Upload
others
View
6
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
OPLEIDING
DUURZAME GEBOUWEN
François RANDAXHE
Inleiding
Bepalende factoren voor een optimaal beheer van duurzame gebouwen
FOLLOW-UP EN MONITORING
VAN DUURZAME GEBOUWEN
LENTE 2018
Op basis van de presentatie van CENERGIE
2
● Voorstelling van de bepalende factoren waarmee
rekening moet worden gehouden voor een goed
beheer
● Voorstelling van de aanpak en de tools voor een
optimaal beheer van gebouwen
● Voorstelling van de uitdagingen van monitoring in
duurzame gebouwen
Doelstelling(en) van de presentatie
● Duurzaam gebouw = 9 thema’s
● Het beheer van een duurzaam gebouw maakt deel uit van het
thema “’Beheer van het project, de werf, het gebouw”, en is
vooral gericht op de thema’s:
► Energie
► Water
► Comfort en gezondheid
3
Inleiding
4
● Informatie aan de bezetters / gebruikers
● Technische aspecten
► Postinterventiedossier
► Regeling en onderhoud van de installaties
● Monitoring
► Wat ‘monitoren’ ? Wat opvolgen?
► Waarom ‘monitoren’?
► Bepalende factoren van de monitoring / follow-up
Algemeen schema van de presentatie
5
● Informatie aan de bezetters / gebruikers
● Technische aspecten
► Postinterventiedossier
► Regeling en onderhoud van de installaties
● Monitoring
► Wat ‘monitoren’ ? Wat opvolgen?
► Waarom ‘monitoren’?
► Bepalende factoren van de monitoring / follow-up
Algemeen schema van de presentatie
6
● De toekomstige gebruikers betrekken bij het
ontwerpproces
► Bewoners van woningen
► Gebruikers van tertiaire gebouwen
Ze worden geïnformeerd over de algemene
uitdagingen van het project en kunnen met kennis
van zaken tussenkomen
● Een groepsdynamiek/-cohesie creëren die kan
voortduren zodra het project is uitgevoerd:
► Elkaar helpen
► Kennis delen
1. Informatie aan de bezetters / gebruikers
Werkbijeenkomst van de bouwheren van een
groepswoning en het ontwerpteam
Bron: website van het voorbeeldgebouw Brutopia
[097_Brutopia]
7
1. Informatie aan de bezetters / gebruikers
● Betrokkenheid bij het ontwerpproces:
► Zeer wenselijk, maar niet altijd haalbaar
› Toekomstige bezetters / gebruikers niet altijd of zelfs zelden
gekend
› Tal van potentiële betrokken partijen
› Is er belangstelling bij de toekomstige bezetters?
› …
► Informatie doorgeven kan niet altijd vooraf, maar het
moet wel gebeuren.
Wanneer? Hoe?
8
● Wanneer moet de informatie
worden doorgegeven?
► Aan de beheerder :
› In het algemeen : op het laatste moment, wanneer de beheerder
in actie komt (oplevering van het gebouw).
› Het kan zinvol zijn dit eerder te doen:
– De beheerder kan zijn mening vooraf geven, uitwerking van
het project (deels) naargelang van zijn competenties en zijn
technische kennis
– Vermijden dat informatie gaandeweg verloren gaat, directe
uitwisselingen tussen ontwerpers en beheerder
(uitwisseling technicus technicus)
Informatie aan de bezetters / gebruikers
9
● Wanneer moet de informatie
worden doorgegeven?
► Aan de bezetters:
› In het algemeen: bezetters niet of slecht op de hoogte (“ze
zeggen dat”, verkeerd begrepen informatie die maar voor een
stuk is doorgegeven”, …)
NB: Indien er nog problemen zijn wanneer het gebouw wordt
opgestart, blijven de bezetters met deze slechte indruk zitten.
Vooral als ze geen (of weinig) informatie hebben gekregen.
› Informatie is nodig, bij voorkeur voordat de bezetters hun
intrek nemen in het gebouw.
– Informatiesessies
– Handleiding
Informatie aan de bezetters / gebruikers
10
Informatie aan de bezetters / gebruikers
● Hoe?
► De doorgegeven informatie moet doelgericht zijn :
› duidelijk en goed
› verband houden met de actieradius van de betrokken
doelgroep
– van een technisch niveau dat verstaanbaar is
– in verband met thema’s die hem aangaan
► Handleiding
› Versie op papier die gemakkelijk kan worden uitgedeeld
› Opgesteld door (of in overleg met) het ontwerpteam
› Vooral ten behoeve van de bezetters
› Inhoud en type van gegevensdrager: afhankelijk van het
project en de doelgroep
11
● Informatie aan de bezetters / gebruikers
● Technische aspecten
► Postinterventiedossier
► Regeling en onderhoud van de installaties
● Monitoring
► Wat ‘monitoren’ ? Wat opvolgen?
► Waarom ‘monitoren’?
► Bepalende factoren van de monitoring / follow-up
Algemeen schema van de presentatie
12
Technische aspecten –Postinterventiedossier (DIU)
► Technisch dossier
► Opgelegd door het koninklijk besluit van 25 januari 2011.
► Moet worden overhandigd aan de koper bij de ondertekening
van de aankoopakte.
► Opgesteld door
› de veiligheidscoördinator (indien verschillende aannemers
betrokken zijn) of
› door de bouwheer (indien hij de werken zelf uitvoert) of
› door de algemene aannemer
► Doelstelling: de veiligheid garanderen van de werknemers die
later in het gebouw zullen werken.
13
Technische aspecten –Postinterventiedossier (DIU)
► Inhoud: nuttige elementen in het domein van de veiligheid
en de gezondheid die in aanmerking moeten worden
genomen voor eventuele toekomstige werken (onderhoud,
herstellingen, vervangingen, …):
› Informatie over de structuur
› As-builtplannen
› Architecturale, technische, en organisatorische elementen
die betrekking hebben op de uitvoering, het onderhoud en de
herstellingen (technische fiches, onderhoudsvoorschriften,…)
› Uitgevoerde materialen
› …
(zie ook Bijlage I deel C van het KB:
http://www.werk.belgie.be/WorkArea/DownloadAsset.aspx?id=
2160
14
● Informatie aan de bezetters / gebruikers
● Technische aspecten
► Postinterventiedossier
► Regeling en onderhoud van de installaties
● Monitoring
► Wat ‘monitoren’ ? Wat opvolgen?
► Waarom ‘monitoren’?
► Bepalende factoren van de monitoring / follow-up
Algemeen schema van de presentatie
15
Technische aspecten- Regeling en onderhoud van de installaties
► Informatie die moet worden bezorgd aan de beheerder(s)
van het gebouw voor:
› een optimale werking…
› …op lange termijn
► Gewoonlijk, as-builtdossier van de aannemer met:
› As-builtplannen (stabiliteit, architectuur en technieken)
› Technische schema’s: hydraulica, luchtbehandeling,
elektriciteit, regeling,…
› Technische fiches van het geïnstalleerde materiaal
› …
► Hoeveelheid en type van de informatie in het as-
builtdossier hangt af van het project (grootte,
bestemming,…)
16
Technische aspecten- Regeling en onderhoud van de installaties
► Herhaling: voorafgaand overleg met en informatie aan de
beheerder van het gebouw, om de follow-up zo vlot
mogelijk te laten verlopen
► Basisprincipes voor onderhoud van de technische
installaties die moeten worden nageleefd, en ook de
instructies van de fabrikanten
› Voorbeelden:
› Verwarming:
– onderhoud van de verwarmingsketel,
– goede werking van de branders,
– dichtheid van de kleppen,
– onderhoud van de eindunits,
– ontluchting van de radiatoren,
– …
17
Technische aspecten- Regeling en onderhoud van de installaties
› Ventilatie:
– vervanging van de filters,
– controle van de spanning van de riemen van de ventilator,
– reiniging van de uitlaatopeningen, …
› Klimaatregeling:
– reiniging van de condensatoren,
– controle van het koelvloeistofpeil,
– onderhoud van de eindunits, …
› SWW:
– controle van de dichtheid van de kleppen, ontluchtingskranen,,
…
› Verlichting:
– schoonmaak van de armaturen,
– controle van de regeling, …
18
► Relevante bijkomende informatie:
› Energieontwerpnota, indien (passief, (zeer) lage energie)
HEP-gebouw:
– Principes voor ontwerp van het gebouw op het vlak van
energie
– informatie over de prestatiedoelstellingen
– informatie over de in aanmerking genomen hypothesen
– basis voor beoordeling van de effectieve energie-
efficiëntie van het gebouw
Technische aspecten- Regeling en onderhoud van de installaties
19
► Relevante bijkomende informatie:
› Energieontwerpnota
[040_Aeropolis II: uittreksels uit de energieontwerpstudie]
Technische aspecten- Regeling en onderhoud van de installaties
20
► Relevante bijkomende informatie:
› Regelingsnota
– nota opgesteld door studiebureau (SB)
– geeft meer informatie over de regeling van het
gebouw (technische installaties)
– nuttige tool voor HEP-gebouwen (grote afwijkingen
mogelijk indien verkeerde regeling)
– correcte parametrering van de installaties aan de
basis
– basis voor
» beoordeling van de parametrering door de
aannemer
» opstart van de installaties
Technische aspecten- Regeling en onderhoud van de installaties
21
► Relevante bijkomende informatie:
› Regelingsnota
[Greenbizz: uittreksels uit de regelingsnota: indelingsschema HVAC – regeling van de zonwering]
Technische aspecten- Regeling en onderhoud van de installaties
NEE - WINDSNELHEID < X M/S*
- VORSTRISICO OK
* Maximaal toelaatbare
windsnelheid volgens
fabrikant
LUIKEN IN ZONWERINGSSTAND
ONTVOUWING NAARGELANG VAN
LICHTSTERKTE EN ZONE (ORIËNTATIE)
22
► Relevante bijkomende informatie:
› Specifieke onderhoudsnota
– Vooral voor specifieke systemen, die weinig voorkomen
Voorbeeld:
Aardwarmtewisselaar van het project Aeropolis II
» onderhoudsnota opgesteld door SB
» doorgegeven aan de beheerder van het gebouw
» toegevoegd aan PID
Inhoud:
»Voorstelling van het systeem
»Aanbevelingen voor onderhoud
Technische aspecten- Regeling en onderhoud van de installaties
23
[040_Aeropolis II: uittreksel uit de onderhoudsnota van de aardwarmtewisselaar]
Technische aspecten- Regeling en onderhoud van de installaties
24
► Regelgeving: EPB
› Verwarmingsbesluit:
– 16 eisen waaronder het bijhouden van een logboek
(eis 11)
»= dossier met alle documenten die betrekking
hebben op de technische installaties
» Minimuminhoud vastgelegd door de regelgeving
» autres documents tels que plans, schémas,
croquis,… conseillés
Technische aspecten- Regeling en onderhoud van de installaties
25
► Regelgeving: EPB
› Verwarmingsbesluit:
– Oplevering van de systemen
– Periodieke controle van de verwarmingsketels door een
erkend vakman
– Diagnose van de verwarmingssystemen
Meer informatie over het verwarmingsbesluit:
https://leefmilieu.brussels/themas/gebouwen/de-
energieprestatie-van-gebouwen-epb/de-technische-
installaties-chauffage-en-2
Technische aspecten- Regeling en onderhoud van de installaties
26
► Regelgeving: EPB
› Besluit klimaatregeling:
– 9 eisen, waaronder het bijhouden van een logboek (eis 9)
– Periodieke controle door een erkend vakman
Meer informatie over het besluit klimaatregeling:
https://leefmilieu.brussels/themas/gebouwen/de-epb/de-
technische-installaties-chauffage-en-klimaatregeling/epb-
reglementering-4
Technische aspecten- Regeling en onderhoud van de installaties
27
● Informatie aan de bezetters / gebruikers
● Technische aspecten
► Postinterventiedossier
► Regeling en onderhoud van de installaties
● Monitoring
► Wat ‘monitoren’ ? Wat opvolgen?
► Waarom ‘monitoren’?
► Bepalende factoren van de monitoring / follow-up
Algemeen schema van de presentatie
28
Wat “monitoren”, wat opvolgen?
● Duurzaam gebouw = 9 thema’s
● Monitoring van hoofdzakelijk:
► het energieverbruik van het gebouw
► het waterverbruik van het gebouw
● Follow-up van het comfort in het gebouw
● Andere specifieke vormen van follow-up/monitoring die minder
vaak voorkomen: verbruik van de werf, VOS-gehalte,…
29
Waarom ‘monitoren’ ?
Doelstellingen van het ontwerp …
► Energieprestaties van het gebouw ((zeer) lage energie, passief,
NZEB…)
► Comfortniveau
… tegenover realiteit van de uitvoering en het gebruik
► Werkelijke prestaties van de technische installaties
► Regeling van de installaties, afstemming op de behoeften
► Gedrag en verwachtingen van de bezetters (“rebound-effect”)
30
Waarom ‘monitoren’ ?
Soms (vaak …) is er een heuse kloof tussen
► het aangekondigde en het werkelijke verbruik
► het beoogde en het bereikte comfortniveau
Zonder follow-up/monitoring zijn de oorzaken van
deze verschillen zeer moeilijk te verklaren en zijn de
problemen moeilijk op te lossen.
31
Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up
Een goede follow-up begint bij een goede kennis van
het project/het gebouw
● Werken in een bouwteam
► Alle actoren werken samen vanaf de eerste aanzet tot het
project – multidisciplinaire teams
► Delen van kennis
► Beter georganiseerde uitwisseling van informatie
► Zorgt voor een globale projectaanpak evenwichtige
projecten
32
Een goede follow-up begint bij een goede kennis van
het project/het gebouw
● Commissioning – scope of information
Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up
33
Uitbreiding van het onderzoeksveld
● De toekomstige gebruikers betrekken bij
het ontwerpproces
● Een groepsdynamiek/-cohesie creëren
die kan voortduren zodra het project is
uitgevoerd
Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up
Werkbijeenkomst van de bouwheren van een
groepswoning en het ontwerpteam
Bron: website van het voorbeeldgebouw Brutopia
[097_Brutopia]
34
Een “passende” follow-up invoeren
Welke monitoring
heeft mijn gebouw
nodig?
Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up
35
Type van monitoring beïnvloed door
► het beheer dat zal worden toegepast op het gebouw
► het technisch ontwerp van het project
De wijze van beheer hangt af van
► De schaal van het project
› Individueel klein project (eengezinswoning, kleine collectieve woning)
› “Collectief” middelgroot project (collectieve woning, kleine kantoorgebouwen,…)
› Groot project (grote kantoorgebouwen, ziekenhuizen,…)
Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up
[087_Poststraat] [056_Tweetorenstraat] [040_AeropolisII]
36
► De wijze van bezetting van het gebouw
› Huur
– Kleinere betrokkenheid van de bezetters
– Doorgaans minder uitgebreide kennis van het gebouw dan bij
eigenaars
– Beheer vaak via extern bedrijf (sociale woningen, bijvoorbeeld)
› Koop
– Betrokkenheid van de bezetters: wenselijk vanaf ontwerpfase,
indien gekend in dat stadium
– Grotere belangstelling voor het gebouw en de technieken dan
bij huur
► Kennis/bekwaamheden van de beheerder
› Technische kennis
› Kennis van de ingevoerde systemen (commissioning)
› Bevoegdheden / rol (beschikbare tijd, te beheren vastgoedpark,…)
Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up
37
Het technisch ontwerp van het project
► Doordachte technische keuzes
› Op basis van de inbreng van de verschillende partijen, hun
kennis en ervaringen (ontwerp/uitvoering)
› Opnieuw: belang van werk in bouwteam
► Types van technische installaties
› Eenvoud (complexiteit) van de technische installaties
– Regeling
– Onderhoud
– Herstelling
Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up
38
► Keuze van ontwerp van technieken
› Gecentraliseerde versus gedecentraliseerde systemen
– Wie zorgt voor follow-up en onderhoud?
– Aantal metingen
Bv.: ventilatiesysteem in collectieve woning
Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up
Gecentraliseerd
systeem Gedecentraliseerd
systeem
Bron: Matriciel
39
● Monitoring van het verbruik
► Invoering van een energieboekhouding en follow-up van
het verbruik
► Doelstellingen:
› De evolutie van het verbruik volgen in de tijd
› De prestaties van de technische installaties analyseren
› Afwijkingen benoemen, de bron(en) ervan aan het licht
brengen en oplossingen aanreiken
Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up
40
Monitoring van het verbruik
● Monitoring van het verbruik
Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up
41
► Meer details over de energie- en comfortmonitoring worden
gegeven tijdens de presentaties van deze namiddag
● Monitoring van het verbruik
Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up
42
● Monitoring van het verbruik
► Regelgeving: EPB
› Besluit verwarming:
– energiemetingen op de verwarmingsketels
– elektrische metingen op de ventilatoren
– bijhouden van een energieboekhouding
› Besluit klimaatregeling:
– enkelvoudige of dubbele meting op de koelinstallaties
– elektrische meting op koeltorens
– elektrische meting op ventilatoren
– bijhouden van een energieboekhouding
Bepalende factoren voor de monitoring/follow-up
43
● Koninklijk besluit van 25/01/2001:
http://www.werk.belgie.be/WorkArea/DownloadAsset.aspx?id=2160
● EPB-reglementering voor verwarming: https://leefmilieu.brussels/themas/gebouwen/de-energieprestatie-van-
gebouwen-epb/de-technische-installaties-chauffage-en-2
● EPB-reglementering voor klimaatregeling: https://leefmilieu.brussels/themas/gebouwen/de-epb/de-technische-installaties-
chauffage-en-klimaatregeling/epb-reglementering-4
Nuttige hulpmiddelen, websites, enz.:
Referentie Gids Duurzame Gebouwen en andere bronnen:
Gids Duurzame Gebouwen: www.gidsduurzamegebouwen.brusselsTHEMA BEHEER VAN HET PROJECT, DE WERF, HET GEBOUW
Intro | Beheersprocedure van het project, de werf en het gebouw
THEME ENERGIE
Intro | Het energieverbruik van gebouwen beperken
Dossier | Verwarming en sanitair warm water: efficiënte installaties garanderen (distributie en afgifte)
Bestek voor REG-onderhoud en toolkit voor REG-onderhoud www.leefmilieu.brussels/themas/energie/bespaar-energie/om-u-te-helpen/reg-
instrumenten
44
Wat moet worden onthouden uit de uiteenzetting
● Verschillende aspecten spelen een rol in de
monitoring van het gebouw
► Technische aspecten
► Menselijke aspecten
● Een goede overdracht van technische informatie is
essentieel verschillende tools kunnen worden
gebruikt
● De reglementering definieert de na te leven eisen
voor onderhoud en monitoring van de technische
installaties
● Het type van monitoring moet worden afgestemd op
het gebouw
► Een te complexe of net te beperkte monitoring moet
worden vermeden