OSMANLI DEVLETNN GERLEME SEBEPLER

OSMANLI DEVLETNN GERLEME SEBEPLERSancaa kma usulnn kaldrlmas Saray kadnlarnn ynetimde etkili olmasOrdu ve donanmann bozulmas Tmar sisteminin bozulmasYenieri ocann bozulmas Ordu ve donanmaya gereken nemin verilmemesi Teknik alanda Avrupann gerisinde kalnmas

1Medreselerden fen bilimleri dersinin karlmasLiyakatsiz kiilerin i bana gemesi Savalarn uzun srmesi Ganimetlerin ve bal devletlerden gelen gelirlerin azalmasToprak sisteminin bozulmasSaray masraflarnn artmas Sosyal yapnn bozulmas Devletin doal snrlara ulamas Dou ve batda gl devletlerle komu olunmas Corafi keifler sonras ticaret yollarnn deimesi Bilim ve teknik alanda Avrupada nemli gelimeler yaanmas 1789 Fransz htilali ile ortaya kan zgrlk, milliyetilik, eitlik gibi fikir akmlarnn olumsuz etkileriSONUN BALANGICI: KARLOFA ANTLAMASI1683 II. Viyana KuatmasAvusturya, Lehistan, Venedik ve Rusya (Kutsal ttifak Ordusu)Askeri yenilginin siyasi belgesi 1699 Karlofa Antlamas 17. YZYIL YENLK HAREKETLER Osmanl devlet tekilat askeri temeller zerine kurulmutur. Bu dnemde art arda gelen savalarda, istenilen baarnn gsterilememesi, 17. yzyl yeniliklerinin zellikle askeri alana ynelik olmasna sebep olmutur.I. AHMET II. OSMANIV.MURATIV.MEHMET (Tarhuncu Ahmet Paa,Kprller)ISLAHATLARIN ZELLKLERAvrupa etkisinden uzak iddet ve baskya dayal askeri tedbirler alnmtr. Kiilere bal kalm ve devlet politikas haline getirilememitir.Sorunlarn kkenine inilmemi yzeysel kalmtr.Kanun- Kadim yeniden uygulanmak istenmitir.

BATIYA YNEL: LALE DEVR1718 Pasarofa Antlamas ile balayp 1730 Patrona Halil syan ile sona eren dneme LALE DEVR denilmektedir.lk defa Avrupaya eli gnderildi. (28 elebi Mehmet)lk matbaa kuruldu. brahim Mteferrika (1727)Dou ve Bat klasiklerinden baz eserler Trke ye evrildi.Endstri ve sanayi alanlarnda Yalova'da kat imalathanesi, stanbulda ini imalathanesi ile kuma fabrikas kurulmutur. Tulumbaclar oca (tfaiye Tekilat) oluturuldu.lk kez iek as uyguland.Ktphaneler ald. 1730 Patrona Halil syan I.MAHMUT (1730- 1754)

Askeri alanda slahatlar yaplmtr. Hendeshane ( Kara Mhendishanesi) almtr. Topu ve Humbarac ocaklar dzenlenmitir.Aslen Fransz olan Comte de Bonnevale , Humbarac Ahmet adn alarak humbara ocan slah etmitir. III.MUSTAFA (1757- 1774)Srat topular oca kurulmutur. (Aslen Macar olan Baron de Tott)Mhendishane-i Bahr-i Hmayun ( Deniz Mhendishanesi) almtr.

I. ABDLHAMT (1774- 1789)Yenierilerin saym yaplmtr.Ulufe alm ve satm yasaklanmtr. III. SELM (1789- 1807)Nizam- Cedit Layihalar (raporlar) hazrlatmtr.Nizam- Cedit ad ile ilk kez batl tarzda bir ordu kurmutur. Yenieri ocana askeri eitim ve talim zorunluluu getirildi. lk daimi elilikler ald. (Londra, Paris, Viyana ve Berlin)Devlet matbaas almtr.Arapa, Farsa ve Franszca pek ok eser Trkeye evrilerek zengin ktphaneler oluturulmutur.Kabak Mustafa isyan ile tahttan indirilmitir. IV. Mustafann tahta kmasn salamlardr.

II. MAHMUTAlemdar Mustafa PaaAyanlar ile padiah arasnda Sened-i ttifak imzalanmtr. Sekban- Cedit Oca kurulmutur.(Alemdar Mustafa Paa)Ekinci Oca kurulmu yenierilerin isyan sonucu kapatlmtr. Yenieri Oca kaldrlmtr.(1826) Bu olay tarihe Vaka-i Hayriye (Hayrl Olay) olarak gemitir. Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusu kurulmutur.Divan- Hmayun kaldrlarak bugnk anlamyla bakanlklar kuruldu. Klk kyafette dzenlemelere gidilmitir. Devlet memurlar maaa baland. Yedek asker anlamna gelen redif kuvvetler yetitirmek iin Mrikler oluturuldu. Mriklere bal olmak zere alt birim olarak da Ferikliler kuruldu.Muhtarlklar kuruldu. Msadere sistemi kaldrld. Dantay ve Yargtaya benzer devlet memurlarn yarglamak ve vatanda ile hkmet arasndaki davalara bakmak iin Meclis-i Valay- Ahkam- Adliye kurulmutur.

lkretim zorunlu hale getirilmitir. Ortaokul dzeyinde eitim veren Rtiye, lise dzeyinde eitim veren Mekteb-i Ulum- Edebiye, devlet memuru temini iin Mekteb-i Maarif-i Adliye temel eitim kurumlar almtr. Mzka-iHmayun (Bando Okulu)almtr. lk kez Avrupaya renci gnderilmitir. Takvim-i Vekayi adyla ilk resmi gazete karlmtr.Posta tekilat kurulmutur.Ticaretin gelimesi iin gmrk dzenlemesi yaplmtr.lkeye giri klarda ilk kez pasaport uygulamas getirilmitir. TANZMAT DNEM (1839-1876)II. Mahmuttan sonra tahta olu Abdlmecit gemitir. Tanzimat Ferman (3 Kasm 1839),Mustafa Reit Paa tarafndan ilan edilmitir. (Glhane Hatt- Hmayunu)Islahat Ferman (1856)ilan edilmitir.

Tanzimat Dnemi Islahatlar

Nizamiye Mahkemeleri kurulmutur.1864 Vilayet Nizamnamesi ile eyaletler kaldrlm ynetim birimleri il, sancak, kaza, nahiye ve ky olarak yeniden dzenlenmitir.lk kez kaime ad verilen kat para bastrlmtr. Avrupa hukukundan rnek alnarak ticaret, arazi, ceza ve borlar hukuku ile ilgili dzenlemeler yaplmtr. Maarif-i Umumiye Nezareti kurulmutur. Gnmz Siyasal Bilgiler Fakltesi olan Mekteb-i Mlkiye almtr. Erkek retmen okulu Darl Muallimin ve kz kz retmen okulu Darl Muallimat almtr.Yabanc lkelere okul ama izni verilmitir. lk kez d bor alnmtr. Bilimsel aratrma yaplmas iin ilk Trk limler Cemiyeti Encmen-i Dani kuruldu.lk niversite Darlfnun kuruldu. I. Merutiyet ve II. Abdlhamit Dnemi (1876-1909)Kuleli VakasJn Trkler (Gen Trkler- Gen Osmanllar)Namk Kemal, Ziya Paa, Mithat Paa, Hseyin AvniOsmanlck Abdlaziz / V. MuratII. Abdlhamit

Kanun- Esasi ve Merutiyetin lan1876 Kanun- Esasi ilan edildi. Buna gre ;lk kez parlamenter sisteme geilmi ve meclis almtr.lk kez anayasa ilan edilmi ve anayasal bir ynetim balamtr.lk kez halk ynetime katlmtr. Tanzimat ve Islahat Fermanlarndan farkl olarak halka verilen hak ve hrriyetler daha da geniletilmi hkmdarn yetkileri biraz daha kstlanmtr.

zellikleri;Yasama (kanun yapma) grevi meclise aitti.Kanun teklifi padiahn iznine bal ve sadece hkmete aitti.Yrtme grevi padiahn setii hkmete aitti.Padiah olaanst hallerde meclisi kapatabilirdi.Hkmet padiaha kar sorumluydu. Meclisin yapt kanunlar padiah onay ile yrrle girebilirdi.Padiah srgne gnderme yetkisine sahipti.Tersane Konferans ( Srbistan ve Karadadan Osmanlnn ekilmesi, Bosna-Hersek ve Bulgaristana zerlik) Londra Konferansnda Bosna-Hersek ve Bulgaristana yeni haklar verilmesi ve slahatlarn Avrupal devletlerce denetlenmesi kararlatrlmtr.1877-78 Osmanl- Rus SavaII. Abdlhamit artan basklar ve 93 harbini bahane ederek meclisi kapatmtr. stibdat dnemiDuyun- Umumiye daresi kurulmutur.slamclk (panislamizm)Mlkiye, Tbbiye, Harbiye gibi okullarn mfredatlarnda dzenlemeye ve okullarn geniletilmesi yoluna gidilmitir.Maliye, hukuk, gzel sanatlar, ticaret, veterinerlik ve polis okullar gibi mesleki okullar almtr.Demiryolu ulamna nem verilmitir.Sansr uygulanmtr.ttihat ve Terakki( birleme ve ilerleme)Temel Amalar; II. Abdlhamit kar harekete geerek Kanun- Esasiyi tekrar uygulamaya koydurmak, parlamentonun almasn salamak ve bylece merutiyeti ilan etmektir.Rusya- ngiltere arasnda yaplan Reval GrmeleriHrriyet Taburlar(Resneli Niyazi Bey)Sonu olarak; II. Abdlhamit 23 Temmuz 1908 merutiyeti ilan ederek ikinci kez merutiyeti benimsemi oluyordu.II.MerutiyetKanun- Esasi ilan edilerek yeni parlamento almtr.Mecliste devletin btn unsurlar temsil edilmitir.( 147 Trk, 60 Arap, 27Arnavut, 26 Rum, 14 Ermeni, 4 Musevi,10 Slav)

II.Merutiyetin ilanndan sonra yaanan karklar nedeni ile;Avusturya- Macaristan mparatorluu, Bosna-Herseki igal etmitir.Bulgaristan bamszln ilan etmitir.Girit Yunanistana balandn ilan etmitir.31 Mart Vakas (13Nisan 1909)31 Mart olay stanbulda merutiyete kar olan gericilerin kard bir ayaklanmadr.Amalar; merutiyeti ykmak mutlakyet denilen eski dzeni geri getirmektir.Avc Taburlar Hareket Ordusu (Ordu Komutan Mahmut evket Paa, Kurmay Bakan Mustafa Kemaldir.) tarafndan isyan bastrlmtr.Sonular II. Abdlhamit ayaklanmada rol olduu gerekesiyle tahttan indirilerek yerine V. Mehmet Reat getirilmitir.Padiahn ynetimdeki etkisi azalm ttihat ve Terakki Partisinin etkisi artmtr.Anayasada yaplan deiikliklerle padiahn yetkileri kstlanarak birtakm demokratik dzenlemeler yaplmtr.

1909 ylnda yaplan deiiklikler ileKanun teklifinin padiahn iznine bal olmas kaldrlmtr. Hkmet padiaha deil meclise kar sorumludur. Padiahn elinde olan srgn yetkisi kaldrlmtr. Padiahn olaanst hallerde meclisi kapatma yetkisi korunmu ancak daha zorlatrlmtr. FKR AKIMLARIOsmanlclkTemeli II. Mahmut dnemine kadar uzanan, Tanzimat Ferman ile uygulamaya konulan bir fikir akmdr.Fransz htilali ile yaylmaya balayan milliyetilik akmna kar Osmanl mparatorluu snrlar iinde yaayan btn milletleri dil, din, rk ve mezhep ayrm gzetmeksizin kanun nnde eit grmeyi ve kendilerini temsil etme hakk vermeyi amalamtr. Tanzimat Ferman, Islahat Ferman, Merutiyetin ilan bu amaca dnk giriimlerdir.Gen Osmanllar, ttihat ve Terakki bu fikri savunmular ancak Balkan topraklarnn elden kmas sonucu bu dncenin uygulanamayaca grlmtr.slamclkBu dnce XIX. Yzyln sonlarna doru II. Abdlhamitin abalaryla devletin resmi politikas haline gelmitir. lke nfusunun ounluunu oluturan Mslman halkn din ve millet birdir dsturu ile birlemesi ve halifelik makam etrafnda birbirlerine kenetlenmesi ile devletin kten kurtulaca inanc hakimdir. 1912 Arnavut syan ve Araplarn devletten ayrlmas bu siyasetin baarsz olduunun gstergesidir. Trklk Osmanlclk ve slamclk fikirleri zm olamaynca XX. Yzyl balarnda Trklk nem kazanmtr.Ziya GkalpBu akma gre devletin kurtuluu milli deerlere bal kalmak ve bu deerleri korumaktr.Osmanl Devletini kurtaramamtr ancak Trkiye Cumhuriyetinin douunda ok etkiliolmutur. Batclk Temeli Lale Devrine kadar uzanan bu akm, devletin kurtuluunun ancak Batnn ilerlemi teknolojisinin ve biliminin alnmasyla mmkn olacan savunmutur.ki gr vardr:Bir ksm; sadece ekonomik ve sosyal hayatn, bu alanlardaki gelimeleri almaktr.Dier ksm ise; Bat medeniyetinin bir btn olarak alglanmas gerektiini ne srmlerdir. Bu yzden Bat medeniyeti glyle dikeniyle benimsenmelidir.Adem-i MerkeziyetilikPrens Sabahattin Osmanl vatandalarna geni zgrlkler verilmesini ve eitli etnik gruplarn federasyona benzeyen bir siyasal yap iinde yaamalarn savunmulardr.Trablusgarp Sava (1911-1912) Savan Nedenleri

Siyasi birliini ge tamamlayan talyann gelien sanayisi iin hammadde ve pazar arayOsmanl Devletinin Trablusgarp koruyacak gcnn olmamasngiltere ve Fransann talyay kendi yanlarna ekmek iin buray almasna gz yummas Trablusgarpn talyaya yakn olmas ve talyanlarn buray Afrikaya alan bir kap olarak grmesi

Ui(Ouchy)Antlamas(1912)Trablusgarp (Trablusgarp ve Bingazi) talyanlara braklacak, yre halk sadece dini ynden halifeye bal kalacakt.talya Kapitlasyonlarn kaldrlmasna kar kmayacakt.Trablusgarpa Padiah tarafndan Naibssultan adyla bir temsilci atanacak ancak bunun dini grevleri dnda hibir siyasi yetkisi olmayacakt. Rodos ve On ki Ada Balkan Savalarnn sonucunda Osmanl Devletine geri verilmek art ile geici olarak talyaya verilmitir. BALKAN SAVALARII. Balkan Sava(1912-1913)Reval Grmesi (1908)Panslavizm politikas Yunanistan, Bulgaristan, Srbistan ve Karada Savan NedenleriFransz htilali ile ortaya kan milliyetilik akmnn etkisiRusyann Balkanlarda izledii Panslavizm politikasOsmanl Devletinin gszl ve talya ile sava halinde olmasBalkan Devletlerinin Osmanllar Balkanlardan tamamen atmak istemeleri Londra Antlamas (1913)Osmanl Midye- Enez izgisinin batsnda kalan topraklarn Dou Trakya (Edirne ve Krklareli), Bat Trakya Makedonya, Selanik kaybetmitir. Ege adalarnn ve Arnavutlukun geleceinin saptanmas byk devletlere braklmtr. Osmanl Devleti Girit Adas zerindeki haklarndan byk devletler lehine vazgemitir.

Bab- Ali Baskn(23 Ocak 1913)ttihad ve Terakki Partisi hkmet darbesi yaparak ynetime tamamen egemen olmutur. Enver, Talat ve Cemal PaaII. Balkan Sava(1913-1914)Bulgaristan -Yunanistan, Srbistan, Karada, Romanya Bulgaristann yenilmesi ve Batl devletlerin araya girmesiyle sava sona ermitir. Balkan Devletleri kendi aralarnda Bkre Antlamasn imzalamtr. Osmanl Devleti ise Bulgaristan, Yunanistan ve Srbistan ile ikili antlamalar imzalamtr.stanbul Antlamas Osmanl- Bulgaristan(29 Eyll 1913)Edirne Krklareli ve Dimetoka Osmanlya ait olacakYeni snr Meri Nehri olacakBulgaristanda kalan Trk ve Mslman aznln haklar korunacak Atina Antlamas Osmanl- Yunanistan(14 Kasm 1913)Yanya, Selanik, Girit ve Ege Adalar (Gkeada ve Bozcaada hari) Yunanistan'a ait olacakYunanistanda kalan Trk ve Mslman aznln haklar korunacak stanbul Antlamas Osmanl- Srbistan(13 Mart 1914) Bu antlama ile Srbistanda kalan Trk ve Mslman aznln haklar gvence altna alnmtr.Balkan Savalarnn Genel Sonular Makedonya, Bat Trakya ve Ege Adalar (Gkeada ve Bozcaada hari) kaybedilmitir.Arnavutluk bamsz olmutur. Osmanl Devletinin Balkanlardaki varl Dou Trakya ile snrl kalmtr. ttihad Ve Terakki Partisi Bab- Ali Baskn ile ynetimi tamamen ele geirmitir.Osmanlclk akm yerine Trklk akm nem kazanmtr.I.DNYA SAVAI(1914-1918)Siyasi birliklerini ge tamamlayan Almanya ve talyann gelien sanayileri iin hammadde ve Pazar araySmrgecilikngiltere ve Almanya arasndaki ekonomik rekabet Almanyaya yenilen Fransann kaybetmi olduu Alsace-Lorraine blgesini geri almak istemesiBalkanlara hakim olmak iin Rusyann Panslavizm, Avusturya-Macaristann Pancermenizm politikas izleyerek rekabet etmesiFransz htilalinin getirmi olduu milliyetilik akmDevletleraras bloklama ve silahlanmattifak(Balama) DevletleriAlmanya Avusturya- Macaristan TALYAOsmanlBulgaristan tilaf (Anlama) Devletleringiltere inFransa Srbistan RusyaJaponya RomanyaPortekizBelikaABDYunanistan

Osmanl Devletinin Savaa Girme NedenleriKaybettii topraklar geri almakKapitlasyonlardan kurtulmakD borlardan kurtulmak Rusyann boazlar zerindeki isteklerine engel olmak

Almanyann Osmanl Devletini Savata Yanna ekme Sebepleri Yeni cephelerin almasn salayarak zerindeki yk hafifletmekPadiahn Halifelik gcnden yararlanarak ngiliz smrgelerinde yaayan Mslmanlar ayaklandrmakOsmanlnn asker potansiyelinden yararlanmak Orta Dou petrollerini denetim altnda tutmakBoazlar denetim altnda tutarak Rusyann mttefikleri ile balantsn kesmekOsmanl Devletinin jeopolitik ve stratejik neminden yararlanmakOsmanl Devletinin Savat CephelerKafkas Cephesi lk alan cephedir, Ruslarla savalmtr.anakkale CephesiOsmanlnn galip geldii tek cephedir, tilaf devletleri ile savalmtr.Kanal CephesiMsr almak iin almtr. ngilizler ile savalmtr.Suriye- Filistin Cephesingilizlere kar Orta Douyu korumak amacyla savalmtrIrak CephesiIrak ngilizlere kar korumak iin savalmtr.Hicaz- Yemen Cephesingilizlerle anlaan Araplara kar savalmtr.Galiya CephesiAvusturya- Macaristan mparatorluuna yardm amacyla Ruslarla savalmtr.Romanya CephesiBulgaristana yardm amacyla Rumenlerle savalmtr.Makedonya CephesiBulgaristana yardm amacyla Franszlar ve Srplara kar savalmtr.

Kafkas Cephesi Rusyann Kafkaslar zerinden saldrya gemesi ile alan ve Osmanllarn savat ilk cephedir.Enver Paa Kafkaslar zerinden Rusyaya bir taarruz dzenleyerek ;Rus kuvvetlerinin bir blmn Kafkasyada tutarak Almanyann ykn hafifletmekBak petrollerini ele geirmekKafkaslarda ve Orta Asyada yaayan Trklerin bamszlk hareketlerini destekleyerek bir araya getirmekKafkaslar zerinden Hindistana ulamakRusyann gneye inmesini engellemek Berlin Antlamas ile kaybedilen Kars, Ardahan ve Batumu (Elviye-i Selase) geri almak

Enver Paa Alman askeri heyetinin de tevikiyle Rus kuvvetlerini arkadan evirerek yok etmek, Kars ve Batumu geri alp Kafkasya yoluyla Orta Asyadaki Trklerle birleip Turanclk fikrini hayata geirmek maksadyla emrindeki 90.000 askerle 21 Aralkta giritii bu harekata Sarkam Harekat denilmektedir.Ruslar; Erzurum, Trabzon, Erzincan, Van, Bitlis ve Muu ele geirmilerdir.27 Mays 1915 Tehcir KanunuMustafa Kemal Paa, emrine verilen XVI. Kolordu ile birlikte ileri harekata geen Rus kuvvetlerini durdurarak taarruza gemi 1916da Mu ve Bitlisi geri almtr. 1917 Bolevik htilali3 Mart 1918 Brest- Litovsk Antlamas ile Rusya savatan ekilmitir. Ruslarn yerini Ermeniler almtr. Kanal CephesiOsmanl Devleti tarafndan Almanlarn istei ile ngiltereye kar almtr. Ama;Msr ele geirerek Svey Kanalna hakim olmak ngilterenin Hindistan ve Uzak Doudaki smrgeleriyle olan balantsn kesmekngilterenin iyi savunmas ve Almanlarn yeterli yardm yapamamas nedeniyle Osmanl Devleti baarl olamamtr.anakkale Cephesingiliz ve Fransz ortak donanmasnn saldrs nedeniyle almtr. Ama;Rusyaya askeri ve ekonomik yardm gtrmekBalkanlarda Almanya ve Avusturya- Macaristana kar yeni bir cephe amakstanbul ve boazlar ele geirerek Osmanl Devletini saf d brakmak Balkanlarda tarafsz olan baz devletleri yanna ekmekBakenti savunmak zorunda kalacak olan Osmanl Devletinin dier cephelerdeki basksn ortadan kaldrmak

Mustafa Kemal, Arburnu, Conkbayr, Kiretepe ve Anafartalarda byk baarlar kazanarak stanbulun igalini nlemitir.SONULARIRusyaya vaat edilen yardm gtrlememitir.( Bolevik htilali)I. Dnya Savann uzamasna yol amtr.Bulgaristan ttifak Devletlerinin yannda savaa katlmtr.Mustafa Kemal bundan sonra Anafartalar Kahraman olarak tannacaktr. Irak Cephesi Araplarn desteini alan ngilizlerin Basra Krfezinden Iraka asker karmas ile cephe almtr.Ama;Iraktaki petrolleri ele geirmekOsmanllarn rana girip Hindistan kara yolunu tehdit etmesini nlemekKuzeye karak kara yolu ile Ruslarla birlemekngilizler Kuttl- Amarada malup edilmilerdir, fakat bu baarnn devam gelmemi, ngilizler Badat alarak Musula kadar ilerlemilerdir. Mondros Mtarekesi imzaland srada Musul dnda btn Irak elden kmtr.Suriye-Filistin Cephesingilizler Araplarnda desteini alarak Filistini igal etmilerdir.ngilizler: Kuds, Beyrut, am almlardr.VII. Kolordu Komutan Mustafa Kemal ngilizleri Halepte durdurmay baarmtr.Mustafa Kemal Yldrm Ordular Grup Komutanlna atand srada Mondros Mtarekesi imzalanm cephe kapanmtr. Hicaz- Yemen Cephesingilizler ile anlaan Hicaz Emiri erif Hseyin ayaklanm ve isyan genileyerek Yemene yaylmtr.Osmanl ngilizler ve Araplara kar savam fakat baar elde edememitir.Hicaz ve Yemen Osmanl egemenliinden kmtr.Gizli Antlamalarstanbul Antlamas(1915)Rusya, ngiltere, FransaRusya: stanbul ve Boaziinin Marmara Denizi ile anakkale Boaznn bat sahillerinin ve Midye- Enez hattna kadar Gney Trakyann Rusyaya braklmas ngiltere ve Fransa da Anadolu ve Orta Dou topraklarn paylaacakstanbul Antlamas Rus arlnn yklmas ile geerlilii kaybetmitir. Londra Antlamas (1915)talya, ngiltere, Fransa, Rusya talya Oniki Aday kesin olarak topraklarna katacakAnadolu igal edilirse Antalya ve evresi talyaya verilecekSykes- Picot Antlamas(1916)ngiltere, Fransa Osmanl Devletinin Ortadou topraklar bata olmak zere byk bir ksmnn paylald gizli antlamadr.Basra, Frat, Dicle: ngiltereyeSuriye, Mersine kadar olan Anadolu topraklar: Fransaya Buna gre; ngiltere ve Fransa Rusyann da onaynn alnmas gerektii iin Mart 1916da Rusya ile Petrograd Protokoln imzalamlardr. Son hali ile: Adana Antakya blgesi ile Suriye kylar ve Lbnan Fransaya Musul hari olmak zere Irak, yani Frat ve Dicle Nehirleri arasnda kalan topraklar ngiltereyeTrabzon, Erzurum, Van, Bitlis ile Gneydou Anadolunun bir ksm Rusyaya verilmitir.

Saint- Jean de Maurienne Antlamas (1917)ngiltere, Fransa, Rusyatalya Sykes- Picot Antlamas karlnda zmir ve Mersin blgesini istemitir.ngiltere- Fransa- talyatalya Sykes- Picot Antlamasn tanmtr Karlnda: Mersin hari Antalya Konya Aydn ve zmir veriliyordu.Rusya onay art koulmu, ancak Rusyada ihtilalin kmas nedeni ile onaylama gerekleememitir. Bu nedenle l domutur.Antlamann geersiz olmas talyaya vaat edilen topraklarn tilaf Devletleri tarafndan Yunanistana braklmas sonucunu dourmutur. Mc Mahon Antlamas(1916)ngiltere, erif Hseyin erif Hseyin Arap Yarmadas ile Irak ve Suriyenin tamamn iine alan bamsz bir devlet kurulmasn ve bana da kendisinin getirilmesini istedingiltere erif Hseyinin Lbnan hari btn isteklerini kabul etti.I. Dnya Savan Sona Erdiren AntlamalarBulgaristan Selanik NeuillyOsmanl Mondros Sevr Avusturya Willa Guieste- Saint Germain- en- Laye Macaristan- Willa Guieste- Trianon Almanya- Rothandes- Versailles ***Rusya- Erzincan Mtarekesi- Brest- LitowskWilson Prensipleri( 8 Ocak 1918)Amerika Birleik Devletleri Bakan Woodrow Wilson tarafndan aklanan ve tarihe Wilson Prensipleri olarak geen 14 temel nokta bar antlamalarnn esaslarn ortaya koymak iin yaynlanmtr. Buna gre:Ak diplomasi ilkesiSava ve bar zamanlarnda karasular dnda kalan denizlerde tam gei serbestlii olmaldr Bar yapmak ve korumak iin alan devletlere ekonomik kstlamalar kaldrlmaldrAr silahlanmaya engel olunmalSmrgelerin durumu geni ve tarafsz olarak ele alnmal ve sonuca balanmaldrRusyann bamszl tannmal ve geliiminde her trl yardm yaplmal Belikaya bamszlk verilmeliAlsace- Lorrainne tekrar Fransaya iade edilmeli talya snrlar dnda yaayan talyanlar iine alacak ekilde talyada snr dzenlemeleri yaplmalAvusturya-Macaristan mparatorluunun ierisindeki halklarn zgr gelimeleri iin olanak verilmeli

Romanya, Karada, Srbistann snr ve konumlar yeniden dzenlenmeliBamsz bir Polonya devleti kurulmaldrByk ve kk devletlerin uluslararas politikadaki bamszlklarn korumak adna uluslararas bir kurul oluturulmaldr. Paris Bar Konferans (18 Ocak 1919)ngiltere-Fransa- ABD- talya Konferansn etkili lkesi ABDnin Bakan Wilson, Ondrt ilkesinde, bundan byle uluslararas sistemin g dengesine deil, etnik self- determinasyon ilkesine, devletlerin gvenliklerinin askeri anlamalara deil, ortak gvenlik sistemine ve gizli deil ak diplomasiye ve aka varlan antlama esaslarna dayandrlmasn Avrupallardan istemitir. ( ama uluslararas dengeleri kurmak deil, devam eden btn uluslararas sistemi deitirmektir.)Wilsonun yaplmasn zorunlu grdkleri:Ak diplomasi Denizlerin serbestliiGenel silahszlanmaTicari engellerin kaldrlmasSmrgecilikle ilgili taleplerin tarafsz bir ekilde zmlenmesiBelikann yeniden kurulmasRus topraklarnn boaltlmasMilletler Cemiyetinin kurulmas Yaplmasn zorunlu deil de gerekli saydklar konular:Alsace- Lorrainnein Fransaya geri verilmesitalyann snrlarnn yeniden dzenlenmesiOsmanl ve Avusturya-Macaristann aznlklarna zerklik verilmesi Balkanlarn boaltlmasBoazlarn uluslararas bir statye kavuturulmas ve denize k alan olan bamsz bir Polonyann kurulmas

*ABDnin isteine uygun olarak Milletler Cemiyetinin kurulmasna ncelik verilmitir.Rusya Brest- Litowsk Antlamas( 3 Mart 1918)ttifak Devletleri- Rusya arasnda yaplmtrBu antlamayla Rusya savatan ekilmitir.Rusya 1877-78 Osmanl Rus Sava srasnda ald Kars Ardahan ve Batum( Evliye-i Selase)u boaltacaktrRus kuvvetleri, Dou Anadolu Blgesinde igal ettii topraklar boaltarak, sava ncesi snrlarna ekilecektir. Almanya- Versailles Bar Antlamas( 28 Haziran 1919)440 maddeden olumaktadrEn nemli esaslar: Ar bir sava tazminat deyecektir.Denizar smrgelerinden vazgeecektir, bu topraklar ngiltere, Fransa, Belika ve Japonya arasnda paylalacaktr. Almanya; Belika, Lehistan(Polonya), ekoslovakya ve Fransaya toprak verecek, Avusturya, Polonya ve ekoslovakyann bamszln tanyacaktr.Zorunlu askerlik kaldrlacak, sadece 100.000 kiilik bir ordu bulundurabilecektir.Avusturya- Saint Germain- en- Laye Bar Antlamas(10 Eyll 1919)Avusturya- Macaristan mparatorluu savaa bir imparatorluk olarak balam ancak, 1918 Ekim ve Kasm aylarnda kan karklklardan dolay sava bitmeden imparatorluk dalmtr. tilaf Devletleri, Avusturya ve Macaristan ile ayr ayr bar antlamalar imzalamlardr.Avusturya; Macaristan, ekoslovakya ve Yugoslavyann bamszln kabul edecektirYugoslavya, talya, Romanya ve Polonyaya toprak verecektir. Zorunlu askerlik kaldrlarak, asker says 30.000e indirilecektir.Sava tazminat deyecektir.

Bulgaristan- Neuilly BarAntlamas( 27 Kasm 1919)Bulgaristan; Yunanistan, Romanya ve Yugoslavyaya toprak verecektiEge Denizi ile balants kesilerek kk bir Balkan devletine haline getiriliyorduMecburi askerlik kaldrlmtrAsker says 25.000 olacaktrAr bir sava tazminat deyecektir. Macaristan- Trianon Bar Antlamas(6 Haziran 1920)Macaristan; ekoslovakyaya, Romanyaya ve Yugoslavyaya toprak verecek deniz balants olmayan kk bir devlet haline geliyordu.Zorunlu askerli kaldrlacakAsker says 35.000 kii ile snrlandrlacak Ar sava tazminat deyecektir.

Sevr Anlamas( 10 Austos 1920)30 Ekim 1918de Mondros Atekes Antlamas imzalanmtr.Mondros Atekes Antlamas Anadolu halknda byk bir uyan yaratarak Milli Mcadele hareketini balatmtr.Sevr Antlamas imzalanmasna karn meclis tarafndan onaylanmad iin l domu, geersiz bir antlamadr. I. Dnya Savann SonularAvusturya- Macaristan, Osmanl mparatorluu paraland. Yeni devletler ortaya kt( ekoslovakya, Yugoslavya, Trkiye vb.)ngiltere en gl devlet haline gelmi, ngiltereyi Fransa takip etmitirmparatorluklar ykld gibi bir ok devletin de ynetim ekli deimitir. Milletler Cemiyeti kurulmutur. I. Dnya Savann kard huzursuzluklar, II. Dnya Savann en nemli sebeplerinden birini tekil etmitir.I. Dnya Sava, cephelerde birok insann hayatn kaybetmesine sebep olmu, ancak sava teknolojisinin gelimesini salamtr. 1916da ngiltere tarafndan retilen tank ilk kez bu savalar srasnda kullanlmtr. Zehirli gazlar, denizaltlar, sava uaklar kullanlan nemli sava aralardr.

Mondros Mtarekesi( 30 Ekim1918)Osmanl Devleti, Bulgaristann savatan ekilmesi ile Almanya ile balantsnn kesilmesi ve Trakyadan da ngiliz- Fransz kuvvetlerinin harekete geme hazrl, son olarak da mttefiklerinin yenilgiyi kabul etmeleri zerine, 30 Ekim 1918de Mondros Mtarekesini imzalayarak savatan ekilmek zorunda kald. Tamam 25 madde olan bu szlemenin en nemli maddelerine gre:Karadenize gemek amacyla ve anakkale ve Karadeniz Boazlarnn alp serbest geiin salanmas iin anakkale ve Karadeniz Boazlar tilaf Devletleri tarafndan igal edilecektir.

Snrlarn korunmas ve i gvenliin salanmas iin gerekli grlen askerden fazlas terhis edilecektir. Gvenlii salayacak asker miktar, Osmanl Devleti ile yaplacak grmelerden sonra tilaf Devletleri tarafndan belirlenecektir.Osmanl karasularnda gvenlii salayacak kk gemilerin dndaki btn Osmanl sava gemileri teslim edilerek, gsterilecek Osmanl limanlarna hapsedilecektir.*tilaf Devletleri, gvenliklerini tehdit edecek bir durumun ortaya kmas halinde, herhangi bir stratejik noktay igal etme hakkna sahip olacaklardr

Osmanl Devletine ait btn liman ve demiryollar tilaf Devletlerine alacak, tilaf Devletleri ile sava halinde olanlara kapatlacaktr. Ayrca Osmanl gemilerinden ticaret ve sava konularnda yararlanlabilecektir.Toros tnelleri tilaf Devletleri tarafndan igal edilecektir.tilaf Devletleri, hkmet haberlemeleri dndaki telsiz, telgraf ve kablolar denetimi altna alacaktr. Btn demiryollar, tilaf Devletleri subaylarnn kontrol altna girecektir.Trk Hkmeti, lkede bulunan Alman ve Avusturyallar bir ay iinde snr d edecekti.Vilayet-i Sittede ( Alt il: Erzurum, Van, Harput, Diyarbakr, Sivas, Bitlis) karklk karsa, tilaf Devletleri bu vilayetleri herhangi bir blmn igal edebileceklerdi.

Mondros Mtarekesinin Sonular ilk gallerngilizler:Musul skenderun Boazlar Kilis, Batum, Antep, Mara, Urfa, Kars, SamsunFranszlar: Drtyol, Mersin, Adana, Pozant Trakyada bulunan Fransz askeri ise Rumeli, Trakya, Boazlar ve stanbulun igaline yardmc olmulardr.talya: Antalya, Kuadas, Fethiye, Bodrum ve Marmarisi igal etmilerdir.

Yunan galleri ve zmir zmir ve evresi Saint Jean de Maurienne Antlamas ile talyaya verilmiti. Ancak tilaf Devletleri, gl bir talya yerine kendi isteklerine olumlu cevap verecek Yunanllar tercih ederek 15 Mays 1919 Yunanllarn zmiri igal etmesine karar vermilerdir.Yunanllar igale hukuki dayanak olarak unlar gstermilerdir: Mondros Mtarekesinin 7.maddesiWilson lkelerinin self-determinasyon ilkesi

zmirin igali lke apnda youn protestolara yol amtr. gallere kar ulusal bilin uyanmaya balam ve silahl eteler kurulmutur. Bunun sebebi igalin geici olmayaca ve zmirin Yunanistana balanacann anlalmasdr. galin en nemli sonucu, Ege Blgesnde Kuva-i Milliye Hareketinin olumasdr. Yunanllarn, zmir ve evresinde katliam yapmalar zerine, Amiral Bristrol tarafndan hazrlanan raporda, blgenin Yunanistana braklmamas gerektii belirtilmitir. *Amiral Bristrol Raporu Trklerin mcadelelerinde haklln ortaya koyan ilk uluslararas belgedir.

MLL MCADELEDE CEMYETLERAZINLIKLAR VE ZARARLI CEMYETLER Rumlar ve Kurduklar CemiyetlerEtnik-i Eterya CemiyetiYunan bamszl ve bunun iin Rumlarn isyan etmesini salamak amacyla 1814te ikisi Rum biri Bulgar olmak zere tccar tarafndan Odesada kurulmutur. Amac: grnrde Osmanl Devleti iinde Hristiyanlar arasnda eitim ve retimi yaygnlatrmakt. Ancak asl maksad, Yunan Patriinin gdmnde Eski Bizans mparatorluunu kurmakt. Yunanistann bamszln kazanmasyla, Karadenizde Pontus Rum Devletinin kurulmas iin almalar yapmtr.

86Mavri Mira Cemiyeti Mondros Mtarekesinden sonra stanbulda Rumlar tarafndan kurulmutur.Amac: Osmanl Devletinde silahl eteler kurmak onlar sevk ve idare etmek, gsteri ve propaganda faaliyetlerinde bulunmakt. Faaliyet alanlar daha ok Bat Anadolu, Marmara, Tekirda ve Krklarelidir. Pontus Cemiyeti1904 ylnda, Merzifon Amerikan Kolejinin salad destekle Rumlar tarafndan kurulmu gizli bir cemiyettir.Amac: Yunanistan ile Fener Rum Patrikhanesinden ald tevik ve desteklerle Trabzon, Ordu, Giresun, Samsun sahil blgelerinin tamamn, Kastamonu, Gmhane, Erzincan ve Sivas vilayetlerinin de bir ksmn iine alacak biimde, bamsz bir Pontus Cumhuriyeti kurmakt. Kardos KomitesiRum muhacirleri merkez komisyonu adyla stanbul Galatada tekilatlanan bu komitenin hedefi isyan ve g olarak zetlenebilir.Osmanl topraklarnda isyanlar karmakYunanistandan gelen Rumlar gmen gsterip Trabzon, Karadeniz sahilleri, zmir ve Trakyaya yerletirmek Ermeniler ve Kurduklar CemiyetlerHnak Komitesi(an Sesi Komitesi)1887de kurulmutur. Amac: Ermenilere yeni ve zerk bir idare salamak olan komite, en bata Ermenilerin yaad blgelerde komitenin rgtlenmesi glenip genilemesi iin almtr. Terr ve suikast iin maddi kaynak salanmas, eteler kurarak Osmanl Hkmetini devaml megul etmek suretiyle zayflatmak temel amalaryd. Tanaksutyun Komitesi( Ermeni htilal Cemiyetleri Birlii)1890 ylnda kurulmutur. Amac: Tifliste kurulmu olan Gen Ermenistan merkezi Vanda olan Ermeni Cemiyeti Armeneganlar ve Hnak Komitesini birletirerek Rusyadan Trkiyeye gelecek etelere yardmc olmakt.

Dier Zararl CemiyetlerHrriyet ve tilaf Frkas1911de ttihat ve Terakki Partisine kar kurulmutur. Padiah ve hilafeti savunmutur. Mesuliyet, Peyam- Sabah, Alemdar gibi gazetelerle kamuoyunu etkilemeye almtr. Tevfik Paann sadrazam olmasyla etkinlii sona ermitir.slam Teali Cemiyetistanbul medreselerinde grevli baz mderrisler tarafndan 1919da kurulan cemiyet hilafet ve mmetilik esaslarn benimsemitir.Krdistan Teali Cemiyeti1919da kurulmutur. Amac: Krtlerin genel karlarnn korunmas ve milli davalarnn desteklenmesi, bu gayeye ulamak iin dergi, gazete, kitap yaynlanmas, Krte eitim verecek okullarn almas ve Wilson Prensiplerinin Krtlere de uygulanmasn salayarak bamsz bir Krdistan Devletinin kurulmasdr. ngilizler Milli Mcadele hareketinin baarya ulamamas iin Krtler ve Ermenileri silahl eylemler konusunda tevik etmitir.( Gneydou Anadoluda Krt devletinin kurulmas, Dou Anadolu Blgesinde Ermenistan devletinin kurulmas)ngiliz Muhipler CemiyetiOsmanl Devletinin kurtuluunun ngiliz mandasna girmekle salanacan savunmular buna ynelik almalar yapmlardr. Milli Mcadele hareketinin etkinliinin artmas ile etkinliini yitirmitir.Wilson Prensipleri CemiyetiHalide Edip, Ali Kemal, Refik Halit gibi gazeteci, yazar, doktor ve avukat gibi aydnlarn yer ald cemiyet Amerikan mandasn savunmutur. Amerikan mandas Erzurum ve Sivas Kongrelerinde reddedilmitir.

Milli Mcadeleye Taraftar CemiyetlerKars Milli slam urasMondros Mtarekesinin uygulanmasna kar kurulan ilk Mdafaa-i Hukuk Cemiyetidir. Amac: Osmanl Devletinin Elviye-i Selaseden askeri ve idari adan btnyle ekilmesi zerine, bu blgeleri Ermeni ve Grclere kaptrmamak iin mcadele etmektir.zmir Mdafaa-i Hukuk- Osmaniye Cemiyetizmirin yabanclara verilmesini nleyebilmek iin Wilson Prensiplerine dayanarak kurulmu ve konferanslar vererek brorler basarak, uluslararas kurumlara protesto telgraflar ekmek ve Avrupa kamuoyunun dikkatini milli dava zerinde younlatrarak ieride ve darda propaganda yapmak suretiyle zmirin igaline kadar srdrmlerdir. zmirin igaline kar Redd-i lhak Cemiyetinin kurulmasn salamtr. zmirin igalini Anadoluya haber veren de bu cemiyettir. Trabzon Muhafaza-i Hukuk- Milliye CemiyetiKaradenizde (Rize Trabzon, Gmhane, Giresun, Ordu) Pontus Rum Devletinin kurulmasn engellemek amacyla kurulmutur. Cemiyet Sivas Kongresi kararlar uyarnca Anadolu ve Rumeli Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti ierisine dahil olmutur.Milli Kongre Cemiyeti1918dekurulmutur. Amac: Kuvay- Milliyi birletirmek, vatann haklarn ve menfaatlerini gerekletirme yollar bulmak ve onlara ulamak eklinde zetlenebilir.Karakol Cemiyetittihat ve Terakki Cemiyetinin devam niteliinde olup Enver ve Talat Paalarn direktifleri neticesinde kurulan bir cemiyettir. Vatann kurtuluu ve bamszln salamay ama edinmilerdir. Trk Milletinin zararna faaliyet gsteren cemiyet frka ve casus ebekeleri ile propaganda merkezlerinin tespit edilmesi iin byk aba harcamlardr.Trakya Paaeli Mdafa-i Hukuk- Heyet-i OsmaniyesiTrakyann tilaf Devletleri tarafndan igal edilip, elden kmasna engel olmak amac ile kurulmutur. Vilayet-i arkiyye Mdafaa-i Hukuk- Milliye CemiyetiMondros Mtarekesinin 24.maddesi gereince Vilayet-i Sitte( Erzurum, Van, Bitlis, Harput, Diyarbakr, Sivas)de herhangi bir karklk karsa tilaf Devletlerince bu blgenin igal edilebilecei belirtilmiti. Vilayet-i Sittenin Trk olduunu kantlamak amac ile kurulmutur. Cemiyetin amac: Ermenilere verilmek istenen Dou vilayetlerinin tarihi bir gereklikle Trk-slam memleketi olduunu Tm dnyaya gstermektir.

Aznlklar Tarafndan Kurulan Cemiyetlerin zellikleritilaf Devletlerini desteklemilerdir.Bulunduklar blgede karklklar kararak Anadolu igalini hzlandrmlardr.Ermeni ve Rum Patrikhanesinin desteini almlardr.Bulunduklar blgede bamsz devlet kurmay amalamlardr.

Yararl Cemiyetlerin zellikleriMondrostan sonra igallere tepki olarak kurulmulardr. Kendi blgelerinin kurtuluunu ncelikle amalamlardr. Bu nedenle blgeseldir.Milliyetilik duygusu temelinde kurulmulardr.Wilson lkelerine dayanarak blgelerinin Trkln kantlamaya almlardr.Sivas Kongresinde Anadolu ve Rumeli Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti adyla tek at altnda birlemilerdir.Basn ve yayn yoluyla almalar yapmlar gerektiinde igallere kar silahl direni karar almlardr. KURTULU SAVAIMustafa Kemalin Samsuna k (19 Mays 1919)Samsun Raporu

Havza Genelgesi (28 Mays1919)Mustafa Kemal Anadoludaki komutanlarla grtkten sonra yaynlad genelgede;zmir, Manisa ve Aydnn Yunanllarca igalinin protesto edilmesiHkmete uyar telgraflarnn ekilmesiSilahlarn teslim edilmemesiOrdularn datlmamasMitingler yaplrken Mondros Mtarekesinin 7. maddesine dikkat edilmesi ve aznlklara kt davranlmamasn istemitir. Milli mcadele dneminin ilk genel arsn yapmtr Amasya Genelgesi(22 Haziran 1919)Amasya Genelgesi var olan dzene ilk tepki olmasndan dolay ihtilal bildirgesi niteliindedir.Genelgeyi Mustafa Kemal dnda, Rauf Orbay, Ali Fuat Paa, Refet Bele de imzalamtr. Ayrca Erzurumda bulunan Kazm Karabekir ve Konyada bulunan Ordu Mfettii Cemal Paann da telgrafla onay alnmtr. Mustafa Kemal gerek kurtulua eriebilmek iin Milli Mcadele hareketini kiisel olmaktan karp, btn milletin birlik ve beraberliini salayacak ortak bir hareket halini almasn istiyordu. Amasya Genelgesinin EsaslarVatann btnl, milletin bamszl tehlikelidir. (gereke)stanbul Hkmeti stne den grevi yerine getirememektedir. Bu durum milletimizi yok olmu gibi gstermektedir.(gereke)Milletin bamszln yine milletin azim ve karar kurtaracakt.(yntem)Milletin iinde bulunduu durum ve artlara gre harekete gemek ve haklarn tm dnyaya duyurmak iin her trl etki ve denetimden uzak milli bir kurul oluturulmaldr.Anadolunun her ynden en gvenli yeri olan Sivasta ulusal bir kongre toplanmasna karar verilmitir.Bunun iin btn illerin her sancandan milletin gvenini kazanm delegenin seilerek mmkn olan en ksa sre ierisinde yola karlmas gerekmektedir.Her ihtimale kar bu konunun ulusal bir sr olarak tutulmas ve delegelerin gereken yerlere kimliklerini gizleyerek gelmeleri gerekmektedir.Dou illeri adna 10 Temmuzda bir kongre toplanacaktr. Bu tarihe kadar dier illerin delegeleri de Sivasa gelebilirse, Erzurum Kongresinin yeleri de Sivasta yaplacak milli kongreye katlmak zere Sivasa hareket edecektir.nemiSiyasi, hukuki ve tarihi alardan olduka nemli bir belgedir.Milli Mcadele hareketi fikir olmaktan km bir eyleme dnmtr.Milli kurtuluun gerekesini, amacn ve yntemini ortaya koymaktadr.Temsil Kurulunun oluturulmasnn gerei ilk kez Amasya Genelgesinde ima edilmitir.Milli Mcadelenin balad ilan edilmi, mcadele millete mal edilmitir.Ulusal egemenlie dayal yeni Trk Devletinin kurulmas yolunda ilk adm atlmtr.

!!!Amasya Genelgesinden sonra Mustafa Kemal stanbul Hkmeti tarafndan grevden alnmak istenmi, bunun zerine Mustafa Kemal 7-8 Temmuz gecesi Erzurumda askerlik grevinden istifa etmi 5 Austos 1921 Bakomutanlk Kanununa kadar sivil kalmtr. KONGRELER DNEMErzurum Kongresi(23 Temmuz-7Austos 1919)Mondros Mtarekesinin 24.maddesine gre Vilayet-i Sittede ( Alt il: Erzurum, Van, Harput, Diyarbakr, Sivas, Bitlis) karklk karsa, tilaf Devletleri bu vilayetleri herhangi bir blmn igal edebileceklerdi. Bu maddeye dayanarak Dou Anadolunun tilaf Devletlerinin tehdidi altna girmesini ve Dou Anadoluda Ermeni Devletinin kurulmasn engellemek amacyla, Trabzon Mdafaa-i Hukuk Cemiyetinin de destei ile Dou Anadolu Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti tarafndan dzenlenmitir.XV. Kolordu Komutan Kazm Karabekirden byk destek grmtrMustafa Kemalin kongreye katlabilmesi iin, Dou lleri Mdafaa-i Hukuk Cemiyetinin Erzurum yeleri Kazm (Yurdalan) ve Cevat (Dursunolu) grevinden istifa ederek yerlerini Mustafa Kemal ve Rauf Beye braktlar. Bu suretle Mustafa Kemalin kongreye itirak meruluk kazanmtr.Erzurum Kongresi KararlarMilli snrlar iinde vatan bir btndr, paralanamazHer trl yabanc igaline kar, millet birleip kar koyacaktrstanbul Hkmeti bamszlmz koruyamazsa, Anadoluda geici bir hkmet kurulacaktr.Siyasi egemenlii ve sosyal dengeyi bozacak ekilde aznlklara ayrcalklar verilemezManda ve himaye kabul edilemezKuva-y Milliyeyi etkin milli iradeyi hakim klmak esastr.Millet Meclisinin biran nce toplanmasna ve hkmet ilerinin bu meclis denetiminde yrtlmesine allacaktr.Kongrede alnan kararlar uygulamak iin bir Heyet-i Temsiliye(Temsilciler Kurulu)seilecektir>Dou Anadoludaki cemiyetler Dou Anadolu Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti adyla tek at altnda birletirilecektir.Blgeden kesinlikle g edilmeyecektir!Erzurum Kongresi, amac ve toplan biimleri bakmndan blgesel, ancak ald kararlar bakmndan ulusaldr.Misak-i Milli kararlarnn temeli Erzurum Kongresinde atlm Dou illerini btnletirici bir zellii olsa da yurdun btnn ilgilendiren kararlar almasyla blgesel bir kongre olmaktan km ve kendisinden sonra gelen tm olaylar etkilemitir. Nitekim Sivas Kongresi kararlar ve TBMMnin al gerekesi Erzurum Kongresine dayanmaktadr Blgesel KongrelerDireniin baarl ve kalc olabilmesi iin Anadolu halknn rgtlenmesi yoluna gidilerek vatann her parasnda eitli kongreler dzenlenmitir.Erzurum ( ald kararlar bakmndan) ve Sivas Kongreleri ulusal, dier kongreler ise blgeseldir.Blgesel nitelikli kongrelerin balcalar: Milli Kongre, Balkesir, Nazilli, Alaehir ve Pozant Kongreleridir. Bunlar ierisinde Milli Kongre Milli Mcadelenin ilk kongresidir. Pozant Kongresi(5 Austos 1920)ise Erzurum Kongresi hari Mustafa Kemal Paann katld tek blgesel kongre olma zelliini tamaktadr.Yerel anlamda toplanan bu kongrelerden en nemlileri Alaehir ve Balkesir Kongreleridir. Balkesir Kongreleri15 Mays 1915te zmirin Yunanllarca igali zerine harekete geen Balkesirliler, ilk olarak Alaca Mescid toplantsn yapmlar ve ardndan da Redd-i lhak Cemiyetini kurmulardr.Drt kongre toplanm ve Bat Anadoludaki tm glerin birletirilmesi, Yunanllara kar savamak iin asker toplanmas ynnde kararlar almlardr.Son kongrede Erzurum ve Sivas Kongreleri kararlar kabul edilmitir.Alaehir Kongresi(16-25 Austos 1919)Balkesir Kongresinden sonra 16 Austos 1919da Alaehir Kongresi toplanmtr.Kuva-y Milliyeyi disiplin altna alarak ayrca Erzurum kararlar uyarnca oluturulan Heyet-i Temsiliye ile de ilk defa bu kongre srasnda temasa geilmitir.Alaehir Kongresinin ald en kapsaml karar hibir st idari makama baklmakszn, Yunanllarn, Bat Anadoludaki Afyonkarahisar-negl izgisinin batsna gemesini engellemek, dman memleketten karana kadar kendi yntemleriyle savaa devam etmek ve bunun iin gerekli tekilat kurmakt.Sivas Kongresi(4-11 1919)Sivas Kongresi, Amasya Genelgesinde kararlatrlan ve Erzurum Kongresinde kesinlemesi dorultusunda Mustafa Kemalin ars zerine toplanmtr. Sivas kongresi toplan ekli ve ald kararlar asndan ulusaldr.Byk devletleri, istatistiki rakamlarla Anadolu ve Trakyann Trklere ait olduuna inandrmak amalanmtr.Mustafa Kemal Kongre bakan seilmitir.Manda ve himaye fikri Sivas Kongresinde en ok tartlan konulardan biri olmutur.Sivas Kongresinde Alnan KararlarErzurum Kongresinde alnan kararlar kabul edilmitir.Milli kurtuluu salamak amacyla kurulan tm cemiyetler Anadolu Rumeli Mdafaa-i Hukuk Cemiyeti ad altnda birletirilmitir. rgtlenmede merkeziyetilik salanmtr.Bamszla ters dt ve kabul edilmesinin mmkn olmad belirtilmi ve manda ve himaye fikri reddedilmitir Sivas Kongresinin kararlarn uygulamak iin Heyet-i Temsiliye seilmitir.>4- Trkiye Byk Millet Meclisi yasama ve yrtme yetkilerini kendinde toplar5- Meclisten seilecek ve vekil olarak grevlendirilecek bir kurul hkmet ilerine bakar. Meclis Bakan bu kurulun da bakandr.Mustafa Kemal Paann verdii bu nergede; Padiah ve Halifenin baskdan kurtulunca meclisin dzenleyecei yasal ilkeler erevesinde konumunu alaca hususuna yer verilmtir.lk TBMMnin zellikleri23 NSAN 1920de TBMMnin almas ile yeni Trk Devleti kurulmuturByk Millet Meclisinin bana Trkiye kelimesinin getirilmesi 8 ubat 1921de karlan bakanlar kurulu kararnamesinde olmutur.( Milliyeti dnceler tadn ve Trk milletine dayandn ortaya koymaktadr)Meclis stnl ilkesini benimsemitir. Yasama ve yrtme yetkilerini kendisinde toplamas, kendi stnde bir g tanmamas bu durumun kantdr

>>Kurucu bir meclistir. Yeni bir devlet kurmas, egemenliinin kaynan tek kiiden alp ulusa geirmesi, yeni bir anayasa yapmas bu zelliinin bir sonucudur. Ancak farkl grlere sahip olan milletvekilleri arasnda birlii bozmamak iin Olaanst Yetkilere Sahip Meclis nitelemesi yaplmtr3-4 Mays 1920de cra Vekilleri Heyeti (Bakanlar Kurulu) oluturulmutur23 Nisan 1920de alan TBMM, Kurtulu Savann kazanlmasn salamtr. O yllarn zor artlar altnda ypranm olduu iin 1 Nisan 1923te meclisin yenilenmesi karar alnm, ikinci TBMM 11 Austos 1923te almtr.TBMMnin lk Faaliyetlerilk kanunu 24 Nisan 1920 tarihinde Anam Resmi Kanunu adyla karmtr.( Kkba hayvanlardan alnan vergi)Hyanet-i Vataniye Kanunu(29 Nisan 1920) toplam 14 maddeden oluan kanunun, gerekesi ile suun cezasnn belirtildii birinci ve ikinci maddeleri:1- galci glere kar hilafeti, saltanat ve Osmanl Devletini kurtarmak amacyla oluturulan Byk Millet Meclisinin meruiyetine, isyan ierikli szl, yazl veya fiili muhalefette bulunanlar veya fesat karanlar vatan haini saylr2- Bill-fiil vatana ihanet edenler idam edilir. kinci derecede sua irirak edenler daha hafif cezalara arptrlr

>>Vatana ihanet kanunu, cephelerdeki asker kaaklarna engel olmak bylelikle yurt savunmasn baaryla gerekletirmek, Trkiye Byk Millet Meclisinin otoritesini kabul ettirmek, Milli Mcadeleye kar Anadoluda kan isyanlar sona erdirmek ve faillerinin cezalandrlmalarn salamak amacyla karlmtr.Nisab- Mzakere Kanunu( 5 Eyll 1920)Siyasi ve askeri deil kurumsal nitelikli olarak karlmtr. Meclisin toplanma zaman, alma usulleri, toplant ve karar yeter saylarnn belirlenmesi iin karlan bu kanunla meclis artk kurumsallamaya balamtr8 maddeden oluan kanunun balca zellikleri:1- Byk Millet Meclisi, hilafet ve saltanatn, vatan ve milletin kurtuluu amacna ulancaya kadar kesintisiz toplant halinde olacaktr.2- Her sancan Byk Millet Meclisinde mevcut milletvekili says, seim kanununun tayin ettii saydan az olmadka den milletvekilliklerine yeni milletvekili seilmeyecektir5- Her seim blgesinden be ye seilmek suretiyle belirlenmi milletvekili saysnn yarsndan bir fazlas grmeler iin yeterlidir>>Nisab- Mzakere Kanununun birinci maddesine gre meclis, kurtulua erinceye kadar almalarn srdrecektir. almalarn tam anlam ile yrtebilmesi iin de seimler sonucunda meclisteki milletvekili saysnn, yarsndan bir fazlas esas alnm, meclisin toplanp alabilmesi en az bu sayya ulamas gerektii art koulmutur. Karar yeter says ise, kararn alnaca oturum itibariyle toplantya katlan milletvekillerinin yarsnn bir fazlas geerli kabul edilmitirFirariler Hakknda Kanun(11 Eyll 1920)Milli Savunma Bakanl tarafndan Firar Suu leyenler Hakknda Kanun Tasars 2 Eyll 1920de hazrlanmtr. Grmeler ve mzakereler sonucunda Firariler Hakknda Kanun kabul edilmitir.Firariler Hakknda Kanunun 9 maddesinden en nemli ilk 5 maddesi yledir:1- Grevli veya gnll olarak askerlik yapp da firar edenler, firara sebebiyet verenler, firarilerin yakalanmasnda veya sevkinde ihmali bulunanlar ve firarileri saklayanlar hakknda mlki ve askeri kanunlar ve lzum grldnde dier benzer cezai hkmleri bamsz olarak uygulamak zere Byk Millet Meclisi yelerinden oluan stiklal Mahkemeleri tekil olunmutur>>2- Bu mahkemelerin her biri, Byk Millet Meclisinden oy okluu ile seilecek yeden oluacaktr. Kendi aralarndan seecekleri bir ye reis kabul edilecektir3- Mahkemelerin saysn ve blgelerini Bakanlar Kurulunun teklifi ile Byk Millet Meclisi belirleyecektir.4- stiklal Mahkemelerinin kararlar kesin olup, infazna devletin btn silahl ve silahsz kuvvetleri memurdur5- stiklal Mahkemelerinin emir ve kararlarn uygulamayanlar veya uygulamada ihmal gsterenler bu mahkemelerde yarglanrlar ( TBMM, bu kanunla stiklal Mahkemelerini oluturmu, kuvvetler birliini salam, yasama yrtme ve yarg glerini elinde bulundurmutur) stiklal Mahkemeleri26 Eyllde stiklal Mahkemeleri Kanununun birinci maddesine ek olarak yeni bir nerge kabul edilmitir. stiklal Mahkemeleri balangta sadece asker kaa sularna bakmak zere kurulmuken, bu ek kanunla yetkileri vatana ihanet, memleketin maddi ve manevi kuvvetlerini korumaya almak, casusluk, yolsuzluk, ayaklanma, ekyalk saldr gibi konulara da bakacak ekilde geniletilmitir.( stiklal Mahkemelerinin kurulduu blgeler: Ankara, Eskiehir, Konya, Isparta, Sivas, Kastamonu, Pozant, Trabzon, Elaziz)stiklal Mahkemeleri bu ekilde kuruluunu tamamlayarak baz kesintilerle birlikte 1927 ylna kadar almalarn srdrmtr>>stiklal Mahkemelerini iki gruba ayrabiliriz: I. Dnem stiklal Mahkemeleri( 1920- 1923)II. Dnem stiklal Mahkemeleri( 1923- 1927) (stanbul- Ankara- syan Blgesi stiklal Mahkemesi) birbirinin devam olan bu mahkemeler I. dnem mahkemelerinden farkldr, nk II. Dnemde artk savalar bitmi, isyanlar sona ermi, yeni bir devlet kurulmu ve Cumhuriyet ilan edilmitir. Bu adan II. Dnem mahkemeleri daha ok Cumhuriyet rejiminin korunmasna, yaplan inklaplarn benimsetilmesine kar kanlarn engellenmesine dnk bir alma izlemitir. Bu nedenle II. Dnem stiklal Mahkemelerine Rejim Mahkemeleri veya nklap Devrim Mahkemeleri ad da verilmitir.Milli Mcadeleye Kar AyaklanmalarTBMMne kar ayaklanmalarn kmasnda,stanbul Hkmeti ve Anlama Devletlerinin, Milli Mcadelenin padiah ve halifeye kar yapld eklindeki propagandalarngilizlerin, Boazlarn her iki yakasnda tampon blge oluturmak istemeleriAsker kaaklarnn Anadoludaki otorite boluundan yararlanmak istemeleristanbul Hkmetinin Milli Mcadeleyi ttihat ve Bolevik olarak nitelendirmelerigallerden yararlanmak isteyen aznlklarn kendi balarna devlet kurmay amalamalarBaz kiilerin manda ve himaye fikrini savunmalarBaz Kuva-y Milliye birliklerinin dzenli orduya katlmak istememeleri etkili olmutur. AyaklanmalarBirinci Anzavur Ayaklanmas(25Ekim-30Kasm1919)Ahmet Anzavur adndaki padiaha bal emekli bir asker nderliinde karlan isyanlardr. Biga, Gnen, Manyas civarndaki erkezleri rgtleyerek ayaklandrm ve Kuva-y Milliye ile dzenli birliklerin Yunanllara kar gsterdii mcadelenin baarya ulamasn geciktirmitir. Heyet-i Temsiliye, Anzavurun isyann bastrmak iin Albay Kazm(zalp) ile Salihli Cephesi Komutan erkez Ethemi grevlendirmitir. Yaplan mcadele ve takip sonucunda Ahmet Anzavur, birka adam ile birlikte kamay baarm, bylece isyan bir sreliine sona ermitir >>kinci Anzavur Ayaklanmas(16 ubat- 19 Nisan 1920)Franszlarn kontrolndeki Akba Cephaneliinin baslarak, silahlarn Anadoluya karlmasnda byk emei olan Kprl Hamdi Beyin ldrlmesi ile balamtr. Hamdi Bey, cephanelik basknndan sonra Biga blgesinde Kuva-y Milliyeye destek olmas amacyla halktan para toplamaya balaynca, halk huzursuz olmu ve bylece Bigada bir isyan patlak vermitir. syann balad sralarda Bigaya gelen Ahmet Anzavur isyann idaresini ele alarak stanbuldan ve ngilizlerden ald destekle bakaldr hareketini geniletmeye almtr. Bunun zerine Ankarada bulunan Heyet-i Temsiliye toplad askerlerle birlikte erkez Ethem kuvvetlerini blgeye gnderdi. syan, 19 Nisanda Anzavurun stanbula kamas ile son buldu. >>Kuva-y nzibatiye Ayaklanmas(18 Nisan 1920)Damat Ferit Paa 5 Nisan 1920de tekrar iktidara gelince, belirtilen amac gerekletirmek iin 18 Nisan 1920de Kuva-y nzibatiye adnda yar resmi bir ordu kurdurmutur. Hilafet ordusu da denilen bu birliklerin komutas Sleyman efik Paaya verilmiti. Ahmet Anzavurun da komutanlk yapt Kuva-y nzibatiye, mays aynn ortalarnda saldrya gemi ancak her taarruzunda geri ekilmek zorunda kalmtr. Kuva-y nzibatiye, 14 Haziranda ald son yenilgi zerine, herhangi bir baar salayamayaca anlaldndan dalmtr. >>gal kuvvetleri bulunduklar yerlere yerlemek, Milli Mcadelecileri oyalamak, Boazlar ve evresini denetim altnda tutmak ve aznlklardan yararlanmak amacyla ok deiik yerlerde stanbul Hkmetini de kullanarak ayaklanma karmlardr. Bunlarn en nemlileri Bolu, Dzce, Hendek ve Adapazar, Yozgat, Afyon, Konya ayaklanmalardr. Bu ayaklanmalar milli gler tarafndan bastrlmtr >Birinci Dzce Ayaklanmas(13 Nisan-31 Mays 1920) erkezlik davasnn savunulmas, Halifelik makam ile eriatn korunmas temel amalard. stanbul Hkmetinin youn tahriklerinin grld isyanda, erkez ve Abazalar, Dzcedeki gvenlik mfrezesini basmlar, Komutan Mahmur Nedimi esir ederek Dzceye hakim olmulardr. Bolu, Hendek, Adapazar ve Safranbolu halk da dini duygularla ve saltanata ballklarndan dolay isyanclara katlmlardr. Blgeye ilk nce Nasihat Heyeti gnderilmi ancak etkisi grlmemitir. Bunun zerine ilk nce Geyvedeki tmen, ardndan erkez Ethem ve sonrasnda da Ali Fuat ile Refet Bey Komutasndaki birlikler blgeye sevk edilmitir. 26 Maysta erkez Ethem Dzceyi,31 Maysta da Refet Bey Geredeyi alarak ayaklanmay bastrmlardr

>kinci Dzce Ayaklanmas( 19 Temmuz- 23 Eyll 1920), Birinci Dzce syannn bastrlmasndan sonra erkez Ethem kuvvetleri ile dzenli birliklerin bir blm Yozgattaki isyan bastrmakla grevlendirilmi, dier kuvvetler de Bat Cephesine kaydrlmt. Rahat nefes almaya balayan asiler tekrar harekete geerek kinci Dzce Ayaklanmas (19 Temmuz- 23 Eyll 1920)n karmlardr. Asiler bu kez Ankara, Eskiehir, Bilecik ve Uaktan toplanan birliklerin zerlerine gnderilmesiyle dalmtr.

Aznlklarn kard AyaklanmalarErmeni ve Rum aznlklar devlet paralanmaya balaynca ve Anadolu igal edilince bamsz olmak iin ayaklandlar. Bu ayaklanmalarn en nemlileri;Gney ve dou illerinde Ermeniler ve Dou Karadenizde Pontusu Rumlarn ayaklanmalardrKuva-y Milliye Taraftar Olup Sonradan AyaklananlarYunanllara kar baar ile mcadele eden ve ayaklanmalarn bastrlmasnda byk emekleri olan Kuva-y Milliye birliklerinin kendi balarna buyruk hareket etmeleri ve belli bir otoriteye uymak istememeleri bazen ayaklanmalarn kmasnda etkili olmutur. Dzenli ordunun kurulmas ile Kuva-y Milliye birlikleri bu otoriteyi kabul etmek istemediler. Bunlardan Demirci Mehmet Efe ve erkez Ethem ayaklanmlar ve dzenli ordu tarafndan bastrlmtr.>>Ali Bat Ayaklanmas(11 Mays- 18 Austos 1919) Milli Mcadeleye kar ilk isyan Midyat, Nusaybin, merkan, Dirilmer evresinde etkili olan ve bu blgelerde bir Krt Devleti kurmak iin balatlan ngiliz destekli bir isyandr. Dzenli birliklerin sevk edilmesi ile bastrlmtr Birinci Bozkr Ayaklanmas(27 Eyll- 4 Ekim 1919) zeynalabidin, nclnde Padiaha balln gstergesi olarak Milli Mcadele Hareketine kar karlan ilk isyandr. Ancak isyann balangc ngiliz Muhipler Cemiyeti ile Damat Ferit Paa Hkmetine itimat eden Konya Valisi Cemal Beyin halk kkrtmasyla olmutur. lk emareler Konyada grlmeye balannca, Sivasta bulunan Mustafa Kemal, Refet Beyi blgeye gndermi, bu da valini stanbula kamasna yol amtr. Bu tr gelimeler, Zeynalabidin nclnde Bozkr syann tetiklemitir. Yaklak bin kiiden oluan asi grup ilk aamada zerlerine sevk edilen askerleri Seydiehirde yenilgiye uratmtr. >>Blgeye Nasihat Heyeti gnderilmi, Heyetin, Bozkra dzenli birliklerin sevk edilmeyeceine dair verdii sz zerine isyan ksa sreliine de olsa yatmtr. Verilen gvenceye ramen yine de nlem olarak Afyondaki baz dzenli birlikler, Seydiehire kaydrlmtr. Alnmak istenen nlem, ters bir etki yaratm ve Zeynalabidin kinci Bozkr Ayaklanmas(20 Ekim- 4 Kasm 1920)n balatmtr. Afyondaki Yarbay Arif Mfrezesinin blgeye tam anlamyla ulamas, isyann ksa srede kontrol altna alnp bastrlmas ile sona ermitir >>eyh Eref Ayaklanmas(26 Ekim-24 Aralk 1920) Bayburtun Hart Kasabasnda tarikat kurarak peygamberlik iddiasnda bulunan ve bu dorultuda nfuzunu glendiren Eref ismindeki bir kii de 1919 ylnn sonlarnda mritleri ile birlikte isyan etmitir. Dzenli birliklerin mdahalesi ile bastrlmtr.Birinci Yozgat Ayaklanmas( 15 Mays- 27 Austos 1920)kinci Yozgat Ayaklanmas( 5 Eyll- 30 Aralk1920) bu ayaklanmalar erkez Ethem ve Kuva-y Seyyare birliklerinin blgeye sevk edilmeleri ile bastrlmtr.>>Zile Ayaklanmas(25 Mays- 21 Haziran 1920) Yldzelinde grev yapan Postac Nazm adl bir kiinin,Milli Mcadele kart stanbul basnnn haberlerini evrede yaymaya almas, iki blgedeki isyann tetikleyicisi olmutu. Bunlardan birincisi Yozgat Ayaklanmas iken dieri Zile Ayaklanmasdr. Yarbay Cemil Cahit Komutasndaki V. Tmen tarafndan bastrlmtr. >>Milli Aireti Olay( 1Haziran- 8 Eyll 1920) Avrupal Devletlerden aldklar taahhtler ve yaplan para yardmlar, zellikle Gneydou Anadoludaki airetleri bamsz bir Krt Devleti kurmak iin harekete geirmiti. Bu amala alan airetlerden biri Milli Aireti olup, Haziran 1920de Franszlarn Urfay igal etmeye altklar srada Siverek taraflarnda faaliyetlerine balamlardr. Ksa bir sre sonra Viranehiri ele geiren airet mensuplar, bu ekilde Franszlara yardmc olmaya almlardr. Ancak dzenli birliklerin blgeye gnderilmesi, Milli Aireti Olaynn sona ermesini, mensuplarnn da Suriyeye kamasnsalamtr.>>Cemil eto Olay(20 Mays- 7Haziran 1920) Bahtiyar Aireti reisi olan Cemil eto, blgedeki dier airetlerle ittifak yapp, Garzan havalisinde bamsz bir devlet kurmay hedeflemitir. XIII. Kolordunun ald nlemler neticesinde, hedefine ulamadan teslim olmutur.Kokiri Ayaklanmas( 6 Mart- 17 Haziran 1921) Sivas, Erzincan ve Tunceli blgelerinde iki ay sreyle etkili olmutur. Bu ayaklanma, Zara, Divrii, Refahiye, Kuruay ve Kemah havalisinde kendilerine zg bir ynetimin kurulmasn salamak amacyla karlmtr. Merkez ordusu tarafndan byk tahribat oluturmasna izin verilmeden bastrlmtr153>>Konya Ayaklanmas( 2 Ekim- 22 Kasm 1920)Deliba Mehmet adnda bir ahs, asker kaaklarndan oluan yaklak 500 kiilik bir grupla isyan etmi ve ilk olarak umray ele geirmitir. Daha sonra Konyaya ynelen bu asi gruba, Akehir ve Beyehir halk da katlmtr. Refet Bey komutasndaki birlikler, isyan ksa srede bastrrken, son direnilerini de Demirci Mehmet Efe krmtr.syanlarn SonularTBMMnin Anadoluda tam bir otorite kurmas gecikmitirYunanllar Anadolunun ilerine kadar yaylma frsat bulmuturKurtulu Savann kazanlmas gecikmitirKarde kan dklmesine ve mcadelesine neden olmuturMilli kaynak kayb meydana gelmi ve kuvvetler birbirine kar kullanlmtrDzenli ordunun kurulu sreci uzamtr