OSMANLI DÖNEMİ “VATANDAŞLIK”

1. Meşrutiyet’e Kadar• Osmanlı Devleti vatandaşlık politikalarında, kuruluş

yıllarından İstanbul’un fethine kadar kurumsallaşmayönünde çok ciddi adımlar atılmamıştır.

• Siyasi yapılanmanıntepe noktası olanPadişah, tüm ülkeninve halkın lideridir.

• Halk, padişahın kullarıolarak tanımlanır.Ancak buradaki kullukkavramı tapınma değilbağlılık ve hizmetanlamındadır.

• Fatih döneminde, vatandaşlık hukukuna ilişkin önemli düzenlemeler yapılmıştır.

• Bu çerçevedeki en önemli kurumsal adım MİLLET SİSTEMİ dir.

• Millet Sistemi, tebanın din ve mezhep birliği etrafında kategorileştirilmesine dayanan bir yönetim anlayışıdır.

• Osmanlı’daki bazı milletler; Rum Aile

Ermeni Aile

Musevi Aile

Şehir Müslüman Hıristiyan Yahudi Toplam

İstanbul 9517 5162 1647 16326

Edirne 6165 522 201 6351

Tokat 818 701 - 1519

Sivas 261 750 1011

1520-1535

58%

32%

10%

İstanbul-1520

müslüman

hıristiyan

yahudi

• Her milletin çoğunlukla din adamı olan bir lideriolurdu.

• Milletler, zımmilik statüsü altında Osmanlıcoğrafyasında geniş hak ve özgürlüklerleyaşamışlardır.

• Bu dönemde Avrupa’da özellikle de İspanya’dakikimlik politikalarının da etkisiyle Türkiye’ye yoğungöç yaşanmış; Anadolunun demografik yapısındadeğişimler olmuştur.

• İspanya yeni yaptığı açıklama ile SefaradYahudilerine vatandaşlık vereceğini açıklamıştır.

• Zımmilik;Osmanlı Devleti’nde gayrimüslimlereyönelik uygulanan vatandaşlık politikalarına esasteşkil eden temel politik eksendir.

• Zımmi olarak kabul edilebilmesi için bir milletinöncelikle tek tanrılı dinlerden birine inanıyorolması gerekmektedir.

• Zımmiler, askerlik yapmaz ancak bunun yerinebelirli bir maddi mükellefiyetleri olurdu.

• Zımmiler, yönetici sınıfında yer alamaz,• Müslümanlarla kıyafet renkleri farklı olurdu. (15-20)

2. Tanzimat ve Sonrası

• 19. Yüzyıla gelindiğinde Yunan ve Sırp isyanlarıile ateşi fitillenen isyan ve bağımsızlık dalgası,Osmanlı yöneticilerini çare aramayayöneltmiştir.

• Aranan çarelerin temel amacı; devletinsınırlarını muhafaza ve bu sınırlar içerisindekihalkı bir arada tutabilmektedir.

• Bu kapsamdaki önemli adımlar II. Mahmud zamanında atılmaya başlanmıştır.

“Bir kişi kilisede Hristiyan, camideMüslümandır ama bunlarındışında herkes benimuyruğumdur.”

video

(1864 tarihli vatandaşlık kanunu ile halk sultanın uyruğu olmaktan çıkarak Osmanlı Devleti vatandaşı olmuştur.)

• Klasik Osmanlı siyaset teorisine göretoprak ve üzerindeki herşey hanedan-sultana aitti.

• Buna karşılık Osmanlıcığıla göre OsmanlıMilleti devletin sınırları tarafındanbelirlenen ülke üzerinde yaşayan birtopluluktu ve hanedan devletin sahibideğil koruyucusuydu.

• Vatandaşlık ile ilgili atılan adımlar arasında Tanzimat ve Islahat Fermanları önemlidir.

• Bir diğer önemli gelişme ise 1876 Kanuni Esasidir.

“Devlet-i Osmaniye tabiiyetinde bulunan efradın cümlesine

herhangi bir din ve mezhepten olur ise olsun bila istisnaOsmanlı tabir olunur ve Osmanlı sıfatı kanunen muayyenolan ahvale göre istihsal ve izae edilir”

söyleminden din ve mezhep farkıgözetilmemesi ve uyrukluğun kazanılması vekaybedilmesinde keyfi uygulamalardan uzakdurulmasının hedeflendiği anlaşılmaktadır

• II. Meşrutiyet

Meclisi Mebusan ilk toplantısı

Bu dönemin önemli gelişmelerinden biri de 31 Mart Vakasıdır.

Okuma Listesi

1-Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce. Cilt 1.Tanzimat ve Meşrutiyet’in birikimi. 88-116.(Selçuk Akşin Somel)

2- Namık Kemal- Vatan Yahut Silistre.

3-ŞİNASİ VEYA CEVDET PAŞA VEYA TANZİMATEDEBİYATÇILARINDAN DİLEDİĞİNİZ