منظور به

قضایی حوزه در قانونی، وظایف سایر و حسبی امور انجام کیفری، احکام اجرای مورد، این در الزممعیت در همچنین و انقالب و عمومی دادسرای حوزه، آن دادگاه‌های معیت در و شهرستان هر

. می‌شود تشکیل نظامی دادسرای استان، نظامی دادگاه‌هایبازپرسو - ۲۳ماده دادیار، معاون، الزم تعداد به و می‌شود تشکیل دادستان ریاست به دادسرا

. دارد اداری کارمندبر - ۲۴ماده وی غیاب در و قضایی رییسحوزه عهده بر دادستان وظایف بخش، قضایی درحوزه

. است دادگاه دادرسعلی‌البدل عهدهکارکنان - ۲۵ماده جرایم دادسرای قبیل از تخصصی دادسراهای قضاییه، تشخیصرییسقوه به

حقوق و اقتصادی رایانه‌ای، دارویی، و پزشکی امور به مربوط جرایم امنیتی، جرایم دولت،. می‌شود تشکیل شهرستان دادسرای نظر زیر شهروندی

 از - ۲۶ماده غیر دادگاهی صالحیت در آنها به رسیدگی که جرایمی مورد در دادسرا وظایف انجام

وظیفه انجام صالح دادگاه معیت در که است دادسرایی به‌عهده است، جرم وقوع محل دادگاه. نماید مقرر دیگری نحو به قانون آنکه مگر می‌کند

دادسرای - ۲۷ماده قضایی مقامات دادستان‌ها، اقدامات بر استان مرکز شهرستان دادستان

حیث از دارند، بخشبرعهده دادگاه در را دادستان وظایف که افرادی و استان آن شهرستان‌های. می‌نماید ارائه را الزم تعلیمات و می‌کند نظارت کیفری، آراء اجرای حسن نیز و وظایف این

آنان – تکالیف و دادگستری ضابطان دوم فصلجرم، - ۲۸ماده کشف در دادستان تعلیمات و نظارت تحت که هستند مأمورانی دادگستری ضابطان

شدن مخفی و فرار از جلوگیری و یافتن شناسایی، جرم، وقوع ادله جمع‌آوری و عالئم و آثار حفظ. می‌کنند اقدام قانون موجب به قضایی، تصمیمات اجرای و اوراق ابالغ مقدماتی، تحقیقات متهم،

: - ۲۹ماده از عبارتند دادگستری ضابطاناسالمی – جمهوری انتظامی نیروی درجه‌داران و افسران فرماندهان، شامل عام ضابطان الف

. باشند دیده را آموزشمربوط که ایرانمحول – وظایف حدود خاصدر قوانین موجب به که مأمورانی و مقامات خاصشامل ضابطان ب

امور به نسبت زندان مأموران و معاونان رؤسا، قبیل از می‌شوند؛ محسوب دادگستری ضابط شدهمقاومت نیروی مأموران و سپاه اطالعات سازمان و اطالعات وزارت مأموران زندانیان، به مربوط

. قانون موجب به که مواردی در مسلح نیروهای سایر همچنین اسالمی انقالب پاسداران سپاه بسیج. می‌شوند محسوب ضابط شود، محول آنان به ضابطان وظایف از برخی یا تمام

 مربوط – ضابطان نظارت تحت اما نمی‌شوند، محسوب دادگستری ضابط وظیفه، کارکنان تبصره

. است ضابطان با رابطه این در شده انجام اقدامات مسؤولیت و می‌کنند وظیفه انجام مورد این در. نیست وظیفه کارکنان قانونی مسؤولیت نافی مسؤولیت این

فراگیری - ۳۰ماده به منوط بودن اعتماد مورد و وثاقت بر عالوه دادگستری، ضابط عنوان احرازویژه کارت تحصیل و مربوط قضایی مرجع نظر زیر آموزشی دوره‌های گذراندن با الزم مهارت‌های

. کارت، این فاقد اشخاص سوی از گرفته صورت اقدامات و تحقیقات است دادگستری ضابطان. است اعتبار بدون قانونی نظر از و ممنوع

جهتکسب - ۱تبصره را خدمت حین آموزشی دوره‌های مستمر به‌طور است مکلف دادستان. نماید برگزار دادگستری ضابطان برای قانونی وظایف ایفاء و الزم مهارت‌های

توسط - ۲تبصره قانون این شدن الزم‌االجراء تاریخ از ماه سه ظرف ماده این اجرایی آیین‌نامهفرمانده و کشور و مسلح نیروهای پشتیبانی و دفاع اطالعات، وزرای همکاری با و دادگستری وزیر

. می‌رسد قضاییه رییسقوه تصویب به و می‌شود تهیه ایران اسالمی جمهوری انتظامی نیرویو – ۳۱ماده اطفال پلیسویژه نوجوانان، و اطفال مورد در ضابطان وظایف اجرای حسن به‌منظور

. آن اختیارات حدود و وظایف می‌شود تشکیل ایران اسالمی جمهوری انتظامی نیروی در نوجوانان. می‌شود تهیه قضاییه رییسقوه توسط که است الیحه‌ای موجب به

عهده - ۳۲ماده به ضابط به‌عنوان که وظایفی حیث از دادگستری ضابطان بر نظارت و ریاست . حق می‌دهند، ارجاع ضابطان به که اموری در نیز قضایی مقامات سایر است دادستان با دارند

. دارند نظارتتلقی – ضابط قانون، حسب که مقاماتی یا مأموران به قضایی مقام سوی از امر ارجاع تبصره

. است چهار درجه تا انتظامی محکومیت موجب نمی‌شوند،حداقل - ۳۳ماده را مربوط واحدهای ضابطان، وظایف اجرای حسن بر نظارت منظور به دادستان

این به که مخصوصی دفتر در را مراتب مورد، هر در و می‌دهد قرار بازرسی مورد یک‌بار ماه دو هر. می‌کند صادر را الزم دستورهای و قید می‌شود، تهیه منظور

 مهلت - ۳۴ماده قید با و صریح کتبی، صورت به دادگستری ضابطان به قضایی مقام دستورهای

. صادر شفاهی به‌صورت دستور نیست، مقدور کتبی دستور صدور که فوری موارد در می‌شود صادردر معموله اقدامات و مراتب درج و دستورها انجام ضمن باید دادگستری ضابط و می‌شود

قضایی مقام امضای به را آن ساعت چهار و بیست ظرف حداکثر و وقت اسرع در صورتمجلس،برساند.

 مربوط - ۳۵ماده قضایی مقام یا دادستان که مدتی در و وقت اسرع در مکلفند دادگستری ضابطان

. نمایند اقدام پرونده تکمیل و دستورها انجام به نسبت می‌کند، تعیینتعیین – مهلت پایان در باید ضابطان نشود، میسر پرونده تکمیل یا دستور اجرای چنانچه تبصره

. کنند ارسال مربوط قضایی مقام یا دادستان برای علت ذکر با را آن گزارش شده،قضیه - ۳۶ماده مسلم قرائن و احوال و اوضاع خالف بر که است معتبر درصورتی گزارشضابطان

. شود تنظیم و تهیه قانونی مقررات و اساسضوابط بر و نباشد. - ۳۷ماده شکایت نمایند قبول همه‌وقت را شفاهی یا کتبی شکایت موظفند دادگستری ضابطان

سواد یا کند امضاء نتواند شاکی اگر می‌رسد، شاکی امضای به و صورتمجلسقید در شفاهیصورتمجلس مندرجات با شفاهی شکایت انطباق و صورتمجلسقید در مراتب باشد، نداشته

. و دهند تحویل رسید شاکی به شکایت، دریافت از پس مکلفند دادگستری ضابطان می‌شود تصدیق. کنند ارسال دادستان نزد را پرونده به‌فوریت

از - ۳۸ماده بهره‌مندی و خسارت جبران درخواست حق از را شاکی مکلفند دادگستری ضابطان. سازند آگاه حقوقی معاضدت‌های سایر و موجود مشاوره‌ای خدمات

گزارشخود - ۳۹ماده در را وارده زیان و ضرر مورد در شاکی اظهارات مکلفند دادگستری ضابطان. کنند ذکر قضایی مراجع به

 سایر - ۴۰ماده و مطلعان و شهود بزه‌دیده، اقامت محل و هویت به مربوط اطالعات افشای

می‌کند، معین قانون که مواردی در جز دادگستری، ضابطان توسط پرونده با اشخاصمرتبط. است ممنوع

نمی‌توانند - ۴۱ماده نیز قضایی مقامات و ندارند را متهم از تأمین أخذ اختیار دادگستری ضابطان . تنها باشد، داشته ضرورت متهم از تأمین أخذ هرگاه هرصورت در کنند محول آنان به را تأمین أخذ

. می‌شود اقدام قانون این مقررات طبق قضایی مقام توسطضابطان - ۴۲ماده توسط باید امکان درصورت نابالغ افراد و زنان از تحقیقات و بازجویی

. شود انجام شرعی موازین رعایت با و زن آموزش‌دیدهضابطان - ۴۳ماده اطالعات یا است تردید مورد جرم وقوع به مربوط امارات و قرائن هرگاه

تفتیشو حق داشتن بدون دادستان، به اطالع پیشاز باید آنان نیست، موثق منابع از دادگستریگزارش دادستان به را آن نتیجه و آورند به‌عمل را الزم تحقیقات اشخاص، جلب و احضار یا بازرسی

مناسب. قضایی تصمیم یا و صادر را تحقیقات تکمیل دستور گزارش، این به توجه با دادستان دهند. می‌کند اتخاذ را

برای - ۴۴ماده را مراتب غیرمشهود جرایم در جرم، وقوع از محضاطالع به دادگستری ضابطانالزم، بررسی از پس نیز دادستان و می‌کنند اعالم دادستان به الزم دستورهای أخذ و تکلیف کسب . درباره دادگستری ضابطان می‌کند اتخاذ مناسب قضایی تصمیم یا و صادر را تحقیقات ادامه دستور

و جرم وقوع ادله و عالئم آثار، ادوات، آالت، حفظ منظور به را الزم اقدامات تمام مشهود، جرایممی‌دهند انجام را الزم تحقیقات می‌آورند، به‌عمل تبانی، یا و متهم شدن مخفی یا فرار از جلوگیری

. یا شاهد چنانچه همچنین می‌رسانند دادستان اطالع به را آمده به‌دست مدارک و نتایج بالفاصله ومشخصات سایر و تلفن شماره نشانی، اسم، باشد؛ داشته حضور جرم وقوع صحنه در مطلعی

( . ماده ذیل و ماده این اجرای در دادگستری ضابطان می‌کنند درج پرونده در و أخذ را این (۴۶ایشانجرم ارتکاب بر قوی امارات و قرائن که نمایند بازداشت را متهم می‌توانند صورتی در فقط قانون

. باشد داشته وجود وی توسط مشهود 

:- ۴۵ماده است مشهود زیر موارد در جرموقوع- محل در بالفاصله یادشده مأموران یا شود واقع دادگستری ضابطان منظر و مرئی در الف

. کنند مشاهده وقوع پساز بالفاصله را جرم آثار یا و یابند حضور جرمآن، – از پس بالفاصله یا جرم وقوع حین بوده‌اند، جرم وقوع ناظر که بیشتر یا نفر دو یا بزه‌دیده ب

. کنند معرفی مرتکب عنوان به را شخصمعینییافت – متهم تصرف در جرم ادله و اسباب یا واضح آثار و عالئم جرم، وقوع پساز بالفاصله پ

. گردد محرز متهم به یادشده ادله و اسباب تعلق یا و شود

پساز – بالفاصله یا باشد فرار حال در یا داشته فرار قصد جرم، وقوع پساز بالفاصله متهم ت. شود دستگیر جرم وقوع

در – شخصساکن، و باشد وقوع حال در یا افتاده اتفاق افراد، سکنای محل یا منزل در جرم ثدرخواست خود سکنای محل یا منزل به را مأموران ورود جرم، وقوع پساز بالفاصله یا حال همان

کند.. دهد – خبر را آن وقوع و کند معرفی را خود جرم، وقوع پساز بالفاصله متهم ج

. باشد – داشته شهرت سوء نیز محل آن در و باشد ولگرد متهم چ 

( )١تبصره ( ) ( ) ( ) ماده- ) ت و پ ، ب ، الف بندهای موضوع جرایم صورت ( ۳۰۲چنانچه به قانون ایناقدامات می‌توانند شهروندان تمام دادگستری، ضابطان حضور عدم صورت در شود، واقع مشهود

. آورند عمل به جرم صحنه حفظ و جرم مرتکب فرار از جلوگیری برای را الزمحرفه- ٢تبصره یا شغل و معاشمعلوم وسیله مشخصو مأوای و مسکن که است کسی ولگرد

. ندارد معینی 

. - ۴۶ماده چنانچه دهند اطالع دادستان به فوری را خود اقدامات نتیجه مکلفند دادگستری ضابطان . ضابطان این‌صورت، در بخواهد را آن تکمیل می‌تواند نداند، کافی را شده انجام اقدامات دادستان

به تحقیقات تکمیل و جرم کشف برای را قانونی اقدامات و تحقیقات دادستان دستور طبق باید . متهم نگهداری مشهود، جرایم در چنانچه دارند نگه‌ نظر تحت‌ را متهم نمی‌توانند اما آورند، عملطور به و بالفاصله را آن ادله و اتهام موضوع باید ضابطان باشد، ضروری تحقیقات تکمیل برای

دادستان اطالع به قانونی تصمیم اتخاذ برای فوری را مراتب و کنند تفهیم و ابالغ متهم به کتبیقرار. نظر تحت‌ را متهم ساعت چهار و بیست از بیش توانند نمی‌ ضابطان حال، هر در برسانند

دهند.گیرد، - ۴۷ماده قرار نظر تحت‌ مجرمانه عناوین از هریک علت به اداری وقت از خارج فردی هرگاه

. قاضی یا دادستان شود اعالم کشیک قاضی یا دادستان به مراتب ساعت یک ظرف حداکثر بایدقرار نظر تحت‌‌ محل در حضور با نیاز درصورت و نماید بررسی را موضوع است، مکلف نیز کشیک

. آورد عمل به قانونی اقدام متهم گرفتن. - ۴۸ماده با باید وکیل نماید وکیل حضور تقاضای می‌تواند متهم گرفتن، قرار نظر تحت شروع با

وکیل و نماید مالقات نظر شخصتحت با مذاکرات، و تحقیقات بودن محرمانه به توجه و رعایتدرج برای را خود کتبی مالحظات باشد یک‌ساعت بیشاز نباید که متهم با مالقات پایان در می‌تواند

. دهد ارائه پرونده درآنها- مجازات که یافته سازمان جرائم همچنین و خارجی یا داخلی امنیت علیه جرائم در تبصره

ماده ) وکالی ( ۳۰۲مشمول یا وکیل دعوی، طرفین مقدماتی تحقیقات مرحله در است، قانون این. نمایند می انتخاب باشد، قضائیه رئیسقوه تأیید مورد که دادگستری رسمی وکالی بین از را خود

. گردد می اعالم قضائیه رئیسقوه توسط مزبور وکالی اسامیسجلی، - ۴۹ماده مشخصات ساعت، یک ظرف حداکثر گرفت، قرار نظر تحت‌ متهم آنکه محض به

اعالم محل دادسرای به ممکن، طریق هر به وی، گرفتن قرار نظر تحت‌ علت و نشانی شغل،رعایت. با رایانه، و مخصوص دفتر در مزبور مشخصات درج با شهرستان هر دادستان می‌شود

می‌نماید اعمال افراد این حقوق رعایت برای را الزم نظارت الکترونیکی، دادرسی به راجع مقرراتبه تا می‌کند اعالم مربوط استان دادگستری رییسکل به روز هر پایان در را آنان کامل فهرست و

. طریق از توانند اشخاصمی‌ این برادر و خواهر فرزندان، همسر، والدین، شود ثبت نحو همان . قرار نظر تحت‌ درباره فوق بستگان به پاسخگویی یابند اطالع آنان بودن نظر تحت‌ از مزبور مراجع

ضروری باشد، نداشته منافات نظر اشخاصتحت‌ خانوادگی و اجتماعی حیثیت با که حدی تا گرفتن،است.آشنایان - ۵۰ماده یا خانواده افراد ممکن، وسیله هر یا تلفن وسیله به‌ می‌تواند نظر شخصتحت‌

به‌عمل خصوص این در را الزم مساعدت مکلفند نیز ضابطان و کند آگاه بودن نظر تحت‌ از را خود. کند استفاده حقی چنین از نباید نظر شخصتحت‌ که تشخیصدهند ضرورت بر بنا آنکه مگر آورند،

. برسانند قضایی مقام اطالع به مقتضی دستور أخذ برای را مراتب باید صورت این‌ درتعیین - ۵۱ماده به پزشکان از یکی وی، نزدیک بستگان از یکی یا نظر درخواستشخصتحت‌ به بنا

. . می‌شود ضبط و ثبت پرونده در پزشک گواهی می‌آورد به‌عمل معاینه نظر شخصتحت‌ از دادستاناین - ۵۲ماده در مندرج حقوق مکلفند دادگستری ضابطان گرفت، قرار نظر تحت متهم هرگاه

و دهند قرار وی اختیار در مکتوب صورت به‌ و تفهیم متهم به را نظر شخصتحت مورد در قانون. کنند پرونده ضمیمه و دریافت رسید

و - ۵۳ماده تاریخ بودن، نظر تحت علت نظر، اظهاراتشخصتحت‌ مکلفند دادگستری ضابطاننزد شخص که را ساعتی و تاریخ و بازجویی دو بین استراحت مدت بازجویی، مدت آن، آغاز ساعت

. برسانند او انگشت اثر یا امضاء به را آن و کنند صورتمجلسقید در را است شده معرفی قاضیآ ساعت و تاریخ مکلفند همچنین ضبط ضابطان و ثبت خاصی دفتر در را بودن نظر تحت‌ پایان و غاز

کنند. 

اثرانگشتشخص – یا و امضاء أخذ که قانون این در مقرر مواد سایر در نیز و ماده این در تبصره. نباشد امضاء به شخصقادر که است اعتبار دارای صورتی در انگشت اثر است، شده پیش‌بینی

که - ۵۴ماده را تحقیقاتی جرم، صحنه بازپرسدر یا دادستان حضور پساز دادگستری ضابطانمأموریت و دستور انجام آنکه مگر ندارند، مداخله حق دیگر و می‌کنند تسلیم آنان به اند داده انجام

. شود ارجاع آنان به قضایی مقام سوی از دیگری 

در - ۵۵ماده اشیاء و اشخاص بازرسی همچنین آنها، تفتیش و بسته و تعطیل اماکن منازل، به ورودبه کلی به‌طور را تحقیقات اجرای وی چند هر است، قضایی مقام موردی اجازه با غیرمشهود جرایم

. باشد داده ارجاع ضابط 

و - ۵۶ماده اشیاء اشخاص، بازرسی از و نمایند عمل صادره مجوز طبق مکلفند دادگستری ضابطان. کنند خودداری موضوع با غیرمرتبط مکان‌های

 که - ۵۷ماده را دیگری جرم آثار و اسباب ادله، محل، بازرسی هنگام در دادگستری ضابطان چنانچه

تنظیم و ادله حفظ ضمن کنند، مشاهده است، جامعه آسایشعمومی و امنیت تهدیدکننده. می‌کنند عمل وی دستور وفق گزارشو صالح قضایی مرجع به را مراتب بالفاصله صورت‌مجلس،

 اوراق - ۵۸ماده ارائه ضمن تعطیل، و بسته اماکن منازل، به ورود هنگام به باید دادگستری ضابطان

در را مراتب و دهند نشان محل متصرف به را قضایی دستور اصل خود، بودن ضابط هویت . از اشخاص این که صورتی در برسانند اشخاصحاضر یا شخص امضاء به و نمایند صورتمجلسقید

. می‌دهند انجام را بازرسی ضابطان و می‌شود صورتمجلسقید در مراتب کنند، امتناع رؤیت 

نمایند، - ۵۹ماده گذاری شماره را پرونده مدارک سایر و بازجویی اوراق مکلفند دادگستری ضابطان. کنند مشخص را پرونده اوراق کل تعداد می‌کنند، ارسال قضایی مقام برای که صورتمجلسی در

 دادسرا – در دفتر مدیر توسط پرونده اوراق گذاری خصوصشماره در ماده این مفاد رعایت تبصرهدولتی خدمات از انفصال سال یک تا ماه سه به محکومیت موجب آن از تخلف و الزامی دادگاه، و

است. 

یا - ۶۰ماده تلقینی سؤاالت طرح موهن، کلمات از استفاده متهم، اکراه یا اجبار بازجویی‌ها درچنین به پاسخ در متهم اظهارات و است ممنوع اتهام موضوع از خارج سؤاالت و اغفال‌کننده

. طول و زمان تاریخ، نیست معتبر است، اکراه یا اجبار از ناشی که اظهاراتی همچنین و سؤاالتی. برسد متهم انگشت اثر یا امضاء به و شود صورتمجلسقید اوراق در باید بازجویی مدت

 

باشد - ۶۱ماده قواعدی و ترتیبات مطابق باید تحقیقات انجام در دادگستری ضابطان اقدامات تمام. است مقرر مقدماتی تحقیقات برای که

 عالئم - ۶۲ماده و آثار حفظ جرم، کشف به نسبت ضابطان وظایف انجام از ناشی هزینه‌های تحمیل

دستگیری متهم، شدن مخفی و فرار از جلوگیری و یافتن و شناسایی جرم، وقوع ادله جمع‌آوری وتحت قضایی تصمیمات اجرای و اوراق ابالغ تهدیدات، برابر در او خانواده و بزه‌دیده از حمایت وی،

. است ممنوع بزه‌دیده بر عنوان هر 

مواد )- ۶۳ماده مقررات از ، )(۵۱، )(۴۹، )(۴۲، )(۴۱، )(۴۰، )(۳۹، )(۳۸، )(۳۷، )(۳۵، )(۳۴، )(۳۰تخلفسال ( ۱۴۱و )( ۵۹، )(۵۵، )(۵۳، )(۵۲ یک تا ماه سه به محکومیت موجب ضابطان، توسط قانون این

. است دولتی خدمات از انفصال 

دادستان – اختیارات و وظایف سوم فصل 

:- ۶۴ماده است زیر شرح به تعقیب به شروع قانونی جهاتخصوصی – مدعی یا شاکی شکایت الف

مطمئن – و اشخاصموثق یا رسمی مقامات دادگستری، ضابطان اخبار و اعالم ببازپرس – یا دادستان برابر در مشهود، جرم وقوع پ

متهم – اقرار و اظهار تدیگر- قانونی طرق به جرم وقوع از دادستان اطالع ث

 غیرقابل - ۶۵ماده جرایم از مذکور جرم و بوده جرمی وقوع ناظر خود که کند اعالم کسی هرگاه

باشد، نداشته وجود وی اظهارات نادرستی بر مبتنی اماراتی و قرائن که صورتی در باشد، گذشتموجود تعقیب برای دیگری امارات و قرائن چند هر است، کافی تعقیب به شروع برای اظهار این

مگر کرد، تعقیب به شروع نمی‌توان اعالم صرف به نبوده، قضیه شاهد کننده اعالم اگر اما نباشد؛. . باشد خارجی یا داخلی امنیت علیه جرایم از جرم یا باشد داشته وجود ادعا صحت بر دلیلی آنکه

 زنان، - ۶۶ماده نوجوانان، و اطفال از حمایت زمینه در آنها اساسنامه که نهادی مردم های سازمان

فرهنگی، میراث طبیعی، منابع زیست، محیط ذهنی، یا جسمی ناتوانی دارای و بیمار اشخاصزمینه در ارتکابی جرائم به نسبت توانند می است، شهروندی حقوق از حمایت و عمومی بهداشت

. کنند شرکت دادرسی مراحل تمام در و کنند جرم اعالم فوق های 

اقدام - ۱تبصره جهت وی رضایت کسب باشد، خاص دیده بزه دارای شده واقع جرم که صورتی در . باشد، سفیه مالی جرائم در یا و مجنون طفل، دیده بزه چنانچه است ضروری ماده این مطابق

. خود قانونی، سرپرست یا قیم ولی، اگر شود می أخذ او قانونی سرپرست یا قیم ولی، رضایتاقدامات دادستان، تأیید یا اتفاقی قیم رضایت أخذ با مذکور های سازمان باشد، شده جرم مرتکب

. دهند می انجام را الزم 

از - ۲تبصره را ماده این موضوع جرایم بزه‌دیدگان مکلفند قضایی مقامات و دادگستری ضابطان. کنند آگاه مربوطه، مردم‌نهاد سازمان‌های کمک

 سه‌ماهه - ۳تبصره در کنند، اقدام ماده این اجرای در می‌توانند که مردم‌نهاد سازمان‌های اسامی

رییس تصویب به و می‌شود تهیه کشور وزیر همکاری با دادگستری وزیر توسط سال هر ابتدای. می‌رسد قوه‌قضاییه

 پنجم )- ۴تبصره و شصت و یکصد اصل رعایت با ماده این در ( ۱۶۵اجرای و است اساسی قانون

ماده ) رعایت با توانند می ماده این موضوع نهاد مردم های سازمان عفت منافی این( ۱۰۲جرائمحق و دهند ارائه قضائی مراجع به را خود دالیل و نموده جرم اعالم تنها آن های تبصره و قانون

. ندارند را جلسات در شرکت 

نیست، - ۶۷ماده مشخص آنها نویسندگان و گزارش‌دهندگان هویت که نامه‌هایی و گزارش‌هاموجب که کند مهمی امر وقوع بر داللت آنکه مگر گیرد، قرار تعقیب به شروع مبنای نمی‌تواند

به شروع برای دادستان نظر به که باشد قرائنی با همراه یا است عمومی امنیت و نظم در اخالل. میکند کفایت تعقیب

 . - ۶۸ماده موارد شکوائیه در کند شکایت وکیل توسط یا ً شخصا می‌تواند خصوصی مدعی یا شاکی

: شود قید باید زیرمذهب، – تابعیت، تأهل، وضعیت تحصیالت، میزان شغل، سن، پدر، نام خانوادگی، نام و نام الف

) شماره ) ، ایمیل نگار پیام نشانی امکان درصورت و دقیق نشانی ملی، شماره شناسنامه، شمارهشاکی کدپستی و همراه و ثابت تلفن

جرم – وقوع محل و تاریخ شکایت، موضوع بوی – مطالبه مورد و مدعی به وارده زیان و ضرر پ

امکان – صورت در مطلعان و شهود نشانی و مشخصات اسامی، جرم، وقوع ادله تامکان – صورت در مظنون یا مشتکی‌عنه نشانی و مشخصات ث

 اختیار- در و کند تهیه را فوق موارد بر مشتمل متحدالشکل اوراق است مکلف قوه‌قضاییه تبصره

. مانع مزبور اوراق از استفاده عدم گیرد قرار استفاده مورد شکوائیه تنظیم در تا دهد قرار مراجعان. نیست شکایت استماع

 . - ۶۹ماده در شفاهی شکایت کند قبول وقت همه را شفاهی و کتبی شکایت است مکلف دادستان

. مراتب باشد، نداشته سواد شاکی هرگاه می‌رسد شاکی انگشت اثر یا امضاء به و صورتمجلسقید. میشود صورتمجلستصدیق مندرجات با شکایت انطباق و صورتمجلسقید در

 و - ۷۰ماده می‌باشد محجور بزهدیده، و است شاکی شکایت به منوط کیفری، تعقیب که مواردی در

به ضرر توجه یا وقت فوت موجب نیز قیم نصب و ندارد دسترسی آنان به یا نداشته قیم یا ولیخود قیم یا ولی که صورتی در همچنین و قیم نصب یا قیم یا ولی مداخله و حضور تا شود، محجور

یا و تعیین موقت قیم به‌عنوان را شخصی دادستان باشد، داشته آن در مداخله یا شده جرم مرتکبو جرم ادله جمع‌آوری و حفظ برای را ضروری اقدامات و می‌کند تعقیب را کیفری امر خود

. عللی به او قیم یا و ولی بزهدیده، که مواردی در حکم این می‌آورد به‌عمل متهم فرار از جلوگیری. است جاری نیز نباشد شکایت به قادر بیهوشی قبیل از

 مذکور – ترتیب رعایت دارد مالی جنبه که کیفری دعاوی در فقط درخصوصشخصسفیه تبصره. نماید شکایت طرح ً شخصا می‌تواند سفیه مالی، موارد غیر در و است الزامی ماده این در

 مجنون - ۷۱ماده یا طفل بزهدیده اگر است، شاکی شکایت به منوط کیفری تعقیب که مواردی در

نکند، شکایت به اقدام مولّی‌علیه مصلحت وجود با او قانونی سرپرست یا قهری ولی و باشد . معلولیت قبیل از عللی به که بزهدیدگانی مورد در همچنین می‌کند تعقیب را موضوع دادستان

موافقت جلب با را موضوع دادستان هستند، دعوی اقامه از ناتوان سن، کهولت یا ذهنی یا جسمی . حکم اجرای یا تعقیب موقوفشدن محجور، افراد خصوص در این‌صورت، در می‌کند تعقیب آنان

. است دادستان موافقت به منوط نیز 

کاری - ۷۲ماده حوزه در گذشت غیرقابل جرایم از یکی وقوع از اشخاصرسمی و مقامات هرگاه

. دهند اطالع دادستان به فوری را موضوع مکلفند شوند، مطلع خود 

را - ۷۳ماده الزم تعلیمات ارائه و نظارت حق می‌شود، ارجاع بازپرس به که اموری در دادستاندارد.

 اما - ۷۴ماده کند؛ نظارت آن انجام نحوه بر و یابد حضور مقدماتی تحقیقات در می‌تواند دادستان

. سازد متوقف را تحقیقات جریان نمی‌تواند 

هر - ۷۵ماده میآید، به‌عمل او حوزه در تحقیقات که است دادستانی عهده بر تحقیقات بر نظارت. است افتاده اتفاق حوزه آن از خارج که باشد امری به راجع چند

 به‌طور - ۷۶ماده را تحقیقات جریان یا بخواهد بازپرس از را جرمی در تحقیق آنکه از پیش دادستان

تقاضا بازپرس از را الزم اقدامات و تحقیقات برخی اجرای می‌تواند کند، واگذار بازپرس به کلیدهد. انجام را دادستان تقاضای مورد اقدام یا تحقیق فقط است بازپرسمکلف این‌صورت، در کند

. کند ارسال وی نزد را نتیجه و 

( )- ۷۷ماده ( ) ( ) ( ) ماده ) ت و پ ، ب ، الف بندهای موضوع جرایم بودن مشهود این( ۳۰۲درصورتوقوع ادله جمع‌آوری عالئم، و آثار حفظ برای دادستان بازپرس، مداخله و حضور پیشاز تا قانون،

. می‌آورد به‌عمل را الزم اقدامات متهم شدن مخفی و فرار از جلوگیری و جرم 

دادستان - ۷۸ماده است، خارج محل دادگاه صالحیت از آنها به رسیدگی که مشهود جرایم مورد درمتهم شدن مخفی و فرار و جرم آثار امحای از جلوگیری برای را الزم اقدامات تمام است مکلف

را خود اقدامات نتیجه و آورد به‌عمل بداند، الزم جرم کشف برای که را تحقیقی هر و دهد انجام. کند ارسال صالح قضایی مرجع به فوری

 ترک - ۷۹ماده درخواست کیفرخواست صدور از قبل تا می‌تواند شاکی گذشت، قابل جرایم در

. . مجدد تعقیب می‌تواند شاکی می‌کند صادر تعقیب ترک قرار دادستان صورت، این در کند تعقیب. کند درخواست تعقیب ترک قرار صدور تاریخ از یک‌سال تا یک‌بار برای فقط را متهم

 باشد، – ۸۰ماده کرده گذشت یا نداشته وجود شاکی چنانچه هشت، و هفت درجه تعزیری جرایم در

با اتهام تفهیم از پس می‌تواند قضایی مقام کیفری، مؤثر محکومیت سابقه فقدان درصورتدر و است شده جرم وقوع موجب که احوالی و اوضاع و متهم سوابق و اجتماعی وضع مالحظه

تعقیب از یک‌بار فقط قانونی، مقررات رعایت برای متهم از کتبی التزام أخذ با ضرورت صورت . قابل ابالغ، تاریخ از روز ده ظرف قرار این کند صادر را پرونده بایگانی قرار و نماید خودداری متهم

. اعتراضاست  

تحقیقات – به اعتراضمربوط قابل قرارهای سایر و ماده این موضوع قرار تجدیدنظر مرجع تبصره. است تجدیدنظر دادگاه شوند، می رسیدگی دادگاه در مستقیم طور به که جرائمی مقدماتی

 چنانچه – ۸۱ماده است، تعلیق قابل آنها مجازات که هشت و هفت شش، درجه تعزیری جرایم در

بزه‌دیده، موافقت با یا و باشد گردیده جبران وارده خسارت یا کرده گذشت نداشته، وجود شاکیکیفری مؤثر محکومیت سابقه فاقد نیز متهم و شود داده مشخصی مدت در آن پرداخت ترتیب

متناسب، تأمین أخذ با ضرورت درصورت و متهم موافقت أخذ از پس می‌تواند دادستان باشد، . مورد، حسب را متهم دادستان این‌صورت، در کند معلق سال دو تا ششماه از را وی تعقیب

: می‌کند زیر دستورهای از برخی اجرای به مکلفبا – جرم از ناشی معنوی یا مادی زیان‌بار آثار کاهش یا رفع جهت در بزهدیده به خدمات ارائه الف

بزهدیده رضایتحداکثر- دیگر، طریق هر به یا و بیمارستان درمانگاه، پزشک، به مراجعه طریق از اعتیاد ترک ب

ظرفششماه یک‌سال – مدت به حداکثر معین، حرفه یا کار به اشتغال از خودداری پ

یک‌سال – مدت به حداکثر معین، مکان یا محل به آمد و رفت از خودداری تیک‌سال – مدت به حداکثر دادستان، تعیین به مقامی یا شخص به معین زمان‌های در خود معرفی ث

دادستان، – تعیین با عام‌المنفعه یا عمومی مؤسسات در معین ساعات یا ایام در کار دادن انجام جیک‌سال مدت به حداکثر

به – حداکثر، معین ساعات و ایام در حرفه‌ای و فرهنگی آموزشی، جلسات یا کالس‌ها در شرکت چیک‌سال مدت

مدت – به حداکثر گواهینامه، دادن تحویل و موتوری نقلیه وسایل با رانندگی به اقدام عدم حیک‌سال

سال – یک مدت به حداکثر آن، از استفاده یا مجوز دارای سالح حمل عدم خمعین – مدت برای دادستان، تعیین به بزهدیده و جرم شرکاء با مالقات و ارتباط عدم د

به – حداکثر مربوط، مراجع به مراتب اعالم با گذرنامه دادن تحویل و کشور از خروج ممنوعیت ذمدتشش‌ماه

 یا - ۱تبصره قصاص حد، مستوجب جرایم از یکی ارتکاب اتهام به تعلیق مدت در متهم درصورتی‌که

و گردد کیفرخواست صدور به منتهی وی تعقیب و گیرد قرار تعقیب مورد باالتر و هفت درجه تعزیرتعدد، به مربوط مقررات رعایت با و لغو تعلیق، قرار نکند، اجراء را قضایی مقام دستورهای یا

محسوب زمان مرور مدت جزء است، بوده معلق تعقیب که مدتی و می‌آید به‌عمل تعقیب . مرجع. می‌کند ابقاء را تعلیق قرار دادگاه گردد، تبرئه دوم اتهام از متهم چنانچه نمی‌شود

. کند تصریح صادره قرار در تبصره این مفاد به است مکلف قرار صادرکننده 

.- ۲تبصره است صالح دادگاه اعتراضدر قابل ابالغ، از پس روز ده ظرف تعقیب، تعلیق قرار 

کیفری - ۳تبصره محکومیت سابقه دارای متهم که شود معلوم تعقیب تعلیق قرار مدت در هرگاه. می‌شود سرگرفته از تعقیب و لغو صادرکننده مرجع وسیله به بالفاصله مزبور قرار است، مؤثر

. نمی‌شود محسوب زمان مرور مدت جزء است، بوده معلق تعقیب که مدتی 

دادستان - ۴تبصره از را ماده این مقررات اعمال قانونی، شرایط وجود درصورت بازپرسمی‌تواند. کند درخواست

 مقررات - ۵تبصره می‌تواند دادگاه می‌شود، مطرح دادگاه در مستقیم به‌طور پرونده که مواردی در

. کند اعمال را ماده این 

صورتی‌که - ۶تبصره در و میشود ثبت کیفری سجل واحد در مخصوصی دفتر در تعقیب تعلیق قرار. میگردد لغو تعلیق ننماید، رعایت را قرار در مندرج ترتیبات مقرر، مدت در متهم

 مقام - ۸۲ماده است، تعلیق قابل آنها مجازات که هشت و هفت شش، درجه تعزیری جرایم در

متناسب، تأمین أخذ با و خصوصی مدعی یا بزهدیده موافقت و متهم درخواست به می‌تواند قضاییجرم از ناشی خسارت جبران یا شاکی گذشت تحصیل برای تا بدهد متهم به مهلت ماه دو حداکثر

. آنان توافق با را موضوع طرفین، بین سازش حصول برای می‌تواند قضایی مقام همچنین کند اقدام . بیشاز میانجیگری مدت دهد ارجاع میانجیگری برای مؤسسهای یا شخص یا اختالف حل شورای به

. مذکور میزان به و یک‌بار برای فقط اقتضاء صورت در ماده این در مذکور مهلت‌های نیست ماه سه . موقوف تعقیب باشد، گذشت قابل جرایم از موضوع و کند گذشت شاکی اگر است تمدید قابل

آن. پرداخت به راجع یا و شود جبران او خسارت یا کند گذشت شاکی اگر موارد، سایر در می‌شودپساز می‌تواند قضایی مقام باشد، کیفری مؤثر محکومیت سابقه فاقد متهم و شود حاصل توافق

. قضایی مقام این‌صورت، در کند معلق سال دو تا ششماه از را وی تعقیب متهم، موافقت أخذماده ) تبصره‌های رعایت با را دستورهای ( ۸۱متهم برخی اجرای به مکلف مورد، حسب قانون این

. متهم سوی از توافق مورد تعهدات اجرای عدم صورت در همچنین می‌کند مذکور ماده موضوعرا تعقیب و لغو را تعقیب تعلیق قرار خصوصی، مدعی یا شاکی درخواست به بنا عذرموجه، بدون

. می‌دهد ادامه 

. نماید – تقاضا دادستان از را میانجیگری به ارجاع یا تعقیب تعلیق بازپرسمی‌تواند تبصره 

امضای - ۸۳ماده به که صورت‌مجلسی طی آن ادله ذکر با و مشروح صورت به میانجیگری نتیجهقضایی مقام نزد مورد حسب بعدی اقدامات و تأیید و بررسی برای می‌رسد، طرفین و میانجیگر

. در آنها انجام چگونگی و طرفین تعهدات ذکر توافق، حصول درصورت می‌شود ارسال مربوط. است الزامی صورتمجلس

 ( )- ۸۴ماده ماده ) ج بند موضوع عام‌المنفعه مؤسسات در کار دادن انجام و ( ۸۱چگونگی قانون این

ماده ) موضوع می‌شوند، انتخاب میانجیگری برای که اشخاصی یا شخص و میانجیگری (۸۲ترتیبقانون این شدن الزم‌االجراء تاریخ از ماه ظرفسه که است آیین‌نامه‌ای موجب به قانون این

هیأت‌وزیران تصویب به قضاییه رییسقوه تأیید از پس و می‌شود تهیه دادگستری وزیر توسطمی‌رسد.

 به - ۸۵ماده راجع قانونی تصمیم اتخاذ از پس شود، پرداخت المال بیت از باید دیه که مواردی در

. می‌شود ارسال دادگاه به مقتضی حکم صدور برای دادستان دستور به پرونده جهات، سایر 

در - ۱تبصره دیگری تصمیم هر با یا تعقیب موقوفی قرار با پرونده که مواردی در ماده این حکم. است جاری نیز شود تکلیف تعیین دیه پرداخت به نسبت باید اما شود می مختومه دادسرا

 با - ۲تبصره و کافی دلیل وجود صورت در است، عاقله متوجه دیه پرداخت مسؤولیت که مواردی در

. پساز یابد حضور خود از دفاع برای شود می اخطار وی به احضار، به مربوط مقررات رعایت . های محدودیت و الزامات از یک هیچ شود می أخذ او اظهارات و تبیین وی برای موضوع حضور،

. . نیست رسیدگی از مانع عاقله حضور عدم نیست اعمال قابل عاقله مورد در متهم به مربوط 

ماده )- ۸۶ماده موضوع جرایم غیر متهم ( ۳۰۲در یا باشند حاضر شاکی و متهم چنانچه قانون، ایندادستان باشد، کامل هم مقدماتی تحقیقات و باشد کرده گذشت یا نداشته وجود شاکی و حاضر

همراه به شاکی حضور صورت در و دادگاه به متهم اعزام با بازپرس، درخواست به یا ً رأسا می‌تواند . مورد، این در کند مطرح شفاهی به‌صورت کیفرخواست صدور بدون بالفاصله را کیفری دعوای او،

و وکیل تعیین برای دارد حق که می‌کند تفهیم متهم به و می‌دهد جلسه تشکیل تأخیر بدون دادگاهداده مهلت او به روز سه حداقل متهم، درخواست صورت در که بخواهد مهلت دفاع تدارک

. این. از متهم هرگاه شود قید صورتمجلسدادگاه در باید متهم پاسخ و موضوع این تفهیم می‌شودانجام رسیدگی ضمن اگر و می‌کند صادر رأی و رسیدگی جلسه، همان در دادگاه نکند، استفاده حق

ضابطان یا دادستان به را تحقیقات تکمیل دستور یا و انجام را آنها بداند، الزم را تحقیقاتی . . و ضرر مطالبه صورت در شاکی است دادگاه با متهم از متناسب تأمین أخذ می‌دهد دادگستری

امر از فارغ می‌تواند دادگاه و کند تقدیم را خود دادخواست روز پنج ظرف حداکثر می‌تواند زیان. نماید صادر مقتضی رأی و رسیدگی زیان و ضرر دعوای به کیفری

 حاوی - ۸۷ماده پستی بسته که دهند قوی احتمال امارات، و قرائن مبنای بر پست مأموران هرگاه

فهرست مطابق امنیتی اقالم گرم، اسلحه منفجره، مواد یا و خطرناک میکروبی سمی، مخدر، موادتنظیم با پستی محموله است، جرم ادوات و آالت سایر یا و پست به ذیصالح مراجع سوی از اعالمی . نظر أخذ از پس دادستان می‌رسد دادستان اطالع به فوری موضوع و میشود صورتمجلستوقیفبسته ارسال یا استرداد دستور بالفاصله احتمال، بودن منتفی صورت در بررسی، و ذیصالح مراجع

. می‌کند صادر را پستی 

امور - ۸۸ماده در آنان می‌شود، ارجاع دادیار یا دادستان معاون به دادستان طرف از که اموری در. می‌کنند وظیفه انجام او نظارت و تعلیمات تحت و دارند را دادستان اختیارات و وظایف تمام محوله

دادیاری تساوی، صورت در و دارد بیشتری قضایی سابقه که دادیاری او، معاون و دادستان غیاب در. می‌شود دادستان جانشین دارد، بیشتری سن که

 بازپرس – اختیارات و وظایف چهارم فصل

 آن – حدود بازپرسو اختیارات اول مبحث

 . - ۸۹ماده چنانچه است دادستان ارجاع به بازپرسمنوط سوی از مقدماتی تحقیقات به شروع

دادستان اطالع به فوری را مراتب می‌کند، شروع را تحقیقات باشد جرم وقوع ناظر بازپرس،. می‌دهد ادامه را تحقیقات دادستان، ارجاع صورت در و می‌رساند

 مقامات - ۹۰ماده دیگر یا بازپرس سوی از که است قانونی اقدامات مجموعه مقدماتی، تحقیقات

یا فرار از جلوگیری و یافتن شناسایی، جرم، وقوع ادله آوری جمع و عالئم و آثار حفظ برای قضایی،. می‌شود انجام متهم شدن مخفی

 نحو - ۹۱ماده به قانون که مواردی در مگر می‌گیرد صورت محرمانه به‌صورت مقدماتی تحقیقات

. حفظ به موظف دارند حضور مقدماتی تحقیقات جریان در که اشخاصی کلیه نماید مقرر دیگریمحکوم حرفه‌ای و شغلی اسرار افشای جرم مجازات به تخلف، صورت در و هستند اسرار این

می‌شوند. 

. - ۹۲ماده مجازات مستوجب جرایم غیر در بازپرساست عهده بر جرایم تمام مقدماتی تحقیقاتماده ) در مقرر و ( ۳۰۲های وظایف تمام دارای نیز دادستان بازپرس، کمبود صورت در قانون، این

. تحقیقات انجام دادستان چنانچه حالت، این در است شده تعیین بازپرس برای که است اختیاراتیبازداشت به منتهی تأمین قرار همچنین و دادیار نهائی قرارهای دهد، ارجاع دادیار به را مقدماتی

ظرف حداکثر است مکلف نیز دادستان و برسد دادستان نظر به صدور روز همان در باید متهم،. کند اظهارنظر این‌باره در ساعت چهار و بیست

 به – دسترسی عدم و وظیفه انجام از وی بودن معذور یا بازپرس حضور عدم صورت در تبصره

ماده ) موضوع جرایم در دادسرا آن در دیگر تقاضای ( ۳۰۲بازپرس به دادگاه دادرس قانون، اینمذکور وضعیت بودن باقی زمان تا فقط را بازپرس وظیفه قضایی، رییسحوزه تعیین و دادستان

. می‌دهد انجام 

در - ۹۳ماده و دهد انجام را تحقیقات قانونی، اختیارات حدود در و بی‌طرفی کمال در باید بازپرس. نگذارد فرق است متهم ضرر یا نفع به که احوالی و اوضاع کشف

 آن - ۹۴ماده انجام مانع تعطیل ایام و شود انجام مستمر نحو به و سرعت به باید مقدماتی تحقیقات

نیست. 

به‌عمل - ۹۵ماده را فوری اقدامات جرم، عالئم و آثار امحای از جلوگیری برای است بازپرسمکلف. نکند تأخیر جرم وقوع ادله آوری جمع و تحصیل در و آورد

 مقدماتی - ۹۶ماده تحقیقات مراحل کلیه در متهم هویت به مربوط مشخصات سایر و تصویر انتشار

به تنها که زیر اشخاص مورد در مگر است ممنوع قضایی و انتظامی مراجع و رسانه‌ها توسطبه مربوط مشخصات سایر یا و تصویر انتشار شهرستان، دادستان موافقت بازپرسو درخواست

: است مجاز آنان هویت( ) ( ) ( ) ( ) ماده- ) ت و پ ، ب ، الف بندهای موضوع عمدی جرایم ارتکاب به متهمان این( ۳۰۲الف

دیگری طریق از و باشد داشته وجود آنان به اتهام توجه برای کافی دالیل و بوده متواری که قانونیا و اصلی تصویر ادله، تکمیل یا و آنان شناسایی منظور به نباشد، موجود آنان به دستیابی امکان

. می‌شود منتشر آنان چهره‌نگاری طریق از آمده دست به تصویرنزد- نامعلومی و اشخاصمتعدد به نسبت جرم فقره چند ارتکاب به که شده دستگیر متهمان ب

دعوای اقامه یا و شکایت طرح و بزه‌دیدگان آگاهی برای آنان تصویر و کرده‌اند اقرار بازپرس. می‌شود منتشر آنان، توسط خصوصی

 و - ۹۷ماده آنان خانواده یا جرم کننده اعالم مطلع، شاهد، دیده، بزه از حمایت به‌منظور بازپرس

را احتیاطی اقدامات از برخی انجام ضرورت، صورت در تهدیدات، برابر در متهم خانواده همچنین . گزارش ارائه و دستورها انجام به مکلف دادگستری ضابطان می‌دهد دستور دادگستری ضابطان به

. بازپرسهستند به 

جرم - ۹۸ماده وقوع ادله آوری جمع به‌منظور را الزم اقدامات و تحقیقات ً شخصا باید بازپرس( ) ( ) ( ) ( ) ماده ) ت و پ ، ب ، الف بندهای موضوع جرایم غیر در می‌تواند ولی آورد، این( ۳۰۲به‌عمل

اقدام هر یا و جرم وقوع ادله و اطالعات آوری جمع مطلعان، و شهود از تحقیق تفتیش، قانون،دادگستری ضابطان به الزم تعلیمات دادن از پس بداند، الزم جرم کشف برای که را دیگری قانونی

اتخاذ مقتضی تصمیم بداند، الزم را آنها تکمیل چنانچه نظارت، ضمن این‌صورت، در که دهد ارجاعمی‌کند.

 ( ) ( ) ( ) ( ) ماده – ) ت و پ ، ب ، الف بندهای در همکاری ( ۳۰۲تبصره با تواند بازپرسمی نیز قانون این

. دهد انجام را الزم تحقیقات دادگستری ضابطان 

و - ۹۹ماده نباشد مرتبط اول جرم با که کند کشف را دیگری جرم تحقیق، بازپرسضمن هرگاهعالئم و آثار حفظ برای قانون طبق را الزم اقدامات باشد، تعقیب قابل نیز شاکی شکایت بدون

دادستان به را مراتب همزمان و می‌آورد به‌عمل متهم شدن مخفی یا فرار از جلوگیری و جرم وقوع. میدهد ادامه را تحقیقات دادستان، ارجاع صورت در و میدهد اطالع

 مراتب – است، تعقیب قابل شاکی شکایت با که باشد جرایمی از کشفشده جرم چنانچه تبصره

. می‌رسد دیده بزه اطالع به مقتضی نحو به دادستان توسط امکان، صورت در 

در - ۱۰۰ماده و کند اظهار را ادلهاش و معرفی را خود شهود تحقیقات، هنگام در می‌تواند شاکیضرورتکشف با که را پرونده اوراق سایر یا مقدماتی صورتمجلستحقیقات یابد، حضور تحقیقات

. بگیرد رونوشت یا تصویر آنها از خود هزینه به یا و کند مطالعه ندارد، منافات حقیقت 

از - ۱تبصره برخی یا تمام به دسترسی یا بازپرسمطالعه چنانچه شاکی، درخواست صورت درصادر را درخواست رد قرار دلیل، ذکر با بداند، حقیقت کشف ضرورت با منافی را پرونده اوراق

صالح. دادگاه اعتراضدر قابل روز سه ظرف و می‌شود ابالغ شاکی به حضوری قرار، این می‌کند . تصمیم. کند تصمیم اتخاذ و اعتراضرسیدگی به فوق‌العاده وقت در است مکلف دادگاه است

. است قطعی دادگاه 

جرایم - ۲تبصره تحقیقات به مربوط مطالب حاوی اسناد و شده طبقه‌بندی مدارک و اسناد ارائه. است ممنوع شاکی به خارجی و داخلی‌ امنیت علیه جرایم و عفت منافی

 ممنوع - ۳تبصره قانون یا موجبشرع به آنها انتشار که مدارکی و مطالب انتشار از باید شاکی

صالح مراجع در خود حق احقاق مقام در مگر کند، امتناع است 

و - ۱۰۱ماده نام قبیل از دیده، بزه فردی اطالعات به دسترسی که مواردی در است بازپرسمکلفحیثیت و جسمانی تمامیت علیه جدی تهدید و خطر احتمال تلفن، شماره و نشانی خانوادگی، نام

اطالعات این به دسترسی از جلوگیری برای را مقتضی تدابیر باشد، داشته همراه به را دیده بزه . مصالح رعایت با و تشخیصرییسدادگاه به نیز دادگاه در رسیدگی مرحله در امر این کند اتخاذ

. شود می اعمال بزهدیده 

هیچ - ۱۰۲ماده پرسشاز و است ممنوع عفت منافی جرائم در تحقیق و تعقیب هرگونه انجامیا و شده واقع عام منظر و مرئی در جرم که مواردی در مگر نیست، خصوصمجاز این در فردی

محدوده در فقط تحقیق و تعقیب صورت، این در که باشد یافته سازمان یا عنف به یا شاکی دارای. شود می انجام قضائی مقام توسط مشهود احوال و اوضاع یا و شکایت

 داشته - ۱تبصره اقرار قصد ً بدوا متهم و باشد نداشته وجود شاکی هرگاه عفت منافی جرائم در

. کند می اقرار عدم و جرم پوشاندن به توصیه را وی قاضی باشد،.- ۲تبصره دهد تذکر شاهدان به را قانونی شرایط فاقد شهادت عواقب است مکلف قاضی

 حق - ۳تبصره او قانونی سرپرست یا ولی باشد، محجور بزه‌دیده اگر ماده، این در مذکور جرایم در

. سرپرست یا ولی است، سال هجده زیر او سن که بالغی بزه‌دیده مورد در دارد شکایت طرح. دارد شکایت طرح حق نیز او قانونی

 قوای - ۱۰۳ماده از می‌تواند او شود، مقاومتی وظیفه انجام هنگام به قضایی مقام برابر در هرگاه

. مقام دستور انجام به مکلف قوا این کند استفاده نظامی نیروهای از ضرورت صورت در و انتظامی. . می‌شود محکوم قانونی مقرر مجازات به مستنکف دستور، اجرای عدم صورت در هستند قضایی

 او - ۱۰۴ماده به دسترسی یا و شده مخفی نیست، معین متهم آنکه عذر به نمی‌تواند بازپرس

. و هفت شش، پنج، چهار، درجه تعزیری جرایم در کند متوقف را خود تحقیقات است، مشکلجرم وقوع از تمام سال دو و نشود معلوم جرم مرتکب الزم، تحقیقات انجام با هرگاه هشت،

در مراتب و بایگانی موقت به‌طور پرونده و صادر تحقیقات توقف قرار دادستان، موافقت با بگذرد، . به اعتراض مهلت ظرف می‌تواند شاکی می‌شود ابالغ شاکی به دارد، شاکی پرونده که مواردی

. به مرتکب یا کند اعالم دادستان به را مرتکب هویت شاکی، هرگاه کند اعتراض قرار این به قرارها، . پرونده که مواردی در می‌شود تعقیب ً مجددا موضوع دادستان دستور به شود، شناخته دیگری نحو

اقدام ماده این مقررات مطابق رأساً، دادگاه شود، مطرح دادگاه در مستقیم به‌طور قانون مطابقمی‌کند.

 در - ۱۰۵ماده را مراتب و اجراء را دادستان قانونی تقاضای تحقیقات، جریان بازپرسدر

تقاضا انجام که نحوی به شود، مواجه اشکال با اجراء هنگام در هرگاه و میکند صورتمجلسقید. می‌نماید اعالم دادستان به را مراتب نباشد مقدور

 آن، - ۱۰۶ماده مانند و انتقال مأموریت، به عزیمت مرخصی، أخذ از پیش است بازپرسمکلف

در و دهد انجام را الزم قانونی اقدام میباشند، بازداشت آنها متهمان که پروندههایی به نسبتاعالم دادستان به کتبی به‌طور را مراتب نشود، فراهم علت هر به زندانی آزادی امکان که صورتی

کند.مواد - ) و ماده این از تخلف تبصره )( ۱۰۴، )(۱۰۲، )(۹۵تبصره موجب ( ۱۰۲ماده )( ۱و قانون این

. است چهار درجه تا انتظامی محکومیت 

. - ۱۰۷ماده بر مبتنی تقاضا این هرگاه بخواهد بازپرس از را خود زیان و ضرر تأمین می‌تواند شاکی. می‌کند صادر خواسته تأمین قرار بازپرس باشد، قبول قابل ادله

 هنگام – است بازپرسمکلف شود، توقیف متهم اموال خواسته، تأمین قرار صدور با چنانچه تبصره

. دهد قرار مدنظر را موضوع این کیفری تأمین قرار صدور 

ممکن - ۱۰۸ماده آن توقیف اما بوده، معین عین یا نبوده معین عین شاکی، خواسته درصورتی‌که. میکند توقیف متهم دارایی‌های و اموال سایر از شاکی زیان و ضرر مبلغ بازپرسمعادل نباشد،

 . - ۱۰۹ماده ممکن فوری ابالغ که مواردی در می‌شود اجراء ابالغ، محض به خواسته تأمین قرار

می ابالغ سپس و اجراء تأمین، قرار ابتداء می‌شود، خواسته تضییع موجب اجراء در تأخیر و نیست . اجرای. مقررات مطابق خواسته تأمین قرار رسد می دادستان اطالع به ً فورا موارد، این شود

. می‌شود اجراء مربوط دادسرای کیفری احکام اجرای در مدنی احکام 

ناشی - ۱۱۰ماده اشکاالت رفع و بازپرساست عهده به خواسته تأمین قرار از اجمال و ابهام رفع. می‌آید به‌عمل احکام اجرای قاضی یا دادستان توسط آن اجرای از

 قرار - ۱۱۱ماده اجرای از ناشی اموال توقیف به نسبت ثالث اعتراضاشخاص به حقوقی دادگاه

. کند می رسیدگی مدنی احکام اجرای مقررات مطابق خواسته، تأمین 

از - ۱۱۲ماده قبل تا شاکی چنانچه دارد، نیاز دادخواست تقدیم به خواسته مطالبه که مواردی دراز متهم، درخواست به نکند، تقدیم کیفری دادگاه به را خود زیان و ضرر دادخواست دادرسی، ختم

. می‌شود اثر رفع خواسته تأمین قرار 

و - ۱۱۳ماده صادر تعقیب منع قرار یا موقوف متهم تعقیب قانونی، جهات از جهتی به که صورتی دررفع خواسته تأمین قرار از آن، اجرای و رأی قطعیت پساز شود، مختومه کیفیت هر به پرونده یا

. می‌شود اثر 

تجارتی، - ۱۱۴ماده امور قبیل از تولیدی یا خدماتی امور از بخشی یا تمام فعالیت از جلوگیریاست ممنوع آن مانند و تعاونی‌ها و تجارتی شرکت‌های و کارخانه‌ها کارگاه‌ها، فعالیت کشاورزی،

اعمال ارتکاب متضمن فعالیت این ادامه مثبته، ادله و معقول قرائن حسب که مواردی در مگرصورت، این در که باشد عمومی نظم یا و جامعه امنیت مخل سالمت، به مضر که باشد ای مجرمانه

ادله و جلوگیری مذکور فعالیت از بخش آن از مورد حسب دادستان، اطالع با است بازپرسمکلف . دادگاه اعتراضدر قابل ابالغ از پس روز پنج ظرف تصمیم این کند قید خود تصمیم در را یادشده

. است کیفری 

تحقیقات، - ۱۱۵ماده و بازجویی اوراق در کلمات تراشیدن و قلم‌خوردگی سطور، بین نوشتن . قید موضوع این و کشیده نازکی خط آن روی بر باید گردد اضافه کلمه چند یا یک اگر است ممنوع . چند یا یک اگر همچنین کنند امضاء را آن می‌آید، عمل به او از تحقیق که شخصی بازپرسو و شود . این هرگاه کنند امضاء را آن زیر باید یادشده اشخاص شود، نوشته حاشیه در و افتاده قلم از کلمه

. تمام در ماده این مقررات رعایت است اعتبار فاقد مزبور خطوط و کلمات نشود، رعایت ترتیب . صورت در است الزامی دادگستری ضابطان و قضایی مقامات سوی از دادرسی مراحل

. برسد اشخاصفوق امضاء به و شده داده توضیح برگه ذیل در باید موضوع جزئی قلم‌خوردگی 

بازپرس – صالحیت دوم مبحث 

وظیفه - ۱۱۶ماده ایفای قانون این مفاد رعایت با خود مأموریت محل قضایی حوزه بازپرسدر: می‌نماید تحقیق به شروع زیر موارد در قانونی جهات وجود صورت در و می‌کند

. شود- واقع او مأموریت محل قضایی حوزه در جرم الفدر – متهم یا کشف او مأموریت محل قضایی حوزه در و گردد واقع دیگری قضایی حوزه در جرم ب

. شود دستگیر حوزه آنقضایی – حوزه در جرم ارتکاب به مظنون یا متهم اما شود، واقع دیگری قضایی حوزه در جرم پ

. باشد مقیم او مأموریت محل 

در - ۱۱۷ماده اما شده، واقع بازپرس مأموریت محل قضایی حوزه از خارج جرم که مواردی دربه را مقتضی اقدامات و تحقیقات بازپرس شود، دستگیر حوزه آن در مرتکب یا کشف او حوزه

به منتهی صادره قرار چنانچه و می‌کند صادر نیز تأمین قرار لزوم، صورت در و می‌آورد عملآن معیت بازپرسدر که کیفری دادگاه در اعتراضوی به رسیدگی پساز شود، متهم بازداشت

چهل ظرف حداکثر متهم، همراه به را پرونده صالحیت، عدم قرار صدور با نماید، می وظیفه انجام. فرستد می جرم وقوع محل دادسرای به ساعت، هشت و

 اما - ۱۱۸ماده شود، بازپرسکشف مأموریت محل قضایی حوزه در جرمی وقوع ادله و آثار هرگاه

جرم وقوع محل کشف در سعی تحقیقات، انجام بازپرسضمن نباشد، معلوم آن وقوع محلاظهار خصوصموضوع، بازپرسدر مشخصنشود، تحقیقات ختم تا جرم وقوع محل اگر و می‌کند

. می‌کند عقیده 

و - ۱۱۹ماده منازل از بازرسی محل، معاینه مطلع، و شهود شهادت استماع متهم، از تحقیق هرگاهمحل قضایی حوزه از خارج دیگری اقدام هر کلی طور به و جرم آالت جمعآوری اشیاء، و اماکن

اصل ارسال و قانونی مقررات مطابق قضایی نیابت قرار صدور با وی شود، بازپرسالزم مأموریت . این می‌کند تقاضا بازپرسمحل، از را آنها انجام موارد، تصریح و پرونده نیاز مورد اوراق تصویر یاپساز را تنظیمی اوراق و می‌دهد انجام را نیابت موضوع اعطائی، نیابت مفاد حدود بازپرسدراجرای که صورتی در و میفرستد نیابت‌دهنده مرجع نزد آمده دست به مدارک سایر همراه به امضاء

به نیابت اجرای برای را اوراق باشد، دیگری قضایی حوزه به مربوط نیابت، مفاد از بخشی یا تمام. می‌دارد اعالم نیابت‌دهنده بازپرس به را مراتب و ارسال مزبور مرجع

 آن - ۱تبصره دادگاه البدل دادرسعلی یا رییس بخشبه‌عهده قضایی حوزه در قضایی نیابت انجام

. است محل 

رأی - ۲تبصره مستند شاهد، شهادت بر شهادت یا و شاهد شهادت یا و متهم اقرار که مواردی در. است الزامی رأی صادرکننده قاضی توسط آن استماع باشد، دادگاه

 أخذ - ۱۲۰ماده اختیار یا معین را تأمین نوع می‌تواند قضایی نیابت قرار صدور هنگام در بازپرس

. که بازپرسی چنانچه کند واگذار شده، خواسته او از تحقیق که بازپرسی نظر به را آن نوع و تأمینخواسته تأمین که کند احراز وی ابرازی ادله و متهم دفاع به توجه با درخواستشده او از تحقیق

. أخذ تقاضای که موردی در همچنین می‌کند أخذ متناسبی تأمین خود، نظر به است نامتناسب شده. کند أخذ مناسب تأمین خود نظر با اتهام توجه صورت در می‌تواند وی باشد، نشده تأمین

 پرونده - ۱۲۱ماده شود، متهم بازداشت به منتهی صادره تأمین قرار قضایی، نیابت اجرای در هرگاه

. قرار به نسبت اعتراضمتهم به می‌شود ارسال نیابت اجرای محل دادستان نزد اظهارنظر جهت. می‌شود رسیدگی نیابت، اجرای محل صالح دادگاه در مقررات مطابق بازداشت،

 قضایی - ۱۲۲ماده حوزه از خارج در تحقیقی انجام در وی مباشرت بازپرس، تشخیص به هرگاه

نظر کسب پساز و اعالم دادستان به مستدل نحو به را موضوع باشد، مأموریتشضروری محلاقدام مأموریت اجرای به نسبت او، نظارت تحت و محل دادستان با هماهنگی ضمن وی، موافق

بازپرس. دستورهای اجرای به مکلف رسمی مراجع و دادگستری ضابطان این‌صورت، در می‌کندهستند.

 کارشناسی – و بازرسی محلی، تحقیق محل، معاینه پنجم فصل

 ضرورت - ۱۲۳ماده محل معاینه یا محلی تحقیق موضوع، شدن روشن و واقع کشف برای هرگاه

. می‌کند محل معاینه یا محلی تحقیقات به بازپرس‌اقدام نمایند، درخواست شاکی یا متهم یا و یابد 

.- ۱۲۴ماده شود انجام روز در باید دارد ضرورت که مواردی در جز محلی تحقیق و محل معاینه. می‌شود قید دستور در مراتبضرورت

 دادگستری - ۱۲۵ماده ضابط توسط او دستور به یا و بازپرس توسط محلی تحقیق و محل معاینه

. شوند، حاضر می‌توانند دارند شرکت کیفری امر در که اشخاصی محل، معاینه هنگام می‌شود انجام. نیست معاینه انجام از مانع آنان، حضور عدم اما

 محل – معاینه هنگام در دارند شرکت کیفری امر در که اشخاصی سایر یا متهم حضور هرگاه تبصره

. شوند حاضر محل بازپرسدر دستور به مکلفند باشد، ضروری 

می‌شود؛ - ۱۲۶ماده حاضر ً شخصا بداند، بازپرسالزم چنانچه محل، معاینه و محلی تحقیق هنگام( ) ماده ) الف بند موضوع جرایم در است ( ۳۰۲اما مکلف اجساد، معاینه هنگام همچنین و قانون این

. یابد حضور وقت اسرع در و ً شخصا 

. - ۱۲۷ماده موارد در می‌شوند دعوت نیز مطلعان و شهود محل، معاینه و محلی تحقیق هنگام . چنانچه کند دعوت محل به است الزم آنان حضور که را اشخاصی دیگر بازپرسمی‌تواند ضروری،

حاضر موجه عذر بدون آنان و باشد منحصر ماده این اشخاصموضوع اظهارات به حق اثباتبازپرسحضور تشخیص به اینکه به مشروط کند، می صادر را آنان جلب بازپرسدستور نشوند،

. باشد داشته ضرورت آنان 

دعوت - ۱۲۸ماده هنگامی ارزیاب و مهندس داروساز، پزشک، قبیل از خبره، یا کارشناسرسمی. باشد مخصوصالزم معلومات یا فنی یا علمی جهت از آنان اظهارنظر که می‌شوند

 . آورد – به‌عمل دعوت نیز معالج پزشک از لزوم صورت در بازپرسمی‌تواند تبصره

 نحوی - ۱۲۹ماده به که مکشوف و مشهود نشانه‌های و آثار تمام محل، معاینه و محلی تحقیق هنگام

صورتمجلسقید در و جمع‌آوری کارشناسان توسط بازپرس دستور به است، مؤثر قضیه در. می‌رسد موضوع در اشخاصدخیل امضای به و می‌شود

 پزشک - ۱۳۰ماده از متشکل مورد، حسب که جرم صحنه بررسی گروه توسط باید جرم صحنه

عنداللزوم و انتظامی نیروی کارآگاهان تشخیصهویت، و جرم صحنه بررسی کارشناسان قانونی،بررسی وی سرپرستی به ضرورت صورت در و بازپرس نظارت تحت است، کارشناسان سایر

شود. 

موجب – به گروه این توسط جرم صحنه بررسی چگونگی و وظایف شرح اختیارات، حدود تبصرهوزیر توسط قانون این شدن الزم‌االجراء تاریخ از ظرفشش‌ماه که است اجرایی آیین‌نامه

می‌شود تهیه کشور قانونی پزشکی سازمان و انتظامی نیروی همکاری با کشور وزیر و دادگستری. می‌رسد رییسقوه‌قضاییه تصویب به و

 ترسیم - ۱۳۱ماده به نسبت وی، فوت چگونگی و متوفی هویت کشف جسد، حفظ برای بازپرس

را الزم دستورهای و اقدام غیره و جسد از فیلمبرداری امکان، صورت در و عکسبرداری کروکی،. می‌کند صادر

 به‌طور - ۱۳۲ماده جسد مشخصات و عالئم بازپرس، دستور به نباشد معلوم متوفی هویت هرگاه

تشخیص برای و ثبت پرونده در متوفی دست انگشتان اثر و می‌گردد صورتمجلسقید در دقیق. می‌شود اقدام بداند، مقتضی که نحو هر به وی هویت

 های - ۱تبصره پایگاه در را متوفی تصویر انتشار دستور بازپرسمی‌تواند ضرورت، صورت در

. کند صادر دیگر مناسب هر‌نحو به یا و قانونی پزشکی یا انتظامی نیروی اطالع‌رسانی 

ماده )- ۲تبصره و ماده این مقررات .( ۱۳۱اجرای است شرعی موازین رعایت به منوط 

کشف - ۱۳۳ماده محل و جرم صحنه حیات، سلب به منجر جرایم در مکلفند دادگستری ضابطانمحل، معاینه برای الزم دستور صدور یا بازپرس حضور تا و کنند محصور مناسب وسایل با را جسد

. کنند جلوگیری محل از آنان خروج و افراد ورود از ضرورت درصورت 

به - ۱۳۴ماده باید است مؤثر جرم کشف در که جرم صحنه در موجود انتقال قابل آثار تمام از. نباشد تلف معرض در که نمود موم و مهر نحوی به و برداشت الزم میزان

 محل - ۱۳۵ماده از انتقال غیرقابل و شده ریخته مایعات قبیل از مواردی جرم، وقوع ادله هرگاه

قفل را محل بداند الزم اگر و می‌کند اقدام یادشده ادله حفظ برای بازپرس آنها، جمع‌آوری تا باشد،. می‌سپارد دادگستری ضابط به را آنها حفاظت و می‌کند موم و مهر یا

 و - ۱۳۶ماده روانی های آسیب جسمی، صدمات ضرب، عالئم و آثار جراحات، معاینه برای بازپرس

دعوت وی از مورد، حسب یا أخذ را قانونی پزشک نظر پزشکی، آزمایش‌های و معاینات سایرمتخصص. پزشک نباشد، قانونی پزشک جایی در یا و یابد حضور نتواند قانونی پزشک اگر می‌کند

. می‌شود دعوت معتمد 

در - ۱۳۷ماده اشیاء بازرسی تفتیشو همچنین و تعطیل و بسته اماکن منازل، بازرسی تفتیشووقوع ادله و آالت اسباب، کشف یا متهم حضور به قوی ظن امارات، و قرائن حسب که مواردی

. می‌شود انجام پرونده، در قوی ظن جهات قید با و بازپرس دستور با دارد، وجود آن در جرم 

مواد )- ۱۳۸ماده موضوع مقامات اشخاصو کار محل و منزل بازرسی تفتیشو و )( ۳۰۷مجوز۳۰۸ )( ) ماده ) ث بند موضوع جرایم متهمان نیز دادگستری ( ۳۰۲و رییسکل تأیید به باید قانون، این

. شود اجراء قضایی مقام حضور با و برسد استان 

از - ۱۳۹ماده که است مجاز درصورتی باشد، تزاحم اشخاصدر حقوق با بازرسی تفتیشو چنانچه. باشد مهم‌تر آنان حقوق

 که - ۱۴۰ماده می‌شود انجام شب هنگام صورتی در و می‌آید به‌عمل روز در منزل بازرسی تفتیشو

. صورت در و می‌کند صورتمجلسقید در و احراز را ضرورت بازپرسدالیل کند اقتضاء ضرورت. می‌یابد حضور محل در خود امکان،

 . است – آن غروب تا آفتاب طلوع از روز تبصره

 باید - ۱۴۱ماده عنوان هر تحت تعطیل، و بسته اماکن منازل، به ورود برای قضایی مقام دستور

و اماکن اموال، ورود، دفعات زمان، می‌گیرد، صورت آن تفتیشبرای که موضوعی و باشد موردی . قضایی، مقام دستورهای رعایت ضمن مکلفند ضابطان صراحتمشخصشود به نشانی‌آنها

انگشت اثر یا امضاء به را آن کرده، صورتمجلستنظیم در را نتیجه و بازرسی تفتیشو کیفیت. کنند اعالم قضایی مقام به ساعت چهار و بیست ظرف حداکثر را مراتب و برسانند متصرف

 در - ۱۴۲ماده و حاضران ارشد یا متصرف حضور در افراد سکنای محل یا منزل بازرسی تفتیشو

محل نظم حفظ قانونی، و شرعی موازین رعایت ضمن تحقیق، شهود حضور با ضرورت صورت. می‌آید به‌عمل آن مجاوران و ساکنان و متصرفان حرمت مراعات و بازرسی مورد

 متصرفان – غیاب در بازرسی فوریت، صورت در نباشد، کسی بازرسی مورد محل در هرگاه تبصره

صورتمجلسقید در فوریت مراتب و می‌آید به‌عمل محل اهل از نفر دو حضور با محل، ساکنان ومی‌شود.

 اجازه - ۱۴۳ماده به منوط بازرسی هنگام در هستند دخیل کیفری امر در که اشخاصی حضور

در وی دستور به بداند، ضروری تحقیق برای را اشخاصی بازپرسحضور چنانچه اما است؛ متصرف. می‌شوند حاضر محل

 بازرسی - ۱۴۴ماده پایان تا را بازرسی محل به خروج و ورود بازپرسمی‌تواند ضرورت، صورت در

با نظامی نیروی از حسبضرورت و انتظامی نیروی از دستور این اجرای برای و کند ممنوعدر و قضایی مقام نظر زیر نظامی نیروی این‌صورت، در که کند استفاده مربوط مقامات هماهنگی

. است دادگستری ضابط حکم 

و- ۱۴۵ماده محل‌ها بازکردن از بازرسی، مورد اشیای یا و مکان و منزل متصرف که صورتی دراز باید امکان حد تا اما بدهد، را آنها بازگشایی دستور بازپرسمی‌تواند کند، خودداری بسته اشیای

. شود خودداری می‌گردد، خسارت ورود موجب که اقداماتی 

قرار – قطعی، تصمیم موجب به و شود وارد مادی خسارت ماده، این اجرای در درصورتی‌که تبصرهشخصمجرم امتناع‌کننده که مواردی همچنین شود، صادر برائت حکم یا و تعقیب موقوفی یا منع

دولت شود، منجر متهم محکومیت یا دادرسی به جلب قرار صدور به موضوع اگر حتی نباشددر که شود محرز مأموران سایر یا بازپرس تقصیر آنکه مگر است، خسارت جبران مسؤول

. می‌نماید مراجعه مقصر مأموران یا و بازپرس به و می‌کند خسارت جبران دولت این‌صورت، 

تحصیل - ۱۴۶ماده است جرم به راجع آنچه فقط متهم، به متعلق اشیای سایر و ها نوشته اوراق، از . و نوشته‌ها سایر مورد در است بازپرسمکلف می‌شود ارائه تحقیق شهود به لزوم صورت در وجرم با آنها غیرمرتبط محتوای و مضمون افشای موجب کند، رفتار احتیاط با متهم به متعلق اشیای

. می‌شود محکوم اسرار افشای جرم به وی این‌صورت غیر در نشود،

 تمامی - ۱۴۷ماده و تقلبی سکه ساختگی، مدارک و اسناد اسلحه، قبیل از جرم، ادوات و آالت

می‌شود توقیف باشد متهم اقرار یا جرم کشف با مرتبط و می‌آید دست به بازرسی حین که اشیائی . نگهداری مناسب مکان یا لفاف در آنگاه می‌گردد شماره‌گذاری و صورتمجلستوصیف در یک هر و

. توقیف مال می‌شود داده آنها متصرف یا صاحب به اشیاء آن مشخصات ذکر بر مشتمل رسیدی وتعیین منظور این برای دادگستری طرف از که مناسبی محل در آن وضعیت به توجه با شده

. می‌گردد نگهداری می‌شود، 

است، – قضاییه قوه اعتبارات محل از که مربوط هزینه‌های پرداخت و اموال نگهداری شیوه تبصرهوزیر توسط قانون این شدن الزم‌االجراء تاریخ از ماه ظرفسه که است آیین‌نامه‌ای موجب به

. می‌رسد قضاییه رییسقوه تصویب به می‌شود تهیه دادگستری 

یا - ۱۴۸ماده و استرداد درباره باید تعقیب ترک یا موقوفی منع، قرار صدور بازپرسدرصورتشده، تحصیل جرم از بوده، جرم ارتکاب وسیله یا دلیل که مکشوفه اموال و اشیاء کردن معدوم

. در کند تکلیف تعیین است، شده داده اختصاص استعمال برای یا و شده استعمال ارتکاب حین. می‌کند تعیین را آنها تکلیف دادگاه اشیاء یا اموال این ضبط مورد

زیر، شرایط رعایت با و ذی‌نفع تقاضای به دارد جریان او نزد پرونده که مادام است بازپرسمکلف: کند صادر را مذکور اشیای و اموال رد دستور

. نباشد – الزم دادرسی یا بازپرسی در اموال و اشیاء آن از قسمتی یا تمام وجود الف. باشد – بالمعارض اموال و اشیاء ب

. شود – معدوم یا ضبط باید که نباشد اموالی و اشیاء از پ 

یا - ۱تبصره و ضبط استرداد، به نسبت رأی، صدور ضمن باید نیز دادگاه کیفری، امور تمام در. کند تکلیف تعیین ماده این موضوع اموال و اشیاء کردن معدوم

 می‌تواند - ۲تبصره ماده، این موضوع اموال و اشیاء مورد در دادگاه یا بازپرس تصمیم از متضرر

اعتراض قابل کیفری امر به نسبت دادگاه حکم یا بازپرس قرار چند هر کند، اعتراض مقررات طبقبه. نسبت و دادگاه بازپرس، تصمیم به اعتراضنسبت به رسیدگی مرجع مورد، این در نباشد

. است استان تجدیدنظر دادگاه دادگاه، تصمیم 

فاحش - ۱۴۹ماده کسر یا خرابی موجب یا و است نامتناسب هزینه مستلزم آن نگهداری که مالیو شدنی ضایع اموال همچنین و نباشد الزم دادرسی برای هم مال حفظ و شود آن قیمت

موافقت و بازپرس تقاضای به مورد، حسب مالک به دسترسی عدم صورت در سریعالفساد، . در نهایی تکلیف تعیین تا حاصل وجه می‌شود فروخته روز قیمت به دادگاه دستور یا و دادستان

. می‌شود نگهداری امانت عنوان به دادگستری صندوق 

.- ۱تبصره است ممنوع توقیفی اموال از استفاده و غیرمجاز تصرف و دخالت هرگونه 

.- ۲تبصره دارد قرار خرید اولویت در کند پرداخت را قیمت همان مالکیت، مدعی چنانچه 

و - ۱۵۰ماده داخلی امنیت به که مواردی در مگر است، ممنوع افراد مخابراتی ارتباطات کنترل( ) ( ) ( ) ( ) ماده ) ت و پ ، ب ، الف بندهای موضوع جرایم کشف برای یا باشد مربوط کشور خارجی

۳۰۲ ) . با و استان دادگستری رییسکل موافقت با این‌صورت در شود تشخیصداده الزم قانون این . ماده موضوع مقامات اشخاصو تلفنی مکالمات کنترل می‌شود اقدام کنترل، دفعات و مدت تعیین

سایرین ( ۳۰۷) تفویضبه قابل اختیار این و است قضاییه رییسقوه تأیید به منوط قانون ایننمی‌باشد.

 ملی - ۱تبصره امنیت عالی شورای مصوبه موجب به مخابراتی ارتباطات کنترل کیفیات و شرایط

. می‌شود تعیین 

آن - ۲تبصره نظر زیر رأی که نخستین دادگاه تشخیص به جز محکومان مخابراتی ارتباطات کنترل. است ممنوع احکام اجرای قاضی یا می‌شود اجراء

 جرم، - ۱۵۱ماده وقوع ادله به دستیابی یا و جرم کشف برای ضروری،‌ موارد در بازپرسمی‌تواند

. کند کنترل قضائی رئیسحوزه تأیید با را اشخاص بانکی حساب‌های 

ظن - ۱۵۲ماده که می‌آید به‌عمل مواردی در متهم به مربوط پستی مراسالت بازرسی تفتیشو . این در باشد داشته وجود متهم شناسایی یا و جرم وقوع ادله به دستیابی جرم، کشف به قوی

. صورت در بفرستد او نزد و کند توقیف را مراسالت این میخواهد، مربوط مرجع از بازپرس صورت،تکلیف کسب وی از و بازپرسمی‌رساند اطالع به را امر این مربوط، مرجع توقیف، امکان عدم

در. را مراتب و بررسی او وکیل یا متهم حضور در را آنها بازپرس وصول، پساز می‌کندمناسب محل در یا می‌نماید پرونده پیوست را آن متهم، امضای از پس و می‌کند صورتمجلسقید

. صورت‌مجلسقید در او وکیل یا متهم حضور عدم یا امضاء از متهم استنکاف می‌کند نگهداریأخذ. با باشد، نداشته ضرورت آنها نگهداری و نباشد اهمیت حائز مزبور اشیای چنانچه می‌شود

. می‌شود صاحبشمسترد به یا ارسال‌کننده مرجع به رسید 

وسیله – به دادگاه تشخیص به محکومان، مراسالت و مکاتبات بازرسی ضرورت موارد تبصرهتسلیم محکوم به یا ارسال مورد حسب تأیید، از پس و می‌گردد اعمال زندان اعتماد مورد مأموران. می‌رسد. دادگاه اطالع به مراتب و ضبط مراسالت و مکاتبات تأیید، عدم صورت در می‌شود

 دولتی، - ۱۵۳ماده شرکت‌های دولتی، مؤسسات سازمان‌ها، وزارتخانهها، مأموران و مقامات

نظامی سازمان‌های آنها، به وابسته شرکت‌های و نهادها و غیردولتی عمومی نهادهای یا مؤسساتشمول که دستگاه‌هایی و رسمی اسناد دفاتر اعتباری، و مالی مؤسسات و بانک‌ها انتظامی، و

از قسمت آن و جرم به راجع اطالعات و ادله اسباب، مکلفند است نام ذکر مستلزم آنها بر قانوندرخواست به است، الزم کیفری امر تحقیق برای آنها به مراجعه که را دفاتری و اسناد و اوراق

این که سری به‌کلی و سری اسناد مورد در مگر دهند، قرار آنان دسترس در قضایی مرجع . وی عمل صورتی‌که در ماده، این از متخلف باشد قضاییه رییسقوه موافقت با باید درخواستدولتی خدمات از موقت انفصال به مورد حسب نباشد، محکومیت و محاکمه از متهم خالصی برای

. می‌شود محکوم یک‌سال تا سه‌ماه از عمومی یا 

قضاییه – رییسقوه مسلح نیروهای به مربوط سری به‌کلی و سری خصوصاسناد در تبصره. تفویضکند مسلح نیروهای قضایی رییسسازمان به را خود اختیار می‌تواند

 به - ۱۵۴ماده را مربوط جرم کشف در مؤثر ادله و اسباب مدارک، اسناد، نوشته، متهم، هرگاه

آن یا وکیل حضور در مورد، حسب را آنها بازپرسمی‌تواند بسپارد، شخصدیگری یا خود وکیل . مقرر مجازات به مستنکف آنها، ارائه از اشخاصمذکور استنکاف درصورت کند شخصبررسی

داشته موجه اشخاصعذر این صورتی‌که در اما می‌شود، محکوم محاکمه از متهم خالصی برای . غیرمرتبط مدارک و اسناد نوشته، می‌دهند ارائه رسیدگی‌کننده قضایی مقام به را خود ادله باشند،

. گیرد قرار بررسی مورد و مطالبه نباید جرم با 

بداند، - ۱۵۵ماده ضروری را کارشناسی انجام طرفین از یکی تقاضای به یا ً رأسا بازپرس هرگاه . کارشناس نظر جلب که را موضوعی باید بازپرس کند می صادر را کارشناسی به امر ارجاع قرار

. کند تعیین دقیق به‌طور است الزم آن به نسبت 

صالحیت - ۱۵۶ماده دارای دادگستری رسمی کارشناسان بین از قرعه قید به را کارشناس بازپرس، . هنگام به تا باشد فرد باید منتخبان عده کارشناسان، تعدد درصورت می‌کند انتخاب مربوط رشته در

. گیرد قرار عمل مالک اکثریت نظر اختالفنظر، 

.- ۱تبصره باشند مساوی هم با تخصص نظر از کارشناسان که است صورتی در اکثریت نظر اعتبار 

کارشناسرسمی - ۲تبصره کافی تعداد به یا است دادگستری کارشناسرسمی فاقد ای حوزه اگردر رشته آن رسمی کارشناسان میان از بازپرسمی‌تواند نیست، دسترس در یا و ندارد دادگستری

. کند انتخاب خبره اهل یا مجاور قضایی حوزه 

امر، - ۱۵۷ماده ارجاع از پیش کار، ارزش و کیفیت کمیت، رعایت با را کارشناس بازپرسدستمزد . متناسب شده تعیین دستمزد که شود کارشناسمعلوم نظر اظهار از پس هرگاه می‌کند تعیین

. حال هر در می‌دهد را آن وصول دستور و تعیین قطعی طور به را آن بازپرسمیزان است، نبوده. نماید تجاوز تعرفه از نباید مزبور دستمزد

 آنکه - ۱۵۸ماده مگر است، کارشناسی موضوع انجام به بازپرسمکلف سوی از کارشناسمنتخب

در که شود کارشناسمحسوب رد موارد از موضوع یا باشد داشته موجه بازپرسعذر تشخیص بهاعالم بازپرس به کتبی به‌طور را مراتب کارشناسی، به اقدام از پیش باید کارشناس این‌صورت،

دارد. 

. دادرساست – رد جهات کارشناسهمان رد جهات تبصره 

مشخص - ۱۵۹ماده وی نظر اعالم برای را معین مهلت کارشناس، به موضوع ارجاع هنگام بازپرس . ارسال و تهیه ضمن باید کارشناس باشد، بیشتر زمان مستلزم اظهارنظر که مواردی در کند میبازپرس صورت، این در که کند مهلت تمدید تقاضای دلیل، ذکر با شده، انجام اقدامات از گزارشی

. . هرگاه گردد می ابالغ طرفین کارشناسو به مهلت تمدید کند تمدید را مهلت بار یک برای تواند میکارشناسدیگری ننماید، بازپرس تقدیم کتبی طور به را خود نظر معین مدت کارشناسظرف

. بازپرسواصل به کارشناس نظر کارشناسدیگر به اخطار یا انتخاب از قبل چنانچه شود می تعیین . اعالم صالحیتدار مرجع به را کارشناس تخلف بازپرس حال هر در دهد می اثر ترتیب آن به شود،

. کند می 

و - ۱۶۰ماده می‌آورد به‌عمل شفاهی یا کتبی به‌صورت کارشناس از را الزم بازپرسپرسش‌های . حقیقت کشف بازپرسدر نظر از موارد بعضی صورتی‌که در می‌کند صورتمجلسقید در را نتیجه

. کند اظهارنظر آنها مورد بازپرسدر درخواست به است کارشناسمکلف باشد، داشته اهمیت 

ظرف - ۱۶۱ماده که می‌شود اخطار کارشناس به دستمزد، پرداخت از پس فوری، موارد در جز . به کارشناس نظر وصول مراتب کند تقدیم را خود نظر کارشناسی، قرار در شده تعیین مهلت

. کارشناس نظر مالحظه جهت ابالغ، تاریخ از یک‌هفته ظرف می‌توانند طرفین می‌شود ابالغ طرفین. کنند اعالم کتبی به‌طور را خود نظر و مراجعه بازپرسی دفتر به

 دارند، - ۱۶۲ماده حضور حق کارشناسی قرار اجرای هنگام که اشخاصی سایر و تحقیق شهود

. صورتمجلسقید در امر این کنند اعالم دلیل ذکر با را کارشناس نظریه با خود مخالفت می‌توانندمی‌شود.

 

بازپرسموارد - ۱۶۳ماده کارشناس، از توضیح أخذ ضرورت یا کارشناسی نقصنظریه صورت در. می‌نماید دعوت توضیح ادای برای را او و می‌کند کارشناساعالم به و صورتمجلسدرج در را الزم

. می‌شود جلب نشود، حاضر بازپرسی در موجه عذر بدون کارشناس صورتی‌که در 

قرار – ناقصتشخیصدهد، را کارشناسی بازپرسنظریه توضیحات، أخذ از پس هرگاه تبصره. می‌کند محول دیگر کارشناس یا کارشناس همان به را قرار اجرای و صادر را آن تکمیل

 از - ۱۶۴ماده موجه عذر بدون اما باشد، حاضر مشاوره و رسیدگی موقع در کارشناسان از یکی اگر

عمل مالک اکثریت نظر کند، امتناع کارشناسی نظریه امضای یا جلسه در حضور یا اظهارنظردیگر. کارشناسان طرف از باید امضاء یا اظهارنظر از وی امتناع یا کارشناس حضور عدم است

. صورتمجلسشود  

تعدد - ۱۶۵ماده صورت در یا باشد تردید محل بازپرس، نظر به کارشناس نظریه هرگاهدعوت کارشناسان سایر از دیگر بار دو تا بازپرسمی‌تواند باشد، اختالف آنان نظر بین کارشناسان،

و ارسال مربوط فن یا متخصصعلم نزد را مذکور کارشناسان یا کارشناس نظریه یا آورد، به‌عمل. کند استعالم را او نظر

 کارشناسی - ۱۶۶ماده مورد معلوم و محقق احوال و اوضاع با کارشناس نظر درصورتی‌که

به را موضوع و می‌کند رد مستدل نحو به را کارشناس بازپرسنظر باشد، نداشته مطابقت. می‌دهد ارجاع دیگر کارشناس

 و - ۱۶۷ماده قوانین مطابق می‌تواند گردد، کارشناسمتضرر تخلف از دعوی طرفین از یکی هرگاه

. کند خسارت جبران کارشناسمطالبه از مربوط مقررات 

مطلعان – و شهود متهم، از تحقیق و احضار ششم فصل 

متهم – از تحقیق و جلب احضار، اول مبحث 

جلب - ۱۶۸ماده یا و احضار متهم عنوان به را کسی اتهام، توجه برای کافی دلیل بدون نباید بازپرسکند.

 . است – چهار درجه تا انتظامی محکومیت موجب ماده این مقررات از تخلف تبصره

 . - ۱۶۹ماده که میشود تنظیم نسخه دو در احضاریه می‌آید به‌عمل احضاریه وسیله به متهم احضار

. میشود مسترد ابالغ مأمور به امضاء از پس دیگر نسخه و می‌گردد ابالغ متهم به آن از نسخه یک 

احضار - ۱۷۰ماده علت حضور، محل ساعت، تاریخ، شونده، احضار خانوادگی نام و نام احضاریه، در. می‌رسد قضایی مقام امضاء به و می‌شود قید حضور عدم نتیجه و

 عمومی – امنیت یا عفت متهم، اجتماعی حیثیت قضایی، تشخیصمرجع به که جرایمی در تبصره

مرجع دفتر به احضار علت از اطالع برای می‌تواند متهم اما نمی‌شود، ذکر احضار علت کند، اقتضاء. کند مراجعه قضایی

 .- ۱۷۱ماده باشد روز پنج از کمتر نباید بازپرس نزد حضور زمان و احضاریه اوراق ابالغ میان فاصله

 کارت - ۱۷۲ماده ارائه با و لباسرسمی از استفاده بدون ابالغ مأموران توسط احضاریه ابالغ

. می‌شود انجام شناسایی 

تفهیم - ۱۷۳ماده وی به را احضاریه مفاد ابالغ، مأمور باشد، بی‌سواد شده شخصاحضار هرگاهمی‌کند.

 اقدامات - ۱۷۴ماده و نباشد ممکن متهم اقامت محل نبودن معلوم لحاظ به احضاریه ابالغ هرگاه

انتشار طریق از متهم نگردد، میسر دیگر طریق به نیز ابالغ و نرسد نتیجه به متهم به دستیابی برایمهلت و اتهام عنوان ذکر با و محلی یا ملی کثیراالنتشار روزنامههای از یکی در آگهی نوبت یک

. به مقرر مهلت انقضاء از بازپرسپس این‌صورت، در میشود احضار آگهی، نشر تاریخ از یک‌ماه. می‌کند عقیده اظهار و رسیدگی موضوع

 اقتضاء – عمومی امنیت یا عفت متهم، اجتماعی حیثیت بازپرس، تشخیص به که جرایمی در تبصره

. نمی‌شود ذکر ماده این موضوع آگهی در اتهام عنوان کند، 

(- ۱۷۵ماده ( ) ( ، ایمیل پیام‌نگار قبیل از مخابراتی، و رایانهای سیستم‌های سامانههای از استفادهمتهم، احضار پرونده، ارجاع دعوی، یا شکایت طرح برای تلفن، و نمابر دور، راه از تصویری ارتباطبالمانع الکترونیکی دادرسی به راجع مقررات رعایت با قضایی نیابت همچنین و قضایی اوراق ابالغ

است. 

اساس – بر ماده این موضوع مخابراتی و رایانهای سامانههای از استفاده چگونگی و شرایط تبصرهدادگستری وزیر توسط قانون این شدن الزم‌االجراء تاریخ از ظرفشش‌ماه که است آییننامهای

. میرسد قضاییه رییسقوه تصویب به و می‌شود تهیه 

. - ۱۷۶ماده چگونگی کند واگذار بخشخصوصی به را قضایی اوراق ابالغ می‌تواند قضاییه قوهقانون این شدن الزم‌االجراء تاریخ از ظرفشش‌ماه که است آییننامهای موجب به ماده این اجرای

رییس تصویب به و می‌شود تهیه اطالعات فناوری و ارتباطات و دادگستری وزرای توسط. میرسد قوه‌قضاییه

 دادرسی - ۱۷۷ماده آیین قانون اساس بر قضایی اوراق دیگر و احضاریه ابالغ قواعد و ترتیبات سایر

. می‌گیرد صورت مدنی 

اعالم - ۱۷۸ماده را خود موجه عذر باید نتواند اگر و شود حاضر مقرر موعد در است مکلف متهم: می‌شود. محسوب موجه عذر زیر جهات کند

. شود- حضور از مانع که به‌گونهای احضاریه رسیدن دیر یا نرسیدن الف. شود- حضور از مانع که وی اوالد یا همسر والدین، سخت بیماری و متهم بیماری ب

. شود- فوت دوم طبقه از سوم درجه تا اقربا از یکی یا همسر پکه- زلزله و سیل مانند قهری حوادث بروز و واگیردار بیماری‌های قبیل از مهم حوادث به ابتالء ت

. گردد تردد امکان عدم موجب. حبسباشد- یا توقیف در متهم ث

. می‌شود – محسوب بازپرسعذرموجه تشخیص به ً عرفا که مواردی سایر ج 

علت – از را بازپرس شده، تعیین موعد پیشاز یک‌بار برای میتواند متهم موارد، سایر در تبصرهدر بازپرسمی‌تواند مورد، این در که نماید أخذ را وی موافقت و سازد مطلع خود حضور عدم

. کند تمدید را مهلت روز سه تا تحقیقات، در تأخیر عدم صورت 

دستور - ۱۷۹ماده به نکند، اعالم را خود موجه عذر یا نیابد حضور موجه عذر بدون که متهمی

. می‌شود بازپرسجلب 

احضاریه - از متهم که دهد احتمال بازپرس و باشد شده قانونی ابالغ احضاریه، صورتی‌که در تبصره. می‌نماید احضار دیگر یک‌بار برای فقط را وی است، نشده مطلع

 جلب - ۱۸۰ماده دستور باشد، فرستاده احضاریه ابتداء آن‌که بدون بازپرسمی‌تواند زیر موارد در

: کند صادر را متهم. است – ابد حبس یا و عضو قطع حیات، سلب آنها قانونی مجازات که جرایمی مورد در الف

برای – بازپرس اقدامات و نباشد معین متهم شغل یا و کسب محل اقامت، محل هرگاه ب. نرسد نتیجه به وی نشانی شناسایی

بیم – موجود، قرائن و احوال و اوضاع از صورتی‌که در باالتر و پنج درجه تعزیری جرایم مورد در پ. برود متهم شدن مخفی یا فرار یا تبانی

متهم – خارجی و داخلی امنیت علیه جرایم و سازمان‌یافته جرایم به که اشخاصی مورد در تباشند.

 . - ۱۸۱ماده مشخصات حاوی که جلب برگه مضمون می‌آید به‌عمل جلب برگه موجب به متهم جلب

. شود ابالغ متهم به و بازپرسامضاء توسط باید است جلب علت و متهم 

بازپرسحاضر - ۱۸۲ماده نزد او با که می‌کند دعوت را متهم جلب، برگه ابالغ از پس جلب مأموردر. و می‌نماید بازپرسحاضر نزد الحفظ تحت و جلب را او مأمور کند، امتناع متهم چنانچه شود

. بخواهد کمک مأموران سایر از می‌تواند نیاز صورت 

به‌وسیله - ۱۸۳ماده روز همان در و آید به‌عمل روز در باید ضروری موارد استثنای به متهم جلب. شود تکلیف تعیین کشیک قاضی یا و بازپرس

 و – جرم ارتکاب کیفیت متهم، وضعیت جرم، اهمیت به توجه با ضرورت تشخیصموارد تبصره

. . می‌کند درج پرونده در را ضرورت بازپرسموارد بازپرساست نظر با متهم فرار احتمال 

مدت - ۱۸۴ماده تعیین با جلب برگه باشد، بازپرسمحرز نظر به متهم بودن متواری صورتی‌که دربازپرس نزد و جلب یافتند، را متهم جا هر تا می‌گیرد قرار دادگستری ضابطان اختیار در اعتبار

. کنند حاضر 

علت - ۱تبصره مکلفند ضابطان نشود، میسر شده تعیین مدت در علت هر به متهم جلب چنانچه. کنند گزارش را متهم جلب عدم

 شاکی - ۲تبصره اختیار در معین مدت برای را جلب برگه بازپرسمی‌تواند ضرورت، صورت در

. دهند تحویل و کنند جلب را متهم مربوط، قضایی حوزه ضابطان او، معرفی با تا دهد قرار 

باید - ۳تبصره ضابطان باشد، شده مخفی دیگری یا خود کار محل یا منزل در متهم صورتی‌که در. کنند أخذ قضایی مقام از را محل آن به ورود حکم

 صورت - ۱۸۵ماده در و بیاورند بازپرس نزد بالفاصله را شده جلب متهم مکلفند دادگستری ضابطان

حاضر او نزد را متهم اداری، وقت اولین در جانشین، قضایی مقام یا بازپرس به دسترسی عدمدرج. پرونده در نگهداری زمان مدت و آن علت باید متهم، فوری تحویل از تأخیر صورت در کنند

و. بیست از بیش نباید کشیک قاضی یا بازپرس به وی تحویل تا متهم نگهداری مدت حال هر به شود. باشد ساعت چهار

 مواد – ) مقررات رعایت الزامی ( ۵۳تا )( ۴۹تبصره ماده این موضوع درخصوصمتهمان قانون این

است. 

صورتمجلس - ۱۸۶ماده تنظیم با را شده جلب متهم پرونده کشیک، قاضی متوالی، تعطیل ایام درپرونده تعطیلی، از پس روز نخستین در و می‌نماید اتخاذ مقتضی تصمیم و خارج بازپرسی شعبه از

. می‌کند اعاده مزبور شعبه به اقدامات شرح با را 

یا - ۱۸۷ماده سن کهولت بیماری، علت به شده داده او جلب یا احضار دستور که شخصی هرگاهو اهمیت صورت در شود، بازپرسحاضر نزد نتواند تشخیصمی‌دهد، بازپرسموجه که معاذیری

به‌عمل را الزم تحقیقات و می‌رود او نزد بازپرس تحقیقات، انجام امکان و کیفری امر فوریتمی‌آورد.

 ادله - ۱۸۸ماده و اهمیت به توجه با بازپرسمی‌تواند نشده، حاصل دسترسی متهم به که هنگامی تا

. قابل و شش‌ماه دستور، این اعتبار مدت کند صادر کشور از را او خروج منع دستور جرم، وقوع . تعقیب، منع یا و ترک موقوفی، قرار صدور یا و بازپرسی در متهم حضور صورت در است تمدید

. مدت که درصورتی می‌شود داده اطالع مربوط مراجع به بالفاصله مراتب و منتفی خروج ممنوعیتنمی مربوط مراجع و است منتفی خودبه‌خود دستور این شود منقضی خروج منع دستور در مندرج

. شوند خروج از مانع توانند 

در - ۱۸۹ماده و کند شروع را تحقیقات متهم، جلب یا حضور پساز بالفاصله است بازپرسمکلفتوسط او گرفتن قرار تحت‌نظر زمان از ساعت چهار و بیست ظرف حداکثر امکان، عدم صورت

ماده ) رعایت با دادگستری، . ( ۹۸ضابطان عذر یا غیبت صورت در نماید تحقیق به مبادرت قانون اینبه را تحقیقات انجام دادستان قانونی، دالیل به تحقیقات شروع از وی امتناع یا بازپرس موجه

. می‌کند محول دادگاه دادرس به اقتضاء صورت در یا دیگر بازپرسیا – شروع او از تحقیق آنکه بدون ساعت، چهار و بیست از بیش متهم دادن قرار تحت‌نظر تبصره. می‌شود محکوم قانونی مجازات به مرتکب و محسوب غیرقانونی بازداشت شود، تکلیف تعیین

 داشته - ۱۹۰ماده خود همراه دادگستری وکیل نفر یک مقدماتی، تحقیقات مرحله در می‌تواند متهم

. متهم. چنانچه شود تفهیم و ابالغ متهم به بازپرس توسط تحقیق شروع پیشاز باید حق این باشد . اطالع کسب با می‌تواند متهم وکیل می‌شود ابالغ او به و قید احضاریه برگه در حق این شود احضار

بداند، الزم قانون اجرای یا متهم از دفاع و حقیقت کشف برای که را مطالبی آن، دالیل و اتهام از. . می‌شود صورتمجلسنوشته در وکیل اظهارات کند اظهار

مجازات - ۱تبصره موجب ترتیب به متهم به حق این تفهیم عدم و وکیل داشتن همراه حق سلباست . سه و هشت درجه انتظامی

معرفی - ۲تبصره به اقدام متهم چنانچه است، ابد حبس یا حیات سلب آن مجازات که جرایمی در. می‌کند انتخاب تسخیری وکیل وی برای بازپرس ننماید، مقدماتی تحقیقات مرحله در وکیل

ماده )- ۳تبصره مفاد باشد، عفت منافی به مربوط مطرح اتهام چنانچه نیز و ماده این (۱۹۱درمورد. است جاری

 پرونده - ۱۹۱ماده مدارک یا اسناد اوراق، از برخی یا تمام به دسترسی یا مطالعه بازپرس، چنانچه

کشور خارجی یا داخلی امنیت علیه جرایم از موضوع یا بداند، منافی حقیقت کشف ضرورت با را . وکیل یا متهم به حضوری قرار، این می‌کند صادر را آنها به دسترسی عدم قرار دلیل، ذکر با باشد

. وقت در است مکلف دادگاه است صالح دادگاه اعتراضدر قابل روز سه ظرف و می‌شود ابالغ وی. کند تصمیم‌گیری و اعتراضرسیدگی به فوق‌العاده

 

آنها - ۱۹۲ماده به که گذشت قابل جرایم در مگر است انفرادی و غیرعلنی متهم و شاکی از تحقیقصورت در است بازپرسمکلف و می‌شود رسیدگی ترافعی به‌صورت حتی‌االمکان دادسرا در

. نماید میانجیگری به امر ارجاع یا و سازش و صلح ایجاد در سعی امکان، 

شامل - ۱۹۳ماده متهم، سپسمشخصات و می‌نماید مالحظه را متهم هویت اوراق ابتداء بازپرسفرزند، تعداد تأهل، وضعیت تحصیالت، میزان شغل، سن، شهرت، پدر، نام خانوادگی، نام نام،

کار محل و سکونت محل نشانی همچنین مرتبط، و ضروری موارد در کیفری سابقه مذهب، تابعیت،ملی، شماره منزل، کدپستی و شماره کوچه، خیابان، روستا، دهستان، بخش، شهر، از اعم او،

) ابالغ ) که نحوی به پرسشمی‌کند، دقیق به‌طور را او همراه و ثابت تلفن شماره و ایمیل پیام‌نگار. باشد مقدور آسانی به متهم به قضایی اوراق سایر و احضاریه

 اعالم - ۱۹۴ماده خود اقامت برای که را محلی می‌کند تفهیم متهم به تحقیق ابتدای در بازپرس

به را جدید محل باید دهد، تغییر را خود اقامت محل چنانچه و است او قانونی اقامت محل می‌نماید،این غیر در و کند اعالم باشد ممکن ابالغ که به گونهای قضایی اوراق سایر و احضاریه‌ها صورت،

. به‌گونهای تعلل و تأخیر به‌منظور اقامت محل تغییر می‌شود فرستاده قبلی شده اعالم اقامت محلابالغ قبلی شده اعالم محل همان در اوراق تمام و نیست پذیرفته باشد، دشوار اوراق ابالغ که

. می‌کند. رسیدگی اتهام به که است مقامی با تعلل، و تأخیر منظور به محل تغییر تشخیص می‌شود. است الزم نیز خصوصی مدعی یا شاکی اقامت محل تعیین نظر از ماده این مقررات رعایت

 مراقب - ۱۹۵ماده می‌کند اعالم وی به متهم حقوق به باتوجه تحقیق به شروع پیشاز بازپرس

. او به و می‌کند تفهیم او به صریح شکل به را آن ادله و اتهام سپسموضوع باشد خود اظهاراتدادگاه در را وی مجازات تخفیف موجبات می‌تواند وی مؤثر همکاری یا اقرار که می‌نماید اعالم

. در و اتهام با مرتبط روشن، مفید، باید پرسشها پرسشمی‌کند به شروع آنگاه و سازد فراهم. . است ممنوع متهم اجبار و اکراه اغفال، با همراه یا پرسش‌تلقینی باشد آن محدوده

بازپرس – به قانون خالف موارد سایر یا تلقینی سؤاالت طرح صورت در می‌تواند متهم وکیل تبصره. دهد تذکر

 مواد )- ۱۹۶ماده مقررات از درجه ( ۱۹۵تا )( ۱۹۳تخلف تا انتظامی محکومیت موجب قانون این

. است چهار 

. - ۱۹۷ماده یا پاسخ دادن از وی امتناع مراتب صورت این در کند اختیار سکوت می‌تواند متهم. می‌شود صورتمجلسقید در اظهارات، امضای

 . - ۱۹۸ماده متهمان می‌کند تحقیق انفرادی نحو به متهمان از حضوری، مواجهه موارد در بازپرسجز

. شوند مواضعه و مذاکره در داخل یکدیگر با نباید 

برای - ۱۹۹ماده قرائت پساز و شود نوشته تحریف یا و تبدیل تغییر، بدون باید پرسش‌ها پاسخ . از نخواهد آنکه مگر نویسد، می را پاسخ خودش باسواد متهم برسد او انگشت اثر یا امضاء به متهم

. کند استفاده حق این 

به - ۲۰۰ماده گفتن سخن به قادر که مطلعی و شاهد متهم، خصوصی، مدعی شاکی، برای بازپرسبه دسترسی عدم درصورت و رسمی مترجمان بین از وثوق مورد مترجم نیست، فارسی زبان

. و راستگویی که کند یاد سوگند باید مترجم می‌کند تعیین دیگری وثوق مورد مترجم رسمی، مترجم. . نیست وثوق مورد مترجم ترجمه پذیرش عدم سبب سوگند اتیان عدم کند رعایت را امانتداری

 قدرت - ۲۰۱ماده یا است ناشنوا که مطلعی و شاهد متهم، خصوصی، مدعی شاکی، برای بازپرس

به دارد، دیگر فنی وسایل یا اشاره طریق از را مقصود بیان توانایی که وثوقی مورد فرد ندارد، تکلم. . کند رعایت را امانتداری و راستگویی که کند یاد سوگند باید مترجم می‌کند انتخاب مترجم عنوان

به‌طور تا نویسد می آنان برای را سؤال شعبه منشی باشند، نوشتن به قادر مذکور افراد چنانچه. دهند پاسخ کتبی

 بوده - ۲۰۲ماده مجنون جرم ارتکاب هنگام متهم دهد احتمال تحقیقات جریان بازپرسدر هرگاه

را قانونی پزشکی نظریه می‌آورد، به‌عمل مطلعان سایر و او نزدیکان از را الزم تحقیقات است،. می‌فرستد دادستان نزد تعقیب موقوفی قرار صدور با را پرونده جنون، احراز با و می‌کند تحصیل

شخصمجنون باشد داشته استمرار جنون چنانچه بازپرس، نظر با دادستان موافقت صورت درو بهزیستی سازمان درمان و نگهداری مخصوص مراکز به دادستان دستور حسب ضرورت، بنابر

. پذیرش به مکلف مذکور مراکز می‌شود منتقل آموزشپزشکی و درمان بهداشت، وزارتقضایی مقام دستور از امتناع مجازات به دادستان، دستور اجرای از امتناع صورت در و می‌باشند

. می‌شوند محکوم اسالمی مجازات قانون مطابق 

و - ۱تبصره درمان بهداشت، وزرای همکاری با دادگستری وزیر توسط ماده این اجرایی آیین‌نامهقضاییه رییسقوه تصویب به و می‌شود تهیه اجتماعی رفاه و کار تعاون، و پزشکی آموزش

می‌رسد. 

اقدام - ۲تبصره مربوط مقررات طبق باشد، دیه پرداخت مستلزم ماده این مشمول جرایم چنانچهمی‌شود.

 درجه - ۲۰۳ماده تعزیر یا و ابد حبس عضو، قطع حیات، سلب آنها قانونی مجازات که جرایمی در

دیه ثلث آنها دیه میزان که تمامیتجسمانی علیه عمدی جنایات در همچنین و است باالتر و چهارتشکیل دستور تحقیقات، انجام حین در است بازپرسمکلف است، آن از بیش یا مجنیٌ‌علیه کامل

. از مجزا صورت به که پرونده این نماید صادر اجتماعی مددکاری واحد به را متهم شخصیت پرونده: است زیر مطالب حاوی می‌گردد، تشکیل مجرمانه عمل پرونده

متهم- اجتماعی و خانوادگی مادی، خصوصوضع در اجتماعی گزارشمددکار الفپزشکی- روان و پزشکی گزارش ب

 مطلعان – و شهود از تحقیق و احضار دوم مبحث

 مقامات - ۲۰۴ماده اعالم حسب یا و متهم تقاضای به یا شاکی معرفی با یا تشخیصخود به بازپرس

تشخیصدهد، ضروری موضوع شدن روشن برای را وی از تحقیق یا حضور که شخصی ذی‌ربط،. می‌کند احضار مقررات برابر

جلب - ۱تبصره باشد نداشته موجهی عذر خود حضور عدم برای مطلع یا شاهد که صورتی دردر. و احضار ً مجددا بپذیرد، را عذر بازپرسآن و باشد داشته موجهی عذر صورتی‌که در اما می‌شود

. می‌شود جلب حضور عدم صورتآنان - ۲تبصره از تحقیق نباشد، مطلعان و شهود شهادت به منحصر پرونده دلیل درصورتی‌که

. به‌عمل‌آید الکترونیکی دادرسی به راجع مقررات رعایت با و الکترونیکی صورت به می‌تواند 

ساعت - ۲۰۵ماده چهار و بیست حداقل باید باشد، مسلح نیروهای از مطلع یا شاهد صورتی‌که در . رییس یا فرمانده شود دعوت رییساو یا فرمانده طریق از محاکمه جلسه یا تحقیق از پیش

مقرر موقع در را شده شخصاحضار قضایی، مقام دستور وصول پساز است مکلف مربوطبفرستد.

 .- ۲۰۶ماده است غیرعلنی دادگاه، در رسیدگی از قبل مطلعان و شهود از بازجویی و تحقیق

 و - ۲۰۷ماده می‌کند تحقیق متهم حضور بدون و جداگانه مطلعان و شهود از یک هر از بازپرس

. از مجدد تحقیق می‌رساند آنان انگشت اثر یا امضاء به و می‌کند ثبت را ایشان اطالعات منشی . صورتمجلس در باید ضرورت دلیل است بالمانع آنان مواجهه یا ضرورت موارد در مطلعان و شهود

. شود قید 

صورتمجلسقید - ۲۰۸ماده در را حاضران اسامی ابتداء بازپرس مطلعان، و شهود حضور پساز. می‌نماید تحقیق بداند صالح تأخر و تقدم جهت از که ترتیبی به آنان از سپس و می‌کند

 به - ۲۰۹ماده را شهادت کتمان و دروغ شهادت مجازات و حرمت تحقیق، به شروع پیشاز بازپرس

محل مذهب، تحصیالت، میزان شغل، سن، پدر، نام خانوادگی، نام نام، و می‌کند تفهیم شاهد ) قرابت ) درجه و کیفری محکومیت سابقه و همراه و ثابت تلفن شماره ، ایمیل پیام‌نگار اقامت،

سؤال را پرونده طرفین با مطلع یا شاهد مخدومی و خادم رابطه عدم یا وجود و نسبی یا سببی. می‌کند صورتمجلسقید در و می‌نماید

 : » - ۲۱۰ماده خداوند به میکند یاد سوگند شرح این به خود اطالعات اظهار از پیش مطلع و شاهد

.» کنم بیان را واقعیت تمام و نگویم چیزی راستی به جز که می‌کنم یاد سوگند متعال 

بدون - ۲۱۱ماده نباشد، شهادت شرایط واجد مطلع یا شاهد که درصورتی بازپرسمی‌تواند. کند استماع بیشتر اطالع برای را او اظهارات سوگند، یادکردن

 می‌گردد - ۲۱۲ماده قرائت آن سپسمتن می‌شود، صورتمجلسقید در مطلعان و شهود اظهارات

ادای از یا امتناع انگشت اثر یا امضاء از چنانچه و میرسد مطلع یا شاهد انگشت اثر یا امضاء به وتمام و می‌شود صورتمجلسقید در مراتب نباشد، آن انجام به قادر یا ورزد خودداری شهادت

. می‌رسد منشی امضای‌بازپرسو صورتمجلسبه صفحات 

شهادت – ادای یا اثرانگشت یا امضاء از امتناع علت مطلع یا شاهد از است بازپرسمکلف تبصره. کند صورتمجلسقید در را پاسخ و بپرسد را

 است - ۲۱۳ماده ممنوع مطلع یا شاهد قبیل از نشده احضار متهم عنوان به که کسی به اتهام تفهیم

متهم عنوان به و مقررات طبق باید گیرد، قرار اتهام مظان در تحقیق از شخصپس این چنانچه و. شود احضار دیگر وقت برای

 آنان - ۲۱۴ماده خانواده یا و مطلع یا شاهد برای مالی ضرر یا و حیثیتی یا جانی خطر بیم هرگاه

یا شاهد از حمایت به‌منظور بازپرس باشد، ضروری آنان اظهارات استماع اما باشد، داشته وجود: می‌کند اتخاذ را زیر تدابیر پرونده، در علت ذکر با و مطلعمتهم- یا شاکی با مطلع یا شاهد بین حضوری مواجهه عدم الف

شاهد – فعالیت یا سکونت محل و خانوادگی مشخصات هویت، به مربوط اطالعات افشای عدم بمطلع یا

دور – راه از ارتباط وسایل با دادسرا از خارج در مطلع یا شاهد اظهارات استماع پوجود - ۱تبصره یا و شاکی یا متهمان یا متهم توسط مورد حسب مطلع یا شاهد شناسایی صورت در

درخواست به بازپرس آنان، برای خطر بیم وجود و شناسایی احتمال بر مبنی شواهد، یا قرائنتغییر یا روحی و سالمتجسمی از حفاظت برای آموزش قبیل از را الزم تدابیر مطلع، یا شاهد

. تاریخ از ظرفشش‌ماه که است آیین‌نامه‌ای موجب به امر این ترتیبات می‌کند اتخاذ آنان مکانرییسقوه‌قضاییه تصویب به و می‌شود تهیه دادگستری وزارت توسط قانون این شدن الزم‌االجراء

می‌رسد.

.- ۲تبصره نباشد متهم دفاعی حقوق منافی که پذیرد صورت به‌نحوی باید فوق ترتیباتتبصره )- ۳تبصره و ماده این در مقرر اجراء ( ۱ترتیبات نیز دادگاه در رسیدگی مرحله در آن

می‌شود. 

یا - ۲۱۵ماده کند ذهاب و ایاب هزینه درخواست خود حضور برای مطلع یا شاهد صورتی‌که درکه تعرفهای طبق را ذهاب و ایاب بازپرسهزینه شود، خود شغل ترک حیث از زیانی و ضرر مدعی

نظر از استفاده با لزوم صورت در را شغل ترک از ناشی زیان و ضرر و می‌کند اعالم قضاییه قوه . به شاکی، هرگاه مینماید دادگستری صندوق در آن تودیع به مکلف را شاکی و تعیین کارشناس

هزینههای باشد، بازپرس طرف از احضار یا نداشته را هزینه پرداخت توانایی بازپرس تشخیص . گذشت، قابل جرایم در هرگاه می‌شود پرداخت قضاییه قوه مصوب اعتبارات محل از مذکور

یا شهادت استماع کند، خودداری ماده این در مذکور هزینه‌های پرداخت از مالئت وجود با شاکی . گذشت، قابل غیر جرایم در اما نمی‌آید عمل به وی جانب از شده معرفی مطلعین گواهی

. هرگاه می‌شود پرداخت قضاییه قوه مصوب اعتبارات محل از باز‌پرس دستور به مذکور هزینه‌هایقضاییه قوه مصوب اعتبارات محل از مذکور هزینههای باشد، مطلع یا شاهد احضار متقاضی متهم

. می‌شود پرداخت 

یا - ۲۱۶ماده و شود حاضر نتواند سن کهولت یا بیماری قبیل از عللی به مطلع یا شاهد صورتی‌که درامر فوریت و اهمیت هرگاه همچنین و باشند محل چند یا یک در و زیاد مطلعان، یا شهود تعداد

. می‌کند تحقیق به مبادرت و می‌یابد حضور محل بازپرسدر کند، اقتضاء 

قضایی – نظارت و تأمین قرارهای هفتم فصل 

و - ۲۱۷ماده او شدن مخفی یا فرار از جلوگیری وی، موقع به حضور و متهم به دسترسی منظور بهدر الزم، تحقیق و اتهام تفهیم از باز‌پرسپس وی، زیان و ضرر جبران برای بزه‌دیده حقوق تضمین

: می‌کند صادر را زیر تأمین قرارهای از یکی کافی، دالیل وجود صورتشرف – قول با حضور به التزام الف

التزام – وجه تعیین با حضور به التزام بشرف – قول با قضایی حوزه از خروج عدم به التزام پ

التزام – وجه تعیین با قضایی حوزه از خروج عدم به التزام تتعیین- با انتظامی یا قضایی مرجع به ماهانه یا هفتگی به‌صورت خود نوبهای معرفی به التزام ث

التزام وجهموافقت – با وجه‌التزام، تعیین با حضور به مسلح نیروهای یا کشوری رسمی مستخدمان التزام ج

مربوط سازمان سوی از آنان حقوق محل از پرداخت تعهد أخذ از پس و متهماز- وجه‌التزام تعیین با متهم موافقت با شده تعیین اقامت محل یا منزل از خروج عدم به التزام چ

تجهیزات این با نظارت بدون یا الکترونیکی تجهیزات با نظارت طریقوجه‌الکفاله – تعیین با کفیل أخذ ح

غیرمنقول – یا منقول مال بانکی، ضمانتنامه نقد، وجه از اعم وثیقه أخذ خقانونی – مقرر شرایط رعایت با موقت بازداشت د

 ( - ۱تبصره با ) حضور به التزام قرار ، الف بند در مندرج تأمین قرار پذیرش از متهم امتناع صورت در

) ( ) ( ) و ) ت ، پ ، ب بندهای در مندرج پذیرشقرارهای از امتناع صورت در و صادر التزام وجه تعیین. ) می‌شود) صادر کفالت قرار ث

 .- ۲تبصره ) ( ) است ) ممکن قاضی اجازه با قضایی حوزه از خروج ، ت و پ بندهای مورد در

 به - ۳تبصره بزهدیده حقوق تضمین قضایی تشخیصمقام به که صورتی در غیرعمدی جرایم در

. نیست جایز وثیقه و کفالت قرار صدور باشد، امکانپذیر دیگر طریق 

جرایم - ۲۱۸ماده به رسیدگی آنکه مگر می‌شود، صادر واحد تأمین قرار متهم، متعدد اتهامات برایصالحیت موضوع اتهامات برای صورت این در که باشد مختلف دادگاه‌های ذاتی صالحیت در ارتکابی

. می‌شود صادر مستقل و متناسب تأمین قرار دادگاه، هر 

کمتر - ۲۱۹ماده بزهدیده به وارد خسارت از حال هر در نباید وثیقه و وجهالکفاله التزام، وجه مبلغمبلغ. لحاظ با بازپرس است، جبران قابل بیمه طریق از زیاندیده خسارت یا دیه که مواردی در باشد

. می‌کند صادر متناسب تأمین قرار بیمه سوی از پرداخت قابل 

قبول - ۲۲۰ماده به بازپرسمکلف بسپارد، وثیقه کفیل، معرفی جای به بخواهد متهم درصورتی‌که . را وثیقه آزادی کفیل، معرفی با زمان هر در می‌تواند متهم صورت این در است قرار تبدیل و آن

. کند تقاضا 

پرداخت - ۲۲۱ماده برای بازپرس تشخیص به او مالئت که می‌شود پذیرفته کفالتشخصی . نظر به‌ فوری را مراتب نکند، احراز را کفیل بازپرسمالئت چنانچه نباشد تردید محل وجه‌الکفاله

. . کند اظهارنظر باره این در و رسیدگی روز، همان در است موظف دادستان می‌رساند دادستان . مراتب دادستان بازپرستوسط نظر تأیید در‌صورت است الزامی بازپرس برای تشخیصدادستان

. می‌شود درج پرونده در 

. است – بالمانع ماده این مقررات رعایت با اشخاصحقوقی پذیرشکفالت تبصره 

در - ۲۲۲ماده علت ذکر با مراتب بازپرس، توسط وثیقه‌گذار کتبی تقاضای پذیرش عدم صورت در . به چهار درجه از انتظامی محکومیت موجب ماده این مقررات از تخلف منعکسمی‌شود پرونده

. است باال 

یا - ۲۲۳ماده کفیل امضاء از پس و می‌نماید صادر قرار کفالت، یا وثیقه قبول درمورد بازپرسآنان به را قرار تصویر وثیقهگذار، یا کفیل درخواست با و می‌کند امضاء را آن نیز خود وثیقهگذار،

می‌دهد. 

وثیقهگذار - ۲۲۴ماده یا کفیل به وثیقه، یا کفالت قبولی قرار صدور استضمن بازپرسمکلفناحیه از وی معرفی عدم و موجه عذر بدون او حضور عدم و متهم احضار صورت در که کند تفهیم

. میشود ضبط قانون این مقررات طبق وثیقه یا وصول وجهالکفاله وثیقهگذار، یا کفیل 

ماده – ) مفاد تفهیم .( ۱۹۴تبصره است الزامی نیز وثیقهگذار و کفیل به نسبت قانون این 

. - ۲۲۵ماده قرار که صورتی در شود تحویل وی به آن تصویر و ابالغ متهم به فوری باید تأمین قرار. می‌شود درج اعزام برگه در قرار مفاد گردد، بازداشت به منتهی تأمین

 سپردن - ۲۲۶ماده یا کفیل معرفی تا می‌شود صادر وثیقه یا کفالت قرار او مورد در که متهمی

از روز ده مدت تا می‌تواند متهم بازداشت، صورت در اما می‌گردد؛ معرفی بازداشتگاه به وثیقهوثیقه یا کفیل پذیرش عدم یا بازداشت به منتهی قرار اصل به نسبت بازپرس، قرار ابالغ تاریخ

. کند اعتراض 

به‌منظور – را الزم تمهیدات مکلفند زندان معاون یا رییس و قرار صادرکننده مرجع تبصرههر و کنند فراهم می‌کند، معرفی وثیقه‌گذار یا کفیل یافتن برای وی که افرادی به متهم دسترسی

شرایط وجود درصورت باشد، اداری وقت از خارج هرچند نماید معرفی وثیقه یا کفیل متهم، زمان. هستند آن پذیرش به مکلف کشیک قاضی یا قرار صادرکننده مرجع قانونی،

 تحویل‌دهنده، - ۲۲۷ماده و ثبت بازداشتگاه سوابق در رسمی مأمور توسط متهم تحویل مراتب

. می‌کند تسلیم بازپرس به و أخذ متهم تحویل ساعت و تاریخ حاوی رسیدی 

متهم - ۲۲۸ماده تحویل و معرفی با دادرسی و تحقیقات از مرحله هر در وثیقهگذار یا کفیلمطرح آنجا در پرونده که مرجعی از را خود وثیقه آزادی یا مسؤولیت رفع مورد، حسب می‌تواند،

. را وثیقه آزادی یا مسؤولیت رفع مراتب بالفاصله است مکلف مزبور مرجع کند درخواست است. نماید فراهم

 یا – کفیل نیز، باشد بازداشت مراجع سایر سوی از دیگری علت به متهم که مواردی در تبصره . این مطابق متهم حضور پساز صورت این در نماید درخواست را وی اعزام میتواند وثیقهگذار

. میشود اقدام ماده 

تحقیقات، - ۲۲۹ماده برای متهم حضور که موردی در جز وثیقهگذار یا کفیل از متهم خواستن. است ممنوع دارد، ضرورت حکم اجرای یا و دادرسی

 . است – چهار درجه تا انتظامی محکومیت موجب ماده این مقررات از تخلف تبصره

 صورتی - ۲۳۰ماده در است، گذاشته وثیقه یا شده ملتزم خود و صادر تأمین قرار او برای که متهمی

در است، نشده حاضر موجه عذر بدون شود ثابت هرگاه و می‌شود احضار باشد، حضورشالزم کهسپرده وثیقه از یا و أخذ دادستان دستور به شده تعیین التزام وجه اخطاریه، واقعی ابالغ صورت

. او برای شخصدیگری یا کرده معرفی کفیل متهم، چنانچه می‌شود ضبط قرار وجه معادل شده . در دهد تحویل را متهم ماه یک ظرف که می‌شود اخطار وثیقهگذار یا کفیل به باشد سپرده وثیقه

أخذ وجه‌الکفاله مورد، حسب دادستان، دستور به متهم، تحویل عدم و اخطاریه واقعی ابالغ صورت . اجرائیه صدور بدون قطعیت، پساز دادستان دستور می‌شود ضبط قرار، وجه معادل وثیقه، از یا و

. می‌شود اجراء مدنی احکام اجرای مقررات مطابق و کیفری احکام اجرای در 

به – دستور، اجرای به مربوط ضروری هزینههای کسر پساز وثیقه، قرار وجه بر مازاد مبلغ تبصره. می‌شود مسترد وثیقهگذار

 واقعی - ۲۳۱ماده ابالغ امکان عدم به‌منظور گذار وثیقه یا کفیل متهم، که شود ثابت هرگاه

نکرده اعالم وثیقه یا کفالت کننده قبول مرجع به را آن تغییر یا واقعی اقامت محل نشانی اخطاریه،دشوار را واقعی ابالغ امکان منظور این به دیگر نحو هر به یا شده خارج محل از منظور این به یا

أخذ وثیقه، ضبط برای اخطاریه قانونی ابالغ شود، بازپرسمحرز نظر از امر این و است کرده. است کافی التزام وجه یا و وجهالکفاله

 یا - ۲۳۲ماده وثیقه مبلغ از صورتی در له، محکوٌم زیان و ضرر و مربوط مقررات رعایت با دیه

و نشود حاضر علیه محکوٌم و نباشد میسر بیمه از آن وصول امکان که می‌شود کسر وجهالکفاله. باشد نداشته هم موجهی عذر و ننموده حاضر مقررات طبق را وی هم، کفیل یا گذار وثیقه

 وثیقه - ۲۳۳ماده ایداع خود متهم یا باشد التزام وجه تأدیه متضمن شده، صادر تأمین قرار چنانچه

و دیه أخذ بر عالوه بیمه، از آن وصول امکان عدم و علیه محکوٌم حضور عدم صورت در باشد، کردهدر و می‌شود وصول محکومیت صورت در نیز نقدی جزای تأمین، محل از له محکوٌم زیان و ضرر

دین مستثنیات لحاظ با فوق، محکومیت‌های پرداخت، از عجز و حضور صورت در وثیقه، قرار مورد

. می‌شود أخذ تأمین محل از 

متهم - ۲۳۴ماده و است منتفی وثیقه یا کفالت قبولی قرار گذار، وثیقه یا کفیل فوت صورت دروجه أخذ دستور آنکه مگر کند، اقدام جدید وثیقه ایداع یا کفیل معرفی به نسبت باید مورد، حسب

. باشد شده صادر وثیقه ضبط یا الکفاله 

دستور - ۲۳۵ماده ابالغ تاریخ از روز ده ظرف زیر موارد در می‌توانند وثیقهگذار و کفیل متهم، . این به رسیدگی مرجع کنند اعتراض وثیقه ضبط یا و وجهالکفاله التزام، وجه أخذ درباره دادستان،

: است دو کیفری دادگاه اعتراض،رعایت- مربوط مقررات وثیقه ضبط یا و وجهالکفاله و التزام وجه أخذ در شوند مدعی هرگاه الف

. است نشدهثالثی – شخص یا کردهاند حاضر را او یا شده حاضر مقرر موعد در متهم شوند مدعی هرگاه ب

. است کرده حاضر را متهمماده – ) در مذکور جهات به شوند مدعی هرگاه یا ( ۱۷۸پ شود حاضر نتوانسته متهم قانون، این

. کنند حاضر را متهم نتوانسته‌اند جهات آن از یکی به وثیقهگذار و کفیل. شدهاند – معسر التزام یا کفالت قبولی قرار صدور پساز شوند مدعی هرگاه ت

ممکن – مقرر مهلت در او فوت علت به متهم، تسلیم شوند مدعی وثیقه‌گذار یا کفیل هرگاه ث. است نبوده

 شکایت - ۱تبصره به دادرسی تشریفات رعایت بدون و نوبت از خارج فوق، موارد تمام در دادگاه

. . است قطعی دادگاه رأی می‌کند رسیدگی 

بخش، - ۲تبصره عمومی دادگاه دادرس یا رییس دستور به اعتراضنسبت به رسیدگی مرجع. است استان آن شهرستان نزدیک‌ترین دو کیفری دادگاه

 ( - ۳تبصره ( احراز صورت در و رسیدگی کفیل یا متهم اعسار ادعای به دادگاه ، ت بند خصوص در

. می‌کند حکم وجه‌الکفاله یا التزام وجه پرداخت از آنان معافیت به آنان، اعسار 

و - ۲۳۶ماده وجه‌الکفاله یا وجه‌التزام أخذ بر مبنی دادستان دستور صدور پساز متهم صورتی‌که دراو وثیقهگذار یا کفیل یا شود حاضر قضایی مرجع در اجرایی، عملیات اتمام از پیش و وثیقه ضبط یا

وجه از چهارم یک تا حداکثر ضبط یا أخذ دستور صادره، دستور از اثر رفع با دادستان کند، حاضر را . . متهم هرگاه است باقی خود قوت به صادره تأمین قرار اعتبار این‌صورت، در می‌کند صادر را قرار

شخص چنانچه و کند اقدام قرار وجه تکمیل به نسبت است، مکلف باشد، کرده وثیقه ایداع خودنکند، درخواست را خود مسؤولیت رفع و باشد کرده وثیقه ایداع یا و نموده کفالت متهم از ثالث

. خود مسؤولیت رفع ثالث، شخص صورتی‌که در کند اقدام قرار وجه تکمیل به نسبت است مکلف. می‌کند اقدام جدید وثیقهگذار یا کفیل معرفی به نسبت مورد، حسب متهم کند، درخواست را

 از – ۱تبصره بخشی ضبط دستور ابالغ تاریخ از روز ده ظرف کفیل، یا گذار وثیقه یا متهم هرگاه

قرار اعتبار و نمی‌شود انجام ضبط کند، واریز دولت صندوق به را مقرر وجه معادل قرار، وجه. است باقی خود قوت به کامل به‌صورت صادره تأمین

 است - ۲تبصره بازپرسمکلف آنان تقاضای و بیگانه اتباع گرفتن قرار تعقیب تحت صورت در

آن از تا نماید، اعالم کشور کل دادستانی به الزم اقدام جهت بالفاصله را آنها اتهام نوع و مشخصات . محکومیت به منجر افراد این تعقیب چنانچه شود اعالم ربط ذی مراجع به مقررات وفق طریق

کل دادستانی به تبصره این اجرای جهت را دادنامه از ای خالصه احکام اجرای قاضی شود، قطعی . کل دادستانی به مراتب مربوط، کنسولگری سوی از مالقات تقاضای صورت در کند می اعالم

. شود اقدام مقررات مطابق مرجع، آن براساستصمیم تا شود می اعالم 

و - ۲۳۷ماده قرائن دالیل، که زیر، جرایم مورد در مگر نیست، جایز موقت بازداشت قرار صدور: کند داللت متهم به اتهام توجه بر کافی امارات

علیه- عمدی جنایات و عضو قطع یا ابد حبس حیات، سلب آنها قانونی مجازات که جرائمی الف. است آن بیشاز یا کامل دیه ثلث آنها دیه میزان که جسمانی تمامیت

. است- باالتر و چهار درجه که تعزیری جرایم ب. است – باالتر و پنج درجه آنها قانونی مجازات که کشور خارجی و داخلی امنیت علیه جرایم پ

برای – مزاحمت ایجاد و قدرت‌نمایی تظاهر، و اطفال و بانوان اذیت و آزار و مزاحمت ایجاد ت. شود انجام اسلحه نوع هر یا چاقو به‌وسیله اشخاصکه

در – مجعول سند از استفاده یا جعل امانت، در خیانت اختالس، ارتشاء، کالهبرداری، سرقت، ث ) به ) قطعی محکومیت سابقه فقره یک دارای متهم و نباشد ماده این ب بند مشمول صورتی‌که

. باشد مذکور جرایم از یک هر ارتکاب علت 

جرایم – بر ناظر قوانین جز به خاص، قوانین موضوع الزامی، موقت بازداشت موارد تبصره. است ملغی قانون این شدن االجراء الزم تاریخ از مسلح نیروهای

 شرایط - ۲۳۸ماده یکی‌از وجود به منوط قبل، درماده مذکور موارد در موقت بازداشت قرار صدور

: است زیرآ – و الف شهود یا دیگر متهمان با تبانی باعث یا جرم ادله و آثار رفتن بین از موجب متهم بودن زاد

. کنند امتناع شهادت اداء از شهود شود سبب یا و گردد واقعه مطلعان. کرد – جلوگیری آن از نتوان دیگر طریق به و باشد متهم شدن مخفی یا فرار بیم ب

و – آنان خانواده یا شهود شاکی، جان افتادن خطر به موجب عمومی، نظم مخل متهم بودن آزاد پ. باشد متهم خود

 حق - ۲۳۹ماده و آن ادله و قانونی مستند و باشد موجه و مستدل باید موقت بازداشت قرار

. معرفی بازداشتگاه به متهم موقت، بازداشت قرار صدور با شود ذکر قرار متن در اعتراضمتهمقید. اعزام برگه در آن دلیل شود، بازداشت تبانی، از جلوگیری منظور به متهم چنانچه می‌شود

می‌شود. 

. - ۲۴۰ماده حداکثر است مکلف دادستان شود ارسال دادستان نزد فوری باید متهم بازداشت قرار . قرار با دادستان هرگاه کند اعالم بازپرس به کتبی به‌طور را خود نظر ساعت چهار و بیست ظرفاین در دادگاه رأی صدور تا متهم و است صالح دادگاه با اختالف حل نباشد، موافق متهم بازداشت

. می‌شود بازداشت نمی‌کند، تجاوز روز ده از حداکثر که مورد 

با - ۲۴۱ماده بازپرس نباشد، آن ادامه برای دیگری موجب و شود مرتفع بازداشت علت هرگاه . تصمیم با دادستان مخالفت صورت در می‌کند بازداشت رفع متهم از فوری دادستان موافقت

. می‌تواند بداند، مرتفع را بازداشت موجبات نیز متهم اگر است صالح دادگاه با اختالف حل بازپرس، . پنج ظرف حداکثر و به‌طورفوری بازپرس کند تقاضا بازپرس از را آن تبدیل یا بازداشت قرار فک

. در مراتب درخواست، رد صورت در می‌کند اظهارنظر متهم درخواست به راجع مستدل به‌طور روز . متهم کند اعتراض آن به روز ده ظرف می‌تواند متهم و می‌شود ابالغ متهم به رد قرار و ثبت پرونده

. کند مطرح را درخواست این می‌تواند یک‌بار فقط ماه هر در 

( )- ۲۴۲ماده ( ) ( ) ( ) ماده ) ت و پ ، ب ، الف بندهای موضوع جرایم در ماه (۳۰۲هرگاه دو تا قانون ایناو اتهامی پرونده و بماند بازداشت در متهم تأمین، قرار صدور علت به ماه یک تا جرایم سایر در و . علل اگر است تأمین قرار تخفیف یا فک به بازپرسمکلف نشود، دادسرا در نهائی تصمیم به منتهی

ابالغ متهم به مراتب و ابقاء قرار، مزبور، علل ذکر با باشد، داشته وجود قرار بقای برای موجهی . فک. کند اعتراض صالح دادگاه به ابالغ تاریخ از روز ده ظرف تصمیم این از می‌تواند متهم می‌شود

دادستان تأیید به باید تأمین ابقای و می‌شود انجام دادستان موافقت به نیاز بدون قرار تخفیف یا . ابقای یا تخفیف، فک، است صالح دادگاه با اختالف حل دادستان، مخالفت صورت در و برسد

دادگاه با اختالف حل دادستان، مخالفت صورت در و برسد دادستان تأیید به باید موقت، بازداشت . یک‌ماه هر یا دوماه هر حسب‌مورد، ماده، این مقررات یابد ادامه متهم بازداشت هرگاه است صالح

. برای قانون در حبسمقرر مجازات حداقل از نباید متهم بازداشت مدت هرحال، به می‌شود اعمالاز موقت بازداشت مدت حیات سلب مجازات موجب جرایم در هرصورت در و کند تجاوز جرم آن

. نمیکند تجاوز یک‌سال از جرایم سایر در و سال دو 

و- ١تبصره است دادگاه و دادسرا در صادره قرارهای مجموع شامل بازداشت، مدت حداکثر نصاب. می‌شود شامل نیز را متهم بازداشت به منتهی قرارهای سایر

 ماده- )٢تبصره موضوع متهم، درخواست درباره اظهارنظر به بازپرس قانون، (۲۴۱تکلیف این

. باشد نشده اظهارنظر قرار به نسبت ماده، این وفق که است درصورتی 

تأمین - ۲۴۳ماده قرار قانون، این مقررات رعایت با تحقیقات مراحل تمام در بازپرسمی‌تواند. دهد تخفیف یا کند تشدید را صادره

 . است – آن مبلغ تغییر یا قرار نوع تبدیل از اعم تأمین، قرار تخفیف یا تشدید تبصره

 یا - ۲۴۴ماده تشدید می‌تواند کیفرخواست تنظیم از پیش تا مقدماتی تحقیقات جریان در دادستان

. نشود، حاصل موافقت دادستان بازپرسو بین هرگاه کند بازپرسدرخواست از را تأمین تخفیف . پساز می‌کند اقدام دادگاه نظر بازپرسطبق و میشود ارسال دادگاه به اختالف رفع برای پرونده

است، مطرح آن در پرونده که دادگاهی از مورد، حسب می‌تواند دادستان نیز کیفرخواست تنظیم . . تقاضای کند درخواست را تأمین تخفیف می‌تواند نیز متهم کند تأمین تخفیف یا تشدید درخواست

درخواست این به حکم، صادرکننده دادگاه که نیست آن از مانع حکم، به نسبت فرجام‌خواهی . . این در دادگاه تصمیم می‌شود ثبت پرونده در رد مراتب درخواست، رد صورت در کند رسیدگی

. است قطعی موارد 

نمی‌تواند - ۱تبصره تخفیف یا تشدید مورد در ماده، این در مقرر شرح به متهم یا دادستان تقاضای. شود مطرح یک‌بار از بیش

 آن - ۲تبصره تشدید یا تخفیف به نسبت نباشد، متناسب صادره تأمین قرار دادگاه، نظر به چنانچه

. مینماید تصمیم اتخاذ 

مواد )- ۲۴۵ماده موضوع صالح وقت ( ۲۴۴و )( ۲۴۲، )(۲۴۰دادگاه در است مکلف قانون این . قطعی دادگاه تصمیم نماید رسیدگی اعتراضمتهم یا بازپرس و دادستان اختالف به فوقالعاده

است. 

یا - ۲۴۶ماده نشده أخذ تأمین ً قبال متهم از و شده مطرح دادگاه در متهم پرونده که مواردی درقانون، این مقررات رعایت با و دادستان تقاضای به یا خود دادگاه، باشد، شده منتفی قبلی تأمین

. بازداشت قرار صدور به منتهی دادگاه تصمیم چنانچه می‌کند صادر قضایی نظارت یا تأمین قرار. است استان تجدیدنظر دادگاه اعتراضدر قابل قانون، این مقررات طبق قرار، این شود، موقت

 نظارت - ۲۴۷ماده قرار تأمین، قرار صدور بر عالوه ارتکابی، جرم با متناسب بازپرسمی‌تواند

: کند صادر معین مدت برای است، زیر دستورهای از مورد چند یا یک شامل که را قضاییبازپرس- توسط شده تعیین نهادهای یا مراکز به خود نوبهای معرفی الف

موتوری – نقلیه وسایل با رانندگی منع بارتکابی- جرم با مرتبط فعالیت‌های به اشتغال منع پ

مجوز – دارای سالح نگهداری از ممنوعیت تکشور – از خروج ممنوعیت ث

 خسارات - ۱تبصره جبران برای الزم تضمین ارائه صورت در هشت، و هفت درجه تعزیری جرایم در

. کند اکتفاء قضایی نظارت قرار صدور به فقط می‌تواند قضایی مقام وارده، 

. - ۲تبصره این چنانچه است صالح دادگاه در اعتراض قابل روز ده ظرف ماده این موضوع قرارهای. می‌باشد استان تجدیدنظر دادگاه اعتراضدر قابل روز، ده ظرف شود، صادر دادگاه توسط قرار

 .- ۲۴۸ماده است تمدید قابل و شش‌ماه کشور از خروج منع قرار اعتبار مدت

و است منتفی خود به خود دستور این شود، منقضی خروج منع دستور در مندرج مدت صورتی‌که در. شوند خروج از مانع نمیتوانند مربوط مراجع

 مربوط - ۲۴۹ماده پروانه و سالح مجوز، دارای سالح نگهداری از ممنوعیت قرار صدور صورت در

مرجع به را بازپرسمراتب و می‌شود تحویل سالح نگهداری مجاز محلهای از یکی به و أخذ. می‌کند اعالم پروانه صادرکننده

 مجازات، - ۲۵۰ماده شدت جرم، اهمیت و نوع با و موجه و مستدل باید قضایی نظارت و تأمین قرار

متهم، سابقه جرم، آثار رفتن بین از و متهم شدن مخفی یا فرار احتمال اتهام، اسباب و ادله. باشد متناسب او حیثیت و شخصیت جنس، سن، جسمی، و روحی وضعیت

 . است – باال به چهار درجه از انتظامی محکومیت موجب نامتناسب تأمین أخذ تبصره

 موجه - ۲۵۱ماده عذر و حاضر آن پساز یا شود، حاضر مقرر مواعد در محکوٌمعلیه یا متهم هرگاه

سایر کامل اجرای با و اجباری اقامت یا تبعید حبسو اجرای به شروع با کند، اثبات را خودمختومه و مجازات اجرای تعلیق تعقیب، تعلیق و موقوفی و منع قرارهای صدور یا و مجازات‌ها

. می‌شود لغو قضایی نظارت و تأمین قرار کیفیت، هر به پرونده شدن 

اعالم – مربوط مراجع به بالفاصله امر این قضایی، نظارت یا تأمین قرار الغاء صورت در تبصرهمی‌شود.

 ( )- ۲۵۲ماده ( ) ماده ) چ و ج بندهای و نظارت قرارهای اجرای موجب ( ۲۱۷شیوه به قانون، این

دادگستری وزرای توسط قانون این شدن الزم‌االجراء تاریخ از ظرفششماه که است آییننامهای. می‌رسد رییسقوه‌قضاییه تصویب به و می‌شود تهیه کشور و

 به - ۲۵۳ماده بنا نماید، رعایت را قضایی نظارت قرار در مندرج دستورهای متهم صورتی‌که در

رعایت با می‌تواند دادگاه دادستان، پیشنهاد یا و برسد دادستان تأیید به باید که وی درخواست. دهد تخفیف وی مجازات در قانونی مقررات

 تخلف - ۲۵۴ماده است، شده صادر تأمین قرار با توأم که قضایی نظارت قرار اجرای از متهم هرگاه

نظارت قرار اجرای از متهم تخلف صورت در و می‌شود تشدید تأمین، قرار و لغو نظارت قرار کند، . قرار صدور حین در ماده این مفاد میگردد تبدیل متناسب تأمین قرار به صادره قرار مستقل،

. می‌شود تفهیم متهم، به قضایی نظارت 

. کرد – تبدیل موقت بازداشت قرار به را صادره قرار نمی‌توان ماده این اجرای در تبصره 

از - ۲۵۵ماده و می‌شوند بازداشت علت هر به دادرسی و مقدماتی تحقیقات جریان در که اشخاصیرعایت با می‌توانند شود، صادر آنان مورد در تعقیب منع قرار یا برائت حکم قضایی، مراجع سوی

.( ۱۴ماده ) کنند مطالبه دولت از را بازداشت ایام خسارت قانون این 

:- ۲۵۶ماده نیست خسارت جبران مستحق شده بازداشت شخص زیر موارد در. باشد- خود بی‌گناهی ادله و مدارک اسناد، ارائه در خودداری از ناشی بازداشتشخص، الف. باشد- داده قرار بازداشت و اتهام مظان در را خود جرم، مرتکب دادن فراری منظور به ب

. باشد- آورده فراهم را خود بازداشت موجبات ناحق به جهتی هر به پ. باشد- بازداشت دیگر قانونی علت به همزمان ت

 بیگناهی - ۲۵۷ماده از حاکی قطعی رأی ابالغ تاریخ از ظرفشش‌ماه باید شده بازداشت شخص

دادگاه قضات از نفر سه از متشکل استانی، کمیسیون به را خسارت جبران درخواست خود، . مقرر شرایط احراز صورت در کمیسیون کند تقدیم قضاییه رییسقوه انتخاب به استان تجدیدنظر

. شخص این درخواست، رد صورت در می‌کند صادر خسارت پرداخت به حکم قانون، این درماده ) موضوع کمیسیون به را اعتراضخود ابالغ، تاریخ از روز بیست ظرف این( ۲۵۸می‌تواند

. کند اعالم قانون 

متشکل - ۲۵۸ماده خسارت جبران ملی کمیسیون در بازداشتشده، اعتراضشخص به رسیدگیانتخاب به کشور دیوان‌عالی قضات از نفر دو و وی معاونان از یکی یا کشور رییسدیوان‌عالی از

. . است قطعی کمیسیون رأی می‌آید به‌عمل قضاییه رییسقوه 

ماده )- ۲۵۹ماده موضوع خسارت صورتی‌که ( ۲۵۵جبران در و است دولت عهده بر قانون اینپساز دولت باشد، قضایی مقامات تقصیر یا و کذب شهادت جرم، مغرضانه اعالم براثر بازداشت

. کند مراجعه اصلی مسؤول به می‌تواند خسارت جبران 

ماده )- ۲۶۰ماده موضوع خسارت پرداخت وزارت ( ۲۵۵به‌منظور در صندوقی قانون، این . این می‌گردد تأمین کشور کل بودجه محل از سال هر آن بودجه که تأسیسمی‌شود دادگستریوی عهده بر کمیسیون از صادره آراء اجرای و می‌شود اداره دادگستری وزیر نظر زیر صندوق

است. 

مواد )- ۲۶۱ماده موضوع کمیسیون‌های آراء اجرای و رسیدگی به (۲۵۸و )( ۲۵۷شیوه قانون، اینوزیر توسط قانون این شدن الزم‌االجراء تاریخ از سه‌ماه ظرف که است آییننامهای موجب

. می‌رسد رییس‌قوه‌قضاییه تصویب به و می‌شود تهیه دادگستری 

تحقیقات – ختم پساز دادستان بازپرسو اقدامات هشتم فصل 

یا - ۲۶۲ماده متهم به جرم، وقوع بر کافی دالیل وجود صورت در و تحقیقات پایان از بازپرسپسبیان دفاع آخرین عنوان به دارد اظهاری هر حقیقت کشف یا برائت برای که می‌کند اعالم وی وکیل

کشف. در که نماید ابراز مدرکی یا کند اظهار مطلبی دفاع، آخرین در وی وکیل یا متهم هرگاه کند. است رسیدگی به بازپرسمکلف باشد، مؤثر برائت یا حقیقت

 بدون - ۲۶۳ماده آنان از یک هیچ و شود احضار دفاع آخرین أخذ برای وی وکیل یا متهم که صورتی در

. می‌شود تصمیم اتخاذ دفاع، آخرین أخذ بدون نیابد، حضور موجه، عذر اعالم 

به - ۲۶۴ماده است بازپرسمکلف تحقیقات، ختم و کفایت اعالم و الزم تحقیقات انجام از پس. کند اعالم مناسب، قرار قالب در روز پنج ظرف حداکثر را خود عقیده مستند، و مستدل صورت

 به - ۲۶۵ماده جرم انتساب برای کافی ادله وجود و ارتکابی عمل بودن جرم صورت بازپرسدر

برای کافی ادله فقدان یا و ارتکابی عمل نبودن جرم صورت در و دادرسی به جلب قرار متهم،. می‌کند ارسال دادستان نزد فوری را پرونده و صادر تعقیب منع قرار متهم، به جرم انتساب

کتبی طور به را خود نظر و مالحظه را تحقیقات پرونده وصول، تاریخ از سه‌روز ظرف باید دادستان . قرار باشد، تعقیب موقوفی موارد از مورد چنانچه برگرداند بازپرس نزد را پرونده و کند اعالم

. می‌شود اقدام فوق مقررات وفق و صادر تعقیب موقوفی 

کشف - ۲۶۶ماده برای که را مواردی ً صرفا نداند، کامل را بازپرس تحقیقات دادستان چنانچه. می‌خواهد را آن تکمیل و می‌کند درج پرونده در ابهام هرگونه بدون و تفصیل به است الزم حقیقت

. است تحقیقات این انجام به بازپرسمکلف صورت، این در 

محکومیت – موجب نباشد، الزم حقیقت کشف برای که تحقیقات تکمیل درخواست هرگونه تبصره. است سه درجه تا انتظامی

 مرجع - ۲۶۷ماده به پرونده صالحیت، خصوصعدم در بازپرس، قرار با دادستان موافقت صورت در

. می‌کند ابالغ طرفین به را بازپرسمراتب تعقیب، منع یا موقوفی موارد در و می‌شود ارسال صالحباشد، بازداشت متهم چنانچه و می‌گردد ملغی قضایی نظارت قرار و تأمین قرار این‌صورت، در

. . نماید اثر رفع مأخوذه تأمین قرار از است مکلف مربوط قاضی می‌شود آزاد بالفاصله 

ظرف - ۲۶۸ماده دادستان باشد، دادرسی به متهم جلب بر بازپرس و دادستان عقیده که صورتی درارسال صالح دادگاه به را پرونده بالفاصله بازپرسی شعبه طریق از کیفرخواست، صدور با روز دو

می‌کند. 

اصرار - ۲۶۹ماده خود عقیده بر بازپرس و باشد بازپرسمخالف عقیده با دادستان که مورد هر در. می‌شود عمل دادگاه تصمیم طبق و ارسال صالح دادگاه به اختالف، حل برای پرونده کند،

 :- ۲۷۰ماده اعتراضاست قابل زیر موارد در بازپرس قرارهای قانون، این در مقرر موارد بر عالوه

شاکی- تقاضای به اناطه و تعقیب موقوفی و منع قرار الفمتهم – تقاضای به تأمین تشدید و ابقاء موقت، بازداشت قرار ب

متهم – تقاضای به خواسته تأمین قرار پ 

افراد – برای و روز ده ایران اشخاصمقیم برای اعتراض قابل قرارهای به اعتراض مهلت تبصره. است ابالغ تاریخ از یک‌ماه کشور از خارج مقیم

 به - ۲۷۱ماده نسبت متهم یا اعتراضشاکی به رسیدگی بازپرسو و دادستان بین اختالف حل مرجع

. دادگاه چنانچه دارد را اتهام آن به رسیدگی صالحیت که است دادگاهی با اعتراض، قابل قرارهایمحل، دو کیفری دادگاه باشد، نشده تشکیل دادسرا قضایی حوزه در یک کیفری دادگاه یا انقالب

. است رسیدگی به صالح 

حل - ۲۷۲ماده آن، قانونی مصادیق یا جرم نوع صالحیت، بازپرسدر و دادستان اختالف صورت در. می‌کند وظیفه انجام آن معیت در دادسرا که است دویی کیفری دادگاه با اختالف

 به - ۲۷۳ماده نسبت متهم یا اعتراضشاکی به رسیدگی و دادستان و بازپرس بین اختالف حل

. این در دادگاه تصمیم گیرد می صورت دادگاه العاده فوق جلسه در اعتراض، قابل قرارهایبندهای موضوع جرایم در تعقیب موقوفی یا منع قرارهای مورد در مگر است، خصوصقطعی

( ) ( ) ( ) ( ) ماده) ت و پ ، ب ، قابل ( ۳۰۲الف مقررات مطابق قرارها این تأیید، صورت در که قانون این. است تجدیدنظر

 را - ۲۷۴ماده آن بداند، موجه را تعقیب موقوفی یا منع قرار به اعتراضشاکی که صورتی در دادگاه

. کامل دادسرا تحقیقات دادگاه، نظر به که مواردی در می‌کند صادر دادرسی به جلب قرار نقضوتکمیل به اقدام خود یا بخواهد دادسرا از را تحقیقات تکمیل می‌تواند نقضقرار بدون نباشد،

. . شود قید دادگاه تصمیم در ابهام هرگونه بدون و تفصیل به باید نقصتحقیق موارد کند تحقیقات. می‌دهد ادامه را خود تحقیقات بازپرس دادگاه، توسط اناطه نقضقرار درصورت

 انجام - ۲۷۵ماده با مربوط دادسرای شود، اعاده دادسرا به تحقیقات تکمیل برای پرونده هرگاه

در اگر و می‌کند ارسال دادگاه به را پرونده ً مجددا قرار، صدور بدون دادگاه، موردنظر تحقیقات. می‌کند استعالم دادگاه از ابهام رفع برای را مراتب بیابد، ابهامی دادگاه موردنظر تحقیقات

 بازپرس - ۲۷۶ماده دادگاه، توسط دادرسی به جلب قرار صدور و تعقیب منع نقضقرار صورت در

مناسب تأمین و دفاع آخرین أخذ با و کند تفهیم او به را اتهام موضوع و احضار را متهم است مکلف. نماید ارسال دادگاه به را پرونده وی، از

 که - ۲۷۷ماده جهتی از صرف‌نظر و مقررات بازپرسمطابق تعقیب، موقوفی نقضقرار صورت در

تصمیم الزم، تحقیقات انجام با و رسیدگی پرونده به است، تعقیب موقوفی نقضقرار علت. می‌کند اتخاذ مقتضی

 قطعی - ۲۷۸ماده دلیل هر به و صادر تعقیب منع قرار ارتکابی، عمل نبودن جرم علت به هرگاه

. کفایت عدم یا فقدان علت به هرگاه کرد تعقیب اتهام همان به را متهم دیگر بار نمی‌توان شود،اتهام همان به را متهم دیگر بار نمی‌توان شود، قطعی دادسرا در و صادر تعقیب منع قرار دلیل،قابل یک‌بار برای دادستان نظر با صورت، این در که جدید دلیل کشف پساز مگر کرد، تعقیب

دادستان درخواست به جدید دلیل کشف پساز شود، قطعی دادگاه در قرار این اگر و است تعقیب . که صورتی در کرد تعقیب اتهام، به رسیدگی برای صالح دادگاه اجازه با یک‌بار برای را او میتوان

. می‌کند رسیدگی مقررات بازپرسمطابق کند، تجویز را مجدد تعقیب دادگاه، 

:- ۲۷۹ماده می‌شود قید زیر موارد کیفرخواست درملی، – شماره شغل، سن، شهرت، پدر، نام خانوادگی، نام نام، شامل متهم، مشخصات الف

او تأهل وضعیت و اقامت محل مذهب، تابعیت، شناسنامه، شمارهقید – با وی بودن بازداشت یا و آن نوع و متهم بودن قضایی نظارت یا تأمین قرار تحت آزاد، ب

بازداشت شروع تاریخ و علتخیابان – منطقه، ناحیه، شهر، روستا، دهستان، بخش، از اعم جرم وقوع محل و تاریخ اتهام، نوع پ

کوچه واتهام – انتساب ادله ت

اتهام – قانونی مستند ثمتهم – کیفری مؤثر محکومیت سابقه ج

متهم – روانی وضعیت یا شخصیت پرونده خالصه چ 

به – ارسال از پیش تا گیرد، صورت بیّن اشتباه یا قلم سهو کیفرخواست، صدور در هرگاه تبصره

به را آن اصالحی موارد دادگاه، به کیفرخواست ارسال از پس و اصالح را آن‌ دادستان دادگاه،. می‌کند اعالم دادگاه

 قانونی - ۲۸۰ماده صحیح عنوان تعیین از مانع می‌شود، ذکر کیفرخواست در که اتهامی عنوان

. روشن دادسرا تحقیقات نتیجه در متهم ارتکابی اعمال مجموع صورتی‌که در نیست دادگاه توسطمتهم به را جدید اتهام است مکلف تشخیصدهد، نادرست را اتهام عنوان فقط دادگاه و باشد

. نماید رأی صدور به سپسمبادرت و کند دفاع مقررات مطابق انتسابی اتهام از تا تفهیم، 

به - ۲۸۱ماده تأمین قرار تبدیل یا متهم آزادی برای موجبی دادگاه، به پرونده ارسال از قبل گاه هر. می‌کند اقدام قانونی مقررات رعایت با دادسرا آید، وجود

 این - ۲۸۲ماده بر و عدول آن ادله یا اتهام اصل از دادگاه به پرونده ارسال از پس نمی‌تواند دادستان

کشف که را متهم علیه یا له جدید‌ دالیل می‌تواند فقط و کند اصالح یا مسترد را کیفرخواست اساس. کند اعالم دادگاه به می‌شود حادث یا

 قابل - ۲۸۳ماده جرایم در شاکی هرگاه دادگاه، به ارسال از قبل و کیفرخواست صدور پساز

دادستان دادسرا، در پرونده وجود صورت در کند، اعالم دادستان به را خود قطعی رضایت گذشت،. . می‌شود بازپرسصادر توسط تعقیب موقوفی قرار صورت، این در می‌کند عدول کیفرخواست از

صورت در دادستان کند، اعالم را خود قطعی رضایت شاکی هرگاه گذشت، غیرقابل جرایم درمعلق را تعقیب و عدول کیفرخواست از می‌تواند تعقیب، تعلیق قرار صدور شرایط بودن فراهم

قبلی کیفرخواست از دادستان کند، تغییر مجازات نوع شاکی رضایت نتیجه در صورتی‌که در و کند. می‌کند صادر جدید اساسکیفرخواست این بر و عدول

 ذاتی - ۲۸۴ماده صالحیت در آنها به رسیدگی که متهم به متعدد اتهامات انتساب صورت در

. می‌شود صادر صالح دادگاه‌های از یک هر به خطاب جداگانه کیفرخواست است، مختلف دادگاه‌های 

نوجوانان – و اطفال جرایم مقدماتی تحقیقات نهم فصل 

انقالب - ۲۸۵ماده و عمومی دادسرای از شعبه‌ای آن، محل در و نوجوانان و اطفال دادگاه معیّت درچند یا یک حضور با و دادستان معاونان از یکی سرپرستی به نوجوانان ویژه دادسرای عنوان با

. جرایم جز به سال هجده تا پانزده افراد جرایم مقدماتی تحقیقات می‌شود تشکیل بازپرس،مواد ) این ( ۳۴۰و )( ۳۰۶موضوع در می‌گیرد، صورت دادگاه سوی از مستقیم به‌طور که قانون این

. می‌آید عمل به دادسرا 

و - ۱تبصره اطفال دادگاه در مستقیم به‌طور سال پانزده زیر افراد جرایم تمامی مقدماتی تحقیقاتضابطان عهده بر قانون طبق که را وظایفی کلیه مذکور دادگاه و می‌آید عمل به نوجوانان

. می‌دهد انجام است دادسرا و دادگستری 

مکلفند - ۲تبصره دادگستری ضابطان باشد، نوجوان یا طفل مرتکب، هرگاه مشهود، جرایم دراز مقدماتی تحقیقات اجازه لکن نمایند، اقدام جرم دالیل و عالئم آثار، ادوات، آالت، حفظ به نسبت

به فوری مورد، حسب را متهم موظفند وی، دستگیری صورت در و ندارند را نوجوان یا طفل . رجوع از مانع تعطیل ایام نیز و اداری وقت انقضاء دهند تحویل نوجوانان و اطفال دادگاه یا دادسرا

. نیست نوجوانان و اطفال دادگاه یا دادسرا به 

ماده )- ۲۸۶ماده در مذکور موارد بر نیز، ( ۲۰۳عالوه شش و پنج درجه تعزیری جرایم در قانون، ایننوجوانان و اطفال دادگاه یا دادسرا توسط نوجوانان و اطفال مورد در شخصیت پرونده تشکیل

. است الزامی 

این - ۲۸۷ماده موضوع نوجوانان و اطفال مورد، حسب قضایی مرجع مقدماتی، تحقیقات جریان دراز امتناع یا و دسترسی عدم یا فقدان صورت در یا قانونی سرپرست یا اولیاء، والدین، به را قانون

. ملتزمند اشخاصمذکور می‌سپارد بداند، مصلحت که حقوقی یا شخصحقیقی هر به آنان، پذیرش . هجده تا پانزده افراد نمایند معرفی قضایی مرجع به را او باشد الزم نوجوان یا طفل حضور هرگاه

. می‌باشند دادگاه به خود معرفی به ملزم ً شخصا نیز سال . درصورت است امکان‌پذیر سال پانزده باالی متهمان از تنها وثیقه یا کفیل أخذ ضرورت، درصورت

ماده ) در شده پیش‌بینی جرایم مورد در یا و وثیقه ایداع یا کفیل معرفی از قانون، ( ۲۳۷عجز اینماده ) رعایت با می‌تواند دادگاه یا کانون ( ۲۳۸دادسرا در را آنان موقت نگهداری قرار قانون، این

. کند صادر تربیت و اصالح 

. است – موقت بازداشت قرار احکام و آثار کلیه تابع موقت، نگهداری قرار تبصره 

کشور – کل دادستان اختیارات و وظایف دهم فصل 

به - ۲۸۸ماده و دارد نظارت نظامی و انقالب و عمومی دادسراهای کلیه بر کشور کل دادستانو کند بازرسی به اقدام می‌تواند دادسراها بین هماهنگی ایجاد و قوانین اجرای حسن منظور

. پیشنهادهای وی همچنین نماید صادر مذکور قضایی مراجع به خطاب را الزم دستورهای و تذکرات. می‌کند ارائه ذی‌ربط اجرائی و قضایی مراجع سایر و قضاییه رییسقوه به را الزم

 قانونی - ۱تبصره وظایف سایر و فصل این در مقرر وظایف اجرای در کشور کل دادستان چنانچه

دادسرای به قانونی تعقیب برای را مراتب مورد حسب نماید برخورد جرم یا تخلف موارد به خود،. می‌کند اعالم صالح اداری یا قضایی مراجع قضات، انتظامی

 کل - ۲تبصره دادستان نظارت اعمال در را الزم همکاری‌های مکلفند قضات و قضایی مراجع کلیه

. دهند انجام کشور 

مقامات - ۲۸۹ماده خدمت محل و شغل تغییر و جابه‌جایی انتصاب، می‌تواند کشور کل دادستان. دهد پیشنهاد قضاییه رییسقوه به را دادسراها قضایی

 سراسر- ١تبصره عمومی دادستانهای خدمت محل و شغل تغییر و جابه‌جایی انتصاب، پیشنهاد

کشور کل دادستان با ذی‌ربط استان دادگستری رییسکل از موافق نظر کسب پساز کشوراست.

 کسب- ٢تبصره پساز نظامی دادستانهای خدمت محل و شغل تغییر و جابه‌جایی انتصاب، پیشنهاد

. است کشور کل دادستان با مسلح نیروهای قضایی رییسسازمان از موافق نظر 

خسارت - ۲۹۰ماده و ملی مصالح و منافع اموال، به راجع جرایم در است مکلف کشور کل دادستانیا و خارجی داخلی، ذی‌صالح مراجع طریق از دارد دعوی طرح به نیاز که عمومی حقوق به وارده

. نماید نظارت و پیگیری بین‌المللی 

کشوری - ۲۹۱ماده مسؤوالن و مقامات تخلفات به رسیدگی و تعقیب قانون، مطابق که مواردی دردادسرای توسط الزم تحقیقات انجام و مقدماتی اقدامات است، کشور دیوان‌عالی به‌عهده

. می‌گیرد صورت کشور دیوان‌عالی 

خروج - ۲۹۲ماده ممنوعیت بر تصمیم اتخاذ از پس قانونی موارد در مکلفند قضایی مراجع کلیهذی‌ربط به‌مراجع طریق آن از تا دارند ارسال کشور کل دادستانی به را مراتب کشور، از اشخاص

. گردد اعالم 

اشخاصو – کشور از خروج ممنوعیت قانونی مدت انقضاء موارد در کشور کل دادستان تبصره. می‌کند اقدام خروج ممنوعیت رفع به نسبت مربوطه، مراجع توسط آن تمدید عدم

 امور - ۲۹۳ماده و عامه اوقاف و خیریه امور دولت، به راجع دعاوی و عامه حقوق موارد در هرگاه

حکم کشور کل دادستان و شود صادر قطعی حکم سرپرست بی مفقوداالثر غائب و محجورینماده ) اعمال جهت را مراتب مستدل طور به تشخیصدهد قانون یا و بین شرع خالف را مذکور

۴۷۷ ). کند می اعالم قضائیه رئیسقوه به 

رأی – صدور و رسیدگی کیفری، دادگاه‌های بخشسوم 

کیفری – دادگاه‌های صالحیت و تشکیالت اول فصل 

و - ۲۹۴ماده اطفال دادگاه انقالب، دادگاه دو، کیفری دادگاه یک، کیفری دادگاه به کیفری دادگاه‌های. می‌شود تقسیم نظامی دادگاه‌های و نوجوانان

 شهرستان - ۲۹۵ماده هر قضایی حوزه در البدل دادرسعلی یا رییس حضور با دو کیفری دادگاه

. می‌شود تشکیل 

رسمیت - ۲۹۶ماده نیز عضور دو حضور با که است مستشار دو رئیسو دارای یک کیفری دادگاه . سابقه که است مستشاری عضو عهده به دادگاه ریاست رئیس، حضور عدم صورت در یابد می

. دارد بیشتری قضائی 

قضایی - ۱تبصره حوزه در قضاییه تشخیصرییسقوه به و استان مرکز در یک کیفری دادگاه . موضوع جرایم به است، نشده تشکیل دادگاه این که حوزه‌هایی در می‌شود تشکیل شهرستان‌ها. می‌شود رسیدگی استان آن قضایی حوزه در یک کیفری دادگاه نزدیکترین در آن صالحیت

 .- ۲تبصره کند وظیفه انجام مستشار رییسیا جای به می‌تواند مورد حسب دادرسعلی‌البدل

دادگاه در تجدیدنظر دادگاه‌های مستشاران عضویت استان، دادگستری رییس‌کل انتخاب با همچنین. است بالمانع می‌کند رسیدگی قاضی تعدد با که مواردی در انقالب دادگاه و یک کیفری

 دو - ۳تبصره و یک کیفری دادگاه‌های به ترتیب به موجود جزائی عمومی و استان کیفری دادگاه‌های

. نظر از است، ثبتشده دادگاه در قانون این شدن الزم‌االجراء تاریخ تا که جرایمی می‌شوند تبدیلهمان در قانون این طبق رسیدگی مقررات سایر و است ثبت زمان مقررات تابع رسیدگی صالحیت

. . است جاری نیز نظامی دادگاه‌های و انقالب دادگاه درمورد تبصره این می‌شود انجام مرتبط شعب 

قضائی - ۲۹۷ماده حوزه در قضائیه تشخیصرئیسقوه به و استان هر مرکز در انقالب دادگاه . در مندرج مجازات موجب جرائم به رسیدگی برای دادگاه این شود می تشکیل ها شهرستان

( ) ( ) ( ) ( ) ماده ) ت و پ ، ب ، الف دو ( ۳۰۲بندهای با که است مستشار دو رئیسو دارای قانون این . دادرسعلی یا رئیس حضور با موضوعات سایر به رسیدگی برای دادگاه دارد رسمیت نیز عضو

. شود می تشکیل مستشار یک یا البدل 

در – انقالب، دادگاه در قانون این در مندرج شرح به یک کیفری دادگاه دادرسی مقررات تبصره

. است جاری می‌کند رسیدگی قاضی تعدد با که مواردی 

. - ۲۹۸ماده نظر شود می تشکیل مشاور یک و قاضی یک حضور با نوجوانان و اطفال دادگاه. است مشورتی مشاور،

 نیاز – برحسب نوجوانان و اطفال دادگاه شعبه چند یا یک شهرستان قضایی حوزه هر در تبصره

. جرایم کلیه به است، نشده تشکیل محلی در نوجوانان و اطفال دادگاه که زمانی تا می‌شود تشکیلماده ) مشمول جرایم جز به نوجوانان و یا ( ۳۱۵اطفال دو کیفری دادگاه شعبه در قانون، این

. می‌شود رسیدگی می‌دهد انجام را آن وظایف که دادگاهی 

بخش - ۲۹۹ماده عمومی دادگاه بخش، حوزه در قضاییه تشخیصرییسقوه به ضرورت صورت در. . می‌کند رسیدگی دو کیفری دادگاه صالحیت در جرایم تمامی به دادگاه این می‌شود تشکیل

 که - ۱تبصره جدید شهرستان‌های بخشدر عمومی دادگاه تشکیل قضاییه، تشخیصرییسقوه به

. است بالمانع نباشد دادگستری تشکیل به ضرورتی کیفری، و حقوقی دعاوی میزان قلّت لحاظ به 

میزان - ۲تبصره کثرت لحاظ به که بخشهایی قضایی حوزه در قضاییه، تشخیصرییسقوه بهتشکیالت و صالحیت همان با دادگستری تشکیل می‌کند، ایجاب ضرورت کیفری، و حقوقی دعاوی

. است بالمانع شهرستان دادگستری 

تعیین - ۳۰۰ماده به دادیاران از یکی یا او معاون یا دادستان دو، کیفری دادگاه‌های جلسات تمامی دررا اشخاص این حضور دادگاه اینکه مگر یابند، حضور کیفرخواست از دفاع برای می‌توانند دادستان

یا دادستان حضور یک، کیفری دادگاه جلسات تمامی در و مورد این در که تشخیصدهد ضروریآنکه مگر نمی‌شود رسیدگی توقف اشخاصموجب این حضور عدم لکن است، الزامی او نماینده

. بداند الزامی را آنان حضور دادگاه 

در - ۳۰۱ماده قانون موجب به آنچه مگر دارد، را جرایم تمام به رسیدگی صالحیت دو کیفری دادگاه. باشد دیگری مرجع صالحیت

 :- ۳۰۲ماده می‌شود رسیدگی یک کیفری دادگاه در زیر جرایم به

حیات- سلب مجازات موجب جرایم الفابد- حبس موجب جرایم ب

دیه- نصف میزان با تمامیتجسمانی علیه عمدی جنایات یا عضو قطع مجازات موجب جرائم پآن بیشاز یا کامل

باالتر- و سه درجه تعزیری مجازات موجب جرائم تمطبوعاتی- و سیاسی جرایم ث

 :- ۳۰۳ماده می‌شود رسیدگی انقالب دادگاه در زیر جرایم به

علیه – اجتماع و تبانی بغی، فی‌االرض، افساد و محاربه خارجی، و داخلی امنیت علیه جرایم الفنظام با مقابله منظور به اموال اتالف و تخریب احراق، یا مسلحانه اقدام یا ایران اسالمی جمهوری

رهبری – مقام و ایران اسالمی جمهوری بنیانگذار مقام به توهین بو- مهمات اسلحه، قاچاق و آن پیش‌سازهای و روان‌گردان مخدر، مواد به مربوط جرایم تمام پ

کنترل تحت مواد و اقالم. است- دادگاه این صالحیت خاصدر قوانین موجب به که مواردی سایر ت

 و - ۳۰۴ماده اطفال دادگاه در شمسی تمام سال هجده از کمتر افراد و اطفال جرایم کلیه به

. ماده، این موضوع تمام سال هجده سن باالی محکومان صورت هر در می‌شود رسیدگی نوجوانان. می‌شوند نگهداری می‌شود، ایجاد تربیت و اصالح کانون در که جوانان بخشنگهداری در

 .- ۱تبصره است نرسیده شرعی بلوغ حد به که است کسی طفل،

 وی - ۲تبصره اتهام به رسیدگی نماید، تجاوز تمام سال هجده از متهم سن رسیدگی حین در هرگاه

. سن رسیدگی به شروع از قبل چنانچه می‌یابد ادامه نوجوانان و اطفال دادگاه در قانون این مطابقصالح دادگاه‌کیفری در مورد حسب وی اتهام به رسیدگی کند، تجاوز تمام سال هجده از متهم

. می اعمال نوجوانان و اطفال دادگاه در که امتیازاتی کلیه از متهم صورت این در می‌گیرد صورت. می‌گردد بهره‌مند شود،

 ماده )- ۳۰۵ماده رعایت با مطبوعاتی و سیاسی جرایم دادگاه ( ۳۵۲به در علنی طور به قانون این

. می‌شود رسیدگی منصفه هیأت حضور با جرم وقوع محل استان مرکز یک کیفری 

. است – آن اجرائی آییننامه و مطبوعات قانون مطابق منصفه، هیأت ترتیبات و احکام تبصره 

.- ۳۰۶ماده شود می رسیدگی صالح دادگاه در مستقیم، طور به عفت منافی جرائم به 

رابطه- جرائم همچنین حدی، جنسی جرائم قانون، این در عفت منافی جرائم از منظور تبصره. است مضاجعه و تقبیل مانند تعزیری نامشروع

 اعضای - ۳۰۷ماده رییسو آنان، مشاوران و معاونان و گانه سه قوای رؤسای اتهامات به رسیدگی

و اسالمی مجلسشورای نمایندگان نگهبان، شورای اعضای نظام، تشخیصمصلحت مجمعدیوان دادستان رییسو قضایی، پایه دارندگان وزیران، معاونان و وزیران رهبری، خبرگان

و نظامی افسران عمومی جرایم و استان مراکز فرمانداران استانداران، سفیران، محاسبات،یا و سرلشکری محل‌های در شاغل دومی سرتیپ درجه دارای یا و باالتر و سرتیپ درجه از انتظامی

کیفری دادگاه‌های صالحیت در مورد، حسب استانها، اطالعات کل مدیران مستقل، تیپ فرماندهیدیگری مراجع صالحیت خاصدر قوانین موجب به جرایم این به رسیدگی آنکه مگر است، تهران

باشد. 

است - ۱تبصره صورتی در انتظامی و نظامی افسران و قضایی پایه دارندگان بر ماده این شمول. کنند وظیفه انجام مسلح نیروهای یا قضاییه قوه در مورد، حسب که

 سازمان - ۲تبصره صالحیت در که ماده این موضوع انتظامی و نظامی افسران اتهامات به رسیدگی

. است تهران دو یا یک نظامی دادگاه صالحیت در مورد حسب می‌باشد، مسلح نیروهای قضایی 

مؤسسه‌های - ۳۰۸ماده و شرکتها سازمان‌ها، مقام باالترین وزیران، مشاوران اتهامات به رسیدگیمؤسسه‌ها، مدیران فرمانداران، کل، مدیران غیردولتی، عمومی های مؤسسه و نهادها و دولتی

شهرستان‌ها، و استان‌ها غیردولتی عمومی های مؤسسه و نهادها و دولتی ادارات سازمان‌ها،حسب بخشداران، و شهرستان‌ها مراکز شهرداران آموزشعالی، مراکز و دانشگاهها رؤسای

این به رسیدگی آنکه مگر است، جرم وقوع محل استان مرکز کیفری دادگاه‌های صالحیت در مورد،. باشد دیگری مراجع صالحیت خاصدر قوانین موجب به اتهامات

 مواد )- ۳۰۹ماده اشخاصموضوع جرایم به رسیدگی برای دادگاه قانون، ( ۳۰۸و )( ۳۰۷صالحیت این

. باشند شده جرم مرتکب آن از قبل یا مذکور سمت‌های تصدی زمان در که است آن از اعم 

. - ۳۱۰ماده مرتکب شخصی اگر شود واقع آن حوزه در جرم که می‌شود محاکمه دادگاهی در متهممهمترین که می‌گیرد صورت دادگاهی در رسیدگی گردد، مختلف قضایی های حوزه در جرم چند

. دادگاهی باشد، مساوی مجازات حیث از ارتکابی جرایم چنانچه باشد شده واقع آن حوزه در جرم . دستگیر متهم که صورتی در می‌کند رسیدگی آنها همه به شود، دستگیر آن حوزه در مرتکب که

تمام به رسیدگی صالحیت است، شده شروع آن حوزه در تعقیب ابتداء که دادگاهی باشد، نشده. دارد را جرایم

 متهم - ۳۱۱ماده اتهام به رسیدگی صالحیت که میشوند محاکمه دادگاهی در جرم معاونان و شرکا

. باشد شده مقرر دیگری ترتیب خاص قوانین در اینکه مگر دارد، را اصلی 

جزء – آنان از یکی و باشند جرم ارتکاب در معاونت یا مشارکت به متهم نفر چند یا دو هرگاه تبصرهمواد ) در مذکور در ( ۳۰۸و )( ۳۰۷مقامات مورد، حسب آنان، همه اتهام به باشد، قانون این

مواد ) در مذکور افراد چنانچه و می‌شود رسیدگی استان مراکز یا و تهران کیفری و( ۳۰۷دادگاه‌هایماده )( ۳۰۸) در مذکور افراد اتهام به نمایند معاونت یا مشارکت جرم یک ارتکاب در قانون (۳۰۸این

. می‌شود رسیدگی تهران کیفری دادگاه در مورد حسب نیز 

جرم - ۳۱۲ماده مرتکب بزرگسال اشخاص معاونت یا مشارکت با نوجوان یا طفل چند یا یک هرگاهدر نوجوانان و اطفال جرایم به فقط نمایند، معاونت بزرگسال اشخاص با جرم ارتکاب در یا و شوند

. می‌شود رسیدگی نوجوانان و اطفال دادگاه 

به – رسیدگی که صورتی در است، نفر چند یا دو فعل به منوط آن تحقق که جرایمی در تبصرهدر متهمان کلیه اتهام به رسیدگی باشد، نوجوانان و اطفال دادگاه صالحیت در متهمان از یکی اتهام

. اشخاص جرایم به رسیدگی بر حاکم اصول صورت این در می‌آید به‌عمل نوجوانان و اطفال دادگاه. است عمومی قواعد تابع سال هجده از باالتر

 رسیدگی - ۳۱۳ماده دادگاهی در یکجا و توأمان ذاتی، رعایتصالحیت با باید متهم متعدد اتهامات به

. دارد را مهمتر جرم به رسیدگی صالحیت که شود 

صالحیت - ۳۱۴ماده در آنها از بعضی به رسیدگی که باشد متعدد جرایم ارتکاب به کسمتهم هردر ابتداء متهم باشد، نظامی یا انقالب دادگاه صالحیت در دیگر بعضی و دو و یک کیفری دادگاه

برای آن از پس و می‌شود محاکمه دارد، را اتهام مهمترین به رسیدگی صالحیت که دادگاهی . مجازات حیث از اتهامات صورتی‌که در می‌شود اعزام مربوط دادگاه به دیگر اتهام به رسیدگی

دو کیفری یا یک کیفری نظامی، انقالب، دادگاه در ترتیب به مورد، حسب متهم باشد، مساوی. می‌شود محاکمه

 در - ۱تبصره آنها از بعضی به رسیدگی که باشد متعددی جرایم ارتکاب به متهم شخصی هرگاه

و اطفال یا و دو کیفری دادگاه صالحیت در دیگر بعضی به رسیدگی و یک کیفری دادگاه صالحیت. می‌شود رسیدگی یک کیفری دادگاه در او جرایم تمام به است، نوجوانان

 )- ۲تبصره ماده بندهای از یکی اعتبار به جرمی مطرح ( ۳۰۲چنانچه کیفری‌یک دادگاه در قانون این

عنوان ارتکابی عمل تشخیصدهد دادرسی ختم و کافی تحقیقات و رسیدگی پساز دادگاه و گرددبه یک کیفری دادگاه است، دو کیفری‌ دادگاه صالحیت در آن به رسیدگی که دارد دیگری مجرمانه

. می‌نماید صادر مقتضی حکم و رسیدگی جرم این 

قاضی - ۳۱۵ماده تعدد با که مواردی در انقالب همچنین و یک کیفری دادگاه صالحیت مشمول جرائمکیفری دادگاه در یابد ارتکاب شمسی تمام سال هجده زیر بالغ افراد توسط اگر شود می رسیدگی

و اطفال دادگاه در که امتیازاتی کلیه از متهم و رسیدگی نوجوانان جرائم به رسیدگی ویژه یک. گردد می مند بهره شود، می اعمال نوجوانان

 دادگاه »- ۱تبصره عنوان به یک کیفری دادگاه از شعبی یا شعبه نیاز، مورد تعداد به شهرستان هر در

» اختصاص ماده این موضوع جرائم به رسیدگی برای نوجوانان جرائم به رسیدگی ویژه یک کیفری. . نیست آنها به ها پرونده سایر ارجاع از مانع شعب، این بودن تخصصی یابد می

 نوجوانان - ۲تبصره جرائم به رسیدگی برای قانون، این در مقرر شرایط رعایت با مشاوران حضور

. است الزامی آنان جرائم به رسیدگی ویژه یک کیفری دادگاه در 

جرم - ۳۱۶ماده مرتکب ایران اسالمی جمهوری حاکمیت قلمرو از خارج در که اشخاصی اتهامات بهایران اتباع از چنانچه دارند، را آنها به رسیدگی صالحیت ایران دادگاه‌های قانون، مطابق و می‌شوند

دادگاه در مورد، حسب باشند بیگانه اتباع از چنانچه و دستگیری محل دادگاه در مورد حسب باشند،. می‌شود رسیدگی تهران

 حل - ۳۱۷ماده و است مدنی آیین‌دادرسی مقررات مطابق کیفری، امور در صالحیت در اختالف حل

قرار آن معیت در دادسرا که است دادگاه‌هایی اختالف حل قواعد مطابق دادسراها بین اختالفدارد.

 اثبات – ادله به رسیدگی دوم فصل

 مقرر - ۳۱۸ماده اسالمی مجازات قانون در که می‌شود مواردی شامل کیفری امور در اثبات ادله

. . است فصل این مواد شرح به ادله به رسیدگی تشریفات است گردیده 

به - ۳۱۹ماده می‌شود، قرائت آن متن و می‌شود صورتمجلسدرج در اقرار مفید اظهارات عینورزد، امتناع انگشت اثر یا امضاء از اقرارکننده هرگاه و میرسد اقرارکننده انگشت اثر یا امضاء

صورتمجلسقید در باید انگشت، اثر یا امضاء از عجز یا امتناع مراتب ندارد، اقرار اعتبار در تأثیری. برسد منشی و قاضی مهر و امضاء به و شود

 . - ۳۲۰ماده عذر بدون مطلع یا شاهد چنانچه می‌شود احضار دادگاه در حضور برای مطلع یا شاهد

یا شاهد شهادت بر متوقف حق، احقاق و حقیقت کشف و نشود حاضر دادگاه جلسه در موجهدر دادگاه دستور به باشد، مرتبط عمومی نظم و امنیت با جرم یا و باشد مطلع از اطالع کسب

. می‌شود جلب حضور ضرورت وجود صورت 

ذکر – حضور عدم نتیجه و اطالع کسب یا شهادت موضوع باید مطلع یا شاهد احضاریه در تبصرهشود.

 حضور - ۳۲۱ماده است، رفع قابل غیر نامعلوم، یا طوالنی مدت برای که بیماری علت به هرگاه

با شعبه، عضو قضات از دیگر یکی یا رییسدادگاه نباشد، مقدور دادگاه جلسه در مطلع یا و شاهد. می‌کند استماع را وی اظهارات مطلع، یا و شاهد نزد حضور

 تفهیم - ۳۲۲ماده او به را دروغ شهادت مجازات و حرمت شاهد، از تحقیق به شروع پیشاز دادگاه

میزان ملی، شماره و شناسنامه شماره شغل، سن، پدر، نام خانوادگی، نام نام، سپس و می‌نمایدو شاهد کیفری محکومیت سابقه و همراه و ثابت تلفن شماره اقامت، محل مذهب، تحصیالت،

در و سؤال را طرفین با او مخدومی و خادم رابطه عدم یا وجود و نسبی یا سببی قرابت درجه. می‌کند صورتمجلسقید

 . نیست – شرعی پذیرششهادت از مانع سببی یا نسبی قرابت و مخدومی و خادم رابطه تبصره

 :- ۳۲۳ماده کند یاد سوگند زیر شرح به باید شهادت ادای از پیش شاهد

.» کنم» بیان را واقعیت تمام و نگویم چیزی راستی به جز که می‌کنم یاد سوگند متعال خداوند به 

کند، – خودداری سوگند اتیان از شاهد و باشد شهادت بر متوقف حق احقاق که مواردی در تبصرهبیشتر اطالع برای وی اظهارات مطلع، مورد در و می‌شود استماع وی شهادت سوگند، بدون

. می‌شود استماع 

در - ۳۲۴ماده است ممکن که را شاهد روانی و جسمی ظاهری ویژگی‌های از دسته آن دادگاه. می‌کند صورتمجلسقید در باشد، مؤثر شهادت ارزیابی

 از - ۳۲۵ماده است، الزم ابهام یا اختالف رفع و موضوع شدن روشن برای که را پرسش‌هایی دادگاه

. می‌کند مطرح مطلعان و شهود 

اعالم - ۳۲۶ماده دیگر طرف به نمود، استماع را دعوی طرف یک شاهد شهادت دادگاه، که هنگامی. کند مطرح می‌تواند دارد، شاهد از پرسشهایی چنانچه می‌کند

 با - ۳۲۷ماده شهود ارتباط عدم برای و نماید تحقیق انفرادی به‌طور شهود از می‌تواند دادگاه

یا متهم درخواست برحسب انفرادی تحقیقات از بعد و دهد انجام را الزم اقدام متهم با یا و یکدیگر. نماید تحقیق شهود از جمعی یا انفرادی صورت به ً مجددا خود نظر با یا خصوصی مدعی

 . - ۳۲۸ماده دادستان و دعوی اصحاب از یک هر است ممنوع شهادت ادای هنگام در شهود کالم قطع

. کنند مطرح دادگاه اذن با را خود سؤاالت می‌توانند 

.- ۳۲۹ماده شوند متفرق دادگاه اذن بدون شهادت ادای از پس نباید شهود 

و - ۳۳۰ماده دادستان اطالع به قبل از باید می‌شود، تعیین شهادت استماع برای که ای جلسه وقت . ولی نیست، ضروری شهادت استماع هنگام اشخاصدر این حضور برسد آنان وکالی یا طرفین

. کنند مالحظه را شهادت صورتمجلسادای می‌توانند 

وکالتنامه - ۳۳۱ماده در که صورتی در می‌تواند دعوی در وکیل و است توکیل قابل سوگند تقاضایبه نمی‌تواند وکیل و نیست توکیل قابل یادکردن سوگند اما دهد، سوگند را طرف باشد، شده تصریح

. کند یاد سوگند موکل جای 

هر - ۳۳۲ماده می‌شود، محقق سوگند با دعوی اثبات یا خصومت فصل قانون مطابق که مواردی در . به منوط متهم سوگند حق‌الناس، در کند استفاده خود سوگند حق از می‌تواند دعوی اصحاب از یک

. دهد سوگند را متهم نمی‌تواند حق صاحب مطالبه بدون دادگاه و است حق صاحب مطالبه 

. - ۳۳۳ماده در می‌آید به‌عمل قاضی نزد و دادگاه قرار مطابق دعوی، اصحاب درخواست به سوگند . صورتمجلسادای می‌شود تعیین کند، یاد سوگند باید که شخصی و سوگند موضوع دادگاه، قرار

. می‌رسد دعوی طرفین و قاضی امضای به سوگند 

شود، - ۳۳۴ماده حاضر دادگاه در نتواند موجه، عذر دلیل به کند، یاد سوگند باید که شخصی هرگاهسوگند محل، آن در و شود حاضر وی نزد خود یا کند معین سوگند برای دیگری وقت می‌تواند قاضی

. دهد نیابت دیگری قاضی به را آن استماع یا و کند استماع را 

کیفری – دادگاه‌های در رسیدگی سوم فصل 

رسیدگی – به شروع کیفیت اول مبحث 

:- ۳۳۵ماده می‌کنند رسیدگی به شروع زیر موارد در کیفری دادگاه‌هایدادستان – کیفرخواست الف

دادگاه – توسط دادرسی به جلب قرار بدادگاه – در دادستان شفاهی ادعای پ

 ً - ۳۳۶ماده رأسا دادگاه این صالحیت موضوع جرایم در البدل دادرسعلی یا رییس بخش، دادگاه در

. بر آراء از تجدیدنظرخواهی حیث از دادستان وظیفه دادگاه این در می‌کند صادر رأی و رسیدگیدادرسعلی‌البدل عهده بر می‌شود صادر وی توسط که آرایی مورد در و است رییسدادگاه عهده

است. 

ماده )- ۳۳۷ماده موضوع جرایم بازپرسو ( ۳۰۲در از جانشینی بخشبه رییسدادگاه قانون، این . با شعب تعدد صورت در مینماید وظیفه انجام مربوط، شهرستان دادستان تعلیمات و نظارت تحت

. بخشفاقد دادگاه هرگاه هستند وظیفه این دار عهده شعب رؤسای قضایی، رییسحوزه ارجاعصدور حال، هر در و می‌کند اقدام بازپرس جانشین به‌عنوان البدل دادرسعلی رییسباشد،

. است دادستان عهده بر کیفرخواست 

رییسحوزه - ۳۳۸ماده با پرونده ارجاع می‌شود، تشکیل دادگاه متعدد شعب که هایی حوزه در . در و تفویضکند خود معاونان از یکی به را وظیفه این می‌تواند قضایی رییسحوزه است قضایی

. است بیشتر قضایی سابقه دارای که است ای رییسشعبه با ارجاع آنان، حضور عدم صورت 

به - ۳۳۹ماده مگر دیگر شعبه به و أخذ مرجوعٌالیه، شعبه از را آن نمی‌توان پرونده ارجاع از پس. داد ارجاع قانون تجویز

 شعب - ۱تبصره و استان تجدیدنظر دادگاه بازپرسی، شعب مورد در ماده این مفاد رعایت

. است الزامی نیز کشور دیوان‌عالی 

.- ۲تبصره است چهار درجه تا انتظامی محکومیت موجب ماده، این مقررات از تخلف 

. - ۳۴۰ماده این در می‌شود مطرح دادگاه در مستقیم به‌طور هشت، و هفت درجه تعزیری جرایمانجام از پس دادگاه می‌شود، مطرح دادگاه در مستقیم به‌طور پرونده که مواردی سایر و مورد

: می‌کند اقدام زیر ترتیب به تحقیقاترا- مورد اگر و می‌کند صادر صالحیت عدم قرار نداند، رسیدگی به صالح را خود دادگاه چنانچه الف

. می‌کند تصمیم اتخاذ مورد، حسب بداند، تعقیب موقوفی یا منع موارد از ) مهلت – ) درخواست و باشند حاضر دعوی اصحاب چنانچه ، الف بند در مذکور موارد غیر در ب

. دعوی اصحاب صورتی‌که در می‌کند رسیدگی به مبادرت رسمی، جلسه تشکیل با دادگاه نکنند،با دادگاه کنند، مهلت درخواست زیان، و ضرر دادخواست تقدیم یا دفاع تدارک برای یا نباشند حاضر

اشخاصی سایر و دعوی اصحاب به را مراتب و تعیین را رسیدگی وقت متهم، از متناسب تأمین أخذ. می‌کند ابالغ شوند، حاضر دادگاه در باید که

 وقت - ۳۴۱ماده تعیین بدون است مکلف دادگاه شود، ارجاع دادگاه به کیفرخواست با پرونده هرگاه

مورد یا نداند رسیدگی به صالح را خود چنانچه و بررسی را پرونده یک‌ماه، ظرف حداکثر رسیدگی . در همچنین کند تصمیم اتخاذ مورد، حسب تشخیصدهد، تعقیب موقوفی یا منع موارد از را

که کشفشود تحقیقات پایان از پس جدیدی موارد یا بداند ناقص را تحقیقات دادگاه صورتی‌کهمربوط دادسرای از را تحقیقات تکمیل موارد، دقیق ذکر با دادگاه باشد، تحقیق انجام مستلزم

. پرونده که مواردی در همچنین و اخیر مورد در می‌کند تحقیقات تکمیل به اقدام خود یا درخواستطبق باید دادگاه توسط مقدماتی تحقیقات انجام می‌شود، مطرح دادگاه در مستقیم به‌طور

. گیرد صورت مربوط مقررات 

مواد )- ۳۴۲ماده در مذکور موارد غیر و ( ۳۴۱و )( ۳۴۰در رسیدگی وقت تعیین با دادگاه قانون، اینباید که اشخاصی سایر و دادستان آنان، وکالی یا وکیل متهم، خصوصی، مدعی یا شاکی به آن ابالغ

. کیفرخواست تصویر می‌کند احضار رسیدگی جلسه در شرکت برای را آنان شوند، حاضر دادگاه در. می‌شود فرستاده متهم برای

 ماده- ) موضوع خسارت مطالبه به مربوط دعاوی در ماده )( ۲۶۰تبصره و قانون قانون( ۳۰این

مصوب قضات رفتار بر شود، ۱۳۹۰/ ۷/ ۱۷نظارت می مطالبه المال بیت از دیه که مواردی والمال بیت حقوق از دفاع منظور به خسارت یا دیه کننده پرداخت دستگاه از است موظف دادگاه

. . دارد را رأی از نظرخواهی تجدید حق مذکور دستگاه نماید دعوت رسیدگی جلسه برای 

. - ۳۴۳ماده عذر متهم هرگاه باشد هفته یک از کمتر نباید رسیدگی جلسه تا احضاریه ابالغ بین فاصله. می‌شود موکول مناسبی وقت به رسیدگی جلسه باشد، داشته موجهی

 طریق - ۳۴۴ماده به و نباشد ممکن متهم اقامت محل نبودن معلوم علت به احضاریه ابالغ هرگاه

از یکی در نوبت یک احضاریه مفاد و تعیین رسیدگی وقت نشود، مقدور احضاریه ابالغ نیز دیگر . کمتر نباید رسیدگی روز تا آگهی انتشار تاریخ می‌شود آگهی محلی یا ملی کثیراالنتشار روزنامه‌های

. قید آگهی در باشد منافی عمومی عفت یا متهم اجتماعی حیثیت با اتهام نوع چنانچه باشد یک‌ماه ازشود.نمی

 علت - ۳۴۵ماده بداند، الزم را وی حضور دادگاه و نشود حاضر موجه عذر بدون متهم هرگاه

احضار است، جلب حضور عدم نتیجه اینکه قید با و می‌گردد ذکر احضاریه در حضور ضرورتبداند،. ضروری را وی حضور همچنان دادگاه و نشود حاضر موجه عذر بدون متهم هرگاه می‌شود

. جنبه موضوع، و نباشد الزم دادگاه در متهم حضور چنانچه می‌شود جلب معین ساعت و روز برای. می‌شود صادر مقتضی رأی و رسیدگی وی حضور بدون باشد، نداشته حق‌اللهی

 ماده – ) مطابق باشد، گذار وثیقه متهم خود یا و بوده گذار وثیقه یا کفیل دارای متهم چنانچه تبصره

۲۳۰ ). می‌شود اقدام قانون، این 

. - ۳۴۶ماده در کنند معرفی را خود مدافع وکالی یا وکیل می‌توانند طرفین کیفری، امور تمام در. است کافی رسیدگی و دادگاه تشکیل برای آنان از یکی حضور وکیل، تعدد صورت

 دو – حداکثر می‌توانند طرفین از یک هر یک، کیفری دادگاه صالحیت موضوع جرایم غیر در تبصره

. کنند معرفی دادگاه به وکیل 

تعیین - ۳۴۷ماده او برای وکیلی کند تقاضا دادگاه از رسیدگی جلسه اولین پایان تا می‌تواند متهمعدم. صورت در و قضایی حوزه وکالی بین از متقاضی، تمکن عدم احراز صورت در دادگاه شود

. درخواست وکیل صورتی‌که در می‌نماید تعیین وکیل متهم، برای قضایی، حوزه نزدیکترین از امکانحال هر در که می‌کند تعیین شده، انجام اقدامات با متناسب را او حقالوکاله دادگاه کند، حقالوکاله

. پرداخت قضاییه قوه اعتبارات محل از حقالوکاله کند تجاوز قانونی تعرفه از نباید حقالوکاله میزانمی‌شود.

 بداند، – ضروری مالی تمکن فاقد بزهدیده شخص برای را وکیل دفاع و حضور دادگاه هرگاه تبصره

. می‌کند اقدام ماده این مفاد طبق 

( )- ۳۴۸ماده ( ) ( ) ( ) ماده ) ت و پ ، ب ، الف بندهای موضوع جرایم رسیدگی ( ۳۰۲در جلسه قانون، این . بدون او وکیل یا نکند معرفی وکیل خود متهم، چنانچه نمی‌شود تشکیل متهم وکیل حضور بدون

تسخیری وکیل چنانچه و است الزامی تسخیری وکیل تعیین نشود، حاضر دادگاه در موجه عذر اعالمدیگری تسخیری وکیل او، عزل ضمن دادگاه نشود، حاضر رسیدگی جلسه در موجه عذر اعالم بدون

. . می‌شود پرداخت قضاییه قوه اعتبارات محل از تسخیری وکیل حقالوکاله می‌کند تعیین 

مرجع - ۱تبصره به را مراتب دادگاه کند، امتناع دادرسی در حضور از موجه عذر بدون وکیل هرگاه. می‌دارد اعالم متخلف وکیل تعقیب منظور به صالح

 وکالت - ۲تبصره کند، معرفی دادگاه به تعیینی وکیل متهم، تسخیری، وکیل تعیین از پس هرگاه

. می‌شود منتفی تسخیری 

.- ۳تبصره پذیرشاست قابل یک‌بار برای فقط متهم سوی از تسخیری وکیل تغییر تقاضای 

جرم - ۳۴۹ماده معاونان و شرکا مقابل، طرف با تسخیری وکیل بین دادرس رد جهات از یکی وجود. است پرونده آن در وکالت انجام از ممنوعیت موجب آنان وکالی یا

 ( - ۳۵۰ماده ( ) ( ) و ) پ ، ب ، الف بندهای موضوع جرایم در جز باشد، وکیل دارای متهم درصورتی‌که

( ) ماده) عدم ( ۳۰۲ت تشخیصدهد، الزم را متهم حضور دادگاه که مواردی در نیز و قانون این. نیست رسیدگی از مانع دادگاه جلسه در متهم حضور

 مطالعه - ۳۵۱ماده و دادگاه به مراجعه با می‌توانند آنان وکالی یا متهم و خصوصی مدعی یا شاکی

نیاز، مورد اوراق از خود هزینه به رییسدادگاه اطالع با و نمایند تحصیل را الزم اطالعات پرونده،. کنند تهیه تصویر

 جرایم – تحقیقات به مربوط مطالب حاوی اسناد و شده بندی طبقه اسناد از تصویر دادن تبصره

. است ممنوع خارجی یا داخلی امنیت علیه جرایم و عفت منافی 

غیرعلنی - ۳۵۲ماده شاکی، یا طرفین که گذشت قابل جرایم در مگر است، علنی دادگاه محاکمات . بودن غیرعلنی قرار دادستان، عقیده اظهار از پس دادگاه همچنین کنند درخواست را محاکمه بودن

: می‌کند صادر زیر موارد در را محاکم. است – حسنه اخالق خالف یا عفت منافی که جرایمی و خانوادگی امور الف

. باشد – قومی یا مذهبی احساسات یا عمومی امنیت مخل بودن، علنی ب 

رسیدگی – جلسات در افراد حضور برای مانع ایجاد عدم محاکمه، بودن علنی از منظور تبصرهاست.

 و - ۳۵۳ماده متهم و شاکی مشخصات بیان متضمن که پرونده گزارش و رسیدگی جریان انتشار

. حکم مفاد بیان است مجاز رسانه‌ها در نباشد، آنان اجتماعی و اداری موقعیت یا فردی هویت . این مفاد از تخلف است امکان‌پذیر قانون در مقرر موارد در فقط محکومٌ‌علیه مشخصات و قطعی

. است افتراء حکم در ماده 

. - ۱تبصره اما است ممنوع دادگاه جلسه از صدا ضبط یا تصویربرداری یا عکسبرداری هرگونهیا صوتی به‌صورت او نظارت تحت محاکمات از بخشی یا تمام دهد دستور می‌تواند رییسدادگاه

. شود ضبط تصویری 

مشخصات - ۲تبصره بیان متضمن که علنی محاکمات در پرونده گزارش و رسیدگی جریان انتشارنظم حفظ یا و جمعی وجدان خدشه‌دارشدن قبیل از عللی به صورتی‌که در است، متهم و شاکی

قضاییه رییسقوه موافقت و کشور کل دادستان درخواست به یابد، ضرورت جامعه، عمومی. است امکان‌پذیر

 محاکمه - ۳۵۴ماده شدن غیرعلنی موجب اشخاص، سایر یا متهم طرف از دادگاه نظم در اخالل

. کسانی اخراج دستور می‌تواند رییسدادگاه شود برقرار نظم مقتضی به‌گونه باید بلکه نمی‌شود،باشد دعوی اصحاب از اخالل‌کننده اینکه مگر کند، صادر میشوند، دادگاه نظم در اخالل باعث که را

. پساز دستور این می‌کند صادر روز پنج تا یک از را او حبس دستور رییسدادگاه این‌صورت در که . وی به دادگاه باشد، دعوی اصحاب وکالی از اخالل‌کننده اگر می‌شود اجراء فوری رسیدگی، جلسه

دادسرای به و اخراج را وی تأثیر، عدم صورت در و می‌دهد تذکر دادگاه نظم خصوصرعایت در . این مفاد اجرای باشد، کیفری وصف واجد ارتکابی، اعمال چنانچه می‌کند معرفی وکال انتظامی

. به را ماده این مفاد رسیدگی، به شروع پیشاز دادگاه نیست قانونی مجازات اعمال از مانع ماده،. می‌دهد تذکر دارند، حضور دادگاه جلسه در که اشخاصی

 جز - ۳۵۵ماده کیفری محاکمات در تماشاگر به‌عنوان شمسی تمام سال هجده از کمتر افراد حضور

. است ممنوع دادگاه تشخیص به 

حضور - ۳۵۶ماده دادگاه جلسه در الزم مراقبت تحت و آزادانه باشد بازداشت متهم درصورتی‌کهمی‌یابد.

 می - ۳۵۷ماده تشکیل قضات تعدد با که دادگاه‌هایی همه بودن در معذور یا غیبت صورت در شوند،

سابقه بودن یکسان صورت در و قضایی خدمت سابقه حیث از دادگاه ارشد عضو رییس‌دادگاه،. می‌گیرد برعهده را رییسدادگاه وظیفه است، بیشتر او سن که عضوی قضایی، خدمت

 رسیدگی – ترتیب دوم مبحث

 مواد - ۳۵۸ماده به‌شرح شخصمتهم درمورد ابتدا آن، رسمیت اعالم و جلسه تشکیل پساز دادگاه

اخطار ( ۱۹۴و )( ۱۹۳) دارند، شرکت دادرسی در که اشخاصی دیگر سپسبه و اقدام قانون اینآنگاه نگویند، نزاکتسخن و ادب قوانین، وجدان، حقیقت، برخالف محاکمه موقع در می‌نماید

. می‌کند شروع را رسیدگی 

:- ۳۵۹ماده می‌شود انجام زیر ترتیب به و ترافعی به‌صورت دادگاه در رسیدگیمواردی- در وی نماینده یا دادستان عقیده استماع یا دادگاه منشی توسط کیفرخواست قرائت الف

. است شده مطرح دادگاه در شفاهی ادعای بیان با پرونده قانون، طبق که. می‌شود – ارائه انتسابی اتهام اثبات برای که وی نماینده یا دادستان دالیل و اظهارات استماع ب

. می‌شود – بیان آنان وکالی سوی از یا ً شخصا که خصوصی مدعی یا شاکی اظهارات استماع پ – ً عینا که او، وکیل و متهم دفاعیات استماع و انتسابی اتهام رد یا قبول به راجع متهم پرسشاز ت

. می‌شود صورتمجلسقید در منشی توسطاز – تحقیقات به شروع دادگاه اقرار، صحت در تردید وجود یا متهم سکوت یا انکار صورت در ث

خصوصی، مدعی شاکی، یا دادستان که خبرهای اهل و کارشناس شهود، اظهارات و می‌کند متهم. می‌نماید استماع میکنند، معرفی آنان وکیل یا و متهم

نوع – هر انجام و طرفین سوی از ابرازی ادله سایر به رسیدگی و جرم ارتکاب وسایل بررسی ج. تشخیصمی‌دهد ضروری واقع، کشف برای دادگاه که اقدامی و تحقیق

 شبهه - ۳۶۰ماده و شک هیچ‌گونه که به‌طوری کند، جرم ارتکاب به اقرار صریح به‌طور متهم هرگاه

صادر رأی اقرار، استناد به دادگاه نباشد، آن بودن اختیاری و صحت در تردیدی نیز و اقرار در ایمی‌کند.

 شهود، - ۳۶۱ماده طرفین، اظهارات عین و وی نماینده یا دادستان اظهارات خالصه باید دادگاه

. کند صورتمجلسدرج در را اهل‌خبره کارشناسو 

طرفین، - ۳۶۲ماده استناد مورد ادله یا کیفرخواست در مندرج ادله به رسیدگی بر عالوه دادگاهانجام آن جهتضرورت قید با را است الزم حقیقت کشف برای که اقدامی یا تحقیق هرگونه

می‌دهد. 

تعقیب - ۳۶۳ماده قابل شاکی شکایت بدون که کشفشود دیگری جرم رسیدگی، حین در هرگاهرییس یا دادستان به را موضوع مورد، حسب رسیدگی، جریان در وقفه ایجاد بدون دادگاه باشد،

. می‌کند اعالم مربوط قضایی حوزه 

حاضرند، - ۳۶۴ماده دادگاه در همه و است معاون و شریک اصلی، متهم دارای که پرونده‌ای در. می‌شود شروع اصلی متهم از تحقیقات

 باشد، - ۳۶۵ماده داشته معاون و شریک اصلی، متهم یا و باشند متعدد متهمان پروندهای، در هرگاه

است، رأی صدور و رسیدگی به مکلف دادگاه نباشد، دسترسی آنان از نفر چند یا یک به اگر حتیصادر رأی نتوان دلیل هر به متهمان از برخی به نسبت یا و نباشد جایز غیابی رسیدگی اینکه مگر

. میدارد. نگه مفتوح متهمان این به نسبت را پرونده دادگاه این‌صورت، در کرد 

شود، - ۳۶۶ماده دادرسی جریان شدن طوالنی موجب متهم متعدد اتهامات به رسیدگی هرگاه. مینماید رأی صدور به مبادرت است کامل آنها تحقیقات که اتهاماتی مورد در دادگاه

 زبان - ۳۶۷ماده به گفتن سخن به قادر که شاهدی و متهم خصوصی، مدعی شاکی، برای دادگاه

او، به دسترسی عدم صورت در و رسمی مترجمان بین از وثوق مورد مترجم نیست، فارسی . را امانتداری و راستگویی که کند یاد سوگند باید مترجم می‌کند تعیین دیگری وثوق مورد مترجم

. . نیست وثوق مورد مترجم پذیرشترجمه عدم سبب سوگند اتیان عدم کند رعایت 

تکلم - ۳۶۸ماده قدرت یا است ناشنوا که شاهدی و متهم خصوصی، مدعی شاکی، برای دادگاهدارد، دیگر فنی وسایل یا اشاره طریق از را او مقصود بیان توانایی که وثوقی مورد فرد ندارد،

. . کند رعایت را امانتداری و راستگویی که کند یاد سوگند باید مترجم می‌کند انتخاب مترجم به‌عنوانبه‌طور تا می‌نویسد آنان برای را سؤال دادگاه منشی باشند، نوشتن به قادر مذکور افراد چنانچه

. دهند پاسخ کتبی 

چنانچه - ۳۶۹ماده و دارد استمرار حکم صدور تا محاکمه دادگاه، توسط محاکمه شروع پساز. می‌شود تنفسداده لزوم به‌قدر انجامد، به‌طول محاکمه

 بوده - ۳۷۰ماده مجنون جرم ارتکاب حین متهم دهد احتمال رسیدگی، جریان در دادگاه چنانچه

را قانونی پزشکی نظریه می‌آورد، به‌عمل مطلعان سایر و او نزدیکان از را الزم تحقیقات است،می‌کند مبادرت تعقیب موقوفی قرار صدور به اتهام اصل به نسبت جنون، احراز با و می‌کند تحصیل

. می‌گیرد تصمیم متهم برای تأمینی اقدامات رعایت با و 

اقدام – مربوط مقررات طبق باشد، دیه پرداخت مستلزم ماده این مشمول جرایم چنانچه تبصرهمی‌شود.

 مطلب - ۳۷۱ماده شکایت، موضوع به راجع خصوصی مدعی یا شاکی چنانچه دادرسی، ختم از قبل

. کند اظهار را خود عقیده می‌تواند نیز وی نماینده یا دادستان و می‌شود استماع باشد، داشته جدیدیخود دفاع آخرین که دهد اجازه او وکیل یا متهم به دادرسی، ختم اعالم از پیش است مکلف دادگاه

. مؤثر حقیقت کشف در که کند اظهار مطلبی دفاع آخرین در وی وکیل یا متهم هرگاه کند بیان را. است رسیدگی به مکلف دادگاه باشد،

 مجرمیت - ۳۷۲ماده یا برائت خصوص در رأی، اعالم و رسیدگی اتمام از پیش نباید دادگاه قاضی

. کند عقیده اظهار متهم 

.- ۳۷۳ماده کند دریافت را جدید مدارک و اسناد لوایح، نمی‌تواند رسیدگی، ختم اعالم از پس دادگاه 

رأی – صدور سوم مبحث 

وجدان - ۳۷۴ماده و شرف بر تکیه با متعال، خداوند از استعانت با دادرسی ختم اعالم از پس دادگاهاولین در امکان عدم صورت در و جلسه همان در موجود، ادله و پرونده محتویات به توجه با و

. و موجه مستدل، باید دادگاه رأی می‌کند مبادرت رأی انشای به یک‌هفته ظرف حداکثر و فرصت . در رأی صدور از تخلف است شده صادر براساسآن که باشد اصولی و قانون مواد به مستند

. است چهار درجه تا انتظامی محکومیت موجب مقرر مهلت 

و - ۳۷۵ماده فرجام یا و تجدیدنظر واخواهی، قابلیت و بودن غیابی یا حضوری رأی، در باید دادگاه . را آن دادگاه و باشد فرجام یا تجدیدنظر واخواهی، قابل رأی اگر کند قید را آن مرجع و مهلت

یا تجدیدنظر واخواهی، مانع امر، این کند اعالم فرجام یا تجدیدنظر واخواهی، غیرقابل. نیست فرجام‌خواهی

 متهم - ۳۷۶ماده و شود صادر مجازات اجرای تعلیق یا و تعقیب موقوفی یا منع برائت، بر رأی هرگاه

. می‌شود آزاد دادگاه دستور به بالفاصله باشد، بازداشت در 

حبس، - ۳۷۷ماده به غیرقطعی حکم به‌موجب و باشد بازداشت در تأمین قرار صدور با متهم هرگاهبا باید است او نظر تحت‌ پرونده که قضایی مقام شود، محکوم نقدی جزای یا و تعزیری شالق

زندان در محکومیت میزان بیشاز وی تا کند اعالم زندان به را مراتب قبلی، بازداشت ایام احتسابنماند.

 . - ۳۷۸ماده رأی این شود تایپ یا پاک‌نویس انشاء، تاریخ از روز ظرفسه حداکثر باید دادگاه رأی

» به » و می‌شود درج آن در زیر موارد و شروع متعال خداوند نام با می‌شود خوانده دادنامه که : می‌شود ممهور شعبه مهر به و می‌رسد دادرسان یا دادرس امضای

رأی- صدور تاریخ و دادنامه تاریخ و شماره پرونده، شماره الفایشان – سمت و رأی صادرکننده قضات یا قاضی و دادگاه مشخصات ب

آنان – وکالی و دعوی طرفین مشخصات پرأی – کامل متن و گردش‌کار ت

 . - ۳۷۹ماده متخلف است ممنوع آن تصویر یا رونوشت تسلیم و مفاد اعالم دادنامه، امضای از پیش

اداری تخلفات به رسیدگی هیأت یا قضات انتظامی دادگاه حکم موجب به مورد، حسب امر، این از. می‌شود محکوم دولتی خدمات از انفصال یک‌سال تا سه‌ماه به

 دادگاه - ۳۸۰ماده رأی صورتی‌که در و می‌شود ابالغ دادستان و آنان وکیل یا طرفین به دادنامه

. است الزامی طرفین به آن مصدق تصویر یا رأی از نسخه‌ای دادن شود، ابالغ طرفین به حضوری. ندارد ضرورت مجدد ابالغ این‌صورت، در

 برای - ۱تبصره را آن دادنامه، امضای از پس روز ظرفسه حداکثر است مکلف دادگاه دفتر مدیر

. نماید ارسال ابالغ 

حرام - ۲تبصره آن از شاکی اطالع که باشد مطالبی حاوی دادنامه چنانچه عفت، منافی جرایم درذی‌نفع و بوده حضوری دادنامه ابالغ کشور، خارجی و داخلی امنیت علیه جرایم در همچنین و است

. نماید استنساخ آن از و یافته اطالع رأی کامل مفاد از می‌تواند 

دهد - ۳۸۱ماده رخ کلمه‌ای شدن زیاد یا کم مانند قلمی سهو دادگاه، رأی نوشتن و تنظیم در هرگاهو تجدیدنظر‌خواهی عدم به‌علت یا باشد قطعی رأی چنانچه گیرد، صورت محاسبه در اشتباهی یا و

به یا خود دادگاه باشد، نشده تجدیدنظر‌خواهی آن از هنوز یا شود قطعی قانونی، مواعد انقضای . . تسلیم می‌شود ابالغ نیز تصحیحی رأی می‌کند صادر تصحیحی رأی دادستان، یا ذی‌نفع درخواست

. اشتباه مورد که قسمتی در دادگاه رأی است ممنوع جداگانه آراء، از هریک تصویر یا رونوشت. می‌شود اجراء قطعیت درصورت نیست،

 نیز - ۱تبصره آن تصحیح است، فرجام یا تجدیدنظر واخواهی، قابل دادگاه رأی اصل که مواردی در

. می‌باشد فرجام یا تجدیدنظر واخواهی، قابل قانونی، مدت در 

نیز - ۲تبصره تصحیحی رأی‌ نقضشود، فرجام یا تجدیدنظر واخواهی، واسطه به اصلی رأی هرگاه. می‌شود بی‌اعتبار

 یک – کیفری دادگاه در رسیدگی چهارم فصل

 رسیدگی – مقدمات اول مبحث

 رسیدگی - ۳۸۲ماده به مبادرت آن حدود در و کیفرخواست صدور درصورت فقط یک کیفری دادگاه

یک کیفری دادگاه در مستقیم به‌طور ً لزوما قانون مطابق که جرایمی در مگر می‌کند، رأی صدور و . برعهده مقررات مطابق مقدماتی تحقیقات انجام این‌صورت، در می‌شود واقع رسیدگی مورد

. است یک کیفری دادگاه 

پساز - ۳۸۳ماده می‌شود، رسیدگی یک کیفری دادگاه در مستقیم به‌طور پرونده مواردی‌که درجرم انتساب برای کافی ادله یا نشود محسوب جرم انتسابی عمل چنانچه مقدماتی، تحقیقات پایان

مورد، حسب دادگاه نباشد، تعقیب قابل متهم دیگر قانونی جهات به یا و باشد نداشته وجود متهم به. می‌کند صادر رسیدگی قرار این‌صورت غیر در و تعقیب موقوفی یا منع قرار

 ( - ۳۸۴ماده ( ) ( ) و ) پ ، ب ، الف بندهای موضوع جرایم در یک، کیفری دادگاه به پرونده ارجاع از پس

( ) ماده) مستقیم ( ۳۰۲ت به‌طور پرونده که مواردی در رسیدگی قرار صدور پساز یا و قانون ایندادگاه دفتر مدیر باشد، نکرده معرفی وکیل متهم هرگاه می‌شود، رسیدگی یک کیفری دادگاه در

معرفی دادگاه به ابالغ از پس روز ده تا حداکثر را خود وکیل که می‌کند اخطار او به روز پنج ظرفمی‌کند. ارسال رییسدادگاه نزد را پرونده دفتر، مدیر نکند، معرفی را خود وکیل متهم چنانچه کند

. شود تعیین تسخیری وکیل متهم برای مقررات طبق تا 

. - ۳۸۵ماده تعیینی وکیل استعفای کند معرفی دادگاه به وکیل سه حداکثر می‌تواند طرفین از یک هر. نمی‌شود پذیرفته رسیدگی جلسه تشکیل پساز وکیل عزل یا

 برای - ۳۸۶ماده آنان از یکی حضور باشد، داشته متعدد وکالی دعوی اصحاب از هریک صورتی‌که در

. است کافی دادگاه جلسه تشکیل 

یا - ۳۸۷ماده شاکی به مورد، حسب و او وکیل و متهم به بالفاصله دفتر مدیر وکیل، تعیین از پساز روز ده ظرف را خود اعتراضهای و ایرادها تمام تا می‌کند اخطار آنان وکیل یا خصوصی مدعی . از روز ده مدت به و نوبت یک برای او وکیل یا متهم تقاضای به مهلت تجدید کنند تسلیم ابالغ تاریخ

. است بالمانع دادگاه تشخیص به قبلی، مهلت اتمام تاریخ 

از - ۳۸۸ماده خود اعتراض‌های و ایرادها تمام باید آنان وکالی یا خصوصی مدعی یا شاکی و متهمو تحقیقات نقص انتسابی، عمل نبودن تعقیب قابل یا دادرس رد صالحیت، عدم زمان، مرور قبیل

دادگاه دفتر به مقرر مهلت ظرف را ادله نبودن کافی و جدید ادله یا دیگر ادله به رسیدگی لزوم . مگر نمی‌شود، پذیرفته اشخاصمزبور طرف از ایرادی هیچ مذکور، مدت اتمام از پس کنند تسلیم

. مقدماتی جلسه در پرونده طرح حال، هر در شود حادث یا و کشف مهلت، پساز ایراد جهت آنکه. است ممنوع مهلت اتمام از پیش دادگاه،

 دفتر، - ۳۸۹ماده مدیر باشد، نشده یا شده واصل اعتراضی و ایراد آنکه از اعم مهلت اتمام از پس

. آن‌را گزارشجامع و بررسی ً شخصا را پرونده رییسدادگاه، می‌کند ارسال دادگاه به را پرونده . روز، ده ظرف حداکثر مذکور عضو می‌کند ارجاع دادگاه اعضای از یکی به نوبت به یا و تنظیم

. به‌محض دادگاه رییسمی‌کند تقدیم و تهیه را پرونده جریان و ادله و اتهام به راجع گزارشمبسوطپرونده اوراق و گزارش مفاد به توجه با و می‌دهد تشکیل را اداری مقدماتی جلسه گزارش، وصول

: می‌کند اقدام زیر به‌شرح دعوی اصحاب اعتراض‌های و ایرادها ودادسرای- نزد را پرونده و می‌کند نقصصادر رفع قرار باشد، ناقص تحقیقات صورتی‌که در الف

. کند اعاده نظر اظهار بدون را آن دادگاه،‌ دستور انجام از پس تا می‌فرستد کیفرخواست صادرکننده. می‌کند- صادر صالحیت عدم قرار باشد، دادگاه صالحیت از خارج موضوع، هرگاه ب

قانونی- جهات یا و خصوصی مدعی یا شاکی گذشت زمان، مرور شمول به‌دلیل صورتی‌که در پ . متهم چنانچه این‌صورت در می‌کند صادر تعقیب موقوفی قرار نباشد، تعقیب قابل متهم دیگر،

. می‌شود آزاد فوری دادگاه، دستور به باشد زندانی 

یا – خصوصی مدعی یا شاکی او، نماینده یا دادستان ضرورت، صورت در می‌تواند دادگاه تبصره. کند دعوت مقدماتی جلسه در حضور برای را آنان وکالی یا و متهم

 ( - ۳۹۰ماده طرف ) از قبل ماده پ بند در مذکور قرارهای و دادستان طرف از صالحیت عدم قرار

. برای پرونده قرار، این نقض درصورت است تجدیدنظر قابل خصوصی مدعی یا شاکی و دادستان. می‌شود اعاده یک کیفری دادگاه به وظایف سایر انجام و مقدماتی جلسه در مجدد طرح

 تشخیص - ۳۹۱ماده دادرسی برای طرح قابل و کامل را پرونده مقدماتی، جلسه در دادگاه هرگاه

ضروری حضورشان که را اشخاصی تمام احضار و رسیدگی وقت تعیین دستور بالفاصله دهد،. می‌کند صادر است،

 

( ) ( ) ( ) ( ) ماده – ) ت و پ ، ب ، الف بندهای موضوع جرایم در چنانچه دادگاه (۳۰۲تبصره قانون، اینصادر محاکمه روز برای را وی جلب دستور بداند، الزم محاکمه برای را متهم احضار بدون جلب

می‌کند. 

وقت - ۳۹۲ماده روز، دو ظرف حداکثر دفتر، به پرونده وصول پساز است مکلف دادگاه دفتر مدیر. کند اقدام دادگاه دستور مطابق و تعیین رسیدگی

 نیز - ۳۹۳ماده منصفه هیأت اعضای شود، تشکیل منصفه هیأت حضور با باید دادگاه که مورد هر در

. می‌شوند دعوت مقررات طبق 

او - ۳۹۴ماده جلب و احضار و باشد نداشته امکان وی به دسترسی یا باشد متواری متهم هرگاهو نباشد مقدور دادرسی یا مقدماتی جلسه تشکیل به راجع تشریفات انجام یا وکیل تعیین برای

مبادرت مقدماتی جلسه تشکیل به ندهد،‌ تشخیص ضروری دادرسی برای را متهم حضور دادگاهبداند ممکن را متهم احضار دادستان آنکه مگر می‌کند، رسیدگی به اقدام متهم، غیاب در و می‌ورزدوی به متهم جلب یا احضار برای مناسبی مهلت دادستان، تقاضای از پس دادگاه این‌صورت در که

. باشد. روز پانزده از بیشتر نباید مذکور مهلت می‌دهد 

صادر - ۱تبصره غیابی رسیدگی قرار قبل از باید کند، غیابی رسیدگی بخواهد دادگاه که مورد هر درفاصله. به نوبت دو مراتب و قید حضور عدم نتیجه و دادرسی وقت و اتهام موضوع قرار، این در کند

. آخرین تاریخ بین فاصله می‌شود آگهی محلی یا ملی کثیراالنتشار روزنامه‌های از یکی در روز ده. باشد یک‌ماه از کمتر نباید دادرسی وقت و آگهی

 حاضر - ۲تبصره متهمان به نسبت دادگاه باشند، متواری آنان از بعضی و متعدد متهمان هرگاه

. می‌کند رسیدگی فوق به‌ترتیب غایبان مورد در و می‌نماید رسیدگی به شروع 

رسیدگی – ترتیب دوم مبحث 

متعدد - ۳۹۵ماده قضات با قضایی مرجع رسیدگی که مواردی تمام در نیز و یک کیفری دادگاه در . پرونده در مستدل به‌‌طور باید اقلیت نظر است مالک اعضا تمام اکثریت رأی باشد، پیش‌بینی‌شده . ارجاع مقام توسط دیگر مستشار عضو یک نشود، حاصل فوق شرح به اکثریت نظر اگر شود درج

. می‌شود اضافه 

به‌شرح - ۳۹۶ماده متهم مورد در ابتداء آن، رسمیت اعالم و جلسه تشکیل پساز رییسدادگاهگفتار ( ۱۹۴و )( ۱۹۳مواد ) مواظب محاکمه موقع در می‌کند اخطار وی سپسبه و اقدام قانون این

مطلبی می‌کند اخطار نیز دارند شرکت محاکمه در که اشخاصی دیگر به آن از پس و باشد خود . او نماینده یا دادستان آن از پس نکنند اظهار نزاکت و ادب قوانین، وجدان، حقیقت، برخالف . سپسرییسدادگاه می‌کند قرائت را خصوصی مدعی دادخواست دادگاه، منشی و کیفرخواست

. می‌نماید رسیدگی به شروع و تفهیم متهم به را آن ادله تمام و اتهام موضوع 

شهود، - ۳۹۷ماده آنان، وکالی و طرفین از رییسدادگاه اجازه با می‌توانند یک کیفری دادگاه قضات. پرسشکنند دادستان و خبره اهل

 اشخاصحاضر - ۳۹۸ماده از تحقیق آنان وکالی یا خصوصی مدعی شاکی، متهم، دادستان، هرگاه

قبل از هرچند می‌کند، تحقیق آنان از ضرورت صورت در دادگاه کنند، درخواست را دادگاه در. باشند نشده احضار

 

ماده )- ۳۹۹ماده در مقرر ترتیب رعایت اجازه ( ۳۵۹پساز دیگر بار دادستان هرگاه قانون، این. می‌شود داده صحبت اجازه نیز آنان وکالی یا خصوصی مدعی شاکی، متهم، به بخواهد، صحبت

می‌دهد، صحبت اجازه او وکیل یا متهم به دیگر یک‌بار رییسدادگاه رسیدگی، ختم اعالم از پیش . در وی وکیل یا متهم هرگاه می‌کند ختم را سپسرسیدگی و أخذ وی وکیل یا متهم از را دفاع آخرین. است رسیدگی به مکلف دادگاه باشد، مؤثر حقیقت کشف در که کند اظهار مطلبی دفاع، آخرین

 تصویری - ۴۰۰ماده ضبط دادگاه، تشخیص صورت در و صوتی ضبط یک، کیفری دادگاه محاکمات

. . است دادگاه اجازه به منوط نیز آنها از استفاده و ممنوع آنها انتشار می‌شود نیز 

قضایی - ۴۰۱ماده حوزه از خارج در یک کیفری دادگاه صالحیت موضوع جرایم به که مواردی درجلسه در شرکت جمله از دادسرا، اختیارات و وظایف تمام می‌شود، رسیدگی جرم وقوع محل

. است جرم وقوع محل دادسرای برعهده کیفرخواست از دفاع و محاکمه 

جرایم - ۴۰۲ماده به رسیدگی صالحیت قانون این مقررات حسب یک کیفری دادگاه که مواردی درجرایم به رسیدگی به مربوط مقررات رعایت دارد را نوجوانان و اطفال دادگاه صالحیت موضوع

. است الزامی نوجوانان و اطفال 

رأی – صدور سوم مبحث 

عدم - ۴۰۳ماده قرار نمی‌تواند رسیدگی به شروع پساز ذاتی، رعایتصالحیت با یک کیفری دادگاه. نماید صادر را مقتضی رأی باید حال هر به و کند صادر صالحیت

 و - ۴۰۴ماده شرف بر تکیه متعال، خداوند از استعانت با رسیدگی ختم اعالم از پس دادگاه اعضای

امکان، عدم صورت در و جلسه همان در و نمایند می مشاوره پرونده، محتویات به توجه با و وجدان . بین که صورتی در کنند می رأی صدور به مبادرت هفته یک مدت ظرف حداکثر و فرصت اولین در

. رئیسدادگاه عهده به رأی انشای است معتبر اکثریت رأی نشود حاصل نظر اتفاق دادگاه اعضایسابقه و است اکثریت جزء که عضوی صورت، این در که نباشد اکثریت جزء وی آنکه مگر است، . جلسه بالفاصله جلسه، همان در رأی صدور صورت در کند می انشاء را رأی دارد، بیشتر قضائی

منشی توسط رأی و تشکیل شاکی و او نماینده یا دادستان و او وکیل یا متهم حضور با دادگاه علنی . بر رأی هرگاه شود می تفهیم متهم به رئیسدادگاه توسط آن مفاد و قرائت رسا صدای با دادگاه

. شود می آزاد فوری دادگاه، دستور به متهم باشد، مجازات اجرای تعلیق یا برائت 

تا- دادگاه اعضای باشد، جلسه همان در رأی صدور به نظر چنانچه رسیدگی، ختم پساز تبصره . نیز منصفه هیأت اعضای مورد در حکم این شوند متفرق نباید علنی جلسه در آن اعالم و رأی صدور

. است جاری 

کیفری - ۴۰۵ماده دادگاه‌های سایر برای که است همان یک کیفری دادگاه در رسیدگی ترتیبات سایر. است گردیده مقرر

 واخواهی – و غیابی رأی پنجم فصل

 او - ۴۰۶ماده وکیل یا متهم هرگاه دارند، حق‌اللهی جنبه فقط که جرایمی استثنای به جرایم، تمام در

رسیدگی، پساز دادگاه باشد، نفرستاده دفاعیه الیحه یا نشود حاضر دادگاه جلسات از هیچ‌یک در . ظرف باشد، متهم محکومیت بر مبنی دادگاه رأی چنانچه این‌صورت، در می‌کند صادر غیابی رأی

مهلت انقضای از پس و است دادگاه همان در واخواهی قابل واقعی، ابالغ تاریخ از روز بیست . اشخاص برای واخواهی مهلت است فرجام یا تجدیدنظر قابل مورد مقرراتحسب برابر واخواهی

. است ماه دو کشور، از خارج مقیم 

بدون - ۱تبصره دادرسی هنگام یا تنفس فاصله در و حاضر رسیدگی جلسه در متهم هرگاه . می‌شود، صادر که حکمی این‌صورت در می‌دهد ادامه را رسیدگی دادگاه شود، غائب عذر‌موجه

. است حضوری 

یا – شروع او از تحقیق آنکه بدون ساعت، چهار و بیست از بیش متهم دادن قرار نظر تحت تبصره. می‌شود محکوم قانونی مجازات به مرتکب و محسوب غیرقانونی بازداشت شود، تکلیف تعیین

 را - ۳تبصره متهم مجرمیت پرونده، محتویات هرگاه دارند، حق‌اللهی جنبه فقط که جرایمی در

او برائت بر رأی متهم، حضور بدون می‌تواند دادگاه نباشد، ضروری متهم از تحقیق و نکند اثبات. کند صادر

 می - ۴۰۷ماده دعوت را طرفین رسیدگی وقت تعیین با واخواهی، از پس بررسی دادگاه از پس و کند

. مانع آنان از یک هر یا طرفین حضور عدم می‌نماید اتخاذ مقتضی تصمیم واخواه، دفاعیات و ادله. نیست رسیدگی

 نوجوانان – و اطفال دادگاه در رسیدگی ششم فصل

 تشکیالت – اول مبحث

 مورد - ۴۰۸ماده حسب حوزه هر استان مرکز شهرستان دادگاه‌های رییسکل یا رییسدادگستری

. دارد برعهده نیز را نوجوانان و اطفال دادگاه‌های ریاست 

که - ۴۰۹ماده قضاتی بین از قضاییه رییسقوه را نوجوانان و اطفال دادسرای و دادگاه قضاتو رعایتسن با امر این برای را آنان شایستگی و دارند قضایی خدمت سابقه سال پنج حداقل

انتخاب بداند، محرز فرزند داشتن ً ترجیحا و آموزشی دوره گذراندن تأهل، قبیل از دیگر جهاتمی‌کند.

 روانشناسی، - ۴۱۰ماده تربیتی، علوم متخصصان بین از نوجوانان و دادگاه‌اطفال مشاوران

تربیتی و روانشناختی مسائل به آشنا فرهنگیان و دانشگاهیان اجتماعی، مددکاری جرم‌شناسی،. می‌شوند انتخاب بازنشسته و شاغل از اعم نوجوانان و کودکان

 نفر - ۱تبصره هشت حداقل شعبه هر برای محل هر قضایی رییسحوزه مشاوران، انتخاب برای

پیشنهاد استان دادگستری رییسکل به بداند ماده این در مندرج شرایط واجد که را زن و مرداین. به سال دو مدت برای را نفر چهار حداقل آنان بین از استان دادگستری رییسکل می‌کند

. . است بالمانع آنان مجدد انتخاب می‌نماید منصوب سمت 

. – ۲تبصره باشد زن باید مشاوران از یکی حداقل متهم، بودن مؤنث درصورت 

باز - ۴۱۱ماده وظیفه انجام از قانونی جهات از جهتی به نوجوانان و اطفال دادگاه قاضی هرگاهشرایط واجد قضات از یکی یا کند وظیفه انجام او به‌جای ً شخصا می‌تواند رییسدادگستری بماند،

. نماید رسیدگی مأمور موقت به‌طور نوجوانان و اطفال دادگاه قاضی جای به را 

رسیدگی – ترتیب دوم مبحث 

سرپرست - ۴۱۲ماده یا اولیاء والدین، به و تعیین را رسیدگی جلسه وقت نوجوانان و اطفال دادگاه. می‌کند ابالغ شاکی و دادستان و وی وکیل نوجوان، یا طفل قانونی

 یا - ۱تبصره متهم به دادرسی وقت باشد، بیشتر یا و سال هجده متهم سن رسیدگی موقع در هرگاه

. می‌شود ابالغ او وکیل 

مجازات - ۲تبصره که تعزیری جرایم در همچنین و هشت و هفت شش، درجه تعزیری جرایم دردرصورت همچنین و او قانونی سرپرست یا والدین و متهم هرگاه حبساست، از غیر آنها قانونی

فراهم نیز رسیدگی موجبات و نمایند رسیدگی درخواست و باشند حاضر او وکیل وکیل، داشتن. نماید تصمیم اتخاذ و رسیدگی وقت، تعیین بدون می‌تواند دادگاه باشد،

 مدافع، - ۴۱۳ماده وکیل نوجوان، و طفل سرپرست یا اولیاء والدین، نوجوانان، و اطفال دادگاه در

اجتماعی مددکار و مطلعان شهود، شده، جلب مقدماتی تحقیقات در آنان نظر که اشخاصی شاکی، . دادگاه موافقت با رسیدگی جلسه در دیگر اشخاص حضور می‌شوند حاضر بهزیستی سازمان

. است بالمانع 

تبصره )- ۴۱۴ماده موضوع طفل مصلحت است ( ۳۰۴ماده)( ۱هرگاه ممکن کند، اقتضاء قانون، این . محسوب حضوری درهرصورت دادگاه رأی آید به‌عمل او غیاب در دادرسی از قسمتی یا تمام

می‌شود. 

که - ۴۱۵ماده جرایمی یا است یک کیفری دادگاه صالحیت در آنها به رسیدگی که جرایمی درباالتر، ششو درجه تعزیری جرایم در و است کامل خمسدیه ارشبیشاز یا دیه پرداخت مستلزم

او برای که می‌نماید ابالغ متهم قانونی سرپرست یا ولی به نوجوانان و اطفال دادگاه یا و دادسرا . مرجع در موجه، عذر اعالم بدون وکیل حضور عدم یا وکیل تعیین عدم صورت در کند تعیین وکیل

. سرپرست یا ولی هشت، و هفت درجه تعزیری جرایم در می‌شود تعیین وکیل متهم برای قضایی . خود از می‌تواند نیز نوجوان نماید تعیین وکیل یا و دفاع وی از خود می‌تواند نوجوان یا طفل قانونی

. کند دفاع 

مطرح - ۴۱۶ماده نوجوانان و اطفال دادگاه در که جرم از ناشی زیان و ضرر دادخواست به . به رسیدگی هنگام در می‌شود صادر مقتضی حکم و رسیدگی قانونی مقررات طبق می‌گردد،رأی صدور برای وی توضیحات درصورتی‌که مگر نیست، الزم طفل حضور زیان، و ضرر دعوای

. باشد ضروری 

ولی - ۴۱۷ماده به محکومٌ‌علیه، و متهم شاکی، بر عالوه نوجوانان و اطفال دادگاه تصمیمات و آراء. می‌شود ابالغ نیز ایشان وکیل به وکیل داشتن درصورت و محکومٌ‌علیه و متهم قانونی سرپرست یا

 احاله – هفتم فصل

 دیگر - ۴۱۸ماده قضایی حوزه به قضایی حوزه یک از پرونده احاله کیفری، رسیدگی از مرحله هر در

اول شعبه موافقت و مبدأ قضایی رییسحوزه یا دادستان درخواست به مورد، حسب استان، یکاشخاصو همان تقاضای به دیگر استان به استان یک قضایی حوزه از و استان تجدیدنظر دادگاه

. می‌گیرد صورت کشور دیوان‌عالی موافقت 

به – مورد حسب احاله مسلح، نیروهای قضایی سازمان صالحیت در جرایم مورد در تبصرهقضایی رییسسازمان موافقت با استان قضایی رییسسازمان یا نظامی دادستان درخواست

. می‌شود انجام مسلح نیروهای

 :- ۴۱۹ماده میگیرد صورت زیر موارد در احاله

. باشند- داشته اقامت دیگری دادگاه حوزه در متهمان بیشتر یا متهم الفبه – بودن نزدیک به‌علت دیگر دادگاه که به‌نحوی باشد، دور صالح دادگاه از جرم وقوع محل ب

. کند رسیدگی به‌موضوع بتواند آسان‌تر آن، وقوع محل 

خصوصی – مدعی یا و شاکی حرج و عسر موجب که باشد کیفیتی به نباید پرونده احاله تبصرهشود.

 پیشنهاد - ۴۲۰ماده به بنا عمومی، امنیت و نظم حفظ به‌منظور قبل، ماده در مذکور موارد بر عالوه

دیگر قضایی حوزه به رسیدگی کشور، دیوان‌عالی تجویز و کشور کل دادستان یا قضاییه رییسقوه. می‌شود احاله

 می‌تواند – سازمان رییساین مسلح، نیروهای قضایی سازمان صالحیت در جرایم در تبصره

قضایی حوزه به را پرونده مسلح، نیروهای مصالح رعایت و عمومی امنیت و نظم حفظ به‌منظور. کند احاله دیگر

 دادرس – رد هشتم فصل

 این - ۴۲۱ماده در می‌توانند نیز دعوی طرفین و کند امتناع رسیدگی از باید زیر موارد دادرسدر

: کنند دادرس رد ایراد مواردشریک- یا دعوی طرفین از یکی و دادرس بین طبقه هر از سوم درجه تا سببی یا نسبی قرابت الف

. باشد داشته وجود جرم؛ معاون یایا – دادرس امور مباشر طرفین، از یکی یا باشد دعوی طرفین از یکی مخدوم یا قیم دادرس، ب

. باشد وی همسر امور. باشند – جرم معاون یا شریک یا دعوی طرفین از یکی وارث او، فرزند یا و همسر دادرس، پ

یکی – شاهد یا کرده ماهوی اظهارنظر سمتی یا عنوان هر تحت ً قبال کیفری امر همان دادرسدر ت. باشد بوده طرفین از

یا – و همسر مادر، و پدر یا دعوی طرفین از یکی و او فرزند یا و همسر مادر، و پدر دادرس، بین ثرأی صدور تاریخ از و بوده مطرح سابق در یا باشد مطرح کیفری یا حقوقی دعوای او، فرزند

. باشد نگذشته سال دو بیشاز قطعی،. باشند – داشته مطروحه موضوع در شخصی نفع او فرزند یا و همسر دادرس، ج

 . نمی‌شود – دادرسمحسوب رد جهات از انتظامی شکایت تبصره

 . - ۴۲۲ماده رسیدگی از بپذیرد، را آن دادرس هرگاه آید به‌عمل رأی صدور از قبل تا باید رد ایراد

دادرسعلی به رسیدگی و می‌کند . امتناع نبودن صورت در می‌شود ارجاع دیگر شعبه یا البدلهم‌عرض قضایی مرجع نزدیکترین به رسیدگی برای پرونده دیگر، شعبه یا دادرسعلی‌البدل

. می‌شود فرستاده 

صادر - ۴۲۳ماده را ایراد رد قرار روز سه استظرف مکلف نکند، قبول را رد ایراد دادرس هرگاه . صالح مرجع اعتراضدر قابل ابالغ، تاریخ از روز ده ظرف مذکور قرار دهد ادامه رسیدگی به و کند

. می‌شود. رسیدگی نوبت از اعتراضخارج این به است 

امتناع - ۴۲۴ماده رسیدگی از دادرس، رد جهات وجود صورت در باید نیز دادسرا قضایی مقاماتصورت. به را مراتب و رد را بازپرس یا دادستان می‌توانند نیز متهم یا خصوصی مدعی شاکی، کنند

. موضوع در مداخله و رسیدگی از بازپرس یا دادستان ایراد، قبول صورت در کنند اعالم او به کتبیدر و می‌شود محول دیگر بازپرس یا دادستان جانشین به مورد، حسب رسیدگی و می‌نماید امتناع . که مهلتی در می‌تواند رد مدعی شود ابالغ رد، مدعی به و صادر ایراد رد قرار باید این‌صورت، غیر

اعتراض جرم به رسیدگی برای صالح دادگاه به است، شده مقرر قرارها سایر به اعتراض برای. است. قطعی مورد این در دادگاه رأی کند

 . نیست – مقدماتی تحقیقات انجام مانع ایراد، رد قرار صدور تبصره

 اعضاء - ۴۲۵ماده از یکی به نسبت هرگاه شود، می تشکیل قاضی تعدد با دادگاه که مواردی در

و شود می تکمیل دیگر عضو حضور با دادگاه کند، امتناع رسیدگی از عضو آن و شود رد ایراد . حضور بدون دادگاه همان نگیرد، پذیرشقرار مورد رد ایراد چنانچه کند می رسیدگی به مبادرت

. هرگاه کند می صادر را ایراد قبول یا رد قرار و اعتراضرسیدگی به اداری وقت در ایراد مورد عضوبرای نیز البدل علی اعضای انتخاب امکان و نباشند اکثریت در شعبه اعضای باقیمانده تعداد

. آید می عمل به کشور عالی دیوان شعبه در ایراد به رسیدگی باشد، نداشته وجود ایراد به رسیدگیارجاع عرض هم دادگاه به رسیدگی جهت پرونده بداند، وارد را رد درخواست دیوان شعبه هرگاه

. شود می 

آراء – به اعتراض بخشچهارم 

کلیات – اول فصل 

آرای - ۴۲۶ماده کلیه از تجدیدنظر درخواست به رسیدگی برای صالح مرجع استان تجدیدنظر دادگاه . تجدیدنظر دادگاه باشد کشور عالی دیوان صالحیت در که مواردی در جز است، کیفری غیرقطعی

. دادگاه است، مستشار دو رئیسو دارای دادگاه این شود می تشکیل استان هر مرکز در استان. دارند رسمیت نیز عضو دو با کشور عالی دیوان شعب و تجدیدنظر

 در - ۴۲۷ماده مورد حسب می‌شود، محسوب قطعی که زیر موارد در جز کیفری دادگاه‌های آرای

فرجام قابل کشور دیوان‌عالی در یا و تجدیدنظر قابل قضایی حوزه همان استان تجدیدنظر دادگاهاست:

. باشد- هشت درجه تعزیری جرایم الفدرصورتی- ارش، یا دیه پرداخت مستلزم جرایم کامل ب دیه دهم یک از کمتر آنها جمع یا میزان که

باشد. 

قانونی - ۱تبصره مجازات همان تجدیدنظر، قابلیت معیار حبس، جایگزین مجازات‌های مورد در. است اولیه

 اناطه - ۲تبصره تعقیب، موقوفی و منع قرارهای یا برائت، محکومیت، از اعم تجدیدنظر، قابل آراء

. مشمول درصورتی تجدیدنظرخواهی، یا واخواهی درخواست رد قرار است حکم صدور تعویق و. باشد تجدیدنظرخواهی قابل دعوی، اصل به راجع رأی که است حکم این

 و - ۴۲۸ماده ابد حبس عضو، قطع حیات، سلب آنها قانونی مجازات که جرائمی درباره صادره آرای

دیه نصف آنها دیه میزان که جسمانی تمامیت علیه عمدی جنایات و است باالتر و سه درجه تعزیر یادر خواهی فرجام قابل مطبوعاتی، و سیاسی جرائم درباره صادره آرای و است آن از بیش یا کامل

. است کشور عالی دیوان 

در- مقرر شرح به کشور عالی دیوان نظارتی وظایف سایر انجام از مانع ماده این اجرای تبصره

یکم ) و شصت و یکصد .( ۱۶۱اصل باشد نمی اساسی قانون 

است، - ۴۲۹ماده زیان و ضرر یا ارش دیه، پرداخت به محکومیت با توأم دادگاه رأی که مواردی درآن، تبع به نیز رأی دیگر جنبه‌های باشد، فرجام یا تجدیدنظر قابل مزبور جنبه‌های از یکی هرگاه

. است فرجام یا تجدیدنظر قابل مورد حسب 

ساقط - ۴۳۰ماده را خود فرجام‌خواهی یا تجدیدنظر حق کتبی توافق با دعوی طرفین صورتی‌که دررأی، صادرکننده قاضی یا دادگاه خصوصصالحیت در جز آنان فرجام‌خواهی یا تجدیدنظر کنند،

. نیست مسموع 

روز - ۴۳۱ماده بیست ایران اشخاصمقیم برای فرجام و تجدیدنظر دادخواست یا درخواست مهلت. است واخواهی مهلت انقضای یا رأی ابالغ تاریخ از ماه دو کشور از خارج اشخاصمقیم برای و

 درخواستکننده - ۴۳۲ماده و شود تقدیم مقرر مهلت از خارج فرجام، یا تجدیدنظر تقاضای هرگاه

موجه صورت در و می‌نماید رسیدگی او عذر به ابتدا رأی صادرکننده دادگاه کند، عنوان موجهی عذر . عذر جهات می‌کند صادر را آن رد قرار این‌صورت غیر در و درخواست قبولی قرار آن، شناختن

ماده ) در که است همان .( ۱۷۸موجه است شده مقرر قانون این 

:- ۴۳۳ماده دارند فرجام یا تجدیدنظر درخواست حق اشخاصزیراو – قانونی نماینده یا وکیل محکومٌ‌علیه، الف

آنان – قانونی نماینده یا وکیل یا و خصوصی مدعی یا شاکی بمجازات- تناسب عدم یا و قانون با رأی انطباق عدم متهم، برائت جهت از دادستان پ

 :- ۴۳۴ماده است زیر شرح به تجدیدنظرخواهی جهات

دادگاه- استنادی مدارک یا ادله اعتبار عدم ادعای الفقانون- با رأی بودن مخالف ادعای ب

دادرس- رد جهات یکی‌از وجود یا رأی صادرکننده دادگاه صالحیت عدم ادعای پابرازی- ادله به دادگاه توجه عدم ادعای ت

 صورت – در آید، به‌عمل ماده این در مذکور جهات از یکی استناد به تجدیدنظرخواهی اگر تبصره

. می‌شود رسیدگی هم آن به دیگر، جهت وجود 

تجدیدنظرخواهی - ۴۳۵ماده مورد آنچه به نسبت فقط کشور دیوان‌عالی و استان تجدیدنظر دادگاه. می‌کند رسیدگی است، شده صادر رأی آن به نسبت و واقع خواهی فرجام یا

 و - ۴۳۶ماده کتبی درخواست با رأی کیفری جنبه به راجع طرفین خواهی فرجام یا تجدیدنظرخواهی

مستلزم جرم، از ناشی زیان و ضرر به نسبت و می‌گیرد صورت مقرر دادرسی هزینه پرداخت. است مدنی دادرسی آیین قانون مطابق دادرسی هزینه پرداخت و دادخواست تقدیم

 زیان – و ضرر و کیفری محکومیت به نسبت محکومٌ‌علیه فرجام‌خواهی یا تجدیدنظرخواهی تبصره

تشریفات رعایت و حقوقی امر در دادرسی هزینه پرداخت مستلزم توأمان، به‌صورت جرم از ناشی. نیست مدنی آیین‌دادرسی

 دعوای - ۴۳۷ماده دادرسی هزینه پرداخت از اعسار مدعی فرجام‌خواه، یا تجدیدنظرخواه هرگاه

نوبت از خارج ادعاء این به نخستین رأی صادرکننده دادگاه شود، جرم از ناشی زیان و ضرر. می‌کند رسیدگی

 هزینه - ۴۳۸ماده پرداخت از مورد حسب باشد، زندانی فرجام‌خواه یا تجدیدنظرخواه هرگاه

. می‌گردد معاف است، زندانی آن موجب به که امری در فرجام یا تجدیدنظر مرحله دادرسی 

دفتر - ۴۳۹ماده به را خود دادخواست یا درخواست مورد، حسب باید فرجام‌خواه یا تجدیدنظرخواه . باید زندان یا دادگاه دفتر کند تسلیم زندان دفتر یا و تجدیدنظر یا نخستین رأی صادرکننده دادگاه

او، دعوای طرف و فرجام‌خواه یا تجدیدنظرخواه نام بر مشتمل رسیدی و کند ثبت را آن بالفاصلهیا دادخواست در را تاریخ و شماره همان و بدهد تقدیم‌کننده به ثبت شماره و تسلیم تاریخ

. محسوب فرجام‌خواهی یا تجدیدنظر تاریخ مزبور تاریخ کند درج فرجام و تجدیدنظر درخواستیا. تجدیدنظر تقاضای ثبت از پس است مکلف زندان یا استان تجدیدنظر دادگاه دفتر می‌شود

. کند ارسال نخستین رأی صادرکننده دادگاه به را آن بالفاصله فرجام، 

دادگاه – دفتر گیرد، صورت مقرر مهلت در فرجام‌خواهی یا تجدیدنظرخواهی صورتی‌که در تبصرهتجدیدنظر دادگاه به مورد، حسب را پرونده نقص، رفع پساز یا بالفاصله نخستین، رأی صادرکننده

. می‌کند ارسال کشور دیوان‌عالی یا استان 

شرایط - ۴۴۰ماده از یکی فاقد خواهی فرجام یا تجدیدنظرخواهی دادخواست یا درخواست هرگاهدرخواست به آن‌را نقایص روز، دو ظرف نخستین، دادگاه دفتر مدیر باشد، یا قانونی کننده

. کند رفع را نقایصمذکور ابالغ، تاریخ از روز ده ظرف تا می‌کند اخطار و اعالم دهنده دادخواستتجدیدنظر دادخواست یا درخواست که صورتی در و نگیرد نقصصورت رفع مقرر، مهلت در چنانچه

تا می‌رساند رییسدادگاه نظر به را پرونده دفتر، مدیر شود، تقدیم قانونی مهلت از خارج فرجام یا . یا و استان تجدیدنظر دادگاه اعتراضدر قابل مورد حسب قرار این کند صادر را مقتضی قرار

. است کشور دیوان‌عالی 

را - ۴۴۱ماده فرجام یا تجدیدنظر دادخواست یا درخواست فرجام‌خواه یا تجدیدنظرخواه هرگاهیا تجدیدنظر دادخواست ابطال یا درخواست رد قرار نخستین، رأی صادرکننده دادگاه کند، مسترد

. رد قرار باشد، شده ارسال فرجام یا تجدیدنظر مرجع به پرونده چنانچه می‌کند صادر را فرجامدیوان‌عالی یا استان تجدیدنظر دادگاه توسط فرجام یا تجدیدنظر دادخواست ابطال یا درخواست . پذیرفته مجدد، فرجام یا تجدیدنظر دادخواست یا درخواست حال، هر در می‌شود صادر کشور

نیست. 

درخواست - ۴۴۲ماده صادره حکم از دادستان که صورتی در تعزیری محکومیت‌های تمام دربه رجوع با تجدیدنظرخواهی مهلت پایان از پیش می‌تواند محکومٌ‌علیه باشد، نکرده تجدیدنظر

مسترد را تجدیدنظر درخواست یا اسقاط را خود تجدیدنظرخواهی حق حکم، صادرکننده دادگاه . به دادستان حضور با فوق‌العاده وقت در دادگاه این‌صورت، در کند مجازات تخفیف تقاضای و نماید

. . است قطعی دادگاه حکم این می‌کند کسر را شده تعیین مجازات چهارم یک تا و رسیدگی موضوع 

.- ۴۴۳ماده است قطعی می‌شود، صادر تجدیدنظر مرحله در که آرایی 

نوجوانان، - ۴۴۴ماده و دادگاه‌اطفال تصمیمات و آراء از تجدیدنظر درخواست به رسیدگی مرجعرییس ابالغ با و قانون این در مقرر شرایط با مطابق که است استان تجدیدنظر دادگاه از شعبه‌ای

. ویژه یک کیفری دادگاه تصمیمات و آراء از فرجام‌خواهی مرجع می‌گردد تعیین قضاییه قوه. است کشور دیوان‌عالی نوجوانان، و اطفال جرایم به رسیدگی

 .- ۴۴۵ماده است تجدیدنظرخواهی قابل موارد تمامی در نوجوانان و اطفال دادگاه آراء

 

دفتر - ۴۴۶ماده به می‌توان را نوجوانان و اطفال دادگاه تصمیمات و آراء از تجدیدنظر درخواستو اصالح کانون در نوجوان یا طفل چنانچه یا استان تجدیدنظر دادگاه دفتر یا حکم صادرکننده دادگاه

. نمود تسلیم تربیت و اصالح کانون دفتر به می‌شود نگهداری تربیت 

توسط - ۴۴۷ماده می‌تواند نوجوانان و اطفال دادگاه تصمیمات و آراء از تجدیدنظر درخواست . هرگاه نیز دادستان آید به‌عمل آنان وکیل یا و نوجوان یا طفل قانونی سرپرست یا ولی یا نوجوان

. مدعی نماید تجدیدنظر درخواست می‌تواند بداند قانون مخالف را دادگاه تصمیمات و آراءتعلیق یا موقوفی یا منع قرار یا برائت یا زیان و ضرر به مربوط حکم از فقط می‌تواند خصوصی

. کند تجدیدنظرخواهی پرونده کردن بایگانی قرار یا و تعقیب 

استان – تجدیدنظر دادگاه رسیدگی کیفیت دوم فصل 

صورت - ۴۴۸ماده در یا کل دفتر در ترتیب به استان تجدیدنظر دادگاه به وصول پساز ها پروندهبا و میشود ثبت واحد این در الکترونیکی دادرسی به راجع مقررات رعایت و رایانه تأسیسواحد

رؤسای از یکی یا و او معاون یا استان دادگستری رییسکل به‌وسیله دادگاه، شعب ترتیب رعایتحوزه در رایانه‌ای سامانه طریق از وصول ترتیب و تخصصشعب رعایت با وی انتخاب به شعب

. می‌شود ارجاع دارند، رایانهای سامانه که قضایی های 

موجب - ۴۴۹ماده به مواردی‌که در مگر می‌کند، رسیدگی به‌نوبت پرونده‌ها وصول ترتیب به دادگاه. باشد نوبتضروری از خارج رسیدگی قانون،

 دادستان – درخواست با شود، عمومی احساسات شدن جریحه‌دار موجب که جرایمی به تبصره

. می‌شود رسیدگی نوبت از خارج استان، تجدیدنظر دادگاه موافقت و کیفرخواست صادرکننده 

به - ۴۵۰ماده یا و می‌کند تهیه را آن گزارشجامع و بررسی را ارجاعی پرونده‌های رییسشعبه، . که را پرونده گزارش عضو، این می‌دهد ارجاع استان تجدیدنظر دادگاه اعضای از یکی به نوبت

در و تهیه است، آن قانونی جهات و تجدیدنظرخواهی خصوص در کامل بررسی و آن جریان متضمن . شرح به سپسدادگاه و می‌شود درج پرونده در گزارش این خالصه می‌کند قرائت دادگاه جلسه

: می‌نماید تصمیم اتخاذ زیردادسرای- نزد را پرونده و می‌کند نقصصادر رفع قرار باشد، ناقص تحقیقات صورتی‌که در الف

تجدید دادگاه دستور انجام از پس تا می‌فرستد رأی صادرکننده دادگاه یا کیفرخواست صادرکنندهانجام به مبادرت خود می‌تواند تجدیدنظر دادگاه یا و کند اعاده نظر اظهار بدون را آن استان، نظر

. نماید تحقیقاتمطابق- قرار و نباشد ضروری دیگر اقدامات یا تحقیقات و باشد قرار نوع از صادره رأی هرگاه بچنانچه و می‌شود اعاده قرار کننده صادر دادگاه به پرونده و تأیید را آن باشد، شده صادر مقررات

دادگاه به رسیدگی برای پرونده باشد، نقضداشته به عقیده تجدیدنظر دادگاه علت هر به. کند رسیدگی نوبت از خارج است مکلف دادگاه، آن و می‌شود اعاده قرار صادرکننده

تجدیدنظر- دادگاه شود، صادر ندارد محلی یا ذاتی صالحیت که دادگاهی توسط رأی هرگاه پاعالم رأی صادرکننده دادگاه به را مراتب و ارسال صالح مرجع به را پرونده و نقض را رأی استان،

می‌کند.به- یا نبوده جرم ثبوت، فرض به شده محکوم آن ارتکاب اتهام به محکومٌ‌علیه که عملی اگر ت

صادر مقتضی رأی نباشد، تعقیب قابل متهم قانونی جهات سایر یا و عمومی عفو شمول لحاظمی‌کند.

حدود،- های مجازات مستوجب جرائم از جرم هرگاه فوق، بندهای در مذکور موارد از غیر در ثبه باشد پنج و چهار درجه تعزیری جرائم یا و دیه نصف بیشاز مستوجب غیرعمدی جرائم قصاصو

جرائم سایر در حبسو به محکومیت صورت در هفت ششو درجه تعزیری جرائم در و مطلق طور

را اشخاصی و طرفین رسیدگی، وقت تعیین دستور صدور با تجدیدنظر دادگاه اقتضاء، صورت در . معرفی وکیل یا شوند حاضر ً شخصا توانند می طرفین کند می احضار است ضروری حضورشان که

. نیست. رسیدگی از مانع وکیل معرفی عدم یا حضور عدم حال هر در کنند 

احضار - ۴۵۱ماده و وقت تعیین مستلزم استان، تجدیدنظر دادگاه در رسیدگی که مواردی دروی دادیاران یا معاونان از یکی یا استان مرکز شهرستان دادستان حضور با رسیدگی است، طرفین

ماده ) رعایت با :( ۳۰۰و می‌شود انجام زیر ترتیب به قانون ایندادگاه- اعضای از یکی توسط شده انجام اقدامات و تحقیقات و پرونده گزارش قرائت الف

آنان- دفاعیات استماع و مستشار رییسیا توسط طرفین از تحقیق و الزم سؤاالت طرح بلزوم – صورت در مطلعان و شهود از اطالع کسب پ

آخرین- و خصوصی مدعی یا شاکی اظهارات استماع و او نماینده یا دادستان عقیده اظهار تآنان وکالی یا متهم دفاعیات

 از - ۴۵۲ماده یکی توسط او تعیین با یا رییسدادگاه توسط محلی تحقیق و محل معاینه قرار

. استان مرکز قضایی حوزه از خارج قرار، اجرای محل چنانچه می‌شود اجراء شعبه مستشارانو کند درخواست مربوط محل دادگاه از را قرار اجرای می‌تواند استان تجدیدنظر دادگاه باشد،به قضایی نیابت اعطای با باشد، دیگری استان قضایی حوزه در قرار اجرای محل درصورتی‌که

. نماید قرار اجرای درخواست محل، نخستین دادگاه 

دستور - ۴۵۳ماده بداند، الزم است زندانی که را شخصی حضور استان، نظر تجدید دادگاه هرگاه . محل در بازداشتگاه یا زندان چنانچه می‌کند صادر بازداشتگاه یا زندان مسؤول به را او اعزام

است، زندانی وی نظر تحت‌ متهم که قضایی مرجع موافقت کسب با می‌تواند دادگاه باشد، دیگرینگهداری دادگاه محل نزدیک زندان در رسیدگی پایان تا موقت طور به زندانی متهم که دهد دستور

شود. 

استان - ۴۵۴ماده نظر تجدید دادگاه در ترتیبات سایر و رأی صدور ادله، به رسیدگی جلب، احضار،. است نخستین مرحله مقررات و قواعد مطابق

 شرح - ۴۵۵ماده به دادرسی ختم اعالم و رسیدگی جلسه تشکیل پساز استان تجدیدنظر دادگاه

: می‌کند تصمیم اتخاذ زیرشده- صادر قانون طبق و پرونده در موجود ادله مطابق تجدیدنظرخواهی مورد رأی هرگاه الف

. می‌کند اعاده رأی صادرکننده دادگاه به را پرونده و تأیید را رأی باشدبرائت – دلیل، هر به استان، تجدیدنظر دادگاه یا نباشد تعقیب قابل قانونی جهات به متهم هرگاه ب

محکومٌ‌علیه هرچند می‌کند، صادر مقتضی رأی نقضو را تجدیدنظرخواسته رأی کند، احراز را متهمآزاد فوری دادگاه دستور به باشد، زندانی محکومٌ‌‌علیه چنانچه و باشد نکرده تجدیدنظر درخواست

می‌شود.مستند – و مبانی ذکر و استدالل با تشخیصدهد قانون مخالف را تجدیدنظرخواسته رأی چنانچه پ

. می‌کند رأی انشای ماهیت، در نقضو را آن قانونی، 

به – مذکور تشریفات آنکه مگر نیست، نقضرأی موجب دادرسی، تشریفات رعایت عدم تبصره. شود رأی بی‌اعتباری موجب که باشد اهمیت از درجه‌ای

 قرار - ۴۵۶ماده یا باشد نشده أخذ تأمین متهم از و شود نظر تجدید درخواست صادره رأی از هرگاه

صورت در استان نظر تجدید دادگاه نباشد، متناسب خصوصی مدعی زیان و ضرر و جرم با تأمینأخذ متناسب تأمین متهم، یا و خصوصی مدعی یا شاکی دادستان، درخواست به یا ً رأسا اقتضاء

. است قطعی تصمیم این و میکند

 میزان - ۴۵۷ماده و نوع تعیین یا طرفین مشخصات تعیین نظر از تجدیدنظرخواسته رأی اگر

متضمن آن، نظیر مواردی یا و خسارت یا محکومٌ‌به احتساب قانون، با عمل تطبیق مجازات،را آن و اصالح را رأی استان، تجدیدنظر دادگاه نسازد، وارد لطمه رأی، اساس به که باشد اشتباهی

. می‌دهد نخستین دادگاه به را الزم تذکر و میکند تأیید 

در - ۴۵۸ماده مقرر تربیتی و تأمینی اقدامات یا تعزیری مجازات نمی‌تواند استان تجدیدنظر دادگاهبرخالف نخستین حکم در مقرر مجازات که مواردی در مگر کند، تشدید را تجدیدنظرخواسته حکم

تجدیدنظر‌خواهی مورد امر این و داشته مقرر قانون که باشد میزانی حداقل از کمتر قانونی، جهات . نسبت حکم، تصحیح با استان تجدیدنظر دادگاه موارد، این در باشد گرفته قرار دادستان یا و شاکی

. می‌کند اقدام است، داشته مقرر قانون که مجازاتی حداقل تعیین به 

ضمن - ۴۵۹ماده بداند، مجازات تخفیف مستحق را محکومٌ‌علیه استان، تجدیدنظر دادگاه هرگاههرچند دهد، تخفیف قانون حدود در را او مجازات مستدل نحو به می‌تواند اساسحکم تأیید

. باشد نکرده تجدیدنظر تقاضای محکومٌ‌علیه 

صورت - ۴۶۰ماده در و جلسه همان در رسیدگی، ختم پساز است مکلف استان تجدیدنظر دادگاه . در رأی صدور از تخلف کند رأی انشای هفته، یک ظرف حداکثر و فرصت اولین در امکان عدم

. است چهار درجه تا انتظامی محکومیت موجب مقرر مهلت 

او - ۴۶۱ماده وکیل یا و متهم و باشد متهم محکومیت بر استان تجدیدنظر دادگاه رأی که مواردی درهم اعتراضیه یا دفاعیه الیحه و نبوده حاضر تجدیدنظر و نخستین دادرسی مراحل از یک هیچ در

او، وکیل یا متهم به واقعی ابالغ از پس روز بیست ظرف استان تجدیدنظر دادگاه رأی باشد، نداده . قطعی می‌شود، صادر مرحله این در که رأیی است دادگاه همان در رسیدگی و واخواهی قابل

است. 

کشور – دیوان‌عالی رسیدگی کیفیت سوم فصل 

تشکیل - ۴۶۲ماده مستشار دو رییسو از آن شعب و است مستقر تهران در کشور دیوان‌عالیماده ) موضوع جرایم در فرجامخواهی مرجع و .( ۴۲۸می‌شود است قانون این

 یا - ۴۶۳ماده مستشار وظایف توانند می که دارد معاون عضو الزم، تعداد به کشور عالی دیوان

. گیرند برعهده رئیسرا:- ۴۶۴ماده است زیر قرار به فرجام‌خواهی جهات

او – قانونی مجازات و متهم تقصیر به مربوط قوانین رعایت عدم ادعای الفدادگاه – رأی بی‌اعتباری به منجر اهمیت از درجه‌ای با دادرسی اصول رعایت عدم ادعای ب

پرونده – در موجود مدارک با مستندات انطباق عدم پ 

با - ۴۶۵ماده واحد این در رایانه تأسیسواحد صورت در یا کل دفتر در وصول، ترتیب به پرونده‌هادر و او معاون یا رییس‌دیوان توسط و می‌شود ثبت الکترونیکی دادرسی به راجع مقررات رعایت

طریق از و کشور رییسدیوان‌عالی انتخاب به دیوان شعب رؤسای از یکی توسط آنان، غیاب. می‌شود ارجاع دیوان شعب از یکی به وصول، ترتیب و تخصصشعب رعایت با رایانه‌ای سامانه

 به - ۴۶۶ماده که مواردی در مگر می‌کنند، رسیدگی پرونده‌ها به نوبت به کشور دیوان‌عالی شعب

تشخیصرییسدیوانعالی به که جرایمی در یا باشد مقرر نوبت از خارج رسیدگی قانون، موجبداشته نوبتضرورت از خارج رسیدگی و شود عمومی احساسات شدن جریحه‌دار موجب کشور

باشد. 

یا - ۴۶۷ماده و می‌کند تنظیم را آنها گزارشجامع و بررسی خود را ارجاعی پرونده‌های رییس‌شعبه، . را پرونده گزارش ممیز، عضو می‌دهد ارجاع ممیز عضو عنوان به شعبه اعضای از یکی به نوبت به

صورت به است آن قانونی جهات و فرجام‌خواهی درباره کامل بررسی و آن جریان متضمن که. می‌کند تسلیم رییسشعبه به و تهیه مستدل

 پرونده – آن در که قضاتی از یک هر از گزارش تنظیم حین در ممیز عضو رییسیا هرگاه تبصره

غرضمشاهده اعمال یا و قضایی مبانی رعایت عدم یا قانونی، مواد از تخلف داشته‌اند، دخالت . رییسشعبه، دستور به می‌شود متذکر گزارشخود در استدالل با و مشروح طور به را آن کند،

. می‌گردد ارسال قضات انتظامی دادستان برای گزارش این از رونوشتی 

انجام - ۴۶۸ماده آنان وکالی یا دعوی طرفین احضار بدون کشور دیوان‌عالی در فرجامی رسیدگی . احضارشوندگان حضور عدم بداند الزم را آنان حضور کننده رسیدگی شعبه آنکه مگر می‌شود،

. نیست تصمیم اتخاذ و رسیدگی در تأخیر موجب 

قرائت - ۴۶۹ماده است الزم که را اوراقی مفاد و پرونده گزارش ممیز، عضو رسیدگی، موقع دررا خود مطالب رییسشعبه، اجازه با می‌توانند حضور، صورت در آنان، وکالی یا طرفین و می‌کند

. و مستند مستدل، طور به شعبه در حضور با وی نماینده یا کل دادستان همچنین دارند اظهار . سپس میکند اعالم را خود نظر فرجام‌خواسته، یا معترضٌ‌عنه رأی ابرام یا نقض به نسبت مکتوب

نظر درج با شده، اظهار مطالب گزارشو مفاد و پرونده محتویات به توجه با شعبه اعضای: میکنند تصمیم اتخاذ زیر شرح به دادنامه، متن در وی نماینده یا کشور کل دادستاندادگاه- به را پرونده آن، ابرام با باشد پرونده در موجود ادله و قانون مطابق رأی اگر الف

. می‌نمایند اعاده رأی صادرکنندهرعایت – یا باشد شده صادر طرفین مدافعات و ادله به توجه بدون یا قانون، مخالف رأی هرگاه ب

شود، رأی بی‌اعتباری موجب که باشد اهمیت از درجه‌ای به تشریفات آن و نشده قانونی تشریفات: می‌کند اقدام زیر شرح به نقضو را رأی کشور، دیوان‌عالی شعبه

لحاظ - ۱ به یا نبوده جرم ثبوت، فرض به شده محکوم آن ارتکاب اتهام به محکومٌ‌علیه که عملی اگرارجاع بال نقض صادره رأی نباشد، تعقیب قابل متهم قانونی جهات سایر یا و عمومی عفو شمول

می‌شود.است، - ۲ نقضشده تحقیقات بودن ناقص علت به که باشد حکمی یا و قرار نوع از صادره رأی اگر

. می‌شود ارجاع رأی صادرکننده دادگاه به مجدد رسیدگی برایکشور، - ۳ دیوان‌عالی که مرجعی به پرونده نقضشود، دادگاه ذاتی صالحیت عدم علت به رأی اگر

. است رسیدگی به مکلف مذکور مرجع و می‌شود ارسال تشخیصمی‌دهد، صالح۴ -. می‌شود ارجاع هم‌عرض دادگاه به پرونده نقضرأی، پساز موارد، سایر در 

است – مکلف نقضمی‌کند، تحقیقات نقص علت به را رأی کشور دیوان‌عالی که مواردی در تبصره. کند ذکر تفصیل به را تحقیقات نقص موارد تمام

 :- ۴۷۰ماده می‌کند اقدام زیر شرح به کشور دیوان‌عالی در نقضرأی پساز رسیدگی مرجع

کشور- دیوان‌عالی موردنظر تحقیقات باید تحقیقات، بودن ناقص علت به نقضرأی صورت در الف. کند رأی صدور به سپسمبادرت و دهد انجام را

نماید – متابعت کشور دیوان‌عالی نظر از باید ماهوی، رسیدگی ضرورت و نقضقرار صورت در بقرار صدور برای تازه‌ای جهت نقض، پساز آنکه مگر کند، حکم انشای و رسیدگی ماهیت، در و

. شود حادثاصرار – قبلی دادگاه رأی مفاد بر می‌تواند دادگاه مذکور، موارد غیر در نقضحکم صورت در پ

بررسی،. از پس کشور دیوان‌عالی شعبه و شود واقع خواهی فرجام مورد حکم این چنانچه کندشعب عمومی هیأت در پرونده این‌صورت، غیر در و می‌کند ابرام را حکم بپذیرد، را دادگاه استدالل

. می‌شود ابرام رأی گیرد، قرار تأیید مورد رأی صادرکننده دادگاه نظر هرگاه می‌شود مطرح کیفریدیگر شعبه به پرونده و نقض صادره حکم کند، تأیید را کشور دیوان‌عالی شعبه نظر درصورتی‌که و

. حکم کشور، دیوان‌عالی عمومی هیأت استدالل اساس بر مزبور دادگاه می‌شود ارجاع دادگاه . . به را پرونده عمومی هیأت که صورتی در است فرجام غیرقابل و قطعی حکم این میکند صادرکشور عالی دیوان شعبه به را پرونده نقص، موارد ذکر با نداند رسیدگی قابل تحقیقات نقص علت

( . قسمت مطابق دیوان شعبه نماید می ( )( ۲اعاده ماده ) ب .( ۴۶۹بند کند می اقدام 

از - ۴۷۱ماده اعم مشابه، موارد به نسبت دادگاه‌ها یا کشور دیوان‌عالی مختلف شعب از هرگاهرییس شود، صادر مختلفی آراء قوانین، از متفاوت استنباط با حسبی، امور و کیفری حقوقی،عمومی هیأت نظر مکلفند شوند، آگاه که طریق هر به کشور، کل دادستان یا کشور دیوان‌عالی

. قضاتشعب از یک هر کنند درخواست رویه وحدت ایجاد منظور به را کشور دیوان‌عالیطریق از دلیل ذکر با می‌توانند نیز دادگستری وکالی یا دادستان‌ها یا دادگاه‌ها یا کشور دیوان‌عالی

درخواست موضوع درباره را عمومی هیأت نظر کشور، کل دادستان یا کشور رییسدیوان‌عالیحضور. با و وی معاون یا رییسدیوان‌عالی ریاست به کشور دیوان‌عالی عمومی هیأت کنند

تمام معاون اعضای و مستشاران و رؤسا چهارم سه حداقل و او نماینده یا کشور کل دادستان . رأی کنند تصمیم اتخاذ آن به نسبت و بررسی را اختالف مورد موضوع تا می‌شود تشکیل شعب

و قضایی از اعم مراجع، سایر و دادگاه‌ها و کشور دیوان‌عالی شعب برای مشابه موارد در اکثریت. است بی‌اثر شده قطعی رأی به نسبت اما است؛ الزم‌االتباع غیرآن

هیأت‌عمومی رویه وحدت رأی مطابق و باشد اجراء حال در یا نشده اجراء رأی، درصورتی‌کهمحکومٌ‌علیه حال به مساعد جهاتی به رأی یا نشود شناخته جرم انتسابی عمل کشور، دیوان‌عالی

مجازات قانون مقررات مطابق و است تسری قابل مذکور آراء به نسبت عمومی هیأت رأی باشد،. می‌شود عمل اسالمی

 و - ۴۷۲ماده قضایی رویه وحدت ایجاد به‌منظور کشور دیوان‌عالی عمومی هیأت که مواردی کلیه در

دادستان حضور با باید می‌گردد، تشکیل قانونی وظایف سایر انجام یا و اصراری آراء به رسیدگی یا. . می‌کند اظهارنظر وی نماینده یا کل دادستان تصمیم، اتخاذ از قبل باشد وی نماینده یا کل

 وحدت - ۴۷۳ماده رأی یا قانون موجب به فقط کشور، دیوان‌عالی عمومی هیأت رویه وحدت آراء

ماده ) مطابق که مؤخری .( ۴۷۱رویه است تغییر قابل می‌شود، صادر قانون این 

دادرسی – اعاده چهارم فصل 

حکم - ۴۷۴ماده آنکه از اعم دادگاه‌ها قطعی محکومیت احکام مورد در دادرسی اعاده درخواست: می‌شود پذیرفته زیر موارد در باشد نشده یا شده اجراءگذاشته به مذکور

. گردد- محرز وی بودن سپسزنده و شود محکوم شخصی قتل اتهام به کسی الفبیش- نتوان که باشد به‌گونهای جرم آن ارتکاب و شوند محکوم جرمی ارتکاب اتهام به نفر چند ب

. شد قائل آن برای مرتکب یک ازمرجع – از حکمی موجب به نیز دیگری فرد و شود محکوم جرمی انتساب علت به شخصی پ

دو مفاد تضاد تعارضو از که طوری به باشد، شده محکوم جرم همان انتساب علت به قضایی. گردد احراز آنان از یکی بی‌گناهی حکم،

. شود- صادر متفاوتی احکام واحد، اتهام به شخصی درباره تبوده- حکم مبنای گواهان، واقع خالف شهادت یا جعلی اسناد که شود ثابت صالح دادگاه در ث

است.موجب – که شود ارائه جدیدی ادله یا ظاهر یا و حادث جدیدی واقعه قطعی، حکم صدور پساز ج

. باشد وی تقصیر عدم یا محکومٌ‌علیه بی‌گناهی اثبات. باشد- قانونی مقرر مجازات بیشاز حکم مورد مجازات یا و نباشد جرم ارتکابی عمل چ

 :- ۴۷۵ماده دارند دادرسی اعاده درخواست حق اشخاصزیر

و- همسر محکومٌ‌علیه، غیبت یا فوت صورت در و او قانونی نماینده یا وکیل یا محکومٌ‌علیه الفاو وصی و قانونی وراث

کشور- کل دادستان بحکم- مجری دادستان پ

 . - ۴۷۶ماده احراز از پس مرجع این می‌شود تسلیم کشور دیوان‌عالی به دادرسی اعاده درخواست

ماده ) موضوع موارد از یکی با درخواست موضوع دادرسی، ( ۴۷۴انطباق اعاده تجویز با قانون، ایناین غیر در و می‌دهد ارجاع قطعی، حکم صادرکننده دادگاه هم‌عرض دادگاه به را مجدد رسیدگی

. می‌نماید صادر دادرسی اعاده رد قرار صورت 

خالف - ۴۷۷ماده را قضایی مراجع از هریک از صادره قطعی رأی قضاییه رییسقوه صورتی‌که درشعبی در تا ارسال کشور دیوان‌عالی به را پرونده دادرسی، اعاده تجویز با تشخیصدهد، بیّن شرع

صادر قطعی رأی و رسیدگی تخصیصمی‌یابد امر این برای قضاییه رییسقوه توسط خاصکهرسیدگی. نقضو را قبلی قطعی رأی شده، اعالم بیّن شرع خالف بر ً مبنیّا خاصمذکور شعب نماید

. می‌نمایند صادر مقتضی رأی و می‌آورند به‌عمل ماهوی و شکلی از اعم مجدد 

( - ۱تبصره دیوان‌عالی ) قرارهای و احکام شامل کیفری و حقوقی از اعم قضایی مراجع قطعی آراءحل شوراهای و دادسراها بدوی، و تجدیدنظر دادگاه‌های مسلح، نیروهای قضایی سازمان کشور،

. می‌باشند اختالف 

موقت - ۲تبصره دستورهای نیز و دادرسی اعاده تجویز باب در کشور دیوان‌عالی شعب آراءاین احکام مشمول شود، تشخیصداده بیّن شرع خالف قضاییه رییسقوه توسط اگر دادگاه‌ها،

. بود خواهد ماده 

قضایی - ۳تبصره رییسسازمان کشور، کل دادستان کشور، رییسدیوان‌عالی که درصورتیاز اعم قطعی رأی خود، قانونی وظایف انجام در استان دادگستری رییسکل یا و مسلح نیروهای

قضاییه رییسقوه از مستندات ذکر با می‌توانند تشخیصدهند، بیّن شرع خالف را کیفری یا حقوقی . مگر است؛ اعمال قابل یک‌بار برای فقط تبصره این مفاد نمایند دادرسی اعاده تجویز درخواست

. باشد دیگری جهت به آن بیّن شرع خالف اینکه 

)- ۴۷۸ماده ماده طبق یا باشد دادرسی اعاده تجویز بر مبنی کشور دیوان‌عالی رأی (۴۷۷هرگاهاز چنانچه و می‌افتد تعویق به مجدد حکم صدور تا حکم اجرای باشد شده پذیرفته دادرسی اعاده

تجویز از پس که دادگاهی نباشد، متناسب یا باشد شده منتفی تأمین یا و نشده أخذ تأمین متهم. می‌نماید أخذ را الزم تأمین می‌کند، رسیدگی موضوع به دادرسی اعاده

 مجازات‌های – سایر یا حیات سالب مجازات نوع از حکم، در مندرج مجازات که صورتی در تبصره

اتخاذ از قبل دادرسی اعاده تقاضای وصول با کشور دیوان‌عالی شعبه باشد، بنا قمع و قلع یا بدنی. می‌دهد را حکم اجرای توقف دستور تقاضا، درباره تصمیم

آثار - ۴۷۹ماده توقف قرار باشد، قوی شده اقامه که ادلهای هرگاه جدید، محاکمه به شروع پساز. میگیرد انجام قانون این مواد مطابق دادرسی و می‌شود صادر فوری اولی، حکم تبعات و

 تشخیصدهد، - ۴۸۰ماده وارد را دادرسی اعاده درخواست ماهوی، رسیدگی پساز دادگاه هرگاه

. اعاده درخواست که صورتی در می‌کند صادر مقتضی حکم نقضو را دادرسی اعاده مورد حکم . از دادگاه حکم می‌شود اصالح یا نقض قسمت همان فقط باشد، حکم از قسمتی به راجع دادرسی

. است مربوط مقررات تابع فرجام‌خواهی یا تجدیدنظر حیث 

هر - ۴۸۱ماده دادرسی، اعاده قبول از پس دادگاه باشد، حکم دو مغایرت دادرسی، اعاده جهت اگرمی نقض را دیگر رأی و تأیید تشخیصدهد، صحیح که را غیرصحیح یک را رأی دو هر چنانچه و کند

. می‌کند رسیدگی مقررات وفق آنها نقض پساز تشخیصدهد 

همان - ۴۸۲ماده از دادرسی اعاده دیگر می‌شود، صادر دادرسی اعاده از پس که حکمی به نسبت( . ماده مصادیق از دادرسی اعاده این‌که مگر نمی‌شود پذیرفته رأی ( ۴۷۷جهت مغایرت و بوده

رأی همانند ً مجددا جدید رأی یا و باشد قبلی جهت از غیر دیگری جهات به فقهی مسلمات با صادره. باشد شده صادر فقهی مسلمات با مغایر قبلی

 از - ۴۸۳ماده حکم شدن قطعی پساز گذشت، غیرقابل جرایم در خصوصی مدعی یا شاکی هرگاه

کند درخواست قطعی، حکم صادرکننده دادگاه از می‌تواند محکومٌ‌علیه کند، صرفنظر خود شکایت . وقت در محکومٌ‌علیه درخواست به دادگاه صورت، این در شود تجدیدنظر او مجازات میزان در

ماده ) مقررات رعایت با او نماینده یا دادستان حضور با و رسیدگی ( ۳۰۰فوق‌العاده قانون، اینمناسب‌تر که مجازاتی به یا می‌دهد تخفیف قانون حدود در اقتضاء صورت در را مجازات و می‌کند

محکوٌم حال .به . است قطعی رأی این می‌کند تبدیل باشد، علیه 

تربیتی – و تأمینی اقدامات و کیفری احکام اجرای پنجم بخش 

کلیات – اول فصل 

« - ۴۸۴ماده « تحت کیفری احکام اجرای معاونت و است دادستان برعهده کیفری احکام اجرایاین عهده‌‌دار دادسرا تشخیصمی‌دهد، قضاییه رییسقوه که مناطقی در وی نظارت و ریاست

. است وظیفه 

واحدهای - ۱تبصره یا واحد دارای ضرورت صورت در می‌تواند کیفری، احکام اجرای معاونت. باشد احکام اجرای برای تخصصی

 در - ۲تبصره قضاییه رییسقوه تصویب با می‌تواند آن از واحدی یا کیفری احکام اجرای معاونت

. موجب به آنها وظایف اجرای و استقرار شیوه شود مستقر کیفری مؤسسات یا و زندان‌‌هادادگستری وزیر توسط قانون این شدن الزم‌االجراء تاریخ از ظرفششماه که است آیین‌نامه‌ایتصویب به و می‌شود تهیه کشور تربیتی و تأمینی اقدامات و زندان‌ها رییسسازمان همکاری با

. می‌رسد قضاییه رییسقوه 

با - ۳تبصره وی غیاب در و رییسدادگاه عهده به کیفری احکام اجرای بخش، قضایی حوزه در. است دادرسعلی‌البدل

 مددکار - ۴۸۵ماده کیفری، احکام اجرای قاضی الزم تعداد به کیفری احکام اجرای معاونت

. دارد اختیار در مراقبتی مأمور و اجراء مأمور اجتماعی، 

. باشد – داشته قضایی خدمت سابقه سال سه حداقل باید کیفری احکام اجرای قاضی تبصره 

عنوان - ۴۸۶ماده تحت مناسبی تشکیالت اجتماعی، مددکاران وظایف انجام به‌منظور قضاییه قوه

. » می‌نماید» ایجاد شهرستان هر قضایی حوزه در را اجتماعی مددکاری 

تربیتی، - ۴۸۷ماده علوم اجتماعی، مددکاری رشته‌های فارغ‌التحصیالن بین از اجتماعی مددکاران. می‌شوند استخدام وحقوق جرم‌شناسی جامعه‌شناسی، روانشناسی،

 . است – اجتماعی مددکاری رشته فارغ‌التحصیالن با اولویت مذکور، رشته‌های در تبصره

 انجام - ۴۸۸ماده برای بخشودگی و عفو و کیفری سجل واحد کیفری، احکام اجرای معاونت هر در

: می‌شود تشکیل زیر وظایففراری- محکومان و متواری و تعقیب تحت متهمان خطرناک، مجرمان اطالعاتی بانک ایجاد الف

مشخصات- درج و ثبت با کیفری مؤثر محکومیت‌های در محکومٌ‌علیه کیفری سجل برگ تنظیم بالکترونیکی صورت به وی تصویر و انگشت اثر و دقیق

طبق- محکومان مجازات تخفیف یا عفو پیشنهاد نیز و محکومٌ‌علیه عفو درخواست ارسال و ثبت پمقررات

 و - ۱تبصره تشکیل چگونگی و اطالعات این به دسترسی امکان مشخصات، این تنظیم و ثبت ترتیب

به و الکترونیکی دادرسی به راجع مقررات رعایت با کیفری سجل الکترونیکی شبکه راه‌اندازیوزیر توسط قانون این شدن الزم‌االجراء تاریخ از ظرفشش‌ماه که است آیین‌نامه‌‌ای موجب

به و می‌شود تهیه کشور تربیتی و تأمینی اقدامات و زندان‌ها رییسسازمان همکاری با دادگستری. می‌رسد رییسقوه‌قضاییه تصویب

 ( - ۲تبصره ( ) نهادهای ) و انتظامی نیروی همکاری با ماده این ب و الف بندهای موضوع اقدامات

. می‌گیرد صورت امنیتی و اطالعاتی 

:- ۴۸۹ماده از است عبارت کیفری احکام اجرای قاضی وظایفآنها- اجرای شیوه بر نظارت و کیفری الزم‌االجرای احکام اجرای دستور صدور الف

زندانیان- به راجع امور در زندانها بر نظارت بمقررات- و قوانین مطابق مشروط آزادی و عفو شرایط واجد زندانیان درباره اعالمنظر پ

مقررات – و قوانین براساس محکومان به مرخصی اعطای تجسمی – بیماریهای و روانی بیماری‌های به مبتالیان سالمند، محکومان درباره تصمیم اتخاذ ث

بستری اجازه صدور قبیل از ویژه، توجه و مراقبت به نیازمند محکوم افراد سایر و صعب‌العالجمقررات و اساسضوابط بر درمانی مراکز در آنها برای

بر- یا شده وضع مجازات‌ها اجرای برای مقررات و قوانین موجب به که وظایفی سایر اجرای ج. است گرفته قرار زندان ناظر یا کیفری احکام اجرای قاضی عهده

 :- ۴۹۰ماده میشود گذاشته اجراء موقع به ابالغ از پس زیر موارد در کیفری آراء

. می‌کند- صادر نخستین دادگاه که قطعی رأی الفیا- باشد نشده فرجام یا تجدیدنظر درخواست یا واخواهی آن به نسبت قانونی مهلت در که رأیی ب

. باشد شده رد آن فرجام یا تجدیدنظر درخواست. باشد- کرده صادر نخستین نقضرأی پساز یا تأیید را آن تجدیدنظر مرجع که رأیی پ

. باشد- رسیده فرجام مرجع تأیید به که رأیی ت 

نداند، - ۴۹۱ماده الزم‌االجراء قانونی لحاظ از را صادره رأی کیفری، احکام اجرای قاضی هرگاهاقدام دادگاه تصمیم مطابق و اعالم قطعی رأی صادرکننده دادگاه به دادستان اطالع با را مراتب

می‌کند. 

آنان - ۴۹۲ماده از بعضی مقرر موعد در و باشد شده صادر متعدد درخصوصاشخاص رأی، هرگاهیا و اعتراض مهلت گذشت پساز باشند، کرده فرجام یا تجدیدنظر درخواست یا و اعتراض

. است الزم‌االجراء بقیه مورد در فرجام یا تجدیدنظر 

اجرای - ۴۹۳ماده از مانع رأی، از قسمت یک درباره فرجام یا تجدیدنظر درخواست یا و اعتراض. نیست آن االجرای الزم قسمت‌های سایر

 وجه - ۴۹۴ماده هیچ به و می‌شود شروع کیفری احکام اجرای قاضی دستور با رأی اجرای عملیات

. نماید مقرر قانون که مواردی در مگر نمی‌شود، متوقف 

در - ۴۹۵ماده و می‌شود اجراء کیفری احکام اجرای قاضی نظارت تحت و دستور به کیفری آراءو دولتی شرکت‌های و مؤسسات وزارتخانهها، توسط باید رأی اجرای قانون، طبق که مواردی

تصریح یا ذکر مستلزم آنان بر قانون شمول که نهادهایی و سازمانها و غیردولتی عمومی نهادهایالزم، تعلیمات ارائه و اجراء دستور صدور ضمن کیفری، احکام اجرای قاضی آید، عمل به است نام

. دارد نظارت آنها اقدامات و اجراء برچگونگی 

مستخدمان - ۴۹۶ماده و مقامات نظامی، و انتظامی نیروهای دادگستری، ضابطان تمامنهادهایی و سازمان‌ها و غیردولتی عمومی نهادهای و دولتی شرکت‌های و مؤسسات وزارتخانهها،دستور مکلفند خود وظایف حدود در است، نام تصریح یا ذکر مستلزم آنان بر قانون شمول که

. کنند رعایت است آن اجرای با مرتبط که رأی اجرای مقام در را کیفری احکام اجرای قاضینیز قانونی مقرر مجازات به اداری، و انتظامی تعقیب بر عالوه ماده، این مقررات از متخلف

. می‌شود محکوم 

اشکاالت - ۴۹۷ماده رفع اما است، قطعی رأی صادرکننده دادگاه با رأی از اجمال و ابهام رفعکه است کیفری احکام اجرای قاضی با قانونی، و شرعی موازین رعایت با رأی اجرای به مربوط

. میشود اجراء او نظر زیر رأی 

و - ۴۹۸ماده می‌شود اجراء ترتیب همان به گردد، تعیین دادنامه در رأی اجرای شیوه هرگاهرا رأی قانونی، مقررات مطابق کیفری احکام اجرای قاضی اجراء، شیوه تعیین عدم درصورت

. می‌کند اجراء 

لحاظ - ۴۹۹ماده به صورتی‌که در یا قانونی الزام موارد در مگر است، ممنوع مجازات علنی اجرایدیگران، یا او تجری بیم و مرتکب سوابق و جرم ارتکاب نحوه ارتکابی، بزه اجتماعی تبعات و آثار

علنی اجرای و تشخیصدهد ضروری را مجازات علنی اجرای دادستان پیشنهاد به یا خود دادگاه. کند تصریح رأی در را مجازات

 یا - ۵۰۰ماده کفیل به حضور، عدم صورت در و می‌شود احضار رأی اجرای برای محکومٌ‌علیه

. قاضی صورت، این در کند تسلیم رأی اجرای برای را محکومٌ‌علیه تا می‌شود اخطار وثیقه‌گذار. کند صادر را محکومٌ‌علیه جلب دستور همزمان طور به می‌تواند کیفری احکام اجرای

 کیفری – احکام اجرای قاضی باشد، محکومٌ‌علیه شدن مخفی یا فرار بیم که درصورتی تبصره

. کند صادر را محکومٌ‌علیه جلب دستور ابتداء از پرونده، در دلیل ذکر با میتواند 

:- ۵۰۱ماده میافتد تعویق به احکام اجرای قاضی دستور تشخیصو به زیر موارد در مجازات اجرایبارداری – دوران الف

ششماه – تا حداکثر زایمان از پس ب

سالگی – دو سن به طفل رسیدن تا حداکثر شیردهی دوران پاستحاضه – یا حیض ایام در شالق مجازات اجرای ت

 تشدید - ۵۰۲ماده موجب مجازات اجرای و باشد مبتال روانی یا جسمی بیماری به محکومٌ‌علیه هرگاه

تا قانونی پزشکی نظر کسب با کیفری احکام اجرای قاضی شود، وی بهبودی در تأخیر یا و بیماری . بهبودی به امیدی تعزیری جرایم در چنانچه می‌اندازد تعویق به را مجازات اجرای بهبودی، زمان

برای آن بودن مانع و محکومٌ‌علیه بیماری احراز از پس کیفری، احکام اجرای قاضی نباشد، بیمارنوع گرفتن نظر در با دیگر مناسب مجازات به تبدیل برای را پرونده دلیل، ذکر با مجازات، اعمال

. می‌کند ارسال قطعی رأی صادرکننده مرجع به مجازات و بیماری 

داشته – فوریت مجازات اجرای تعویق و شود حادث بیماری مجازات، اجرای حین هرگاه تبصرهماده این مقررات طبق آن، اجرای توقف دستور صدور ضمن کیفری، احکام اجرای قاضی باشد،

. میکند اقدام 

تا - ۵۰۳ماده شود، جنون به مبتال قطعی، حکم صدور پساز تعزیری، جرایم در محکومٌ‌علیه هرگاهاموال از که مالی مجازات‌های مورد در مگر می‌افتد؛ تعویق به حکم اجرای افاقه، زمان

. می‌شود وصول محکومٌ‌علیه 

در – برد، می سر حبسبه در نقدی جزای پرداخت عدم علت به که کسی حبسیا به محکوم تبصره . جزء ایام این می‌شود نگهداری دیگری مناسب مکان یا روانی بیمارستان در بهبودی تا جنون صورت

. می‌شود محاسبه وی محکومیت مدت 

محکومٌ‌علیه - ۵۰۴ماده مجازات تخفیف یا عفو با قضاییه رییسقوه هرگاه حبس، مجازات غیر درمتوقف حکم اجرای دهد، حکم اجرای توقف دستور و کند موافقت رهبری مقام به پیشنهاد برای

میشود. 

احکام - ۵۰۵ماده اجرای قاضی می‌شود، موقوف رأی اجرای مقررات، مطابق که مواردی در. می‌کند صادر اجراء موقوفی قرار کیفری

 ضبط - ۵۰۶ماده احکام اجرای و خصوصی مدعی یا شاکی حقوق در مجازات اجرای شدن موقوف

نخواهد تأثیری است، شده تحصیل جرم ارتکاب از یا و بوده جرم ارتکاب وسیله که اموالی و اشیاء. باشد قانونی مجازات نسخ مجازات، اجرای موقوفشدن علت اینکه مگر داشت،

 محکومٌ‌علیه - ۵۰۷ماده و باشد دفعات به محکومٌ‌علیه به دسترسی مستلزم مجازات اجرای چنانچه

کیفری احکام اجرای قاضی نباشد، متناسب صادره قرار یا و بوده تأمین قرار فاقد پرونده در. می‌کند صادر متناسب تأمین قرار مقررات، مطابق

 بر - ۵۰۸ماده مبنی وثیقه‌گذار یا کفیل محکومٌ‌علیه، درخواست درباره کیفری احکام اجرای قاضی

. می‌گیرد تصمیم وثیقه، جایگزینی یا و وثیقه‌گذار یا کفیل تغییر تأمین، قرار تبدیل 

و - ۵۰۹ماده نشود محکومٌ‌علیه به دسترسی به منتهی کیفری احکام اجرای قاضی اقدامات هرگاهقانونی مراجع به و صادر کشور از را او خروج منع دستور می‌تواند باشد، کشور از وی فرار بیم

. می‌کند اقدام دستور این لغو به نسبت محکومٌ‌علیه دستگیری یا محضحضور به اما کند؛ اعالم 

دیگری - ۵۱۰ماده قطعی محکومیت‌های دارای محکومٌ‌علیه شود معلوم حکم صدور پساز هرگاهکیفری احکام اجرای قاضی است، مؤثر اجراء قابل مجازات میزان در تعدد، مقررات اعمال و است

: می‌کند اقدام زیر شرح بهدر- باشند، شده قطعی خواهی تجدیدنظر عدم لحاظ به یا صادر قطعی به‌طور احکام اگر الف

دادگاه به این‌صورت غیر در و حکم آخرین صادرکننده دادگاه به را پرونده‌ها دادگاه‌ها تساوی صورتتعدد به مربوط مقررات رعایت با احکام، تمام نقض پساز تا می‌کند، ارسال باالتر صالحیت دارای

. شود صادر واحد حکم جرم،این- به را پرونده‌ها باشد، شده صادر استان تجدیدنظر دادگاه در احکام از یکی حداقل اگر ب

واحد حکم جرم، تعدد به مربوط مقررات رعایت با احکام تمام نقض پساز تا می‌کند ارسال دادگاه . شعبه باشد، شده صادر استان تجدیدنظر دادگاه مختلف شعب از احکام چنانچه شود صادر

. دارد رسیدگی صالحیت خواسته تجدیدنظر حکم آخرین صادرکنندهتأیید- مورد کشور دیوان‌عالی در احکام از یکی حداقل که صورتی در همچنین و موارد سایر در پ

صالحیت با دادگاه‌های در یا مختلف استان‌های قضایی حوزه‌های در متعدد احکام یا باشد گرفته قرارنقض پساز تا می‌کند ارسال کشور دیوان‌عالی به را پرونده‌ها باشد، شده صادر متفاوت ذاتی

. ) ( ) شود ) اقدام ب یا الف بندهای مطابق مورد، حسب احکام، 

و – رسیدگی موضوع، به طرفین حضور بدون فوق‌العاده وقت در دادگاه فوق، موارد در تبصره. می‌کند صادر واحد حکم جرم، تعدد مقررات رعایت با محکومیت ماهیت و شرایط در ورود بدون

 داشته - ۵۱۱ماده دیگری قطعی محکومیت‌های محکومٌ‌علیه شود معلوم حکم اجرای هنگام هرگاه

نزد را پرونده کیفری، احکام اجرای قاضی است، مؤثر جرم تکرار مقررات اعمال در که است . را سابق محکومیتهای دادگاه، چنانچه این‌صورت، در می‌کند ارسال قطعی حکم کننده صادر دادگاه

. می‌نماید اقدام مقررات مطابق دانست، محرز 

تا – می‌شود ارسال مرجع آن به پرونده باشد، شده تأیید کشور دیوان‌عالی در حکم هرگاه تبصرهدادگاه به حکم صدور جهت را پرونده و نقض را حکم دانست، محرز را سابق محکومیتهای چنانچه

. کند ارسال آن صادرکننده 

ظرفشش‌ماه - ۵۱۲ماده حداکثر می‌تواند کند، حاصل برائت قطعی، حکم موجب به که شخصیمحل از برائت حکم که نماید درخواست نخستین حکم کننده صادر دادگاه از رأی، ابالغ تاریخ از

. شود منتشر کثیراالنتشار روزنامه‌های از یکی در قضاییه قوه به مربوط اعتبارات 

حبس – مجازات اجرای دوم فصل 

ایام - ۵۱۳ماده محکومیت، میزان جرم، نوع کامل، مشخصات ذکر با حبس به اشخاصمحکومحوزه همان زندان به کیفر تحمل برای مخصوص، برگه در حکم صادرکننده مرجع و قبلی بازداشت

با و مرد یا و زن بدرقه مأمور همراه به مورد، حسب استان، آن قضایی حوزه نزدیک‌ترین یا قضایی. می‌شوند معرفی و اعزام مراقبتی، موازین رعایت

 و - ۱تبصره تأمینی اقدامات مراکز و اشتغال و حرفه‌آموزی مراکز نیمه‌باز، بسته، زندان به زندان‌ها

. می‌شود تقسیم ونوجوانان اطفال برای تربیت و اصالح کانون جمله از تربیتی 

نوع - ۲تبصره به توجه با محکومان است، شده تصریح دادگاه حکم در یا قانون در که مواردی جز بهاجرای قاضی تأیید و طبقه‌بندی شورای اساستصمیم بر شخصیتشان، و پیشینه محکومیت، مدت و

. می‌شوند نگهداری فوق بخش‌های از یکی در احکام 

باشد، - ۳تبصره حکم صادرکننده دادگاه حوزه از خارج حبس، به محکوم اقامت محل درصورتی‌کهامر این اینکه مگر می‌شود؛ منتقل خود اقامت محل زندان حبسبه ادامه تحمل برای نامبرده

نزدیک‌ترین به قطعی رأی صادرکننده تشخیصقاضی با صورت این در که باشد مفسده موجب . پرداخت قضاییه قوه اعتبارات محل از انتقال هزینه می‌شود منتقل خود اقامت محل به زندان

می‌شود. 

. - ۵۱۴ماده در متهمان نگهداری است ممنوع مکان یک در متهمان و محکومان نگهداری. می‌گیرد صورت کشور تربیتی و تأمینی اقدامات و زندان‌ها سازمان نظر زیر و بازداشتگاه‌ها

 حکم - ۵۱۵ماده موجب به علیه محکومٌ‌ که می‌شود شروع روزی حبساز کیفرهای تمام مدت

. اتهاماتی یا اتهام علت به حکم صدور پیشاز علیه محکومٌ‌ چنانچه حبسشود االجراء، الزم قطعیمیزان از قبلی بازداشت مدت باشد، شده بازداشت یا نظر تحت‌ بوده مطرح پرونده همان در که

. میشود کسر حبساو 

در – باشد، ساعت وچهار بیست از کمتر متهم بازداشتشدن یا نظر تحت‌ زمان مدت اگر تبصره. می‌شود محاسبه روز یک بازداشت، ایام احتساب

 بازداشت - ۵۱۶ماده ایام نقدی، جزای و شالق حبس، جایگزین مجازات‌های به محکومیت مورد در

ماده ) موضوع :( ۵۱۵قبلی می‌شود محاسبه زیر شرح بهو- عمومی خدمات ساعت هشت‌ روزانه، نقدی جزای روز یک قبلی، بازداشت روز هر ازای به الف

. می‌شود کسر مراقبت دوره از روز پنجسه- قبلی، بازداشت روز هر ازای به تعزیری مجازات عنوان به شالق به محکومیت مورد در ب

. می‌شود کسر شالق از ضربهاجرای- نحوه به مربوط فصل مقررات مطابق نقدی، جزای به محکومیت مورد در پ

. میشود اقدام مالی محکومیت‌های 

قاضی - ۵۱۷ماده باشد، نکرده محاسبه را قبلی بازداشت ایام حکم، صادرکننده قاضی چنانچه. میکند اقدام فوق مواد موضوع مالک‌های حسب ایام، این احتساب به کیفری احکام اجرای

 را - ۵۱۸ماده حبس به محکوم پرونده وقت تعیین دستور است مکلف کیفری احکام اجرای قاضی

با تا گیرد قرار نظر تحت پرونده حبس، مدت اتمام از پیش روز ده حداقل که کند صادر گونه‌ای بهزندان به و صادر یادشده تاریخ در را وی آزادی دستور حبسمحکومٌ‌علیه، مدت اتمام تاریخ تعیین

. اتهام به محکومٌ‌علیه حبسچنانچه مدت اتمام از پس است مکلف نیز رییسزندان کند اعالمبه بالفاصله را اقدامات نتیجه و نماید اقدام زندانی آزادی برای فوری نباشد، بازداشت در دیگری

. کند اعالم کیفری احکام اجرای قاضی 

قاضی – گردد، رأی در مقرر مدت حبسبیشاز به منجر ماده این از تخلف که صورتی در تبصرهمواد ) طبق چهار، درجه تا انتظامی محکومیت بر عالوه کیفری احکام قانون ( ۲۵۵و )( ۱۴اجرای این

. است محکومٌ‌علیه به حبساضافی خسارت پرداخت مسؤول 

قضایی - ۵۱۹ماده حوزه‌های یا زندان به زندانی اعزام یا انتقال هرگونه است مکلف رییسزندانقضایی مرجع یا کیفری احکام اجرای قاضی به مورد، حسب و بالفاصله را وی بازگشت نیز و دیگر

. دهد اطالع سوابق و ادله ذکر با و کتبی طور به مربوط 

در - ۵۲۰ماده مشارکت و زندان مقررات و ضوابط رعایت صورت در می‌توانند محکومانحداکثر ماهانه مناسب، تأمین سپردن پساز الزم امتیازات کسب و تربیتی و اصالحی برنامه‌های

. یک درجه سببی و نسبی بستگان فوت یا حاد بیماری موارد در شوند برخوردار مرخصی از روز سهروز پنج تا حداکثر تشخیصدادستان به می‌تواند زندانی فرزندان، ازدواج یا و همسر یا اول طبقه از

. و اصالحی برنامه‌های از یک هر امتیاز و ماده این موضوع مقررات تعیین نماید استفاده مرخصی ازآنان به مرخصی اعطای نحوه و شده تعیین شرایط با زندانیان وضعیت انطباق چگونگی تربیتی،

سازمان توسط قانون این تصویب تاریخ از ماه ظرفسه که بود خواهد آیین‌نامه‌ای به‌موجب. می‌رسد قضاییه رییسقوه تصویب به و تهیه کشور تربیتی و تأمینی اقدامات و زندان‌ها

 اعزام - ۱تبصره تأمین، نمودن فراهم از عجز صورت در ماده، این دوم قسمت شمول موارد در

. است بالمانع ساعت ده مدت به و ماه در روز یک مأموران، مراقبت تحت محکوم 

با - ۲تبصره و فوق تبصره در مقرر شرح به و مدت به تنها مرخصی به بازداشت‌شده متهمان اعزام. است جایز قرار صدور مرجع نظر

 قاضی- ٣تبصره یا تشخیصدادستان به بنا و است خصوصی شاکی دارای زندانی که مواردی در

عالوه می‌تواند زندانی باشد، مؤثر شاکی رضایت جلب در می‌تواند مرخصی اعطای احکام، اجرایو دیگر نوبت حبسیک مدت طول در مناسب، تأمین سپردن پساز ماده این در مذکور مرخصی بر

. از بخشی بتواند محکوم که صورتی در نماید استفاده مرخصی از روز هفت مدت به حداکثرمدت به دیگر یک‌بار برای فقط مرخصی این کند، جلب را او رضایت یا پرداخت را شاکی خسارت

. می‌شود تمدید روز هفت 

پساز - ۴تبصره نمی‌شوند، مجازات اجرای تعلیق مقررات مشمول قانون موجب به که محکومانیتشخیصدادستان به و ماده صدر در مندرج شرایط رعایت با مجازات میزان از سوم یک تحمل

. شوند برخوردار مرخصی از روز پنج حداکثر ماه چهار هر در می‌توانند 

در - ۵تبصره شده تعیین سقف بر عالوه مذهبی و ملی مناسبت‌های به می‌تواند قضاییه رییسقوه. کند اعطاء مرخصی شرایط، واجد زندانیان به سال در بار دو حداکثر قانون، این

 شمول - ۶تبصره از باشد زندان در دائم به‌طور شرعی مقررات موجب به باید شخص که مواردی

. است خارج آن تبصره‌های و ماده این مقررات 

مجازات - ۵۲۱ماده اجرای باشد، توأم خدمت از موقت انفصال با حبس مجازات صورتی‌که در. می‌شود حبسشروع مجازات یافتن پایان زمان از موقت انفصال

 از – قانونی الزامات موجب به قطعی حکم صدور پیشاز محکومٌ‌علیه که زمانی مدت تبصره

. می‌شود کسر موقت انفصال به وی محکومیت میزان از است، شده معلق خدمت 

اجرای - ۵۲۲ماده قاضی باشد، ضروری زندان از خارج حبسدر به محکوم مداوای که درصورتیبا و می‌کند تعیین قانونی پزشکی نظر به توجه با را مداوا برای نیاز مورد زمان مدت کیفری، احکام

ندهد، متناسب تأمین محکومٌ‌علیه هرگاه و می‌اندازد تعویق به حبسرا اجرای متناسب، تأمین أخذوی محکومیت جزء معالجه مدت و می‌گیرد صورت ضابطان نظر تحت بیمارستان در وی معالجه

. می‌شود محسوب 

نیز – میبرند، سر حبسبه در که افرادی سایر مداوای برای اعزام جهت از ماده این مفاد تبصره. می‌شود اجراء

 جدا - ۵۲۳ماده است شده تبعید یا حبس به محکوم که مادری از نباید را تمام سال دو سن تا اطفال

. عدم یا فقدان صورت در و پدر به کودک صورت این در کند اقتضاء طفل مصلحت آنکه مگر کرد،درصورت و ارث مراتب رعایت با وی نزدیکان یا و آنها وصی یا پدری جد به ترتیب به وی صالحیت

. می‌شود سپرده ذی‌صالح مؤسسات به آنان، صالحیت عدم یا فقدان 

تناسب - ۵۲۴ماده رعایت با زیر تنبیهات از یکی زندانی، توسط انضباطی تخلف ارتکاب صورت در: می‌شود اجراء احکام اجرای قاضی تأیید از پس و تعیین انضباطی شورای سوی از

نیمه- یا بسته زندان به اشتغال و حرفه‌آموزی مراکز از انتقال بازالفنوبت- سه تا حداکثر مالقات از محرومیت ب

سه‌ماه- تا حداکثر مرخصی از محرومیت پشش‌ماه- تا حداکثر مشروط آزادی و عفو پیشنهاد از محرومیت ت

 نوجوانان - ۵۲۵ماده و اطفال تربیت و نگهداری برای که هستند اماکنی تربیت، و اصالح کانون‌های

و استان‌ها مراکز در کشور، تربیتی و تأمینی اقدامات و زندان‌ها سازمان توسط قانون این موضوعیا و شده‌اند ایجاد کشور مناطق سایر در قضاییه تشخیصرییسقوه با ضرورت و نیاز تناسب به

. می‌شوند ایجاد 

طرز - ۵۲۶ماده و مددجویان قضایی وضعیت بررسی برای مکلفند نوجوانان و اطفال دادگاه قضاتمحل حوزه تربیت و اصالح کانون از بار یک ماه هر حداقل آنان، اخالقی پیشرفت و تربیت و تعلیم

. . نیست دادستان قانونی وظایف اجرای مانع امر این آورند به‌عمل بازدید خود خدمت 

فساد - ۵۲۷ماده موجب نوجوانی، یا طفل اخالق و رفتار کانون، گزارشمدیران حسب هرگاهو اطفال دادگاه قاضی توسط موضوع احراز درصورت گردد، دیگر نوجوانان یا و اطفال اخالق

نگهداری قسمت همان در دیگری محل در مذکور نوجوان یا طفل وی، دستور به و نوجوانان. می‌شود بازگردانده قبلی محل به دادگاه دستور با رفتارش و اخالق اصالح پساز و می‌شود

 و - ۵۲۸ماده اشتغال متهمان، و محکومان طبقه‌بندی و نگهداری نحوه به مربوط اجرایی آیین‌نامه

و اصالح کانون‌های اداره نحوه زندانیان، مالقات نحوه بازپروری، برنامه‌های آنان، حرفه‌آموزیحیث از نوجوانان و اطفال طبقه‌بندی آنجا، در نوجوانان و اطفال تربیت و اصالح کیفیت و تربیت

حبسظرفششماه مجازات اجرای نحوه و کانون‌ها این اجرایی امور و جرایم نوع سن، جنس،و زندان‌ها سازمان همکاری با دادگستری وزارت توسط قانون این شدن الزم‌االجراء تاریخ از

. می‌رسد قضاییه رییسقوه به‌تصویب و می‌شود تهیه کشور تربیتی و تأمینی اقدامات 

مالی – محکومیت‌های اجرای سوم فصل 

را - ۵۲۹ماده آن و گردد محکوم نقدی جزای پرداخت به دادگاه قطعی حکم موجب هرکسبهبه راجع مقررات رعایت با و توقیف شناسایی، حکم، اجرای مرجع به‌وسیله وی اموال نپردازد،

. یا مال فقدان صورت در می‌شود اقدام حکم اجرای به نسبت آنها فروش محل از دین مستثنیاتاحکام اجرای قانون طبق حقوق از بخشی توقیف با می‌تواند حکم اجرای مرجع آن، شناسایی عدم

مقتضی اقدام نقدی جزای وصول برای محکومٌ‌علیه درآمدهای سایر از بخشی یا تمام یا و مدنی . پرداخت به وی قدرت احراز و محکومٌ‌علیه جانب از تقسیط تقاضای صورت در آورد به‌عمل

به امر مناسب تضمین أخذ با می‌تواند می‌شود اجراء آن نظر زیر رأی که نخستین دادگاه اقساط،. نماید تقسیط

جایگزین مجازات‌های به مربوط مقررات رعایت با نگردد ممکن مذکور طرق به حکم اجرای هرگاه: می‌شود عمل زیر ترتیب حبسبه

عمومی- خدمات انجام یک‌ساعت به ریال سی‌هزار هر ریال، میلیون پانزده تا نقدی جزای در الف. می‌شود تبدیل رایگان

) این- ) الف بند اجرای شرایط عدم درصورت همچنین ریال، میلیون پانزده باالی نقدی جزای در ب. می‌شود تبدیل حبس روز یک به ریال هزار سیصد هر ماده،

 یا - ۱تبصره اتهام دلیل به نقدی، جزای به قطعی محکومیت حکم صدور از قبل محکومٌ‌علیه چنانچه

بازداشت ایام مجازات، تعیین از پس دادگاه باشد، بوده بازداشت در پرونده در مطرح اتهامات. می‌کند کسر تعیین‌شده مجازات از یک‌روز ریال هزار سیصد هر ازای در را قبلی

در و نمایند مراقبت حکم، اجرای هنگام به را فوق مراتب رعایت موظفند احکام اجرای قضات. کنند اقدام خود رعایت عدم صورت

 ازای - ۲تبصره مابه استیفای مانع دیگر مجازات به آن تبدیل یا نقدی جزای تقسیط حکم صدور

. نیست می‌آید، دست به محکومٌ‌علیه از ً بعدا که اموالی از آن نشده بخشاجراء 

برای - ۳تبصره کیفری احکام اجرای قاضی احضاریه ابالغ تاریخ از روز ده ظرف محکومٌ‌علیه هرگاهبیست‌درصد ) پرداخت از را او می‌تواند احکام اجرای قاضی شود، حاضر نقدی جزای %(۲۰پرداخت

. محکومٌ‌علیه احضاریه برگه در است مکلف کیفری احکام اجرای قاضی دفتر کند معاف نقدی جزای. کند قید را تبصره این موضوع معافیت

 قبل - ۵۳۰ماده می‌تواند محکومٌ‌علیه بدوی، مرحله در نقدی جزای به اشخاص محکومیت صورت در

. اسقاط منزله به مذکور درخواست کند تقسیط تقاضای صادرکننده دادگاه از حکم قطعیت از. نیست حق‌تجدیدنظرخواهی

 . شود – مطرح مستقل صورت به باید مورد هر در نقدی جزای تقسیط دعوای تبصره

 از - ۵۳۱ماده بدل مجازات بابت از تقسیط بر مبنی نخستین حکم صدور زمان در محکومٌ‌علیه هرگاه

. صورت، هر در می‌شود آزاد رأی صادرکننده دادگاه به‌وسیله بالفاصله درحبسباشد نقدی جزایتقسیط بر دایر بدوی رأی اجرای از مانع تقسیط درباره صادره رأی از تجدیدنظر‌خواهی قابلیت

نیست. 

از - ۵۳۲ماده اقساط به‌موقع پرداخت عدم و نقدی جزای تقسیط بر مبنی حکم صدور صورت درحکم صادرکننده دادگاه به‌وسیله تقسیط حکم احکام، اجرای قاضی اعالم با محکومٌ‌علیه، سوی

. می‌گیرد انجام مقتضی قانونی اقدام حکم اجرای برای و می‌شود لغو قطعی 

است - ۵۳۳ماده مکلف محکومٌ‌علیه مالی، تمکن حصول صورت در تقسیط، حکم صدور پسازمحکومٌ‌‌به وصول به نسبت تا نماید اعالم حکم مجری قاضی به سه‌ماه ظرف حداکثر را مراتب

. نسبت قطعی حکم صادرکننده دادگاه احکام، اجرای قاضی اعالم با صورت این غیر در شود اقدام. می‌نماید اقدام تقسیط حکم لغو به

 از - ۵۳۴ماده بخشی یا تمام پرداخت به دیه، پرداخت قانونی مهلت اتمام از پیش محکومٌ‌علیه هرگاه

. می‌کند اعالم محکومٌ‌له به را مراتب پذیرش، ضمن کیفری احکام اجرای قاضی کند، اقدام آن 

از – محضمانع خطای و عمد شبه جرایم دیه پرداخت برای شده پیش‌بینی مهلت‌های تبصره. نیست تقسیط یا و اعسار تقاضای پذیرش

 محکوٌم - ۵۳۵ماده تقاضای صورت در احکام اجرای قاضی کند، فوت دیه پرداخت به محکوم هرگاه

. می‌کند استیفاء محکومٌ‌علیه ماترک از را دیه مربوط، مقررات مطابق له 

از - ۵۳۶ماده شش‌ماه پساز وی و باشد شخص به مال بازگرداندن متضمن صادره حکم چنانچهنکند، مراجعه منقول مال دریافت برای موجه عذر بدون کیفری، احکام اجرای قاضی اخطاریه تاریخ

را مال فروش دستور می‌تواند مال، فساد عقالیی احتمال درصورت کیفری احکام اجرای قاضی . صندوق در مربوط، هزینههای کسر پساز و فروشمی‌رسد به مال صورت این در کند صادر

. می‌گردد تودیع دادگستری 

و - ۵۳۷ماده ضبط مورد در کیفری دادگاه‌های الزم‌االجرای آراء و دادستان دستورهای اجراییا و مال رد دیه، نقدی،‌وصول جزای نیز و وثیقه یا الکفاله وجه التزام، وجه أخذ اموال، مصادره

. است کیفری احکام اجرای معاونت برعهده جرم از ناشی زیان و ضرر 

انجام – باشد، اموال فروش یا و توقیف مستلزم فوق موارد در رأی یا دستور اجرای چنانچه تبصره. است مدنی احکام اجرای مقررات مطابق مذکور عملیات

 مواد )- ۵۳۸ماده اجرای از ( ۲۳۳و )( ۲۳۲در ابتداء در جرم از ناشی زیان و ضرر یا و دیه قانون، این

. میشود ضبط دولت نفع به آن بر مازاد و پرداخت شده أخذ تأمین محل 

. - ۵۳۹ماده تقسیط متقاضی که تاجری نمی‌شود پذیرفته تاجر از نقدی جزای تقسیط دادخواست . جزء، کسبه دهد ورشکستگی دادخواست تجارت، قانون مقررات مطابق باید است محکومٌ‌به

. نیستند ماده این مشمول 

اجرای - ۵۴۰ماده نحوه قانون تابع مالی محکومیتهای اجرای به راجع ترتیبات و مقررات سایر. است مالی محکومیتهای

 کیفری – احکام سایر اجرای چهارم فصل

 آن، - ۵۴۱ماده اجرای تقاضای در و باشد له محکوٌم درخواست به منوط مجازات اجرای هرگاه

تا می‌شود ابالغ وی به کیفری احکام اجرای قاضی دستور به کند، تأخیر موجه، عذر داشتن بدون . عدم و مدت این شدن سپری صورت در کند اعالم حکم اجرای درباره را خود تصمیم ماه ظرفسهرا صادره تأمین قرار کیفری احکام اجرای قاضی موجه، عذر بدون حکم اجرای درخواست وصول

. به‌طور پرونده و آزاد نباشد، حبس در دیگری به‌علت محکومٌ‌علیه چنانچه صورت، این در می‌کند لغو. می‌شود بایگانی موقت

 قصاص - ۵۴۲ماده و نیستند عفو قابل که حد مستوجب جرایم غیر در حیات، سلب به محکوم هرگاه

صادرکننده دادگاه دستور به کند، عفو درخواست آن اجرای از پیش و حکم شدن الزم‌االجراء پسازمجازات تخفیف و عفو کمیسیون سوی از نتیجه اعالم تا یک‌بار برای فقط آن اجرای حکم،

. تقاضا این به دوماه ظرف حداکثر است مکلف مزبور کمیسیون می‌افتد تأخیر به محکومان. کند اعالم دادگاه به را نتیجه و رسیدگی

 حیات – سلب حکم اجرای از پیش هفته یک حداقل است، مکلف کیفری احکام اجرای قاضی تبصره

. کند اعالم محکومٌ‌علیه به را مراتب ماده، این موضوع 

اجراء - ۵۴۳ماده صالحیت اشخاصواجد توسط مذهبی مراسم حیات، سلب حکم اجرای از پیشنیروی. فرمانده کیفری، احکام اجرای قاضی او، نماینده یا دادستان باید حکم اجرای هنگام می‌شود

. باشند داشته حضور دادگاه منشی و معتمد پزشک یا قانونی پزشک وی، نماینده یا محل انتظامی. می‌یابد حضور نیز وی نماینده یا رییسزندان گیرد، صورت زندان محوطه در حکم اجرای هرگاه

. در محکومٌ‌علیه کردن حاضر پساز شود حاضر حکم اجرای برای می‌تواند نیز محکومٌ‌علیه وکیل . قاضی دستور سپسبه می‌کند قرائت رسا صدای با را حکم دادگاه، منشی حکم، اجرای محل

. می‌رسد حاضران امضای به و می‌شود صورتمجلستنظیم شده، اجراء حکم کیفری، احکام اجرای

 .- ۵۴۴ماده می‌شود اجراء مربوط مقررات طبق دیات و قصاص به راجع احکام سایر و حدود احکام

 حکم - ۵۴۵ماده اجرای محل دادسرای به است، شده محکوم اجباری اقامت یا تبعید به که شخصی

. می‌شود اعزام 

قاضی - ۵۴۶ماده برعهده اجباری اقامت یا تبعید محل در محکومان فعالیت و حضور بر نظارت. است حکم اجرای محل کیفری احکام اجرای

 ضرورت - ۵۴۷ماده صورت در اجباری، اقامت یا تبعید حکم اجرای محل کیفری احکام اجرای قاضی

ماده ) مفاد رعایت با اجباری اقامت یا تبعید به محکومان به مناسب تأمین أخذ با قانون ( ۵۲۰و این. می‌کند اعطاء مرخصی

 شده - ۵۴۸ماده تعیین محل از می‌شوند، محکوم معین نقطه‌ای در اقامت از منع به که اشخاصی

. می‌شود ابالغ مرتبط مراجع و نهادها سایر و محل انتظامی نیروی به مراتب و می‌شوند اخراج 

جرح، - ۵۴۹ماده و قصاصعضو قطع‌عضو، حیات، سلب مجازات‌های اجرای نحوه اجرائی آییننامهتاریخ از ظرفشش‌ماه معین محلهای یا محل در اقامت از منع و اجباری اقامت تبعید، شالق،

به و می‌شود تهیه کشور وزیر همکاری با دادگستری وزیر توسط قانون این شدن الزم‌االجراء. می‌رسد قضاییه رییسقوه تصویب

 اجرای - ۵۵۰ماده مقررات مطابق حق، از ممانعت و مزاحمت عدوانی، تصرف رفع احکام اجرای

. است مدنی احکام 

مشروط، – آزادی مجازات، اجرای تعلیق قرار اجرای پنجم فصلتحت آزادی و آزادی نیمه نظام حکم، صدور تعویق قرار

الکترونیکی سامانه‌های نظارت 

و - ۵۵۱ماده احضار را محکومٌ‌علیه کیفری، احکام اجرای قاضی مجازات، اجرای تعلیق صورت دردستورهای یا دستور محکومٌ‌علیه، حضور با و می‌کند جلب موجه، عذر بدون حضور عدم صورت در

. می‌نماید ابالغ و تفهیم وی به را آنها رعایت عدم ضمانت و اجراء چگونگی دادگاه، 

مجازات، - ۵۵۲ماده اجرای تعلیق مدت از ششماه حداقل شدن سپری پساز محکومٌ‌علیه هرگاهپیشنهاد با را مراتب کیفری، احکام اجرای قاضی دهد، نشان رفتار و اخالق حسن مستمر طور به

اعالم حکم صادرکننده دادگاه به شده تعیین دستورهای از برخی یا تمام لغو یا تعلیق کاهشمدتفوق. وقت در دادگاه .می‌کند می‌گیرد تصمیم کیفری احکام اجرای قاضی پیشنهاد مورد در العاده

 هر- تواند می کیفری احکام اجرای قاضی دادگاه، سوی از پیشنهاد پذیرش عدم صورت در تبصره

. نماید پیشنهاد دادگاه به را ماده این اجرای ً مجددا بار یک ماه دو 

قاضی - ۵۵۳ماده الکترونیکی، سامانههای نظارت تحت آزادی و آزادی نیمه نظام مشمول جرایم درمددکاران نظریه و زندان طبقه‌بندی گزارششورای وصول پساز می‌تواند کیفری احکام اجرای

حرفهای، یا شغلی فعالیت یک اجرای آنکه بر مبنی کیفری، احکام اجرای معاونت اجتماعیسوی از پزشکی، درمان یا و خانوادگی زندگی تداوم در مشارکت حرفه‌آموزی، آموزشی،

مؤثر بزهدیده زیان و ضرر جبران یا و وی اصالح فرآیند در زندان، محیط از خارج در محکومٌ‌علیهسامانههای نظارت تحت آزادی و آزادی نیمه نظام اجرای پیشنهاد حکم، صادرکننده دادگاه به است،

اقدام دادگاه این تصمیم مطابق و دهد الکترونیکی دادرسی به راجع مقررات طبق را الکترونیکیکند.

 أخذ - ۵۵۴ماده با فوق، ماده موضوع پیشنهاد با دادگاه موافقت پساز کیفری، احکام اجرای قاضی

اعالم زندان به را مراتب و صادر را دادگاه تصمیم اجرای دستور محکومٌ‌علیه، از متناسب تأمینمی‌کند.

 نظام - ۵۵۵ماده حکم، صدور تعویق قرار مشروط، آزادی حکم مجازات، اجرای تعلیق قرار صدور

دادرسی به راجع مقررات طبق الکترونیکی سامانههای نظارت تحت آزادی و آزادی نیمهمتهم یا محکومٌ‌علیه تبعیت عدم آثار کیفری، احکام اجرای قاضی دستورهای یا دستور و الکترونیکی

. یا محکومٌ‌علیه چنانچه می‌شود ابالغ خصوصی مدعی یا شاکی به جدید جرم ارتکاب آثار نیز و آنها ازتبعیت کیفری احکام اجرای قاضی دستورهای یا دستور از موجه عذر بدون مزبور مدت در متهماجرای قاضی به را مراتب می‌تواند خصوصی مدعی یا شاکی شود، عمدی جرم مرتکب یا نکند،

. کند اعالم مربوط مقررات اجرای برای کیفری احکام 

آزادی - ۵۵۶ماده مجازات، اجرای تعلیق دوره طول در مورد استحسب مکلف متهم یا محکوٌمعلیهالکترونیکی، سامانههای نظارت تحت آزادی و آزادی نیمه نظام و حکم صدور تعویق مشروط،

مشخصمی‌نماید، کیفری احکام اجرای قاضی که شیوه‌ای به را مراقبتی مأمور نظارت امکانبا را نظارت کامل اجرای که اقامت، محل یا شغل تغییر قبیل از اقدامی هرگونه و آورد فراهم

. برساند کیفری احکام اجرای قاضی اطالع به قبل از می‌سازد مواجه دشواری 

نظام - ۵۵۷ماده حکم، صدور تعویق قرار مشروط، آزادی مجازات، اجرای تعلیق قرار اجرای نحوهدادرسی به راجع مقررات مطابق الکترونیکی سامانههای نظارت تحت آزادی و آزادی نیمه

ظرف که است آییننامهای موجب حبسبه جایگزین مجازات‌های اجرای نحوه نیز و الکترونیکیو کشور وزیر همکاری با دادگستری وزیر توسط قانون این شدن الزم‌االجراء تاریخ از شش‌ماه

رییسقوه تصویب به و می‌شود تهیه کشور تربیتی و تأمینی اقدامات و زندان‌ها رییسسازمان. می‌رسد قضاییه

 توسط – مسلح، نیروهای قضایی سازمان صالحیت در جرایم مورد در ماده این آیین‌نامه تبصره

مذکور مراجع همکاری با و مسلح نیروهای قضایی رییسسازمان و مسلح نیروهای کل رییسستاد. می‌رسد قضاییه رییسقوه تصویب به و می‌شود تهیه ماده این صدر در

 صدور - ۵۵۸ماده تعویق مشروط، آزادی مجازات، اجرای تعلیق اشخاصمشمول اقامتگاه چنانچه

از غیر دیگری قضایی درحوزه الکترونیکی، سامانه‌های نظارت تحت آزادی و آزادی نیمه نظام حکم،در را مذکور تصمیم اجرای می‌توانند اشخاصمذکور باشد، رأی صادرکننده دادگاه قضایی حوزه

. اجرای قاضی به نیابت اعطای با حکم مجری قاضی صورت این در نمایند تقاضا خود اقامت محلرا رأی در مقرر شرایط و احکام اجرای واحد و دادگاه دستورهای تمامی آنان، اقامت حوزه احکام

اجراء مرجوعٌ‌‌الیه قاضی نظارت تحت مذکور، موارد و می‌نماید اعالم نیابت مجری قاضی بهمی‌شود.

 دادرسی – هزینه بخشششم

 . - ۵۵۹ماده مدعی کند تأدیه شکایت طرح هنگام در قانون برابر را کیفری شکایت هزینه باید شاکی

مطابق را دادرسی هزینه باید می‌کند، زیان و ضرر‌ مطالبه کیفری امر تبع به که هم خصوصی . نداشته را شکایت هزینه پرداخت توانایی شاکی چنانچه بپردازد مدنی امور به مربوط مقرراتشکایت هزینه پرداخت از می‌کند رسیدگی موضوع به که دادگاهی یا تشخیصدادستان به باشد،

دادگاه باشد، نداشته را دادرسی هزینه پرداخت توانایی خصوصی مدعی هرگاه و می‌شود معافموقت طور به است، ادعا مورد که موضوعی همان برای دادرسی هزینه پرداخت از را او می‌تواند . مدعی سوی از دادرسی هزینه تأدیه عدم علت به نمی‌توان را کیفری امر به رسیدگی نماید معاف

. انداخت تأخیر به خصوصی 

هزینه – است مکلف کیفری احکام اجرای قاضی آن، اجرای هنگام و حکم صدور پساز تبصرهمیزانی به‌ یا و بوده دین مستثنیات از محکومٌ‌به آنکه مگر کند استیفاء محکومٌ‌به محل از را دادرسی

. گردد اعسار از محکومٌ‌له خروج موجب که نباشد 

کارشناسان، - ۵۶۰ماده حقالزحمه گواهان، ذهاب و ایاب آگهی، انتشار هزینه بابت متهم و شاکیوجهی می‌شوند، احضار قضایی تشخیصمقام به که اشخاصی سایر و پزشکان و مترجمان

هرگاه اما می‌شود، پرداخت قضاییه قوه به مربوط اعتبارات از مذکور هزینه‌های و نمیپردازندو قوانین مطابق را مقرر هزینه باید شاکی گیرد، صورت شاکی درخواست به بنا مذکور اقدامات

. به ملزم شاکی که صورتی در کند پرداخت شده، تعیین مهلت در مربوط، تعرفه‌های و مقرراتقوه به مربوط اعتبارات از مذکور هزینه کند، امتناع آن پرداخت از و باشد مذکور هزینه پرداخت

اجرای طریق از و وی دستور به تا می‌رسد دادستان اطالع به مراتب و می‌شود پرداخت قضاییهشده پرداخت هزینه معادل دین، مستثنیات رعایت با شاکی، اموال فروش و توقیف با مدنی، احکام

. أخذ هزینه‌ای هیچ متهم از صورت هر در شود واریز کل خزانهداری در مربوط حساب به و أخذنمی‌شود.

 نباشد، - ۱تبصره فوق هزینه‌های پرداخت به قادر شاکی قضایی، تشخیصمقام به که صورتی در

. می‌شود پرداخت قضاییه قوه اعتبارات از هزینه 

پرداخت - ۲تبصره از پیش ماده، این موضوع اقدامات قضایی، مقام دستور به فوری موارد در. می‌شود انجام مربوط هزینه

 تاریخ - ۳تبصره از ظرفشش‌ماه که است تعرفهای مطابق گواهان ذهاب و ایاب هزینه میزان

قضاییه رییسقوه تصویب به و می‌شود تهیه دادگستری وزیر توسط قانون این شدن الزم‌االجراءمیرسد.

 .- ۵۶۱ماده است قانونی مقررات برابر آنها تهیه و اسناد تصویر یا رونوشت تطبیق هزینه

 و - ۵۶۲ماده تحقیقات جریان در که را هزینه‌هایی تمامی حکم، صدور هنگام است مکلف دادگاه

. کند معین را آن پرداخت مسؤول و تعیین تفصیل به است، گرفته صورت محاکمه 

پرداخت - ۵۶۳ماده هزینه‌های تمام دادرسی از مرحله هر در می‌تواند خصوصی مدعی یا شاکی . مکلف وی، شناختن ذی‌حق پساز دادگاه کند مطالبه مقررات طبق مدعی‌علیه از را دادرسی شده

. کند ملزم مزبور هزینه‌های پرداخت به را مدعی‌علیه حکم، صدور هنگام است 

.- ۵۶۴ماده است او عهده به دادرسی هزینه‌های پرداخت متهم، محکومیت درصورت 

فوت - ۵۶۵ماده است، دادرسی هزینه پرداخت مسؤول دادگاه حکم موجب به که شخصی هرگاهمی‌شود وصول وی ماترک از مذکور هزینه کند،

 مقررات – سایر بخشهفتم

 

یا - ۵۶۶ماده تخصیصشعبه به دعاوی نوع به توجه با مکلفند قانون این موضوع قضایی مراجع تمام. کنند اقدام تخصصی رسیدگی برای قضایی مراجع از شعبی

 به – ماده این موضوع کیفری و حقوقی از اعم قضایی مراجع تخصصی شعب تشکیل شیوه تبصره

وزیر توسط قانون این شدن الزم‌االجراء تاریخ از ظرفششماه که است آیین‌نامه‌ای موجب. می‌رسد قضاییه رییسقوه تصویب به و می‌شود تهیه دادگستری

 ماده )- ۵۶۷ماده تبصره در مقرر تکالیف اجرای ماده )(۱۴۵در تبصره مواد )(۱۴۷، و )( ۳۴۷، )(۲۱۵،اقدام ( ۳۴۸ هر یا و تحقیقات انجام قانون، این مقررات به‌موجب مواردی‌که تمام در و قانون این

در مستقلی ردیف در سال هر آن اعتبار است، دولت سوی از هزینه پرداخت مستلزم دیگری،. می‌شود منظور و پیش‌بینی کشور کل بودجه

 مسلح - ۵۶۸ماده نیروهای و نوجوانان و اطفال جرایم دادرسی برای ویژه‌ای مقررات که مواردی

. است کیفری دادرسی آیین عمومی مقررات تابع نگردیده مقرر 

دادرسی ) - ۵۷۰ماده آیین جزایی محاکمات موقتی قوانین قانون، این شدن االجراء الزم تاریخ ازمصوب( عمومی ۱۲۹۱ /۵ /۳۰کیفری خدمات به مأموران مجازات و محاکمه به راجع قانون ،

مأموران ۱۳۱۵ /۲ /۶مصوب تعقیب طرز و دولت کارکنان کیفر دیوان تشکیل به مربوط الیحه ، خدمتمصوب محل در )۱۳۳۴ /۲ /۱۹دولتی مواد و )( ۲۴، )(۲۳، )(۲۲، )(۲۱، )(۱۸، )(۱۷، )(۱۵، )(۶،

مصوب ( ۲۵ دادگستری قوانین از پاره‌ای اصالح قانون تشکیل ۱۳۵۶ /۳ /۲۵از قانونی الیحه ، مصوب عمومی قند ۱۳۵۸ /۷ /۱۰دادگاه‌های سازمان مأموران به راجع قانونی الیحه انقالب، شورای

فروش یا و توزیع عرضه، امر در کنندگان اخالل به مربوط جرایم تعقیب و کشف مأمور که شکر ومصوب می‌شوند شکر و مصوب ۱۳۵۹ /۴ /۲۱قند سیار دادگاه‌های تشکیل قانون انقالب، شورای

مواد )۱۳۶۶ /۶ /۱ )( ۲۶و )( ۲۲، )(۱۷، )(۱۶، )(۹، )(۸، )(۷، )(۱، تبصره ماده )( ۱و با ( ۲۸از رابطه درمواد ) و کیفری ( )( ۵، )(۳امور تبصره‌های ) و ج بند ماده )( ۲و )( ۱و ماده )( ۱۴از تبصره )( ۱۸و تا( ۱و

ماده )( ۶) مصوب ( ۲۰از انقالب و عمومی دادگاه‌های تشکیل قانون ماده )۱۳۷۳ /۴ /۱۵از از( ۱،مصوب مالی محکومیت‌های اجرای نحوه دادگاه‌های ۱۳۷۷ /۸ /۱۰قانون دادرسی آیین قانون ،

) مصوب ) کیفری امور در انقالب و )۱۳۷۸ /۶ /۲۸عمومی ماده اجباری ( ۲۱، بیمه قانون اصالح قانونثالثمصوب شخص مقابل در زمینی موتوری نقلیه وسایل دارندگان مدنی ،۱۳۸۷ /۲ /۳۱مسؤولیت

مصوب ( ۳۲ماده ) آن به موادی الحاق و مخدر مواد با مبارزه قانون اصالح مجمع ۱۳۷۶ /۸ /۱۷قانونماده ) تفسیر قانون نظام، و ( ۱۸تشخیصمصلحت عمومی دادگاه‌های تشکیل قانون اصالح قانون

مصوب نسخ ۱۳۸۷ /۹ /۱۰انقالب مغایر، موارد در قوانین سایر و آنها بعدی الحاقات و اصالحات ومی‌شود.

 مسلح نیروهای جرائم دادرسی آیین ـ بخشهشتم

 کلیات ـ اول فصل

 نامیده ۵۷۱ماده قضائی سازمان اختصار به قانون این در که مسلح نیروهای قضائی سازمان ـ

. است آتی مواد شرح به نظامی دادگاهها‌ی و دادسرا شامل می‌شود، 

قضائی ۵۷۲ماده خدمت سابقه سال پانزده حداقل که قضاتی بین از قضائی رئیسسازمان ـ. می‌شود منصوب قضائیه رئیسقوه توسط باشند، داشته

 قضائی ۵۷۳ماده سازمان‌های کلیه بر نظارت و اداری ریاست بر عالوه قضائی رئیسسازمان ـ

یک می‌تواند و دارد برعهده نیز را تهران استان نظامی تجدیدنظر دادگاه اول شعبه ریاست استانها،

. باشد داشته معاون الزم تعداد به و مقام قائم نفر 

تغییر همچنین سازمان قضات انتصاب و قضائی سازمان در اداری و قضائی تشکیالت ایجاد ـ تبصرهیکصدوشصت‌وچهارم ) اصل رعایت با آنان خدمت محل یا تشخیص (۱۶۴سمت به اساسی قانون

. به مزبور موارد در را خود پیشنهادهای می‌تواند قضائی رئیسسازمان است قضائیه رئیسقوه. نماید ارائه قضائیه رئیسقوه

 عضو ۵۷۴ماده رئیسقوه‌قضائیه، ابالغ با می‌توانند قضائی سازمان کل مدیران و معاونان ـ

. باشند نیز تهران نظامی تجدیدنظر یا و یک نظامی دادگاههای 

. است ء اجرا قابل نظامی قضات یا و قضائی پایه دارندگان درباره فقط ماده این مقررات ـ تبصره 

مربوط ۵۷۵ماده یگان شود، وارد مسلح نیروهای به مادی زیان و ضرر جرم، وقوع اثر در هرگاه ـختم اعالم از قبل تا نیز و کند تسلیم تعقیب مرجع به را خود مدارک و ادله تمام است مکلف

. آن، به رسیدگی و زیان و ضرر مطالبه کند دادگاه تسلیم را خود زیان و ضرر دادخواست دادرسی،. ندارد دادرسی هزینه پرداخت به نیازی اما است مدنی آیین‌دادرسی تشریفات رعایت مستلزم

 محکومٌ‌له ۱تبصره یگان طرفیت به باید ماده، این موضوع محکومٌ‌به پرداخت از اعسار دعوای ـ

. شود اقامه اصلی دعوای 

تجدیدنظرخواهی ۲تبصره و اعتراض دعوی، پیگیری و دفاع دعوی، طرح حق جرم، از متضرر یگان ـ. نیست مسموع مذکور یگان گذشت و دارد مربوط مقررات مطابق را

 در ۵۷۶ماده کیفری امر تبع به که حقوقی و اشخاصحقیقی خصوصی دعوای به رسیدگی ـ

تشریفات رعایت و دادخواست تقدیم مستلزم می‌شود، مطرح‌ نظامی دادگاههای. است آیین‌دادرسی‌مدنی

 مواد )۵۷۷ماده مقررات از تخلف تبصره )( ۶۱۳، )(۶۰۷، )(۶۰۶، )(۵۷۵ـ قانون، ( ۶۰۳ماده )(۳و این

. می‌شود یکسال تا ماه سه از شغل از انفصال به محکومیت موجب نظامی، دادگاه حکم به 

نظامی دادگاههای و دادسرا تشکیالت ـ دوم فصل 

نظامی ۵۷۸ماده دادگاههای و دادسرا از متشکل استان قضائی سازمان استان، هر مرکز در ـ . قضائی. حوزه می‌شود تشکیل ناحیه نظامی دادسرای نیاز، صورت در ها شهرستان در است

. می‌شود تعیین قضائیه تشخیصرئیسقوه به نواحی نظامی دادسرای 

که ۱تبصره وظایفی حیث از ناحیه نظامی دادسرای قضات اقدامات بر استان نظامی دادستان ـ. می‌نماید ارائه را الزم تعلیمات و دارد نظارت دارند، برعهده

 بر ۲تبصره عالوه است، استان مرکز نظامی دادستان معاون که ناحیه نظامی رئیسدادسرای ـ

. دارد ریاست نیز اداری امور بر قضائی، نظارت 

از ۳تبصره نیاز مورد تشکیالت نیز و دادسرا و دادگاه شعب الزم تعداد به استان هر قضائی حوزه ـدادگاه شعب تعدد صورت در و دارد قضائی معاضدت و ارشاد واحد و احکام اجرای ابالغ، واحد قبیل

. می‌باشد نیز کل دفتر دارای یک هر دادسرا، و 

کلیه ۵۷۹ماده بر و است نظامی تجدیدنظر دادگاه اول رئیسشعبه استان، قضائی رئیسسازمان ـ . غیاب در اداری امور تصدی دارد اداری ریاست و نظارت استان نظامی دادسرای و دادگاه شعب

. است نظامی‌استان دادستان با آنها غیاب در و وی معاون با رئیسسازمان 

نظامی ۵۸۰ماده دادگاههای از شعبه چند یا یک قضائیه، تشخیصرئیسقوه به نیاز صورت در ـماده ) موضوع نواحی دادسرای در .( ۵۷۸استان می‌شود مستقر قانون این

 با ۵۸۱ماده استان قضائی سازمان قضائی مقامات دیگر و دادستان رئیس، وظایف و اختیارات ـ

کل رؤسای برای مورد حسب که است وظایفی و اختیارات همان بخش، این مقررات رعایت. است شده مقرر دادگستری قضائی مقامات سایر و انقالب و عمومی دادستان‌های ها، دادگستری

 برای که است همان قضائی سازمان در شاغل قضات مزایای و حقوق شغلی، گروه ـ تبصره

. از نظامی قضات معافیت به توجه با ولیکن است شده پیش‌بینی دادگستری در آنان همتراز. باشد می مالیات کسر محاسبه با آنان همترازی مالیات، پرداخت

 :۵۸۲ماده از عبارتند می‌شوند، تشکیل قانون این موجب به که نظامی دادگاههای ـ

دو‌ نظامی دادگاه ـ الفیک نظامی دادگاه ـ ب

نظامی‌ تجدیدنظر دادگاه ـ پجنگ زمان نظامی‌دو دادگاه ـ ت

جنگ زمان یک نظامی دادگاه ـ ثجنگ زمان نظامی تجدیدنظر دادگاه ـ ج

 و ۵۸۳ماده یک نظامی دو، نظامی دادگاههای اعضای تعداد و صالحیت اختیارات، وظایف، ـ

استان تجدیدنظر و یک کیفری دو، کیفری دادگاههای مورد در که است همان نظامی تجدیدنظر. تکلیفشود تعیین آن درباره دیگری نحو بخشبه این در که مواردی مگر است شده مقرر

 .۵۸۴ماده شود می تشکیل استان هر مرکز در یک نظامی دادگاه ـ

 :۵۸۵ماده می‌شود رسیدگی استان مرکز نظامی دادسرای و دادگاه در زیر نظامیان جرائم به ـ

. می‌باشند شاغل باالتر و دومی سرتیپ درمحل که سرهنگی درجه دارای نظامیان ـ الفماده ) مقررات مشمول که صورتی در دومی سرتیپ درجه دارای نظامیان ـ قانون( ۳۰۷ب

مصوب کیفری /آیین‌دادرسی /۴ ۱۲ ۱۳۹۲. نباشند  

نظامی ۵۸۶ماده تجدیدنظر دادگاه مستشاران عضویت استان قضائی رئیسسازمان انتخاب با ـ. است بالمانع استان یک نظامی دادگاه در

 ولی ۵۸۷ماده شده تشکیل یا و باشد بالتصدی یا نشده تشکیل دو نظامی دادگاه محلی در گاه هر ـ

دادگاه درصالحیت که پرونده‌هایی به ارجاع، حسب یک نظامی دادگاه باشد، روبرو پرونده تراکم با . تشکیل اعضاء از یکی تصدی با مزبور دادگاه این‌صورت در می‌نماید رسیدگی نیز است دو نظامی

. شود می 

یا باشد بالتصدی یا نشده تشکیل نظامی تجدیدنظر یا یک نظامی دادگاه استانی در هرگاه ـ تبصرهنیز مأمور قاضی اعزام و نبوده فراهم استان در رسیدگی امکان دادرس، ردّ قبیل از جهاتی به

به‌عمل قضائی حوزه نزدیک‌ترین در مورد حسب مربوط، پرونده‌های به رسیدگی نباشد، مقدورمی‌آید.

 نظامی ۵۸۸ماده دادگاه صالحیت اعتبار به نمی‌تواند رسیدگی به شروع پساز یک، نظامی دادگاه ـ

. نماید صادر را مقتضی رأی باید هرحال به و کند صادر صالحیت عدم قرار دو، 

سازمان ۵۸۹ماده صالحیت در که نظامیان ارتکابی جرائم به رسیدگی برای ضرورت، صورت در ـاستقرار محل در نظامی دادسرای از شعبی یا شعبه قضائیه، رئیسقوه تصویب با است، قضائی

. می‌شود تشکیل معین مدت برای نیروها سایر در آنها همتراز رده یا و باالتر و رزمی مستقل تیپهای. است مربوطه یگان به‌عهده نیاز مورد امکانات و مناسب محل تأمین

 مورد ۵۹۰ماده تعداد به قضائیه، رئیسقوه تصویب با جنگ زمان نظامی دادگاههای جنگ زمان در ـ

ماده ) رعایت با جنگ به مربوط جرائم به رسیدگی منظور به و محل ( ۵۹۱نیاز در قانون این. می‌شود تشکیل نیاز مورد مناطق سایر یا استانها مراکز عملیاتی، قرارگاههای

 تصویب ۱تبصره با جنگی شرایط و مقتضیات حسب جنگ، زمان نظامی دادگاههای قضائی حوزه ـ

. می‌شود تعیین قضائیه رئیسقوه 

نظامی ۲تبصره دادگاههای تشکیل هنگام تا نظامی تجدیدنظر و یک نظامی دو، نظامی دادگاههای ـرسیدگی جنگ به مربوط جرائم به جنگ، زمان دادرسی مقررات برابر مورد حسب جنگ، زمان

می‌کنند. 

جنگ ۵۹۱ماده زمان دادگاه در و می‌یابد ارتکاب نظامیان توسط که جنگ به مربوط جرائم ـ: از عبارتند شود، می رسیدگی

قضائی سازمان صالحیت حدود در عملیاتی مناطق در ارتکابی جرائم کلیه ـ الفقضائی سازمان صالحیت حدود در خارجی و داخلی امنیت علیه جرائم ـ ب

مناطق از خارج آن وقوع محل گرچه عملیاتی، اقدامات با مرتبط جنگی امور به مربوط جرائم ـ پ. باشد عملیاتی

 تعیین ۵۹۲ماده ترتیب به جنگ زمان نظامی دادگاههای و دادسرا دادرسی آیین و صالحیت ترکیب، ـ

. شود مقرر دیگری نحو به قانون این در آنکه مگر است نظامی دادگاههای سایر برای شده 

و ۵۹۳ماده می‌شود تشکیل جنگ زمان نظامی‌ دادگاههای معیت در جنگ زمان نظامی دادسرای ـانجام را آن وظایف جرم، وقوع محل استان مرکز نظامی دادسرای تشکیل، عدم صورت در

می‌دهد. 

به مورد حسب حفظسمت، با می‌توانند قضائیه رئیسقوه ابالغ با قضائی سازمان قضات ـ تبصره. نمایند وظیفه انجام نیز جنگ زمان نظامی دادگاه یا دادسرا قضات عنوان

 و ۵۹۴ماده دادگاهها شعب برکلیه جنگ، زمان نظامی دادگاه‌تجدیدنظر اول رئیسشعبه ـ

به‌عهده اداری ریاست غیاب‌وی در و دارد اداری ریاست و نظارت جنگ، زمان دادسرای‌نظامی. است مربوط قضائی حوزه جنگ زمان نظامی دادستان با آنان غیاب در و وی معاون

 مورد ۵۹۵ماده حسب مربوط پرونده‌ها‌ی جنگ، زمان نظامی دادگاههای و دادسرا انحالل از پس ـ

. می‌شود رسیدگی صلح زمان دادرسی مقررات برابر صالح نظامی دادگاههای و دادسرا در 

. می‌شوند منحل قضائیه رئیسقوه تصویب با جنگ، زمان نظامی دادگاههای ـ تبصره 

قرارگاه ۵۹۶ماده عهده بر جنگ زمان نظامی دادگاههای نیاز مورد امکانات کلیه تأمین و پشتیبانی ـ. است مزبور دادگاههای تشکیل محل عملیاتی

 صالحیت ـ سوم فصل

 به‌جز ۵۹۷ماده مسلح نیروهای اعضای انتظامی و خاصنظامی وظایف به مربوط جرائم به ـ

. می‌شود رسیدگی قضائی سازمان در دادگستری ضابط مقام در جرائم 

( ۱تبصره در ) فرموده‌اند اجازه رهبری معظم مقام و ره خمینی امام که جرائمی به رسیدگی ـعدول آن از که مادامی شود، رسیدگی مسلح نیروهای قضائی سازمان دادسراهای و دادگاهها

. است سازمان این صالحیت در نشده 

اعضای ۲تبصره که است جرائمی انتظامی، و خاصنظامی وظایف به مربوط جرائم از منظور ـمقررات و قانون طبق که انتظامی و نظامی مسؤولیت‌های و وظایف با ارتباط در مسلح نیروهای

. گردند مرتکب است آنان عهده به 

.۳تبصره نمی‌شود نظامی دادگاه‌ در اشتغال زمان به‌جرائم رسیدگی مانع خدمت از رهایی ـ 

قانونی ۴تبصره وظایف انجام حین در ضابطان که است جرمی دادگستری، ضابط مقام در جرم ـمرتکب دادگستری قضائی مقام دستور اجرای راستای در یا و مشهود جرائم با ارتباط در خود

می‌شوند. 

مرتکب ۵۹۸ماده ایران اسالمی جمهوری حاکمیت قلمرو از خارج در که نظامیانی اتهامات به ـاز چنانچه باشند، داشته را آنها به رسیدگی صالحیت ایران دادگاههای قانون، مطابق و شوند جرم

رسیدگی تهران نظامی دادگاه و دادسرا در است، قضائی سازمان صالحیت در که باشد جرائمی. شود می

 قضائی ۵۹۹ماده سازمان صالحیت در که شمسی تمام سال هجده از کمتر نظامیان جرائم به ـ

دادگاههای و دادسرا در نوجوانان و اطفال جرائم به رسیدگی به مربوط مقررات رعایت با است. می‌شود رسیدگی نظامی

 حوزه ۶۰۰ماده در دو نظامی دادگاه و یک نظامی دادگاه بین صالحیت در اختالف صورت در ـ

. دادگاه بین صالحیت در اختالف صورت در است متّبع یک نظامی دادگاه نظر استان، یک قضائیدادگاه نظر استان، یک قضائی حوزه در جنگ زمان دو نظامی دادگاه و جنگ زمان یک نظامی

. است الزم‌االتباع جنگ زمان یک نظامی 

قضائی ۶۰۱ماده مراجع سایر با جنگ زمان نظامی دادگاه‌ بین صالحیت در اختالف صورت در ـ. است متّبع جنگ زمان نظامی دادگاه نظر قضائی، حوزه یک در نظامی

 مقدماتی تحقیقات و جرم کشف ـ چهارم فصل

 آنان تکالیف و نظامی ضابطان ـ اول مبحث

 دیگر ۶۰۲ماده و نظامی دادستان تعلیمات و نظارت تحت که هستند مأمورانی نظامی ضابطان ـ

شناسایی، جرم، وقوع ادله جمع‌آوری و عالئم و آثار حفظ جرم، کشف در مربوط قضائی مقاماتاجرای و اوراق ابالغ مقدماتی، تحقیقات او، مخفی‌شدن یا و فرار از جلوگیری و متهم یافتن

. می‌کنند اقدام قانون موجب به قضائی تصمیمات 

نظامی ۶۰۳ماده ضابط مربوط کارت اخذ و الزم های مهارت پسازکسب زیر مأموران ـمی‌باشند:

مسلح نیروهای دژبان مأموران ـ الفقانونی وظایف و مأموریت‌ها چهارچوب در مسلح نیروهای اطالعات حفاظت مأموران ـ ب

مسلح نیروهای قضائی و بازرسی مأموران ـ پانتظامی نیروی آموزش‌دیده درجه‌داران و افسران فرماندهان، ـ ت

ضابطان سایر حضور عدم صورت در مشهود جرائم در مسلح نیروهای درجه‌داران و افسران ـ ثنظامی

محسوب نظامی ضابط محوله وظایف حدود خاصدر قوانین به‌موجب که مأمورانی و مقامات ـ جمی‌شوند.

 زندانیان ۱تبصره به مربوط امور در نظامی بازداشتگاههای و ها زندان مأموران و معاونان رؤسا، ـ

وزارت کارکنان جرائم به نسبت اطالعات وزارت حفاظت‌اطالعات مأموران همچنین و نظامی. می‌شوند محسوب نظامی ضابط است، قضائی سازمان رسیدگی صالحیت در که مزبور

 در ۲تبصره مربوط ضابطان نظارت تحت اما نمی‌شوند، محسوب نظامی ضابط وظیفه، کارکنان ـ

نظامی ضابطان با رابطه این در انجام‌شده اقدامات مسؤولیت و می‌کنند وظیفه انجام این‌مورد. نیست وظیفه کارکنان مسؤولیت نافی مسؤولیت این و است

 انتظامی ۳تبصره و نظامی یگانهای در عمومی قضائی مراجع دستورهای و تصمیمات اجرای ـ

. است مربوط نظامی ضابطان به‌عهده 

جهت ۶۰۴ماده را خدمت حین آموزشی دوره‌های مستمر به‌طور است مکلف قضائی سازمان ـ. نماید برگزار نظامی ضابطان برای قانونی وظایف ایفای و الزم های مهارت کسب

 توسط قانون این شدن الزم‌االجراء تاریخ از ماه سه ظرف ماده این اجرائی آیین‌نامه ـ تبصره

قضائیه رئیسقوه تصویب به و تهیه مسلح نیروهای کل ستاد هماهنگی با و قضائی رئیسسازمانمی‌رسد.

 دادگستری ۶۰۵ماده ضابطان به‌وسیله آنان وظایف جرم، وقوع محل در نظامی ضابطان غیاب در ـ

اینکه مگر می‌شود، محول آنان به تحقیقات ادامه نظامی، ضابطان حضور پساز و می‌شود انجام . دادستان به‌عهده ضابطان بر نظارت و ریاست مورد این در نماید اتخاذ دیگری ترتیب قضائی مقام

. است نظامی 

مقدماتی، ۶۰۶ماده تحقیقات انجام رسیدگی‌کننده، تشخیصقاضی به که ضروری موارد در ـیگان از خارج کارشناسان یا ضابطان به کارشناسی انجام یا جرم صحنه بررسی دالیل، جمع‌آوری

. وی همچنین است آنان با همکاری به مکلف جرم، وقوع محل یگان فرمانده می‌شود، محولهمراهی برای نماینده نفر یک نظامی، اسرار به راجع نظامات و مقررات رعایت به‌منظور می‌تواند

. نماید معرفی کارشناسان یا مأموران با 

را ۶۰۷ماده مربوط واحدهای ضابطان، وظایف اجرای حسن بر نظارت به‌منظور نظامی دادستان ـکه مخصوصی دفتر در را مراتب مورد، هر در و می‌دهد قرار بازرسی مورد یک‌بار دوماه هر حداقل

. به مکلف مربوط یگان مسؤوالن می‌کند صادر را الزم دستورهای و قید می‌شود، تهیه منظور این به. هستند همکاری

 حوزه ۶۰۸ماده در جرم وقوع از به‌محضاطالع مکلفند انتظامی و نظامی مسؤوالن و فرماندهان ـ

. به ماده این مقررات از متخلف کنند گزارش صالح قضائی مرجع به را مراتب خود، مسؤولیت. می‌شود محکوم مسلح نیروهای جرائم مجازات قانون در مقرر حقیقت کتمان جرم مجازات

 شده، طی آموزش‌های تشویقات، انضباطی، کیفری، سوابق مانند متهمان خدمتی تعرفه ـ تبصره

قضائی مراجع به باشد مؤثر قضائی مقام تصمیم در می‌تواند که اموری سایر و پزشکی سوابق. می‌شود ارسال

 دارند، ۶۰۹ماده برعهده ضابط به‌عنوان که وظایفی حیث از نظامی ضابطان بر نظارت و ریاست ـ

. ارجاع ضابطان به که اموری در نیز نظامی دادگاه و دادسرا قضات سایر است نظامی دادستان با. دارند را الزم تعلیمات ارائه و نظارت حق می‌دهند،

 نمی تلقی ضابط قانون، حسب که مقاماتی یا مأموران به قضائی مقام سوی از امر ارجاع ـ تبصره

. است چهار درجه تا انتظامی محکومیت موجب شوند، 

یگانهای ۶۱۰ماده دژبان به‌عهده نظامی دادگاههای و دادسرا محکومان و متهمان انتقال و نقل ـتوسط باشد، نداشته دژبان محل، در مربوط یگان درصورتی‌که و است ذی‌ربط مسلح نیروهایدر که نماید صادر خاصی دستور قضائی مرجع اینکه مگر می‌گیرد، صورت انتظامی نیروی

. کننده بدرقه یگان به‌عهده انتقال و نقل هزینه هرصورت در می‌شود انجام دستور برابر این‌صورتاست.

 را ۶۱۱ماده خود امر تحت وظیفه کارکنان فرار گزارش مکلفند انتظامی و نظامی یگانهای ـ

سکونت محل انتظامی فرماندهی و مربوط دژبان اعزام‌کننده، عمومی وظیفه حوزه به بالفاصله. نمایند اعالم مزبور افراد

 ماده این موضوع فراری وظیفه کارکنان موظفند مربوط نظامی دژبان و انتظامی مأموران ـ تبصره. دهند تحویل دستگیری محل نظامی دادسرای به و دستگیر مقررات برابر شناسایی، پساز را

 دادسرا ۶۱۲ماده صالحیت محدوده نظامی‌در ضابطان های مسؤولیت و اختیارات وظایف، سایر ـ

. است شده مقرر دادگستری ضابطان برای که است شرحی به نظامی دادگاههای و 

یا ۶۱۳ماده یگان فرمانده اطالع با انتظامی و نظامی یگانهای در می‌توانند قضائی سازمان قضات ـآنان صالحیت در که جرائمی درباره را الزم اقدامات و تحقیقات مربوط، قسمت مسؤول رئیسیا . در انتظامی و نظامی فرماندهان و مسؤوالن دهند انجام نظامی ضابطان طریق از یا خود است

. می‌باشند همکاری به مکلف رابطه این 

کارشناسی ـ دوم مبحث 

نیاز ۶۱۴ماده جهات سایر یا و نظامی مالی، فنی، علمی، نظر از امری به رسیدگی که مواردی‌ در ـنظر کسب کارشناسی هیأت یا کارشناس از رسیدگی‌کننده مرجع باشد، داشته کارشناسی به

می‌نماید. 

قضائی، ۱تبصره تشخیصمرجع به یا باشد نظامی امور از کارشناسی موضوع که مواردی در ـتأمین به نسبت مکلفنـد مسلح نیروهای باشد، ضروری مسلح نیروهای کارشناسان اظهارنظر

. نمایند اقدام کارشناسی هزینـه پـرداخت و نیاز مورد کارشنـاسـان

 هیأتهای ۲تبصره ترکیب و تعداد نظامی، امور به مربوط موارد در کارشناس تعیین نحوه و شرایط ـ

ظرف که است آیین‌نامه‌ای موجب به آنان هزینه پرداخت و تخلفات به رسیدگی نحوه کارشناسی،سازمان همکاری با مسلح نیروهای ستادکل توسط قانون این شدن الزم‌االجراء تاریخ از سه‌ماه

. می‌رسد قوا کل فرماندهی تصویب به و می‌شود تهیه قضائی 

احضار ـ سوم مبحث 

مافوق ۶۱۵ماده مسؤول یا فرمانده طریق از اطالعات‌ وزارت متهمان و نظامی متهمان احضار ـنباشد، دسترسی مربوطه یگان در متهم به که صورتی در یا ضروری موارد در اما می‌گیرد، انجام

. رسد می مافوق مسؤول یا فرمانده اطالع به مراتب و می‌گیرد اقامتصورت محل از احضار 

است ۱تبصره براساسدستورالعملی مسلح نیروهای مسؤوالن و فرماندهان جلب و احضار نحوه ـ. می‌رسد قوا کل فرماندهی تصویب به که

 با ۲تبصره و لباسرسمی از استفاده بدون اقامت، محل در ابالغ مأموران توسط احضاریه ابالغ ـ

. می‌شود انجام شناسایی کارت ارائه 

به ۶۱۶ماده امر این و نباشد ممکن متهم اقامت محل نبودن معلوم به‌علت احضاریه ابالغ هرگاه ـیک متهم وی، معاون یا استان قضائی رئیسسازمان موافقت با نباشد مقدور هم دیگری طریق

تاریخ از ماه یک مهلت درج با و محلی یا کشوری کثیراالنتشار روزنامه‌های از یکی به‌وسیله نوبتطبق رسیدگی نیابد، حضور مقرر مهلت انقضای از پس متهم چنانچه می‌شود، احضار آگهی، نشر

. می‌یابد ادامه مقررات 

پرونده در که متهم اقامت محل نشانی آخرین به احضاریه ابالغ خدمت، از فرار جرم در ـ تبصرهبدون و مقررات طبق بر رسیدگی و می‌شود محسوب قانونی ابالغ است، موجود وی کارگزینی

. می‌یابد ادامه آگهی نشر تشریفات رعایت 

حیثیت ۶۱۷ماده مسلح، نیروهای مصالح لحاظ به پرونده تشخیصقاضی به درصورتی‌که ـدر حضور عدم نتیجه یا و اتهام موضوع یا درجه ذکر عمومی، امنیت یا و عفت متهم، اجتماعی

ذکر حضور عدم نتیجه یا و اتهام موضوع یا درجه نباشد، مصلحت به روزنامه یا و احضارنامهنمی‌شود.

 موقت بازداشت قرار ـ چهارم مبحث

 در ۶۱۸ماده قانون این در مندرج مقررات رعایت با موقت بازداشت قرار صدور جنگ، زمان در ـ

: است الزامی زیر مواردفی‌االرض مفسد یا محارب مجازات موجب جرائم ـ الف

باالتر و پنج درجه تعزیری مجازات موجب خارجی و داخلی امنیت علیه عمدی جرائم ـ بشورشمسلحانه ـ پ

یا و جنگی شرایط با ناحیه‌ای در یا مفسدان و محاربان یا دشمن طرف به حرکت دستور لغو ـ تشده اعالم ضروری های محدودیت

مافوق به نسبت سالح، با عمدی جرح یا و ضرب ایراد ـ ثعمدی قتل ـ ج

جبهه از فرار ـ چانقالب، ضد خرابکار، عوامل علیه عملیات جریان در درگیری منطقه یا مأموریت محل از فرار ـ ح

مسلح قاچاقچیان و اشرارجنگی موتوری وسایل و تانک ناوچه، کشتی، بالگرد، هواپیما، توسط یا گرم سالح با همراه فرار ـ خ

جنگی سالح به مجهز یادشمن سوی به فرار دـ

توطئه یا تبانی با فرار ذـعملیات یا آماده‌باش مأموریت یا اردوکشی هنگام در نظامی وسایل و مهمات و سالح سرقت رـ

توسط مخفی یا ظاهر سالح حمل یا و یگان مأموریت در اخالل درصورت جنگی منطقه در یا رزمیسرقت حین در مرتکبان از نفر چند یا یک

نظامی، استحکامات ها، ساختمان تأسیسات، عمدی اتالف و بردن بین از آتش‌زدن، تخریب، زـمراکز الکترونیکی، یا مخابراتی و ارتباطی دیگر وسایل راهها، انبارها، آنها، امثال و هواپیما کشتی،

از قسمتی یا تمام دفاعی، وسایل مسلح، نیروهای استفاده مورد شده طبقه‌بندی اسناد نگهداریوادار را دیگری یا نماید اقدام ً مرتکبشخصا اینکه از اعم منفجره مواد و مهمات جنگی، ملزومات

. کند آن به 

حداقل از نباید موقت بازداشت مدت حبسباشد، جرم قانونی مجازات که مواردی در ـ تبصره. کند تجاوز جرم آن قانونی مجازات

 متهم ۶۱۹ماده بازداشت به منتهی که تأمین قرارهای سایر و موقت بازداشت درخصوصقرار ـ

مربوط یگان به وقت اسرع در را مراتب است مکلف رسیدگی‌کننده نظامی قضائی مرجع می‌شود،. نماید اعالم

 صورت دادگاهها آراء اجرای در که آزادی سالب موارد سایر به نسبت ماده این مفاد ـ تبصره

. است الزم‌االجراء نیز می‌گیرد 

زمان مرور ـ پنجم مبحث 

یگان ۶۲۰ماده به خدمت ادامه برای را خود رسمی به‌طور تا مسلح نیروهای فراری کارکنان ـتعقیب زمان مرور مقررات مشمول و شود می محسوب مستمر آنان فرار ننمایند، معرفی مربوط

نمی‌شود. 

( ۶۲۱ماده نیروهای ) کادر پایور کارکنان خدمت از فرار جرم به نسبت تعقیب زمان مرور مقررات ـاز آنان اخراج مستلزم مربوط، استخدامی مقررات برابر جرم این ارتکاب که مواردی در مسلح

. نیست اعمال قابل باشد، خدمت 

زمان ۶۲۲ماده مرور شمول یا فراری متهمان عفو یا فوت لحاظ به تعقیب موقوفی قرار صدور ـادامه برای را خود رسمی به‌طور که مسلح نیروهای پایور کارکنان خدمت از فرار جرم به نسبتانتساب به فرار ایام تبدیل موجب شوند، می دستگیر یا نمایند می معرفی مربوط یگان به خدمت

. نمی‌گیرد تعلق آنان به مزایایی و حقوق جهت این از و نمی‌شود 

است، ۶۲۳ماده نظامی دادگاه و دادسرا صالحیت در آنها به رسیدگی که درخصوصجرائمی ـمدت جزء است، نداشته حضور کشور در مقررات و قوانین برخالف محکومٌ‌علیه یا متهم که ایامی

. نمی‌شود محسوب زمان مرور 

یک‌سال ۶۲۴ماده جنگ، زمان دو نظامی دادگاه صالحیت در جرائم به نسبت زمان مرور ابتدای ـپساز سه‌سال جنگ، زمان یک نظامی دادگاه صالحیت در جرائم مورد در و جنگ پایان اعالم از پس

. است آن پایان اعالم

 نظامی دادگاه و دادسرا در وکالت ـ پنجم فصل

 سری ۶۲۵ماده اطالعات و اسناد بر مشتمل پرونده که مواردی‌ در یا کشور امنیت علیه جرائم در ـ

طرفین است، مسلح نیروهای قضائی سازمان صالحیت در آنها به رسیدگی و است سری به‌کلی وقضائی سازمان تأیید مورد که دادگستری رسمی وکالی بین از را خود وکالی یا وکیل دعوی،

. می‌نمایند انتخاب باشد، مسلح نیروهای 

. است این‌ماده در مذکور مقررات تابع زمان‌جنگ نظامی دادگاه در وکیل تعیین ـ تبصره 

مگر ۶۲۶ماده شوند، حاضر نظامی دادگاه در دفاع برای نمی‌توانند خارجی تابعیت دارای وکالی ـ. باشد شده تصریح موضوع این به بین‌المللی تعهدات در اینکه

 رأی ابالغ و صدور رسیدگی، ترتیب ـ ششم فصل

 تجدیدنظر ۶۲۷ماده دادگاه دوم رئیسشعبه به را پرونده‌ها‌ ارجاع می‌تواند قضائی رئیسسازمان ـ

. تجدیدنظر دادگاه دوم رئیسشعبه غیاب در پرونده‌ها‌ ارجاع کند تفویض تهران استان نظامی. است شعبه شماره ترتیب به نظامی تجدیدنظر دادگاههای رؤسای عهده بر تهران نظامی‌استان

 معاون ۶۲۸ماده به‌عهده استان، قضائی رئیسسازمان غیاب در نظامی دادگاه در پرونده‌ها‌ ارجاع ـ

. است شعبه‌ شماره به‌ترتیب دو و یک نظامی و تجدیدنظر دادگاههای رؤسای به‌عهده وی غیاب در و 

نوع ۶۲۹ماده همان از دیگری جرم مرتکب متهم که شود معلوم کیفرخواست صدور پساز هرگاه ـبه تحقیقات تکمیل جهت را پرونده یا کند رسیدگی نیز مزبور جرم به می‌تواند دادگاه است، شده

. نماید ارسال دادسرا 

غیابی ۶۳۰ماده رسیدگی است، نشده قطع آن استمرار که زمانی تا خدمت از فرار جرم در ـ. نمی‌گیرد صورت

 یا ۶۳۱ماده شخص آن، غیر یا تیراندازی اثر در مسلح نیروهای های مأموریت اجرای در چنانچه ـ

اتهام درباره و شود وارد آنان به مالی خسارت یا شوند مجروح یا مقتول اشخاصبی‌گناهیدادخواست، تقدیم بدون متضرر یا دم اولیای تقاضای به بنا صادرشود، تعقیب منع قرار مأموران

دادگاه به متبوع سازمان توسط خسارت و دیه پرداخت درخصوص تکلیف تعیین جهت پرونده . دعوت رسیدگی جلسه در شرکت برای را مربوط یگان نماینده دادگاه می‌شود ارسال نظامی

. نیست. رأی صدور و رسیدگی مانع نماینده حضور عدم می‌نماید 

پساز ۶۳۲ماده و آغاز را رسیدگی مقررات برابر پرونده وصول پساز جنگ زمان نظامی دادگاه ـمحتویات به توجه و وجدان و شرف بر تکیه با متعال، خداوند از استعانت با دادرسی ختم اعالم

سه ظرف حداکثر و فرصت اولین در امکان عدم صورت در و جلسه همان در موجود، ادله و پرونده. می‌کند رأی انشاء به مبادرت روز

 . ۶۳۳ماده رئیسسازمان اما است ممنوع نظامی دادگاههای آراء به مربوط اطالعات انتشار ـ

قطعی آراء به مربوط اطالعات می‌تواند مصلحت، اقتضای صورت در و ضروری موارد در قضائیقرار قضائی سازمان و قضائیه قوه اطالع‌رسانی پایگاه اختیار در انتشار جهت را نظامی دادگاههای

دهد. 

از پیشگیری جهت قضائی، رئیسسازمان یا نظامی تشخیصدادستان به که مواردی در ـ تبصرهدر جرم به رسیدگی فرآیند و احکام به مربوط اطالعات الزم میزان به باشد، آموزشضروری جرم

. گیرد می قرار یگانها اختیار 

اعاده‌دادرسی و تجدیدنظر ـ هفتم فصل 

در ۶۳۴ماده مورد حسب شود می محسوب قطعی که مواردی در جز نظامی دادگاههای آراء ـ. است فرجام‌خواهی یا تجدیدنظر قابل دیوان‌عالی‌کشور یا و استان همان نظامی تجدیدنظر دادگاه

 آراء ۶۳۵ماده مانند فرجام‌خواهی یا تجدیدنظر قابلیت یا قطعیت حیث از نظامی دادگاههای آراء ـ

. باشد شده مقرر دیگری بخشترتیب این در آنکه مگر است، کیفری دادگاههای سایر 

دو ۶۳۶ماده و هفتاد ظرف جنگ، زمان نظامی دادگاههای فرجام‌خواهی یا تجدیدنظر قابل آراء ـدیوان‌عالی‌کشور یا تجدیدنظر دادگاه و است فرجام‌خواهی یا تجدیدنظر قابل ابالغ، زمان از ساعت

مگر نماید، صادر را مقتضی رأی و رسیدگی پرونده، وصول پساز روز هفت ظرف حداکثر بایددر که نباشد مقدور تحقیقات نقص قبیل از قانونی دالیل به مزبور مدت در رأی صدور آنکه

. شود قید پرونده در مستدل به‌طور تأخیر علت باید این‌صورت 

ماده )۶۳۷ماده در اشخاصمندرج بر عالوه رئیسسازمان ( ۴۷۵ـ کیفری آیین‌دادرسی قانون. دارد را دادرسی اعاده درخواست حق نظامی دادگاههای قطعی احکام به نسبت نیز قضائی

 محکومٌ‌علیه ۶۳۸ماده خاصخدمتی وضعیت لحاظ به دادگاه حکم در مندرج مجازات درصورتی‌که ـ

ضوابط، مطابق نظامی‌ دادستان نباشد، اجراء قابل بازنشسته، کارکنان ترفیع از محرومیت مانند . فرجام یا تجدیدنظر مرجع این‌صورت در دارد را فرجام یا تجدیدنظر درخواست حق مورد حسب

. می‌کند اقدام دیگر قانونی مجازات تعیین جهت 

احکام اجرای ـ هشتم فصل 

به‌عهده ۶۳۹ماده کیفری آیین‌دادرسی قانون مقررات مطابق نظامی دادگاههای احکام اجرای ـ . احکام اجرای صالحیت، عدم و احاله موارد در است کیفرخواست صادرکننده نظامی دادسرای

. است رسیدگی به صالح مرجع و محالٌ‌‌الیه مرجع دادسرای برعهده به‌ترتیب دادگاهها، 

به ۶۴۰ماده را رأی از خالصه‌ای است مکلف احکام اجرای قاضی دادگاهها، آراء قطعیت پساز ـ. نماید ابالغ مربوط یگان

 . است بازپرسالزم‌االجراء توسط نیز دادسرا نهائی قرارهای مورد در ماده این مفاد ـ تبصره

 ایام ۶۴۱ماده زیر، مجازات‌های به محکومیت مورد در قانون، در شده پیش‌بینی موارد بر عالوه ـ

: شود می محاسبه زیر شرح به قبلی بازداشتقبلی بازداشت روز هر ازای به خدمت اضافه مدت از روز سه کسر ـ الف

قبلی بازداشت روز هر ازای به خدمت از موقت انفصال مدت از روز چهار کسر ـ بقبلی بازداشت روز هر ازای به ترفیع از محرومیت مدت از روز پنج کسر ـ پ

 به مربوط مقررات برابر قبلی، بازداشت ایام احتساب حقوق، کسر به محکومیت مورد در ـ تبصره

. است نقدی جزای به محکومیتالتزام، ۶۴۲ماده وجه اخذ مورد در نظامی دادگاههای الزم‌االجرای آراء و دستورها اجرای ـ

سایر و جرم از ناشی زیان و ضرر یا و مال رد دیه، وصول نقدی، جزای نیز و وثیقه یا وجه‌الکفالهاحکام اجرای قاضی برعهده قضائی سازمان در اموال، فروش یا توقیف قبیل از مربوط عملیات

است. 

نظامی بازداشتگاهها‌ی و ها زندان‌ ـ نهم فصل 

سازمان ۶۴۳ماده اجرائی مقررات رعایت با نظامی دادگاههای و دادسرا محکومان و متهمان ـسایر از مستقل زندان‌های و رسمی بازداشتگاههای در کشور تربیتی و تأمینی اقدامات و زندانها

. . است ممنوع مکان یک در متهمان و محکومان نگهداری می‌شوند نگهداری زندانیان و متهمان 

دادستان ۶۴۴ماده موافقت و قضائی مراجع سایر نظامی محکومان و متهمان تقاضای صورت در ـدر را حبسخود محکومیت یا بازداشت مدت افراد این نظامی‌استان، دادستان و مربوط

. نمایند می سپری نظامی زندان‌های و بازداشتگاهها 

به منجر آنان محکومیت که نظامی محکومان و نظامی دادگاههای غیرنظامی‌ محکومان ـ تبصرهعمومی های زندان حبسبه محکومیت تحمل جهت فوق مقررات رعایت با می‌شود، اخراج

. شوند می معرفی 

ظرفیت ۶۴۵ماده یا و است نگردیده احداث نظامی های زندان و بازداشتگاهها‌ که زمانی تا ـاقدامات و ها زندان سازمان نباشد، نظامی محکومان و متهمان تعداد با متناسب آنها پذیرش

. نماید نگهداری نظامیان اختصاصی بند در را مزبور افراد است مکلف تربیتی و تأمینی 

آیین‌نامه ۶۴۶ماده رعایت با نظامی دادگاههای و دادسراها متهمان و محکومان نگهداری نحوه ـسه‌ماه ظرف که است آیین‌نامه‌ای برابر کشور تربیتی و تأمینی اقدامات و زندانها سازمان اجرائی

با کشور تربیتی و تأمینی اقدامات و زندانها سازمان توسط قانون این شدن الزم‌االجراء تاریخ از. می‌رسد قضائیه رئیسقوه تصویب به و می‌شود تهیه قضائی سازمان همکاری

 نظارت ۶۴۷ماده خود قضائی نظامی‌حوزه های زندان و بازداشتگاهها امور بر نظامی دادستان ـ

. تربیتی و تأمینی اقدامات و ها زندان سازمان قانونی اختیارات نافی ماده این اجرای دارد کامل. نیست کشور

 است، ۶۴۸ماده نگردیده مقرر مسلح نیروهای جرائم دادرسی برای ویژه‌ای مقررات مواردی‌که ـ

. است کیفری دادرسی آیین عمومی مقررات تابع 

الکترونیکی دادرسی ـ بخشنهم 

و ۶۴۹ماده بلندمدت و میان‌مدت برنامه‌ریزی ملی، راهبردهای تدوین و سیاستگذاری منظور به ـآنها، اجرای حسن بر نظارت و الکترونیکی دادرسی ارتقای و توسعه برای الزم آیین‌نامه‌های تدوین

» ریاست» به می‌شود نامیده شورا اختصار بخشبه این در که الکترونیکی دادرسی راهبری شورای: می‌شود تشکیل زیر افراد عضویت و قضائیه رئیسقوه

) شورا ) دبیر قضائیه قوه اطالعات فناوری و آمار رئیسمرکز ـ الفقضائیه قوه حقوقی معاون ـ بکشور عالی رئیسدیوان ـ پ

کشور کل دادستان ـ تاداری عدالت رئیسدیوان ـ ث

مسلح نیروهای قضائی رئیسسازمان ـ ج

کشور تربیتی و تأمینی اقدامات و زندان‌ها رئیسسازمان ـ چکشور امالک و اسناد ثبت رئیسسازمان ـ ح

کشور کل بازرسی رئیسسازمان ـ خکشور قانونی پزشکی رئیسسازمان دـقضائیه قوه تحقیقات آموزشو معاون ذـ

قضائیه قوه راهبردی معاون رـقضائیه قوه اطالعات و حفاظت مسؤول زـ

دادگستری وزیر ژـاطالعات فناوری و ارتباطات وزیر ـ سکشور انتظامی نیروی فرمانده ـ ش

عنوان به اسالمی مجلسشورای انتخاب به حقوقی و قضائی کمیسیون عضو نماینده یک‌نفر ـ صناظر عضو

قضائیه رئیسقوه انتخاب به نفر سه ضـ 

پساز ۱تبصره و حاضران آراء اکثریت با آن مصوبات و می‌یابد رسمیت اعضاء اکثریت با شورا ـ. نیست قضائیه رئیسقوه اختیارات نافی و است اجراء قابل قضائیه رئیسقوه تصویب

 جلسه ۲تبصره در حضور برای کارشناسان و مرتبط مسؤوالن از مورد حسب می‌تواند شورا دبیر ـ

. آورد عمل به دعوت 

.۳تبصره می‌شود تشکیل قضائیه قوه اطالعات فناوری و آمار مرکز در شورا دبیرخانه ـ 

دستیابی ۶۵۰ماده و قضائی خدمات بهتر ارائه و قضائی اسناد و پرونده‌ها ساماندهی منظور به ـو دقیق اطالعات و آمار ارائه همچنین و کشور سراسر در قضائی گردشکار و آمار به روزآمدملی » مرکز قضائی، اطالعات سایر و مجرمان و بزه‌دیدگان متهمان، خصوصجرائم، در تفصیلی

» موثق افراد از استفاده با قضائیه قوه اطالعات فناوری و آمار مرکز در قضائیه قوه داده‌های. می‌شود راه‌اندازی

 موجب ۱تبصره به مرکز این اطالعات به قضائی ذی‌صالح مراجع دسترسی میزان و نحوه ـ

می‌شود تهیه شورا توسط قانون این شدن الزم‌االجراء تاریخ از سه‌ماه ظرف که است آیین‌نامه‌ای. رسد می قضائیه رئیسقوه تصویب به و

 که ۲تبصره آیین‌نامه‌ای موجب به مقررات و قوانین رعایت با مرکز این اطالعات و مدارک اسناد، ـ

قضائیه رئیسقوه تصویب به و تهیه شورا توسط قانون این تصویب تاریخ از سه‌ماه ظرف . اسناد، از استفاده می‌گیرد قرار پژوهشگران و پژوهشکده‌ها علمی، مراکز اختیار در می‌رسد،

. مربوط اطالعات انتشار اشخاصشود حیثیت و حرمت هتک موجب نباید مزبور اطالعات و مدارکدر جز آنان شماره‌ملی و شماره‌پستی خانوادگی، نام نام، قبیل از دادرسی با مرتبط افراد هویت به

. است ممنوع کند، تجویز قانون که مواردی 

کل ۶۵۱ماده بازرسی سازمان اداری، عدالت دیوان نظیر قضائیه، قوه تابعه دستگاههای کلیه ـکشور، امالک و اسناد ثبت سازمان کشور، تربیتی و تأمینی اقدامات و زندان‌ها سازمان کشور،

و بخشودگی و عفو در ذی‌ربط مراجع و مسلح نیروهای قضائی سازمان قانونی، پزشکی سازمانملی مرکز در را خود اطالعات کلیه موظفند اسالمی، جمهوری رسمی روزنامه و کیفری، سجل

. دارند نگه روزآمد را آنها و دهند قرار قضائیه قوه داده‌های 

قوه ۱تبصره داده‌های ملی مرکز در سری و محرمانه اطالعات به دسترسی نحوه اجرائی آیین‌نامه ـ

. می‌رسد قضائیه رئیسقوه تصویب به و می‌شود تهیه قوه آن توسط قضائیه 

موظفند ۲تبصره ربط ذی های کمیسیون و هیأتها دستگاهها، و ضابطان سایر و انتظامی مراجع ـرا آنها و دهند قرار قضائیه قوه داده‌های ملی مرکز در را خود امورقضائی با مرتبط اطالعات

. دارند نگه روزآمد 

محاکم، ۶۵۲ماده بین الکترونیکی ارتباطات ساماندهی منظور به است موظف قضائیه قوه ـبه دادرسی جریان در که حقوقی و اشخاصحقیقی سایر نیز و خود تابعه دستگاههای و ضابطان

» قبیل » از مطمئن امنیتی تمهیدات به‌کارگیری با را عدالت ملی شبکه است، نیاز آنها اطالعات. کند راه‌اندازی الکترونیکی امضای

 ملی شبکه طریق از را الزم اطالعات کسب و قضائی استعالمات می‌توانند قضائی مراجع ـ تبصره

. شخصیت‌های و غیردولتی عمومی نهادهای دولتی، دستگاههای صورت این در آورند به‌عمل عدالت . مفاد از مستنکف کنند اعالم مزبور شبکه طریق از را الزم پاسخ موظفند بخشخصوصی حقوقی

ماده ) مشمول تبصره مصوب ( ۵۷۶این تعزیرات پنجم کتاب ـ اسالمی مجازات /قانون /۲ ۳ ـ۱۳۷۵است.

 « ۶۵۳ماده کند » ارائه قوه‌قضائیه ملی درگاه ازطریق را زیر اطالعات است موظف قوه‌قضائیه ـ

. دارد نگه روزآمد را وآنهابه قوه‌قضائیه اجرائی و مدیریتی کالن ساختار و خط‌مشی‌ها سیاست‌ها، وظایف، اهداف، ـ الف

آنان با ارتباط نحوه و وظایف شرح و مسؤوالن معرفی همراه ) دادگستری‌های ) و معاونت‌ها تمامی وب‌سایت تارنمای به پیوند و تماس شماره نشانی، ـ ب

و دادگستری وکالی کانون‌های دادگستری، وزارت قضائیه، قوه تابعه دستگاههای استانها،دادگستری رسمی کارشناسان

هیأت آراء و کشور عالی دیوان عمومی هیأت رویه وحدت آراء االجراء، الزم قوانین کلیه ـ پحقوقی اداره مشورتی نظریات و قضائیه رئیسقوه بخشنامه‌های اداری، عدالت دیوان عمومی

قضائیه قوهعمومی عفت خالف احکام اجرای تشخیصقاضی به که درصورتی محاکم سوی از صادره آراء ـ ت

) حفظ ) با متخصصان و صاحب‌نظران نقد و تحلیل برای آنالین برخط صورت به نباشد ملی امنیت یااشخاص خصوصی حریم

معاهده‌های و اسناد پایه بر کشورها سایر ذی‌صالح مقامات به قضائی معاضدت خدمات ـ ثکشورها سایر به‌اتباع قضائی و حقوقی خدمات به راجع اطالعات و بین‌المللی حقوقی همکاری

شهروندان برای دعوی اقامه چگونگی عمومی قابل‌درک و آموزشآسان ـ جقضائی ـ حقوقی علمی و پژوهشی اطالعات ـ چ

 تابعه ۶۵۴ماده دستگاههای و کشور، سراسر استانهای دادگستری‌ برای است موظف قضائیه قوه ـ

) ( را ذیل اطالعات موظفند مزبور مراجع و کند راه‌اندازی اختصاصی وب‌سایت تارنمای قضائیه، قوه: نگه‌دارند روزآمد را آنها و کنند ارائه آن در

معرفی به‌همراه قضائی، مراتب سلسله تخصصو تفکیک به دادگاهها، تشکیالتی نمودار ـ الفآنان با ارتباط نحوه و وظایف شرح و مسؤوالن

در انتظامی مراجع و قضائیه قوه تابعه دستگاههای سایر دادگاهها، تماس شماره و نشانی ـ باستان سطح

ذی‌ربط دستگاههای و قضائی مراجع سایر تارنماهای به پیوند ـ پامالک منطقه‌ای بهای مانند دادرسی، هزینه محاسبه برای نیاز مورد اطالعات کلیه ـ ت

شهروندان برای دعوی اقامه چگونگی عمومی قابل‌درک و آسان آموزش ـ ثشده ضبط یا زنده قضائی استانی الکترونیکی نشستهای یا سمینارها ـ ج

قضائی ـ حقوقی علمی و پژوهشی اطالعات ـ چ 

اعم ۶۵۵ماده موضوعه مقررات و قوانین سایر و دادرسی آیین قوانین موجب به که مورد هر در ـاوراق ابالغ انگشت، اثر امضاء، رأی، اوراق اجرائیه، برگه نوشته، مدرک، سند، کیفری، و حقوقی از

با مورد حسب آن الکترونیکی محتوای یا الکترونیکی صورت باشد الزم آن مانند و نشانی قضائی،. است معتبر و کافی آن تبصره‌های و قانون این مواد در مذکور امنیتی سازوکارهای رعایت

 قضائی، ۱تبصره الکترونیک خدمات ارائه و کیفری و حقوقی رسیدگی و تحقیق مراحل کلیه در ـ

آثار و محتوا به بخشیدن اعتبار از الکترونیکی اطالعات تبادل نحوه یا شکل لحاظ به ً صرفا نمی‌توان . امن تبادل جهت را الزم امنیتی سامانه‌های است موظف قضائیه قوه نمود خودداری آن قانونی

و ضابطان قضائی، الکترونیک خدمات دفاتر کارشناسان، دعوی، اصحاب بین ارتباطات و اطالعات. نماید ایجاد قضائیه قوه به وابسته سازمان‌های و قضائی مراجع

 در ۲تبصره قانون این موضوع مراجعان قضائی امور پیگیری و طرح جهت می‌تواند قضائیه قوه ـ

دفاتر، فعالیت هماهنگی جهت و قضائی الکترونیک خدمات دفاتر ایجاد به نسبت مجازی فضایاقدام بخشخصوصی ظرفیت از استفاده با قضائی، الکترونیک خدمات دفاتر کانون ایجاد به نسبت

یا. انتخاب آن غیر و رسمی اسناد دفاتر بین از می‌توانند قضائی الکترونیک خدمات دفاتر نماید . قانون این شدن الزم‌االجراء تاریخ از ماه ظرفسه ماده این اجرائی آیین‌نامه تأسیسشوند

. می‌رسد قضائیه رئیسقوه تصویب به و می‌شود تهیه شورا توسط 

اختیار ۳تبصره در را خود همراه تلفن شماره و الکترونیکی پست موظفند قضائیه قوه به مراجعان ـاست موظف آمار مرکز الکترونیک، پست به دسترسی عدم صورت در و دهند، قرار قضائیه قوه

جهت قضائی ملی الکترونیکی پست به دسترسی برای الزم امکانات متقاضیان و شهروندان برای. کند ایجاد قضائی امور

 میان ۶۵۶ماده مبادله‌شده اطالعات انکارناپذیری و اعتبار تمامیت، و حفظصحت منظور به ـ

امضای برای مطمئن امنیتی تمهیدات است موظف قضائیه قوه قضائی، محاکم و شهروندان. آورد فراهم را اصالت احراز و هویت احراز الکترونیکی،

 ایجاد جهت را الکترونیکی امضای برای ریشه گواهی صدور مرکز است موظف قضائیه قوه ـ تبصره

. نماید اندازی راه امن اطالعات مبادله و ارتباطات 

توسعه ۶۵۷ماده و اجراء منظور به است موظف قضائیه قوه اطالعات فناوری و آمار مرکز ـاجرای و به‌دادرسی مربوط پرداخت‌های سایر و دادرسی هزینه‌های الکترونیکی پرداخت خدمات

. آورد عمل به را الزم راهنمایی و اقدام شهروندان، توسط حکم 

بدوی مرحله در الکترونیکی، دادرسی از بهره‌برداری به شهروندان ترغیب راستای در ـ تبصره( درصد پنج آنان دادرسی .%( ۵هزینه بود خواهد کمتر ریال میلیون ده سقف تا حداکثر و

 خصوصی ۶۵۸ماده حریم حفظ برای را الزم قانونی و فنی تمهیدات است موظف قضائیه قوه ـ

. آورد بخشفراهم این اقدامات چهارچوب در آنان، شخصی داده‌های امنیت تأمین و افراد 

به ۶۵۹ماده الکترونیکی ارتباطات سامانه‌های سایر کنفرانسو ویدئو سامانه‌های کارگیری به ـاست مجاز صورتی در کارشناسی نظرات یا شهود از شهادت اخذ دعوی، اصحاب از تحقیق منظور

. پذیرد صورت سوابق مطمئن ثبت و نظر مورد فرد اظهارات اعتبار هویت، احراز که 

نقضحریم ۶۶۰ماده موجبات دارند، اختیار در بخشرا این موضوع داده‌های که اشخاصی چنانچه ـدر یا کرده افشاء را آنها غیرمجاز طور به یا آورند فراهم را اطالعات محرمانگی یا افراد خصوصی

تا بیست از نقدی جزای یا سال پنج تا دو از حبس به دهند، قرار صالحیت دسترساشخاصفاقد. شد خواهند محکوم سال ده تا دو از خدمت از انفصال و ریال میلیون دویست

 و ۶۶۱ماده مخابراتی و رایانه‌ای سامانه‌های مراکز، امنیت حفظ مسؤول که اشخاصی چنانچه ـ

) ( قرار آنان اختیار در مذکور های سیستم سامانه یا داده‌ها یا بخشهستند این موضوع اطالعاتامنیتی متعارف تدابیر رعایت عدم یا مهارت عدم یا بی‌مباالتی یا بی‌احتیاطی اثر بر است گرفته

فراهم را مخابراتی و رایانه‌ای سامانه‌های و داده‌ها علیه یا به‌وسیله رایانه‌ای جرائم ارتکاب موجباتتا ده از جزای‌نقدی یا سال پنج تا ازخدمت انفصال یا سال دو تا ششماه حبساز به آورند،

. شد خواهند محکوم ریال صدمیلیون 

کارکنان ۶۶۲ماده قضات، به الکترونیکی دادرسی آموزش برای است موظف قضائیه قوه ـ. کند اقدام انتظامی مراجع و قضائی تابعه دستگاههای قضائی،

 شورا ۶۶۳ماده توسط قانون این تصویب تاریخ از ماه ظرفسه بخش، این اجرائی آیین‌نامه‌های ـ

. رسد می قضائیه رئیسقوه تصویب به و تهیه 

رایانه‌ای جرائم دادرسی آیین ـ بخشدهم 

به ۶۶۴ماده رسیدگی صالحیت ایران دادگاههای قوانین، دیگر در شده پیش‌بینی موارد بر عالوه ـ: دارند را زیر موارد

در نحو هر به که رفته‌اند به‌کار جرم ارتکاب برای که داده‌هایی یا مجرمانه داده‌های ـ الفهوایی و دریایی زمینی، حاکمیت قلمرو در موجود داده حاملهای یا مخابراتی و رایانه‌ای سامانه‌های

. شود ذخیره جمهوری‌اسالمی‌ایرانایران ) . کشوری کد مرتبه‌باالی دامنه‌ دارای تارنماهای طریق از جرم ـ .irب یابد ( ارتکاب

و مخابراتی و رایانه‌ای سامانه‌های علیه ایران از خارج در غیرآن یا ایران تبعه توسط جرم ـ پیا دولت رسمی نمایندگی‌های یا رهبری نهاد یا سه‌گانه قوای کنترل تحت یا استفاده مورد تارنماهایکد باالی مرتبه دامنه دارای تارنماهای علیه یا می‌دهد ارائه عمومی خدمات که مؤسسه‌ای یا نهاد هر

. یابد ارتکاب گسترده سطح در ایران کشوریرایانه جرائم ـ بزه ت اینکه از اعم سال، هجده از اشخاصکمتر از سوء‌استفاده متضمن یا ای دیده

. شود یافت ایران در مرتکب و باشد غیرایرانی یا ایرانی مرتکب 

رایانه ۶۶۵ماده جرم چنانچه گزارششود، ـ یا کشف محلی در ایران دادگاههای درصالحیت ایانجام را مقدماتی تحقیقات است مکلف کشف محل دادسرای نباشد، معلوم آن وقوع محل ولی

صدور. به مبادرت تحقیقات اتمام از پس دادسرا مشخصنشود،‌ جرم وقوع محل درصورتی‌که دهدکیفرخواستمی صدور اقتضاء درصورت و صادر قرار را مقتضی رأی نیز مربوط دادگاه و کند

می‌کند. 

دادگاههای ۶۶۶ماده دادسراها، از شعبی یا شعبه تناسبضرورت، به است موظف قضائیه قوه ـرایانه جرائم به رسیدگی برای را تجدیدنظر و نظامی نوجوانان، و اطفال دو، کیفری یک، ای کیفری

. اختصاصدهد  

امور به الزم آشنایی که قضاتی میان از مذکور دادگاههای و دادسراها قضائی مقامات ـ تبصره. می‌شوند انتخاب دارند رایانه

 

ارائه ۶۶۷ماده داده ـ موظفند دسترسی خدمات پس دهندگان شش‌ماه تا حداقل را ترافیک های. کنند نگهداری اشتراک خاتمه پساز شش‌ماه تا حداقل را کاربران اطالعات و نمایند حفظ ایجاد از

 داده ۱تبصره هرگونه ترافیک، داده سامانه ـ که است رایانه ای رایانه های ارتباطات زنجیره در ای

. داده این باشد داشته وجود مقصد تا مبدأ از آنها ردیابی امکان تا می‌کنند تولید مخابراتی و ها ایمی مربوطه خدمات نوع و ارتباط حجم و مدت زمان، تاریخ، مسیر، مبدأ، قبیل از اطالعاتی شامل

شود. 

خدمات، ۲تبصره نوع قبیل از دسترسی خدمات کاربر به راجع اطالعات هرگونه کاربر، اطالعات ـاینترنت ) قرارداد یا پستی یا جغرافیایی نشانی هویت، آن، زمان مدت و استفاده مورد فنی امکانات

IP. می‌شود ( شامل را فردی مشخصات سایر و تلفن شماره ، 

تا ۶۶۸ماده حداقل را خود کاربران اطالعات موظفند داخلی میزبانی خدمات ارائه‌دهندگان ـایجادشده تغییرات از حاصل ترافیک داده و شده ذخیره محتوای و اشتراک خاتمه پساز شش‌ماه

. کنند نگهداری روز پانزده تا حداقل را 

داده ۶۶۹ماده حفظ هرگاه رایانه ـ باشد، های الزم دادرسی یا تحقیق برای ذخیره‌شده ایمی کنترل مقام‌قضائی یا تصرف تحت نحوی به که اشخاصی برای را آنها از حفاظت دستور تواند

. داده رفتن بین از یا تغییر یا دیدن آسیب خطر نظیر فوری، شرایط در کند صادر ضابطان دارند ها،می به قضائی ساعت چهار و بیست تا حداکثر را مراتب و کنند صادر را حفاظت دستور توانند

. از اشخاص سایر یا قضائی ضابطان یا دولت کارکنان از یک هر چنانچه برسانند قضائی مقام اطالعداده یا خودداری دستور این داده اجرای که اشخاصی یا کنند افشاء را شده حفاظت های های

می مربوط آنها به دولت مزبور کارکنان و قضائی ضابطان کنند، آگاه صادره دستور مفاد از را شودیا شش‌ماه تا روز یک و نود از حبس به اشخاص سایر و قضائی مقام دستور از امتناع مجازات به

. می‌شوند محکوم مجازات هردو یا ریال میلیون ده تا پنج از نقدی جزای 

داده ۱تبصره حفظ .ـ است مربوط مقررات رعایت مستلزم و نیست آنها افشاء یا ارائه منزله به ها 

مقام ۲تبصره دستور با لزوم صورت در و است سه‌ماه حداکثر داده‌ها از حفاظت زمان مدت ـ. است تمدید قابل قضائی

 می ۶۷۰ماده قضائی مقام داده ـ ارائه دستور مواد )تواند در مذکور شده حفاظت ، )(۶۶۷های. ( ۶۶۹و )( ۶۶۸ از خودداری گیرد قرار ضابطان اختیار در تا بدهد شده یاد اشخاص به را قانون این

در مقرر مجازات موجب داده‌ها این از مواظبت وعدم نگهداری عدم همچنین و دستور این اجرای.( ۶۶۹ماده ) می‌شود قانون این

 در ۶۷۱ماده و قضائی دستور موجب به مخابراتی و رایانه‌ای سامانه‌های یا داده‌ها توقیف تفتیشو ـ

می عمل به .مواردی دارد وجود جرم ادله یا متهم شناسایی یا جرم کشف به قوی ظن که آید 

داده ۶۷۲ماده توقیف تفتیشو سامانه ـ یا رایانه ها متصرفان های حضور در مخابراتی و ایسامانه متصدیان نظیر دارند، قانونی کنترل تحت را آنها نحوی به که اشخاصی یا انجام قانونی هاداشته. توقیفضرورت یا تفتیش چنانچه آنان حضور از امتناع یا حضور عدم درصورت می‌شوداشخاص حضور بدون توقیف تفتیشو دستور دالیل ذکر با قاضی کند، اقتضاء امر فوریت باشدیا

. می‌کند صادر را مذکور 

از ۶۷۳ماده خارج یا محل در دستور اجرای جمله از اطالعاتی شامل باید توقیف تفتیشو دستور ـ‌

داده میزان و نوع توقیف، تفتیشو محدوده و مکان مشخصات تعداد آن، و نوع نظر، مورد هاینرم سخت و داده افزارها به دستیابی نحوه تقریبی افزارها، زمان و شده حذف یا رمزنگاری های

می کمک آن صحیح اجرای به که باشد توقیف تفتیشو .انجام کند  

رایانه ۶۷۴ماده سامانه‌های یا تفتیشداده‌ها :ـ می‌شود ذیل اقدامات شامل مخابراتی و ایسامانه از بخشی یا تمام به دسترسی ـ رایانه الف مخابراتی های یا ای

حافظه کارتهای یا فشرده لوحهای یا ها دیسکت قبیل از داده حاملهای به دسترسی ـ بداده به دستیابی ـ شده پ رمزنگاری یا حذف های

 داده ۶۷۵ماده توقیف در به ـ جرم، ارتکاب در آنها نقش و اهمیت نوع، تناسب، رعایت با ها،

داده چاپ قبیل از داده روشهایی از بخشی یا تمام از تصویربرداری دسترسکردن ها، غیرقابل ها،.داده می‌شود عمل داده حاملهای ضبط و رمزنگاری یا تغییرگذرواژه قبیل از روشهایی با ها

 سامانه ۶۷۶ماده زیر شرایط در رایانه ـ :های می‌شوند توقیف مخابراتی یا ای

داده ـ .الف باشد داشته زیادی حجم یا نباشد دسترس در سهولت به شده ذخیره هایداده تحلیل و تجزیه تفتیشو ـ سخت ب سامانه بدون امکان ها .افزاری نباشد پذیر

. باشد داده رضایت سامانه قانونی متصرف ـ پداده از تصویربرداری ـ امکان ت فنی لحاظ به .ها نباشد پذیر

. شود داده‌ها آسیب باعث محل تفتیشدر ـ ث 

ارتکاب ۶۷۷ماده در آنها نقش و اهمیت و نوع با متناسب مخابراتی یا رایانه‌ای سامانه‌های توقیف ـ) پلمب ) موم و مهر سامانه، به دسترسی عدم منظور به گذرواژه تغییر قبیل از روشهایی با جرم

. می‌گیرد صورت سامانه ضبط و استقرار محل در سامانه 

ارتکابی ۶۷۸ماده جرم با مرتبط تفتیشداده‌های توقیف، تفتیشو دستور اجرای حین در چنانچه ـباشد، ضروری دارند قرار متهم تصرف یا کنترل تحت که مخابراتی یا رایانه‌ای سامانه‌‌های سایر در

و گسترشمی‌دهند دیگر به‌سامانه‌‌های را توقیف تفتیشو دامنه قضائی مقام دستور با ضابطان. می‌کنند توقیف یا تفتیش را نظر مورد داده‌‌های

 داده ۶۷۹ماده توقیف سامانه ـ یا رایانه ها یا های جانی لطمه ایراد موجب که مخابراتی یا ای

اینکه مگر است ممنوع شود، عمومی‌ خدمات ارائه در اخالل یا اشخاص به شدید مالی خسارات. باشد داشته ضرورت کشور امنیت حفظ نظیر اهم موضوع اجرای برای توقیف

 داده ۶۸۰ماده اصل که جایی در توقیفمی ـ ذی ها از شود، هزینه پرداخت از پس دارد حق نفع

داده ارائه اینکه به مشروط کند، دریافت کپی حقیقت آنها کشف ضرورت با منافی توقیف‌شده هایلطمه تحقیقات روند به و داده نباشد و نسازد وارد .ای نباشد مجرمانه ها

 داده ۶۸۱ماده اصل که مواردی در سامانه ـ یا رایانه ها می‌شود، های توقیف مخابراتی یا ای

داده میزان و نوع لحاظ با است موظف سخت قاضی تعداد و نوع و نرم ها و افزارهای افزارها. کند تکلیف تعیین آنها برای متعارف و متناسب مهلت در ارتکابی، درجرم آنها نقش و نظر مورد

 سامانه‌های ۶۸۲ماده و داده‌ها توقیف در مأموران اقدامات و عملیات مورد در می‌تواند متضرر ـ

قضائی مرجع به روز ده ظرف دالیل با همراه را خود کتبی اعتراض مخابراتی، و رایانه‌ای . صادره قرار و می‌شود رسیدگی نوبت از خارج یادشده درخواست به نماید تسلیم دستوردهنده

. اعتراضاست قابل 

سامانه ۶۸۳ماده در غیرعمومی ارتباطات انتقال حال در محتوای کنترل رایانه ـ یا های ای. است کیفری دادرسی آیین در مقرر مخابراتی ارتباطات کنترل به راجع مقررات مطابق مخابراتی

  ) در ) پیامک یا ایمیل پیام‌نگار نظیر شده، ذخیره غیرعمومی ارتباطات محتوای به دسترسی ـ تبصره

. است مربوط مقررات رعایت مستلزم و کنترل حکم 

ظرف ۶۸۴ماده جمع‌آوری‌شده الکترونیکی ادله از مراقبت و نگهداری نحوه اجرائی آیین‌نامه ـارتباطات وزارت همکاری با دادگستری وزیر توسط قانون این شدن الزم‌االجراء تاریخ از شش‌ماه

. می‌رسد قضائیه رئیسقوه تصویب به و می‌شود تهیه اطالعات فناوری و 

داده ۶۸۵ماده چنانچه رایانه ـ آگاهی های دعوی از که ثالثی شخص یا دعوی طرف توسط ایرایانه سامانه و شود‌ منتقل یا ذخیره یا پردازش یا ایجاد نحوی ندارد، به مربوط مخابراتی یا ای

داده انکارناپذیری و اعتبار تمامیت، و صحت به که کند عمل قابل درست نشود، وارد خدشه ها. است استناد

 رایانه ۶۸۶ماده جرائم بر عالوه بخش، این در مندرج مقررات کلیه که ـ جرائمی سایر شامل ای

می قرار استناد مورد آنها در الکترونیکی می ادله نیز .گیرند شود  

جهت ۶۸۷ماده از خاصی مقررات رایانه‌ای جرائم به رسیدگی بخشبرای این در که مواردی در ـ. است کیفری دادرسی آیین مقررات‌عمومی تابع است، نشده پیش‌بینی‌ آیین‌دادرسی

 اشخاصحقوقی جرائم آیین‌دادرسی ـ یازدهم بخش

 بر ۶۸۸ماده عالوه باشد، داشته وجود اشخاصحقوقی به اتهام توجه برای کافی دلیل هرگاه ـ

شخص به احضار، به مربوط مقررات رعایت با می‌باشد، او متوجه اتهام که شخصحقیقی احضار . عدم نماید معرفی را خود وکیل یا قانونی نماینده مقررات مطابق تا شود می اخطار حقوقی

. نیست رسیدگی مانع نماینده یا وکیل معرفی 

نمایندگی تواند نمی است، شده شخصحقوقی به اتهام توجه موجب وی رفتار که فردی ـ تبصره. شود عهده‌دار را آن

 .۶۸۹ماده شود می تبیین وی برای مقررات وفق اتهام شخصحقوقی، نماینده حضور پساز ـ

شخصحقوقی به انتسابی اتهام از دفاع یا و تحقیق انجام جهت تنها شخصحقوقی نماینده حضورنمی اعمال وی مورد در متهم، برای قانون در مقرر محدودیت‌های و الزامات از یک هیچ و است

شود. 

اقتضاء ۶۹۰ماده درصورت و شخصحقوقی به اتهام توجه بر دایر کافی دلیل وجود صورت در ـ . قابل ابالغ، از پس روز ده ظرف قرارها این است امکانپذیر زیر تأمینی قرارهای صدور ً منحصرا

. است صالح دادگاه اعتراضدرمی فراهم را جرم مجدد ارتکاب زمینه که شغلی های فعالیت از بعضی انجام ممنوعیت قرار ـ الف

. کند باعث که تبدیل و ادغام انحالل، قبیل از وضعیتشخصحقوقی در ارادی تغییر منع قرار ـ ب

. از نوع دو یا یک موجب ممنوعیت این از تخلف شود آن حقوقی شخصیت دادن دست از یا دگرگونی. است مرتکب برای هشت یا هفت درجه تعزیری مجازات‌های

 این ۶۹۱ماده مقررات طبق خواسته تأمین قرار صدور شخصحقوقی به اتهام توجه صورت در ـ

. است بالمانع قانون 

یا ۶۹۲ماده تعقیب موقوفی قرار مورد حسب شخصحقوقی ارادی غیر انحالل صورت در ـ . دادرسی آیین مقررات تابع موقوفی قرار به مربوط مقررات شود می صادر اجراء موقوفی

. . شود می اقدام مربوط مقررات وفق جرم از ناشی خسارت و دیه مورد در است کیفری 

.۶۹۳ماده است کیفری دادرسی آیین مقررات تابع اشخاصحقوقی به مربوط احکام اجرای ـ 

باشد، ۶۹۴ماده متعدد زیرمجموعه واحدهای یا شعب دارای شخصحقوقی که صورتی در ـ . که صورتی در است آن به منتسب جرم که است واحدی یا شعبه متوجه تنها کیفری مسؤولیت

مسؤولیت کند، اقدام شخصحقوقی اصلی مرکزیت اساستصمیم بر زیرمجموعه واحد یا شعبه. باشد می نیز شخصحقوقی اصلی مرکزیت متوجه کیفری

 شود ۶۹۵ماده نمی محسوب اقرار شخصحقوقی علیه شخصحقوقی قانونی نماینده اظهارات ـ

. نیست او متوجه نیز سوگند اتیان و 

است ۶۹۶ماده نشده مقرر اشخاصحقوقی جرائم دادرسی برای ویژه‌ای مقررات که مواردی در ـاقدام است اجراء قابل اشخاص این مورد در که کیفری آیین‌دادرسی عمومی مقررات مطابق

می‌شود. 

سایرمقررات ـ بخشدوازدهم 

مواد )۶۹۷ماده احکام اجرای در مقرر تکالیف به است موظف دولت تا )( ۶۵۴و )(۶۵۲، )(۶۵۰ـ۶۵۶ )( ) ( ) ماده ) ف و ح بندهای به توجه با قانون توسعه ( ۲۱۱این پنجم پنجساله برنامه قانون

. اجرای از ناشی اضافی مالی بار نماید عمل آن اجرای باقی‌مانده مدت در ایران اسالمی جمهوری. می‌گردد تأمین کیفری آیین‌دادرسی قانون افزایشدرآمدهای محل از این‌قانون

 غیابی ۶۹۸ماده دادرسی تجویز به راجع قانون واحده ماده قانون، این شدن الزم‌االجراء تاریخ از ـ

مصوب جنایی امور مصوب ۱۳۳۹ /۳ /۲در ایران اسالمی جمهوری مسلح نیروهای دادرسی قانون ، مواد )۱۳۶۴ /۲ /۲۲ ( ( ۹و )( ۸، )(۴به‌جز شعب ) و دو و یک کیفری دادگاههای تشکیل قانون قانون، آن

مصوب کشور عالی مصوب ۱۳۶۸ /۴ /۲۰دیوان دادگاهها آرای تجدیدنظر قانون مواد ۱۳۷۲ /۵ /۱۶، ، مورخ ( ۷۷۹الی )(۷۵۶) مجازاتهای ) ۱۳۸۸ /۳ /۵الحاقی و تعزیرات اسالمی مجازات قانون به

ماده( ) و مصوب ( ۵۶۹بازدارنده کیفری آیین‌دادرسی الحاقات ۱۳۹۲ /۱۲ /۴قانون و اصالحات و. است ملغی آنها بعدی

 و ۶۹۹ماده یازدهم دهم، نهم، هشتم، بخشهای عنوان به مواد شماره ترتیب رعایت با قانون این ـ

مصوب کیفری آیین‌دادرسی قانون تاریخ ۱۳۹۲ /۱۲ /۴دوازدهم از قانون دو هر مقررات و /۱الحاق۴/ ۱۳۹۴. است الزم‌االجراء

اسفندماه چهارم مورخ جلسه در تبصره سی و دویست و ماده هفتاد و پانصد بر مشتمل فوق قانونو هشتاد اصل طبق اسالمی مجلسشورای حقوقی و قضایی کمیسیون دو و نود و سیصد و یکهزار

جلسه ( ۸۵پنجم ) در سال سه مدت به آن آزمایشی اجرای با مجلس و گردید تصویب اساسی قانونتاریخ در و نمود موافقت نود و سیصد و یکهزار بهمن‌ماه نوزدهم مورخ تأیید ۱۳۹۲ /۱۲ /۲۶علنی به

. رسید نگهبان شورای 

1396-11-21 11:38 99121بازدید :

مرتبط مقاالت

امور ) در انقالب و عمومی دادگاههای دادرسی آئین قانون مدني دادرسي آيين قانون كامل متنمصوب (   1379 مدنی

شماره ) الحاقیه اصالحات آخرین با برق های تعرفه تکمیلی نامه آیین کامل   ( 4 متنامور ) در انقالب و عمومی دادگاههای دادرسی آئین قانون مدني دادرسي آيين قانون كامل متن

مصوب (   1379 مدنیمصوب حکومتی تعزیرات قانون کامل نظام 1367 متن تشخیصمصلحت   مجمع

امور ) در انقالب و عمومی دادگاههای دادرسی آئین قانون مدني دادرسي آيين قانون كامل متنمصوب (   1379 مدنی

فروشند می گران یا مخفی را خود کاالی که فروشندگانی و وران پیشه مجازات قانون کامل متن  1322 مصوب

مصوب کشور برق و آب تاسیسات از تجاوز رفع قانونی الیحه کامل   1395 متنگاز و فاضالب تلفن برق آب از غیرمجاز کنندگان استفاده مجازات قانون کامل   1396 متن

شماره ) الحاقیه اصالحات آخرین با برق های تعرفه تکمیلی نامه آیین کامل   ( 4 متنکدامند؟ حجر انواع و چه یعنی  حجر

( ، شخصیه احوال ، اهلیت ، وضعیت ، شخصیت شخص، حقوق علم اشخاصدر مبحث با آشنایی دارایی(

آن مبانی و مدنی مسئولیت با  آشناییمدنی حقوق با  آشنایی

مصوب مدنی مسولیت قانون کامل   1339 متناسالمی مجازات قانون کامل   1392 متن

تجارت قانون کامل  متنایران در تلویزیون حقوقی  وضعیت

المللی بین تعهدات دیدگاه از تلویزیون در بیان آزادی های  محدودیتتلویزیون کارکردهای و  وظایف

صحیح رسانی اطالع حق برای ایران اسالمی جمهوری المللی بین  تعهداتاینترنت از کنندگان استفاده میان در زبانی  تنوع

تبعیضدر منع و بیان آزادی ، برابر حقوق برای ایران اسالمی جمهوری المللی بین تعهدات تلویزیون

مصوب مدنی قانون کامل بعدی 1307 متن اصالحات   بااصالحات ) ایران اسالمی جمهوری اساسی قانون کامل   ( 1368 متن

ارتباطات حقوق با  آشناییمصوب حکومتی تعزیرات قانون کامل نظام 1367 متن تشخیصمصلحت   مجمع

امور ) در انقالب و عمومی دادگاههای دادرسی آئین قانون مدني دادرسي آيين قانون كامل متنمصوب (   1379 مدنی

فروشند می گران یا مخفی را خود کاالی که فروشندگانی و وران پیشه مجازات قانون کامل متن  1322 مصوب

مصوب کشور برق و آب تاسیسات از تجاوز رفع قانونی الیحه کامل   1395 متنشماره ) الحاقیه اصالحات آخرین با برق های تعرفه تکمیلی نامه آیین کامل   ( 4 متن

مصوب مدنی مسولیت قانون کامل   1339 متناسالمی مجازات قانون کامل   1392 متن

تجارت قانون کامل  متنمصوب مدنی قانون کامل بعدی 1307 متن اصالحات   با

اصالحات ) ایران اسالمی جمهوری اساسی قانون کامل   ( 1368 متنمصوب حکومتی تعزیرات قانون کامل نظام 1367 متن تشخیصمصلحت   مجمع

امور ) در انقالب و عمومی دادگاههای دادرسی آئین قانون مدني دادرسي آيين قانون كامل متنمصوب (   1379 مدنی

فروشند می گران یا مخفی را خود کاالی که فروشندگانی و وران پیشه مجازات قانون کامل متن  1322 مصوب

مصوب کشور برق و آب تاسیسات از تجاوز رفع قانونی الیحه کامل   1395 متنگاز و فاضالب تلفن برق آب از غیرمجاز کنندگان استفاده مجازات قانون کامل   1396 متن

شماره ) الحاقیه اصالحات آخرین با برق های تعرفه تکمیلی نامه آیین کامل   ( 4 متنمصوب مدنی مسولیت قانون کامل   1339 متن

اسالمی مجازات قانون کامل   1392 متنتجارت قانون کامل  متن

مصوب مدنی قانون کامل بعدی 1307 متن اصالحات   بااصالحات ) ایران اسالمی جمهوری اساسی قانون کامل   ( 1368 متن

مصوب حکومتی تعزیرات قانون کامل نظام 1367 متن تشخیصمصلحت   مجمعامور ) در انقالب و عمومی دادگاههای دادرسی آئین قانون مدني دادرسي آيين قانون كامل متن

مصوب (   1379 مدنیفروشند می گران یا مخفی را خود کاالی که فروشندگانی و وران پیشه مجازات قانون کامل متن

  1322 مصوب مصوب کشور برق و آب تاسیسات از تجاوز رفع قانونی الیحه کامل   1395 متن

گاز و فاضالب تلفن برق آب از غیرمجاز کنندگان استفاده مجازات قانون کامل   1396 متنشماره ) الحاقیه اصالحات آخرین با برق های تعرفه تکمیلی نامه آیین کامل   ( 4 متن

کدامند؟ حجر انواع و چه یعنی  حجر ( ، شخصیه احوال ، اهلیت ، وضعیت ، شخصیت شخص، حقوق علم اشخاصدر مبحث با آشنایی

 دارایی(آن مبانی و مدنی مسئولیت با  آشنایی

مدنی حقوق با  آشناییمصوب مدنی مسولیت قانون کامل   1339 متن

اسالمی مجازات قانون کامل   1392 متنتجارت قانون کامل  متن

ایران در تلویزیون حقوقی  وضعیتالمللی بین تعهدات دیدگاه از تلویزیون در بیان آزادی های  محدودیت

تلویزیون کارکردهای و  وظایفصحیح رسانی اطالع حق برای ایران اسالمی جمهوری المللی بین  تعهدات

اینترنت از کنندگان استفاده میان در زبانی  تنوعتبعیضدر منع و بیان آزادی ، برابر حقوق برای ایران اسالمی جمهوری المللی بین تعهدات

 تلویزیونمصوب مدنی قانون کامل بعدی 1307 متن اصالحات   با

اصالحات ) ایران اسالمی جمهوری اساسی قانون کامل   ( 1368 متنارتباطات حقوق با  آشنایی

امور ) در انقالب و عمومی دادگاههای دادرسی آئین قانون مدني دادرسي آيين قانون كامل متنمصوب (   1379 مدنی

امور ) در انقالب و عمومی دادگاههای دادرسی آئین قانون مدني دادرسي آيين قانون كامل متنمصوب (   1379 مدنی

مصوب حکومتی تعزیرات قانون کامل نظام 1367 متن تشخیصمصلحت   مجمعامور ) در انقالب و عمومی دادگاههای دادرسی آئین قانون مدني دادرسي آيين قانون كامل متن

مصوب (   1379 مدنیفروشند می گران یا مخفی را خود کاالی که فروشندگانی و وران پیشه مجازات قانون کامل متن

  1322 مصوب مصوب کشور برق و آب تاسیسات از تجاوز رفع قانونی الیحه کامل   1395 متن

گاز و فاضالب تلفن برق آب از غیرمجاز کنندگان استفاده مجازات قانون کامل   1396 متنشماره ) الحاقیه اصالحات آخرین با برق های تعرفه تکمیلی نامه آیین کامل   ( 4 متن

کدامند؟ حجر انواع و چه یعنی  حجر ( ، شخصیه احوال ، اهلیت ، وضعیت ، شخصیت شخص، حقوق علم اشخاصدر مبحث با آشنایی

 دارایی(آن مبانی و مدنی مسئولیت با  آشنایی

مدنی حقوق با  آشناییمصوب مدنی مسولیت قانون کامل   1339 متن

اسالمی مجازات قانون کامل   1392 متنتجارت قانون کامل  متن

ایران در تلویزیون حقوقی  وضعیتالمللی بین تعهدات دیدگاه از تلویزیون در بیان آزادی های  محدودیت

تلویزیون کارکردهای و  وظایفصحیح رسانی اطالع حق برای ایران اسالمی جمهوری المللی بین  تعهدات

اینترنت از کنندگان استفاده میان در زبانی  تنوعتبعیضدر منع و بیان آزادی ، برابر حقوق برای ایران اسالمی جمهوری المللی بین تعهدات

 تلویزیونمصوب مدنی قانون کامل بعدی 1307 متن اصالحات   با

اصالحات ) ایران اسالمی جمهوری اساسی قانون کامل   ( 1368 متنارتباطات حقوق با  آشنایی

مصوب حکومتی تعزیرات قانون کامل نظام 1367 متن تشخیصمصلحت   مجمعامور ) در انقالب و عمومی دادگاههای دادرسی آئین قانون مدني دادرسي آيين قانون كامل متن

مصوب (   1379 مدنیفروشند می گران یا مخفی را خود کاالی که فروشندگانی و وران پیشه مجازات قانون کامل متن

  1322 مصوب مصوب کشور برق و آب تاسیسات از تجاوز رفع قانونی الیحه کامل   1395 متن

گاز و فاضالب تلفن برق آب از غیرمجاز کنندگان استفاده مجازات قانون کامل   1396 متنشماره ) الحاقیه اصالحات آخرین با برق های تعرفه تکمیلی نامه آیین کامل   ( 4 متن

کدامند؟ حجر انواع و چه یعنی  حجر ( ، شخصیه احوال ، اهلیت ، وضعیت ، شخصیت شخص، حقوق علم اشخاصدر مبحث با آشنایی

 دارایی(آن مبانی و مدنی مسئولیت با  آشنایی

مدنی حقوق با  آشناییمصوب مدنی مسولیت قانون کامل   1339 متن

اسالمی مجازات قانون کامل   1392 متنتجارت قانون کامل  متن

ایران در تلویزیون حقوقی  وضعیتالمللی بین تعهدات دیدگاه از تلویزیون در بیان آزادی های  محدودیت

تلویزیون کارکردهای و  وظایفصحیح رسانی اطالع حق برای ایران اسالمی جمهوری المللی بین  تعهدات

اینترنت از کنندگان استفاده میان در زبانی  تنوعتبعیضدر منع و بیان آزادی ، برابر حقوق برای ایران اسالمی جمهوری المللی بین تعهدات

 تلویزیونمصوب مدنی قانون کامل بعدی 1307 متن اصالحات   با

اصالحات ) ایران اسالمی جمهوری اساسی قانون کامل   ( 1368 متنارتباطات حقوق با  آشنایی

امور ) در انقالب و عمومی دادگاههای دادرسی آئین قانون مدني دادرسي آيين قانون كامل متنمصوب (   1379 مدنی

ما با ارتباط: پستی پالک آدرس سبز ختمان یکم خیابان شنگرف خیابان میرداماد بلوار پنجم ۳۰تهران، طبقه

جنوبی

۲۲۴۲۱۰۹۰ | ۲۲۲۲۴۴۹۴ | ۲۲۲۲۴۴۹۵تلفن ۲۲۲۲۸۹۹۹فکس:

: الکترونیک sayehlaw@gmail.comپست