T.C. GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK

BAKANLIĞI BİTKİSEL ÜRETİM GENEL

MÜDÜRLÜĞÜ

ORGANİK TARIMIN TARİHÇESİ VE GELİŞİMİ

Günümüzden yaklaşık 1,5-2 milyon yıl önce ilk insanların dünya yaşamı içinde yer aldığı sanılmaktadır. Bu zamanda dünyada insan yaşamı için gerekli flora ve faunanın yeterli düzeyde bir evrim geçirdiği kabul edilmektedir. O halde dünya atmosferindeki havanın, dünyadaki toprak ve suların son derece temiz ve sağlıklı olduğu, var olan tüm canlıların ideal bir denge içerisinde olduğu düşünülmektedir.

GİRİŞ

İNSANLARIN TARIMSAL FAALİYETLERE BAŞLAMASI

Tarımsal faaliyetlere başlanılan M.Ö. 8000’li yıllarda 15–20 milyon olan dünya nüfusu, 1650 yıllarında 500 milyona, 1850 yılında 1 milyara, 1975 yılında 4 milyara ulaşmış, 2012 yılında ise 7 milyarı aşacağı tahmin edilmektedir.

Dünya nüfusunun %10-15’i açlık, %30’u ise yetersiz beslenme tehlikesi ile karşı karşıyadır.

Açlığa bağlı olarak yılda 15 milyon (Günde 41.000, 2 saniyede 1) çocuğun öldüğü dünyada doğal olarak gıda maddeleri uluslararası politikada stratejik silah halini almıştır.

Dünya’da insan nüfusu diğer canlılar aleyhine sürekli artış gösterirken, insanın neden olduğu doğal faktörler ekolojik dengeyi bozmakta, doğal seleksiyon sonucu günümüze kadar ulaşan birçok bitki ve hayvan türü her geçen gün azalırken, bazı türler ise yok olmaktadır.

Buharlı makinaların keşfiyle başlayan sanayi ve teknolojideki hızlı ilerlemeler birim alandan daha fazla ürün almak için sentetik kimyasal gübrelerin ve bitki korumayı daha mükemmelleştirmek için sentetik kimyasal ilaçların kullanımını öne çıkarmıştır.

DDT

• II. Dünya Savaşı'nda yüz binlerce kişi tifüsten ölmüştür.

• Amerikan askeri birlikleri ancak ağır temizlik koşulları altında korunuyordu.

• Şubat 1944'te 1 milyon 300 bin Napolili ve kent sokakları DDT tozuyla ilaçlandı.

• Tifüs salgını başladığı hızla yok oldu. • Buna DDT mucizesi dendi!

1948

Evde ve Mutfakta DDT Kullanılması

•DDT özellikle kadınlarda pek çok deri hastalığının yanı sıra meme kanseri riskini artırdığı da ortaya çıkarılmıştı.

•1970'lere gelindiğinde DDT Avrupa'da yasaklandı.

1949

Bit ve pirelere karşı DDT kullanılması

DDT kullanımı Türkiye'de 1980'lerin sonlarına kadar yasaldı.

•bitki

insan

Pestisit kullanımı •TOPRAK

YEŞİL DEVRİM

İkinci Dünya Savaşından sonra, az

gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin artan nüfusu beslemek için tarımsal üretimini artırma çabaları olarak nitelenir.

1970’lerdeki ‘Yeşil Devrim’ olarak bu tarım politikaları dünyadaki gıda sorununa bir nebze çözüm olsa da, doğal dengeyi her geçen gün daha da tahrip etmiş, insan sağlığını da tehlikeye atmıştır.

YEŞİL DEVRİM

Yeşil Devrimin Sonuçları

Verim artışıyla sağlanan gelir, girdi kullanımıyla tüketilmiştir.

Yeşil devrim verimi artırmakla açlık sorununu çözecek gibi görünse de monokültürü desteklemiş, üreticiyi girdi kullanımına bağımlı hale getirmiştir. Üretim maliyetlerini artırmıştır.

Kimyasallara bağımlılık, ciddi bir şekilde çevre kirliliğini artırmaktadır.

Tarımsal doğal kaynakların sürdürülebilirliği, sürekli kullanımı güçleşmektedir. Verim artışıyla sağlanan gelir, girdi kullanımıyla tüketilmiştir

Yoğun ve bilinçsiz tarım ilacı ve gübre kullanılması, yanlış toprak işleme uygulamaları, kalıntı riski, toprağın fiziksel yapısının bozulması, organik madde ve canlılığının yitirilmesi ve besin maddesi dengesinin bozulması, tuzlanma, çoraklaşma gibi önemli çevre sorunlarını beraberinde getirmiştir.

Yeşil Devrimin Sonuçları

Dünyamız Zehirli Bir Çorba Gibidir

Bugün, yaklaşık 80.000 sentetik kimyasal madde dünyada kullanılmaktadır.

15.000 kimyasal genel kullanımdadır.

Her yıl 1.500 kadar yeni kimyasal madde piyasaya sürülmektedir.

Bugün vücudumuzda 60 yıl önce bilinmeyen/bulunmamış yaklaşık 400-500 kimyasal madde taşıdığımız tahmin edilmektedir.

Kimyasal maddeler dünyanın aynı zamanda her yerinde bulunabilmekte ve bu insan yapımı kimyasalların kalıntılarına insanlar başta olmak üzere bütün canlılarda rastlanabilmektedir.

Alternatif olarak ; çevre dostu üretim

sistemlerinin gündeme gelmesi

1911 de toprak ekolojisi kitabını yayınlayarak konunun önemini vurgulamıştır.

Raoul France

1924 üretici seminerleri yolu ile konuyu çevresiyle paylaşmaya başlamıştır.

Rudolf Steiner

Hindistan da toprak canlıları üzerindeki araştırmaları ile doğal mekanizmaların önemini vurgulamıştır.

Sir A. Howard

ORGANİK TARIM KÜLTÜRÜNÜN ORTAYA ÇIKMASI

1900’lü yıllarda başlayan öncü bireysel girişimler veya hobi şeklinde sağlıklı doğal gıda üretimi ve tarımın sürdürülebilmesi için organik (ekolojik, biyolojik) tarım adı ön plana çıkmıştır.

Organik Tarım Hareketleri Federasyonu

Üç kıtadan 5 kurucu organizasyon tarafından oluşturulan ve merkezi Almanya'da olan "Uluslararası Organik Tarım Hareketleri Federasyonu" (IFOAM) tüm dünyadaki Organik tarım hareketlerini bir çatı altında toplamayı, hareketin gelişimini sağlıklı bir şekilde yönlendirmeyi, gerekli standart ve yönetmelikleri hazırlamayı, tüm gelişmeleri üyelerine ve çiftçilere aktarmayı amaçlamaktadır.

•1984 •… •..

•K •U

•R •U

•M •S

•L

•H

•U •K

•U •K

•S •A

•L

•1994 •1995 •… •.. •2002 •1992 •.. •2003 •2004 •2005 •2006-2009 •2010

Türkiye’de Organik Tarım ... nereden nereye …

Organik

Tarımın

Başlangıcı

Ülkesel

hukuki

düzenleme

yok, IFOAM

kuralları

geçerli

Ekolojik

Tarım

Organizasyonu

Derneği

(ETO)’nin

Kuruluşu

TKB, Yetkili

Otorite

2092/91-AB

Yönetmeliği

ile paralel ilk

ülkesel

Yönetmelik,

24.12.1994

Ekolojik

Tarım (ET)

Komitesinin

ve ET Ulusal

Yönlendirme

Komitesinin

Kuruluşu

İlk

Yönetmelikte

değişiklik

29.6.1995

1. Organik Tarım

(OT) Komitesi

2. OT Ulusal

Yönlendirme Komitesi

3. OT Ulusal Ticaret

Komitesi

4. OT Araştırma ve

Projeler Ulusal

Komitesinin kurulması

İkinci

Yönetmelik,

11.7.2002

TKB, TÜGEM,

Alternatif

Tarımsal Üretim

Teknikleri Daire

Başkanlığının

kurulması

22.7.2003

ORGANİK

TARIM

KANUNU

03.12.2004

Yeni mevzuata

göre OT

Komitesi ve

OT Ulusal

Yönlendirme

Komitesinin

kuruluşu

2092/91-AB

Yönetmeliği ile

uyumlu ve Organik

Tarım Kanununa

dayalı Organik

Tarımın Esasları

ve

Uygulanmasına

İlişkin Yönetmelik

10.6.2005

IFOAM: International Federation of Organic Agriculture

Movements: Uluslararası Organik Tarım Hareketleri Federasyonu

•1. Dönem •2. Dönem •3. Dönem

•/

•

•834/ 2007

Sayılı AB

Yönetmeliği ile

uyumlu Organik

Tarımın Esasları

ve

Uygulanmasına

İlişkin

Yönetmelik

•18 Ağustos

2010

•Yönetmelik

•Değişikliği

•17.10.2010

•25.10.2008

•17.10.2009

KITALARA GÖRE ORGANİK ÜRETİM

ALANLARININ DAĞILIMI

Dünya Top.: 37 (tarım) + 43 (diğer): 80 milyon ha 160 Ülkede üretim, 1.6 milyondan fazla üretici ve işleyici

Organik Tarım Alanı En

Büyük Ülke

Organik Tarımda En Büyük 10

Ülke

Organik Üretim Alanları

•2000 yılı •86 ülke

•2008 yılı •156 ülke

• 2009 yılı •160 ülke

% 8

5

ORGANİK HAYVANCILIK

•Slovakya 9.920 adet çiftlik hayvanı

•Polonya 7.721 adet çiftlik hayvanı

•Yunanistan 7.388 adet çiftlik hayvanı

•Organik Et Üretimi

•Fransa 61.386 adet çiftlik hayvanı

•Danimarka 56.559 adet çiftlik hayvanı

•Organik Süt Üretimi

•İtalya 47.522 adet çiftlik hayvanı

•Birleşik Krallık 319.587 adet çiftlik hayvanı

•Çek Cumhuriyeti 151.723 adet çiftlik hayvanı

•Toplam Sığır Sayısı

•İtalya 216.476 adet çiftlik hayvanı

• Koyun Birleşik Krallık 1.178.306 adet

• Keçi Yunanistan 296.967 adet

• Kanatlı Birleşik Krallık 4.362.939 adet

ec.europa.eu/eurostat

ORGANİK HAYVANCILIK

• Ülkemizde organik tarım faaliyetleri 1986 yılında

Avrupa’daki gelişmelerden farklı şekilde ithalatçı firmaların

istekleri doğrultusunda ve özellikle ;

• Fındık, Badem,

• Kurutulmuş Meyveler (Üzüm, İncir, Kayısı)

• Mercimek

Türkiye’de Organik Tarım

ORGANİZASYON ŞEMASI

T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK

BAKANLIĞI

İyi Tarım Uygulamaları ve Organik Tarım Daire Başkanlığı

Organik Tarım

Komitesi

81 İl Müdürlüğü

Organik Tarım Birimleri

Yetkilendirilmiş Kuruluşlar

Organik Tarım

Ulusal Yönlendirme

Komitesi

YETKİLENDİRİLMİŞ KURULUŞLAR

YETKİLENDİRİLMİŞ KURULUŞLAR

ETKO Ekolojik Tarım Kontrol Org. Ltd. Şti. BCS ÖKO-GARANTIE Organik Tarım Sertifikalandırma Hizmetleri Ltd. Şti.

ECOCERT Denetim ve Belgelendirme Ltd .Şti.

IMO Control ve Sertifikasyon Ticaret Limited Şirketi

TURKGAP Tarım Uygulamaları Kontrol ve Sertifikasyon Hizmetleri Ticaret Ltd. Şti.

ICEA İNSTİTULO PER LA CERTİFİCAZİONE ETİCA E AMBİENTALE Türkiye İzmir Şubesi

NİSSERT Uluslararası Sertifikasyon ve Denetim Hizmetleri Ltd. Şti.

CERES CERTIFICATION OF ENVIROMENTAL STANDARTS GmbH Türkiye İzmir Şubesi

EKOTAR Ekolojik Tarım Ürünleri Üretim, Kontrol, Sertifika, Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.

IMC Ltd. Şti.

CU Sertifikasyon Ltd. Şti. ANKA GLOBAL Kontrol ve Sertifikasyon A.Ş.

ORSER Organik Ürünler Kontrol ve Sertifikasyon Ltd. Şti. BİO İNSPECTA Kontrol Ve Sertifikasyon Limited Şirketi

ANADOLU Ekolojik Ürünler Kontrol ve Sertifikasyon Ltd. Şti.

İsmail DEMİRCAN NOPcert Organik Tarım Uygulamaları Organik Girdiler ve Organik Ürünler Sertifikasyon Hizmetleri

KALİTEST Belgelendirme ve Eğitim Hizmetleri Ltd. Şti. ECAS Belgelendirme Denetim Ltd. Şti.

EGETAR Kontrol ve Sertifikasyon Hizmetleri Ltd. Şti. Ortar Kontrol ve Sertifikasyon Hizmetleri Ltd.Şti.

•1996

• 6.789 ha

•2011

•614.618 ha

1996

•26 çeşit ürün •1.947

Üretici

1996

• 2011

• 225 ürün

2011

•42.460 Üretici

TEMEL GÖSTERGELER

Organik Tarımsal Üretim Verileri

Yıllar Çiftçi Sayısı

Üretim Alanı

(ha)

Üretim Miktarı

(ton)

Ürün Sayısı

1996 1.947 6.789 10.304 26

2002 12.428 89.827 310.125 150

2003 14.798 113.621 323.981 179

2004 12.806 209.573 378.803 174

2005 14.401 203.811 421.934 205

2006 14.256 192.789 458.000 203

2007 16.276 174.283 568.128 201

2008 14.926 166.883 530.225 247

2009 35.565 501.641 983.715 212

2010 42.097 510.033 1.343.737 216

2011 42.460 614.618 2.905.755 225

ORGANİK HAYVAN VARLIĞI

Yıllar

Üretici Sayısı

Büyükbaş

(adet)

Küçükbaş

(adet)

Kanatlı

(adet)

2005 6 1.953 10.066 890

2006 12 2.400 11.002 5.894

2007 27 4.497 16.711 22.247

2008 37 4.578 12.180 22.428

2009 150 7.207 16.374 111.760

2010 174 37.432 21.454 342.329

2011 225 12.162 33.818 431.754

ORGANİK ARICILIK

Yıllar

Üretici Sayısı

Kovan varlığı

Üretim miktarı(ton)

2005 370 50.486 670

2006 188 33.278 741

2007 241 31.183 592

2008 281 27.380 381

2009 465 25.531 320

2010 403 25.607 208

2011 754 72.659 221

Organik Ürün Dış Ticareti

Ekolojik tarım ürünleri 2000 yılına kadar dış pazara yönelik gelişmiştir.

1999 yılından sonra ekolojik ürünlerin İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Antalya, Kuşadası, Bodrum, Antalya gibi merkezlerde satılmaya başlaması ile talepte artış kaydedilmiştir.

15.529.387 3.371.298 2011

27.504.928 7.565.607 2009

27.260.473 8.628.790 2008

29.359.321 9.346.677 2007

28.236.617 10.374.493 2006

26.230.259 9.319.328 2005

33.076.319 16.093.189 2004

36.932.995 21.083.351 2003

30.877.140 19.182.859 2002

27.242.407 17.556.280 2001

22.756.297 13.128.934 2000

24.563.892 12.049.949 1999

19.370.599 8.616.687 1998

TUTAR($) MİKTAR(KG) YIL

İHRACAAT VERİLERİ

•Kaynak: Ege İhracatçı Birlikleri

Dış Satım

Organik Ürün İhracatının Ürün Gruplarına Dağılımı

Sebzeler; 1%Diğer; 2% Tıbbı Bitliler;

5%

Tarla Bitkileri;

12%

Meyveler;

80%

1

2

3

4

5

•14.308 Ton Kuru ve kurutulmuş meyveler

•3.172 Ton Yaş Meyve

•188 Ton Sebze

•2.684 Ton Tarla Bitkileri

•1.166 Ton Tıbbi Bitkiler

•503 Ton Diğerleri

Ülke Miktar (Ton) Tutar ($) % ($)

ALMANYA 2111,8 9.074.678 57,1

FRANSA 521,3 2.407.144 15,2

HOLLANDA 145,5 633.556 4,0

BİRLEŞİK KRALLIK 143,7 569.075 3,6

BELÇİKA 138,9 794.439 5,0

İSVEÇ 103,0 384.824 2,4

BİRLEŞİK DEVLETLER 102,9 638.760 4,0

İSVİÇRE 68,0 272.938 1,7

AVUSTURYA 61,3 360.800 2,3

POLONYA 40,2 157.941 1,0

DANİMARKA 30,4 113.845 0,7

IRAK 26,9 189.023 1,2

İTALYA 20,6 70317 0,4

Toplam 3.514,3 15.667.340 98,7

GENEL TOPLAM 3.593 15.879.571

EN ÇOK İHRACAT YAPILAN ÜLKELER

•Kaynak: Ege İhracatçı Birlikleri

ORGANİK ÜRÜN İTHALATINDAN SEÇİLMİŞ ÖRNEKLER

Ürün Adı Miktarı (Kg) İthal Edilen Ülke Ahududu ve Yabanmersini Reçeli 5 839.03 İsveç (IKEA)

Avage Şurubu 7 413,12 Meksika

Ayçiçeği Yağı 3 650,2 Almanya

Bio-one Organik Mikrobiyal Gübre (organic microbial

fertiliser) 33 308,8 Amerika Birleşik Devletleri

Buğday 21 265 130 Rusya

Ceviz 66 000 Kırgızistan

Çikolata 2 929,5 İsviçre

Çilek Reçeli 4 599 İsveç (IKEA)

Elma Suyu Konsantresi 96 596 İran

Filtre Kahve (Filtre Coffee Medium Roast) 1 641 165 İsveç (IKEA)

Kabak Çekirdeği(iç) 450 Hollanda

Kanola 496 280 Rusya

Mercimek 3 260 400 Rusya

Nohut (Kuru) 88 000 Rusya

Pamuk 683 109,5 Kırgızistan

Soya Fasulyesi 500 000 Kazakistan

Soya Küspesi 120 000 Çin

TEŞEKKÜRLER…

T.C. GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK

BAKANLIĞI BİTKİSEL ÜRETİM GENEL

MÜDÜRLÜĞÜ

ORGANİK TARIMIN TARİHÇESİ VE GELİŞİMİ

04 Haziran 2012

Ankara

DİLEK SARI

Ziraat Yüksek Mühendisi

İTU ve OT Daire Başkanlığı

dilek.sari@tarim.gov.tr