1

OPTIMALNI REŽIM HLADNOG VALJANJA I ŽARENJA LIMOVA LEGURE TIPA 5083 ZA BRODOGRADNJU

OPTIMALNI REŽIM HLADNOG VALJANJA I ŽARENJA LIMOVA LEGURE TIPA 5083 ZA BRODOGRADNJU

E. Romhanji, M. Popović, D. Glišić, T. RadetićE. Romhanji, M. Popović, D. Glišić, T. Radetić

R. Dodok, B. Milović, D. JovanovićR. Dodok, B. Milović, D. JovanovićValjaonica aluminijuma Impol-SevalValjaonica aluminijuma Impol-Seval

Tehnološko-metalurški fakultet, Univerzitet u BeograduTehnološko-metalurški fakultet, Univerzitet u Beogradu

Ministarstvo nauke Republike Srbije

2

Pregled Al-Mg legura za brodogradnju

Standardne legure

Legure nove generacije

3

Specijalna stanja – H116 i H321

>3% Mg – osobine i stanja propisana standardom ASTM B 928

H116 i H321 - specijalna stanja Al-Mg legura za primenu u brodogradnji

H116 – deformaciono ojačano stanje H321 – termički stabilizovano stanje

4

> 3% Mg> 3% Mg

povećanječvrstoće

povećanječvrstoće

sklonost premakoroziji

sklonost premakoroziji

Optimalni režim hladnog valjanja i žarenjaOptimalni režim hladnog valjanja i žarenja

5

Materijal

Polazno stanje uzoraka – toplo valjana traka: 5083 debljina 13,4 mm 5083+Zn debljina 10,2 mm 5083+Zn+Zr debljina 11,3 mm

Hladno valjanje do 3,2 mm: H321 - HV 35% 200°260°C H116 - HV 18% 250°350°C + 5% zatez.

6

Ispitivanja

Testovi za ocenu otpornosti prema koroziji: ASSET - Accelerated Salt Spray Exfoliation Test

(ASTM G66) Osetljivost prema raslojavajućoj koroziji Rastvor NH4Cl, NH4NO3, amonijum-tartarat, H2O2,

t=65°C/24h NAMLT - Nitric Acid Mass Loss Test

(ASTM G67) Osetljivost prema intergranularnoj koroziji HNO3 (conc.), t=30°C/24h m<15mg/cm2 otporan na IG

7

Osetljivost prema intergranularnoj koroziji

H321-r=35%(m1-m2)/A,

mg/cm2IG

Raslojavajuća korozija

200°C/3h1 65.9

Osetljiv Otporan2 66.1

220°C/3h1 45.4

Osetljiv Otporan2 47.5

240°C/3h1 1.9

Otporan Otporan2 1.8

260°C/3h1 1.8

Otporan Otporan2 1.9

H116-r=18%(m1-m2)/A,

mg/cm2IG

Raslojavajuća korozija

260°C/3h1 1.9

Otporan Otporan2 2.0

280°C/3h1 2.0

Otporan Otporan2 2.0

5083(standardna legura)

5083(standardna legura)

8

5083 + Zn5083 + Zn

H321-r=35%(m1-m2)/A, mg/cm2

IGRaslojavajuća

korozija

200°C/3h1 64,6

Osetljiv Otporan2 67,5

220°C/3h1 60,5

Osetljiv Otporan2 63,0

240°C/3h1 4,3

Otporan Otporan2 3,7

260°C/3h1 2,2

Otporan Otporan2 2,3

H116-r=18%(m1-m2)/A, mg/cm2

IGRaslojavajuća

korozija

250°C/3h1 5,1

Otporan Otporan2 5,0

260°C/3h1 5,2

Otporan Otporan2 5,1

270°C/3h1 5,1

Otporan Otporan2 5,1

280°C/3h1 5,3

Otporan Otporan2 5,1

350°C/3h1 5,4

Otporan Otporan2 5,5

9

5083 +Zn+Zr5083 +Zn+Zr H321-r=35%(m1-m2)/A, mg/cm2

IGRaslojavajuća

korozija

200°C/3h1 115.2

Osetljiv Otporan2 88.9

220°C/3h1 112.9

Osetljiv Otporan2 112.7

240°C/3h1 33.1

Osetljiv Otporan2 39.9

260°C/3h1 2.5

Otporan Otporan2 2.5

H116-r=18%(m1-m2)/A, mg/cm2

IGRaslojavajuća

korozija

260°C/3h1 2.6

Otporan Otporan2 2.7

280°C/3h1 2.7

Otporan Otporan2 3.0

10

Mehaničke osobine

200 220 240 260

280

290

300

310

320

330

340

350 H321 r=35%

Rm (min) = 305 MPaRm

, MP

a

temperatura, °C

5083 +Zn +Zn+Zr

200 220 240 260

280

290

300

310

320

330

340

350 H321 r=35%

Rm (min) = 305 MPaRm

, MP

a

temperatura, °C

5083 +Zn +Zn+Zr

190 200 210 220 230 240 250 260 270

120

140

160

180

200

220

240

260

280

H321 r=35%

Rp0,2 (min) = 215 MPa

Rp 0

.2, M

Pa

temperatura, °C

5083 +Zn +Zn+Zr

190 200 210 220 230 240 250 260 270

120

140

160

180

200

220

240

260

280

H321 r=35%

Rp0,2 (min) = 215 MPa

Rp 0

.2, M

Pa

temperatura, °C

5083 +Zn +Zn+Zr

H321H321

240 260 280 300 320 340 360

280

290

300

310

320

330

340

350 H116 r=18%

Rm (min) = 305 MPa

Rm

, M

Pa

temperatura, °C

5083 +Zn +Zn+Zr

240 260 280 300 320 340 360

280

290

300

310

320

330

340

350 H116 r=18%

Rm (min) = 305 MPa

Rm

, M

Pa

temperatura, °C

5083 +Zn +Zn+Zr

240 260 280 300 320 340 360210

220

230

240

250

260

270

280

290

H116 r=18%

Rp0,2 (min) = 215 MPa

Rp 0

.2,

MP

a

temperatura, °C

5083 +Zn +Zn+Zr

240 260 280 300 320 340 360210

220

230

240

250

260

270

280

290

H116 r=18%

Rp0,2 (min) = 215 MPa

Rp 0

.2,

MP

a

temperatura, °C

5083 +Zn +Zn+Zr

H116H116

11

Predlog režima hladnog valjanja

H321(osim legure sa Zr)

HV 35% + 240C/3h

H321(osim legure sa Zr)

HV 35% + 240C/3h

H116

HV 18% + 250°280C/3h + 5% deformacije zatezanjem

H116

HV 18% + 250°280C/3h + 5% deformacije zatezanjem

12

Predlog režima prerade legure tipa 5083

H321H321

H116H116