1

Ośrodek Dzia³añ Ekologicznych

�RÓD£Ainformator o stowarzyszeniu

Ośrodek Dzia³añ Ekologicznych „�ród³a”90-602 £ódź, ul. Zielona 27

tel. 42 632 81 18, www.zrodla.org

2

Stowarzyszenie Ośrodek Działań Ekologicznych „Źródła” od 19 lat zajmuje się szeroko rozumianą edukacją ekologiczną, przyrodniczą, globalną i obywatelską. Naszą misją jest stałe zwiększanie stopnia świadomości ekologicznej społeczeństwa poprzez aktywną eduka-cję ekologiczną, realizowaną głównie poprzez warsztaty dla młodzieży, wystawy, szkolenia, wyjazdy tereno-we, projekty informacyjne.

Cele statutowe stowarzyszenia:a. pobudzanie świadomości ekologicznej społeczeństwa,b. promocja i popieranie kultury ekologicznej,c. humanitarna ochrona zwierząt,d. działanie na rzecz ochrony fauny i flory,e. ochrona naturalnych siedlisk roślin i zwierząt,f. zapobieganie degradacji środowiska,g. wszechstronne propagowanie informacji, metod i technik w zakresie działalności przeciwko uzależnieniom,h. działania na rzecz pokoju, praw człowieka i pacyfizmu,i. propagowanie zdrowego stylu życia,j. ochrona dziedzictwa przyrodniczego,k. ochrona konsumentów oraz popularyzacja ich praw,l. działalność na rzecz rozwoju regionalnego i rozwoju obszarów wiejskich,m. kształtowanie postaw postępowania i działalności zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwojun. prowadzenie i wspieranie różnych form edukacji dla zrównoważonego rozwoju w tym edukacji globalnejo. propagowanie i rozwijanie Sprawiedliwego Handlu (Fair Trade) oraz podnoszenie świadomości konsumentów w zakresie etycznego i odpowiedzialnego stylu konsumpcji.

Nasza oferta obejmuje ponad 80 tytułów warsztatów dla dzieci i młodzieży realizowanych zarówno w naszym stacjonarnym Ośrodku Edukacji i Kultury Ekologicznej w Łodzi przy ul. Zielonej 27, jak i w szkołach w Łodzi i Warszawie oraz w terenie, organizujemy także “Bardzo Zielone Szkoły” – dla szkół z całej Polski – są to 5-dnio-we wycieczki z intensywnym programem edukacji ekologicznej i przyrodniczej prowadzone przez doświad-czonych trenerów w 10 miejscach kraju. Ponadto realizujemy ogólnopolskie projekty edukacyjne dla szkół.

Ośrodek Działań Ekologicznych „Źródła” jest łódzkim stowarzyszeniem działającym na terenie całego kraju, poza ośrodkiem edukacji ekologicznej „Zielona 27” w Łodzi mamy także filie w Warszawie.

Siedziba Stowarzyszenia: 90-602 Łódź, ul. Zielona 27Filia w Warszawie: 04-028, Al. St. Zjednoczonych 53Konto: 71 1140 1108 0000 5035 1300 1001 (główny rachunek)KRS 0000118574REGON 471564315NIP 725-14-95-936Stowarzyszenie posiada status „organizacji pożytku publicznego” (OPP).

ODE Źródła jest członkiem-założycielem Związku Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć.ODE Źródła jest członkiem-założycielem Koalicji Sprawiedliwego Handlu.ODE Źródła jest fundatorem Fundacji Artykuł 25.ODE Źródła jest sygnatariuszem „Kodeksu postępowania w sprawie obrazów i wiadomości dotyczących krajów południa”.

[Wydrukowano na papierze z makulatury.Opracowanie: Gosia Świderek, maj 2012.

3

wARSZTATY DLA DZiEci i młODZiEżY

Od 1997 roku nieprzerwanie zajmujemy się edukacją ekologiczną. Pro-wadzimy dwu- i czterogodzinne warsztaty dla dzieci i młodzieży w ośrodku stacjonarnym (Łódź, ul. Zielona 27), w szkołach i w terenie. W ofercie znajduje się ponad 80 tytułów zajęć z zakresu edukacji eko-logicznej, globalnej, etnograficznej, przyrodniczej, ochrony humanitar-nej zwierząt, edukacji obywatelskiej, warsztaty plastyczne. Prowadzi-my zajęcia dla wszystkich grup wiekowych. Pracujemy głównie w oparciu o autorskie programy, które na bieżąco są aktualizowane i dopasowywane do sytuacji, zapotrzebowania jak i obowiązującej podstawy programowej. Opracowujemy własne mate-riały dydaktyczne, gry, zabawy, karty pracy.

Z początkiem roku szkolnego 2008/2009 ruszył w Łodzi nasz stacjo-narny ośrodek edukacji i kultury ekologicznej „Zielona 27”. Dzięki środ-kom pochodzącym z 1% podatku, udało się nam zakupić lokal i wyposa-żyć go. Już czwarty rok prowadzimy w nim codziennie 2-3 bezpłatne warsztaty dla dzieci i młodzieży. Szkoły i uczniowie aktywnie i systematycznie współpracujący z ośrod-kiem i działający na rzecz przyrody nagradzani są „Dyplomem Młode-go Ekologa”. Dotychczas dyplom otrzymało już ponad 9 tys. uczniów z 357 klas. Na stałe współpracujemy z około 80 szkołami z terenu aglo-meracji łódzkiej, a okazjonalne kontakty nawiązaliśmy z większością łódzkich szkół. Średnio rocznie z oferty edukacyjnej Źródeł korzysta ok. 12000 uczniów. Więcej informacji o ofercie warsztatowej dla uczniów:

www.zrodla.org/edukacja/ekologiczna/

OFERTA POPOłUDNiOwAW ośrodku poza warsztatami prowadzimy także szkolenia dla trene-rów edukacji ekologicznej oraz szkolenia dla nauczycieli, pokazy fil-mów, wystawy i spotkania, działa biblioteka ekologiczna, mamy też ofertę dla osób indywidualnych.

Popołudniami w ośrodku odbywają się zajęcia realizowane we współ-pracy z różnymi instytucjami i prowadzącymi. W ośrodku odbywają się m.in. warsztaty rozwoju osobistego, relaksacja przy dźwiękach gon-gów i mis himalajskich, warsztaty komunikacji interpersonalnej, otwar-te spotkania Amatorskiego Klubu Fotograficzny, zajęcia klubu japoń-skiego masażu Shiatsu oraz medytacje buddyjskie prowadzone przez Związek Garuda.

Oprócz zajęć w tygodniu, ośrodek „żyje” również w weekendy. Regu-larnie od 2008 roku organizujemy Rodzinne Soboty – bezpłatne warsz-taty artystyczno-ekologiczne dla rodzin. Warsztaty organizowane są w sobotnie popołudnia poprzedzające różne święta kalendarzowe i dni związane z przyrodą i ekologią. Zajęcia mają charakter otwarty, animacyjny. Uczestnicy w twórczej atmosferze i z pomocą instrukto-rów tworzą własnoręczne upominki, prezenty, dekoracje i przedmioty codziennego użytku. Podczas warsztatów zwracamy szczególną uwa-gę na świadomą konsumpcję i możliwość samodzielnego wykonania przedmiotów i wykorzystania naturalnych materiałów (ścinki materia-łowe, papier, tektura, pudełka, tasiemki).

OŚRODEK EDUKAcJi i KULTURY EKOLOGicZNEJ „ZiELONA 27” w łODZi

4

Ponadto raz w miesiącu w ośrodku spotyka się Klub Tradycyjnej Kul-tury Japonii, prowadzony przez Towarzystwo Polsko-Japońskie, Ama-torski Klub Fotograficzny oprócz zajęć popołudniowych w weekendy zamienia ośrodek w studio fotograficzne.

UDOSTęPNiANiE SALi wARSZTATOwEJAby wspierać aktywność łodzian promujemy Ośrodek jako otwarte miejsce spotkań, animacji i twórczości. Udostępniamy salę i zaplecze osobom, które mają chęć prowadzenia zajęć artystycznych, ekologicz-nych i rozwojowych, wspieramy marketingowo ciekawe pomysły. W 2011 roku udostępnialiśmy bezpłatnie salę na spotkania organiza-cji pozarządowych, inicjatyw obywatelskich. Regularnie spotkania w ośrodku organizowała Towarzystwa Pomocy Głuchoniewidomym, grupa lokalna Greenpeace Polska, Stowarzyszenie Chorych na Epilep-sję – Grupa Wsparcia EPI, Kolomotywa – stowarzyszenie działające na rzecz osób niepełnosprawnych i osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Więcej informacji o popołudniowo-weekendowej dzialalności ośrodka na stronie:

www.zrodla.org/zielona27/

O OŚRODKUOśrodek, choć położony w samym centrum Łodzi, otoczony jest zie-lenią, w ogródku rośnie kilkanaście gatunków drzew i krzewów, a do okien zaglądają nam wysokie róże. Część zajęć w sezonie wiosennym i jesiennym prowadzimy w cieniu rozłożystego jesionu na podwórku przed ośrodkiem. Staramy się, aby nasz ośrodek był na wskroś ekologiczny i dawał do-bry przykład naszym gościom. W całym ośrodku mamy zamontowa-ne energooszczędne świetlówki, przy wyborze nowego sprzętu AGD kładliśmy nacisk, by był on w najlepszej klasie energetycznej A++, do-starczany nam przez firmę energetyczną prąd w 14% pochodzi ze źró-deł odnawialnych, co gwarantuje Zielony Certyfikat Vattenfall, nasza spłuczka jest wodooszczędna, prowadzimy segregację odpadów, a dodatkowo punkt zbiórki baterii, w biurze korzystamy wyłącznie z pa-pieru bezdrzewnego (z makulatury), a do notatek w biurze jak i do za-jęć w młodzieżą wykorzystujemy jednostronnie zapisaną makulaturę. Na wiosnę zamierzamy zbudować w naszym ogrodzie kompostownik. Naszych gości częstujemy pyszną kawą arabiką z logo Sprawiedliwego Handlu (Fair Trade) lub herbatą: czarną, zieloną lub owocową. Dojechać można do nas rowerem (pojazd będzie bezpieczny: stojaki rowerowe na zamykanym podwórku oraz dodatkowe na ulicy przed bramą ośrodka) lub komunikacją miejską (wszystkie autobusy zatrzy-mujące się przy Placu Barlickiego – tzw. Zielonym Rynku – oraz tram-waje jadące ul. Zieloną lub Gdańską, ewentualnie można dojść od ul. Zachodniej).

5

GłÓwNE KiERUNKi DZiAłAŃ

Podstawą działalności stowarzyszenia jest edukacja ekologiczna re-alizowana w oparciu o dystrybuowaną do szkół ofertę warsztatową. Stowarzyszenie oprócz tego realizuje również Bardzo Zielone Szkoły, szkolenia dla nauczycieli oraz ogólnopolskie projekty edukacyjne dla szkół. Projekty i działania nasze koncentrują się wokół kilku głównych tema-tów, są to:

ochrona przyrody• zmiany klimatu• mała ekologia• ochrona humanitarna zwierząt• zieleń miejska• czas wolny dzieci, młodzieży i dorosłych• bardzo zielone szkoły• edukacja globalna• rozwój edukacji dla zrównoważonego rozwoju.•

Na kolejnych stronach prezentujemy wybór realizowanych przez nas projektów oraz przykłady zajęć warsztatowych i publikacje na dany temat.

Wszystkie wydane przez nas publikacje są dostępne na naszych stro-nach internetowych. Publikacje wydane są na licencji Creative Com-mons „Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależ-nych 3.0 Polska”. Scenariusze wraz z kartami pracy wolno kopiować i rozpowszechniać w celach niekomercyjnych pod warunkiem podania ich źródła i autorstwa.

6

OchRONA PRZYRODYNiE ZNiKAJ - KONKURS O BiORÓżNORODNOŚci

Ogólnopolski konkurs dla uczniów wszystkich typów szkół, którego celem było w atrakcyjnej formie podniesienie wiedzy nt. bioróżnorod-ności i zagrożeń związanych z jej utratą, podniesienie świadomości ekologicznej w zakresie ginięcia gatunków oraz przyczyn tego zjawi-ska oraz zachęcenie do działań i wyborów w codziennym, które mo-głyby spowalniać ten proces. W trosce o wysoką jakość merytoryczną projekt składał się z dwóch etapów: przygotowawczego, a następnie właściwego konkursu. W pierwszym etapie na obszarze całego kraju przeprowadzonych zostało 45 szkoleń dla nauczycieli, następnie na-uczyciele przeprowadzili w swoich szkołach warsztaty dla uczniów i dopiero wtedy uczniowie przystąpili do konkursu polegającego na przygotowaniu i przeprowadzeniu w swojej miejscowości marszu gi-nących gatunków oraz wykonaniu dowolną techniką plastyczną mapy świata z gatunkami zagrożonymi wyginięciem. Praca konkursowa skła-dała się z relacji z marszu zilustrowanej zdjęciami oraz skanu/fotografii mapy. Finał konkursu miał miejsce w maju 2011 r. Projekt odniósł duży sukces. Przeszkolono prawie 900 nauczycieli. W konkursie wzięło udział ok. 60 placówek z całej Polski, spośród których wyłoniono 10 laureatów. Efekty pracy dzieci i nauczycieli były imponu-jące, wiele ze zorganizowanych przez szkołę marszów stało się lokla-nym wydarzeniem, pojawiło się wiele relacji w mediach. Powstała też strona internetowa, na której znajdują się informacje o bioróżnorodno-ści i sposobach jej ochrony, mapa z ginącymi gatunkami zwierząt i ich opisami oraz scenariusze zajęć. Wyprodukowano także 1100 egzempla-rzy gry edukacyjnej „Zwierzęta z różnych stron świata”, która zbiera bardzo pozytywne recenzje oraz publikację ze scenariuszami zajęć.

bioroznorodnosc.edu.pl

NiE BÓJ żABY!„Nie bój żaby!” był projektem edukacyjnym, skierowanym do szkół podstawowych (klasy IV-VI) i gimnazjów z Warszawy, Łodzi, Krakowa i Poznania. Projekt realizowany był w roku szkolnym 2010/2011. Tema-tyką projektu jest ekologia, zagrożenia i ochrona gatunków płazów występujących na terenach miast. W ramach projektu przepowadzono 4 szkolenia dla nauczycieli, 160 dwugodzinnych warsztatów kameral-nych oraz 80 trygodzinnych warsztatów terenowych prowadzonych przez specjalistę - herpetologa. W ramach zajęć terenowych uczniowie zinwentaryzowali herpetologicznie (zbadali stan populacji płazów) 80 zbiorników wodnych. Dokonano również analizy stanu zbiorników (zagrożenia i propozycje ochronne). Na podstawie inwentaryzacji opracowano i wydrukowano cztery broszury: „Płazy Warszawy”, „Pła-zy Łodzi”, „Płazy Poznania” i „Płazy Krakowa” w nakładzie po 1000 szt. każda. Zorganizowano 16 międzyszkolnych konferencji uczniow-skich, podczas których uczniowie dzielili się z kolegami wynikami swoich badań, a także także cztery otwarte trzygodzinne seminaria popularnonaukowe.

zaba.zrodla.org

PUBLiKAcJE

Nie znikaj. Materia-ły dla nauczycieliMarta Jermaczek-Si-tak, Karolina Baranow-ska, Gosia Świderek Łódź 2011, wydanie IPublikacja zawiera podsta-wowe informacje o bioróżno-rodności, jej zagrożeniach i ochronie, dziesięć scenariuszy zajęć dla różnych grup wie-kowych oraz karty pracy.

Zwierzęta z różnych stron świata. Gra dydaktycznaGosia Świderek, współpra-ca Karolina Baranowska Łódź 2011, wydanie IGra wydana w ramach pro-jektu „Nie znikaj”. W pudełku znajduje się: duża, składana płócienna mapa świata, 56 pięknie ilustrowanych kart zwierząt, 235 kart z opisa-mi gatunków, instrukcja.

Płazy Warszawy, Płazy Łodzi, Płazy Krakowa, Płazy Poznaniared. Agnieszka Wnuk, Anna Sikora, Agnieszka BańkowskaKonsultacje merytoryczne: dr Paweł KoperskiWarszawa 2011, wydanie ICztery broszury zawierają-ce inwentaryzację herpe-tologiczną 80 zbiorników wodnych uzpełnioną o prze-wodnik o płazach Polski.

Drugie dno H2O czyli woda w moim mieście. Publi-kacja pokonkursowapr. zbior., (red.) Anna Sikora Warszawa 2010, wydanie IPublikacja pokonkursowa zawiera opracowane przez uczniów zwycięskie i wyróż-nione prace konkursowe po-święcone wodzie w mieście.

7

PROGRAm: U ŹRÓDEł NATURY

Celem programu jest zapoznanie uczniów i nauczycieli z problematyką programu NATURA 2000 oraz pozostałymi formami ochrony środowi-ska. Program jest trealizowany od 2009 roku.Działania:- wydanie i bezpłatne rozdystrybuowanie do wszystkich 7000 gim-

nazjów w Polsce i 4500 szkół średnich dwustronnej ściennej mapy Polski w skali 1:550 000 (na awersie mapa ochrony środowiska, na rewersie katalog zdjęć gatunków chronionych objętych programem Natura 2000), nakład mapy 11,5 tys. egz.

- wydanie dwóch publikacji książkowych z artykułami nt. Natury 2000 oraz scenariuszami zajęć

- zorganizowanie 25 szkoleń dla ok. 550 nauczycieli i 140 warsztatów dla młodzieży

- wydanie zestawu 10 plakatów o Naturze 2000 składających się na wystawę, nakład 400 egz.

- opracowanie na zlecenie Ministerstwa Środowiska pakietu eduka-cyjnego nt. Natury 2000

natura2000.zrodla.org

KONKURS: DRUGiE DNO h2OCelem projektu było uwrażliwienie uczestników i odbiorców konkur-su na problematykę ochrony i degradacji miejskich zasobów wodnych oraz ich znaczenie przyrodnicze i społeczne, jak również kształtowanie proekologicznych postaw w zakresie korzystania z wód i ich ochrony. Przedmiotem konkursu było wykonanie reportażu z elementami fo-toreportażu. Zwycięskie prace opublikowano na stronie internetowej konkursu oraz w publikacji pokonkursowej.

h2o.zrodla.org

DOLiNAmi RZEKSiedmioodcinkowy serial poświęcony rzekom. Trzydziestominutowe odcinki ukazują niepowtarzalne uroki Wisły, Odry, Warty, Bugu, Narwi, Biebrzy oraz Dunajca. Współczesne obserwacje zderzone są z opisa-mi podróży Zygmunta Glogera zawartymi w książce „Dolinami rzek” z 1902 roku. Serial emitowany kilkukrotnie na kanale Planete.

Taką mamy naturę. Natura 2000 i inne formy ochrony przyrody. Ma-teriały dla nauczycielipr. zbior. (red.) Gosi Świderek, autorzy: A.Bogusiak, P.Chy-larecki, R. Cyglicki, R. Gawlik, K. Gorczyca, R.Jasiński, M. Jermaczek-Sitak, K.Smolnic-ki, M.Szyrmer, G.Świderek, A.Wajrak, M.Wiśniewska Łódź 2009, wydanie IPublikacja zawiera podsta-wowe informacje o Naturze 2000, artykuły nt. wdrażania Natury w Polsce i korzyści z tego wynikających, przykła-dy obszarów chronionych, wykaz gatunków i siedlisk chronionych, zestawienie form ochrony przyrody oraz dziesięć scenariuszy zajęć.

U źródeł Natury. Natura 2000 i inne formy ochrony przyrody. Ma-teriały dla nauczycieliMarta Majka Wiśniewska, Przemysław Chylarecki, Mo-nika Szrymer, Krzysztof Smol-nicki, (red) Gosia Świderek Łódź 2009, wydanie IPublikacja zawiera infor-macje o Naturze 2000 oraz sześć scenariuszy zajęć.

Natura 2000. Chodzi mi po głowie. Pakiet edukacyjny dla nauczycieli biologii i geografii szkół ponadgimnazjalnychGosia Świderek, Krzysz-tof Wychowałek, Marta Majka WiśniewskaKonsultacje merytoryczne: dr Marta Jermaczek-Sitakwyd. Ministerstwo ŚrodowiskaWarszawa 2010, wydanie IPakiet edukacyjny składa się z płyty zawierającej tekst informacyjny o Naturze 2000 oraz czterech scena-riuszy zajęć wraz z kartami pracy oraz gry symulacyj-nej oraz pięciu plansz.

wARSZTATY TERENOwE: - Nieskończona różnorodność

przyrody- Z mapą i kompasem - Szumi dokoła las- Funkcje terenów zielonych w mieście- Szkoła na łące- Entowie - pasterze drzew- Każdy ma swoje miejsce na Ziemi- Drugie życie drzewa- Woda w mieście - Laboratorium młodego przyrodnika- Na skrzydłach przyrody- Echo pierwotnej puszczy- Zdjęcie z natury wzięte

wARSZTATY:- Ekologia dla najmłodszych- Dzikie jest piękne- W zgodzie z Naturą- O ekologach, Naturze 2000 i Rospudzie - Rybi szkielet i zagrożenia Bałtyku - Drugie dno H2O- Z licencją na zabijanie…

czyli jak to jest być drapieżcą- Kiedy rozum śpi budzą się upiory

8

ZmiANY KLimATUNiE PODGRZEwAJ ATmOSFERY

Celem projektu było nadanie problemowi ocieplenia klimatu właściwej rangi w odbiorze społecznym, uświadomienie osobistej odpowiedzial-ności każdego z nas oraz ukazanie możliwości indywidualnych działań na rzecz klimatu. Działania:- wydanie i bezpłatne dystrybucja pakietu edukacyjnego (publikacja

książkowa z wrowadzeniem merytorycznym i 9 scenariuszami zajęć, ulotki i naklejki), pakiet trafił do 3500 szkół

- 22 szkolenia dla nauczycieli- 300 warsztatów w szkołach- organizacja święta klimatu w ok. 150 szkołach- kampania medialna (reklamy w tygodnikach opinii oraz informacje

prasowe o wydarzeniach realizowanych przez szkoły) i outdoorowa (wystawy zewnętrzne na bannerach w 6 miastach).

www.klimat.edu.pl

SZKOłY DLA KLimATU Kampania edukacyjna Polskiej Zielonej Sieci skierowana do młodzieży, której celem była aktywna edukacja obywatelska w zakresie zmian kli-matu nastawiona na kształtowanie postaw proekologicznych wśród młodzieży. ODE Źródła odpowiedzialne były za opracowanie scenariu-sza zajęć realizowanych na terenie całego kraju oraz za przeszkolenie edukatorów, a także realizację projektu w woj. łódzkim.

DLA KLimATU i PRZEciw UBÓSTwUProjekt Polskiej Zielonej Sieci, którego celem jest uświadomienie bo-gatym społeczeństwom Polski, Niemiec i Francji, że nieprzewidywalne zmiany klimatu stanowią dziś najpoważniejszą przeszkodę w walce ze światowym ubóstwem. Kampania promuje także działania zapobiega-jące zmianom klimatu w imię globalnej solidarności.Na potrzeby projektu Źródła opracowały pakiet edukacyjny dla nauczy-cieli obejmujący 5 scenariuszy zajęć wraz z materiałami dodatkowymi.

wARSZTATY- Globalne ocieplenie (wprowadzenie)- Zmiany klimatu a prawa człowieka- Międzynarodowe działania na rzecz ochrony klimatu, - Klimatyczni – co każdy z nas może zrobić dla ochrony klimatu, - Społeczeństwo obywatelskie a zmiany klimatu.- Dostęp do czystej wody a zmiany klimatu- Sytuacja życiowa w krajach Globalnego Południa w kontekście zmian klimatu

PUBLiKAcJE

Nie podgrzewaj atmosfery. Materiały dla nauczycieli Gosia Świderek, Agnieszka WnukŁódź 2009, wydanie IPublikacja wydana w ramach projektu edukacyjnego „Nie podgrzewaj atmosfery”, obejmuje podstawowe infor-macje nt. zmian klimatu oraz dziewięć scenariuszy zajęć skierowanych do uczniów szkół podstawowych, gim-nazjów i szkół średnich.

Szkoły dla klimatu – scenariusz zajęćGosia Świderekwyd. Polska Zielona SiećKraków 2009, wydanie INiniejszy scenariusz z grą symulacyjną został opraco-wany w ramach programu DLA KLIMATU – kampanii Polskiej Zielonej Sieci na rzecz przeciwdziałania zmianom klimatycznym.

Dla klimatu przeciw ubóstwu – scenariusze zajęć lekcyjnychwprowadzenie: Aleksandra An-tonowicz, Marta Śmigrowska, Magdalena Noszczykscenariusze: Gosia Świderekwyd. Polska Zielona SiećKraków/Szczecin 2010, wydanie IPublikacja zawiera scenariusze lekcyjne, dzięki którym uczniowie polskich szkół gimnazjalnych i ponadgimna-zjalnych zapoznają się z tematyką zmian klimatu w kontekście ich dramatyczne-go wpływu na ludzi zamiesz-kujących kraje najuboższe.

9

mAłA EKOLOGiAEKOLOGiA miESZcZUchA

Projekt szkoleniowo-wydawniczy obejmował cykl szkoleń dla nauczy-cieli oraz wydanie publikacji książkowych będących zbiorem scenariu-szy opracowanych przez edukatorów Źródeł oraz uczestników szko-leń. Wypracowane w 1997 i 2002 roku materiały są podstawą działalno-ści edukacyjnej Źródeł.

SKLEP -› wYSYPiSKO: ULicA JEDNOKiERUNKOwA?Celem projektu było kształtowanie świadomości i proekologicznych postaw uczniów w zakresie gospodarki odpadami i konsumpcji oraz wdrożenie w szkołach selektywnej zbiórki odpadów. Przeprowadzono kilkanaście szkoleń dla nauczycieli oraz kilkaset warsztatów oraz za-jęć w sortowni odpadów. Uczniowie organizowali akcje promocyjno-informacyjne.

www.recykling.edu.pl

PORADNiK ODPADNiKProjekt dot. odpadów problemowych i niebezpiecznych. W ramach projektu odbyły się szkolenia dla nauczycieli i warsztaty dla uczniów. Uczniowie zbierali informacje, gdzie w okolicy szkoły można się pozbyć odpadów problemowych, a nastepnie opracowali broszury nt. temat, które zostaną wydrukowane w drukarni. W projekcie wzięło udział 100 szkół. Uczestnicy stworzyli 117 projektów broszur informacyjnych dla mieszkańców swoich osiedli lub miejscowości dot. postępowania z tzw. odpadami problemowymi (projekty broszur dostępne są na stro-nie internetowej projektu). 100 z tych projektów zostało oddanych do druku po 1000 szt. każdy.

odpadnik.zrodla.org

AKADEmiA 3RProjekt Polskiej Zielonej Sieci realizowany w partnerstwie z ODE Źródła. Celem „Akademii 3R” jest aktywna edukacja ekologiczna i obywatelska w zakresie odpowiedzialnego postępowania z odpadami oraz zwięk-szenie aktywności młodzieży tak, by ograniczyć ilość powstających od-padów według zasady 3R tj.: reduce, reuse, recycle. Źródła odpowiedzialne były za kompleksowe opracowanie materiałów edukacyjnych dla nauczycieli i uczniów (pakiet składa się z wprowadzenia do tematu, 10 scenariuszy zajęć, 30 ćwiczeń aktywizujących oraz pomy-słów na działania), przeszkolenie edukatorów oraz realizację projektu w woj. łódzkim (szkolenia dla nauczycieli, warsztaty dla uczniów, konkurs).

www.ekonsument.pl/akademia3r

wARSZTATY - mAłA EKOLOGiA- Ekologia mieszczucha- Kupuj odpowiedzialnie- Jak Eko poznał Lansa - Świat w niebezpieczeństwie- Ekoznaki- Energia dawniej i dziś- Góra śmieci rośnie- Od karety do rakiety- Kto chroni środowisko w Polsce- Światowa Konferencja Ekologiczna- Konsumujemy Świat

PUBLiKAcJE

Ekologia mieszczucha po raz drugiB. Stawicka, G. Świderek Łódź 2002, wydanie IKsiążka zawiera 45 scenariu-szey zajęć z edukacji proz-drowotnej i ekologicznej.

Ekologia mieszczucha - atrakcyjne formy edukacji ekologicznejB. Stawicka, S. Ruciński Łódź 1997, wydanie I, Łódź 1998, wydanie IIISBN 83-908804-0-7Zbiór scenariuszy warsz-tatów ekologicznych.

ABC segregacjiA. Bańkowska, M. Pawełczak Warszawa 2007, wydanie IKsiążka skierowana do młodzieży ma na celu zwiększenie wiedzy nt. sposobów i celów segregacji.

Sklep -> wysypisko: ulica jednokierunkowa? M. Pawełczak, P. Mazu-rek, A. Bańkowska, M. Kuzia, B. Perkowska Warszawa 2008, wydanie IZbiór scenariuszy zajęć po-święconych odpadom oraz świadomym zakupom.

Czy ja dbam o środowisko?Gosia Świderek,wyd. Stowarzyszenie Agro-Group, Białystok 2005Pakiet zawiera wprowadzenie metodyczne i merytoryczne do projektu, 20 scenariuszy zajęć wraz z kartami pracy, kwestio-nariuszami do audytu szkoły.

Akademia 3RGosia Świderek,wyd. Polska Zielona Sieć, Kraków 2009Kompleksowy przewodnik po programie edukacyjnym, zawiera wprowadzenie meto-dyczne, 10 scenariuszy zajęć oraz zestaw kilkudziesięciu ćwiczeń aktywizujących i po-mysłów na działania w szkole.

10

OchRONA hUmANiTARNA ZwiERZąTPSUBRATY - POmOc ZwiERZęTOm

Od początku działalności stowarzyszenia bliskie były nam idee humani-tarnej ochrony zwierząt i oprócz działań edukacyjnych, prowadziliśmy również czynne działania na rzecz potrzebujących istot. Prowadziliśmy regularnie kwesty na rzecz zwierząt bezdomnych. Wspieraliśmy schro-nisko dla zwierząt w Korabiewicach. Organizujemy także wystawy, konkursy, happeningi dotyczące zwierząt. Wspieramy inicjatywy ma-jące na celu pomoc zwierzętom. Współpracujemy ze stowarzyszeniem Inicjatywa Empatia.

PSUBRATY - OchRONA hUmANiTARNA ZwiERZąTCelem projektu było uwrażliwienie młodzieży na los zwierząt oraz zmotywowanie jej do aktywnego podjęcia działań na rzecz zwierząt. W ramach projektu wydany został zbiór scenariuszy o tematyce prozwie-rzęcej oraz ilustrowana książka dla dzieci pt. „Psubraty. Jak pomóc zwierzętom?”, odbyły się szkolenia dla nauczycieli, warsztaty w każdej uczestniczącej szkole. Uczniowie przygotowywali raporty nt. zwierząt (domowych, wolno żyjących, bezdomnych i innych) zamieszkujących ich dzielnicę, zorganizowali szkolne debaty na ten temat oraz kampa-nię promującą pozytywne zachowania wobec zwierząt.

zwierzeta.zrodla.org

KAmPANiA „EGZOTYcZNi więŹNiOwiE”Celem projektu było ograniczenie handlu i hodowli egzotycznych zwie-rząt gatunków zagrożonych wyginięciem i objętych międzynarodowy-mi konwencjami. Projekt obejmował monitoring giełdy zwierzęcej oraz działania informacyjne mające na celu upowszechnienie wśród hodow-ców i właścicieli sklepów zoologicznych – a także urzędników samo-rządowych – informacji na temat rejestrów zwierząt chronionych, jakie zgodnie z ustawą o ochronie przyrody powinny działać w starostwach. Wydano informatory i plakaty oraz we współpracy z WWF Polska wy-dany został film poświęcony problemowi przemytu i hodowli zwierząt chronionych. Działania do dziś obejmują edukację ekologiczną wśród dzieci i młodzieży.

cites.zrodla.org

wARSZTATY O ZwiERZęTAch- Zwierzęta naszymi przyjaciółmi- Zwierzyniec - Zwierzę nie jest rzeczą- Egzotyczni mieszkańcy naszych domów- Zwierzęta z różnych stron świata - Nasi najbliżsi krewni - Fascynujące zwierzęta - Kupuj jajka od szczęśliwych kur - Czy wilk jest zły a lis chytry? - zwierzęta w kulturze- Dokarmiajmy ptaki mądrze- Odpowiedzialny opiekun zwierząt

PUBLiKAcJE

Psubraty. Jak pomóc zwierzętom?Gosia Świderek i Krzysztof WychowałekŁódź 2008, wydanie IBogato ilustrowana książeczka dla dzieci w hasłowej formie prezentuje zagadnienia z za-kresu praw zwierząt i opieki nad nimi. Młody czytelnik dowie się z niej, jak dbać o zwierzęta, dlaczego nie po-winniśmy chodzić do cyrku, jak mądre są szympansy, jakie jajka powinniśmy wybieraćpodczas zakupów i kto powinien nosić futra...

Psubraty. Ochrona hu-manitarna zwierzątGosia ŚwiderekŁódź 2007, wydanie IW publikacji znalazły się 23 scenariusze o tematyce zwie-rzęcej wraz z kartami pracy i tekstami źródłowymi.

11

ZiELEŃ miEJSKAPARKi.ORG.PL

Projekt jest kontynuacją projektów poświęconych parkom realizowa-nych od 2004 r. Na bazie zgromadzonych opisów parków i materia-łów ikonograficznych oraz dotychczas istniejącej strony www.parki.org powstała strona oparta na schemacie Wiki zawierającej informacje na temat parków i terenów zielonych w Polsce. Celem projektu jest również zainicjowanie tworzenia się społeczności internetowej zainte-resowanej tym tematem.

www.parki.org.pl

SPAcERY PO ZiELONEJ łODZiProjekt miał na celu wyznaczenie i opracowanie tras ścieżek dydaktycz-nych w łódzkich parkach, z myślą o wykorzystaniu ich przez nauczycieli do przeprowadzenia zajęć o tematyce przyrodniczo-regionalnej. Prze-prowadzono 5 szkoleń dla nauczycieli, wydano publikację obejmująca 18 scenariuszy zajęć terenowych oraz opisy pięciu łódzkich parków (wraz z mapą i opisem ścieżki). Powstała również strona internetowa, na której znalazły się szczegółowe opisy 19 łódzkich parków wraz z mapami i dokumentacją fotograficzną.

lodz.parki.org

PARKi łODZi - SERiAL DOKUmENTALNYW ramach projektu zrealizowano cykl filmów dokumentalno-eduka-cyjnych z udziałem młodzieży przedstawiający łódzkie parki miejskie, powstał on na bazie wydanych wcześniej książek „Spacery po zielonej Łodzi” oraz „Parki i ogrody woj. łódzkiego”.

PARKi i OGRODY OcZAmi młODZiEżYProjekt zakładał opracowanie przez grupy uczniowskie przewodnika (obejmującego: historię parku, charakterystykę przyrodniczą, doku-mentację ikonograficzną) po parku we własnej miejscowości. W ramach projektu wydano poradnik dla nauczyciela, zorganizowano kilkanaście szkoleń dla nauczycieli. Uczniowie opisali łącznie ponad 300 parków, opisy złożyły się na publikacje książkowe – przewodniki po parkach da-nego województwa i znalazły się w przewodniku internetowym.

SZKOLNE OGRODY - ZiELONE PRAcOwNiECelem projektu było propagowanie idei ogródków szkolnych jako nie-ocenionych miejsc do nauczania przyrody, biologii i edukacji ekologicz-nej oraz wyłonienie najciekawszych – wartych promowania – projek-tów tworzenia szkolnych ogrodów. Kluczowym elementem projektu był konkurs dla placówek oświatowych. W ramach projektu stworzona została strona internetowa, na której znajdują się wszystkie nadesłane opisy ogródków oraz inne materiały poświęcone tej tematyce, wydano publikację pokonkursową obejmującą zagadnienia związane z tworze-niem i funkcjonowaniem szkolnych ogrodów. Projekt jest kontynuowany we współpracy z Łódzkim Centrum Do-skonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego w ramach projektu „Projektowanie przedsięwzięć edukacyjnych w naturalnym środowi-sku w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej”.

zielonepracownie.zrodla.org

PUBLiKAcJE

Spacery po zielonej ŁodziGosia Świderek, Katarzyna KrakowskaŁódź 2004, wydanie IW publikacji zwracamy uwagę na edukacyjną funkcję zieleni miejskiej, czyli możliwość wy-korzystania jej do prowadze-nia działalności dydaktycznej (przyrodniczej, ekologicznej, regionalnej i historycznej). W książce opisanych zo-stało pięć największych łódzkich parków, a także scenariusze zajęć tereno-wych oraz karty pracy.

Parki i ogrody oczami młodzieżyCykl przewodników po par-kach kilkunastu województw.Autorami książki jest młodzież uczestnicząca w projekcie o tym samym tytule. Czytając opisy, mamy chęć odwiedzić te parki i zobaczyć z bliska. Taka jest też rola tej książki. Ma ona być przewodnikiem po często nieznanych i zapomnianych perełkach przyrodniczych.

Parki i ogrody oczami mło-dzieży. Poradnik szkolnego koordynatora projektuGosia Świderek wydanie I - Łódź 2006wydanie II - Łódź 2007Poradnik zawiera szczegółowe wytyczne do opisu parków.

Szkolne ogrody - zielone pracowniepublikacja pokonkursowa,red. Gosia ŚwiderekŁódź 2008, wydanie IW publikacji prezentujemy doświadczenia związane z pro-wadzeniem ogródków dydak-tycznych 10 placówek oświato-wych wyróżnionych w konkur-sie o tym samym tytule. Opisy ogródków nadesłane przez na-uczycieli uzupełnione zostały o informacje nt. tego dlaczego warto mieć ogród przyszkolny, jak go założyć i pielęgnować i skąd pozyskać na niego środki.

12

cZAS wOLNY DZiEci, młODZiEżY i DOROSłYchwYchODZą Z ciENiA PODwÓRKOwE wSPOmNiENiAProjekt jest unikatowym przedsięwzięciem, którego głównym celem jest zachowanie i upowszechnianie dawnych zabaw, gier podwórko-wych, a także piosenek i obyczajów związanych z Łodzią, stanowiących nieformalną, a przez to bliską i autentyczną dla mieszkańców część kul-tury i dziedzictwa regionu łódzkiego. Przywołując zapomniane gry, za-bawy i tradycję wspólnego spędzania czasu, chcemy zachęcić Łodzian do zainteresowania się obyczajami naszego regionu, wspomnień z dzieciństwa, które mogą stanowić pierwszy krok na drodze zwiększe-nia integracji społecznej i rozjaśnienia wizerunku Łodzi. W ramach projektu zorganizowano dwa spotkania z grupą blisko 30 se-niorów, których celem było przypomnienie i spisanie reguł dawnych za-baw podwórkowych. Opracowano reguły 24 gier i zabaw oraz przepro-wadzono warsztaty testujące poprawność opisanych reguł a jednocze-śnie upowszechniających dawne gry wśród dzieci. Wydano publikację zawierającą opisy m.in. 12 zabaw. Zorganizowano piknik Dawnych Gier i Zabaw, podczas którego odbywały się warsztaty gier i zabaw: nauka zasad gry w klipę, palanta, kapsle, klasy, cymbergaja, zabawy i zabawki z papieru, guzików i sznurka, wariacje ze skakanką i gumą, warsztaty rękodzieła, wyścigi z fajerką, zawody przeciągania liny, zawody gry w „monety”, wielkoformatowe rysunki kredą na asfalcie, poszukiwanie śladów natury techniką frottage, puszczanie gigantycznych baniek. Po-nadto zorganizowano trzy seminaria upowszechniające. Projekt został nagrodzony przez Narodowe Centrum Kultury i został zaprezentowany w wydanej przez NCK publikacji „Edukacja + Anima-cja”. Projekt był prezentowany podczas ogólnopolskich IV Targów Gier i Zabawek w Łodzi.

zabawy.zrodla.org

RęKODZiEłO i REUSiNGPod tą nazwą kryje się mnóstwo różnych działań połączonych ideą po-nownego wykorzystania przedmiotów i rozwijania postaw twórczych osób w każdym wieku. Co robimy:- Rodzinne Soboty – bezpłatne warsztaty artystyczno-ekologiczne skie-rowanych do szerokiego grona odbiorów w każdym wieku. Uczestnicy w twórczej atmosferze i z pomocą instruktorów tworzą własnoręczne upominki, prezenty, dekoracje i przedmioty codziennego użytku. - Warsztaty dla dzieci i młodzieży, w ofercie edukacujnej stowarzysze-nia znajduje się 16 różnych zajęć wykorzystujących różne techniki pla-styczne i poświęconych różnym tematom. - Zabawki domowej roboty – promujemy nie tylko gry podwórkowe, ale również zabawki domowej roboty, zarówno te, które może wyko-nać samodzielnie kilkulatek jak i te tworzone przez rodziców. - Plenerowe warsztaty rękodzieła. Nasi animatorzy podczas pikników uczą m.in. jak uszyć ozdobę z filcu, zrobić papier czerpany czy kartkę techniką quillingu.Podczas wszytskich warsztatów zwracamy szczególną uwagę na świadomą konsumpcję i możliwość samodzielnego wykonania przed-miotów i wykorzystania niepotrzebnych już rzeczy oraz materiałów naturalnych.

Blog: zielona.edu.pl

PUBLiKAcJE

Wychodzą z cienia podwórko-we wspomnienia. Scenariu-sze gier i zabaw.Redakcja: Marlena NowaczykOpracowanie opisów gier i za-baw: Dorota Zasina, Marlena NowaczykISBN: 978-83-932700-6-4Łódź 2011, wydanie IW książce prezentujemy 12 zabaw podwórkowych (m.in. klasy, cymbergaj, serso, ziemniak, klipa) oraz zwy-cięskie prace konkursowe projektu pod tym samym tytułem. Książka ilustrowana jest zdjęciami z warsztatów i pikniku dawnych zabaw.

wARSZTATY- Powrót papieru czyli

użyteczna makulatura- Scrapowe kartki i laurki- Zręczne palce - quilling- Origami - sztuka składania papieru- Torba w kwiatki na Dzień Matki- Wdrażamy w życie zasadę 3R - robimy wazoniki i pojem-

niczki metodą decoupage- Komplementowniki na dzień mamy, babci lub dziadka- Nietłukące pisanki i świą-

teczny pojemnik na jajka- Kartki z okienkiem - rucho- my obrazek- Biżuteria z makaronu,

guzików, papieru- Kolorowe drzewko - ozdoby bożonarodzeniowe- Ozdoby wielkanocne - Przywitajmy razem wio-

snę - obrzędy wiosenne- Filcusie - ozdoby z filcu- Obrazki z plasteliny w opako-

waniu od CD- Zabawki domowej roboty

13

BARDZO ZiELONE SZKOłYWychodząc z założenia, iż ważną częścią edukacji ekologicznej, zwłasz-cza dla młodzieży z miasta jest bezpośredni kontakt z przyrodą, ODE Źródła od 2002 roku zajmuje się organizacją kilkudniowych wycieczek z intensywnym programem ekologicznym. Dla podkreślenia wysokiej ja-kości merytorycznej takich wyjazdów, nazywamy je „Bardzo Zielonymi Szkołami”. Organizujemy Bardzo Zielone Szkoły po to, by zaciekawiać uczniów przyrodą. Realizacja programu przyrodniczo-ekologicznego i podnoszenie świadomości ekologicznej dzieci i młodzieży jest dla nas najistotniejszym elementem wycieczki.„Bardzo Zielone Szkoły” są odpowiedzią na coraz częstszą dewalu-ację terminu „zielona szkoła”, która sprowadza się jedynie do wyjaz-du połączonego ze zwiedzaniem pobliskiego zabytkuoraz ogniska z kiełbaskami. Realizując od wielu lat zajęcia w terenie, pokazując piękno i niezwy-kłość przyrody, wierzymy, że tędy prowadzi droga do – mówiąc gór-nolotnie – lepszego świata. Wierzymy, że nikt, kto pokochał przyro-dę, nie będzie jej niszczył i świadomie będzie żył tak, by nie szkodzić środowisku.Chcemy zaciekawić i zainspirować dzieci i młodzież do szukania wiedzy w kontaktach z przyrodą i ludźmi. Preferujemy naukę poprzez zabawę i aktywne uczestnictwo w warsztatach. Zajęcia proponowane przez nas naturalnie łączą wiedzę przyrodniczą i edukację ekologiczną z eduka-cją globalną, etnograficzną czy obywatelską. Staramy się pokazywać zjawiska i problemy z wielu stron, a przede wszystkim dążymy to tego, by to uczniowie sami obserwowali, słuchali, dotykali, stawiali pytania i dochodzili do własnych wniosków. Pracujemy różnorodnymi meto-dami, z jednej strony po to, by przez cały czas podtrzymywać zainte-resowanie uczniów, a z drugiej umożliwić każdemu z nich wykazanie się niezależnie od osobistych zdolności, zainteresować i umiejętności. Proponowane przez nas zajęcia dopasowane są do obowiązującej pod-stawy programowej. Bardzo Zielone Szkoły pozwalają nie tylko lepiej poznać przyrodę i za-smakować życia w zgodzie z środowiskiem, ale jest to również czas kiedy klasa może lepiej się zintegrować, a uczniowie mają okazję po-być trochę bez rodziców, sprawdzić się i zdobyć nowe umiejętności. Nie chcemy, by któryś z uczniów był tego pozbawiony. Wychodzimny z założenia, że w wycieczkach powinny brać udział całe klasy, dlatego dla uczniów z gorzej sytuowanych rodzin zapewniamy dofinansowa-nie wyjazdów, nawet 80 % kosztów. Środki na ten cel pochodzą z „1%” podatku. „Bardzo zielone szkoły” odbywają się w 10 miejscowościach na terenie całego kraju. Corocznie z oferty korzysta ok. 1000 uczniów z terenu całej Polski.

zieloneszkoly.pl

14

EDUKAcJA GLOBALNAŹRÓDłEm KAżDEGO DZiAłANiA JEST mYŚL

Projekt miał na celu przeszkolenie z podstawowych zagadnień edukacji globalnej grupy około 120 nauczycieli. Podczas szkoleń, poza przekaza-niem treści edukacji globalnej oraz umiejscowieniem ich w podstawie programowej, chcieliśmy zaprezentować ciekawe metody edukacyjne ze szczególnym uwzględnieniem gier, jako bardzo angażujących mło-dzież technik edukacyjnych. Opracowano materiały wprowadzające do tematu pomocy rozwojowej i edukacji globalnej, scenariusze zajęć, cztery gry dydaktyczne i 4 prezentacje, przeprowadzono ośmiogodzin-ne szkolenia w 7 miastach powiatowych. Uczestnicy przeprowadzili ok. 350 warsztatów dla uczniów swoich szkół.

eduglob.zrodla.org

EDUKAcJA GLOBALNA w PRZEDSZKOLU i NAUcZANiU wcZESNOSZKOLNYmProjekt będzie realizowany od czerwca do grudnia 2012 roku. Za po-mocą projektu chcemy odpowiedzieć na dwa problemy: niedostatek materiałów edukacyjnych i szkoleń z zakresu edukacji globalnej dla na-uczycieli przedszkolnych i edukacji wczesnoszkolnej. Celem projektu jest zmotywowanie i podniesienie kompetencji nauczycieli w zakresie edukacji globalnej oraz przygotowanie wysokiej jakości pakietu edu-kacyjne do realizacji zajęć w tej grupie wiekowej. W ramach projektu zaplanowane jest opracowanie pakietu edukacyjnego składającego się z 10 scenariuszy zajęć (wraz z materiałami dodatkowymi) dla grup przedszkolnych i uczniów klas I-III SP, przeprowadzenie pięciu cykli te-stowych zajęć w przedszkolu i szkole podstawowej, łącznie 50 zajęć; wydanie i dystrybucja pakietu edukacyjneg (nakład 1000 egz); 20 sze-ściogodzinnych szkoleń dla nauczycieli.

TYDZiEŃ EDUKAcJi GLOBALNEJCorocznie włączamy się do międzynarodowej akcji edukacyjnej, której celem jest zwrócenie uwagi społeczeństw Europy na potrzebę prowa-dzenia edukacji o sprawach globalnych. W trzecim tygodniu listopada organizujemy bezpłatne warsztaty o tematyce rozwojowej dla młodzie-ży, warsztaty i dyskusje dla studentów oraz wydarzenia otwarte: pokazy filmów, spotkania, degustacje produktów Fairtrade.

ŚwiATOwY DZiEŃ SPRAwiEDLiwEGO hANDLUCorocznie w maju organizujemy w Łodzi Dzień Sprawiedliwego Han-dlu. W 2010 roku zorganizowaliśmy całodniową majówkę z grami ple-nerowymi, zabawami dla dzieci, prezentacjami, degustacją, jarmar-kiem rękodzieła, pokazami sztuczek cyrkowych i koncertem po to, by promować idee Sprawiedliwego Handlu.

KUPUJ ODPOwiEDZiALNiE ZABAwKiProjekt Polskiej Zielonej Sieci, którego celem jest zwiększenie świadomo-ści konsumentów i zmobilizowanie do działań na rzecz poszanowania praw pracowniczych w przemyśle zabawkarskim. Źródła zorganizowały trzykrotnie weekendowe warsztaty rękodzielnicze dla rodzin, podczas których można było uszyć sobie maskotkę, wykonać aniołka z papieru, breloczek lub broszę z filcu, a przy okazji dowiedzieć się w jakich warun-kach produkowane są zabawki dostępne w sklepach.

wARSZTATY

- Fair Trade - Sprawiedliwy Handel - Globalne śniadanie - Niebieska planeta -

warsztat o wodzie - Globalne ocieplenie - Zmiany klimatu a prawa człowieka, - Zmiany klimatu a prawa człowieka- Sytuacja życiowa w krajach

Globalnego Południa

15

ROZwÓJ EDUKAcJi DLA ZRÓwNOwAżO-NEGO ROZwOJUżRÓDłA SKUTEcZNEJ EDUKAcJiProjekt realizowany w latach 2009-2011, którego jednym z celów było poszerzenie dotychczasowej perspektywy – bycia praktykiem eduka-cji ekologicznej – o spojrzenie ogólne, przygotowywanie się do roli opiniotwórczej, doradczej. Idea projektu z jednej strony wynikała z aspiracji zawartych w wizji stowarzyszenia, a z drugiej z naturalnej po-trzeby – coraz więcej instytucji, organizacji i osób oczekiwała od opi-nii, wsparcia przy realizacji projektów z zakresu edukacji ekologicznej, przygotowania programu itp. W ramach projektu nawiązano liczne kontakty, jak również podjęto konkretną współpracę z pracownikami naukowymi szkół wyższych, instytucjami, ośrodkami doskonalenia na-uczycieli i organizacjami zajmującymi się na co dzień edukacją ekolo-giczną, przeprowadzono badania ankietowe nt. edukacji ekologicznej w edukacji formalnej na grupie blisko 1000 respondentów (nauczycieli i metodyków) oraz analizę porównawczą starej i nowej podstawy pro-gramowej kształcenia ogólnego oraz analizę 79 podręczników oraz 20 programów nauczania przedmiotów przyrodniczych i do nauczania wczesnoszkolnego pod kątem zawartości treści z zakresu edukacji dla równoważonego rozwoju.

EKOZORiENTOwANi - RAZEm DLA EDUKAcJiProjekt jest kontynuacją i rozwinięciem projektu „Źródła skutecznej edukacji”. Na bazie zdobytych kontaktów, doświadczeń i wiedzy pla-nujemy dalsze działania mające na celu podnoszenie jakości edukacji zarówno jeśli chodzi o metody, jak i o treści – przede wszystkim odej-ście od traktowania edukacji ekologicznej jako wąskiego oderwanego od innych treści wąskiego zagadnienia, obejmującego z jednej strony edukację przyrodniczo-leśną, a z drugiej koncentrującą się na działa-niach końca rury najwidoczniej przejawiających się edukacją odpado-wą (a przede wszystkim skupianiem się na recyklingu). Chcemy po-kazywać wieloaspektowość edukacji dla zrównoważonego rozwoju, tysiące wzajemnie przenikających się powiązań między środowiskiem, polityką, gospodarką, ludźmi. Chcemy również by edukacja się wciąż rozwijała, reagowała na aktualne problemy – dlatego też tak ważna wydaje nam się wymiana doświadczeń i wzajemne inspirowanie się osób zajmujących się tym profesjonalnie.Nadrzędnym celem projektu jest podnoszenie świadomości ekologicz-nej społeczeństwa poprzez podnoszenie jakości edukacji ekologicznej (zarówno formalnej, jak i nieformalnej). Choć w projekcie często posłu-gujemy się ugruntowaną nazwą „edukacja ekologiczna” to działania objęte projektem obejmują zagadnienia i sposób myślenia edukacji dla zrównoważonego rozwoju, czyli holistyczne spojrzenie na problemy świata, całościowe ujęcie procesów, przenikanie się tematów a przede wszystkim przeniesienie akcentu ze zdobywania wiedzy na kształto-wanie postaw. Projekt składa się z kilku niezależnych komponentów:- Szkoła Trenerów Edukacji Ekologicznej – półroczny intensywny kur-su (10 zjazdów, łącznie 148h). Osoby uczestniczące w kursie zdobędą wiedzę z zakresu treści edukacji dla zrównoważonego rozwoju oraz wiedzę i umiejętności potrzebne do przygotowania i prowadzenia metodami aktywizującymi zajęć dla młodzieży i dorosłych. Uczestnicy otrzymają zaświadczenie o ukończeniu Szkoły, na podstawie obec-ności w zjazdach, aktywnego uczestnictwa, wykonania zadań domo-wych. Szkoła jest bezpłatna. Pierwsza edycja rozpocznie się w lutym 2012 roku.

PUBLiKAcJE

Kto ma czas na ekologię? Ra-port z badania edukacji ekolo-gicznej w edukacji formalnejKrzysztof Wychowa-łek, Gosia ŚwiderekŁódź 2011, wydanie IBadanie zostało przeprowa-dzone w 2010 roku na grupie 986 nauczycieli z całej Polski. Celem badania była diagnoza aktualnego sposobu reali-zacji treści ekologicznych w ramach edukacji formalnej oraz uzyskanie informacji na temat potrzeb i oczeki-wań nauczycieli. Badanie zostało przeprowadzone w formie anonimowej ankiety składającej się z 49 pytań.

Gdzie schowała się ekologia? Raport z analizy podręcznikówGosia Świderek Łódź 2011, wydanie IChoć podstawa programowa zawiera na wszystkich pozio-mach nauczania różnych przedmiotów treści z zakresu edukacji ekologicznej, to od autorów i wydawców podręcz-ników zależy, w jaki sposób o nich napiszą i czy wykorzy-stają możliwość poszerzenia innych treści o kontekst ekologiczny lub przykłady wpisujące się w ideę edukacji dla zrównoważonego rozwo-ju. Nie analizowaliśmy treści podręczników pod kątem zgodności z podstawą, gdyż to zrobili ministerialni recen-zenci przed dopuszczeniem podręczników do użytku. Za-jęliśmy się wyłącznie ujęciem problemów ekologicznych.

16

- Bezpłatne warsztaty metodyczne dla nauczycieli realizowane we współpracy z ODN-ami. całego kraju. W roku szkolnym 2011/12 i 2012/13 przewidujemy zorganizowanie co najmniej 30 bezpłatnych ośmiogo-dzinnych warsztatów dla nauczycieli z zakresu szeroko rozumianej edukacji ekologicznej. Proponujemy udział w następujących szkole-niach: Co zrobić, by szkoła była ekologiczna?; Zrównoważony rozwój na przedmiotach humanistycznych; Jak zorganizować ekologiczną zie-loną szkołę?; Kupując zmieniamy świat - edukacja konsumencka (eko-znaki, sprawiedliwy handel, kupuj lokalnie); Edukacja globalna (treści, metody, edukacja globalna w podstawie programowej); O zmianach klimatu z perspektywy ekologicznej, społecznej i politycznej; Metody aktywizujące w edukacji ekologicznej; Greendrama – fińska metoda edukacji ekologicznej oparta o techniki dramowe.- Konferencja „Współczesne wyzwania edukacji ekologicznej w Pol-sce”, 25 - 27 maja 2012 r.- Punkt konsultacyjny dla nauczycieli i animatorów, którego celem jest doradztwo zarówno w zakresie merytorycznym, jak i organizacyjnym w kwestiach dot. edukacji dla zrównoważonego rozwoju, organizacji zajęć terenowych, konkursów, pomocy przy tworzeniu autorskich pro-gramów nauczania oraz opiniowanie ich.- Wortal poświęcony edukacji ekologicznej wraz z bazą autorskich ma-teriałów edukacyjnych – eko.edu.pl

eko.edu.pl

cO w TRAwiE PiSZcZY?Projekt realizowany w 2010 roku miał na celu przeszkolenie nauczycie-li z mniejszych miejscowości, gdzie oferta szkoleniowa jest znacznie uboższa niż w miastach wojewódzkich. Zorganizowano cykle szkole-niowe w 10 miastach powiatowych z terenu 6 województw. Cykl szko-leniowy składał się z trzech etapów szkoleń i zadań „domowych”. W szkoleniach wzięło udział ponad 300 nauczycieli. Celem projektu jest umożliwienie nauczycielom z mniejszych miejscowości zapoznania się podczas praktycznych warsztatów z ciekawymi, aktywizującymi for-mami edukacji ekologicznej, zapoznanie ich z aktualnymi trendami w edukacji ekologicznej oraz zmotywowanie do podjęcia działań z zakre-su edukacji ekologicznej w swojej szkole.

w-trawie.zrodla.org

SZKOLENiA DLA NAUcZYciELi i ANimATORÓwW latach 2010 i 2011 przeprowadziliśmy 638 godzin szkoleń:Co w trawie piszczy?, 24 szkolenia, łącznie 224 hMetody aktywizujące w edukacji ekologicznej, 8 hAkademia 3R, 4 szkolenia, 12 hŹródłem każdego działania jest myśl, 7 szkoleń, 56 hSzkolne ogródki dydaktyczne, 6 hU źródeł Natury, 5 szkoleń, 20 hEkozorientowani: Edukacja globalna, 8 hGry i zabawy przyrodnicze w terenie, 4 hNie znikaj – szkolenia nt. ochrony bioróżnorodności, 12-godzinne szko-lenie dla trenerów oraz 45 szkoleń dla nauczycieli, łącznie 237 godzinNie bój żaby!, 3 szkolenia, 15 h Zmiany klimatu a ubóstwo, 4 hEdukacja konsumencka i sprawiedliwy handel, 8hEdukacja ekologiczna w terenie, 1 szkolenie trzydniowe, 24 h Gry i zabawy podwórkowe, 3 szkolenia, 15 h.

www.zrodla.org/edukacja/szkolenia/

OFERTA SZKOLENiOwA

- Metody aktywizujące w edukacji ekologicznej

- Ekologia mieszczucha - jak zachęcać do życia w zgodzie

z środowiskiem- Natura 2000 i inne formy

ochrony przyrody- Sprawiedliwy handel- Zmiany klimatu- Edukacja globalna

(treści, metody) - Edukacja ekologiczna w

nauczaniu zintegrowanym - Ochrona humanitarna

zwierząt - Odpowiedzialny konsument - Gry i zabawy ekologiczno-

przyrodnicze w terenie- Co zrobić, by szkoła

była ekologiczna?- Szkolne ogrody dydaktyczne

(tworzenie i wykorzystanie)- Jak zorganizować ekolo-

giczną zieloną szkołę- Edukacja ekologiczna na przedmiotach

pozaprzyrodniczych- Greendrama – fińska meto-

da edukacji ekologicznej.

Oferujemy również pomoc w organizowaniu konkursów i imprez o tematyce ekologicznej i przyrodniczej. Prowadzimy punkty konsultacyjne dla nauczycieli w Łodzi i w Warszawie. Na stałe współpracujemy z 16 ośrodkami doskonalenia nauczycieli.

17

UDZiAł w KOALicJAch, ZwiąZKAch STOwARZYSZEŃ

ZwiąZEK STOwARZYSZEŃ POLSKA ZiELONA SiEĆ.Polska Zielona Sieć jest ogólnopolską organizacją pożytku publicz-nego zrzeszającą organizacje ekologiczne działające w największych miastach Polski. Celem PZS jest rozwój w zgodzie z naturą. PZS działa poprzez budowanie obywatelskiego poparcia dla zrównoważonego rozwoju, tworzenie mechanizmów społecznej kontroli wydatkowania publicznych funduszy, zwiększenie wpływu konsumentów na jakość produktów oraz politykę globalnych korporacji, a także wspieranie ekorozwoju krajów Globalnego Południa oraz społeczeństwa obywa-telskiego w Europie Wschodniej.Źródła są aktywnym członkiem Związku Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć. W 2009 roku poza zwykłym udziałem w realizacji ogólnopolskich projektów PZS w regionie łódzkim, byliśmy partnerem merytorycznym ds. edukacji przy realizacji projektów „Polscy Kampanierzy dla klima-tu”, „Dla klimatu przeciw ubóstwu” oraz „Akademia 3R” (opracowali-śmy materiały edukacyjne do ww. projektów i prowadziliśmy szkolenia dla edukatorów z terenu całego kraju). W 2009 roku dotychczasowy przedstawiciel Źródeł w PZS został wybrany wiceprezesem zarządu PZS.

www.zielonasiec.pl

KOALicJA SPRAwiEDLiwEGO hANDLUODE Źródła jest współzałożycielem istniejącej od marca 2009 Koalicji Sprawiedliwego Handlu. Główne cele Koalicji to promocja ruchu Spra-wiedliwego Handlu w sposób skoordynowany, na skalę ogólnopolską, we współpracy z międzynarodowymi strukturami ruchu, zwiększenie dostępności produktów Sprawiedliwego Handlu dla konsumentów oraz wsparcie dla przedsiębiorstw, organizacji, instytucji i osób zainte-resowanych działaniem w ramach Sprawiedliwego Handlu. Członkami Koalicji są organizacje pozarządowe, firmy i osoby indywidualne z całej Polski. Wśród koalicjantów są oprócz Źródeł m.in. Polska Zielona Sieć, Polska Akcja Humanitarna, Grupa eFTe. W ramach koalicji w roku 2009 i 2010 Źródła zorganizowały w Łodzi Międzynarodowy Dzień Sprawie-dliwego Handlu, a przede wszystkim na co dzień goszcząc nauczycieli i inne osoby, organizując szkolenia oraz w zwykłym życiu biura, pro-mujemy idee sprawiedliwego handlu, korzystając wyłącznie z kawy i herbaty z logo Fairtrade.

www.fairtrade.org.pl

KODEKS w SPRAwiE OBRAZÓw i wiADOmOŚci DOTYcZą-cYch KRAJÓw POłUDNiAOśrodek Działań Ekologicznych „Źródła” w marcu 2009 postanowił oficjalnie zostać sygnatariuszem „Kodeksu w sprawie obrazów i wia-domości” (www.igo.org.pl/download/jak-mowic-o-wiekszosci-swiata_poradnik-igo.pdf). Kodeks jest narzędziem stworzonym przez prak-tyków: organizacje pracujące w sferze pomocy humanitarnej, współ-pracy rozwojowej oraz edukacji globalnej. Jest odpowiedzią na realną potrzebę wprowadzenia zasad etycznych do informowania o Global-nym Południu, wokół którego niestety narosło wiele negatywnych stereotypów. Kodeks zawiera osiem zasad, które wyznaczają wysoki standard rzetelnego informowania o krajach Globalnego Południa. Nie jest to tylko zbiór zakazów i nakazów, lecz przede wszystkim wyraz

18

etosu partnerstwa w relacjach z organizacjami i ludźmi z krajów Połu-dnia. Sygnatariusze kodeksu deklarują: dokonywać wyboru obrazów i wiadomości z poszanowaniem równości, solidarności i sprawiedliwo-ści; prawdziwie przedstawiać wszelkie obrazy i sytuacje - zarówno w bezpośrednim, jak i w szerszym kontekście - dążąc do zwiększenia po-wszechnego zrozumienia realiów i złożoności procesu rozwoju; unikać obrazów i wiadomości mogących szerzyć stereotypy, wywoływać sen-sację lub dyskryminować ludzi, sytuacje czy miejsca; wykorzystywać obrazy, wiadomości i badania jednostkowych przypadków z pełnym zrozumieniem, uczestnictwem i za zgodą zainteresowanych (lub ich rodziców czy opiekunów), zagwarantować, że osoby, których sytuację przedstawiamy, mają możliwość opowiedzenia o swojej historii oso-biście, ustalić i zanotować, czy opisywane/portretowane osoby zga-dzają się na ujawnienie ich personaliów i twarzy, zawsze postępować zgodnie z ich życzeniem, działać zgodnie z najwyższymi standardami w zakresie praw człowieka i ochrony osób słabszych; działać zgodnie z najwyższymi standardami w zakresie ochrony praw dziecka, przestrze-gając zapisów Konwencji Praw Dziecka.

www.zrodla.org/kodeks/

FUNDAcJA „ARTYKUł 25”ODE Źródła są fundatorem fundacji, której celem jest działanie na rzecz sprawiedliwej współzależności i zrównoważonego rozwoju kra-jów Globalnej Północy i Południa. Zasada zrównoważonego rozwoju czyli rozwoju z poszanowaniem praw przyszłych pokoleń do życia w dobrobycie, jest receptą na trwałość pozytywnych efektów walki z ubóstwem, szczególnie w czasach, w których efekty zmian klimatycz-nych dotykają w pierwszej kolejności najbiedniejszych społeczeństw. Fundacja skupiać się będzie na budowaniu od podstaw świata równych możliwości i odpowiedzialnych działań gwarantujących stabilizację przyszłym pokoleniom. Pierwszym działaniem realizowanym przez Źródła w partnerstwie z Fundacją był projekt „Źródłem każdego działania jest myśl”.

FiLiA wARSZAwSKA ODE ŹRÓDłAFilia w Warszawie powstała w 2006 roku, a jej trzon stanowią uczestnicy szkolenia „Ekoedukatorzy - rozwój grup wolontariatu ekologicznego”. Filia prowadzi różnorodne działania z zakresu edukacji ekologicznej skierowane do dzieci i młodzieży oraz nauczycieli z terenu aglomeracji warszawskiej. Z uwagi na miejski charakter obszaru działania, edukacja skupia się głównie na zagadnieniach zrównoważonej konsumpcji. W ramach pracy Filii w Warszawie prowadzone są warsztaty w szkołach i w terenie: dla przedszkolaków, uczniów szkół podstawowych i gimna-zjalnych, oferta obejmuje ponad 40 tematów zajęć. Filia realizowała autorskie projekty: „Poradnik Odpadnik”, „Sklep -> wysypisko: ulica jednokierunkowa?”, „Nie bój żaby” oraz „Drugie dno H2O”.