Organet e Administrates

8/8/2019 Organet e Administrates

1/23

NOCIONETKRYESOREAdministrata shteterore; organet e administratesshteterore;ministrite; organetne perberje e ministrive; organete pavarura te administrates shteterore; organizatat administra-tive; organizimi i brendshem; unksioni administrativ; kontrolli;kontrolli mbi ligjshmerine; kontrolli inspektoral; administrimi;

akte te pergjithshme administrative; akte konkrete administra-tive; centralizimi; dekoncentrimi;decentralizimi.


2/23

1. Pozicioni dhe parimet kryesoreOrganet e administrates shteterore ane pjese e pushtetit ekzekutiv.Ato krijohen ne njesite dhe fushat te cilat jane dometheneseper funk-

sionimin e shtetit dhe realizimin efikas te te drejtave dhe detyrimeve teqytetareve dhe personave uridike. Qeveria si bartesee pushtetit ekzekutiv,edrejton veprimtarine e organeve shteterore dhe bell mbikqyrjen e veprim-tarise se yre.Kushtetuta e Republikes se Maqedonise verteton se administratashteterore perbehetnga ministrite dhe nga organete tjera te administrates,sidhe nga organizatate percaktuarame ligj.! Ky eshtedefinicioni kushtetuesadministratesshteterorene Republikene Maqedonise.Organet e administratesshteterore,kompetencate tyre i realizojne nemenyre te pavarur, ne haze te ligjit dhe ne kuader te Kushtetutes dhe perveprimtarine e tyre mbajne pergjegjesi perparaQeverise.2Pervec; rincipevete pavarsise, ligjshmerise dhe pergjegjesise, organet e administratesshteterore, kompetencate tyre te percaktuarame ligj, i realizojne edhe nehaze te efikasitetit, ekonomizimit, transparences, barazise dhe parashi-kueshmerise.Organet e administrates shteterore ane te detyruara qe qytetareve tusigurojne, realizim te drejte dhe efikas te te drejtave dhe lirive kushtetuesedhe tu sigurojne, realizim te drejte dhe efikas te te drejtave dhe intereseve evertetuara me ligj, te gjthe pjesemarresve e procedureadministrative. Ato,gjithashtu, ane te detyruara e punojne ne menyre transparente, erkatesisht,ta informonje publikun per veprimtarine e tyre ne pajtim me Kushtetutendhe ligjin, pervec;kur informacionet e veprimtarise se tyre kane te bejne mesigurine kombetare, sekret shteterorose te dhena personale e qytetareve ecilat ane te mbrojtur me ligj te vec;ante.Me organet e administrates shteterorene fushen, e mbrojtjes dhe tepolicise, udheheqin persona civile te cilet ne menyre direkte, para se tezgjidhen ne ato funksione,kane qenepersonacivile me se paku tre vjet.3Ne organet e administratesshteteroreeshte e ndaluar organizimi dheveprimtaria politike.4Organizimi dhe veprimtaria e organeve te administrates shteterorerregullohet me ligj i cili nxirret me shumice votash shumice e cilesuar), ngady te tretat e votave nga numri ipergjithshem i deputeteve.5


3/23

2. Llojet e organeve e administratesshteteroreOrganet e administrates shteteroremund te formohen si ministri, or-gane e administratesshteterore e tjera dhe organizataadministrative.Ministrite krijohen per kryerjen e funksioneve te administratesshteterore, e grupuara ne fusha ne nje ose me shume resore e peraferta ad-

ministrative.Orgenet e tjera te administrates shteterore,nehaze te llojit te organ-izimit dhe shkalles se autonomise,mund te formohen si organe te adminis-trates shteterore e pavaruraose si organene perberje e ministrive.Organet e pavarura te administratesshteteroremund te formohen sidirektorate, agjenci, dhe komisione.Organet ne perberje te ministrive mund te krijohen per kryerjen epuneve profesionale administrative te caktuara qe jane ne kompetence teminsitrise. Ato mood te formohen si administrat, byro, sherbim, arkiv, in-spektorat,kapetaneri.Organizatat administrative krijohen per kryerjen e puneve profesion-ale te caktuara dhe puneve te tjera te cilat kerkojn aplikimin e metodaveshkencore dhe profesionale dhe pune administrative te lidhura me to ngafushat per te cilat krijohen ministrite.Organizatatadministrative krijohen siorgane autonome e administratesshteteroredhe ne haze e formes organiza-tive mund te paraqitensi institute ose ente.Organet e administrates shteterore,perve9 mini strive, mood te krijo-hen dhe te shbehendhe kompetencae tyre te vertetohetme ligj tjeter perve9Ligjit per organizimin dhe veprimtarine e organeve te administratesshteterore.

3. Organizimi i organeve e administratesshteterorePer kryerjen e funks oneve te organizates hteterorene Republiken eMaqedonise ane themeluar 14 Ministri me 45 organe,ne perberje; 5 organete pavarura te administratesshteteroredhe 3 organizataadministrative. Per-berja e Ministrive, perberja e organ ve te saj, organete pavarura e adminsi-trates shteterore dhe organizatat administrative jane te dhena ne tekstin e

metutjeshem.

SLigji i Ri per organizimin dhe veprimtarine e organeve te administrates shteterore,pasmiratimit te Kushtetutes ne vitin 1991,eshtenxjerre ne korik te vitit 2000("Gazeta zyr-tare e RM-es" r.58/2000)

15


4/23

Parimet e organizimit te brendshem,pullet e Ministrive dhe organevete tjera te administrates percakton qeveria.6Me parimet e organizimit tebrendshem sigurohet para se gjithash: uniteti i formave te organizimit neorgane dhe aftesimi i tyre ndaj kompetencave e organevedhe nevojave teqytetareve, thjeshtesia ne konstruimin hierarkik te formave organizative,orientimi servisor ndaj qytetareve dhe personave uridike, si dhe kryerja epuneve dhe detyrave ne menyre ligjore, profesionale, efikase dhe eko-nomike.7

Neper Ministri, pas ministrit, zevendes ministrit dhe sekretaritshteteror hemelohensektorekurse ne nivel te tyre themelohen eksione.Ne organet e mevetsishme e administratesshteterorene nivel hier-arkie te drejtorit dhe te zevendesdrejtorit, nese eshte emeruar, themelohensektoredhe seksione.Ne organet e cilatveprojne ne kuader e mini strive, ne nivel hierarkiete drejtorit, themelohen seksionet. Te keto, vetem me perjashtim, round tethemelohen sektore nese ajo eshte e domosdoshmeper shkak te karakterit,vel imit dhe nderlikueshmerise e runes dhe nurnrit te te punesuareve.Sektori themelohetper shkak e bashkimit te me shumekompetencavete organit nga fusha te lidhura ngushte ne roes veti si dhe per koordinimindhe kontrollimin e puneve ne kompetence e seksionevene perberje te saj sidhe te ndjekjes, perparimit dhe bashkepunimit e seksioneve e roes e tyre.

Neper Ministri dhe organet e pavarura te administrates shteterorethemelohen,me se paku nga dy seksione, prej te cilave njeri eshte seksionpergjithshem ne te cilin kryhen rune per Qeverineme resursenjerezore,ma-terialo~financiare, investicionale, tekniko-informatike dhe rune te tjera tepergjithshme e te perbashketa.Seksionet hemelohenper shkak e kryerjes se drejtperdrejte e punevete cilat jane ne kompetence e seksionevesi


5/23

MINIS TRITE MEORGANET E TYRE NE PERBERJEMinistria embrojtjes"'"

Ministria edrejtesise Drejtoria per ekzekutiminsanksioneve

minffitmtado "nore

IInspektoratishteterorevizorinistria efinansave

per te hyrat pub ike

L[-~ rezervathteterore

7


6/23

118


7/23

Zyra per veterinari

Zyra e ekonominizmit e ujrave

Zyra perpunehidrometeorologjikeMinistria ebujqesiseepylltarise dhe e

uJraveZyra per areradhemateriale efareraveZyrara per mbrojtjene bimeve

Inspektorati hteteror er bujqesi

Inspaktorati hteterore er bujqesidhegjueti

Inspektorati anitardhe shendetesorMinistria eshendetesise Byroja perbarna

Inspektorati hteteror er ambientinjesore

Sherbimiper mnbientinetesorMinistria eambientit jetesordhe planifikimithapesinor Sherbimiper sistemin nformativedhe

hapesinoreZyra kadastare he regjistrimi i

patundshmerise

119


8/23

Zyra per yeshtjete lufterave dheinvalideve e luftesinistria epunes hepolitikes sociale Inspektorati shteteror punes

120


9/23

ORGANET E PA V ARURA TE ADMINISTRATES SHTETEROREOrganet tjera te administratesshtaterore

Komisioni permaredheniemebashkesiteetaredhegrupet eligjioze

Organizatat administrative

Radhitj"a hierarkike ne organet e administrates shteterore:MinistriaMINISTRI

(Zevendes-ministri)

SEKRETARISHTETEROR

121


10/23

Organ i pavarur Organi ne permbajtje

Kompetencat ne roes te sektoreve dhe seksionevenuk round te per-puthen. Forma te tjera te organizimit perve


11/23

dhe dukurite me rendesi per zbatimin e akteve duke propozuarmasa deri te organetkompetentesi dhe zbatimin e atyre masave epropozuara.Jane pergjegjes per zhatimin e ligjeve dhe dispozitave.Zbatimi iligjeve eshte veprimtari standarde e administrates shteterore qequhet Veprimtari ekzekutuese.Ajo permban: a). Zbatimin e drejteperdrejte te ligjeve dhe te akteve te tjera nepermjet: 1. Sjelljes sevendimeve ne procedureadministrative me te cilat vendosetper tedrejtat, obligimet dhe interesat e qytetareve dhe personave u-ridike. 2. Sjelljes se akteve ndividuale jashte proceduresadminis-trative. b). Kryerjen e mbikqyrjes administrative. c). Sjelljen e ak-teve nenligjore per zbatim te suksessheme ligjeve dhe te dispozi-tave te tjera (veprimtaria normative) dhe d). Kryerjen e veprim-tarive administrative dhe marrjen e masave administrative, sido-mas gjate zbatimit te veprimtarisembikqyrese.8Zhatojne drejtimet dhe qendrimet e qeveriseper punen e or-ganeve te administrates shteterore. Qeveria e drejton pullen e or-ganeve e administratesshteteroreduke caktuar drejtime dhe qen-drime per zbatimin e ligjeve dhe dispozitave, me c;:ka ell percak-timin e punes te organeve e administrates sheterore.Gjate zba-timit te ligjeve dhe te dispozitave, qeveria percakton afate persjelljen e akteve nga ana e ketyre organeve si dhe dhenien eraporteve per c;:eshtjee caktuara. Ben percaktimin e menyres sebashkepunimitme organete tjera shteterorekur paraqitetnevoja ekryerjes se funksionit te organit te administratesshteterore.Qeve-ria, Ministri apo drejtori i cili udheheqnje organ e pavarur te ad-ministrates sheteroremund te keshilloje se si te beje zbatimin eqendrimit te qeverise.Ndjekin dhe jane pergjegjes per gjendjen ne lemine per te ciletjane themeluar. Organete administrates o vetem qe kane te dre-jte te ndjekin situaten ne lemine per te cilen jane themeluar parjane edhe te obliguar qe ta bejne ate per shkak se ane pergjejgjesper te. Ndjekja e situatave eshte pune kontinuive analitike e or-ganeve e administrates,qe ne nje menyre detyron te jene ne kon-takt te vazhdueshemme realitetin, sidomos per ate a ane te reali-zuara ne menyre efikase te drejtat dhe interesate qytetareve dhepersonave juridike dhe cilat jane nevojat e zhvillimit te sho-qerise.Ndjekja e situates behetne haze e mbledhjes e te dhenave~

8 Shih te drejten administrative, Simeon Gelevski, Naum Grizo, Borce Davitkovski,"Studentski Zbor" Shkup 1997

123


12/23

te cilat vete i mbledhin, apo te dhenave e cilat i perpunojne dheua dorezojne organet apo organizatate tjera te autorizuara. Kjoveprimtari analitikoprofesionale nga e cila ne rradhe te pare vareta do te zbatohenne kohe dhe sakte nevojat per ndryshimin dhezhvillimin e gjendjes ne lemite e caktuara.Pra, kern kjo veprimtarine menyre te pashmangshmeduhet te shqyrtohet ne lidhje meveprimtarite vijuese.Inicojne zgjidhjen e puneve nga veprimtaria per te cilen janekrijuar. Ne kryerjen e kesaj veprimtarie, organet e administratesshteterore paraqiten ne rolin e inicuesit per marrjen e masaveapoper caktimin e politikes per zgjidhjen e problemeve nga sfera etyre ne haze te analizaveprofesionalenga ndjekja e situatesne atelemi.Vendosinper punet administrative. Politiken e saj ne zgjidhjen eproblemeve nga sferat e ndryshme shoqerore, parlamenti e real-izon me sjelljen e ligjeve materiale qe i implementon ne jeten eperditshme. Roli i organeve e administratesne zgjidhjen e puneveadministrative eshte qe te zbatoje normat juridike abstrakte neraste me numer te pacaktuara, ne raste te caktuara realisht dhepastaj e vendoseper te drejta, obligime, interesa e qytetareveapote personave juridike, duke sjelle akte konkrete juridike(vendime). Kjo veprimtari e organeve e administratesshteteroreeshte karateristike per shkak te disa elementeve: 1). Gjate shqyr-timit te puneve administrative vjen ne shprehjeparimi pavaresisese organit,askushnuk mund te ndikoje ne ate se


13/23

ndaj te gjithe personave e tjere qe paraqitenne yeshtjenadminis-trative (vendimi per pagese e tatimit, leja per ndertim, leja perposedim dhe bartje te armes). Keto akte kane karakter obligativndaj qytetareve dhe personave uridike te cileve u dedikohet, dhene fast se nuk behet ekzekutimi vullnetar eshtee lejuar qe te behetekzekutim i detyruar gjegjesisht me force nga ana e organitshteteror. (4). Kryerja e kesaj veprimtarie nga ana tjeter kerkonbaraspeshen uptile te polites ne pushtet, polites se servisit ndajqytetareve dhe qasje te reja ndaj punes se organeve e pushtetitadministrativ per shkak e polites se ndryshuar e qytetarit ne sho-qerine demokratike qytetare dhe kerkesesqe organet administra-tive te sigurojne mbrojtje efikase dhe ligjore, te te drejtave, lirivedhe te interesave.Ben mbikqyrje te fig;shmerise se akteve ne punen e shoqatavetregtare, entevedhe personave te tjere uridike kur per kite janete autorizuar me fig;; kryejne mbikqyrje administrative dhe in-spektuese dhe pune te tjera administrative kur per to jane teautorizuara me fig;.Kryerja e veprimtarise mbikqyrese eshte nje nder veprim-tarite standarde e organeve administrative. Mbikqyrja ne kuptimte pergjithshem, ka per qellim te siguroje parimin e ligjshmeriseduke siguruar zbatimin e perpikte te ligjeve dhe te dispozitave tetjera.Pergatisin propozimin e fig;it kur propozues i autorizuar eshteqeveria dhe dispozitat qe i sjell qeveria. Organet e administratesshteteroresi trup profesional ne lemite perkatese pergatisin pro-pozimet e ligjeve dhe te dispozitaveme kerkese e parlamentit oseqeverise, par edhe me vetiniciative kur e shahin te arsyeshmeseeshte e nevojshme sjellja e dispozitave e tilla. Gjate pergatitjes seligjeve ata bejne konsulltime me qytetaretme: (1). Shpalljes pub-like te llojit, permbajtjes dhe afateve per sjelljen e tyre. (2).Organizimit te tribunave publike.(3). Marrjen e mendimit prejshoqatave te qytetareve dhe personave te tjere juridike. Mesigurimin e procesevekonsulltative dhe te pjesemarrjese publikutper formimin e politikes, kjo veprimtari e administratesme teper ehumb karakterin etatist dhe byrokratik dhe me teper aftesohetngakerkesate shoqerisedemokratike.Kryen edhe pune te tjera te caktuara me fig; dhe me Kushtetute.Teresine e ketyre veprimtarive administrative (kopetencave) eparaqetfunksioni administrativ (funksioni i administrates).Funk-

125


14/23

sioni administrativ ne vetevete permba karakteristika te pushtetitdhe sherbimit profesional qe manifestohengjate realizimit te disaveprimtarive te posa


15/23

organizatave administrative qe nuk eshte ne pajtueshmeri me kushtetuten,ligjin ose ndonje dispozite jeter.Organet e administratesshteterore ane dhe vet subjekte te kontrollit,respektivisht bartes te kontrollit, kur kryen kontrollin mbi ligjshmerine dheefikasitetin e punes se organeve me te ulta te administratesshteterore dhendermarrjeve pub ike, sherbimevepublike, enteve si dhe personave izike ejuridike qe me ligj u eshtebesuarkryerja e autorizimevepub ike.Perderisa kontrollin ndaj punes se mini strive e kryen qeveria, minis-trite kryejne kontrollin mbi pUllen e organizatavene perberjen e tyre, ndajorganeve te pavarura te administratesshteteroredhe organizataveadminis-trative ne fushat administrative per te cilat ane kompetente.Organet e administrates shteterorekryejne kontrollin mbi ligjshmerine punes se organeve e njesive te vetqeverisjes okale dhe qytetit te Shkupit.Nese behet fjale per kontrollin e punes ne kompetence e vetqeverisjes 10-kale. Qeveria ka te drejte te anuloje ose prish dispozitenapo aktin e keshillitose e ndonje organi te vetqeverisjes okale apo te qytetit te Shkupit.Kontrolli inspektues (represiv) permbledh kontrollin mbi zbatimin eligjit dhe dispozitave te tjera nga ana e organeve shteterore,ndermarrjevepuhlike, shoqatave tregtare, enteve si dhe personave fizik e ju-ridik.Kontrollin inspektuesmund ta bejne ekskluzivisht organete qeverisjesedhe ate nepermjet nspektoreve.Si organe,ne perberje e ministrive, te ciletjane te specializuara per kryerjen e kontrollit ne fusha te caktuara mood tethemelohen nspektorate.9Kontrolli inspektuessi forme klasike e kontrollit shteteror quhet rep-resiv per shkak te karakterit te mjeteve dhe sanksioneveqe mood te zbato-hen per tu menjanuarshkeljete ligjeve dhe dispozitave e tjera.

6. Udheheqjame organete administratesshteteroreMe pUllene ministrive udheheqinministrat te zgjedhurnga parlamentii RM-se. Ministri perfaqesonministrine, organizon dhe siguron pune te lig-jshme dhe efikase, sjell dispozita dhe akte te tjera per te cilat eshte autori-

9 Per momentinne perberje e Ministrive ekzistojne eto Inspektorate.nspektoratishteteroradministrativ, nspektorati heteror evizor,Inspektorati evozor tregut, n-spektoratoshteteror er inspektim eknik, Inspektorati hteteror bujqesise, nspektoratishteteror pylltarise dhe gjuetise, nspektoartishteteror anitardhe shendetesor,nspek-toari shteteror arsimit, nspektoratishteteror punes, nspektorati hteteror ervetqeverisje okale, Inspektoratishteterorper ransport, nspektorati hteteror er nder-timari dhe urbanizem, nspektoratishteteror omunal,Inspektoratihteteror er ambi-entinjetesor. 127


16/23

roar me ligj dhe ndermerr masa te tjera ne kompetence e ministrise. Aigjithashtu vendos per te drejtat, obligimet dhe pergjegjesitee nepunesuarveshteterore dhe te puesuarve tjere ne ministri pa statusin e nepunesveshteterore,neseme ligj nuk eshtepercaktuarndryshe.

Kuvendi i RM-se me propozim te kryetarit te qeverise, emeron dheshkarkonzevendes e mini strive neperministrite perkatese.Zevendesminis-tri e zevendeson ministrin me teTe autorizimet dhe pergjegjesite ne ud-heheqjenkill ministri mungon apo per shkaqe e tjera nuk eshtene gjendje tekryeje funksionin e tij. Zevendesministri kryen edhepune ne kompetence eministrit te cilat ministri ia beson.Me pullen e organit te pavarur te administrates shteterore udheheqdrejtori, te cilin e emeron dhe e shkarkon qeveria. Ai personalisht eshtepergjegjes para qeverise per pUllen e vet dhe per pullen e organit si dhe persituata ne lemine e caktuar, ne kuader e kompetencave e organit. Drejtori iorganit te pavarur te administratesshteterore,perfaqesonorganin, organizondhe siguron ligjshmerine dhe efikasitetin ne kryerjen e puneve dhe obligi-meve, sjell dispozita dhe akte te tjera per te cilat eshte autorizuar me ligj,dhe ndermerr masa te tjera ne kompetence e organit. Ai gjithashtu vendosper te drejtat, detyrimet dhe pergjegjesite e nepunesveshteterore dhe tepunesuarve e tjere ne organin perkates qe nuk kane statusin e nepunesveshteteror nese me ligj nuk eshte rregulluar ndryshe.. Qeveria mund qe tiemerojezevendesdrejtoret e organit e pavarur e administrates hteterore.Me organin ne perberje te ministrise udheheq drejtori te cilin eemeron dhe shkarkon qeveria. Ai personalisht pergjigjet para qeverise dheministrit per pUllene tij dhe te organit e cilin e udheheq.Neper ministri nga ana e qeverise, emerohetnje sekretarshteteror, sinepunes shteterorme i larte i cili koordinon pUllendhe avansonkoordiniminhorizontal ne gjithe sektoret e ministrise. Ne fast te mungeses apo pa-mundesise qe te kryeje detyren, ate e zevendesonnjeri nga udheheqesitesektoreve e cilin ai e emeron.

Me sektorin udheheq udheheqesi sektorit, te cilin ne fast mungeseose pengesee zevendeson dihmesi i udheheqesite sektorit te cilin ai do t'acaktoje.Me seksionin, udheheqesi seksionit te cilin ne fast te mungesesosepengesese zevendesonkeshilltari nga seksioni, nga radha e eksperteve enepunesve hteterore e cilin ai do ta percaktoje.

7. Aktet e organeve e administratesshteteroreOrganete administratesshteterore,mund te sjellin akte administrative

128


17/23

te pergjithshme, konkrete (individuale) dhe materiale, kur per kete jane teautorizuarame ligj.

7.1. Aktet e pergjithshme administrativeSjellja e akteve te pergjithshme administrative paraqet veprimtarinenormative te organeve te administrates shteterore. Duke pas parasysh sesjellja e ligjeve eshtene kompetence e kuvendit te RM-se si organme i larte

legjislativ. Veprimtaria normative e organeve te administrates shteteroreeshte e kufizuar ne sjelljen e akteve nenligjore (legjislatura sekondare-sec-ondary legislation) ne te cilen perpunohendispozitat e ver;anta e ligjeve dhee dispozitave per shkak e realizimit me te shpejt dhe me efikas. Me aktet epergjithshme administrative nenligjore, d.m.th. nuk round ne menyre origi-nere dhe burimore te percaktohen e drejtat dhe obligimet per qytetaret dhepersonat e tjere juridike, e as te percaktohen kompetencat e organeve tetjera, por vetem round te perpunojne dhe precizojne menyren e realizimit tete drejtave dhe obligimeve te percaktuarame ligj.Aktet e pergjithshme administrative perbejne norma te pergjithshmejuridike, gjegjesisht rregullat te pergjithshme abstrakte uridike te cilat udedikohenrasteve e shumta.Me to percaktohetmenyra e zbatimit te ligjevedhe akteve e tjera.Llojet e akteve te pergjithshme administrative te cilat sillen nga or-ganet e administrates shteterore ane: rregulloret, urdheresat, udhezimet,planet dhe programet.Me rregu/lore percaktohendhe perpunohenpjese te caktuara e ligjitdhe te dispozitave te tjera per ekzekutimin e tyre (si p.sh. rregullorja perpercaktimin e sasise, kushteve dhe menyres se realizimit te shteses emi-jerore, rregullorja per legjitimacionin e inspektoreve republikane sanitaredhe shendetsore, regullorja per formen dhe permbajtjen e fletparaqitjes seregjistrimit te TVSH-se, etj). Rregullorja eshte akti me i rendesishem or-ganeve te administrates shteterore.Me rregullore round te rregullohet edheorganizimi i brendshem i punes ne organet e administrates shteterore(rregullore per organizimin e punes, regullore per sistematizimin e vendevete punes apo procedura e punes se organit (p.sh. rregullorja per llojet e shen-jave te doganesdhe menyra e perdorimit te tyre).Me urdhereseurdherohetapo ndalohetveprimi ne situata konkrete qeka karakter te pergjithshem ne ekzekutimin e ligjeve dhe te dispozitave tetjera (p.sh. urdheresaper kryerjen e dezinfektimit te automjetevene kalimetkufitare gjate hyrjes ne territorin e RM-se, urdheresa per ndermarrjet qekryejne veprimtari tregtare qe te dorezojne njoftime per 9mimet, urdheresa

129


18/23

per marrjen e masave per mbrojtjen e kafsheve nga semundjetngjitese dheafatet per zbatimin e masave e urdheruarane vitin 2000, etj). Urdheresa,siakt i pergjithshem administrativ nuk u dedikohetpersonave e caktuar por tegjithe personave e territorii te caktuar e cilet gjendenne situate konkrete tecaktuar.Me udhezimeparashihetmenyra e veprimtarise ne ekzekutimin e dis-pozitave te ve9anta te ligjeve dhe te akteve te tjera. Udhezimi parashehmenyren e punes te organeve administrative dhe subjekteve te tjera qe udedikohet ligji (p. sh. Udhezimi per procedure administrative pershfrytezimin e kuotave doganore, udhezimi per menyren dhe tekniken eveprimit me materialin dokumentar dhe materialin e arkivuar ne pUllen ezyrave dhe arkiveve). Organet e administrates shteterore round te sjellinedhe keshilla profesionale (instrukcione) me karakter intern, te dedikuaraper organizimin profesional dhe pUllen profesionale te punetoreve dhemenyrene ekzekutimit te puneve e caktuaraadministrative.Ministri round te sjelle instrukcione te obligueshmeper ekzekutimin epuneve, qe si kompetence pub ike me ligj u jane besuar t'i ekzekutojnendermarrjet pub ike, persona te tjere fizike apo juridike dhe njesite evetqeverisjes okale dhe qyteti i Shkupit. Kete autorizim per sjelljen e in-strukcioneve obliguese ndaj personave izike dhe uridike, si dhe njesive tevetqeverisjes okale, perve9 ndaj ndermarrjeve pub ike te cilave u eshte be-suar kryerja e autorizimeve publike me ligj qe e ka drejtori i organit te pava-rur i administratesshteterore.Me plan dhe program percaktohendhe perpunohengeshtje e ve9antaper ekzekutimin e ligjeve dhe dispozitave te tjera per te cilat eshte e nevo-jshme percaktimi i afateve dhe dinamika per ekzekutimin e tyre (p.sh. pro-grami per dhenien e provimit kalimtar per kontrollin e diturise-ligji pernepunesitshteterore).

7.2. Aktet konkrete administrativeAktet konkrete administrative te organeve e administratesshteterorejane vendimet te cilat sillen ne procedure administrative, dhe vendosin per~eshtje e ve~anta,si dhe ne Tastee tjera te percaktuarame ligj dhe dispozite

tjeter.Me aktet konkrete te cilat gillen gjate zgjidhjes se puneve administra-tive, ne procedure administrative, vendosetper te drejtat, obligimet interesate qytetareve dhe te personave uridike. Me aktet konkrete administrativedrejtperdrejte ekzekutohen igjet dhe dispozitat e tjera, respektivisht normatligjore te pergjithshme materiale, zbatohenne Taste onkrete individuale ne130


19/23

raste konkrete konstatoheta ekziston ose a ane plotesuar kushtet e paraparame ligj, per njohjen e ndonje te drejte, interesi ose per detyrimin e ndonjeobligimi te qytetarit dhe personit uridike.Sipas ndarjes standarde, aktet konkrete administrative ndahen nepozitive dhe negative, konstituive dhe deklarative, diskrete dhe akteve telidhura me ligj dhe aktevekolektive administrative.Aktet konkrete pozitive jane ato akte me te cilat krijohet, ndryshohetapo nderpritet ndonje situate e caktuar juridike apo marredhenie ju-ridike.Aktet negative uridike jane ato akte konkrete administrative me tecilat nuk kryhet asnje ndryshim ne marredhenjet administrativo-juridikeekzistuese.Aktet administrative konstituive dhe deklarative bejne pjese ne grupine akteve pozitive per arsye se edhe me njeren edhe me tjetren krijohen,ndryshohen apo nderpriten maredhenietadministrativo te caktuara uridike.Aktet administrative konstituive jane ato akte me te cilat krijohen, ndry-shohenapo nderpriten marredheniet po situatatadministrativo uridike.

Me aktet administrativo uri dike deklarative deklarohetse ane paraqi-tur kushte te caktuara uridike ne haze e te cilave me fuqi te ligjit, krijohen,ndryshohenapo nderpritenmarredhenie e caktuaraadministrativo uridike.Aktet administrativo juridike diskrete gillen kur me ligj lejohet njeshkalle me e larte e lirise gjate zgjidhjes se puneveadministrative gjegjesishtjepet zgjidhje ne mes me shume altemativave apo varianteve gjate zgjidhjesse rastevekonkrete.Aktet e lidhura me ligj, jane ato akte te cilat sill en ne haze e kushtevereptesisht te caktuara me ligj dhe jane me permbajtje te percaktuar. Gjatesjelljes se tyre liria ne zgjedhjen dhe vendosjen per rastin konkret eshteplotesisht estriktive.Aktet administrative te permbledhura apo kolektive ane ato akte, nesjelljen e te cileve, marrin pjese dy oseme shumeorgane.Ato mund te ene:

.Vendime per te cilan vendosin dy ose me shumeorgane. Ne keteraste secili nga organetvendosve9masper enden, por jepet vetemnje vendim ne haze e marreveshjes e ketyre dy organeve.

.Vendime qe sjell nje organ me pelqim te ndonje organi tjeter.Pelqimi qe kerkohet ne keto raste mund te jet paraprak oseplotesues, ndersa organi i cili zgjidh lenden dhe organi nga i cilikerkohetpelqimi, me se shpeshtiane te rangut e njejte hierarkik.

.Vendime me vertetim ose me leje te organit tjeter. Ne kesi rasteshvertetimi ose eja rendom kerkohetnga organi me i larte, nga ai qevendos per lenden, me 9ka behetnje fare II oj kontrolli ndaj punes

131


20/23

se organit me te ulet dhe vendosenmasauniforme per zgjidhjen emarredhenieveadministrativo uridike te ngjashme.Vendime ne haze te sigurimit te mendimit te organit tjeter. Edhepse detyrimisht duhet e kerkohet mendimi i organit tjeter, ne ketoTaste,permbajtja e vet mendimit nuk e obligon organin qe vendosne rastin konkret.

7.3. Aktet materiale e organit te administratesshteteroreAktet materiale administrative ane lloji i trete i akteve administrativeqe sjellin .organete administratesshteterore.Ato jane veprime administrativeqe ndermarrin organet gjate kryerjes se puneve nga kompetencae tyre. Ata

nuk krijojne kurrfare pasojash uridike, par mund te sherbejnesi haze perrealizimin e situatave uridike te caktuara ose per caktimin e permbajtjes semarredhenieve e caktuara uridike. Aktet administrative materiale ndahenfie: Aktet materiale te dokurnentimit me te cilat shenohendukuri te ndry-shme, yeti personate, akte te tjera si dhe jepen te dhena per ato fakte dhecilesi. Aktet e dokumentimit mund te ene:.Aktet materiale te evidentimit; me te cilat shenohen dukurite,vetite dhe faktet (registrat, kartotekat, listat, listat zgjedhore, etj)dhe aktet materijale per dhenene vertetimeve me te cilat jepen tedhenaper dukurite, vetite dhe faktet e evidentuara..Aktet materiale per njoftim me te cilat organet e administratesshteterore bejne njoftimin e personave e interesuar per gjendjet,faktet dhe dukurite e ndyshmedhe shpallin akte uridike..Aktet materiale per marrjen e deklaratave me te cilat organet eadministrates shteterorepranojne parashtresa he kerkesa e tjera,

deklarata doganore, letparaqitje tatimore, degjimi i deshmitareve,i eksperteve,paraqitja e vdekjes, kurorezimit, lindjes se femijes,etj..Aktet e tjera materiale ku bejne pjese te gjitha veprimet adminis-trative tjera te lidhura me pune te tjera profesionale, teknike dhelloji tjeter te puneve e organeve e administrates hteterore.

7.4. Sjellesite aktevene organete administratesshteteroreAktet e organeve e administratesshteterore sjellin ministrat te ciletudheheqin me ministrite dhe drejtoret e organeve te pavarura te adminis-

132


21/23

trates shteterore organe e tjera te administratesshteteroredhe organizataveadministrative). Ministri i cili udheheqme ministrine i sjell edhe aktet e or-ganeve te cilat jaDe ne perberje te asajministrie me propozim te drejtorit icili udheheqme organin ne perberjete asajministrie.Nese ministri eshte i autorizuar qe te sjelle dispozite me pelqim teministrit tjeter ndersa pelqimi i duhur nuk ka arritur, ministrat per


22/23

gjithashtu nenkupton edhe koncenfrimin e mjeteve financiare, gjegjesishtmosekzistimin e autonomise inanciare e organeveme te ulta.Decentralizimi, per dallim nga centralizimi eshte proces ku pushtetitransferohet prej organeveqendrorepolitike dhe administrative, ne organetezgjedhura lokale te interesuaraper formulimin dhe zbatimin e politikes neregjione specifike, si pergjigje e kerkesave okale dhe te ndryshueshme.Meekzistimin e decentralizimit te organeve e zgjedhura okale me ligj, u per-caktohen kompetenca te ve


23/23

7. Si dhe ne

Documents

Organet e Administrates