Upload
siw-znak
View
278
Download
5
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Edward Gorey: Pamiętna wizyta i inne utwory
Citation preview
Kraków 2012
PAMIĘTNA WIZYTA i inne utworyw przekładzie Michała Rusinka
EDWARD GOREY
Kraków 2012
WSTĘP
Edward Gorey - zmarły w 2000 roku genialny amerykański ilus-trator, pisarz, poeta, publicysta, autor scenariuszy dla teatrów lalkowych, miłośnik baletu, kina, reklam telewizyjnych, kiczu i kotów, erudyta, kolekcjoner osobliwych przedmiotów, samotnik, dziwak i ekscentryk - jest już, szczególnie w kręgach wielbicieli makabry i surrealizmu, postacią kultową. Wydaje się, że i w Pol-sce powoli znajduje zwolenników, więc po publikacji wyboru Osob-liwy gość i inne utwory (Znak 2011) postanowiliśmy wydać wybór kolejny, tym razem zawierający już nie utwory wierszowane, lecz prozę.
Prozę, dodajmy, dość specyficzną: Nieszczęsne dziecię to parodia kiepskiej literatury - makabryczne zakończenie wzno-si ją jednak na literackie wyżyny; Pamiętna wizyta to opowia-danie pozbawione wprawdzie elementów makabrycznych, za to utrzymane w sentymentalnym klimacie sprowadzonym do
absurdu; w Pozłacanym nietoperzu widać fascynację Goreya baletem, cała historia jest zaś parodią biografii słynnych arty-stów, w których przeplatają się wątki z życia osobistego i zawo-dowego; natomiast Tamten posąg to iście postmodernistyczna historia złożona z tropów i wskazówek, podanych tak precyzyj-nie, jak w klasycznych opowiadaniach detektywistycznych - róż-nica polega jednak na tym, że nie możemy tu odtworzyć żad-nej spójnej fabuły, żadnego porządku; w Błękitnym ausz piku przeplatają się dwa epickie wątki: kariery diwy operowej i sza-leństwa jej wielbiciela; wreszcie Retoryczny rower, arcydzie-ło literatury purnonsensu, historia przejażdżki na dziwnym rowerze, trochę jak ze złego snu.
Znajdziemy tu ulubione motywy Goreya: dzieci, koty, po-sągi, urny, ludzi o dziwnych nazwiskach, często opartych na grze słów, baletnice, futra, automobile, arystokratów i pogrzeby. No i wspaniałe, charakterystyczne, quasi-wiktoriańskie ilustra-cje oraz elegancki język, także jakby z innej epoki. Styl obrazów i opowiadań Goreya opiera się bowiem na erudycyjnej parodii, aluzji, grze konwencjami i ironii, a przede wszystkim na purnon-sensie. Co to takiego? Stanisław Barańczak twierdzi, że należy
rozgraniczyć dwa rodzaje humoru: satyryczny i nonsensowny. Satyryk ma ambicje poprawiania i racjonalizacji rzeczywisto-ści, nonsensista natomiast nie wierzy w taką możliwość, co wię-cej, jest także pesymistą w kwestii racjonalności bytu. Nonsensi-stę, owszem, interesują problemy egzystencjalne, ale i tak wie, że są nie do rozwiązania. A że ludzkość od zarania dziejów pró-buje rozwiązywać to, co nierozwiązywalne - nonsensista ma się z czego śmiać. Innymi słowy: życie nie ma sensu, a poza tym i tak źle się skończy, więc mamy co najmniej trzy możliwości: po pierwsze, użalać się nad sobą. Po drugie, znajdować pocieszenie w różnych iluzjach, między innymi w obłudnej, sentymentalnej, skonwencjonalizowanej literaturze. Po trzecie - śmiać się z tych, którzy się użalają, z tych, którzy się pocieszają, ale i z samych siebie - bo to i tak wszystko na nic.
Edward Gorey był, rzecz jasna, nonsensistą par excellence.
Michał Rusinek
NIESZCZĘSNE
DZIECIĘ
Była sobie raz pewna dziewczynka o imieniu Charlotte Sophia.
Miała dobrych i zamożnych rodziców.
Miała lalkę, którą nazwała Hortensja.
Pewnego dnia jej ojca, pułkownika armii, wysłano do Afryki.
Kilka miesięcy później przyszła wiadomość, że zginął w czasie powstania tubylców.
Matka podupadła na zdrowiu i wkrótce zmarła.
Jedyny krewny, wuj, zginął uderzony w głowę kawałkiem spadającego muru.
Charlotte Sophia znalazła się w rękach prawnika rodziny.
Niezwłocznie umieścił on ją w szkole z internatem.
Nauczyciele karali ją za rzeczy, których nie zrobiła.
Hortensję rozerwały na kawałki inne uczennice.
Za dnia Charlotte Sophia starała się ukrywać.
Całymi nocami nie spała, tylko płakała.
Pewnego ranka, gdy nie mogła już tego dłużej znieść, uciekła ze szkoły.
EDWARD GOREY - zmarły w 2000 roku genialny amerykański
ilus trator, pisarz, poeta, publicysta, autor scenariuszy dla
teatrów lalkowych, miłośnik baletu, kina, reklam telewizyjnych,
kiczu i kotów, erudyta, kolekcjoner osobliwych przedmiotów,
samotnik, dziwak i ekscentryk - jest już, szczególnie w kręgach
wielbicieli makabry i surrealizmu, postacią kultową. Wydaje
się, że i w Polsce powoli znajduje zwolenników, więc po publikacji
wyboru Osobliwy gość i inne utwory (Znak 2011) postanowiliśmy
wydać wybór kolejny, tym razem zawierający już nie utwory
wierszowane, lecz prozę.
ze Wstępu Michała Rusinka
ISBN 978-83-240-1972-4
9 788324 019724
Cena detal. 49,90 zł
PAMIĘTNA
WIZY TA
I
INNE
UTWORY
Gorey_Pamietna wizyta__okladka__DRUK.indd 1 2012-09-14 11:54