p Coelho Paulo - Weronika Postanawia Umrzeć

8/14/2019 p Coelho Paulo - Weronika Postanawia Umrze

1/143


2/143

21 listopada 1997 roku Weronika uznaa, e nadszed wreszcie czas, by popeni

samobjstwo. Dokadnie posprztaa wynajmowany u zakonnic w klasztorze pokj,

wyczya ogrzewanie, umya zby i pooya si. Z blatu nocnego stolika wzita cztery

opakowania tabletek nasennych. Zamiast rozkruszy je i rozpuci w wodzie postanowilibra jedn po drugiej, bo zamiar to jedno a nieodwracalno czynu to drugie i chciaa

zostawi sobie moliwo wycofania si. Jednak z kad potykan tabletk utwierdzaa si

w susznoci swojej decyzji i po piciu minutach opakowania byty puste.

Poniewa nie wiedziaa dokadnie, ile czasu upynie zanim straci przytomno, wzia

do rki lecy na ku, wanie nadesany do biblioteki, w ktrej pracowaa, ostatni numer

francuskiego czasopisma Homme. Kartkujc je zwrcia uwag na artyku o grze

komputerowej, napisanej przez Paula Coelho, brazylijskiego pisarza, ktrego miaa okazj

pozna podczas jakiej konferencji w kawiarni hotelu Grand Union. Zamienili wtedy par

stw i Weronika zostaa zaproszona na kolacj organizowan przez jego wydawc. Byo na

niej zbyt duo ludzi, by udao im si naprawd porozmawia.

Jednak dziki temu, e znaa autora pomylaa o nim jakby o kim ze swojego

otoczenia, a przeczytanie reportau o jego pracy mogo wypeni oczekiwanie na mier.

Zacza czyta artyku o informatyce, ktra wcale jej nie interesowaa. Dokadnie tak

postpowaa przez cae ycie - zawsze szukaa atwizny, albo zadowalaa si tym, co byo w

zasigu rki - jak choby to czasopismo.

Jednak ju pierwsza linijka artykuu wytrcia j z naturalnego stanu biernoci i po raz

pierwszy w yciu musiaa przyzna, e ulubione zdanie jej przyjaci: Nic na wiecie nie

zdarza si przez przypadek - co jednak znaczy.

Dlaczego dostrzega pord tylu innych wanie te sowa? I to w chwili, gdy zaczaumiera? Jakie tajne przestanie niosy ze sob, jeli tajne przestania w ogle istniej, bo by

moe to, co si za nie uznaje, to tylko zbiegi okolicznoci?

Ot dziennikarz rozpoczyna swj artyku pytaniem: Gdzie ley Sowenia?

Nikt nie wie, gdzie ley Sowenia - pomylaa. - Nikt.


3/143

Przecie Sowenia istniaa naprawd, tu, w tym pokoju i tam, w widniejcych na

horyzoncie grach i na placu, na ktry patrze moga z okna. Sowenia to byt jej kraj.

Odoya czasopismo. C j teraz moga obchodzi pogarda wiata, ktry

lekceway istnienie Sowecw - nie miaa ju nic wsplnego ze wzgardzonym narodem.Teraz bya dumna z samej siebie, e w kocu zdobya si na odwag, by poegna si z

yciem. C to za rado! I e zrobia to w sposb, o jakim marzya - poykajc tabletki.

Poszukiwaa tych tabletek od prawie szeciu miesicy. Sdzc, e nigdy nie zdoa ich

zdoby, zaczta nawet myle o podciciu y, lecz wtedy w pokoju byoby peno krwi i

sprawiaby kopot zakonnicom. Bardzo by si zmartwiy. Ale samobjcza decyzja zmusza do

mylenia przede wszystkim o sobie, o innych myli si pniej.

Zrobiaby wszystko, byle jej mier nie wywoaa zbyt wiele zamieszania, ale jeli

podcicie y miaoby si okaza jedynym wyjciem, to c - zakonnice musiayby

zapomnie o caej historii i posprzta pokj, inaczej nie udaoby si im wynaj go nikomu,

bo ludzie, cho to ju schyek dwudziestego wieku, wci jeszcze wierz w duchy.

Oczywicie, moga si rwnie rzuci z dachu jednego z nielicznych wieowcw

Ljubljany, ale ile niepotrzebnego cierpienia przysporzyliby swoim rodzicom? Prcz szoku

na wie o mierci crki, musieliby jeszcze przey identyfikacj zmasakrowanych zwok.

Nie, takie rozwizanie byoby gorsze od otwarcia sobie y; zostawioby niezablinione rany

w pamici istot, ktre pragny jedynie jej dobra.

Ze mierci crki bd si w stanie pogodzi, ale nigdy nie zapomn widoku

roztrzaskanej czaszki.

Moga strzeli do siebie, skoczy z okna czy si powiesi - ale aden z tych

wariantw nie odpowiada jej kobiecej naturze. Gdy kobiety decyduj si na mier,wybieraj bardziej romantyczne sposoby - otwieraj sobie yy albo przedawkowuj rodki

nasenne. Opuszczone ksiniczki czy aktorki Hollywoodu day tego rozliczne dowody.

Weronika wiedziaa, e zawsze trzeba czeka na waciwy moment. I rzeczywicie

tak byo. Dwaj przyjaciele, poruszeni jej cigym uskaraniem si na bezsenno, zdobyli od


4/143

muzykw z miejscowej dyskoteki po dwa pudelka tabletek nasennych. Pooya je na

nocnym stoliku i przez tydzie flirtowaa ze mierci, egnajc si bez zbdnego

sentymentalizmu z tym, co zwie si yciem.

Teraz bya szczliwa, e nie cofna si, ale i znudzona, bo nie wiedziaa, co poczz resztk czasu, ktry jej pozosta.

Wrcia mylami do dopiero co przeczytanych niedorzecznoci. Jak artyku o

komputerach moe zaczyna si tak idiotycznym zdaniem: Gdzie ley Sowenia?. Nie

znajdujc nic ciekawszego, czym mogaby si zaj, postanowia przeczyta go do koca.

Okazao si, e wspomniana gra komputerowa produkowana jest w Sowenii - w tym

dziwnym kraju, o ktrym nikt, prcz jego mieszkacw, nic nie wie - poniewa sia robocza

jest tu bardzo tania. Francuska firma, wprowadzajc przed kilkoma miesicami ten produkt

na rynek, wydala na zamku w Biedzie przyjcie dla dziennikarzy z caego wiata.

Weronika przypomniaa sobie, e syszaa co na temat tego bankietu. By wielkim

wydarzeniem w miecie nie tylko dlatego, e zamek zosta tak przystrojony na t

uroczysto, by przyda redniowiecznej atmosfery grze komputerowej, ale rwnie dlatego,

i w lokalnej prasie rozgorzaa polemika o to, e na przyjcie zostali zaproszeni dziennikarze

z Niemiec, Francji, Anglii, Woch i Hiszpanii, ale ze Sowenii nie zaproszono nikogo.

Autor artykuu - ktry do Sowenii przyjecha po raz pierwszy, bez wtpienia na koszt

organizatora, i zamierza spdzi mio czas, oczarowujc kolegw po fachu i wygaszajc

pozornie tylko interesujce kwestie, pijc i jedzc, nie wyjmujc grosza z kieszeni -

rozpocz swj artyku artem, ktry mia chyba zrobi wraenie na przemdrzaych

intelektualistach z jego kraju. Po powrocie opowiedzia zapewne swoim redakcyjnym

kolegom kilka zmylonych historii o miejscowych obyczajach, albo o tym, jak bez fantazjiubieraj si po Sowesku.

Ale to ju by jego problem. Weronika umieraa i miaa na gowie inne zmartwienia.

Chociaby, czy istnieje ycie po mierci, albo, kiedy znajd jej ciao. Mimo to - a moe

wanie dlatego - ten artyku nie dawa jej spokoju.


5/143

Wyjrzaa przez klasztorne okno wychodzce na may plac w Ljubljanie. Skoro nikt

nie wie, gdzie ley Sowenia - pomylaa - to Ljubljana musi by dla ludzi jakim mitem. Tak

jak Atlantyda, Lemuria czy inne zagubione kontynenty, ktre niepokoj wyobrani

czowieka. Nikt na wiecie nie omieliby si rozpocz artykuu pytaniem, gdzie ley MountEverest. Ale w samym rodku Europy, dziennikarz szanujcego si czasopisma, moe bez

cienia wstydu zapyta o Soweni, bo wikszo czytelnikw nie ma pojcia, ani gdzie ley

ona, ani tym bardziej jej stolica - Ljubljana.

Nagle Weronika odkrya sposb na spdzenie czasu, ktry jej pozosta. Mino ju

dziesi minut, a ona wci nie czua adnej zmiany w organizmie. Ostatnim dzieem jej

ycia bdzie list do tego czasopisma, wyjaniajcy, e Sowenia jest jednym z piciu krajw,

ktre powstay na skutek rozpadu dawnej Jugosawii. Ten list bdzie jej listem poegnalnym,

cho nie wyjawi w nim prawdziwych przyczyn samobjstwa.

Gdy znajd jej ciao, dojd do wniosku, e odebraa sobie ycie, bo w jakim

czasopimie nie wiedzieli, gdzie ley jej kraj. Zamiaa si, oczyma wyobrani widzc ju w

prasie artykuy na temat jej mierci za narodow spraw. Zdumiao j, jak szybko zmienili

zdanie, bo przecie jeszcze przed chwil myleli co cakiem odwrotnego, e wcale nie

obchodzi jej ten wiat i jego geograficzne problemy.

Napisaa list. W przypywie dobrego humoru niemal postawia pod znakiem zapytania

konieczno swojej mierci, ale zaya ju tabletki i byo za pno, by si wycofa.

Miewaa ju chwile dobrego nastroju. Nie zabijaa si dlatego, e bya wiecznie

smutna, zgorzkniaa czy przygnbiona. Czsto popoudniami radonie spacerowali ulicami

Ljubljany lub obserwowali z klasztornego okna swego pokoju patki niegu spadajce na

may plac, na ktrym sta pomnik poety. Pewnego razu bodaj przez miesic bujaa wobokach, bo wanie na tym placu jaki nieznajomy podarowa jej bukiet kwiatw.

Uwaaa si za osob cakowicie normaln. A samobjstwo popeniaa z dwch

prostych powodw. Bya pewna, e gdyby objania w licie poegnalnym te powody, wielu

ludzi przyznaoby jej racj.


6/143

Po pierwsze: jej ycie byo monotonne. A kiedy przeminie modo stanie si powoli

zgorzknia, schorowan staruszk. Wtedy opuszcz j przyjaciele. Nie ma co kurczowo

trzyma si ycia, ktre moe przynie tylko cierpienia.

Po drugie: Weronika czytaa gazety i ogldali telewizj, ledzia na biecowydarzenia na wiecie. Wszystko byo nie tak, a ona nie moga temu zaradzi i czua si

cakowicie bezuyteczna.

Teraz, za chwil zazna ostatecznego, mierci. Po niej nastpi co absolutnie innego.

Skoczya pisa swj list i skupia si na sprawach istotniejszych i bardziej przystajcych do

chwili, ktr wanie ya, czy te raczej, w ktrej umieraa.

Staraa si wyobrazi sobie mier, ale na prno. Ale przecie nie musiaa si ni

kopota, dowiadczy jej niebawem. Za ile minut? Nie miaa pojcia. Radowao j, e ju

wkrtce pozna odpowied na pytanie, ktre stawiali sobie wszyscy: czy Bg istnieje?

W przeciwiestwie do wielu ludzi nie by to wewntrzny dylemat jej ycia. Za czasw

komunizmu nauczano, e ycie koczy si wraz ze mierci, wic przywyka do tej myli.

Jednak pokolenie jej rodzicw i dziadkw wci chodzio do kocioa, odbywao pielgrzymki,

modlio si i yo w witym przekonaniu, e Bg przykada wag do ich sw.

W wieku 24 lat, przeywszy wszystko to, co byo jej dane przey - a byo tego sporo!

- Weronika bya niemal pewna, e wszystko skoczy si wraz ze mierci. Dlatego wybraa

samobjstwo nareszcie uwolnienie i wieczna niepami.

Jednak w gbi serca koataa si jeszcze wtpliwo: a jeli Bg istnieje? Tysice lat

cywilizacji uczynio z samobjstwa tabu, obraz wszelkich przykaza religijnych. Czowiek

walczy, by przetrwa, a nie po to, by si podda. Ludzie powinni si mnoy. Spoeczestwu

potrzeba rk do pracy. Kobieta i mczyzna musz mie powd, by trwa razem na dobre ize, nawet kiedy ich mio wygasa. Pastwu potrzebni s onierze, politycy i artyci.

Jeli Bg istnieje - w co szczerze wtpi - to zrozumiem, e istniej granice ludzkiej

wytrzymaoci. To on stworzy cay ten niead, gdzie panuje ndza, niesprawiedliwo,

chciwo, samotno. Jego zamiary byy wprawdzie wspaniae, ale rezultaty okazay si


7/143

opakane. Jeli Bg istnieje, bdzie zapewne wspaniaomylny wobec stworze, ktre

zechciay prdzej opuci ten pad, a moe nawet przeprosi za to, e zmusi nas do

odbycia ziemskiej wdrwki.

Precz z tabu i przesdami! Jej gboko wierzca matka mawiaa, e Bg znaprzeszo, teraniejszo i przyszo. A zatem powoa j na ten wiat w peni wiadom, e

pewnego dnia odbierze sobie ycie, i jego ten czyn nie zaszokuje.

Poczuta mdoci, ktre szybko zaczty przybiera na sile. Po paru minutach nie

potrafili ju skupi si na widoku z okna. Bya zima, okoo czwartej po poudniu, soce ju

zachodzio. Dla innych ycie bdzie toczy si dalej. Wanie jaki chopak dostrzeg j w

oknie. Nawet do gowy mu nie przyszo, e ona umiera. Grupa boliwijskich muzykw (gdzie

ley Boliwia? dlaczego artykuy w gazetach nie zaczynaj si od takiego pytania?) graa

przed pomnikiem France Preserem, wielkiego soweskiego poety, ktry odcisn swj lad

w duszy narodu.

Czy uda jej si wysucha do koca melodii dochodzcej z placu? Byoby to pikne

poegnanie z yciem: zapadajcy zmierzch, melodia niosca marzenia z drugiego kraca

wiata, przytulny i ciepy pokj, pikny i peen ycia chopak, ktry wanie zatrzyma si i na

ni popatrzy.

Zaczta ju odczuwa dziaanie rodkw nasennych. Ten przechodzie byt ostatnim

czowiekiem, jakiego widzi.

Umiechn si. Odwzajemnia umiech - nie miaa nic do stracenia. Pomacha do

niej, ale udaa, e patrzy gdzie indziej. Pozwala sobie na zbyt wiele. Zbity z tropu poszed w

swoj stron.

Weronika poczuta si szczliwa, e znw kogo oczarowata. Ale to przecie nie zpowodu braku mioci targna si na swoje ycie, ani z braku czuoci w rodzinie, czy przez

kopoty finansowe albo nieuleczaln chorob.

Weronika umieraa piknego popoudnia w Ljubljanie, w takt boliwijskiej muzyki

dochodzcej z placu, z modziecem przechodzcym pod jej oknem w tle. Cieszya si tym,


8/143


9/143

nigdy tam nie byam. To Villete.

Weronika mimo blu i wraenia, e za chwil si udusi, w uamku sekundy pojta, co

si stao. Usiowaa popeni samobjstwo, lecz kto przyby na czas, by j ocali. Moe

jaka zakonnica, albo przyjacika, ktra zjawia si bez zapowiedzi, bo przyniosa co, o coWeronika prosia, cho o tym zapomniaa. Faktem byo, e przeya i znajdowali si w

Villete.

Villete, osawiony i pospny azyl psychiatryczny, istniejcy od 1991 roku, pamitnego

roku odzyskania niepodlegoci. Wtedy to pewna grupa europejskich biznesmenw,

przewiadczonych, e podzia byej Jugosawii nastpi na drodze pokojowej (operacja

wojskowa w Sowenii trwali zaledwie jedenacie dni), uzyskali zgod na zaoenie szpitala

dla psychicznie chorych w dawnych, opuszczonych przez wojsko z powodu wysokich

kosztw utrzymania koszarach.

W miar jednak jak rozpalay si zarzewia wojny - najpierw w Chorwacji, potem w

Boni - roso zaniepokojenie wrd biznesmenw. Pienidze na szpital miay pochodzi od

rozproszonych po caym wiecie inwestorw, ktrych nazwisk nie znano, nie mona wic

byo pj do nich, tumaczy i prosi o cierpliwo.

Postanowiono rozwiza problem stosujc praktyki bynajmniej nie zalecane w

przypadku szpitala psychiatrycznego i Villete stao si dla modego narodu, ktry dopiero co

wyfrun spod skrzyde opiekuczego komunizmu, symbolem tego, co w kapitalizmie

najgorsze - aby uzyska miejsce w tym osawionym szpitalu, wystarczyo mie pienidze.

Ci, ktrzy pragnli pozby si czonkw rodziny, niewygodnych w sporach

spadkowych, czy krewnych, ktrzy zachowywali si nieodpowiednio, pacili krocie, by

zdoby zawiadczenie lekarskie, pozwalajce na umieszczenie w Villete dzieci lub rodzicw,bdcych przyczyn problemw. Inni, uciekajc przed wierzycielami lub chcc unikn

wieloletniego wizienia, zaszywali si na jaki czas w szpitalu, z ktrego wychodzili wolni od

dugw i widma aresztu.

Villete, miejsce, z ktrego nikt nigdy nie uciek, skupiao prawdziwych wariatw -


10/143

internowanych tutaj wyrokiem sprawiedliwoci, bd przeniesionych z innych szpitali, i tych,

ktrych oskarono o szalestwo oraz ludzi udajcych obkanych. W zwizku z tym panowa

tu niesamowity baagan i prasa raz po raz donosili o zym traktowaniu chorych i

naduyciach, cho adnemu z dziennikarzy nie udao si uzyska zgody na wejcie na terenszpitala i przyjrzenie si temu, co dzieje si w rodku. Rzd bada doniesienia, ale nie

zdoano zgromadzi adnych dowodw, akcjonariusze grozili, e rozprzestrzeni pogosk o

trudnociach stwarzanych zagranicznym inwestorom, lecz sama instytucja cigle rosa w

sil.

- Moja ciotka zabia si kilka miesicy temu usyszaa ten sam kobiecy glos. -

Spdzia osiem lat niemal nie wychodzc ze swojego pokoju, jedzc, tyjc, palc, biorc

rodki uspokajajce i pic przez wikszo czasu. Miaa dwie crki i kochajcego ma.

Weronika bezskutecznie prbowali odwrci gow w kierunku dochodzcego gosu.

- Widziaam jeden jedyny raz jak zerwali z rutyn. W dniu gdy m znalaz sobie

kochank. Urzdzia wtedy skandal, strachu kilka kilogramw, potuka par kieliszkw i

przez wiele tygodni jej krzyki nie pozwalany spa ssiadom. Cho zabrzmi to absurdalnie,

myl e by to najszczliwszy okres w jej yciu, bo wtedy o co walczya, czua, e yje,

e jest w stanie sprosta wszelkim wyzwaniom.

Co ja mam z tym wsplnego? - pomylaa Weronika, niezdolna wydoby z siebie

gosu. - Nie jestem niczyj ciotk i nie mam ma!

- W kocu m rzuci kochank - cignli dalej kobieta. - Ciotka stopniowo wracaa

do swej zwykej biernoci. Pewnego dnia zadzwonia do mnie z nowin, e pragnie zmieni

swoje ycie, ju rzucia palenie. Jeszcze w tym samym tygodniu, by upi gd nikotynowy,

zacza zaywa wicej rodkw uspokajajcych, po czym uprzedzia wszystkichdomownikw, e gotowa jest targn si na swoje ycie. Nikt jej nie uwierzy. Ktrego

ranka zostawia mi poegnaln wiadomo na sekretarce. Otrua si gazem.

Przesuchiwaam wiele razy t wiadomo. Nigdy nie syszaam jej tak spokojnej,

pogodzonej z losem. Mwia, e nie czuje si ani szczliwa ani nieszczliwa i tego nie

0


11/143

moe duej znie.

Weronika wspczua tej kobiecie, ktra opowiadaa histori swojej ciotki, prbujc

dociec, co popchno j do samobjstwa. Bo jak w wiecie, gdzie wszyscy staraj si

przey za wszelk cen osdza tych, ktrzy decyduj si na mier? Nikt nie ma prawaich osdza. Kady zna ogrom swego cierpienia i tylko on sam moe oceni, czy jego ycie

ma sens czy nie. Weronika chciaa to wytumaczy, ale przeszkadzali jej rurka wtoczona do

garda. Zacza si krztusi i kobieta przyszli jej z pomoc. Zobaczya, jak pochyla si nad

jej ciaem skrpowanym, podczonym do rozlicznych tub, zabezpieczonym przed zakusami

autodestrukcji. Poruszya gow z boku na bok, bagajc wzrokiem, by wyjto jej z garda

rurk i pozwolono umrze w spokoju.

- Jeste zdenerwowana - powiedziaa kobieta. Nie wiem, czy aujesz, czy nadal

chcesz umrze, ale mnie to nie interesuje. Obchodz mnie jedynie moje obowizki. A w myl

regulaminu, gdy pacjent jest wzburzony, powinnam mu wstrzykn rodek uspokajajcy.

Weronika przestali si rzuca na ku, ale pielgniarka ju wbia jej ig w rami.

Wkrtce po tym Weronika wrcili do osobliwego wiata, wiata bez snw, gdzie jedynym

zapamitanym obrazem byli twarz dopiero co ujrzanej kobiety: zielone oczy, kasztanowe

wosy i cakowita obojtno waciwa tym, ktrzy wykonuj to, co im nakazano, nie

kwestionujc zasad regulaminu.

***

Paulo Coelho usysza histori Weroniki w trzy miesice pniej, podczas kolacji w

algierskiej restauracji w Paryu. Opowiedziaa mu j przyjacika, take Sowianka i take

Weronika, crka ordynatora szpitala w Villete.Potem, gdy postanowi napisa o tym ksik, chcia zmieni imi swej przyjaciki

Weroniki na Blask, Edwin czy Marjecj, albo na inne soweskie imi, by czytelnikowi nie

myliy si Weroniki. W kocu jednak zdecydowa si pozostawi rzeczywiste imiona. Ilekro

wspomni o swej przyjacice Weronice, bdzie j nazywa przyjacik Weronik. Jeli za

1


12/143

mowa bdzie o drugiej Weronice, to nie chcia jej dodatkowo okrela. Mwienie o niej,

gwnej bohaterce ksiki, Weronika wariatka czy Weronika, ktra targna si na swoje

ycie z pewnoci znudzioby czytelnika. Tak czy owak on sam i jego przyjacika Weronika

zaistniej tylko w tym, krtkim fragmencie ksiki.

Przyjacika Weronika bya oburzona zachowaniem swego ojca, zwaszcza, e

sprawowa on funkcj dyrektora szanowanej instytucji i pisa prac, ktr miao zaopiniowa

szacowne grono profesorw.

- Czy wiesz, skd si wzi azyl? - spytaa. - Od prawa, ktre mieli ludzie jeszcze w

redniowieczu. Pozwalano im chroni si w kocioach i miejscach witych. Prawo do azylu

rozumie kady cywilizowany czowiek! Jak wic mj ojciec, dyrektor azylu psychiatrycznego,

mg postpi w ten sposb wobec chorego?

Paulo Coelho chcia pozna dzieje Weroniki w szczegach, bo mia po temu

wspaniay powd. On rwnie przebywa w zakadzie psychiatrycznym, czy te raczej w

hospicjum, bo tym mianem okrelano szpitale tego rodzaju. I zdarzyo si to nie jeden ale a

trzy razy - w 1965, 1966 i 1967 roku. Miejscem jego odosobnienia bya klinika Doktora

Eirasa w Rio de Janeiro. Powd, dla ktrego go tam umieszczano, pozosta dla niego do

dzi niejasny. By moe rodzice byli zdezorientowani jego popadaniem ze skrajnoci w

skrajno, od niemiaoci do ekstrawertyzmu, albo bezradni wobec jego pragnienia bycia

artyst, co w rodzinie uchodzio za najprostszy sposb na to, by si stoczy i umrze w

ndzy.

Gdy o tym myla. a czyni to z rzadka, przypisywa prawdziwe szalestwo lekarzowi,

ktry zgodzi si zamkn go w hospicjum bez adnego konkretnego powodu. Jak to bywaw niejednej rodzinie, najczciej tumaczy si rodzicw tym, e nie wiedzieli, co robi,

podejmujc tak drastyczne decyzje i zrzuca si win na innych.

Paulo rozemia si na wie o tym, e Weronika pozostawia osobliwy list do prasy,

w ktrym protestowaa przeciw ignorancji znanego francuskiego czasopisma wobec jej

2


13/143

kraju.

- Nikt nie zabija si z tego powodu.

- Dlatego list nie mia adnego oddwiku - powiedziaa przyjacika Weronika. -

Zreszt nie dalej jak wczoraj, gdy meldowaam si w hotelu, zapytano mnie, czy Sowenia tomiasto w Niemczech.

Tego rodzaju historie s na porzdku dziennym - pomyla Paulo. Wielu

obcokrajowcw uwaao argentyskie miasto Buenos Aires za stolic Brazylii. Ale oprcz

tego, e cudzoziemcy czsto gratulowali mu uroku miasta, o ktrym sdzili, e jest stolic

jego ojczyzny, cho tak naprawd znajdowao si w ssiednim kraju, Paula Coelho czy z

Weronik wspomniany ju pobyt w zakadzie dla psychicznie chorych, skd nigdy nie

powinien by wyj, jak to pewnego razu skomentowaa jego pierwsza ona.

A jednak wyszed. Opuciwszy klinik Doktora Eirasa, zdecydowany nigdy ju tam

nie wrci, poprzysig sobie dwie rzeczy: opisa swoje dowiadczenia i opublikowa je

dopiero po mierci rodzicw. Nie chcia ich rani, gdy oboje do ju wycierpieli, obwiniajc

si za to, co zrobili.

Jego matka zmara w 1993 roku, a ojciec w 1997 roku skoczy 84 lata i pomimo

stwierdzonej rozedmy puc (cho nigdy nie pali), pomimo odywiania si mroonkami (bo

adna gosposia nie bya w stanie znie jego humorw), by w peni wadz umysowych i

cieszy si doskonaym zdrowiem.

Tak wic Paulo, usyszawszy histori Weroniki, odkry wspaniay sposb na opisanie

swych przey bez amania zoonej obietnicy. Cho sam nigdy nie myla o samobjstwie,

doskonale znal kulisy szpitala psychiatrycznego: metody leczenia, stosunki midzy

lekarzami i pacjentami, komfort i lk z przebywania w takim miejscu.A teraz zostawmy Paula Coelho i jego przyjacik Weronik - raz na zawsze

opuszczaj teraz amy tej ksiki - i powrmy do naszej historii.

***

3


14/143

Weronika nie wiedziaa, jak dugo spaa. Pamitaa jedynie, e gdy obudzia si w

pewnym momencie, wci jeszcze podczona do aparatury reanimacyjnej, usyszaa:

- Czy chcesz, by ci zaspokoi?

Ale teraz, rozgldajc si po pokoju szeroko otwartymi oczami, nie wiedziaa, czyzdarzyo si to naprawd, czy bya to tylko halucynacja. Prcz tego nie pamitaa nic,

zupenie nic. Nie miaa ju rurek w nosie ani w ustach, ale igy wci tkwiy w jej ciele,

elektrody w okolicach serca i na gowie, a rce nadal byty przywizane. Leaa nago, okrya

jedynie przecieradem i cho draa z zimna, nie chciaa o nic prosi. Ograniczona zielonym

parawanem przestrze zastawiona bya urzdzeniami do intensywnej terapii, jej kiem

oraz biaym krzesem, na ktrym siedziaa pielgniarka, zagbiona w lekturze jakiej

ksiki. Ta kobieta dla odmiany miaa ciemne oczy i kasztanowe wosy. Mimo to Weronika

nie bya do koca pewna, czy to wanie z ni rozmawiaa przed kilkoma godzinami, a moe

dniami?

- Czy moe pani odwiza mi rce? - Pielgniarka podniosa wzrok, rzucia

lakoniczne nie i wrcia do swojej ksiki.

Nadal yj - pomylaa Weronika - i wszystko zacznie si od nowa. Bd musiaa

poby tu jaki czas, dopki nie stwierdz, e jestem cakiem normalna. Potem wypisz mnie

i znw zobacz ulice Ljubljany, okrgy plac, mosty, ludzi na ulicach pieszcych do pracy i

wracajcych do domu. Poniewa ludzie zawsze staraj si pomc innym po to, by poczu,

e s lepsi ni s, przyjm mnie znw do pracy w bibliotece. Z czasem zaczn odwiedza te

same co zwykle bary i te same dyskoteki, bd rozmawia z przyjacimi o

niesprawiedliwoci i problemach na wiecie, chodzi do kina, spacerowa nad jeziorem.

Wybraam tabletki, wic moje ciao nie jest znieksztacone. Wci jestem moda, adna,inteligentna, bdzie mi atwo - tak jak zawsze byo znale kochankw. Bd si kocha z

nimi u nich w domu albo w lesie, sprawi mi to nawet rozkosz, ale zaraz po orgazmie wrci

poczucie pustki. Nie bdziemy sobie mieli wiele do powiedzenia, oboje zaczniemy szuka

wykrtw typu: ju pno albo jutro musz wczenie wsta i popiesznie si rozejdziemy,

4


15/143

nie patrzc sobie w oczy. Wrc do pokoju w klasztorze. Sprbuj poczyta jak ksik,

wcz telewizor i pogapi si na te, co zwykle programy, nastawi budzik na t sam

godzin co poprzedniego dnia, bd machinalnie wykonywa zadania powierzone mi w

bibliotece. W porze obiadowej zjem kanapk w parku naprzeciw teatru, siedzc na tej awce,co zwykle, obok innych ludzi, ktrzy te zawsze wybieraj te same awki i maj to samo

puste spojrzenie, cho udaj, e s zaprztnici sprawami najwyszej wagi. Po przerwie

wrc do pracy, posucham plotek o tym, kto z kim sypia, kto ma kopoty, kto paka z

powodu ma i bd miaa poczucie, e jestem lepsza ni inni, bo jestem adna, mam

prac, mog poderwa kogo zechc. Pod koniec dnia wpadn do baru i tak bdzie w kko.

Matka, ktra pewnie teraz zamartwia si moj prb samobjstwa, jako otrznie si z

szoku i zacznie mnie wypytywa, co zamierzam dalej pocz ze swoim yciem, dlaczego

nie jestem taka jak inni. Zacznie twierdzi, e ycie nie jest tak skomplikowane, jak mi si

wydaje. Spjrz chociaby na mnie. Od lat jestem z twoim ojcem i zawsze staralimy si da

ci jak najlepsze wyksztacenie i jak najlepszy przykad. A pewnego dnia, znuona

wysuchiwaniem wci tego samego, wyjd za m, by sprawi jej przyjemno i zmusz si

do kochania polubionego czowieka. W kocu oboje zaczniemy wsplnie marzy o miym

domku na wsi, o dzieciach, o ich przyszoci. W pierwszym roku bdziemy si czsto

kocha, w drugim nieco mniej, a od trzeciego o seksie bdziemy myle dwa razy w

miesicu, ale tylko raz bdziemy t myl wprowadza w czyn. Co gorsza, niemal

przestaniemy ze sob rozmawia. Bd znosi to cierpliwie i zastanawia si, co jest ze

mn nie tak, skoro nie potrafi go ju zainteresowa swoj osob, nie zwraca na mnie

uwagi, rozprawia o swych przyjacioach, jakby byli caym jego wiatem. Gdy nasze

maestwo zawinie na wosku, zajd w ci. Bdziemy mieli dziecko, na jaki czasstaniemy si sobie blisi, ale wkrtce wszystko wrci do poprzedniego stanu. Wtedy zaczn

ty, tak jak ciotka tej pielgniarki, ktra bya tu wczoraj, albo przedwczoraj, sama ju nie

wiem. Przejd na diet, z kadym dniem i tygodniem pokonywana przez kilogramy uparcie

przyrastajce mimo skrupulatnej kontroli. Wwczas zaczn bra te magiczne narkotyki,

5


16/143

ktre nie pozwalaj popa w depresj i bd miaa znw dzieci, poczte podczas

miosnych nocy, ktre mijaj zbyt szybko. Bd mwia wszystkim, e dzieci s caym moim

yciem, ale, tak naprawd, to one bd mnie trzyma przy yciu. Wrd ludzi bdziemy

uchodzi za szczliwe maestwo i nikt si nawet nie domyli, e za pozorem szczciakryje si samotno, gorycz, wyrzeczenie. Pewnego piknego dnia odkryj, e mj m ma

kochank. By moe urzdz awantur, jak ciotka tej pielgniarki, albo znw pomyl o

samobjstwie. Ale bd ju za stara i zbyt tchrzliwa, z dwojgiem lub trojgiem dzieci na

karku, ktre mnie potrzebuj, ktre musz wychowa, urzdzi, zanim to wszystko zostawi.

Nie zabij si. Wywoam skandal, postrasz go, e odejd z dziemi. On, tak jak kady

mczyzna, wycofa si, zapewni, e mnie kocha, e to si wicej nie powtrzy. Nigdy przez

myl mu nie przejdzie, e gdybym rzeczywicie odesza, musiaabym wrci do rodzicw i

do koca ycia sucha co dzie narzeka matki, e straciam jedyn okazj, by by

szczliwa, e on, mimo drobnych wad, by wspaniaym mem, e dzieci wiele ucierpi z

powodu naszego rozstania. Min dwa, moe trzy lata i nastpna kobieta pojawi si w jego

yciu. Sama to odkryj, albo kto mi o tym doniesie, ale tym razem udam, e o niczym nie

wiem. Nie bd ju miaa do siy, by walczy jak z pierwsz kochank, zaakceptuj wic

ycie takie jakie jest. Okae si, e matka miaa racj. M bdzie dla mnie miy, ja nadal

bd pracowa w bibliotece, je kanapki na placu naprzeciw teatru, czyta ksiki, ktrych

nigdy nie skocz, oglda programy w telewizji, ktre za dziesi, dwadziecia i

pidziesit lat nic si nie zmieni. Tyle tylko, e kanapki je bd z poczuciem winy, e

tyj. I przestan zaglda do barw, bo w domu bdzie czeka m, w nadziei, e zajm si

dziemi. Odtd bd tylko cierpliwie czeka, a dzieci podrosn i caymi dniami rozmyla o

samobjstwie, nie majc odwagi, by je popeni. Pewnego piknego dnia dojd do wniosku,e ycie takie ju jest, nic nie mona na to poradzi, ani nic zmieni. I pogodz si z tym.

Weronika skoczya swj wewntrzny monolog i obiecaa sobie, e nie wyjdzie ywa

z Villete. Lepiej skoczy z tym wszystkim teraz, gdy ma jeszcze do odwagi i zdrowia, by

umrze.

6


17/143

Zasypiaa i budzia si wielokrotnie, za kadym razem dostrzegajc, e urzdze

wok byo coraz mniej. Zmieniay si twarze pielgniarek. Zawsze kto czuwa przy jej

ku. Przez zielone ptno parawanu dochodzi czyj pacz, jki, jakie fachowo brzmice

sowa, wypowiadane wywaonym tonem. Zdarzao si, e jakie urzdzenie brzczao wodlegym pomieszczeniu i wtedy sycha byo przyspieszone kroki w korytarzu, a glosy nie

byty ju tak spokojne i tak fachowe.

Podczas jednej z takich wiadomych chwil usyszaa pytanie pielgniarki:

- Nie chce pani zna stanu swego zdrowia?

- Wiem, jaki jest - odparta Weronika. - Mj stan to nie to, co widzicie w moim ciele,

ale to, co dzieje si w mojej duszy.

Pielgniarka chciaa jeszcze co powiedzie, ale Weronika udaa, e pi.

Kiedy na dobre odzyskaa przytomno, zorientowaa si, e jest w innym miejscu - w

pomieszczeniu, ktre przypominao wielk sal szpitaln. W rk nadal miaa wkut ig od

kroplwki z surowic, ale od wszystkich innych urzdze j odczono. Jaki wysoki lekarz,

ubrany w biay fartuch, kontrastujcy z farbowanymi na czarno wosami i wsikiem, sta przy

jej ku. Obok niego mody staysta trzyma kart i notowa.

- Od jak dawna jestem tutaj? - spytaa. Mwienie przychodzio jej z wielk trudnoci.

- W tej sali dwa tygodnie, po piciu dniach na oddziale intensywnej terapii - odpar

starszy mczyzna. - I dzikuj Bogu, e jeszcze tu jeste.

Modszy zdawa si zaskoczony, tak jakby to ostatnie zdanie nie byo w peni

prawdziwe. Weronika natychmiast zauwaya to i instynktownie zareagowali nieufnoci.

Czyby bya tu duej? Moe nadal jej co grozi? Zacza zwraca baczn uwag na kady

gest, kady ruch obu mczyzn. Wiedziaa, e na nic si zda zadawanie pyta, nigdy niepowiedz jej prawdy. Ale jeli bdzie wystarczajco sprytna, sama odkryje, o co w tym

wszystkim chodzi.

- Prosz poda swoje imi, nazwisko, adres zamieszkania, stan cywilny i dat

urodzenia - mwi dalej starszy lekarz.

7


18/143

Weronika podaa swoje imi i nazwisko, stan cywilny i dat urodzenia, ale nijak nie

moga sobie przypomnie swojego adresu.

Lekarz zawieci jej latark w oczy i bada je dugo, nic nie mwic. Modszy zrobi to

samo. Po czym obaj wymienili midzy sob znaczce spojrzenia.- Podobno powiedziaa pielgniarce z nocnego dyuru, e nie jestemy w stanie

zobaczy twojej duszy? - spyta modszy z nich.

Weronika nie pamitaa. Z trudnoci uwiadamiaa sobie kim jest, i co tu robi.

- Twoja piczka wywoana bya rodkami uspokajajcymi, co moe powodowa

pewne luki w pamici. Postaraj si odpowiedzie na wszystkie pytania, ktre ci zadamy.

I lekarze rozpoczli swj absurdalny wywiad: jakie wane czasopisma wychodz w

Ljubljanie, kim by poeta, ktrego pomnik stoi na gwnym placu (o, tego nie zapomni nigdy,

w kadej soweskiej duszy wyryty jest obraz Preserem), jakiego koloru s wosy jej matki,

jak maj na imi jej przyjaciele z pracy, jakie ksiki s najczciej wypoyczane z

biblioteki...

Z pocztku Weronika nie chciaa odpowiada, bo biaych plam w jej umyle byo

wicej ni wspomnie, ale po kilku zadanych pytaniach pami zaczta jej wraca. W

pewnym momencie uwiadomia sobie, e jest w azylu psychiatrycznym, a przecie wariaci

nie musz zachowywa si normalnie, ale dla swojego wasnego dobra i by zatrzyma przy

sobie lekarzy, ktrzy mogli powiedzie jej co wicej o jej stanie zdrowia, zmusia umys do

wysiku. W miar jak podawaa nazwiska i fakty odzyskiwaa nie tylko przeszo, ale i

osobowo, pragnienia, swj sposb widzenia wiata. Myl o samobjstwie, ktra jeszcze

tego ranka wydawaa si jej pogrzebana pod wieloma warstwami rodkw nasennych,

wydobya si znw na powierzchni.- To wystarczy, dzikujemy - zakoczy wywiad starszy lekarz.

- Jak dugo jeszcze tu zostan?

Modszy spuci wzrok, a Weronika poczuta si tak, jakby tkwia w stanie

zawieszenia, w ktrym od odpowiedzi lekarzy zaley jej dalszy los, to czy aby jej ycie nie

8


19/143

potoczy si nowym torem.

- Moe niech pan jej to powie - odezwa si starszy lekarz do modszego. - Plotka ju

si rozesza i dowie si tak czy owak. Tutaj nic nie uchowa si w tajemnicy.

- No c, sama wybraa swj los - westchn modszy, wac kade sowo. - A otoskutki twojego czynu. W piczce wywoanej tabletkami nasennymi twoje serce zostao

nieodwracalnie uszkodzone. Nastpio obumarcie jednej z komr serca...

- Prosz prociej - przerwa starszy. - Najlepiej niech pan przejdzie od razu do rzeczy.

- Twoje serce zostao w sposb nieodwracalny uszkodzone i wkrtce przestanie bi.

- Co to oznacza? - zapytaa przeraona.

- Gdy serce przestaje bi, oznacza to moe tylko jedno - mier fizyczn. Nie wiem,

jakie s twoje przekonania religijne, ale...

- Kiedy moje serce si zatrzyma? - przerwaa mu w pl sowa.

- Za jakie pi dni, najdalej za tydzie. Weronika zauwaya, e cho lekarz

zachowywa si profesjonalnie i wspczu jej, to osobliwie ucieszy si, e jej to mwi. Tak

jakby zasugiwaa na kar, ktra moga sta si doskonal nauczk dla innych.

Weronika wiedziaa z dowiadczenia, e istnieje sporo ludzi, ktrzy rozprawiaj o

nieszczciach innych i udaj tylko ch niesienia im pomocy, a tak naprawd ciesz si z

cudzego cierpienia, bo to ich utwierdza w mniemaniu, e sami s szczciarzami, i e ycie

jest dla nich askawe. Nienawidzia tego rodzaju ludzi. Nie da temu chopakowi okazji do

radoci, ktr chce przysoni wasn frustracj. Spojrzaa mu prosto w oczy i umiechna

si.

- A wic udao mi si.

- Tak, udao ci si - odpar. Ale cae jego zadowolenie, i mg jej zakomunikowa taktragiczne wieci, ulotnio si.

Nadesza noc i Weronika zaczta si ba. Co innego podda si szybkiemu dziaaniu

tabletek, a co innego czeka na mier pi dni, moe tydzie. Cae swoje ycie cigle na

co czekaa: na powrt ojca z pracy, na spniajcy si list od chopaka, na wynik

9


20/143

kocowych egzaminw, na pocig, na autobus, na telefon, na wakacje i na ich koniec. Teraz

musiaa czeka na mier, ktrej data bya ju wyznaczona.

Tylko mnie mogo si przydarzy co takiego. Zwykle ludzie umieraj wtedy, kiedy

si tego najmniej spodziewaj.Musiaa si std wydosta i zdoby jako nowe tabletki. Jeli to si nie uda, wtedy

trudno, pozostanie jej tylko rzuci si z dachu wieowca. Wprawdzie pragna oszczdzi

rodzicom dodatkowych cierpie, ale, niestety, nie miaa wyboru.

Rozejrzaa si wok. Wszystkie ka byty zajte, ludzie spali, niektrzy gono

chrapic. W oknach zainstalowano kraty. W gbi sali wiecia lampka, wypeniajc wntrze

dziwnymi cieniami i pozwalajc na stal kontrol. W krgu jej wiata jaka kobieta czytaa

ksik.

Te pielgniarki musz by bardzo wyksztacone. Spdzaj ycie na czytaniu.

Weronika leaa najdalej od drzwi i od pielgniarki oddzielao j niemal dwadziecia

lek. Podniosa si z trudem. Jeli wierzy sowom lekarza, prawie trzy tygodnie nie

wstawaa. Pielgniarka uniosa gow znad ksiki i zobaczya nadchodzc dziewczyn z

butelk surowicy w rku.

- Chc i do azienki - wyszeptaa cicho, eby nikogo nie obudzi.

Kobieta niedbaym ruchem wskazaa jej drzwi. Umys Weroniki zacz popiesznie

pracowa, gorczkowo rozgldaa si dokoa, wypatrujc jakiej szpary, jakiej moliwoci

ucieczki z tego miejsca.

Musz to zrobi jak najszybciej, pki sdz, e jestem jeszcze saba i niezdolna do

dziaania.

W azience nie byo drzwi. Gdyby chciaa std uciec, musiaaby znienackaobezwadni pielgniark i wykra jej klucz - a na to bya zbyt osabiona.

- Czy to wizienie? - spytaa pilnujcej kobiety, ktra porzucia lektur i ledzia teraz

kady jej krok.

- Nie. Szpital psychiatryczny.

0


21/143

- Ja nie jestem wariatk.

Kobieta zamiaa si.

- Tutaj wszyscy tak mwi.

- No wic dobrze. Jestem szalona. A co to znaczy by szalecem?Pielgniarka odesaa Weronik do ka, tumaczc, e nie powinna jeszcze chodzi.

- Co to znaczy by szalecem? - nie dawaa za wygran Weronika.

- Prosz o to zapyta jutro lekarza. A teraz niech pani idzie spa, bo inaczej, wbrew

wasnej woli, bd zmuszona wstrzykn pani rodek uspokajajcy.

Weronika posusznie ruszya w stron ka. Po drodze usyszaa szept dochodzcy

z ktrego posania:

- Nie wiesz, co to znaczy by szalecem?

Przez moment pomylaa, e lepiej nie reagowa. Nie pragna nawizywa ani

przyjani, ani znajomoci, ani zjednywa sojusznikw dla sprawy masowego buntu. Miaa

tylko jedn idee - umrze. Jeli nie zdoa uciec, znajdzie sposb, aby si zabi tutaj, i to jak

najszybciej.

Usyszaa znowu:

- Nie wiesz, co to znaczy by szalecem?

- Kim jeste?

- Nazywam si Zedka. Id na swoje miejsce, a gdy pielgniarka pomyli, e ju pisz,

przyczogaj si tutaj do mnie.

Weronika wrcia do ka i czekaa cierpliwie, a pielgniarka znw zagbi si w

lekturze. Co to znaczy by szalecem? Nie miaa pojcia, bo sowa tego czsto

naduywano. Mwiono na przykad, e sportowcy byli szaleni, bo pragnli pobi rekord, alboe artyci s wariatami, bo yj w sposb nieprzewidywalny, nie dbajc o jutro, w

przeciwiestwie do wszystkich normalnych. Ale byli rwnie i tacy wariaci - Weronika

widziaa ich na wasne oczy - ktrzy chodzili zim ulicami Ljubljany, skpo odziani,

wieszczc koniec wiata i pchajc przed sob, wypenione tobokami i szmatami wzki z

1


22/143

supermarketw.

Nie chciao jej si spa. Wedug sw lekarza spaa niemal tydzie bez przerwy, a

nadto jak na kogo, kto przywyk do ycia bez wikszych emocji i do cile wyznaczonych

godzin odpoczynku. Co to znaczy by szalecem? Lepiej byo spyta jednego z nich.Odczya si od kroplwki i podczogaa do Zedki, starajc si nie zwraca uwagi na

skurcze odka. Nie wiedziaa, czy towarzyszce im mdoci byy skutkiem osabienia

serca, czy raczej wysiku.

- Nie wiem, kto to jest wariat - wyszeptaa Weronika. - Ale ja nie jestem wariatk,

tylko sfrustrowan samobjczyni.

- Wariatem jest ten, kto yje w swoim wasnym wiecie, jak schizofrenicy, psychopaci

czy maniacy. Albo inaczej: ten, kto jest inny ni reszta ludzi.

- Jak ty?

- Musiaa przecie dysze o Einsteinie - cigna Zedka, puszczajc jej pytanie

mimo uszu - ktry uwaa, e nie ma osobno ani czasu ani przestrzeni, tylko jedna

czasoprzestrze. Czy o Kolumbie, ktry uparcie twierdzi, e po drugiej stronie morza nie ma

otchani, lecz inny kontynent. Albo o Edmundzie Hillarym, ktry wierzy, e czowiek moe

wej na szczyt Mount Everestu. Czy o Beatlesach, ktrzy stworzyli now muzyk i ubierali

si zupenie inaczej, ni nakazywaa wtedy moda. Wszyscy ci ludzie, i tysice innych, yli w

swoim wasnym wiecie.

Ta obkana mwi do rzeczy - pomylaa Weronika, przypominajc sobie opowieci

matki o witych, ktrzy zarzekali si, e rozmawiali z Jezusem albo Maryj Dziewic. Czy i

oni yli w innym wiecie?

- Widziaam kiedy kobiet w czerwonej sukni z duym dekoltem, jak paradowaliulicami Ljubljany przy piciostopniowym mrozie. Patrzyli przed siebie szklanymi oczami.

Wziam j za pijan i chciaam jej jako pomc, ale odtrcia mnie, gdy chciaam jej da

moj kurtk.

-By moe w jej wiecie byo wanie lato, a jej serce rozpalali tsknota za kim, kto

2


23/143

na ni czeka. Nawet jeli ten kto istnia tylko w jej chorej wyobrani, to przecie miaa

prawo y i umrze tak jak jej si podobao, nie sdzisz?

Weronika nie wiedziaa, co odpowiedzie, ale sowa tej wariatki miay sens. Kto wie?

Moe to ona byli t wydekoltowan kobiet, ktra paradowaa po ulicach Ljubljany?- Opowiem ci pewn histori - cignli Zedka. - Raz pewien potny czarnoksinik,

chcc zniszczy krlestwo, wla magiczny pyn do studni, z ktrej czerpali wszyscy

mieszkacy. Ktokolwiek napi si tej wody, stawa si szalony. Nastpnego ranka wszyscy

mieszkacy napili si ze studni i kady z nich popad w obd, z wyjtkiem krla i rodziny

krlewskiej, ktra miaa wasn studni, a do niej czarnoksinik nie zdoa dotrze.

Zaniepokojony krl prbowa opanowa sytuacj, wydajc szereg dekretw, ktre miay

poprawi bezpieczestwo i stan zdrowia mieszkacw, jednak stranicy i inspektorzy, ktrzy

rwnie napili si zatrutej wody, uznali dekrety za absurdalne i wcale nie zamierzali ich

wypenia. Gdy do poddanych dotarta wie o krlewskich dekretach, doszli do wniosku, e

ich wadca oszala i gono protestujc, udali si pod paac, domagajc si jego abdykacji.

Zdesperowany krl gotw byt ju opuci tron, ale krlowa powstrzymaa go sowami:

Chodmy teraz i my napi si wody. Wtedy staniemy si tacy jak oni.

I tak te uczynili. Kiedy tylko krl i krlowa napili si wody szalestwa, natychmiast

zaczli mwi od rzeczy. Wwczas poddani zaczli go aowa. Skoro krl zacz

przemawia tak mdrze, dlaczego nie zostawi rzdw w jego rkach? I spokj znw

zapanowa w krlestwie, cho ludzie zachowywali si w nim talkiem inaczej, ni mieszkacy

ociennych krajw. Za krl panowa a do koca swoich dni.

Weronika rozemiali si.

- Nie wygldasz wcale na wariatk - powiedziaa.- Ale ni jestem, cho mnie ju pono wyleczono. Mj przypadek byt prosty.

Wystarczyo tylko poda mi dawk pewnej substancji chemicznej. Mam nadziej, e ta

substancja uwolni mnie tylko od chronicznej depresji, bowiem nadal pragn by zwariowana

i przey swoje ycie tak jak mnie si podoba, a nie tak jak si podoba innym. Czy wiesz, co

3


24/143

jest tam, za murami Villete?

- Ludzie, ktrzy napili si z zatrutej studni.

- Wanie - przytakna Zedka. - Uwaaj si za normalnych, bo wszyscy robi to

samo. Zamierzam udawa, e te napiam si tej wody.- Ja si jej napiam i w tym wanie cay szkopu. Nigdy nie cierpiaam na depresj,

nie przeywaam wielkich radoci ani dugotrwaych smutkw. Moje kopoty s takie same

jak wszystkich innych.

Przez chwil Zedka nie odzywali si.

- Powiedzieli nam, e wkrtce umrzesz.

Weronika zawahaa si. Czy moga zaufa obcej kobiecie? Ale koniec kocw

zaryzykowaa.

- Tak, ale dopiero za pi czy sze dni. Zastanawiam si czy nie ma sposobu, by

umrze szybciej. Gdyby ty, albo ktokolwiek std, mg zaatwi mi nowe tabletki, to jestem

pewna, e tym razem moje serce nie wytrzymaoby. Zrozum jak cierpi, skazana na mier.

Pom mi.

Nim Zedka zdoaa co powiedzie, pojawili si pielgniarka z napenion strzykawk.

- Mog zrobi zastrzyk sama, albo, jeli wolisz, poprosz o pomoc pielgniarzy.

- Nie tra si na prno - poradzia Zedka Weronice. - Oszczdzaj je, skoro chcesz

dokona tego, o czym mi mwia.

Weronika podniosa si, wrcili do lka i pozwolia pielgniarce zrobi to co do niej

naleao. By to jej pierwszy normalny dzie w szpitalu dla wariatw. Wysza z oddziau,

zjada niadanie w wielkiej stowce, gdzie mczyni i kobiety jadali razem. Zauwaya, e

w przeciwiestwie do tego, co zwykle wida na filmach - zgiek, krzyki, obkacze gesty -szpital spowijaa natrtna cisza, tak jakby tutaj nikt nie chcia z nikim dzieli swego

wewntrznego wiata.

Po niadaniu - cakiem niezym, zreszt to nie z powodu wyywienia Villete zyskao

sobie z saw - wszyscy wyszli zay sonecznej kpieli, cho nie byo soca,

4


25/143

temperatura spadli poniej zera, a cay park pokryty byt grub warstw niegu.

- Nie jestem tu po to, eby dba o swoje ycie, ale po to, by je straci - odezwaa si

Weronika do jednego z pielgniarzy.

- Mimo to musisz wychodzi na soce.- To wy tu jestecie wariatami, przecie nie ma soca!

- Ale jest wiato i ono pomaga uspokoi pacjentw. Niestety, nasza zima jest duga.

Gdyby nie to, mielibymy mniej pracy.

Nie byo sensu dyskutowa. Wysza na powietrze, przesza par krokw i rozejrzaa

si ukradkiem, szukajc moliwoci ucieczki. Mur byt wysoki, jak to zwykle bywa w starych

budynkach koszarowych, ale budki wartownicze stay puste. Park otoczony byt

zabudowaniami wygldajcymi na wojskowe, teraz mieciy si w nich oddziay mski i

kobiecy, administracja i cz subowa dla pracownikw. Stwierdzia, e jedynym

rzeczywicie strzeonym miejscem byo gwne wejcie, gdzie dwch stranikw

sprawdzao dokumenty wchodzcym i wychodzcym.

Z jej gow byo chyba wszystko w porzdku. eby powiczy pami usiowaa

przypomina sobie drobiazgi: gdzie zostawiaa klucz od swego pokoju, jak pyt kupia

przed paroma dniami, o jak ksik poproszono j ostatnio w bibliotece.

- Jestem Zedka - przedstawia si nadchodzca kobieta.

Minionej nocy Weronika nie zdoaa przyjrze si jej twarzy, bo kiedy ze sob

rozmawiay, leaa skulona obok ka Zedki. Kobieta miaa jakie 35 lat i wygldaa na

osob zupenie normaln.

- Mam nadziej, e ten zastrzyk ci nie zaszkodzi. Z czasem organizm przyzwyczaja

si i rodki uspokajajce trac moc.- Czuj si dobrze.

- Jeli chodzi o nasz wczorajsz rozmow i to, o co mnie poprosia... pamitasz?

- Oczywicie.

Zedka wzita j pod rk i zaczty spacerowa pord drzew ogooconych z lici.

5


26/143

Zza murw wida byo gince w chmurach szczyty gr.

- Jest chodno, ale to pikny poranek - odezwaa si Zedka. - To zabawne, ale nigdy

nie popadaam w depresj w dni takie jak ten, zachmurzone, szare, zimne. Wtedy czuam,

e natura wspgra ze mn i odzwierciedla moj dusz. Lecz kiedy pokazywao si soce,kiedy dzieci zaczynay si bawi na podwrkach i wszyscy cieszyli si pikn pogod, ja

czuam si fatalnie. Jakby mnie spotkaa jaka niesprawiedliwo, e nie uczestnicz w tym

wszystkim.

Weronika delikatnie uwolnia rk spod ramienia kobiety. Nie lubia kontaktw

fizycznych.

- Przerwaa w p zdania. Mwia o mojej probie.

- Istnieje w tym szpitalu pewna grupa osb. Nale do niej mczyni i kobiety, ktrzy

mogliby ju dawni wyj std do domu, ale z rnych powodw nie chc. Villete nie jest

wcale takie ze, jak o nim mwi, cho, oczywicie, daleko mu do piciogwiazdkowego

hotelu. Tu wszyscy mog mwi to co myl, robi to co chc i nikt ich nie krytykuje, bo

przecie s w szpitalu psychiatrycznym. Ale kiedy zjawia si kontrola rzdowa, zachowuj

si tak, jakby ich obd by niebezpieczny dla otoczenia, bo cz z nich przebywa tu na

koszt pastwa. Lekarze s tego wiadomi, ale wyglda na to, e waciciele wydali

odpowiednie rozporzdzenia, eby niczego nie zmienia, bo w szpitalu jest wicej wolnych

miejsc ni chorych.

- Czy mylisz, e ci ludzie mogliby zaatwi mi tabletki nasenne?

- Postaraj si nawiza z nimi kontakt. Nazywaj siebie Bractwem.

Zedka pokazaa jej kobiet o siwych wosach, ywo o czym rozprawiajc z innymi,

modszymi od niej.- Ma na imi Mari i jest z Bractwa. Porozmawiaj z ni.

Weronika ruszya bez namysu w stron Mari, lecz Zedka powstrzymaa j.

- Nie teraz. W tej chwili dobrze si bawi. Nie zrezygnuje z tego, co sprawia jej

przyjemno tylko dlatego, by okaza si uprzejm dla jakiej nieznajomej. Jeli j zrazisz,

6


27/143

ju nigdy nie bdziesz si moga do niej zbliy. Dla wariatw zawsze najwaniejsze jest

pierwsze wraenie.

Cho Weronik rozbawi sposb, w jaki Zedka wymwia sowo wariaci, to jednak

bya niespokojna, bo wszystko tutaj wydawao si takie normalne, takie atwe. Po dugichlatach spdzonych na chodzeniu z pracy do baru, z baru do lka kochanka, z lka do

swego pokoju, ze swego pokoju do domu matki, nagle znalaza si w rodku czego, czego

nawet by nie wynia: szpital psychiatryczny, obd, azyl dla dziwakw. Tu ludzie nie

wstydzili si przyzna do tego, e s szaleni. Tu nikt nie rezygnowa z tego, co sprawiao mu

przyjemno tylko dlatego, by wyda si uprzejmym. Zastanawiaa si, czy Zedka mwi

serio czy tylko przejta sposb mwienia wariatw, ktrzy chc przekona wszystkich

wok, e yj w lepszym wiecie. Ale jakie to miao znaczenie? Przeywali co ciekawego,

odmiennego, nieoczekiwanego. Czy mona uwierzy, e istnieje miejsce, gdzie ludzie udaj

wariatw, by wolno im byo robi to, na co maj ochot?

Serce Weroniki zabito mocniej. Przypomniaa sobie rozmow z lekarzem i

przestraszya si.

- Chc zosta chwil sama - powiedziaa. W kocu te bya wariatk i nie musiaa nic

robi dla czyjej przyjemnoci.

Zedka odesza. Weronika przystana i zapatrzya si na szczyty gr widoczne zza

murw Villete. Przemkna jej przez gow myl, e chce jednak y, ale stanowczo j

oddalia.

Musz szybko zaatwi te tabletki nasenne. Zastanowia si nad swoj nienajlepsz

sytuacj. Nawet gdyby pozwolono jej na kade szalestwo, jakie tylko przyjdzie jej do gowy,

nie wiedziaaby, co robi. Bo nigdy nie byo w niej szalestwa.Po spacerze pacjenci przeszli do stowki na obiad. Potem pielgniarze zaprowadzili

wszystkich do wielkiej wietlicy, gdzie stay stoy, krzesa, kanapy, pianino i telewizor. Przez

szerokie okna wida byo szare, zasnute niskimi chmurami niebo. W oknach nie byo krat,

bo wychodziy na park. Przeszklone drzwi zamknito z powodu mrozu, ale wystarczyo

7


28/143

nacisn klamk, by znw znale si pord drzew.

Wikszo osb zasiada przed telewizorem. Inni patrzyli przed siebie pustym

wzrokiem, byli i tacy, ktrzy rozmawiali sami ze sob pgosem - ale kt czasem tego nie

robi? Weronika zauwaya, e Mari, najstarsza tutaj, podesza do grupy osb zebranych wkcie sali. Obok spacerowao kilku chorych i Weronika postanowia doczy do nich, by

podsucha, o czym rozmawiaj. Staraa si to zrobi niepostrzeenie, ale gdy tylko si

zbliya, zamilkli i zaczli si jej bacznie przyglda.

- Czego chcesz? - zapyta starszy mczyzna, wygldajcy na przywdc Bractwa -

jeli taka grupa naprawd istniaa, a Zedka nie bya bardziej zwariowana, ni si wydawaa.

- Nic, tylko spaceruj.

Spojrzeli po sobie i pokiwali gowami jak obkacy.

Ona tylko spaceruje! - powiedzia kto do ssiada. Inny powtrzy to zdanie na gos i

wkrtce wszyscy zaczli je skandowa, wrzeszczc.

Weronika nie wiedziaa, co ma zrobi, strach j sparaliowa. Jeden z pielgniarzy,

patrzcy spode ba, podszed, by wypyta, co si dzieje.

- Nic - odpowiedzia kto z grupy. - Ona tylko spaceruje. Stana tutaj, ale znowu

zacznie spacerowa!

Wszyscy wybuchnli miechem. Weronika wyda usta w ironicznym grymasie,

umiechna si, odwrcia na picie i odesza, by nikt nie zobaczy, e oczy ma pene ez.

Wysza do parku. Jaki pielgniarz chcia przekona j, by wrcia, ale zaraz zjawi si inny,

co mu szepn do ucha i obaj zostawili j w spokoju, na mrozie. Nie warto byo troszczy

si o zdrowie dziewczyny i tak skazanej na mier.

Czua si zmieszana, spita, za na siebie sam. Nigdy nie dawaa si sprowokowa.Bardzo wczenie nauczya si, e trzeba zachowywa zimn krew i dystans. Jednak tym

wariatom udao si j zawstydzi, zastraszy, rozwcieczy, doprowadzi do tego, e miaa

ochot ich zabi, dotkn do ywego sowami, ktrych nigdy wczeniej nie omieliaby si

wypowiedzie.

8


29/143

Moe to lekarstwa, jakie jej podano, by wyprowadzi j ze stanu piczki, sprawiy, e

staa si wraliwa i bezbronna. Przecie we wczesnej modoci potrafia sprosta o wiele

gorszym sytuacjom, jednak teraz po raz pierwszy nie potrafia powstrzyma si od paczu!

Musi sta si znw dawn Weronik, drwi ze wszystkiego, udawa, e nic nie jest w staniejej dotkn, bo ona jest ponad tym wszystkim.

Ktry z nich odway si pragn mierci? Kto mg uczy j ycia, skoro oni wszyscy

pochowali si za murami Villete? O nie, za nic nie poprosi ich o pomoc, nawet gdyby

przyszo jej czeka pi czy sze dni na mier.

Zreszt jeden ju min. Zostay jeszcze tylko cztery, moe pi.

Przesza si troch, pozwalajc, by chodne powietrze ostudzio jej wzburzon krew i

uspokoio zbyt szybko bijce serce.

wietnie, jestem tutaj, moje godziny s policzone, a mimo to przejmuj si sowami

ludzi, ktrych nigdy wczeniej nie widziaam i ktrych ju wkrtce nie bd oglda. Cierpi

z tego powodu, zoszcz si, chc atakowa i broni si. Po co traci na to czas?

Jednak tracia resztk danego jej czasu na walk o swoje terytorium w tym nowym,

osobliwym otoczeniu, gdzie trzeba byo si broni, by inni nie narzucili swych regu gry.

To niemoliwe. Nigdy taka nie byam. Nigdy nie walczyam o gupstwa.

Zatrzymaa si porodku parku skutego mrozem. Wanie dlatego, e uwaaa

wszystko za gupstwa, pogodzia si z tym, co nioso jej ycie. Jako nastolatka sdzia, e

jeszcze zbyt wczenie, by wybiera. Jako moda kobieta bya przekonana, e ju zbyt

pno, by cokolwiek zmieni. I na co dotychczas spoytkowaa ca swoj energi? Na

usilne starania, by wszystko w jej yciu pozostao bez zmian. Powicia wikszo swych

pragnie po to, by rodzice nadal kochali j tak, jak wtedy, gdy bya maym dzieckiem, chobya wiadoma, e mio zmienia si z czasem. Pewnego dnia, gdy matka, szlochajc,

przyznaa si, e jej maestwo si rozpado, Weronika posza do ojca. Paczem i grobami

wymusia na nim obietnic powrotu do domu, ale nie zdawaa sobie sprawy z ceny, jak

obojgu rodzicom przyszo za to zapaci.

9


30/143

Gdy postanowia i do pracy, odrzucia kuszc propozycj firmy wchodzcej na

mody soweski rynek i zdecydowali si przyj posad w bibliotece publicznej za marne,

ale pewne pienidze. Pracowaa codziennie w tych samych godzinach, pokazujc wyranie

swoim przeoonym, e nie stanowi dla nich adnego zagroenia, e jest zadowolona i niema zamiaru walczy, by si pi w gr, e interesuje j jedynie pensja regularnie

wypacana pod koniec miesica.

Wynaja pokj w klasztorze, bo zakonnice wymagay, aby lokatorki wracay o

okrelonej godzinie, a potem zamykay bram na klucz i tym, ktre przychodziy pniej

pozostawao spa na ulicy. W ten sposb zawsze miaa doskonal wymwk dla swoich

kochankw, by nie spdza nocy w hotelu albo w cudzym ku.

Gdy mylaa o maestwie, zawsze wyobraaa sobie siebie w maym domku pod

Ljubljan, u boku mczyzny, ktry byby inny od jej ojca, zarabiaby do, by utrzyma

rodzin i zadowoliby si siedzeniem w domu przy kominku.

Nauczya si dawa mczyznom pewn doz rozkoszy, ni mniej, ni wicej, tylko

tyle, ile konieczne. Nie czua nic do nikogo, bo gdyby czua, musiaaby jako reagowa,

walczy z wrogami, ponosi nieprzewidywalne konsekwencje tych walk, na przykad, e kto

si zemci.

Gdy osigna ju niemal wszystko, czego oczekiwali od ycia, dosza do wniosku, e

nie ma ono sensu, bo wszystkie dni byy takie same. I postanowili umrze.

Wrcia do wietlicy i skierowali si w stron grupy stojcej w rogu. Zebrani ywo o

czym rozmawiali, ale zamilkli, gdy si zbliya. Podesza do tego mczyzny, ktry wyglda

na przywdc. Nim ktokolwiek zdoa j powstrzyma, wymierzya mu gony policzek.

- Nie zareagujesz? - zapytaa na tyle gono, eby wszyscy mogli j usysze. -Zrobisz co?

- Nie - mczyzna dotkn policzka. Z nosa sczyli mu si cienka struka krwi. -

Niedugo ju przestaniesz zakca nam spokj.

Weronika triumfujco wysza ze wietlicy i wrcia na oddzia Zrobia co, na co nigdy

0


31/143

dotd si nie powaya.

Od incydentu z towarzystwem, ktre Zedka nazywaa Bractwem miny trzy dni.

aowaa, e spoliczkowaa czowieka nie dlatego, e bala si jego zemsty, ile raczej z lku,

e przez swoje miae poczynania nabierze ochoty do ycia. Cierpiaaby tylko niepotrzebnie,bo tak czy owak, moga niebawem opuci ten wiat.

Jedynym rozwizaniem byo odsun si od wszystkiego i od wszystkich, postara

si za wszelk cen by tak jak dawniej i podda si regulaminowi Villete. Przywyka ju do

rutyny narzuconej przez orodek zdrowia: wczesna pobudka, niadanie, spacer po parku,

obiad, wietlica, znw spacer, kolacja, telewizja i lko. Przed snem zawsze zjawiaa si

pielgniarka z lekami. Wszystkim podawaa tabletki, tylko jej robia zastrzyk. Weronika nie

protestowali, chciaa jedynie wiedzie, dlaczego daj jej tyle rodkw uspokajajcych, skoro

nigdy nie miaa problemw z zasypianiem. Wyjaniono jej, e te zastrzyki to nie rodek

nasenny, lecz lek na serce.

Dni w szpitalu zaczty by do siebie podobne i mijay szybciej. Za dwa lub trzy nie

bdzie ju musiaa my zbw ani szczotkowa wosw. Czua, jak sabnie jej serce. Nagle

tracia oddech, czua ble w klatce piersiowej, nie miaa apetytu, przy najlejszym wysiku

krcio jej si w gowie.

Po ktni z Bractwem kilkakrotnie zdarzyo jej si pomyle: Gdybym miaa wybr,

gdybym zrozumiaa wczeniej, e wszystkie moje dni s identyczne, bo sama tego

chciaam, to moe...

Ale odpowied bya zawsze jednakowa: Nie ma adnego moe, bo nie ma ju

wyboru. A skoro wszystko byo ju przesdzone, odzyskiwaa wewntrzny spokj.

W tym okresie silniej zwizaa si z Zedk. Nie byli to przyja, bo przyja wymagaczasu. Gray razem w karty, dziki temu szybciej mijay im dni. Czasami spaceroway po

parku w milczeniu.

Tego dnia po niadaniu, zgodnie z regulaminem, wszyscy mieli wyj na wiee

powietrze. Jednak jeden z pielgniarzy poprosi Zedk, by wrcia na oddzia, bo by to dzie

1


32/143

przeznaczony na jej leczenie.

- Co to jest to leczenie? - spytaa Weronika.

- To dawna metoda, stosowana jeszcze w latach szedziesitych, ale lekarze sdz,

e moe przyspieszy powrt do zdrowia. Chcesz zobaczy?- Powiedziaa mi, e cierpisz na depresj. Czy nie wystarczy zay lek, aby twj

organizm wyprodukowa brakujc substancj?

- Czy chcesz zobaczy? - ponowili pytanie Zedka.

To tylko wyrwie mnie z codziennej rutyny pomylaa Weronika. Nie wiedziaa, po co

miaaby oglda co nowego, skoro do niczego to ju jej nie posuy, ale ciekawo wzia

gr i kiwna potakujco gow.

- To nie adne widowisko - zaprotestowa pielgniarz.

- Ona wkrtce umrze i niewiele jeszcze widziaa. Pozwlcie jej i ze mn.

Weronika przygldaa si, jak przywizuj do lka umiechajc si Zedk.

- Wytumacz jej, co robicie - poprosia pielgniarza. - Inaczej przestraszy si.

Pielgniarz odwrci si i pokaza strzykawk. Zdawa si by zachwycony, e

traktuj go niby lekarza, ktry ma objania staystom waciwe metody leczenia.

- W tej strzykawce znajduje si pewna dawka insuliny - powiedzia, nadajc swoim

sowom ton powany i fachowy. - Podaje si j diabetykom, by obniy wysoki poziom cukru

we krwi. Jeli jednak poziom cukru jest znacznie podwyszony w stosunku do normy, to jego

spadek powoduje piczk.

Lekko pstrykn w ig, poruszy toczkiem, aby usun powietrze i wku si w y w

prawej stopie Zedki.

- To wanie zaraz nastpi. Ta kobieta wejdzie w stan sprowokowanej piczki. Nieprzestrasz si, gdy jej oczy znieruchomiej i nie oczekuj, e ci rozpozna, dopki bdzie

pod wpywem leku.

- To okropne, nieludzkie! Ludzie walcz, by wyj ze piczki, a nie o to, by w ni

wpa.

2


33/143


34/143

pomyle, e w Villete jeszcze si jej pogorszyo. Jednak, gdy odzyskaa przytomno,

zacza wertowa wszystko, co wpado jej w rce na temat szoku insulinowego i dziwnego

zjawiska unoszenia si w powietrzu. O metodzie leczenia nie pisano zbyt wiele. Po raz

pierwszy zastosowano j okoo 1930 roku, ale niebawem zarzucono, bo moga zaszkodzipacjentom. Pewnego razu, podczas sesji szokowej, jej astral odwiedzi gabinet doktora

Igora, w chwili gdy omawia on t spraw z wacicielami zakadu.

To jest zbrodnia! - mwi.

Ale to metoda najtasza i najszybsza! - zareplikowa jeden z akcjonariuszy. - A

zreszt, kogo interesuj prawa wariatw? Nikt nie wniesie skargi.

A jednak niektrzy lekarze nadal uznawali t metod za szybki sposb leczenia

depresji. Zedka zacza szuka materiaw i wypoyczya z biblioteki wszystko, co dotyczyo

szoku insulinowego. Szczeglnie interesoway j relacje pacjentw. Pojawiao si w nich

zawsze to samo: koszmary i jeszcze raz koszmary, ale nikt nie dowiadczy niczego, co

przypominaoby jej doznania.

Te relacje przekonay j, e nie ma adnego zwizku midzy insulin a odczuciem,

e wiadomo opuszcza ciao. Wrcz przeciwnie, ten rodzaj leczenia powodowa tylko

otpienie pacjenta. Zacza wic szuka tekstw o duszy, przejrzaa kilka ksiek

okultystycznych, a pewnego dnia dotarta do obfitej literatury, opisujcej dokadnie to, co jej

si przydarzao. Nazywano to podr astraln, ktrej jak si okazao, wielu ludzi

dowiadczyo. Niektrzy z nich zdecydowali si opisa to, co przeyli, innym udao si nawet

rozwin techniki pozwalajce na sprowokowanie tego osobliwego stanu. Teraz i Zedka

znaa wszystkie te techniki i posugiwaa si nimi co noc, by dosta si tam gdzie chciaa.

Opisy tych dowiadcze i wizji byy rnorakie, ale we wszystkich powtarza sidziwny i denerwujcy, poprzedzajcy oddzielenie ducha od ciaa szum. Po nim nastpowa

szok i raptowna utrata przytomnoci, i zaraz po tym spokj i rado z unoszenia si w

powietrzu na srebrzystej ppowinie, ktra moga rozciga si w nieskoczono, cho jak

gosiy legendy, o ktrych czytaa, moliwe byo jej przerwanie, a to grozio mierci.

4


35/143

Jednak jej dowiadczenia wykazyway, e moga oddala si tak daleko jak chciaa,

ppowina wci bya caa.

Oglnie rzecz biorc, ksiki te byty bardzo przydatne, by lepiej korzysta z podry

astralnych. Dowiedziaa si na przykad, e ilekro zechce przenie si z jednego miejscaw drugie, musi tylko zapragn znale si w przestrzeni, wyobraajc sobie jednoczenie

punkt docelowy. W przeciwiestwie do trasy samolotu, ktry pokonuje okrelon odlego

midzy punktem startu i ldowania, by dotrze do mety, podr astralna wiedzie przez

tajemne tunele. Wystarczyo wyobrazi sobie miejsce, przeby tunel z zawrotn szybkoci i

ju pojawia si upragniony cel.

Rwnie dziki tym ksikom Zedka przestaa obawia si istot spotykanych w

przestrzeni. Wprawdzie dzi na oddziale nie byo nikogo, ale gdy po raz pierwszy opucia

swoje ciao, napotkaa wiele postaci, ktre przyglday si jej, wyranie rozbawione jej

zdumion min. W pierwszym odruchu pomylaa, e s to zmarli, zjawy zamieszkujce to

miejsce. Pniej zdaa sobie spraw, e cho bkay si tutaj niektre duchy zmarych, to

byli wrd nich ludzie rwnie ywi jak ona, ktrzy take opanowali technik podry

astralnych, albo tacy, ktrzy spali gboko, nie wiedzc nawet o tym, e ich dusza

wdrowaa swobodnie po wiecie.

Dzisiaj miaa odby ostatni podr astraln pod wpywem insuliny, bo bya niedawno

w gabinecie doktora Igora i dowiedziaa si, e gotw jest j wypisa ze szpitala. Dlatego

postanowia poegna si z Villete, bo gdy przekroczy jego prg, ju nigdy wicej tu nie

wrci, nawet duchem.

Poegna si. To byo najtrudniejsze. W szpitalu psychiatrycznym czowiek szybko

przyzwyczaja si do wolnoci, jaka panuje w wiecie obdu i nabiera zych przyzwyczaje.Nie trzeba byo tu ponosi za nic odpowiedzialnoci, ani walczy o chleb powszedni, ani

troszczy si o niezmiennie takie same nudne sprawy. Za to mona byo godzinami oglda

jeden obraz lub rysowa najbardziej absurdalne wizje. Tu wszystko byo wybaczalne: bo to

przecie chorzy psychicznie. Jak miaa okazj przekona si na wasnej skrze, stan

5


36/143

wikszoci pacjentw znacznie si poprawia, gdy weszli w szpitalne mury. Ju nie musieli

ukrywa niczego, a w rodzinnej atmosferze atwiej im byo zaakceptowa wasne nerwice

czy psychozy.

Na pocztku Zedka bya zafascynowana Villete i nawet miaa zamiar przystpi doBractwa, gdy ju wyzdrowieje. Ale zrozumiaa, e jeli wykae si odrobin mdroci, bdzie

moga na zewntrz robi to, co si jej podoba, o ile uda si jej stawi czoa codziennym

wyzwaniom. Wystarczy, jak to kto powiedzia, trzyma szalestwo na wodzy. Bdzie moga

paka, niepokoi si, denerwowa jak kady normalny czowiek, pod warunkiem, e nigdy

nie zapomni, e tam w grze jej duch zadrwi sobie z tych wszystkich trudnoci.

Ju wkrtce wrci do domu, do dzieci, do ma - to rwnie bdzie miao swj urok.

Z pewnoci nieatwo bdzie jej znale prac, w kocu w tak maym miecie jak Ljubljana

plotki kr szybko i o jej pobycie w Villete musi ju wiedzie sporo osb. Ale m zarabia

do, by utrzyma rodzin, bdzie wic moga w wolnym czasie odbywa swoje podre

astralne bez insuliny.

Jednej jedynej rzeczy nie chciaa nigdy ju dowiadczy, tej, z powodu ktrej znalaza

si w Villete - depresji. Niektrzy lekarze s zdania, e za stan psychiczny czowieka

odpowiada ostatnio odkrya substancja - serotonina. Jej niedobr powoduje zakcenia w

koncentracji, wpywa negatywnie na sen, aknienie i sprawia, e ludzie nie potrafi cieszy

si yciem. Jej cakowity brak wywouje rozpacz, poczucie bezuytecznoci, pesymizm,

niepokj, nadmierne zmczenie, lki, trudnoci z podejmowaniem decyzji, a w kocu

czowiek pogra si w nieprzemijajcym smutku, prowadzcym do cakowitej apatii, a

nawet samobjstwa.

Inni, bardziej konserwatywni lekarze sdz, e depresj powoduj drastyczne zmianyw yciu czowieka, takie jak przeniesienie do innego kraju, utrata kogo bliskiego, rozwd

czy kopoty zawodowe lub rodzinne. Wspczesne badania, przeprowadzone na podstawie

obserwacji przypadkw klinicznych, dowodz, e brak wiata sonecznego moe by jedn

z przyczyn depresji.

6


37/143

Jednak w przypadku Zedki powd by prostszy ni wszyscy przypuszczali - by nim

mczyzna z przeszoci. Albo raczej fantazje o mczynie poznanym przed laty.

C za gupota! Depresja, obd z powodu mczyzny, ktrego adresu nawet dzisiaj

nie znaa. Zakochaa si w nim do szalestwa jako moda dziewczyna, bo podobnie jakwszystkie jej rwienice musiaa pozna smak Mioci Niemoliwej. Tyle tylko, e w

przeciwiestwie do swoich przyjaciek, ktre ograniczyy si do marze, Zedka postanowia

posun si dalej i zdoby obiekt swej Mioci Niemoliwej. Mieszka po drugiej stronie

oceanu, wic sprzedaa wszystko co miaa, by go zobaczy. By onaty, ale zaakceptowaa

rol kochanki, w skrytoci liczc, e pewnego dnia zostanie jej mem. Nie mia dla niej

czasu, ale nie zraona tym spdzaa dnie i noce w podrzdnym hoteliku, czekajc na jego

rzadkie telefony. Ale cho gotowa bya znie wszystko w imi mioci, zwizek si rozpad.

Wprawdzie on nigdy jej tego wprost nie powiedzia, jednak pewnego dnia zrozumiaa, e nie

jest ju mile widziana i wrcia do Sowenii.

Przez kilka miesicy jada byle co, wspominajc kade z nim spotkanie, napawajc

si po tysickro rozkosz chwil spdzonych razem w ku, starajc si odkry jaki trop,

ktry pozwoliby jej uwierzy na nowo w przyszo tego zwizku. Przyjaciele niepokoili si o

ni, ale co w gbi serca mwio jej, e przeywa stan przejciowy, e swj rozwj czowiek

musi okupi wysok cen, wic pacia j bez skargi. Pewnego ranka obudzia si ogarnita

przemon chci ycia, zjada z apetytem niadanie i wysza z domu w poszukiwaniu

pracy.

Udao si jej nie tylko zdoby prac, ale rwnie zwrci na siebie uwag pewnego

przystojnego chopaka, inteligentnego i obleganego przez wiele kobiet. W rok pniej

zostaa jego on. Wzbudzia zazdro i podziw wrd przyjaciek. Zamieszkaa wraz zmem w przestronnym domu z ogrodem wychodzcym na rzek przepywajc przez

Ljubljan. Urodziy im si dzieci. Co roku latem wyjedali do Austrii albo do Woch.

Gdy Sowenia postanowia odczy si od Jugosawii, jej m zosta powoany do

wojska. Zedka bya Serbk, innymi sowy - wrogiem. Jej ycie lego w gruzach. W cigu

7


38/143

nastpnych dziesiciu dni napicia, gdy wojska stay gotowe do starcia i nikt nie wiedzia,

jakie skutki pocignie za sob ogoszenie suwerennoci Sowenii i ile z tego powodu poleje

si krwi, Zedka zdaa sobie spraw ze swej mioci do ma. Spdzaa cae dnie na

modlitwie do Boga, ktry dotd wydawa si jej odlegy, a teraz sta si jedynym ratunkiem.Przysiga anioom i witym wszystko, byleby tylko jej m powrci ywy.

Tak te si stao. Wrci, dzieci znw poszy do szkoy, w ktrej mogy uczy si

soweskiego, a widmo wojny zawiso nad ssiedni republik Chorwacj.

Miny trzy lata. Wojna midzy Jugosawi a Chorwacj przeniosa si na teren

Boni. Zaczy kry doniesienia o masakrach dokonywanych przez Serbw. Zedka

uwaaa za niesprawiedliwe uznanie wszystkich Serbw za kryminalistw z powodu obdu

kilku szalecw. Jej ycie przybrao nieoczekiwany zwrot: zacza z dum i odwag broni

swego narodu, piszc do gazet, udzielajc wywiadw dla telewizji, organizujc konferencje.

Wszystko to na niewiele si zdao, bo nikt zdania nie zmieni i nadal uwaano, e wszyscy

Serbowie s odpowiedzialni za okruciestwa wojny, ale Zedka miaa wiadomo, e

spenia swj obowizek, nie opuszczajc swych rodakw w trudnej chwili. Moga przy tym

liczy na ma Soweca, dzieci i ludzi, ktrzy nie padli ofiar propagandy obu stron

konfliktu.

Pewnego popoudnia, przechodzc obok pomnika Preserem, zacza zastanawia

si nad yciem tego wielkiego soweskiego poety. Kiedy mia 34 lata wszed pewnego razu

do kocioa, gdzie zobaczy modziutk dziewczyn, Juli Primic i zakocha si w niej po

uszy. Niczym redniowieczni minstrele zacz pisa dla niej wiersze, z nadziej, e j

polubi. Julia pochodzia jednak z bogatej mieszczaskiej rodziny i prcz tego

przypadkowego spotkania w kociele, Preserenowi nie udao si nigdy wicej do niejzbliy. Ale wanie to jedno spotkanie dao mu natchnienie do napisania najlepszych

wierszy. Dao te pocztek jego legendzie. Pomnik poety na maym centralnym placu

Ljubljany ma oczy utkwione w jeden punkt. Kto pody w lad za jego spojrzeniem,

dostrzee po drugiej stronie placu twarz kobiety wyrzebion na fasadzie jednego z domw.

8


39/143

Tam wanie mieszkaa Julia. Preseren nawet po mierci patrzy na sw Niemoliw Mio.

A gdyby bardziej uparcie walczy?

Serce Zedki zadrao. By moe byo to przeczucie jakiego nieszczcia? Moe co

zego dziao si z dziemi? Biegiem wrcia do domu - spokojnie oglday telewizj, wcinajcpraon kukurydz. Ale dziwny smutek nie min. Zedka pooya si i przespaa prawie

dwanacie godzin, a gdy si obudzia, nie miaa wcale ochoty wsta. Historia Preserem

przypomniaa jej znowu pierwszego kochanka, od ktrego nie miaa adnych wieci.

I pytaa siebie sam: Czy wystarczajco dugo walczyam? Czy nie powinnam byli

pogodzi si z rol kochanki, zamiast upiera si, by sprawy potoczyy si zgodnie z moimi

yczeniami? Czy walczyam o moj pierwsz mio z rwnym uporem, z jakim walczyam o

mj nard?

Zedce udao si przekona sam siebie, e zrobia, co moga, a mimo to smutek nie

mija. To, co zdawao si jej by rajem - dom nad rzek, m, ktrego kochaa, dzieci

jedzce praon kukurydz przed telewizorem - z dnia na dzie stao si piekem.

Dzi, po wielu podrach astralnych i licznych spotkaniach z umysami owieconymi,

wiedziaa, e wszystko to byo czyst gupot. Mio Niemoliwa posuya jej za pretekst,

by zerwa wizy, ktre trzymay j przy yciu jakie wioda, a ktre byo dalekie od tego,

czego rzeczywicie pragnli.

Ale dwanacie miesicy temu rzucia si gorczkowo na poszukiwanie utraconego

mczyzny, wydala majtek na rozmowy midzynarodowe, ale on ju nie mieszka w

dawnym miecie i nie sposb go byo odnale. Wysyaa ekspresem listy, ktre wracay do

niej z napisem adresat nieznany. Obdzwonia wszystkich wsplnych znajomych, ale nikt

nie mia pojcia, co si z nim stao.M nie domyla si niczego i to doprowadzao j do szalu, bo przecie powinien

przynajmniej co podejrzewa, zrobi jej awantur, skary si, albo zagrozi, e wyrzuci j

na ulic. Z czasem dosza do przekonania, e telefonistki midzynarodowe, listonosze i

przyjaciki zostay przez niego przekupione, i e on tylko udawa obojtno. Sprzedaa

9


40/143

biuteri otrzyman w prezencie lubnym i kupia bilet, gotowa jecha za ocean, a kto w

kocu przekona j, e obie Ameryki to ogromny kontynent i nie ma co wybiera si tam, nie

wiedzc dokadnie, dokd.

Pewnego popoudnia pooya si, cierpic z mioci tak jak nigdy dotd nie cierpiaa,nawet wtedy, gdy dawno temu powrcili do szarej codziennoci Ljubljany. Ca noc i cay

dzie spdzili w swoim pokoju. I nastpny rwnie. Trzeciego dnia m wezwa lekarza - o,

jaki by wspaniaomylny! Ile troski o ni! Czyby nie wiedzia, e zamierzali spotka si z

innym, zdradzi go, zamieni swoj pozycj kobiety szanowanej na rol skrywanej kochanki,

porzuci na zawsze Ljubljan, dom i dzieci?

Gdy przyszed lekarz, dostaa ataku szalu, zamknli si w pokoju na klucz i otworzyli

drzwi dopiero po jego wyjciu. Tydzie pniej nie chciao si jej ju wstawa, by wyj do

azienki i zaczli zaatwia swoje potrzeby fizjologiczne w ku. Przestaa myle

racjonalnie, w gowie miaa jedynie skrawki wspomnie o mczynie, ktry - byli tego

pewna - rwnie bezskutecznie jej poszukiwa.

M, nieznonie szlachetny, zmienia przecierada, gaska j po gowie, zapewnia,

e wszystko dobrze si skoczy. Dzieci nie wchodziy do jej pokoju od czasu, gdy - bez

adnego powodu - spoliczkowali jedno z nich, a potem uklka i zaczta caowa jego stopy,

bagajc o przebaczenie, drc na strzpy koszul, by wyrazi sw rozpacz i skruch.

Po upywie nastpnego tygodnia - w ktrym zaczta wypluwa podawane jej

poywienie, tracia i odzyskiwaa kontakt z rzeczywistoci, spdzali bezsennie cale noce i

przesypiali cale dnie do jej pokoju weszo bez pukania dwch mczyzn. Jeden przytrzyma

j, drugi zaaplikowa zastrzyk i obudzia si w Villete.

To depresja - powiedzia lekarz do ma. - Czasem powd bywa banalny, jak naprzykad brak substancji chemicznej, serotoniny, w organizmie.

Spod sufitu Zedka zobaczya pielgniarza ze strzykawk w rku. Dziewczyna wci

siedziaa w tym samym miejscu, prbujc rozmawia z jej ciaem, przeraona jej pustym

wzrokiem. Przez chwil Zedka miaa ochot opowiedzie Weronice wszystko, co przeya,

0


41/143

ale zmienia zdanie, bo do ludzi nigdy nie trafia, co im si mwi, musz odkrywa to sami.

Pielgniarz wbi ig w jej rami i wstrzykn glukoz. Dusza Zedki, niczym szarpnita

silnym ramieniem, oderwaa si od sufitu, z ogromn prdkoci przemierzya czarny tunel i

powrcia do ciaa.- Witaj, Weroniko.

Dziewczyna wygldali na przeraon.

- Dobrze si czujesz?

- Tak. Na szczcie po raz kolejny udao mi si wyj cao, ale by to ju ostatni z serii

tych niebezpiecznych zabiegw.

- Skd wiesz? Tu nie licz si z nikim.

Zedka wiedziaa, bo jej astral przenis si do gabinetu doktora Igora.

- Wiem, ale nie potrafi wytumaczy. Czy pamitasz pierwsze pytanie jakie mi

zadaa?

- Co znaczy by szalonym?

- Wanie. Tym razem odpowiem ci wprost: szalestwo to niemono przekazania

swoich myli. Troch tak, jakby znalaza si w obcym kraju - widzisz wszystko, pojmujesz,

co si wok ciebie dzieje, ale nie potrafisz si porozumie i uzyska znikd pomocy, bo nie

mwisz jzykiem tubylcw.

- Kady z nas czu to kiedy.

- Bo wszyscy, w taki czy w inny sposb, jestemy szaleni.

Przez zakratowane okno wida byo niebo usiane gwiazdami. Nad grami wschodzi

ogromniejcy ksiyc. Poeci zawsze lubili ksiyc w peni, powicali mu tysice wierszy,

ale Weronik fascynowa ksiyc w pierwszej kwadrze, bo mg wci jeszcze powikszasi, napeni wiatem ca swoj powierzchni, zanim zacznie powoli znika.

Miaa ochot zasi w wietlicy do pianina i uczci t noc pikn sonat, ktrej

nauczya si jeszcze w szkole. Gdy patrzya w niebo za oknem, przepeniao j nieopisane

poczucie bogoci, tak jakby nieskoczono wszechwiata objawiaa zarazem swoj

1


42/143

wieczno. Ale od jej marzenia oddzielay j stalowe drzwi i kobieta, ktra bez przerwy

czytaa. Poza tym nikt nie gra na pianinie o tak pnej porze, obudziby wszystkich dookoa.

Weronika umiechna si. Wszystkich, to znaczy sale szpitalne wypchane wariatami

i wariatw napchanych rodkami nasennymi.Wci odczuwali bogo. Wstaa i podesza do ka picej gboko, by moe

odzyskujcej siy po strasznych przejciach minionego dnia, Zedki.

- Prosz wrci do ka - zwrcia jej uwag pielgniarka. - Grzeczne dziewczynki o

tej porze ni o aniokach albo o narzeczonych.

- Prosz mnie nie traktowa jak dziecko. Nie jestem agodn wariatk, ktra

wszystkiego si boi. Jestem szalona, miewam ataki histerii, nie licz si ani ze swoim ani

niczyim yciem. A dzi co mnie napado.

Popatrzyam na ksiyc i musz z kim porozmawia.

Pielgniarka zmierzya j wzrokiem, zaskoczona jej reakcj.

- Pani si mnie boi? - nalegaa Weronika. - Od mierci dzieli mnie zaledwie jeden lub

dwa dni, co mam do stracenia?

- Dlaczego nie przejdziesz si troch, dziewczyno, a mnie nie pozwolisz skoczy

ksiki?

- Bo tu jest wizienie, a pilnujca go dozorczyni udaje, e czyta ksik po to, by

pokaza innym, e jest inteligentn kobiet. A tak naprawd nasuchuje odgosw

dochodzcych z oddziau i strzee niczym skarbu kluczy do drzwi. Pewnie tego chce

regulamin, a ona go przestrzega, bo moe pokaza swoj wadz, ktrej nie ma w swoim

domowym yciu wobec ma i dzieci.

Weronika draa, nie wiedzc dokadnie, dlaczego. - Klucze? - zapytaa pielgniarka.- Drzwi s zawsze otwarte. Czy wyobraasz sobie, e mogabym tu siedzie zamknita z

band umysowo chorych?

Jak to drzwi s zawsze otwarte? Kilka dni temu chciaam std wyj i ta kobieta

posza za mn a do ubikacji. Co ona wygaduje?

2


43/143

- Nie bierz tego na powanie - cigna pielgniarka. - Rzeczywicie kontrola nie jest

tu wcale potrzebna, bo podajemy rodki nasenne. Ale ty trzsiesz si z zimna!

- Nie wiem. Myl, e to raczej z powodu serca. - Jeli chcesz, id si przej.

- Tak naprawd to chciaabym pogra na pianinie. - wietlica jest dobrzeodizolowana. Twoje granie nikomu nie bdzie przeszkadza. Graj, jeli masz na to ochot.

Drenie Weroniki zamienio si w ciche, niemiae i wstrzymywane kanie. Uklka,

pooya gow na kolanach kobiety i wybuchna nieprzerwanym paczem.

Pielgniarka odoya ksik i zacza gaska dziewczyn po gowie, czekajc a

fala smutku minie. Tak trway prawie p godziny: jedna pakaa, nie wyjaniajc przyczyny,

druga pocieszaa j, nie wiedzc, o co chodzi.

W kocu kanie ucicho. Pielgniarka podniosa j, wzia pod rami i zaprowadzia

do drzwi.

- Mam crk w twoim wieku. Gdy ci tu przywieli, z kroplwk i tymi rurkami,

zastanawiaam si dlaczego taka adna, moda dziewczyna, ktra ma cae ycie przed sob,

postanowia si zabi. Potem zaczy kry plotki: najpierw o licie, ktry zostawia, ale

nigdy nie uwierzyam, e by to prawdziwy powd, potem o tym, e twoje dni s policzone z

powodu nieuleczalnej choroby serca. Cigle miaam przed oczami obraz mojej crki. A

gdyby tak ona postanowia zrobi co takiego? Dlaczego niektrzy prbuj i pod prd

naturalnego porzdku wiata, to znaczy walki o przeycie za wszelk cen?

- Dlatego wanie pakaam - powiedziaa Weronika. - Kiedy potykaam nasenne

tabletki, chciaam zabi kogo, kogo nienawidziam. Nie wiedziaam, e yj we mnie inne

Weroniki, ktre umiaabym pokocha.

- Co sprawia, e czowiek zaczyna nienawidzi sam siebie?- Moe tchrzostwo. Albo nieodczny strach przed popenianiem bdw, przed

robieniem nie tego, czego inni oczekuj. Dopiero co byam beztroska, zapomniaam o moim

wyroku mierci, ale gdy znw uwiadomiam sobie moj sytuacj, przestraszyam si.

Pielgniarka otworzya drzwi i Weronika wysza.

3


44/143

Nie powinna bya mnie o to wypytywa. Cze72 go chce? Zrozumie, dlaczego

pakaam? Czy nie widzi, e jestem cackiem normalna, e mam te same pragnienia i lki co

wszyscy, i e tego typu pytania - zwaszcza teraz, kiedy na wszystko jest ju za pno -

wywouj we mnie panik?Idc korytarzami, tak samo sabo owietlonymi jak oddzia, zrozumiaa, e naprawd

jest ju na wszystko za pno i zacza si ba.

Musz nad sob zapanowa. Jestem z tych, ktrzy konsekwentnie robi to, co

postanowi. Bya to prawda.

Konsekwentnie doprowadzia do koca wiele spraw w swoim yciu, tyle e nie byty to

sprawy istotne. Zdarzao si, e nie chciaa pogodzi si z kim, z kim pokcia si o

drobiazg, albo przestawaa dzwoni do mczyzny, w ktrym bya zakochana, bo dochodzia

do wniosku, e zwizek z nim nie ma sensu. Bya bezkompromisowa w tym, co najprostsze

- chciaa udowodni sobie, e jest silna i obojtna, cho tak naprawd bya saba, nigdy nie

zdoaa wybi si w nauce czy w sporcie, nie potrafia utrzyma harmonii w swojej rodzinie.

Udawao jej si przezwycia swoje mae saboci, ale poniosa klsk w sprawach

wanych. Roztaczaa wok aur kobiety niezalenej, cho rozpaczliwie potrzebowaa kogo

obok siebie. Bywaa w rnych miejscach, gdzie zwracaa na siebie uwag, ale noce z

reguy spdzaa samotnie w klasztorze, patrzc w rozregulowany telewizor. W oczach

przyjaci uchodzia za wzr godny naladowania, tracia wikszo swojej energii, usiujc

by zawsze na miar takiego obrazu siebie, jaki sama stworzya.

Z tego wanie powodu nie miaa ju do siy, by by sob - dziewczyn, ktra tak

jak wszyscy ludzie na wiecie, potrzebowaa do szczcia innych. Ale tych innych byo tak

trudno zrozumie! Reagowali w sposb nieprzewidywalny, chowali si za murami obronnymii jak ona okazywali obojtno wobec wszystkiego. Gdy pojawia si kto bardziej otwarty na

ycie, albo natychmiast go odrzucali, albo skazywali na cierpienie, uznajc za gorszego i

naiwnego.

Zgoda. Moe swoj Bit i determinacj wywarta wraenie na wielu, ale dokd

4


45/143

dotarta? Do pustki. Do cakowitej samotnoci. Do Villete. Do przedsionka mierci.

Wyrzuty sumienia z powodu prby samobjstwa powrciy i znowu stanowczo je od

siebie odsunita, bo teraz odczuwaa co, na co nigdy wczeniej sobie nie pozwalaa:

nienawi.Nienawi. Moga dotkn tej niszczycielskiej energii, ktra emanowali z jej ciaa -

niemal rwnie fizycznej jak ciany, pianino czy pielgniarki. Pozwolili, nie zwaajc, czy byo

to dobre czy ze, by to uczucie ujrzao wiato dzienne. Mieli do samokontroli, masek,

ukadnoci. Teraz chciaa przey swoje ostatnie dwa czy trzy dni jak najbardziej

nieukadnie.

Zaczto si od policzka, ktry wymierzyli czowiekowi starszemu od niej, zaatakowali

pielgniarza, nie starali si przymila do nikogo, ani rozmawia, kiedy czua, e pragnie

samotnoci, a dzi byli na tyle wolna, by pozwoli sobie na nienawi i do rozsdna, by

nie zacz rozbija wszystkiego wok siebie, bo nie zamierzali spdzi kocwki swego

ycia w szpitalnym ku, otumaniona rodkami uspokajajcymi.

W tej chwili nienawidzia wszystkiego, co si dato. Siebie samej, wiata, krzesa na

swojej drodze, zepsutego kaloryfera w korytarzu, ludzi wspaniaych i kryminalistw. Byli

zamknita w szpitalu psychiatrycznym i moga odczuwa to, co zazwyczaj ludzie ukrywaj

przed sob, bo wszyscy zostalimy wychowani tak, by tylko kocha, akceptowa, znajdowa

rozwizania, unika konfliktw. Weronika nienawidzili wszystkiego, ale przede wszystkim

sposobu, w jaki ya, nie widzc nigdy setek innych Weronik, ktre w niej mieszkay, ktre

byy fascynujce, szalone, ciekawe wiata, odwane, gotowe na ryzyko.

W pewnym momencie poczuta nawet nienawi do osoby, ktr kochaa najbardziej

na wiecie, do swojej matki. Do tej wspanialej kobiety, ktra w dzie pracowali, a w nocyzmywali naczynia, powicajc swoje ycie, by wyksztaci crk, zapewni jej nauk gry na

fortepianie i na skrzypcach, ubra j jak ksiniczk, kupujc markowe buty i spodnie,

podczas gdy sama latami nosili przerabian, star sukienk.

Jak mog nienawidzi kogo, kto dal mi sam mio? - pomylaa zawstydzona,

5


46/143

ale za pno, bo nienawi przedarta si ju na wolno, bo ju otworzyli drzwi wasnego

piekli. Nienawidzi mioci, ktr j obdarowano, nie dajc niczego w zamian, to przecie

byo absurdalne i wbrew prawom natury.

Ale to wanie tej bezinteresownej mioci udao si przepeni Weronik poczuciemwiny i tchn w ni potrzeb, by sprosta jej oczekiwaniom, nawet jeeli miao to za sob

pocign rezygnacj ze wszystkich marze. Ta wanie mio przez lata starali si ukry

przed ni wyzwania losu i zepsucie wiata, nie zwaajc, e kiedy pewnego dnia Weronika

zda sobie z nich spraw, nie bdzie miaa adnej broni, by stawi im czoa.

A jej ojciec? Ojca rwnie nienawidzia. Bo w przeciwiestwie do matki, ktra

pracowali bez wytchnienia, on korzysta z ycia, zabiera j do barw i do teatru. Bawili si

wietnie razem, gdy byli nastolatk kochali go skrycie, tak jak kocha si mczyzn, nie

ojca. Nienawidzili go, bo byt zawsze taki czarujcy, taki ciepy dla wszystkich, tylko nie dla

matki, jedynej kobiety, ktrej naprawd si to naleao.

Nienawidzili wszystkiego. Biblioteki ze stert ksiek penych recept na ycie, szkoy,

w ktrej cae noce tracili na nauk algebry, chocia nie znaa nikogo - prcz nauczycieli

przedmiotu i matematykw - komu algebra byaby potrzebna do szczcia. Dlaczego

zmuszano j, by tyle uczya si algebry, geometrii i caej tej masy cakowicie nikomu

niepotrzebnych rzeczy?

Weronika pchna drzwi wietlicy, podesza do pianina i otworzya je. Z caej siy

uderzya w klawisze. Szalony chaotyczny, akord rozleg si echem w pustym pomieszczeniu,

odbi si od cian i powrci do jej uszu jako bolesny, niemal rozdzierajcy dusz haas. Ale

w tej chwili wanie ten dwik najlepiej odzwierciedla jej nastrj.

Zaczta uderza w klawisze i znw

Documents

p Coelho Paulo - Weronika Postanawia Umrzeć