Outline

Pagbabago sa Camarines Sur

An Camarines Sur iyo an pinakadakulang probinsya sa Kabikulan. Nasa sentro ini kan Bikol Peninsula. Makukua sa Buhi, Camarines Sur an pinakasadit na sira sa kinaban na iyo an sinarapan. Yaon man digdi an pamosong Bulkan Isarog saka Bulkan Iriga.

Tierra de Camarines an enot na ngaran kaini hali sa “camaronchones” o “carmines” tataramon na Kastila na gustong sabihon “camalig” o sadit na harong na gibo sa kawayan saka nipa. Inapod man ining “Los Camarines” ni Gobernador Heneral Guido de lavezares huli sa kadakul na camarin na yaon digdi.

An dating kabisera kaini iyo an Naga na sentro kan debosyon kan milagrosong Birhen de Penafrancia na pigdadarayo kan mga deboto kada Setyembre. An kafiestahan kaini na pig- aapod, Peñafrancia Festival.

Dakula an naging pagbabago sa Camarines Sur kaya ini an naging sentro kan turismo, komersyo saka industriya sa Bikol. An banwaan kan Pili an kabisera kaini.Madali an transportasyon digdi huli sa mga sementadong tinampo na nagko-konektar kan Camarines Norte sa Sorsogon.

Yaon digdi makukua an “Camarines Sur Watersports Complex” (CWC) na may mga pasilidad nin “wakeboarding” saka “wakeskating” na pinakadakula bako sana sa Pilipinas kundi sa Asya Pasipiko. Kadakul na mga turista an nagdadayo digdi kun kaya nakatabang ini sa pagpauswag kan industriya kan turismo sa probinsya.

An dating simpleng banwaan kan Caramoan ngunyan bantog na sa interong kinaban sa apod na “Nakatagong Paraiso sa Pasipiko”. An dating matoninong na mga isla na may mapuputing baybayon, nakatagong mga kweba saka magagayon na porma nin kagapoan, ngunyan pano na nin mga lokal saka dayuhan na turista. Pigbugtakan na digdi nin mga edipisyo na pwedeng istaran. Digdi ginibo an “Survivor”, sarong programa sa telebisyon na pamoso sa bilog na kinaban saka pinartisiparan nin mga kaentra hali sa Amerika,

Israel, France saka iba pang mga nasyon.

Mga Istorya kan Makakasaysayan na mga Lugar o Pangyayari sa Albay

An probinsya kan Albay nasa norteng parte kan Camarines Sur. Sorsogon an nasa sur na parte kaini. Dagat Pasipiko sa sirangan saka Burias Pass sa sulnupan.

May mga isla ini na iyo an: Rapu-Rapu, Batan, Cagraray saka San Miguel. May tolong (3) syudad na iyo

an: Legazpi, Tabako, Ligao. Legazpi an pinakasentro kaini. Bulkan Mayon an simbolo kan lugar na ini.

Uya an iba pang istorya kan mga makasaysayan na lugar sa Albay.

An simbahan na ini mahihiling sa itaas kan bulod na matatanaw an Bulkan Mayon. Saro ini sa may mayaman na istorya na rekonosido kan Catholic Bishops Conference of the Philippines.

Segun sa istorya, an tataramon na “daraga” hali sa taramon na daraga , mga tawong nagtarabang sa pagtugdok kan simbahan kan taon 1773 kan yaon pa digdi an mga Misyonerong Fransiscano.

Kakaiba ini sa mga simbahan sa nasyon. Igwa ining pambihirang istilo nin disenyong arkitektural kun sain an mga imahe kan mga Franciskanong Santo saka an imahe ni Nuestra Senora De la Porteria nakaukit sa gapo na hali sa Bulkan Mayon. Mahihiling an mga ini sa pwertahan sagkod sa luwas saka laog kan simbahan.

Makukua digdi an mga arkitektural na rebulto kan mga santo sagkod naiibang relihiyosong bagay na naka- ukit sa gapo kaiba an kampanaryo kaini. An mga relikyang ini iyo an natada kan bombahon kan mga Amerikano an lugar kaidtong Giyera Mundyal II kan 1945.

Iorgulyo tang mga Bikolano an arog kaining sagradong lugar na parte kan satuyang mayaman na istorya.

An kampanaryong ini an natadang parte kan simbahan kan matahoban ini kan pinakamakusog na pagtuga kan Bulkan Mayon kan Febrero 1, 1814.

An taramon na Cagsawa hali sa” kagsawa” na an “kag” gustong sabihon may sadiri an “sawa” halas na an kahulugan paradakop halas.

Dakul na mga tawo an nagkagaradan kan magtuga an Mayon huli ta digdi sinda nagsirong kan magtuga ini.

Sa presente, an kampana na sana an testigo kan manguris na pagtuga kan bulkan. Ngonyan, saro na ining parke na pigdadarayo kan mga turista.

An Liberty Bell pigtao kan mga Amerikano kan 1945 sa panahon kan liberasyon pakatapos kan Ikaduwang Gyera Mundyal. Mahihiling ini sa Syudad nin Legazpi, Nakakaag ini sa konkretong lalagan na may nakaukit na, “ Kun siisay man an gustong mang-api saindo, dai mag duwa-duwa na patanugon an kampanang ini”. Tanda ini kan independensya kan mga Albayano sa kamot kan mga mananakop na Hapones.

St. John the Baptist Church

Saro ini sa mga simbahan kan mga misyonaryo na gibo sa gapo hale sa Bulkan Mayon. Sa ngonyan an mga relikya kan Kwebang Hoyop- hoyopan

nakakaag digdi. An mga bagay “artifacts” na nakalot sa kweba na nagpapahiling kan hinalian kan probinsyang Albay. Ini an nagserbing taguan kan mga Pilipinong soldados nganing mahiling ninda an pag-abot kan mga kalaban na Amerikano.

An Korteng L na “tunnel” na ini ginamit na taguan kan mga Hapon saka kan saindang mga armas kan Ikaduwang Gyera Mundyal. Igwa ining 7 (pitong) pye na rarom na mahihiling sa South Albay.

6. Monumento ni Simeon Ola

Mahihiling ini sa Guinobatan, Albay na kun sain nakasakay sa kabayo si Simeon Ola habang nakipaglaban sa mga Amerikano. Siya an pinakahuring Heneral na nagsuko sa mga Amerikano.

An opisyal na simbolo kan sarong nasyon nagpapahiling kan independensya kaini. An gabos na nasyon may opisyal na simbolo.Siring man an kada probinsya sa bilog na nasyon. Mahihiling an mga simbolo kan probinsya sa mga edipisyo kan gobyerno saka mga gibong pang-opisyal kan lokal na gobyerno.

An simbolo kan probinsya nagpapahiling kan katangian kaini kaiba an mga kultural na mga bagay na nagpapamidbid kan probinsya. An simbolo an nagbubugkos sa gabos na namamanwaan pasiring sa pagkasararo.

Handa na kamong aramon an kahulugan kan opisyal na simbolo kan saindong probinsya?

Ini an opisyal na simbolo kan Probinsya kan Camarines Sur. Mahihiling an istorya kan probinsya sa mga simbolong ini. Ano an gustong sabihon kan mga nasa ladawan? May tolong (3) parte an simbolo. Iladawan ta an kada saro.

An enot na parte iyo an tinanom na abaka.Ano an gustong sabihon kaini?May relasyon daw ini sa probinsya ta?

An Bulkan Isarog iyo an nagpapamidmid kan Probinsya kan Camarines Sur. Ipinapahiling man digdi an kagayunan kan bulkan saka ini napapalibutan nin mga kaomahan na may tanom nin paroy na saro sa pinagkukuahan nin pagbuhay kan mga tawo digdi.

An niyog iyo an pangenot na agrikultural na produkto saka sa pinagkukuahan nin hanapbuhay lugar na ini.

An abaka iyo an pangenot na industriya kan probinsya.

Camarines Sur

Magayonon an Peñafrancia

Madya kita magbisita

Selebrasyon kan Kaogma

Tunay na magayagaya

Mga tanawon dayuhon

Dai ta ini palampason

Dapat nyatong anduyogon

Ini yaman kan Bikolnon

Chorus:

Cam. Sur probinsyang magayon

Cam. Sur bastante sa kakanon

Diskubrehon ta an Bikolandia

Mga tawo maoogma (2x)

Bisitahon an Islang Aguirangan

Saka Isla kan Caramoan

Mga berdeng kakahoyan

Biyaya sa kapalibutan

Madya kita magkaburunyog

Dayohon an Bukid Isarog

Mga kakanon nakakabasog

Sa fiesta nagkakaburonyog.

An bayle na ini pamoso sa gabos na Bikolano lalo na sa mga kinakasal. Pakatapos kan karasalan ginigibo ini bilang paghanap kan bagong mag agom nin kwarta ngani saindang mapunan sa bagong buhay bilang mag agom. Pag tugtog kan pantomina ma bayle an mga ninong o ninang, mga magurang saka an bagong kasalon. An mga bisita ma tadik nin kwarta sa bado kan mga ini. Padakulan nin kwartang makua an kaglalaki saka kagbabae

An Rodeo Masbateno Festival iyo sana an solo solong “Rodeo Show” sa bilog na Asya. Ini piggigibo sa Masbate City kada Abril o Mayo kan taon. Ipinapahiling kaini an sampolong klase nin ralaban kan mga “cowboy” kaiba an mga toro. An pinakasentro kan aktibidad iyo an pagsakay sa toro saka an paggibo kan “figure of eight” na kun saen nag kris-kros an toro sa tahaw kan mga bareles.

Kaibahan sa “festival” an iriba ibang grupo hali sa mga eskwelahan sa Masbate saka may mga sadiring rancho sa bilog na Pilipinas. Ipinapahiling man digdi an manlaen laen na produkto kan mga Masbateno.

Nag papartisipar man digdi an mga kababaehan sa karawat na pakikipagumolan sa mga saradit na baka, paglunad sa toro saka sa karambola. I

Sa simbahan na ini nagpoon an Kristyanisasyon sa rona kan Kabikulankan taon 1569. Kataning kaini an Lecio kan Masbate na iyo an nanginginotan sa selebrasyon kan “Galyon Festival”. An Masbate an solong probinsiya sa Pilipinas na nag seselebrar kan ‘festival” na ini bilang pagtaong onra sa mga Kastila na nagdara kan Krisytiyanismo sa satuyang nasyon.

Lapay-Bantique Festival- Bayle ini na pigpapahiling kan paglupad kan gamgam na lapay na mahihiling sa Masbate. Midbid ang mga taga Bantigue sa simpleng pamumuhay saka matibay mag gibo nin baroto na gamit sa pagdakop sira. Pagtao man ining pasasalamat sa saindang Patrona na si Santa Felomina, an milagrosong patrona na nagtataong kasimbagan sa saindang mga kahagadan lalo na sa gusting magkaigwa nin aki.

Pagdayao Festival- Pig gigibo ini bilang pasasalamat sa mga biyaya sa pagtaong onra ki San Antonio de Padua an patron kan Masbate.

CORN FESTIVAL - Saro ining rito nin pasasalamat sa marhay na ani kan mga paratanom nin mais sa San Ramon. Mga pamosong tawo an nagbabarayle sa may naglalaad na baga nin uring.

An Quince Martires o an Kaglimang Martir kan Bikol iyo idtong kaglimang (15) mga Bikolano na nagsakripisyo kan saindang buhay. Nanindugan sinda nganing makua an independensiya laban sa mga Kastila.

Pormal sindang pigmidbid na mga heroe kan Bikol kan Pebrero 20, 1950. An direktor kan Departamento kan Edukasyon idinagdag an petsa kan paggadan sainda kan Enero 4, 1897 na sarong signipikanteng aldaw sa istorya kan Pilipinas. Konsiderado sindang mga heroe huli kan saindang sakripisyo na makua an katalingkasan kan Pilipinas laban sa mga Kastila. Ginadan sinda kan mga Kastila sa paagi nin makuring pasakit.

An kagsaro (11) kaini nagadan huli ta ipinabadil sa Luneta kan Enero 4, 1897 saka an apat nagadan huli sa makuring pagmaltrato saka pagkadog sainda.

An kagsaro (11) na itinaytay sa Luneta saka nagadan sa mga putok nin riple iyo sinda: (1)Rev. Padre Gabriel Prieto,(2) Rev. Padre Severino Diaz, (3) Rev. P.Inocencio Herrera, (4)Manuel P. Abella, (5) Domingo I. Abella, (6)Camilo Jacob,(7) Tomas Prieto, (8)Florencio Lerma, (9) Macario Valentin, (10)Cornelio Mercado, saka si (11) Mariano Melgarejo,.

An apat na ini iyo sinda:Leon Hernandez, siya an ama ni Don Jaime Hernandez, an kagtugdas kan University of Nueva Caceres(13) Ramon Abella, Manuel Abella;(14) Mariano Ordenanza, saka si (15) Mariano Arana.

Si Jose Maria Panganiban (Jomapa an apod saiya), saro sa mga Pilipinong parasurat na naghingowa na mapukawan an mga Pilipino sa mga pang-abuso saka pang-aapi kan mga Kastila. Siya matibay magsurat saka magdiskurso. Kaagid niya si Dr Jose Rizal sa talento. Nag- adal siya sa Seminaryo sa Caceres kun saennakua niya an pinakahalangkaw na onra sa klase. Siya taga-ambag sa peryodikong La Solidaridad na kun saen pigtotolod niya an dapat na mga reporma sa mga palakaw kan mga Kastila. Dai na siya nakatapos nin kursong medisina huli ta naimbwelto na siya sa Propaganda. Napondo siya pag-adal huli ta napondo an pagrisibe niya nin kwarta hali sa Pilipinas na kontribusyon kan saiyang mga amigo saka amiga na naglaom na magkaigwa sinda nin matalentong doktor pagbalik niya sa Pilipinas.

Poon kaidto nakadepende na sana siya sa tabang kan mga Pilipino sa Espanya na dai man ki dakul na kwarta. Poon kaidto nakalihis siya nin gutom saka nag paborobalyong istaran sagkod na nakaestar na sana siya sa gilid nin dakulang edipisyo. Huli kaini, siya nagadan sa edad na 27 anyos

Si Wenceslao Quinito Vinzons sarong Bikolanong pulitiko na naging Representante kan Camarines Norte sa Asambliya Nasyonal kan Pilipinas. Siya lider man kan armadong resistensya sa mga kagsakop na Hapones kan panahon kan Ikaduwang Gyerang Mundial. Sinasabi na siya an saro sa pinakaenot na nagbilog nin gerilyang grupo kan an Hapones sinakop an Pilipinas, alagad siya nadakop saka ginadan kan mga Hapones.

Siya namundag sa Indan (Vinzons na ngonyan), Camarines Norte.

ARSOBISPO JORGE BARLIN

Si Jorge Barlin, ipinangakì na Jorge Imperial Alfonsosa Baao, Camarines Sur, iyo an pinakaenot na Filipinong obispo kan Simbahan Katoliko Romano. Nagtukaw syang ika-28ng obispo kan diosesis kan Nueva Caceres poon taon 1905 hanggang 1909. Nagadan siya kan Setyembre 4, 1909 sa Roma, Italya.

Kan magputok an Rebolusyon sa Kabikolan kan taon 1898, an Sorsogon dai nag-agi sa madugong kariribokan huli sa diplomatikong pag-administrar niya kan probinsya. Siring man dakula an respeto saiya saka halangkaw an pagtubod saiya kan mga taga-Sorsogon. Saiya iwinalat an pagmato kan administrasyon sibil kan probinsya kan pahalì na si Gobernador Leandro Villamil, an Kastilang gobernador huli ta ini mapa-Manila na. Itinao niya an administrasyon sa mga Filipinong pwersa rebolusyonaryo kan umabot siya sa Sorsogon. Kan 1900, nagdatong an pwersang Amerikano saka nagbugtak nin maninigong kontrol asin awtoridad.

Heneral Simeon Ola

Si Heneral Simeon Ola iyo an pinakahuring heneral na nagsuko sa mga Amerikano. Siya taga Guinobatan, Albay na maisog na nakipaglaban sa mga Amerikano. Mahihiling an saiyang monumento sa Guinobatan. Bilang pagtaong onra saiya, an kampo rehiyonal kan pulisya ipinangaran saiya na Camp Simeon Ola sa Legazpi City.

Col. Salvador Rodolfo, Sr.

Saro siyang soldadong Pilipino na nagmaigot na makua kan Catanduanes an independencia sa kamot kan Ikaduwang Gyerang Mundial. Bantog siya sa apod na “An Taong Daing Kagadanan” (Man Who Never Dies).

Inorganisar niya an Catanduanes Liberation Forces (CLF), gerilya na nakipaglaban sa mga Hapones. Kaya bago nag abot an mga Amerikano bako na an Catanduanes sakop kan mga Hapon.

HENERAL JOSE IGNACIO PAUA

Heneral Jose Ignacio Paua sarong Tsino na nagpahiling nin pagkamoot sa Pilipinas. Nakipaglaban siya sa mga Kastila sa paagi kan pagserbi sa gobyerno ni Aguinaldo. Nag-istar siya sa Bikol saka naghanap nin pondo para sa mga Katipunero. Siya naggibong taguan kan armas kan Katipunan arog kan kanyon na gibo sa kawayan, mga pulbura saka mga badil. Naging alkalde siya kan Manito, Albay.

Heroe sindang masasabi kaya sinda tinawan importansya saka paggalang kan mga namamawaan sa saindang probinsya. May mga pangaran man kan mga banwaan na sinunod sa apelyido kan mga heroe na ini. An halimbawa iyo an banwaan kan Vinzons saka Jose Panganiban na isinunod sa ngaran ninda Wenceslao Vinzons saka Jose Maria Panganiban.

Vaka Gerilya Unit na nakaresibe nin “war medals” huli sa pakilaban sa mga Hapones. Ipinahiling kan mga Bikolano an pagkamoot sa sadiring banwaan sa paagi kan mga minasunod:

1. Gerilya kan Tangkong Vaka-

Sinda nakipaglaban sa mga Hapones kan Ikaduwang Gyera Mundial sa pangenot ni Juan Miranda. An sarong tinampo sa Syudad nin Naga ipinangaran saiya.

2. Mga Bikolano na Nakipaglaban sa Daet-Talisay, Camarines Norte

Ini an enot na pakipaglaban kan mga Bikolanong rebolusyonaryo kan panahon kan mga Kastila

3. Aki ni Tandang Sora

Binilog ini kan mga kababaehan na nakipaglaban sa mga Hapones kan Ikaduwang Gyera Mundial. Pinatunayan ninda na bako sanang lalaki an pwedeng makipaglaban para sa independensya kan nasyon.

1. Cresensia Anciano

Siya maisog na babaeng opisyal kan Tangkong

2. Elizabeth Balagot —

Sarong makabagong heroe na naging saksi sa impeachment trial ni dating president Joseph Estrada sa senado. Pinatunayan niya na an boses kan masa importante sa ano man na grupo. Siya nagging parte kan People Power II na nagpahali ki Joseph Estrada.

3. Kumander Gulay

An Negritong nagenotan sa grupo kan mga katutubong Bikolano sa Bukid Iriga na labanan an mga Hapones.