|ou†yuquo ΦuwoyoΓy…~uo~...4.31. Ά‘‘fi“ δ“—‹ασα‚, —‘‘fi“ „α ›fl—ŸfiŒ‚ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 4.32

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣΚ Α Ι

ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΕΜΨΥΧΩΣΕΙΣ

Κ Ε Ι Μ Ε Ν Α:

Έλενα ΑρτζανίδουΔημήτρης ΓουλήςΣταύρος Γρόσδος

Ανδρέας Καρακίτσιος

ΕΚΔΟΣΕΙΣ GUTENBERG

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣΚΑΙ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΕΜΨΥΧΩΣΕΙΣ

Κ Ε Ι Μ Ε Ν Α:

Έλενα Αρτζανίδου, Δημήτρης ΓουλήςΣταύρος Γρόσδος, Ανδρέας Καρακίτσιος

273 σσ. (17×24 εκ.)

Αριθμός έκδοσης: 2658Κωδικός καταλόγου: 9557146

ISBN 978-960-01-1433-1

Copyright © 2011Εκδόσεις Gutenberg

ΣΕΛΙΔΟΠΟΙηΣη:

Έλενα ΝικολάουΔΙΟρθΩΣΕΙΣ:

Μάγδα ΚλαυδιανούΜΟΝΤΑζ - ΦΙΛΜΟΠΟΙηΣη:

Γιάννης Γάγγος

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ GUTENBERGΔΙΔΟΤΟΥ 37, 106 80 ΑθηΝΑ

Τηλ.: 210 36.42.003 – Fax: 210 36.42.030

ΥΠΟΚΑΤΑΣΤηΜΑ θΕΣΣΑΛΟΝΙΚηΣ:

ΙΑΣΩΝΙΔΟΥ 13 - 546 35Τηλ.-Fax: 2310 271147

www.dardanosnet.gr − e-mail: [email protected]

e-shop: www.dardanosnet.gr

Απαγορεύεται η αναδημοσίευση και γενικά η ολική, μερική ή περιληπτική αναπαραγω-γή και μετάδοση έστω και μιας σελίδας του παρόντος βιβλίου, κατά παράφραση ή δια-σκευή με οποιονδήποτε τρόπο (μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό κ.λπ. – Ν. 2121/93,άρθρο 51). η απαγόρευση αυτή ισχύει και για τις δημόσιες υπηρεσίες, βιβλιοθήκες, ορ-γανισμούς κ.λπ. (άρθρο 18). Οι παραβάτες διώκονται (άρθρο 13) και τους επιβάλλο -νται κατάσχεση, αστικές και ποινικές κυρώσεις σύμφωνα με το νόμο (άρθρα 64-66).

Π Ε ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

Αντί προλόγου… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Ε Ν Ο Τ η ΤΑ 1

ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ… ΦΑΝΑΤΙΚη ΣΥΝηθΕΙΑ


1.1. Eννοιολογικοί προσδιορισμοί: η περίπτωση του κοινωνικούεγγραμματισμού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191.1.1. Προλεγόμενα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191.1.2. Eννοιολογικοί προσδιορισμοί . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201.1.3. η ερευνητική παραγωγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

1.2. Φιλαναγνωσία: το σημερινό τοπίο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221.2.1. Ανάγνωση και πολιτισμός του γραπτού λόγου . . . . . . . . . . . . . . . 221.2.2. 21ος αιώνας: μεταβατική περίοδος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231.2.3. Φιλαναγνωσία και διεπιστημονικότητα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241.2.4. Φιλαναγνωσία και εγγραμματισμός . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251.2.5. Φιλαναγνωσία και θεωρίες της πρόσληψης . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261.2.6. Διδασκαλία λογοτεχνίας. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

1.3. Προσχολική ηλικία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281.3.1. Το βρέφος ως ακροατής αφηγήσεων κα απτικός χρήστης βιβλίων 281.3.2. Το μικρό παιδί στην ηλικία των 3-4 ετών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301.3.3. Τα προνήπια (4-5 ετών) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311.3.4. Τα νήπια (5-6 ετών) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331.3.5. Λογοτεχνία και παιδί προσχολικής ηλικίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

1.3.6. Το παιδί προσχολικής ηλικίας και η φιλαναγνωσία:η επανεξέταση του όρου. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

1.4. Σχολική ηλικία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371.4.1. Πρωτοσχολική ηλικία 6-8 ετών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391.4.2. ηλικία 8-10 ετών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411.4.3. ηλικία 10-12 ετών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421.4.4. Οι φανταστικές αφηγήσεις και η γοητεία τους . . . . . . . . . . . . . . . 44

1.5. Τυπολογία αναγνώστη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451.5.1. Τυπολογία κατά τον J. A. Appleyard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451.5.2. Τυπολογία κατά τον Chr. Poslaniek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

1.5.2.1. Τελετουργικός αναγνώστης ή η επαναληπτική ανάγνωση. . 501.5.2.2. Αναγνώστης-παίκτης ή χαλαρός αναγνώστης

ή η διασκεδαστική ανάγνωση. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501.5.2.3. Ο εμπλεκόμενος αναγνώστης ή η ανάγνωση εμπλοκής. . . . 511.5.2.4. Ο έμπειρος αναγνώστης ή η έμπειρη ανάγνωση . . . . . . . . . 521.5.2.5. η λογοτεχνική ανάγνωση. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

Βιβλιογραφία ενότητας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55


ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ: ΕρΩΤηΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤηΣΕΙΣ

Δημήτρης Γουλής, Σταύρος Γρόσδος

2.1. 10 μικρά μυστικά για ν’ αγαπήσουν τα μικρά παιδιά το διάβασμα(Δημήτρης Γουλής). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

2.2. 10 μεγαλύτερα μυστικά για να συνεχίσουν τα μεγαλύτερα παιδιά(και οι έφηβοι) να αγαπούν το διάβασμα (Δημήτρης Γουλής) . . . . . . 58

2.3. Σχεδιάζοντας ένα πρόγραμμα φιλαναγνωσίας στο σχολείο:Ερωτήσεις και απαντήσεις (Σταύρος Γρόσδος) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622.3.1. Γιατί δεν διαβάζουν τα παιδιά; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622.3.2. η φιλαναγνωσία είναι ένα ακόμα μάθημα; . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622.3.3. Τι μπορούμε να κάνουμε για το παιδί που δεν αγαπά το διάβασμα; 632.3.4. Διαβάζω για να μάθω ή διαβάζω για να απολαύσω; . . . . . . . . . . . 632.3.5. «Ουφ, πάλι άσκηση!» Με ποιον τρόπο οι δραστηριότητες πριν

και μετά την ανάγνωση δεν θα μοιάζουν με σχολικές εργασίες . . 642.3.6. Διαβάζοντας στην τάξη αναζητούμε ερμηνείες του κειμένου;

Υπάρχουν σωστές και λανθασμένες απαντήσεις; . . . . . . . . . . . . . 652.3.7. Πώς διαλέγουμε βιβλία για παιδιά;. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

Π Ε ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α8

2.3.8. Τι είναι ο λογοτεχνικός κανόνας; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 662.3.9. Περιοριζόμαστε σε βιβλία τα οποία θεωρούνται κατάλληλα

για την ηλικία των παιδιών; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 672.3.10. Υπάρχουν επικίνδυνα βιβλία; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 682.3.11. Διαβάζουμε στο σπίτι ή στο σχολείο; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 682.3.12. Διαβάζουμε ολόκληρο το κείμενο του βιβλίου ή αποσπάσματα; 682.3.13. Είναι χρήσιμες οι παρουσιάσεις βιβλίων στην τάξη

από τα παιδιά; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 692.3.14. Δεν έχω χρόνο. Πού θα τον βρω; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 692.3.15. Εργαζόμαστε ομαδικά ή ατομικά;. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 702.3.16. Πώς θα ξεκινήσουμε ένα πρόγραμμα φιλαναγνωσίας;

Πώς επιλέγουμε το θέμα; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 702.3.17. Πώς θα εμπλουτίσω τη βιβλιοθήκη με βιβλία χωρίς κόστος;. . . 71



ΓΝΩρΙΜΙΑ ΜΕ ΔΕΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΕΛΛηΝΩΝ ΣΥΓΓρΑΦΕΩΝΜΕ ΟΧΤΩ ΜΕθΟΔΟΥΣ-ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Έλενα Αρτζανίδου

Λίγο πριν ξεκινήσουμε . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα... ένα... «ένα βιβλίο» . . . . . . . . . . . . . . . 773.1. Aνδρέας Καρακίτσιος - Κρυσταλένα Καρακίτσιου, Εννιά και μία

ιστορίες δίχως φλυαρίες, Διάπλαση. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 783.2. Mάνος Κοντολέων, Ο Χιονάνθρωπος που δεν ήθελε να λιώσει,

Πατάκης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 843.3. Έλενα Αρτζανίδου, Τα σιδεράκια της Φαρφιρώς, Ψυχογιός . . . . . . 903.4. Βαγγέλης ηλιόπουλος, Τριγωνοψαρούλης εναντίον Μεγάλου

Καρχαρία, Πατάκης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 963.5. Χρυσάνθη Καραΐσκου, Ελληνικά παραδοσιακά παραμύθια,

τόμος Δ́ , Διάπλαση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1053.6. Έλενα Αρτζανίδου, Τα γυαλάκια της Μαλένας, Ψυχογιός . . . . . . . . 1133.7. Γιώτα Φώτου, Η Βασιλική και η νεράιδα του νερού, Ψυχογιός . . . . 1193.8. Έλενα Αρτζανίδου, Με λένε Πρόμις, Ψυχογιός . . . . . . . . . . . . . . . . . 1283.9. Χρυσάνθη Τσιαμπαλή-Κελεπούρη, Ο Βασίλης και οι θυμωμένες

ζωγραφιές, Ψυχογιός. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1353.10. Κατερίνα Μουρίκη - Κυριακή ζακχαίου, Περιπέτεια

στη Λιχουδανία, Ψυχογιός . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

Π Ε ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α 9




4.1. Ανακαλύπτω από το εξώφυλλο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1514.2. Μαντεύουμε από το εξώφυλλο και γράφουμε ιστορίες . . . . . . . . . . 1524.3. Ο διεθνής διαγωνισμός εικονογραφημένου βιβλίου . . . . . . . . . . . . . 1534.4. Από τις εικόνες στο κείμενο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1554.5. ζωντάνεψε ο ήρωας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1564.6. Κρυφές σκέψεις και συναισθήματα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1574.7. Διαφημίζοντας το βιβλίο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1594.8. Τα παράθυρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1614.9. Υιοθετήστε ένα βιβλίο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162

4.10. Από την αρχή και το τέλος. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1634.11. ζωντανές εικόνες. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1654.12. Γράφουμε και εικονογραφούμε ιστορίες - Τα παραμύθια

ως οπτικοακουστικά προϊόντα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1664.13. Από την εικόνα στο κείμενο… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1684.14. Πώς θα εικονογραφούσαν την «Κοκκινοσκουφίτσα» ο Πικάσο,

ο Μοντριάν, ο Ματίς και ο Πόλοκ;. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1714.15. Ανακατεύτηκαν οι προτάσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1734.16. Το δέντρο της ιστορίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1744.17. Ποιος αφηγείται την ιστορία; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1754.18. Γράφουμε μια ιστορία… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1764.19. Παραμυθομαγειρέματα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1774.20. Το τσίρκο των φανταστικών προσώπων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1794.21. Αλλάζοντας το ύφος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1864.22. Με τον τρόπο του Κενό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1874.23. Ποιος θα ήθελες να είσαι; (Μελέτη χαρακτήρων) . . . . . . . . . . . . . . . 1884.24. Είμαι ο συγγραφέας και ξαναγράφω την ιστορία. . . . . . . . . . . . . . . . 1904.25. Σε άλλο τόπο… σε άλλο χρόνο… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1914.26. Οι αρχαιολόγοι του μέλλοντος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1924.27. Ο μαραθώνιος του χιούμορ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1934.28. Τα βιβλία που μιλάνε… ή διαβάζοντας για τους «μικρούς

φίλους» μας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1944.29. «ραδιοφωνικές ιστορίες» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1964.30. Χρωματιστή ανάγνωση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198


4.31. Άλλοι διάβασαν, άλλοι θα γράψουν. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1994.32. Αλήθεια ή μυθοπλασία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2004.33. Το είδα και ταινία… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2014.34. Σουρεαλιστικά παιχνίδια . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2034.35. Κάτι μου θυμίζει… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2044.36. Έκδοση περιοδικού ή εφημερίδας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2074.37. Από το κείμενο στον θεατρικό αυτοσχεδιαμό - θεατρικά δρώμενα 2084.38. η χρονομηχανή με τα παράξενα βιβλία. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2124.39. Τα λιμερίκια μας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2154.40. Σχήματα με ποιήματα ή ποιήματα με σχήματα; . . . . . . . . . . . . . . . . . 2174.41. Χαϊκού. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2184.42. Το παιχνίδι με τις ρίμες. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2204.43. Όπως κι αν ήμουν… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2214.44. Το καδρο-ποίημα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2234.45. ρωτώ και απαντώ, φτιάχνω ποίημα στο λεπτό! . . . . . . . . . . . . . . . . . 2244.46. Το ποντικοφαγωμένο βιβλίο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2254.47. Δίνω ψυχή, φτιάχνω ιστορίες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2264.48. Το ερημονήσι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2274.49. ρ.ο.έ.ς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2284.50. Καρτο-αφηγήσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2294.51. Το blog των βιβλίων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2304.52. Βιβλιο-κους κους . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2324.53. Ο κόσμος ανάποδα - Παιχνίδια με σύνθετες λέξεις ή συμφράσεις 2344.54. Πώς θα ήταν ο κόσμος εάν… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2354.55. η τοιχογραφία των βιβλίων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236



η ΕξΕρΕΥΝηΣη ΤηΣ ΒΙΒΛΙΟθηΚηΣ

Σταύρος Γρόσδος

5.1. Πριν από την επίσκεψη στη βιβλιοθήκη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2445.1.1. Ανοίγοντας την όρεξη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2445.1.2. Παίζοντας με τη βιβλιοθήκη (1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2465.1.3. Παίζοντας με τη βιβλιοθήκη (2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2465.1.4. Αποφασίζεται η επίσκεψη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2475.1.5. Προετοιμασία της επίσκεψης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249

Π Ε ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α 11

5.2. Μέσα στη βιβλιοθήκη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2525.2.1. Παιχνίδι θησαυρού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2525.2.2. Τα βιβλία που νιώθουν. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2545.2.3. Το ντόμινο των βιβλίων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2555.2.4. Το παιχνίδι των δημοσιογράφων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256

5.3. Μετά την επίσκεψη στη βιβλιοθήκη. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2575.3.1. θεατρικά δρώμενα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2575.3.2. Ασκήσεις φαντασίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2585.3.3. η αφίσα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2595.3.4. Το δεκάλεπτο της λογοτεχνίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2605.3.5. η γωνιά των βιβλίων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2615.3.6. Βιβλία δωρεάν . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2625.3.7. Ο κανονισμός λειτουργίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2635.3.8. Οι καρτέλες δανεισμού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2655.3.9. Πώς διαλέγουμε βιβλία;. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266

5.3.10. Βολευτείτε… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2675.3.11. η μασκότ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2685.3.12. Το δέντρο των βιβλίων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2705.3.13. η ταξινόμηση των βιβλίων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271



Τα βιβλία είναι πουλιά αποστεωμένα, αναιμικά, πειναλέα, που πλα-νώνται ανάμεσα στο πλήθος ψάχνοντας με μανία κάποιο πλάσμα μεσάρκα και οστά, πάνω στο οποίο θα κάτσουν για να φουσκώσουν απ’τη θέρμη και τη ζωή του: το πλάσμα αυτό είναι ο αναγνώστης […]

Όσο ένα βιβλίο δεν έχει διαβαστεί δεν υπάρχει. Ή μάλλον υπάρχει κατάτο ήμισυ, σαν μια παρτιτούρα μουσικής που δεν έχει εκτελεστεί […]

Ένα βιβλίο έχει πάντα δυο δημιουργούς: αυτόν που το γράφει και αυ-τόν που το διαβάζει.

Μισέλ Τουρνιέ

η έμπνευση δεν είναι η κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο ποιητής,αλλά η κατάσταση στην οποία ο ποιητής ελπίζει να θέσει τον αναγνώ-στη. Ο εμπνευσμένος είναι αυτός που διαβάζει, γιατί το ποίημα χρειά-ζεται την έμπνευσή του για να γίνει αυτό που είναι.

Πολ Βαλερί

Α ΝΤΙ Π ρΟΛΟΓΟΥ…

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ που κρατάτε στα χέρια σας με τίτλο Παιχνίδια φιλαναγνωσίας και ανα-γνωστικές εμψυχώσεις απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς, φοιτητές, γονείς, εμψυ-χωτές όπως και όσους και όσες λατρεύουν την ανάγνωση βιβλίων και αναζητούνστρατηγικές δημιουργίας κινήτρων φιλαναγνωσίας στα παιδιά.

Το περιεχόμενο του βιβλίου δομείται σε πέντε ενότητες:

Στην Ενότητα 1, τα «Προλεγόμενα», εξετάζονται οι εννοιολογικοί προσδιορι-σμοί της φιλαναγνωσίας. Στη συνέχεια αναλύονται εν συντομία ζητήματα όπωςη συσχέτιση της ανάγνωσης με την εξέλιξη του πολιτισμού του γραπτού λόγου,η σημερινή κρίσιμη μεταβατική περίοδος και ιδιαίτερα το σύγχρονο εννοιολο-γικό και ορισμικό προφίλ της φιλαναγνωσίας. Επιχειρείται επίσης η διασύνδε-ση της φιλαναγνωσίας με τη διδασκαλία της λογοτεχνίας και τις θεωρίες τηςπρόσληψης.

Κατόπιν, εξετάζεται η τυπολογία του αναγνώστη εξελικτικά με βάση την ηλι-κία και τα προσδιοριστικά χαρακτηριστικά που αυτή καθορίζει. Με βάση αυτήτη λογική σχηματοποιείται και παρουσιάζεται με λεπτομέρεια το πορτρέτο καιτο προφίλ του αναγνώστη από τη βρεφική έως την ηλικία των 12 χρόνων. Επι-πρόσθετα, σε κάθε ηλικιακή περίοδο αναφέρονται ενδεικτικά συγκεκριμένα βι-βλία που προκαλούν το ενδιαφέρον και την όρεξη για διάβασμα και απόλαυση.Τέλος παρουσιάζονται αναλυτικά οι δυο τυπολογίες του αναγνώστη, αυτή του J.A. Appleyard και αυτή των Chr. Poslaniek και Chr. Houyel.

η φιλαναγνωσία στο επίπεδο της διδακτικής πρακτικής είναι το θέμα της Ενό-τητας 2 με τίτλο «Φιλαναγνωσία: ερωτήσεις και απαντήσεις». Δέκα μικρά μυ-στικά για να αγαπήσουν τα μικρά παιδιά το διάβασμα, δέκα μεγαλύτερα μυστι-κά για να συνεχίσουν τα μεγαλύτερα παιδιά (και οι έφηβοι) να αγαπούν το διά-βασμα και προτάσεις για το σχεδιασμό ενός προγράμματος φιλαναγνωσίας στο

σχολείο θα βρει ο αναγνώστης σε αυτή την ενότητα, όλα με τη μορφή ερωτήσεωνκαι απαντήσεων.

Στην Ενότητα 3 προτείνονται δέκα βιβλία αγαπημένων συγγραφέων που είναιείτε παραμύθια είτε μικρές ιστορίες ή πάλι απλώς ιστορίες που φιλοδοξούν ναδυναμώσουν τη φλόγα της φιλαναγνωσίας και να φέρουν κοντά τους και άλλουςτίτλους βιβλίων που θα επιλέξει ο εκπαιδευτικός, ο βιβλιοθηκονόμος, ο γονιός,για να τα διαβάσει στα παιδιά μέσα στο σχολείο, στη βιβλιοθήκη, στο σπίτι. Τοκάθε βιβλίο, αμέσως μετά την καθηλωτική ανάγνωση, προσεγγίζεται με άλλεςεπτά μεθόδους-τεχνικές και έτσι το παιδί καλείται άλλοτε να υποδύεται ρόλουςκαι άλλοτε να δημιουργεί εικόνες. Άλλες φορές του ζητείται να παρατηρήσει γιανα διατυπώσει υποθέσεις, να αιτιολογήσει και να αναδιηγηθεί. Κάποιες φορές,πάλι, το βιβλίο προκαλεί τα παιδιά και τα παρασύρει να νιώσουν τη χαρά τουδημιουργού, εμπλέκοντάς τα στο παιχνίδι δημιουργίας ενός ποιήματος που αρ-γότερα όλη η ομάδα μπορεί και να το τραγουδήσει «πατώντας» σε γνωστές αγα-πημένες μελωδίες.

Τίποτε από ό,τι προτείνεται στο βιβλίο δεν είστε υποχρεωμένοι να το ακο-λουθείτε με τη σειρά που παρουσιάζεται. Επιλέξτε όλες τις δράσεις ή μόνο αυ-τές που ταιριάζουν σε σας και την ομάδα που έχετε. Αυτό όμως που είναι απα-ραίτητο να κάνετε είναι να διαβάσετε το βιβλίο που εσείς οι ίδιοι επιλέξατε ναπαρουσιάσετε στα παιδιά και αργότερα, εξοικειωμένα πια, θα προτείνουν και θαδιαβάσουν τα ίδια.

Δεκάδες εμψυχώσεις ανάγνωσης περιέχονται στην Ενότητα 4. Είναι δράσεις μεπαιγνιώδη χαρακτήρα, για την τάξη, την αυλή, το σπίτι, οπουδήποτε. Βασικήεπιδίωξή τους η απόλαυση της ανάγνωσης. Οι αναγνωστικές εμψυχώσεις βοη-θούν τα παιδιά να ανακαλύψουν τα δικά τους κίνητρα για διάβασμα. Μέσα καιέξω από τη σχολική αίθουσα δημιουργούμε πραγματικά ή προσομοιωτικά γεγο-νότα, στα οποία περισσεύει η ευχαρίστηση και η απόλαυση. Τα παιδιά, συμμετέ-χοντας στις δράσεις, βρίσκονται κάθε φορά μπροστά σε ένα πρόβλημα στο οποίοκαλούνται να δώσουν λύση, ατομικά ή ομαδικά, με εμπλοκή του κειμένου. η λο-γοτεχνία, κατασκευάζοντας αναπαραστάσεις του κόσμου, πραγματεύεται ανθρώ-πινες καταστάσεις και συναισθήματα, εκθέτει τον αναγνώστη σε μια ευρύτηταθεμάτων, συναισθημάτων, πλοκής, χαρακτήρων, σεναρίων, οπτικών γωνιών. Ταπαιδιά συμμετέχουν στην αναπαράσταση ενός γεγονότος και καλούνται, υποδυό-μενα ρόλους, να εκδηλώσουν σκέψεις, συναισθήματα, συμπεριφορές. Αναγνω-στική εμψύχωση σημαίνει ζωντανεύω το βιβλίο. η συμμετοχή του παιδιού-ανα-γνώστη και η συναισθηματική του ανάμειξη είναι απαραίτητες προϋποθέσεις(αξιολόγηση της δράσης των ηρώων, σύνδεση με προσωπικές εμπειρίες, μυθο-πλαστική ικανότητα). Ταυτόχρονα, τα παιδιά ερευνούν μέσα και έξω από την

Α Ν Τ Ι Π ρ ΟΛΟ Γ ΟΥ. . .16

τάξη, παράγουν λόγο προφορικό και γραπτό (δημιουργική γραφή), συνδέουν τοκείμενο με άλλες τέχνες (τα εικαστικά, τη μουσική, την κίνηση, το θεατρικό παι-χνίδι), δημιουργούν (ζωγραφίζουν, κατασκευάζουν, κινούνται, παίζουν αυτοσχέ-δια δρώμενα, παράγουν ήχους), αναπτύσσουν κριτική και αποκλίνουσα στάση.

Οι δραστηριότητες χαρακτηρίζονται από ευρηματικότητα, λειτουργικότητα,προσαρμοστικότητα και επικοινωνιακό χαρακτήρα. η ευρηματικότητα έγκειταιστην ποικιλία των επιδιώξεων, των μεθόδων και του υλικού που χρησιμοποιεί-ται. Στην παρουσίαση των δραστηριοτήτων υπάρχει το στοιχείο της λειτουργικό-τητας. Προηγείται η στοχοθεσία (Τι θέλουμε να πετύχουμε), ακολουθεί η λεπτο-μερής περιγραφή των δράσεων βήμα προς βήμα (Τι κάνουμε). Στο τέλος προ-τείνονται εναλλακτικές δράσεις ή παραλλαγές και τονίζονται κάποια σημεία πουσυμβάλλουν στην επιτυχημένη εφαρμογή των δράσεων (Τι θα προσέξουμε). ηπορεία κάθε δραστηριότητας είναι ενδεικτική, άρα προσαρμόσιμη. Ο εμψυχωτήςκαι τα παιδιά επιλέγουν τη χρονική στιγμή και τη διάρκεια της εφαρμογής, αντι-καθιστούν τα βιβλία που διαβάζουν με άλλα και επινοούν ανάλογες δράσεις.

η στοχοθεσία των δραστηριοτήτων της Ενότητας 5 με τίτλο «η εξερεύνηση τηςβιβλιοθήκης» περιλαμβάνει δύο βασικές επιδιώξεις: (α) Τα παιδιά να προσεγγί-σουν τους χώρους και να μυηθούν με τις λειτουργίες της βιβλιοθήκης, να γνω-ρίσουν τους ανθρώπους που εργάζονται μέσα στη βιβλιοθήκη, να νιώσουν το ευ-χάριστο ξάφνιασμα μιας βιβλιοθήκης που προσφέρει ερεθίσματα για παιχνίδιακαι δημιουργική δράση και να γνωρίσουν την ποικιλία και τη χρησιμότητα τωνβιβλίων. (β) Να δημιουργηθεί, να οργανωθεί και να λειτουργήσει η βιβλιοθήκητου σχολείου ή της τάξης. «Παράλληλη γνώση» αποτελεί η προσέγγιση διαφό-ρων μορφών λόγου (όχι μόνο λογοτεχνικών κειμένων) και η προφορική και γρα-πτή δημιουργική έκφραση των παιδιών μέσα από τη συμμετοχή σε δράσεις.

Α Ν Τ Ι Π ρ ΟΛΟ Γ ΟΥ. . . 17


ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ… ΦΑΝΑΤΙΚη ΣΥΝηθΕΙΑ


1.1. Εννοιολογικοί προσδιορισμοί:η περίπτωση του κοινωνικού εγγραμματισμού

1.1.1. Προλεγόμενα

Ο ΟρΟΣ «φιλαναγνωσία» ως ειδική παιδαγωγική εφαρμογή και αντίστοιχηπρακτική εισβάλλει στην ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα σε μιαεποχή και συγκυρία που προκαλεί ειρωνική έκρηξη: Σχεδόν λίγο μετά τηνκαθολική προσδοκία για ψηφιοποίηση του βιβλίου, λίγο πριν από την πλήρηεπικράτηση του Διαδικτύου ως αστείρευτης πηγής πληροφοριών και σχεδόνταυτόχρονα με την αποδοχή του ηλεκτρονικού υπολογιστή ως πολυχρηστικούκαι μοναδικού εργαλείου στην υποχρεωτική εκπαίδευση, παρόλο που μια τέ-τοια συζήτηση δεν έχει καν ξεκινήσει στα ελληνικά εκπαιδευτικά πράγματα.

Το φαινόμενο, δηλαδή η βίαιη εισαγωγή στο εκπαιδευτικό σύστημα δι-δακτικών μεθόδων, παιδαγωγικών θεωριών και νεότροπων όρων από τηνΕσπερία, δεν είναι καθόλου άγνωστο στην ελληνική πραγματικότητα και θεω-ρείται, μάλιστα, φυσιολογικό. Το περίεργο είναι ότι, τις περισσότερες φορές,η εισαγωγή και εφαρμογή επιβάλλονται άνωθεν ως πανάκεια, αφού πρώταστην Εσπερία έχουν περάσει σε φάση παρακμής και αμφισβήτησης. η πα-ραπάνω διαπίστωση υποδηλώνει και επιβεβαιώνει το σημαντικότερο προσ-διοριστικό χαρακτηριστικό στην ιδεολογία και πρακτική της ΠαιδαγωγικήςΕπιστήμης, δηλαδή έναν αμείλικτο επιστημονικό μεταπρατισμό που διαχέε-ται σε πολλά επίπεδα ως κυρίαρχο μοντέλο σκέψης του ελληνικού επιστημο-νικού πολιτισμού.


ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑ: ΕρΩΤηΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤηΣΕΙΣ


2.1. 10 μικρά μυστικά για ν’ αγαπήσουντα μικρά παιδιά το διάβασμα (Δημήτρης Γουλής)

1. Εκμεταλλευόμαστε κάθε ευκαιρία που μας δίνεται για να διαβάσουμε οτι-δήποτε μαζί με το παιδί μας: το πρόγραμμα της τηλεόρασης, συνταγές, πινα-κίδες, σήματα κυκλοφορίας, βιτρίνες κ.λπ.

2. Αφιερώνουμε, κάθε μέρα, ένα 15λεπτο στην ανάγνωση, σε κάποια στιγμήτην οποία επιλέγει το ίδιο το παιδί. Κρατάμε τα μικρότερα παιδιά στην αγκα-λιά μας και διαβάζουμε φωναχτά, περνώντας με το δάχτυλο τις σειρές τουβιβλίου, δείχνοντας και σχολιάζοντας τις εικόνες. Ακόμα κι όταν το παιδί έχειμάθει να διαβάζει, συνεχίζουμε να του διαβάζουμε ιστορίες. Ακόμη καλύτερα,του διαβάζουμε την πρώτη ή δεύτερη σελίδα και το προτρέπουμε να συνεχί-σει ή το αντίστροφο.

3. Καθιερώνουμε το 10λεπτο της ανάγνωσης στο κρεβάτι. Λίγο πριν το παιδίκοιμηθεί, το αφήνουμε να διαλέξει ένα αγαπημένο βιβλίο για να το διαβάσει,να του το διαβάσουμε ή και τα δυο μαζί.

4. ζητάμε από το παιδί μια εξυπηρέτηση: να διαβάσει μια ιστορία στο μικρόαδερφάκι. Αν δεν υπάρχει αδερφάκι, μπορούμε να το αντικαταστήσουμε μετην αγαπημένη του κούκλα ή το αγαπημένο του αρκουδάκι.

5. Κάθε πρωί, αφήνουμε σημειώματα με γλυκόλογα ή ό,τι άλλο θέλουμε μέσαστην τσάντα, την κασετίνα, το καλαθάκι με το φαγητό κ.ά. Αργότερα, μπο-ρούμε να βάζουμε και οδηγίες, αλλά με μέτρο!


ΓΝΩρΙΜΙΑ ΜΕ ΔΕΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΕΛΛηΝΩΝ ΣΥΓΓρΑΦΕΩΝΜΕ ΟΧΤΩ ΜΕθΟΔΟΥΣ-ΤΕΧΝΙΚΕΣ

Έλενα Αρτζανίδου

Λίγο πριν ξεκινήσουμε

ΟΙ ΔρΑΣΤηρΙΟΤηΤΕΣ που ακολουθούν απευθύνονται κυρίως σε παιδιά προ-σχολικής και σχολικής ηλικίας και στοχεύουν σε τρεις άξονες: στη γένεσητης συμπεριφοράς του αναγνώστη, στα ειδικά χαρακτηριστικά της παιδικήςλογοτεχνίας ως εκπαιδευτικού εργαλείου και στις ποικίλες όψεις του παιδι-κού βιβλίου (σχήμα, μέγεθος, φόρμα, εικονογράφηση κ.λπ.). Με βάση τα πα-ραπάνω, προτείνονται εκπαιδευτικές δράσεις (δραστηριότητες, προγράμμα-τα για το σχολείο, τη βιβλιοθήκη και την οικογένεια) με απώτερο στόχο νααποκτήσουν τα παιδιά συμπεριφορά έμπειρου και δημιουργικού αναγνώστη.

η βασική και καθοριστική αρχή αυτών των δραστηριοτήτων είναι απλή:η ανάγνωση των βιβλίων λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο μιας παιγνιώδους δρα-στηριότητας, ενός παιγνιδιού ή και σε ένα κάδρο δραστηριοτήτων, όπου τοπαιδί αποκτά μια υπευθυνότητα έναντι των άλλων (π.χ. οι μεγάλοι διαβά-ζουν στους μικρούς, οι πιο μεγάλοι παίζουν τον ρόλο του μικρού βιβλιοθηκο-νόμου κ.λπ.). Στο τέλος της κάθε δραστηριότητας προτείνουμε σε όσα παι-διά θέλουν να δανειστούν ένα ή και περισσότερα βιβλία. Αυτή η φάση είναιη πλέον ενδιαφέρουσα, γιατί αυτή συγκεκριμενοποιεί την αποτελεσματικό-τητα της όλης διαδικασίας και της οργάνωσης των φιλαναγνωστικών δρα-στηριοτήτων. Και βεβαίως οι φιλαναγνωστικές δραστηριότητες πρέπει ναέχουν σχέδιο και κυρίως συνέχεια. Προσοχή όμως!

Δεν υπάρχει ένας ελκυστικός τρόπος!Όλα αλλάζουν, όλα παρέρχονται, τα παιδιά δεν είναι ποτέ ίδια!

Ελκυστικό είναι το διαφορετικό, το αποκλίνον και το νεωτερικό!Ελκυστικό είναι το κάθε φορά και με κάποιον άλλο τρόπο!Ελκυστικό είναι για κάθε βιβλίο ένας άλλος τρόπος προσέγγισης!Υπάρχουν τόσοι διαφορετικοί τρόποι όσα και τα βιβλία!Με φαντασία, δημιουργικότητα και πολλές διαφορετικές δράσεις!θυμηθείτε! Όλα τα παιδιά μοιάζουν αλλά δεν είναι ίδια, όπως και όλα

τα βιβλία.Είναι μύθος ο μέσος όρος! η έννοια «το παιδί» είναι συχνά αφηρημένη,

μια γενίκευση και μια εξιδανίκευση. Τα παιδιά των λογοτεχνικών βιβλίωνκαι της ρομαντικής λογοτεχνίας είναι συνήθως πολύ καλύτερα και λογικότε-ρα και πιο βολικά από τα παιδιά που γνωρίζουμε.

Ακόμη χειρότερα: τα παιδιά των παιδαγωγικών θεωριών και των ψυχο-λογικών και εκπαιδευτικών μοντέλων είναι ένας απρόσωπος μέσος όρος πουδεν υπάρχει πουθενά παρά μόνο στα ψυχομετρικά αποτελέσματα των παρα-πάνω μοντέλων. Κάθε απόπειρα εφαρμογής τους στα δικά μας παιδιά ανα-δεικνύει την αδυναμία της προσαρμογής στην καθημερινή εκπαιδευτική πρά-ξη, και, πολύ περισσότερο, εάν τα μοντέλα αυτά εκκινούν από χώρες με δια-φορετική κουλτούρα, γλώσσα και με άλλες κοινωνικές ή οικονομικές δομές.Και εάν τα παιδιά που γνωρίζουμε είναι δικά μας και κυκλοφορούν ανάμεσάμας είτε ως μαθητές μας ή, ακόμη χειρότερα, ως δικό μας γέννημα, τότε ό,τισχετίζεται με την έννοια «παιδί» είναι αποκαρδιωτικό. Και είναι λογικό, γιατίη απόσταση ανάμεσα στον μέσο όρο παιδιού και στο παιδί μας είναι τερά-στια. Άλλωστε τα παιδιά παρουσιάζουν μια μεγάλη ποικιλία σχημάτων, με-γεθών και χρωμάτων (Σπινκ, 1990).

Υπάρχει ακόμη και ένα άλλο στοιχείο που μπορεί να τεθεί ως γενικήπροϋπόθεση και οδηγός στον ειδικό χώρο της θεωρίας της φιλαναγνωσίας.η ανάγνωση βιβλίων (λογοτεχνικών και μη) είναι μόνο μία από τις πολλέςδραστηριότητες των παιδιών που λειτουργούν ως τρόποι κατάκτησης δεξιο-τήτων, απόκτησης γνώσεων, ανάπτυξης ικανοτήτων, κατανόησης του περι-βάλλοντος αλλά και κοινωνικοποίησης, ψυχαγωγίας και χαράς. Υπάρχει η τη-λεόραση, ο κινηματογράφος, η μουσική κ.λπ. που προσδιορίζουν άλλες πε-ριοχές στάσεων και αξιών, όπως η σινεφιλία, η μουσικοφιλία κ.λπ.

ΕΛΕΝΑ ΑρΤζΑΝΙΔΟΥ76




4.1. Ανακαλύπτω από το εξώφυλλο

ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΟΥΜΕ το βιβλίο διαβάζοντας ένα απόσπασμα.

Τι θέλουμε να πετύχουμε

• θα διαβάσουμε αποσπάσματα βιβλίων. • θα συνδέσουμε την εικόνα με το κείμενο.

Τι κάνουμε

α. Στη βιβλιοθήκη ή στην τάξη ή στην αυλή απλώνουμε δέκα περίπου εικο-νογραφημένα βιβλία. Τα παιδιά μπορούν να δουν μόνο την εικόνα τουεξωφύλλου και τον τίτλο κάθε βιβλίου.

β. Ο εκπαιδευτικός διαβάζει ο ίδιος ή μοιράζει στα παιδιά σε φωτοαντίγρα-φο ένα απόσπασμα από κάποιο βιβλίο.

γ. Τα παιδιά ακούν ή διαβάζουν το απόσπασμα και βλέποντας το εξώφυλλοπροσπαθούν να ανακαλύψουν το βιβλίο.

δ. Τα παιδιά έχουν την ευκαιρία, αν το επιθυμούν, να διαβάσουν ολόκληροτο περιεχόμενο των βιβλίων.

(εικονογράφηση, κείμενο)

4.21. Αλλάζοντας το ύφος

θα γράψουμε ιστορίες, διασκευάζοντας παλιές ιστορίες.


• θα διαβάσουμε ιστορίες.• θα γράψουμε συμμετέχοντας σε δραστηριότητες δημιουργικής γραφής.• θα διαβάσουμε φωναχτά ανακοινώνοντας τα γραπτά μας.• θα συζητήσουμε την επίδραση αφηγηματικών στοιχείων στη διαμόρφω-

ση του ύφους της ιστορίας.

Τι κάνουμε

α. Διαβάζουμε ιστορίες και συζητάμε το περιεχόμενό τους.β. Τα παιδιά επεμβαίνουν στο ύφος του κειμένου, ξαναγράφοντάς την ολό-

κληρη ή απόσπασμά της, έχοντας λάβει από τον εκπαιδευτικό συγκεκρι-μένες εντολές:– Γράψτε την ιστορία σε συνεχή αφήγηση (χωρίς διάλογο) ή το αντί-

στροφο.– Κάντε την ιστορία να αρχίζει από το τέλος προς την αρχή.– Γράψτε το κείμενα σαν να συμβεί στο μέλλον.

γ. η πρωτότυπη και η καινούργια ιστορία διαβάζονται στην τάξη και ακο-λουθεί συζήτηση για την επίδραση αφηγηματικών στοιχείων, όπως ο διά-λογος, ο χρόνος κ.ά., στο ύφος της ιστορίας.

Τι θα προσέξουμε

η δραστηριότητα απευθύνεται σε μεγαλύτερα παιδιά.

(δημιουργική γραφή, προφορική έκφραση, κείμενο)

ΔηΜηΤρηΣ ΓΟΥΛηΣ, ΣΤΑΥρΟΣ ΓρΟΣΔΟΣ186


η ΕξΕρΕΥΝηΣη ΤηΣ ΒΙΒΛΙΟθηΚηΣ

Σταύρος Γρόσδος

η ΣΤΟΧΟθΕΣΙΑ των δραστηριοτήτων με τίτλο «η εξερεύνηση της βιβλιο-θήκης» περιλαμβάνει δύο βασικές επιδιώξεις:

α. Τα παιδιά να προσεγγίσουν τους χώρους και να μυηθούν με τις λει-τουργίες της βιβλιοθήκης, να γνωρίσουν τους ανθρώπους που εργάζονται μέσαστη βιβλιοθήκη, να νιώσουν το ευχάριστο ξάφνιασμα μιας βιβλιοθήκης πουπροσφέρει ερεθίσματα για παιχνίδια και δημιουργική δράση και να γνωρί-σουν την ποικιλία και τη χρησιμότητα των βιβλίων. Γιατί «η βιβλιοθήκη μετα κλειδωμένα ράφια, τα απρόσιτα στον αναγνώστη ράφια, και το σοφό-πα-ντογνώστη βιβλιοθηκάριο που γνωρίζει (;) απ’ έξω και ανακατωτά τα βιβλίαπάνω στο κάθε θέμα και τη θέση τους στα ράφια, με τη δικαιοδοσία και τηνψυχολογία του Κέρβερου ενάντια στον εισβολέα του βασιλείου του, έχειεκλείψει τελειωτικά» (Ντελόπουλος, 1989: 9).

β. Να δημιουργηθεί, να οργανωθεί και να λειτουργήσει η βιβλιοθήκητου σχολείου ή της τάξης.

«Παράλληλη γνώση» αποτελεί η προσέγγιση διαφόρων μορφών λόγου(όχι μόνο λογοτεχνικών κειμένων), η προφορική και γραπτή δημιουργικήέκφραση των παιδιών μέσα από τη συμμετοχή σε δράσεις (προφορικός λό-γος και γραπτά κείμενα προέρχονται από τις άμεσες εμπειρίες των παιδιώνκαι έχουν φυσικούς, πραγματικούς αποδέκτες), καθώς δημιουργούνται στηντάξη επικοινωνιακές συνθήκες για τη χρήση της γλώσσας (Χαραλαμπόπου-λος - Χατζησαββίδης, 1997· Γρόσδος - Ντάγιου, 2003)

Οι δραστηριότητες απευθύνονται στους μαθητές/τριες των μεγαλύτε-ρων τάξεων του δημοτικού σχολείου (τάξεις Δ́ , Ε΄ και ΣΤ΄). Με τις ανάλο-γες προσαρμογές μπορούν να εφαρμοστούν και στις μικρότερες τάξεις (τά-

ξεις Α΄, Β΄ και Γ΄), με δραστηριοποίηση μέσα κι έξω από τη σχολική αίθου-σα. Οι δραστηριότητες είναι δομημένες με τέτοιο τρόπο ώστε να διαθέτουναυτονομία. Αυτό σημαίνει ότι ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να επιλέξει και ναεφαρμόσει κάποιες απ’ αυτές και άλλες όχι, να αυξομειώσει τη διάρκειάτους, να προσθέσει ή να αφαιρέσει κείμενα. Είναι χωρισμένες σε τρεις κα-τηγορίες: δραστηριότητες π ρ ι ν α π ό τ η ν ε π ί σ κ ε ψ η στη βιβλιοθήκη,μέσα στη βιβλιοθήκη, μετά την επίσκεψη στη βιβλιοθήκη. Κύριαδραστηριότητα, βέβαια, αποτελεί η επίσκεψη των παιδιών στη βιβλιοθήκη.

ΣΤΑΥρΟΣ ΓρΟΣΔΟΣ242

5.2.2. Τα βιβλία που νιώθουν

θα ψάξουμε βιβλία τα οποία μας δημιουργούν συναισθήματα.


• θα απελευθερώσουμε τη φαντασία μας και θα νιώσουμε.

Τι κάνουμε

Τα παιδιά περιφέρονται στους χώρους της βιβλιοθήκης και αναζητούν σταράφια ένα βιβλίο:

που μυρίζει που τρώγεται είναι βαρύ μας ζεσταίνει μας συγκινεί είναι χαρούμενο είναι λυπημένο

Δεν υπάρχουν «σωστές» ή «λάθος» απαντήσεις. Είναι φανερό ότι οι επιλο-γές των παιδιών έχουν συμβολικό χαρακτήρα.

ΣΤΑΥρΟΣ ΓρΟΣΔΟΣ254

Documents

|ou†yuquo ΦuwoyoΓy…~uo~...4.31. Ά‘‘fi“ δ“—‹ασα‚, —‘‘fi“ „α ›fl—ŸfiŒ‚ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 4.32