Opinione dhe Rekomandime Rreth Projektit “Për një drejtësi pa …drejtesipavonesa.org/justicewithoutdelays.org/images/... · 2017-01-20 · gjyqit. Përmes mënyrës se si një

Opinione dhe Rekomandime Rreth Projektit

“Për një drejtësi pa vonesa”

(Menaxhimi Aktiv i Çështjeve Gjyqësore

në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Krujë)

Përgatiti: Magjistrat – Gjyqtar Engjëllushe TAHIRI

Parathënie: John A. Carver, USAID JuST

MAJ 2014

Ky botim u realizua me mbështetjen e popullit amerikan përmes Agjencisë së Shteteve të Bashkuara për Zhvillim Ndërkombëtar (USAID), në kuadër të Programit për Forcimin e Sistemit të Drejtësisë në Shqipëri (JuST). Autorja mban përgjegjësi të plotë për brendinë e këtij botimi, që nuk përfaqëson domosdoshmërisht pikëpamjet e USAID-it apo të qeverisë së Shteteve të Bashkuara.

PËRMBAJTJA

Parathënie

Rreth Projektit “Për një drejtësi pa vonesa”

I. Opinione dhe Rekomandime rreth projektit “Për një drejtësi pa vonesa”, për çështjet gjyqësore civile, në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Krujë.

I.1 BurimetI.2 Çështje që lidhen me seancën përgatitoreI.3 Çështje që lidhen me njoftimin e palëve ndërgjyqëseI.4 Çështje që lidhen me aktet të cilat duhet të shoqërojnë kërkesëpadinë/kërkesënI.5 Çështje që lidhen me kërkesat për shtyrje seanceI.6 Çështje në të cilat duhet të kryhet një akt ekspertimiI.7 Çështje që lidhen me kthimin e përgjigjeve nga institucionet shtetëroreI.8 Projekt-plan gjykimi civil

II. Opinione dhe Rekomandime rreth projektit “Për një drejtësi pa vonesa”, për çështjet gjyqësore penale, në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Krujë

II.1 Burimet II.2 Çështje që lidhen me kërkesat për shtyrje seanceII.3 Çështje që lidhen me aplikimin e gjykimit të zakonshëmII. 4 Çështje që lidhen me aplikimin e gjykimit të shkurtuarII.5 Projekt-plan gjykimi të shkurtuar penalII.6 Çështje që lidhen me Institucionet e Ekzekutimit të Vendimeve Penale (IEVP) Krujë, Fushë Krujë dhe Zyrën Vendore të Shërbimit të Provës TiranëII.7 Çështje që lidhen me Institutin e Mjekësisë Ligjore (IML) TiranëII.8 Çështje që lidhen me Komisariatin e Policisë Krujë

III. Përfundime

5

Menaxhimi Aktiv i Çështjeve Gjyqësore në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Krujë

PARAThËnIE

Legum servi sumus ut liberi esse possimusNe jemi skllevër të ligjit me qëllim që të mundemi të jemi të lirë.

Respekti për sistemin e drejtësisë është një nga elementët më të rëndësishëm të stabilitetit dhe mirëqenies së një vendi. Nuk mund të

ketë shtet ligjor në qoftë se mungon një sistem gjyqësor që konsiderohet i paanshëm dhe i drejtë.

Supozohet, rëndom, se “të fitosh” ose “të humbasësh” është ajo që

i intereson më shumë qytetarëve që përballen me gjykatat. Megjithatë, studimet kanë treguar, vazhdimisht, se perceptimi pozitiv për përvojën në gjykata formësohet, kryesisht, nga perceptimet që krijojnë qytetarët mbi mënyrën se si trajtohen në gjykata dhe nga perceptimi i tyre nëse procesi gjyqësor iu duket i drejtë përsa i përket vendimit të dhënë. 1

Përballja personale me sistemin e drejtësisë është faktori më i rëndësishëm për të përcaktuar shkallën e besimit tek gjyqësori, krahasuar me çdo faktor tjetër, përfshirë këtu komunikatat për shtyp, sondazhet, apo deklaratat politike. Gjyqtarët janë ata që përcaktojnë se si do të zhvillohet procesi, në sallat e tyre të gjyqit. Përmes mënyrës se si një gjyqtar i menaxhon çështjet e tij dhe mënyrës se si i përmbush përgjegjësitë e tjera gjyqësore, ai mund të ndikojë së tepërmi në perceptimin e drejtësisë, të paktën në sallën e tij të gjyqit. Menaxhimi aktiv i çështjeve gjyqësore është një mënyrë e mirë që të fillojmë të krijojmë ndjenjën e respektit për sistemin gjyqësor.

Ky material, i përgatitur nga Gjyqtare Engjëllushe Tahiri, në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Krujë, përbën një kontribut të rëndësishëm përsa i përket përmirësimeve në administrimin e drejtësisë dhe perceptimin e saj. Vërejtjet, opinionet, analizat dhe sugjerimet për përmirësim të paraqitura në këtë material, janë të Gjyqtare Tahirit. Gjithsesi, kjo qasje me natyrë bashkëpunuese që synon

1 Mjetet e përdorura nga gjykatat, Masat për Performancën në Gjykim, Qendra Kombëtare për Gjykatat Shtetërore, 2005.

6

Opinione dhe Rekomandime Rreth Projektit “Për një drejtësi pa vonesa”

të gjejë zgjidhje për problemet ekzistuese, e zgjedhur ngaajo së bashku me koleget e saj gjyqtare, mund të ndiqet në të gjitha gjykatat shqiptare.

Ky material është i rëndësishëm për dy arsye e konkretisht:

Së pari, tregon mënyrën e qartë të të kuptuarit nga ana e Gjyqtare Tahirit se është gjyqtari ai që e drejton procesin. Gjyqtari është përgjegjës për ritmin e zhvillimit të procesit gjyqësor dhe për mënyrën se si trajtohen palët. Është frymëzuese të shohësh se si në një gjykatë si ajo e rrethit gjyqësor Krujë, të gjithë anëtarët e trupës gjyqësore janë të bashkuar në besimin se e gëzojnë autoritetin që nevojitet për t’ua bërë palëve pozitive përballjen me sistemin e drejtësisë. Nuk është e nevojshme që gjyqtarët të presin që Kuvendi të miratojë ndryshime në kodet e procedurave e as që Këshilli i Lartë i Drejtësisë të nxjerrë ndonjë “Udhëzim” për ta bërë gjykatën të efektshme dhe të përgjegjshme për qytetarët e Krujës. Këto gjyqtare nuk po kërkojnë ndryshime në sistemin e vlerësimit gjyqësor, para se të ndërmarrin masat që do t’i përmirësojnë shërbimet që ofron gjykata. Me kurajë dhe vullnet të mirë, ato kanë vendosur të marrin nën kontroll institucionin e tyre dhe të zgjedhin një rrugë të re. Ato po bashkëpunojnë me avokatët, ekspertët apo institucionet e tjera, për të siguruar që të gjitha palët të përgatiten paraprakisht për seancën. Tashmë, kur palët mblidhen së bashku në një sallë gjyqi, seanca ka rezultate pozitive. Padyshim që nuk duhet të nënvlerësohet rëndësia që ka kjo vendosmëri e gjykatës në tërësi për të përmirësuar administrimin e drejtësisë.

Së dyti, përmes shembujve të dhënë dhe përvojës personale, Gjyqtarja Tahiri ka ilustruar një nga gjetjet kryesore të raportit të OSBE-së “Drejt Drejtësisë”, se vonesa në gjykim vjen si pasojë e një sërë problemesh të veçanta dhe se secili prej tyre mund ta dëmtojë drejtësinë dhe perceptimin2 mbi të. Në këtë material, Gjyqtare Tahiri ka identifikuar të paktën 18 probleme, duke ofruar edhe disa zgjidhje praktike që kanë funksionuar gjatë punës saj e që kanë qenë në përputhje me kuadrin ligjor aktual. Së bashku me koleget e saj gjyqtare, ato kanë arritur t’i adresojnë, njëri pas tjetrit, këto probleme në mënyrë sistematike dhe të suksesshme, me qëllim uljen e numrit

2 Një nga ankesat e hasura shpesh nga publiku është ajo se gjyqtarët i vonojnë qëllimisht gjykimet, për t’i dhënë më shumë kohë njërës prej palëve që të ofrojë ryshfetin. E vërtetë ose jo, këto perceptime do të vazhdojnë të ekzistojnë, për sa kohë që palëve iu duhet t’i nënshtrohen këtyre vonesave që nuk kanë shkaqe të justifikuara.

7


të seancave joproduktive dhe për të siguruar që proceset gjyqësore të jenë efikase, transparente dhe të drejta. Zgjidhjet që kanë pasur rezultat gjatë përvojës së Gjyqtare Tahirit janë si vijon:

• Në momentin që paraqitet një padi, Gjykata e Rrethit Gjyqësor Krujë i kërkon avokatit të palës paditëse të sigurojë të dhëna të plota për t’i kontaktuar të gjithë personat, prania e të cilëve në seancë mund të jetë e nevojshme. Po ashtu, duhet të paraqitet një numër i mjaftueshëm kopjesh i provave shkresore ose kërkesave për avokatin e palës kundërshtare.

• Caktimi i seancës së parë përgatitore përbën një sfidë për gjykatën, pasi ajo ende nuk ka komunikuar me palët. Gjyqtare Tahiri sugjeron që, në momentin e paraqitjes së kërkesëpadisë në gjykatë, paditësit duhet t’i kërkohet që, bashkëlidhur me kërkesëpadinë, të përcaktojë edhe datat në të cilat ai/ajo e ka të pamundur të paraqitet në seancën përgatitore. Për më tepër, ajo i kryen të gjitha seancat përgatitore në sallë gjyqi dhe me procesverbal, një praktikë që duhet ndjekur në të gjitha gjykatat.

• Në rastet që kërkojnë paraqitjen e ekspertit, më parë, Gjykatës i nevojiteshin, minimalisht, katër seanca gjyqësore. Gjyqtare Tahiri përshkruan disa hapa përgatitore praktike që kanë rezultuar të dobishëm për të ulur numrin e seancave nga katër në një të vetme.

• Përsa i përket problemit madhor të shtyrjes së seancave, Gjyqtare Tahiri nënvijëzon se: “Prezumohet ligjërisht se kur merret një angazhim me Gjykatën, të gjithë do të duhet të jenë korrektë në respektimin e tij”, duke shtuar se shtyrja e seancave të planifikuara paraprakisht është kosto për të gjithë pjesëmarrësit në gjykim.3 Sipas qasjes që ajo ka ndjekur, palës që kërkon shtyrjen e seancës duhet t’i kërkohet ta shoqërojë kërkesën për shtyrje me arsyet që e justifikojnë këtë kërkesë dhe të propozojë edhe datat e mundshme për seancën.

3 Shtyrja e seancave gjyqësore dhe vonesat në gjykim rezultojnë edhe në rritjen e kostos në buxhetin e shtetit shqiptar. Siç ka theksuar Jakob Wołąsiewicz në “E drejta për përfundimin e gjykimit brenda një afati të arsyeshëm dhe reforma afatshkurtër e Gjykatës Europiane të të Drejtave të Njeriut”, Problemi i tejzgjatjes së gjykimeve të brendshme, është elementi më shpesh i hasur në gjykimet e Strasburgut. Ai është si një kancer i legjitimuar, që mund ta çojë çdo sistem gjyqësor drejt fazës vdekjeprurëse. Shtator 2009.

8


• Përsa i përket çështjeve penale, Gjyqtare Tahiri këmbëngul në faktin që avokatët mbrojtës duhet të pajisen me kopje të të gjithë dokumentacionit para seancës dhe jo të përdoret seanca gjyqësore për të parashtruar kërkesën për shtyrje për këtë qëllim, pra, për t’u pajisur me këto kopje.

• Në rastet e gjykimit të shkurtuar, do të eliminohej zhvillimi i seancave të panevojshme nëse do të ndiqej praktika gjyqësore sipas së cilës organi i akuzës dhe mbrojtja i paraqesin pretendimet përfundimtare në të njëjtën seancë.

Këto janë vetëm disa nga problemet e përshkruara në këtë material, të dokumentuara edhe në raportin “Drejt Drejtësisë”. Për secilin prej këtyre problemeve, Gjyqtare Tahiri ka përshkruar qasjen përkatëse që ka funksionuar në punën e saj. Problemet e hasura në Krujë mund të mos jenë të njëjta me ato të hasura në gjykatat e tjera. Megjithatë, qasja për zgjidhjen e problemeve, si dhe angazhimi për të zvogëluar vonesat që çojnë dëm kohën e gjykatës, duhet të shërbejë si frymëzim edhe për gjykatat e tjera për të ndjekur një rrugë të ngjashme.

A ia vlen kjo përpjekje? Në konkluzionet e saj, Gjyqtare Tahiri ka përshkruar se si është arritur të reduktohet ndjeshëm numri i seancave për çështjet civile. Çështjet penale zgjidhen më me shpejtësi. Me këtë kursim kohe, përmes eliminimit të seancave joproduktive, ngarkesa e punës për gjyqtaret e Krujës ka rënë, aktualisht4, nga një mesatare prej 80-100 çështje vitin e kaluar në vetëm 45-60 të tilla. Për më tepër, “bashkëpunimi me avokatët dhe prokurorët ka qenë tepër pozitiv”, pasi edhe ata përfitojnë nga një gjykatë efikase.

Kjo është, vërtetë, një nismë që i nxjerr të gjithë të fituar, sidomos qytetarët e Krujës.

John A. CarverDrejtor i Projektit JuST të USAID-itTiranë, maj 2014

4 Duhet të theksohet se vitin e kaluar, gjykata kishte në organikë gjashtë gjyqtarë, por, me riorganizimin e gjykatave, ky numër, këtë vit, u ul në katër gjyqtarë,. U reduktua edhe numri i personelit gjyqësor mbështetës. Pavarësisht këtyre, me anë të menaxhimit aktiv të çështjeve gjyqësore, shkalla e efektshmërisë është rritur së tepërmi.

9


Rreth Projektit”Për një drejtësi pa vonesa”

Qëllimi i Projektit

Qëllimi madhor i këtij Projekti “Për një drejtësi pa vonesa” është përmirësimi dhe efiçenca në sistemin e drejtësisë. Ky qëllim synohet të arrihet përmes përmbushjes së objektivave specifikë të mëposhtëm:

• Përfundimin e gjykimit brenda një afati të arsyeshëm në respektim të nenit 6/1 të Konventës Evropiane të të Drejtave të Njeriut (KEDNj) dhe jurisprudencës së Gjykatës Evropiane të ë Drejtave të Njeriut (GjEDNj), nenit 42/2 të Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë, jurisprudencës së Gjykatës Kushtetuese dhe Gjykatës së Lartë të Republikës së Shqipërisë, dispozitave përkatëse të Kodit të Procedurës Civile (K.Pr.C.) dhe Kodit të Procedurës Penale (K.Pr.P), Vendimit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë (KLD) “Mbi kriteret matëse të veprimtarisë gjyqësore”. Rekomandimet e Komisionerit për të Drejtat e Njeriut pranë Këshillit të Evropës, z. Nils Muižnieks, raport i datës 16 janar 2014.

• Kryerjen e sa më pak seancave përgatitore dhe gjyqësore përmes

eliminimit të seancave joproduktive, çka nënkupton marrjen e masave përkatëse të cilat ndikojnë në shtyrjen e tyre.

• Ndërgjegjësimin e të gjithë aktorëve të procesit gjyqësor për rëndësinë e këtij projekti dhe faktin se ndryshimet që kërkohen të ndërmerren i shërbejnë të gjithëve dhe janë në funksion të dhënies së drejtësisë.

Në funksion të përmbushjes së objektivave të mësipërm, Projekti “Për një drejtësi pa vonesa” ka për qëllim të asistojë gjykatat e rretheve gjyqësore të Republikës së Shqipërisë: së pari, në evidentimin e shkaqeve, aktorëve dhe faktorëve që ndikojnë negativisht në respektimin e parimit të përfundimit të gjykimit brenda një afati të arsyeshëm; dhe së dyti, në ndihmesën dhe asistencën e trupave gjyqësore. Pra, problematikat mund të jenë të ndryshme për gjykata të ndryshme, sepse secila prej tyre ka specifikat e saj të lidhura me numrin e gjyqtarëve, natyrën dhe llojshmërinë e çështjeve që gjykohen, ngarkesën e gjyqtarëve, delegimin e tyre në gjykata të tjera etj. Gjithsesi,

10


opinionet dhe rekomandimet e përmendura në këtë material lidhen me problematikat që ne kemi hasur gjatë punës tonë në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Krujë.

Parimet mbi të cilat mbështetet ky projekt

Ky projekt mbështetet në parimin e bashkëpunimit dhe mirëkuptimit ndërmjet të gjithë aktorëve të cilët janë pjesë përbërëse e një procesi gjyqësor civil apo penal. Kjo nënkuptonmirëkuptimin dhe koordinimin e punës nga të gjithë, duke eliminuar apo minimizuar rreziqet apo faktorët të cilët ndikojnë negativisht në arritjen e qëllimit final.

Data e nisjes 01 Shkurt 2014

Data e përfundimit të fazës së monitorimit

31 Korrik 2014

11


OPInIOnE DhE REKOMAnDIME RRETh PROJEKTIT “PËR nJË DREJTËSI PA VOnESA”

Ligji dhe rendi ekzistojnë me qëllim vendosjen e drejtësisë dhe kur dështojnë në përmbushjen e këtij qëllimi, ato kthehen në barriera të strukturuara në mënyrë të rrezikshme që bllokojnë rrjedhën e progresit social.Martin Luther King, Jr.

Ky punim është hartuar mbështetur mbi përvojën praktike gjatë zbatimit të projektit “Për një drejtësi pa vonesa” në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor

Krujë. I konceptuar si një material që nga njëra anë, evidenton problematikat që hasen gjatë punës së një gjyqtari të cilat përbëjnë pengesë në rrugën drejt më shumë eficence në gjyqësorin shqiptar e nga ana tjetër, propozon zgjidhje për secilën nga këto problematike, synohet që ai të jetë orientues edhe për gjyqtarë të tjerë, në të gjitha gjykatat e vendit e t’iu vijë atyre në ndihmë në menaxhimin aktiv të cështjeve gjyqësore. Nisur nga tiparet e proceseve gjyqësore dhe dallueshmëria e problematikave të hasura, opinionet dhe rekomandimet janë trajtuar vecmas për cështjet civile e ato penale, duke e ndarë punimin në dy pjesë kryesore. Secila nga këto pjesë – Mbi Cështjet Civile dhe Mbi Cështjet Penale, përmban një sqarim të burimeve mbi të cilat mbështeten opinionet dhe rekomandimet, problematikat përkatëse dhe rekomandimet për adresimin e secilës prej tyre, si dhe nga një projekt-plan për zhvillimin e një procesi gjyqësor civil dhe penal me gjykime të shkurtuar, sipas praktikës së menaxhimit aktiv të cështjeve gjyqësore. Ashtu si dhe hapat e ndjekur për realizimin me sukses të Projektit “Për një drejtësi pa vonesa”, propozimet e këtij punimi, janë të zbatueshme brenda hapësirave të lejueshmërisë të legjislacionit aktual në fuqi.

Shpresoj që lexuesi t’i gjejë me vlerë këto opinione dhe rekomandime e që nisma për menaxhimin aktiv të cështjeve gjyqësore të ketë jetëgjatësi në gjykatën e rrethit gjyqësor Krujë e shtrirje gjithaq të suksesshme në mbarë gjykatat e vendit.

Lexim të këndshëm!

Magjistrat – Gjyqtar Engjëllushe Tahiri

13


I. OPInIOnE DhE REKOMAnDIME RRETh PROJEKTIT “PËR nJË DREJTËSI PA VOnESA,” PËR ÇËShTJET GJYQËSORE CIVILE, nË GJYKATËn E

RREThIT GJYQËSOR KRUJË.

I.1 Burimet

Opinionet dhe rekomandimet mbi menaxhimin aktiv të çështjeve civile janë hartuar bazuar në disa burime, parësore dhe dytësore.

Burimet parësore, të cilat përbëjnë dhe mbështetjen ligjore të këtij projekti, janë:

a) Neni 42/2 i Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë dhe jurisprudenca e Gjykatës Kushtetuese, Neni 6/1 i Konventës Europeiane për të Drejtat e Njeriut (në vijim KEDNj) dhe jurisprudenca e Gjykatës Europiane për të Drejtat e Njeriut (në vijim GJEDNj), , jurisprudenca e Gjykatës së Lartë të Republikës së Shqipërisë, nenet 3, 4 dhe 15 e vijues të Kodit të Procedurës Civile (në vijim KPrC), përmes të cilave sanksionohet detyrimi ligjor i Gjykatës për të përfunduar gjykimin brenda “një afati të arsyeshëm”. Tanimë, ka një jurisprudencë të Gjykatës Kushtetuese të RSH-së, e cila ka konstatuar cënim të së drejtës kushtetuese për një proces të rregullt ligjor, si pasojë e mosgjykimit të çështjes nga ana e gjykatave të zakonshme brenda një afati të arsyeshëm. Gjykata Kushtetuese është shprehur se:

“Gjykata Kushtetuese, në jurisprudencën e saj, ka vlerësuar se, në bazë të neneve 131, shkronja “f”, dhe 134, pika 1, shkronja “g”, të Kushtetutës, individi legjitimohet për të vënë në lëvizje Gjykatën Kushtetuese, me pretendimin e cenimit të së drejtës për t’u gjykuar brenda një afati të arsyeshëm gjatë zhvillimit të procesit të gjykimit nga gjykata e zakonshme. Gjykata ka pranuar se kërkesat e individëve, për cenimin e të drejtës për një gjykim brenda një afati të arsyeshëm mund të merren në shqyrtim, pavarësisht se gjykimi për mbrojtjen e të drejtave, lirive dhe interesave kushtetuese dhe ligjore të tyre ende

14


nuk ka përfunduar në të gjitha shkallët e gjykimit prej gjykatave të juridiksionit të zakonshëm....”5

Nëse një proces është zhvilluar brenda një afati të arsyeshëm ose jo, vlerësohet nën dritën e rrethanave të çështjes, duke marrë në konsideratë: kompleksitetin e çështjes; sjelljen e kërkuesit; sjelljen e autoriteteve6.

b) Vendimi i Këshillit të Lartë të Drejtësisë “Mbi kriteret matëse të veprimtarisë gjyqësore”

Burimet dytësore mbi të cilat mbështeten opinionet dhe rekomandimet janë:

a) Raporti i datës 16 janar 2014 i Komisionerit për të Drejtat e Njeriut pranë Këshillit të Europës, z. Nils Muižnieks, i cili shprehet se: Për sa i takon problemit të vazhdueshëm të tejzgjatjes së proceseve gjyqësore, autoritetet inkurajohen që të marrin të gjitha masat e nevojshme për të adresuar në mënyrë të efektshme problemet ende të pazgjidhura në këtë kontekst, si dhe të krijojnë një mjet të brendshëm efektiv, në përputhje me jurisprudencën e Gjykatës.7

Neni 6 i KEDNJ kërkon që proceset të kryhen brenda “një afati të arsyeshëm”. Në kërkesën që gjykimi i çështjeve të bëhet brenda “një afati të arsyeshëm”, Konventa vë theksin tek rëndësia e administrimit të drejtësisë pa vonesa që mund të kërcënonin efektshmërinë dhe besueshmërinë e saj. Vonesat e tepruara në administrimin e drejtësisë përbëjnë një rrezik serioz, veçanërisht për respektimin e shtetit ligjor.8

Në një raport të OSBE-së të vitit 2012 renditen një sërë arsyesh që sjellin tejzgjatjen e proceseve gjyqësore. Raporti vë në dukje se ka disa mangësi serioze procedurale në njoftimin e palëve; përgatitje të pamjaftueshme të seancave, veçanërisht në lidhje me mbledhjen e provave; dhe mekanizma të paefektshëm për sanksionimin e palëve në

5 Vendimet nr. 35 datë 17.07.2013 dhe nr.12, datë 05.03.2012 të Gjykatës Kushtetuese.6 “Parime kushtetuese dhe të drejta themelore në jurisprudencën e Gjykatës Kushtetuese” me autor Prof. Dr. Xhezair Zaganjori, Dr. Arta Vorbsi, MA.Denar Biba, botim i viti 2012. 7 Shih CommDH(2014)1 faqe 28 Shih CommDH(2014)1 prgrf.58

15


rastet e mungesave të pajustifikuara. Në këto kushte, OSBE-ja vëren se mekanizmi aktual i sanksionimit duket i paqartë dhe sanksionet tepër të lehta. Për më tepër, gjyqtarët nuk duket se i shfrytëzojnë plotësisht këto sanksione.9

Komisioneri është i shqetësuar për problemin e vazhdueshëm të tejzgjatjes së proceseve gjyqësore. Ai nxit autoritetet që të marrin të gjitha masat e nevojshme, përfshirë edhe ato legjislative, për të adresuar në mënyrë të efektshme problemet e pazgjidhura në këtë kontekst.10

Vlerësoj se ndërgjegjësimi për atë çka është evidentuar në këtë raport është një hap i rëndësishëm i cili duhet të pasohet në marrjen e masave konkrete për zgjidhjen në mënyrën më optimale të problemeve që pengojnë përfundimin e gjykimit brenda një afati të arsyeshëm”.

b) Raporti “Drejt Drejtësisë – Analizë e procesit civil në gjykatat e rretheve gjyqësore” hartuar nga Prezenca e OSBE-së në Shqipëri, viti 2012. Rekomandimet e Prezencës pas vëzhgimit në disa prej Gjykatave të R.Sh.

c) Praktikat e zbatuara në Gjykata të tjera të Republikës së Shqipërisë dhe mendime personale të Gjyqtares E.Tahiri.

I.2 Çështje që lidhen me seancën përgatitore

Në nenin 158/a të K.Pr.C-së parashikohet se veprimet e seancës përgatitore kryhen nga gjyqtari i vetëm, i cili duhet të përkujdeset të përcaktojë natyrën e mosmarrëveshjes, t’iu kërkojë palëve shpjegimet e nevojshme, si dhe për përcaktimin e provave për vërtetimin e pretendimeve dhe prapësimeve të tyre. Me qëllim rritjen e transparencës dhe efiçencës së punës së gjykatës, nuk ka pengesë ligjore që procesverbali i seancës përgatitore të mbahet nga sekretarja gjyqësore. Kështu, mundësohet edhe regjistrimi audio i seancës. Po ashtu, që në seancë përgatitore, Gjykata mundet të ndërmarrë veprime procedurale të tilla si: legjitimimin procedural të përfaqësuesit të palës 9 Shih CommDH(2014)1 prgrf.6210 Shih CommDH(2014)1 prgrf.103

16


ndërgjyqëse në rastet e prokurës gjyqësore11, marrjen e informacionit apo marrjen e provës tek të tretët sipas neneve 223 dhe 224 të K.Pr.C-së, t’u kërkojë palëve të parashtrojnë të gjitha kërkesat për marrje provash që në këtë seancë si p.sh lejimin e marrjes së provës me dëshmitarë, lejimin e provës përmes kryerjes së aktit të ekspertimit etj. Në ato raste kur natyra e çështjes e lejon dhe të dyja palët bien dakord për provat të cilat do të duhet të merren gjatë shqyrtimit gjyqësor, secila palë, merr përsipër njoftimin e dëshmitarit të kërkuar prej saj dhe siguron pjesëmarrjen e tij në seancën e parë gjyqësore. Gjithashtu,nëse palët ndërgjyqëse bien dakord për lejimin e marrjes së provës përmes kryerjes së aktit të ekspertimit, nuk ka pengesë që Gjykata t’iu bëjë me dije emrin e ekspertit të përzgjedhur nga lista përkatëse e cila ndodhet pranë institucionit, të pyesë palët nëse kanë kundërshtime lidhur me emrin e ekspertit dhe eventualisht të thërrasë ekspertin për t’u paraqitur në seancën e parë gjyqësore.

Personalisht, jam e mendimit se Kodi ynë i Procedurës Civile ka vend të ndryshohet, ndër të tjera, në dispozitat të cilat kanë të bëjnë me fazën e veprimeve përgatitore dhe vendimet që duhet të ndërmarrë gjyqtari që në këtë fazë, duke u përafruar me ligjin nr. 49/2012 “Për organizimin dhe funksionimin e gjykatave administrative dhe gjykimin e mosmarrëveshjeve administrative”12. Gjithsesi, jam e mendimit se, edhe duke pasur në vëmendje dispozitat aktuale të K.Pr.C-së, nuk ka pengesë ligjore që gjyqtari të ndërmarrë që në seancë përgatitore veprimet e përmendura në paragrafin më lart.

I.3 Çështje që lidhen me njoftimin e palëve ndërgjyqëse

Në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Krujë, njoftimi i palëve ndërgjyqëse, si rregull, realizohet përmes dërgimit të fletëthirrjes nga punonjësit e shërbimit 11 Në kuptim të nenit 96 paragrafi i dytë të K.Pr.C.-së prokura mund të bëhet edhe me gojë përpara gjykatës që shqyrton mosmarrëveshjen. Në këtë rast gjykata verifikon kriteret lejuese dhe ndaluese të cituara në nenin 96 paragrafi i parë të K.Pr.C.-së dhe merr vendim duke legjitimuar ose jo përfaqësuesin e zgjedhur. 12 Në nenin 25 e vijues të këtij ligji parashikohet se procesverbali i seancës përgatitore mbahet nga sekretari gjyqësor dhe se në këtë seancë gjykata merr vendim për kryerjen e aktit të ekspertimit, cakton ekspertin, detyrat për të etj. Gjykata që në momentin që i njofton palës së paditur padinë dhe aktet bashkëlidhur saj i kërkon kësaj pale të depozitojë prapësimet me shkrim dhe kërkesat e saj për marrje provash.

17


postar, sipas adresave të përcaktuara në kërkesëpadi/kërkesë. Ndërsa për institucionet apo njoftimin e palëve të cilët kanë vendbanim brenda qytetit Krujë, njoftimi mbulohet nga ftuesi i Gjykatës.

Problematika

Adresa e përcaktuar në kërkesëpadi për secilën palë ndërgjyqëse jo në çdo rast është e qartë. Gjykata urdhëron realizimin e njoftimit, mirëpo akti i njoftimit kthehet i pakomunikuar. Gjykata ka detyrimin të njoftojë palën e paditur apo personin e tretë për secilën prej seancave të zhvilluara dhe pala duhet të marrë dijeni për secilën prej tyre edhe pse gjykimi për të zhvillohet në mungesë. Për pasojë adresa jo e saktë bëhet shkak për shtyrjen e seancës dhe zvarritjen e gjykimit. Në rastin kur Gjykata urdhëron njoftimin e palës ndërgjyqëse me shpallje nga ana e institucioneve të qeverisjes vendore asaj nuk i kthehet përgjigje lidhur me afishimin e shpalljes.

Rekomandime

1. Në momentin e hartimit të kërkesëpadisë avokati të saktësojë adresën e palëve ndërgjyqëse, të dhëna të tjera si numër telefoni, faksi, adresë e-mail-i etj, në respektim të nenit 154 të K.Pr.C-së13.

2. Në rastin kur palë e paditur apo person i tretë është një institucion shtetëror njoftimi me anë të mjeteve të komunikimit elektronik të ketë një zbatim më të zgjeruar. Kjo nënkupton që Bashkia Fushë Krujë14, të gjitha Komunat e rrethit Krujë dhe institucione të tjera shtetërore të rrethit Krujë të vënë në dispozicion adresa kontakti si numër

13 Në nenin 154 parashikohet se: “… , paditësi në kërkesëpadi duhet të tregojë saktë: a) të dhënat elektronike të kontaktit të tij ose të përfaqësuesit, nëse ka një të tillë, në të cilin gjykata mund ta njoftojë, si dhe deklaratën e pranimit të njoftimit me mjete të komunikimit elektronik; b) listën e personave, që kërkon të thirren në gjykim, duke saktësuar emrin, atësinë, mbiemrin dhe adresën e plotë të tyre. Paditësi, për çdo ndryshim të mëvonshëm të adresës dhe të dhënave elektronike të kontaktit të tij ose të përfaqësuesit, detyrohet të njoftojë gjykatën. Shkelja e këtij detyrimi i bën të papranueshme pretendimet për pavlefshmërinë e njoftimit.”14 Nuk e përmend Bashkinë Krujë, ZVRPP Krujë, Zyrën e Përmbarimit Krujë meqenëse njoftimi për të mund të mbulohet nga ftuesi i Gjykatës pasur në vëmendje që godina e kësaj Bashkia ndodhet mjaft pranë godinës së Gjykatës.

18


telefoni, faks, adresë e-mail dhe nga ana e titullarit të secilit prej këtyre institucioneve të pranohet kjo mënyrë komunikimi, çka i jep mundësinë Gjykatës të respektojë nenet 129, 144 dhe 158/a të K.Pr.C-së.

Ekziston një praktikë e mirë në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Vlorë dhe Gjykatën e Apelit Vlorë, e cila konsiston në sa vijon: pasi gjykata ka vendosur të zhvillojë gjykimin në mungesë të palëve të paditura apo personit të tretë nuk e njofton më këtë palë për secilën seancë në vijim të gjykimit. Gjykata e Apelit nuk e ka konsideruar joligjore këtë praktikë, çka nënkupton se kjo Gjykatë nuk ka vendosur prishjen e vendimit të gjykatës së rrethit gjyqësor dhe kthimin e çështjes për rigjykim në të njëjtën gjykatë me tjetër trup gjykues për shkelje procedurale të Gjykatës. Një praktikë e tillë, me sa jam në dijeni, është tentuar të ndërmerret edhe nga Gjykata e Rrethit Gjyqësor Tiranë.

Kjo praktikë, në bindjen time personale, është ligjore dhe mjaft efikase për këto arsye:

Së pari, në kuptim të nenit 179/2 të K.Pr.C-së, kur mungon i padituri dhe paditësi kërkon vazhdimin e gjykimit në mungesë të tij, Gjykata merr vendim për “vazhdimin e gjykimit në mungesë të palës së paditur/personit të tretë”. Pra, Gjykata merr vendim për të zhvilluar gjykimin në mungesë dhe jo seancën në mungesë. Gjykata e merr një vendim të tillë pasi është siguruar, paraprakisht, për dijeninë e rregullt të palës dhe ka hetuar shkaqet e mosparaqitjes të cilat nuk kanë qenë të ligjshme në kuptim të nenit 175 të K.Pr.C-së. Vetë Kodi nuk parashikon, në mënyrë eksplicite, që Gjykata duhet ta njoftojë palën e paditur/personin e tretë për çdo seancë, për pasojë prezumohet ligjërisht se, pas marrjes së vendimit për të zhvilluar gjykimin në mungesë të kësaj pale, ajo nuk njoftohet më. Në këtë konkluzion, arrij duke pasur në vëmendje edhe nenin 185 të K.Pr.C-së.15. Në këtë dispozitë, ligjvënësi, në mënyrë eksplicite, ka kërkuar që ndryshimet lidhur me shkakun ligjor apo objektin e padisë që bëhen në mungesë të palës së paditur apo personit të tretë, t’iu komunikohen këtyre me shkrim. Në rastin e njoftimit të seancës së radhës, për palën për të cilën gjykimi është duke u zhvilluar në mungesë, ligjvënësi nuk e ka bërë një parashikim të tillë. Për pasojë, Gjykata, në bindjen time, nuk ka detyrim ligjor të njoftojë palën e paditur për çdo seancë. 15 Neni 185 i K.Pr.C-së lidhet me ndryshimin e shkakut ligjor dhe objektit të padisë. Sipas pikës 2 të kësaj dispozite, kur ndryshimi i tyre bëhet në mungesë të të paditurit apo personit të tretë, Gjykata duhet t’ia komunikojnë ato me shkrim këtyre palëve.

19


Së dyti, njoftimi për çdo seancë i palës për të cilën gjykimi është duke u zhvilluar në mungesë, passjell zvarritje të gjykimit. Në mjaft raste, mund të ndodhë që fletëthirrja të kthehet e pakomunikuar. Për pasojë, gjykata është e detyruar të shtyjë seancën dhe të përsërisë njoftimin për të. Në një farë mënyrë, procesi ndërvaret nga qëndrimi i palës së paditur/personit të tretë. Situata e krijuar është paksa absurde, pasi nga njëra anë pala e paditur/personi i tretë, duke e lënë gjykimin në mungesë, ka shprehur vullnetin për të mos u paraqitur në gjykim edhe pse ka dijeni të rregullt dhe, nga ana tjetër, Gjykata e njofton atë për çdo seancë. Duke e njoftuar atë për çdo seancë, Gjykata është e detyruar që seancat t’i caktojë në një hark kohor minimalisht 10-15 ditë, pasi njoftimi realizohet nga shërbimi postar. Nëse Gjykata nuk do ta njoftonte atë për çdo seancë, këto të fundit do të caktoheshin në distancë kohore më të shkurtër dhe gjykimi do të përfundonte më shpejt.

Gjithsesi, për zbatimin e këtij rekomandimi, kërkohet bashkëpunimi me Gjykatën e Apelit Tiranë, me qëllim që çështjet të mos prishen për këtë shkak.

3. Institucionet e qeverisjes vendore do të duhet që, pasi marrin aktin e njoftimit, përmes shpalljes, të informojnë Gjykatën për realizimin e afishimit të aktit, në vendin përkatës, pranë institucionit të tyre. Ka një praktikë të mirë nga Bashkia Krujë, Komuna Thumanë dhe Njësitë Bashkiake të Rrethit Tiranë të cilat kanë qenë korrekte në këtë aspekt16. Kthimi i përgjigjes në gjykatë është i rëndësishëm pasi kësisoj Gjykata merr dijeni për atë se pala është njoftuar botërisht mbi faktin se kundër saj është paraqitur për gjykim një padi apo kërkesë civile.

I.4 Çështje që lidhen me aktet të cilat duhet të shoqërojnë kërkesëpadinë/kërkesën

Problematika

Në mjaft raste, kërkesëpadia/kërkesa nuk është e shoqëruar me të gjitha provat shkresore apo me kopje të akteve në numër aq sa janë edhe palët ndërgjyqëse, detyrim ky i rrjedhur nga neni 154 e vijues tëi K.Pr.C-së. Ky fakt passjell: kërkesa të palës paditëse për shtyrje seance me qëllim marrjen

16 Konstatim personal i Gjyqtares E.Tahiri në disa prej gjykimeve civile.

20


e provave shkresore; kërkesa të palës së paditur për shtyrje seance për t’iu vënë në dispozicion kopje të akteve.

Rekomandime

1. Që në momentin e paraqitjes së kërkesëpadisë, pala17 do të duhet ta shoqërojë kërkesëpadinë/kërkesën me të gjitha provat shkresore në të cilat bazon pretendimet e saj, sikurse edhe me kopje të akteve për secilën palë ndërgjyqëse, në referim të nenit 154 e vijues të K.Pr.C-së. Nëse pala paditëse nuk ka mundur të paraqesë provat shkresore që në momentin e paraqitjes së kërkesëpadisë/kërkesës apo qoftë edhe në seancën e parë përgatitore, do të duhet domosdoshmërisht: i.të tregojë pamundësinë objektive të mosparaqitjes së saj, e cila do të duhet edhe të provohet para gjykatës;ii. të ndërmarrë të gjitha masat që provat t’i paraqesë në seancën e parë gjyqësore. Nëse Gjykata ka toleruar faktin e mosparaqitjes së të gjitha provave shkresore që në momentin e paraqitjes së kërkesëpadisë/kërkesës apo edhe në seancën përgatitore, nuk mundet të tolerojë kërkesën e pajustifikuar në ligj dhe të paargumentuar për shtyrje të seancës gjyqësore për të paraqitur prova shkresore. Kjo pasi prezumohet ipso lege që pala e cila ka investuar Gjykatën për zgjidhjen e një mosmarrëveshjeje civile i ka marrë të gjitha masat në këtë aspekt.

2. Nëse pala e paditur apo personi i tretë, për arsye të caktuara18, nuk ka marrë kopje të akteve për çështjen në të cilën ai është thirrur në këtë cilësi, nuk ka pse të presë datën e seancës dhe të kërkojë t’i vihen në dispozicion në atë seancë. Kjo palë mundet të paraqesë kërkesë, me shkrim, pranë Zyrës së Protokollit të Gjykatës, disa ditë përpara datës së seancës, duke kërkuar kopje të akteve. Pasi kërkesa verifikohet nga ana e Gjyqtarit të çështjes, i kalohet sekretarisë gjyqësore për zbatim dhe në vijim kopjet e akteve dorëzohen në Zyrën e Protokollit për t’u tërhequr nga ana e palës. Në çdo rast, palës e cila ka bërë një kërkesë të tillë duhet t’i bëhet me dije edhe data se kur duhet të paraqitet për tërhequr aktet.

17 Në fakt ky rekomandim është për avokatin i cili ka hartuar kërkesëpadisë/kërkesën i cili do të duhet të përkujdeset për këtë pjesë. 18 Arsyet mund të jenë të ndryshme si p.sh, pala paditëse nuk ka vënë në dispozicion kopje të akteve në numër aq sa janë edhe palët ndërgjyqëse, për këtë arsye bashkëlidhur fletëthirrjes nuk i janë vënë në dispozicion kopje të tyre.

21


I.5 Çështje që lidhen me kërkesat për shtyrje seance

Problematikë 1

Në këtë çështje, çmoj të evidentoj paraprakisht një konstatim të hasur nga praktika personale në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Krujë. Në çdo rast, seancat caktohen duke pasur në vëmendje: i.natyrën dhe llojin e çështjes civile, çka nënkupton nevojën, emergjencën apo qoftë edhe afatet ligjore të përcaktuara në mënyrë eksplicite në K.Pr.C për zgjidhjen e çështjes dhe dhënien e një vendimi rreth saj; ii. kalendarin e Gjykatës, çka nënkupton ngarkesën e punës19 dhe angazhimet e tjera të lidhura me punën20; iii. kalendarin e përfaqësuesve të palëve ndërgjyqëse; dhe iv.shkaqe të tjera të evidentuara në atë moment. Edhe pse Gjykata përkujdeset që të caktojë seancën, duke pasur në vëmendje të gjitha sa u citua më lart, në mjaft raste, paraqitet kërkesë për shtyrje seance.

Rekomandim 1

Prezumohet ligjërisht se, kur merret një angazhim me Gjykatën, të gjithë do të duhet të jenë korrekt në respektimin e tij. Shtyrja e një seance të planifikuar, paraprakisht21, është kosto për të gjithë pjesëmarrësit në gjykim. Për pasojë, në çdo rast, kërkesa për shtyrje seance do të duhet të jetë e shoqëruar me provën shkresore përkatëse dhe pala apo përfaqësuesi i saj në kërkesën për shtyrje seance të përcaktojë datat në të cilat e ka të pamundur të paraqitet në gjykim. Kjo është e nevojshme në mënyrë që Gjykata të mos caktojë seancën tjetër në një datë kur vetë pala apo përfaqësuesi ka pamundësi objektive dhe ligjore për të qenë i pranishëm. Caktimi i seancës nga Gjykata, pa qenë në dijeni të këtij fakti, rrit mundësinë që edhe seanca e radhës të jetë joproduktive, pra, të shtyhet pa u ndërmarrë veprime procedurale konkrete. Nga ana tjetër, edhe kur seanca nuk mund të zhvillohet për shkaqe që lidhen me trupin gjykues, ky i fundit mund t’iu vërë në dispozicion, përmes sekretarisë gjyqësore, datat e

19 Përgjatë vitit 2013 personalisht kam pasur të regjistruara gjithsej 447 çështje, kam përfunduar 408 çështje dhe kam mbartur vetëm 39 çështje gjyqësore. Në ngarkesën e punës duhet pasur në vëmendje edhe faktin se tanimë Gjykata e Krujës ka një numër prej 4 gjyqtarësh, për rrjedhojë edhe ngarkesa e punës për vitin 2014 pritet të rritet. Kjo konstatohet edhe në shortin që është hedhur gjatë muajit janar. 20 Seminare, tryeza të rrumbullakëta, aktivitet të tjera etj. 21 Këtu përjashtohen rastet e një pamundësia objektive të palës, përfaqësuesit të saj apo edhe e vetë Gjykatës për një shkak ligjor i cili ndodhur pas caktimit të seancës.

22


mundshme të zhvillimit të seancës së radhës.

Problematikë 2

Në rastin e seancës së parë përgatitore, ajo caktohet pa u marrë mendimi paraprak i palëve apo përfaqësuesve të tyre. Ka mjaft raste kur kërkohet shtyrja e saj nga ana e palëve.

Rekomandim 2

Për caktimin e seancës së parë përgatitore, Gjykata ka pamundësi objektive komunikimi me palët ndërgjyqëse. Megjithatë, edhe në këtë rast, pala apo përfaqësuesi i saj, bashkëlidhur kërkesëpadisë/kërkesës mund të përcaktojë datat në të cilat ka një pamundësi objektive për të qenë i pranishëmnë Gjykatë, për shkak të një gjykimi tjetër. Këtë gjë, pala apo përfaqësuesi mund ta bëjë për një periudhë njëmujore. Duke pasur dijeni paraprakisht për këtë fakt, Gjykata nuk e cakton seancën në datën dhe orën në të cilën pala ka një pamundësi objektive dhe ligjore për të qenë e pranishme.

Problematikë 3

Kërkesa për shtyrje seance është e pashoqëruar me provën shkresore që provon pamundësinë objektive dhe ligjore për të marrë pjesë në atë seancë, p.sh pretendohet mosparaqitja për arsye shëndetësore dhe nuk paraqitet raporti, pretendohet qënia në një gjykatë tjetër në të njëjtën ditë dhe nuk paraqitet fletëthirrja, etj.

Rekomandim 3

Numri i kërkesave për shtyrje seance, i pashoqëruar me provën përkatëse që provon shkakun ligjor të pamundësisë objektive për të qenë i pranishëm në Gjykatë, në gjykimin tim, është tepër i konsiderueshëm. Zgjidhjet që ofrohen nga praktika e Gjykatave të tjera si ajo e Tiranës, Vlorës, etj. dhe nga rekomandimet e Prezencës Ndërkombëtare në vendin tonë janë:

1. Zyra e Protokollit të mos pranojë kërkesa të pashoqëruara me provën përkatëse si raport shëndetësor, fletëthirrje nga një Gjykatë tjetër etj.

23


2. Gjykata të mos e marrë parasysh kërkesën e pashoqëruar nga prova shkresore, duke zbatuar në mënyrë strikte nenin 175, pika 2, të K.Pr.C-së.

3. Nëse Gjykata e ka toleruar, një herë, një kërkesë të tillë, duhet t’i kërkojë palës, në seancënpasuese, të sqarojë dhe provojë pamundësinë objektive dhe ligjore të mosprezencës në seancën paraardhëse. Nëse pala nuk e provon diçka të tillë, ky qëndrim i saj do të duhet të mbahet parasysh nga Gjykata në rast të përsëritjes së të njëjtës situatë. Nëse përfaqësuesi i palës është avokat Gjykata do të duhet të njoftojë Dhomën Kombëtare të Avokatisë.

Problematikë 4

Në mjaft raste, kërkohet shtyrja e seancës për të marrë një provë shkresore dhe pala e cila e bën një kërkesë të tillë nuk provon pamundësinë objektive të paraqitjes së saj në atë seancë apo përpjekjet që ajo ka bërë në këtë aspekt.

Rekomandim 4

Zgjidhjet që ofrohen në këtë rast janë:

1. Gjykata t’i kërkojë palës të përcaktojë, qartazi, provën që pala duhet të paraqesë para saj, duke identifikuar vendndodhjen e saj dhe pamundësinë objektive të paraqitjes së saj në atë seancë.

2. 3. Gjykata t’i japë vetëm një herë mundësinë palës për ta paraqitur provën në

seancën vijuese. Nëse, sërisht, prova nuk paraqitet, një situatë e tillë nuk do të jetë e tolerueshme nga ana e Gjykatës.

Problematikë 5

Pala ndërgjyqëse kërkon shtyrjen e seancës për t’u njohur me provat shkresore të paraqitura nga pala tjetër22, në seancat paraardhëse, duke pretenduar se nuk është njohur me to.

22 Këtu përjashtohet rasti kur prova shkresore është paraqitur në atë seancë dhe pala tjetër nuk ka pasur mundësinë objektive të njihet me përmbajtjen e saj më parë. Në këtë rast të fundit, është në të drejtë të palës të kërkojë kohën e nevojshme për t’u njohur me të dhe për të realizuar një mbrojtje efektive të së drejtës së pretenduar.

24


Rekomandim 5

Pala ndërgjyqëse apo eventualisht përfaqësuesi i saj mund të bëjnë kërkesë me shkrim në Zyrën e Protokollit të Gjykatës, duke kërkuar kopje të akteve të dosjes, përpara datës së seancës së radhës. Po ashtu, edhe aktet do t’i vihen në dispozicion, përpara kësaj date. Kjo bën të mundur që pala të jetë e përgatitur në seancë dhe të mos bëjë kërkesa për shtyrjen e tyre.

Problematikë 6

Në mjaft raste, përfaqësuesit e palëve kërkojnë kohë për të paraqitur pretendimet përfundimtare me shkrim. Për pasojë, Gjykata detyrohet të caktojë një seancë tjetër gjyqësore, e cila, në referim të nenit 302 të K.Pr.C-së, duhet të caktohet pas pesë ditësh.

Rekomandim 6

Pasi Gjykata ka deklaruar të mbyllur shqyrtimin gjyqësor, prezumohet se palët ndërgjyqëse kanë zhvilluar një debat lidhur me çështjen, Gjykata ka dëgjuar secilën prej tyre dhe nuk lind më nevoja e marrjes së provave të tjera. Për pasojë, nuk ka pengesë ligjore që pretendimet përfundimtare të paraqiten në të njëjtën seancë në të cilën Gjykata vendos t’i japë fund hetimit gjyqësor. Pra, përfaqësuesi t’i ketë përgatitur ato që më parë dhe të japë pretendime të tjera shtesë, nëse e çmon të nevojshme, verbalisht, përpara Gjykatës, çka është në përputhje edhe me nenin 302 të K.Pr.C-së. Kërkesa për shtyrje seance për të paraqitur pretendimet përfundimtare do të duhet të pranohet vetëm në çështjet veçanërisht komplekse dhe kur pala/përfaqësuesi argumenton ligjërisht pamundësinë e paraqitjes së pretendimeve përfundimtare në të njëjtën seancë.

I.6 Çështje në të cilat duhet të kryhet një akt ekspertimi

Problematikë 1

Në çështje të tilla, Gjykata, zakonisht, zhvillon minimalisht katër seanca e konkretisht: 1. seancë për caktimin e ekspertit; 2.seancë për

25


marrjen e detyrave; 3.seancë për paraqitjen e aktit; dhe 4. seancë për debatimin e aktit. Eventualisht, mund të ketë kërkesa edhe për plotësim të aktit të ekspertimit apo bërjen e pyetjeve shtesë.

Rekomandim 1

1. Pala, që në seancë përgatitore, t’i bëjë me dije Gjykatës llojin e aktit të ekspertimit që kërkon të kryhet. Në këtë mënyrë, Gjykata, si u përmend edhe më lart, mundëson paraqitjen e ekspertit që në seancën e parë gjyqësore, për të bërë betimin dhe marrë detyrat.

2. Depozitimi i aktit të ekspertimit të kryhet, nga ana e ekspertit, në Zyrën e Protokollit të Gjykatës, përpara datës së seancës. Kjo, me qëllim që Gjykata t’ia komunikojë atë paraprakisht palëve ndërgjyqëse ose vetë këto ta tërheqin, pranë kësaj zyre ose vetë eksperti t’ia dorëzojë atë palëve jashtë seancës. Në rastin kur gjykimi zhvillohet në mungesë të palëve, eksperti duhet të ketë në vëmendje se akti duhet të depozitohet në një kohë që mundëson në vijim komunikimin e tij palës në mungesë.

3. Gjykata, në çdo rast, në vendimin për caktimin e detyrave ekspertit, do të përcaktojë datën e depozitimit të aktit në Zyrën e Protokollit, mënyrën sesi ai do t’i komunikohet, në vijim, palëve në mungesë dhe datën e seancës në të cilën do të jetë i pranishëm eksperti e do të debatohet akti. Në këtë mënyrë, ulet numri i seancave gjyqësore të zhvilluara dhe, si palët, ashtu edhe eksperti nuk detyrohen të paraqiten në Gjykatë katër apo më shumë herë.

Problematikë 2

Gjykata, në mjaft raste, heziton të shprehet për caktimin e ekspertit pasi pala nuk i ka depozituar të gjitha provat shkresore që në seancën e parë. Në kuptim të nenit 224/a e vijues të K.Pr.C.-së, akti i ekspertimit kryhet vetëm mbi bazën e provave të cilat janë lejuar të merren në shqyrtim nga ana e Gjykatës. Mosmarrja e këtij vendimi pamundëson vendimmarrjen për caktimin e detyrave ekspertit.

26


Rekomandim 2

1. Pala të paraqesë të gjitha provat bashkëlidhur kërkesëpadisë/kërkesës ose në seancën e parë përgatitore apo -si mundësi e fundit, - në seancën e parë gjyqësore. Në seancën e parë gjyqësore, Gjykata t’i caktojë detyrat ekspertit.

2. Po ashtu, nuk ka pengesë që Gjykata të autorizojë ekspertin të paraqitet në institucionin në të cilin ndodhet prova, të bëjë verifikimet përkatëse në këtë institucion, si dhe t’ia bashkëlidhë provën aktit të ekspertimit. Duke folur nga eksperienca personale, në mjaft raste, kam autorizuar ekspertin të paraqitet pranë Zyrës së Regjistrimit të Pasurive të Paluajtshme, për të bërë verifikimet përkatëse dhe kryerjen e aktit të ekspertimit duke bërë edhe këqyrje të dokumentacionit që disponon ky institucion. Gjykata e Apelit Tiranë ka konfirmuar vendimmarrjen time në raste të tilla, çka nënkupton se vendimi nuk është cënuar.

I.7 Çështje që lidhen me kthimin e përgjigjeve nga institucionet shtetërore

Problematika

Në disa raste, Gjykata ka konstatuar moskthimin e përgjigjes nga ana e institucioneve shtetërore ose përgjigjja nga ana e tyre nuk është kthyer në kohën e duhur. Një gjë e tillë është bërë shkak për shtyrjen e seancës. Njoftimi për dërgim prove realizohet me anë të shërbimit postar. Është e kuptueshme koha e nevojshme që duhet për marrjen dijeni nga ana e institucionit, puna e tij në kthimin e përgjigjes dhe koha e nevojshme për dërgimin e provave apo informacionit përmes shërbimit postar. Nga praktika personale kam konstatuar se, në disa raste, aktet janë dërguar thjesht fotokopje. Për pasojë, jam detyruar të shtyj seancën dhe të përsëris shkresën drejtuar institucionit.

Rekomandime

1. Institucionet shtetërore të rrethit Krujë t’i vënë në dispozicion Gjykatës mundësi të tjera kontakti, duke nënkuptuar adresa të postës elektronike (e-mail) dhe numër faksi. Në këtë mënyrë, Gjykata ka mundësinë që t’i komunikojë institucionit shtetëror vendimin e ndërmjetëm për marrje

27


prove, sipas nenit 223 e vijues të K.Pr.C-së, që në ditën kur është marrë ky vendim.

2. Gjithashtu, nëse prova nuk ndodhet në këtë institucion, Gjykatës duhet t’i kthehet përgjigje negative, përmes të njëjtës mënyrë komunikimi, duke e orientuar atë mbi faktin se në cilin institucion tjetër shtetëror ajo ndodhet. Kjo mënyrë komunikimi shmang vonesat e krijuara nga shërbimi postar. Po ashtu, shkresa e Gjykatës t’i përcillet institucionit përkatës shtetëror në të cilin ndodhet prova.

3. Gjykata, që në shkresën e parë që i dërgon institucionit shtetëror për paraqitje prove, do të duhet të përkujdeset duke i bërë me dije: i.detyrimin ligjor që rrjedh nga nenet 223, 224 i K.Pr.C-së; ii. pasojën e parashikuar nga nenet 167 dhe 169 të këtij Kodi23; iii.datën deri në të cilën duhet të paraqitet akti; iv.faktin se ka informuar, në të njëjtën kohë, për shkresën edhe institucionin shtetëror epror. Nga eksperienca personale, kam konstatuar se kjo mënyrë procedimi ka qenë efikase dhe në mjaft raste, institucioni shtetëror ka kthyer përgjigje ose institucioni epror ka urdhëruar vënien në dispozicion të provës së kërkuar nga gjykata. Pra, nuk ka lindur nevoja e ndëshkimit me gjobë. Në gjykimin tim, dënimi me gjobë duhet të shihet si mundësi e fundit nëse nuk ka reagim nga ana e institucionit të cilit i është kërkuar informacioni apo prova.

4. Në çdo rast prova duhet të dorëzohet origjinale apo e njësuar me origjinalin, sipas parashikimeve të nenit 251 e vijues të K.Pr.C-së. Kjo sepse Gjykata nuk mundet të lejojë marrjen në shqyrtim të akteve fotokopje të panjësuara me origjinalin, pasi ato nuk kanë vlerë provuese. Ky fakt mund t’i bëhet me dije institucionit.

I.8 Projekt-plan gjykimi civil

Mbështetur në rekomandimet e mësipërme, mund të konkludohet në një projekt-plan të përfundimit të një gjykimi civil kompleks. Ky projekt-plan hartohet

23 Në nenin 167 të K.Pr.C.-së sanksionohet dënimi me gjobë deri në shumën 30.000 lekë, ndërsa në nenin 169 mënyra e kundërshtimit të vendimit të dënimit me gjobë, i cili është i revokueshëm vetëm nga Gjykata që e ka dhënë, pra, ndaj këtij vendimi nuk lejohet ankim në një gjykatë më të lartë.

28


nën prezumimin se nuk do të ketë kërkesa për shtyrje seance apo shkaqe të ligjshme dhe objektive për zhvillimin e një seance gjyqësore produktive. Nëse rekomandimetdo të zbatoheshin, eventualisht, projekt-plani do të ishte si më poshtë:

Seanca e parë: Seancë Përgatitore: Në këtë seancë, gjykata krijon idenë mbi natyrën e mosmarrëveshjes civile, palët shkëmbejnë provat shkresore, paraqesin të gjitha kërkesat e tyre në dobi të gjykimit, duke përfshirë edhe kërkesën për kryerjen e aktit të ekspertimit. Gjykata merr vendim për kalimin e çështjes në seancë gjyqësore, për thirrjen e ekspertit dhe eventualisht, i përgjigjet kërkesave të tjera të palëve ndërgjyqëse.

Seanca e dytë: Në këtë seancë, secila palë paraqet pretendimet, citon provat që ajo vetë paraqet, bën kërkesa eventuale. Gjykata merr vendim për të lejuar marrjen në shqyrtim të provave dhe lejon debatin rreth tyre. Në vijim, në të njëjtën seancë, paraqitet eksperti, i cili bën betimin dhe merr detyrat. Seanca shtyhet për të mundësuar kryerjen e aktit të ekspertimit. Në vendimin për shtyrjen e seancës, Gjykata përcakton datën brenda së cilës duhet të paraqitet akti i ekspertimit në Zyrën e Protokollit të Gjykatës, mënyrën sesi ai do t’iu komunikohet, paraprakisht, palëve ndërgjyqëse të pranishme apo në mungesë, si dhe datën e seancës vijuese. Nëse gjykata ka lejuar marrjen e provës me dëshmitarë dhe pala ka marrë përsipër njoftimin e tyre, dëshmitarët paraqiten që në seancën e parë gjyqësore dhe realizohet pyetja e tyre.

Seanca e tretë: Pasi akti i ekspertimit i është vënë në dispozicion, paraprakisht, palëve ndërgjyqëse, në këtë seancë, paraqitet eksperti, i cili relaton aktin, në mënyrë të përmbledhur. Palët i drejtojnë atij pyetje të cilave eksperti iu përgjigjet në të njëjtën seancë. Në vijim, Gjykata deklaron të mbyllur hetimin gjyqësor dhe palët paraqesin pretendimet përfundimtare rreth çështjes objekt gjykimi. Në të njëjtën seancë, Gjykata shpall edhe dispozitivin e vendimit.

29


Koha: Seancat të caktohen në një hark kohor, minimalisht, 15 ditë nga njëra-tjetra. Në rastin e shtyrjes për hartim të aktit të ekspertimit, justifikohet një diferencë kohore më e gjatë, për t’i dhënë mundësinë të gjitha palëve të njihen paraprakisht me përmbajtjen e tij dhe të paraqesin pretendimet dhe vërejtjet rreth aktit apo pyetjet për ekspertin.

Eventualisht, mund të lindë nevoja për kryerjen e një shtese të aktit të ekspertimit. Në këtë rast, zbatohet e njëjta procedurë. Kjo nënkupton se pranohet kërkesa për shtyrje seance, gjykata përcakton datën deri në të cilën do të duhet të paraqitet akti i ekspertimit shtese, pranë Zyrës së Protokollit dhe mënyrën sesi ai duhet t’i vihet në dispozicion palëve para seancës. Pra, në këtë rast, gjykimi mund të përfundojë pas 4 seancash dhe jo në 3 të tilla.

31


II. OPInIOnE DhE REKOMAnDIME RRETh PROJEKTIT “PËR NJË DREJTËSI PA VONESA” ,PËR ÇËShTJET GJYQËSORE PEnALE, nË GJYKATËn E

RREThIT GJYQËSOR KRUJË.

II.1 Burimet

Opinionet dhe rekomandimet mbi menaxhimin aktiv të çështjeve penale, ashtu si dhe ato mbi cështjet civile, janë hartuar bazuar në

burime parësore dhe dytësore. Burimet parësore janë:a) neni 42/2 i Kushtetutës së Republikës së Shqipërisë dhe jurisprudenca

e Gjykatës Kushtetuese shqiptare, Neni 6/1 i KEDNj-së dhe jurisprudenca e GjEDNj-së, jurisprudenca e Gjykatës së Lartë të Republikës së Shqipërisë dheneni 342 i K.Pr.P-së, përmes të cilëve sanksionohet parimi i “gjykimit të pandërprerë”. Sipas këtij parimi, si rregull, gjykimi penal do të duhet të përfundojë në një seancë të vetme. Përjashtimisht, Gjykata mundet të ndërpresë shqyrtimin gjyqësor, deri në 15 ditë dhe vetëm për arsye të veçanta. Kjo dispozitë sanksionon detyrimin ligjor të Gjykatës për të përfunduar gjykimin brenda “një afati të arsyeshëm”.

b) Vendimi i Këshillit të Lartë të Drejtësisë “Mbi kriteret matëse të veprimtarisë gjyqësore”.

Burimet dytësore mbi të cilat mbështeten opinionet dhe rekomandimet janë:

a) Raporti i datës 16 janar 2014 i Komisionerit për të Drejtat e Njeriut pranë Këshillit të Europës, z. Nils Muižnieks. Vlerësoj se ndërgjegjësimi për atë që evidentohet në këtë raport është një hap i rëndësishëm, i cili duhet të pasohet me marrjen e masave konkrete për zgjidhjen në mënyrë optimale të problemeve që pengojnë përfundimin e gjykimit brenda një afati të arsyeshëm.

32


b) Praktikat e zbatuara në Gjykata të tjera të Republikës së Shqipërisë dhe mendime personale të Gjyqtares E.Tahiri.

II.2 Çështje që lidhen me kërkesat për shtyrje seance

Problematikë

Në mjaft raste, mbrojtësit bëjnë kërkesa gjatë seancës gjyqësore për t’u njohur me dosjen penale. Një gjë e tillë ndodh si në rastet kur mbrojtësi është i zgjedhur edhe kur është i caktuar nga Gjykata.

Rekomandime

1. Mbrojtësi i zgjedhur nga vetë i pandehuri: Mbrojtësi i zgjedhur mund të paraqesë kërkesë me shkrim në Zyrën e Protokollit të Gjykatës, për t’u pajisur me kopje të akteve të dosjes hetimore, përpara datës së seancës. Pra, nuk është e tolerueshme që një mbrojtës i zgjedhur nga vetë i pandehuri të paraqitet në seancë gjyqësore dhe të kërkojë shtyrjen e saj për këtë shkak. Është detyrim ligjor i tij të përgatitet rreth çështjes objekt gjykimi dhe të realizojë një mbrojtje efektive.

2. Mbrojtësi i caktuar kryesisht nga Gjykata: Në këtë rast, Gjykata, në vendimin për caktimin e mbrojtësit kryesisht, do të urdhërojë sekretarinë gjyqësore të njoftojë mbrojtësin për këtë vendim, duke i bërë me dije se dosja penale është në dispozicion të tij, deri përpara datës së seancës gjyqësore dhe se nuk do të jenë të tolerueshme kërkesat për shtyrje seance për këtë shkak. Po ashtu, atij do t’i vihen në dispozicion kopje të akteve, sipas kërkesës së tij. Nëse mbrojtësi i caktuar kryesisht nuk e pranon detyrën, do të duhet të njoftojë, me shkrim, Gjykatën, përpara datës së seancës gjyqësore, me qëllim që në rastin e mospranimit eventual të kësaj kërkese, Gjykata të caktojë një mbrojtës tjetër.

Problematikat e tjera dhe rekomandimet përkatëse lidhur me kërkesat për shtyrje seance janë të njëjta me ato të parashtruara më lart në rastin e gjykimeve civile.

33


II.3 Çështje që lidhen me zbatimin e gjykimit të zakonshëm

Problematikë

Në dosjen hetimore, në disa raste, adresat e dëshmitarëve nuk janë shumë të sakta, për pasojë fletëthirrja kthehet e pakonfirmuar. Nga ana tjetër, edhe mosparaqitja e dëshmitarëve të kërkuar nga palët, në mjaft raste, është shkak për zvarritjen e gjykimit.

Rekomandime

1. Në hartimin e dosjes hetimore, lista e personave të thirrur si dëshmitarë të jetë më e qartë dhe për secilin prej tyre të përcaktohet adresa e banimit apo edhe numër telefoni. Kjo me qëllim që, nëse dëshmitari nuk paraqitet në seancë edhe pse merr dijeni rregullisht, në vijim gjykata të urdhërojë shoqërimin e detyrueshëm përmes Komisariatit të Policisë Krujë.

2. Secila palë të marrë përsipër njoftimin dhe thirrjen e dëshmitarëve të kërkuar. Kjonënkupton se dëshmitarët e kërkuar nga ana e prokurorisë duhet të njoftohen nga vetë ky institucion, përmes oficerit të policisë gjyqësore. Po ashtu, edhe mbrojtësi të sigurojë pjesëmarrjen e dëshmitarëve të kërkuar prej tij.

II. 4 Çështje që lidhen me zbatimin e gjykimit të shkurtuar

Problematikë 1

Prokurori dhe mbrojtësi i paraqesin pretendimet përfundimtare rreth çështjes objekt gjykimi në seanca të ndryshme.

Rekomandim 1

Mbrojtësi të paraqesë pretendimet përfundimtare në të njëjtën seancë me organin e akuzës. Gjykata mund të caktojë seancën e paraqitjes së pretendimeve përfundimtare, duke i dhënë si Prokurorit dhe mbrojtësit 2-3

34


ditë kohë, secilit. Pra, seanca për paraqitjen e pretendimeve përfundimtare të caktohet pas 4-6 ditësh, me detyrimin që në atë seancë të përfundojë edhe gjykimi i çështjes.

Problematikë 2

Mungesa e dëshmisë së penalitetit në dosjen hetimore. Nga ana e Prokurorëve relatohet se dëshmia e penalitetit nuk i vihet në dispozicion në kohën e duhur.

Rekomandim 2

Institucioni i Prokurorisë të bashkëpunojë me institucionin përkatës, si Prokurorinë e Përgjithshme apo Drejtorinë e Përgjithshme të Burgjeve, me qëllim që akti t’i vihet në dispozicion që në fazën e hetimit apo, mundësisht, në seancën e parë gjyqësore apo bashkëlidhur pretendimeve përfundimtare.

II.5 Projekt-plan gjykimi të shkurtuar penal

Në zbatim të rekomandimeve të mësipërme, projekt-plani për përfundimin e një gjykimi penal sipas procedurës së gjykimit të shkurtuar, do të ishte si më poshtë:

Seanca e parë: Paraqitja e palëve, legjitimi i mbrojtësit, kërkesa për gjykim të shkurtuar, vendimi për lejim dhe administrim provash dhe kalim i çështjes në fazën e pretendimeve përfundimtare. Seanca shtyhet për t’i dhënë mundësi palëve të paraqesin pretendimet përfundimtare me shkrim. Kjo pasi Prokurori i çështjes ka detyrim të konsultohet me titullarin e institucionit në lidhje me to.

Seanca e dytë: Paraqitja e pretendimeve përfundimtare nga ana e Prokurorit dhe Mbrojtësit. Mbyllja e shqyrtimit gjyqësor dhe shpallja e dispozitivit të vendimit gjyqësor.

Në këtë projekt-plan nuk janë pasur parasysh kërkesat për shtyrje seance për arsye objektive dhe ligjore si mosmarrja dijeni e të pandehurit,

35


mosparaqitja e tij apo e prokurorit për shkaqe objektive, të justifikuara dhe ligjore etj., çka eventualisht shkakton rritje të numrit të seancave.

II.6 Çështje që lidhen me Institucionet e Ekzekutimit të Vendimeve Penale (IEVP) Krujë, Fushë Krujë dhe Zyrën Vendore të Shërbimit të Provës Tiranë

Problematikë

Njoftimi për datën dhe orën e seancës për secilin prej këtyre institucioneve, lidhur me paraqitjen e dokumentacionit dhe përfaqësuesit, realizohet, aktualisht, përmes shërbimit postar. Kjo mënyrë komunikimi sjell vonesa në gjykimin e çështjes e, në disa raste, dokumentacioni i ndodhur pranë IEVP Krujë dhe IEVP Fushë Krujë nuk i vihet në dispozicion Gjykatës në kohën e duhur, duke u bërë shkak për zvarritjen e gjykimit.

Nga ana e Zyrës Vendore të Shërbimit të Provës Tiranë, jo në çdo rast, raporti paraqitet në datën e caktuar nga gjykata. Vlen të theksohet se gjykata, në caktimin e seancës, merr mendimin e përfaqësuesit të këtij institucioni lidhur me kohën që i duhet për të paraqitur aktin.

Rekomandim

1. Në këndvështrimin tim, do të duhet të ndryshojë mënyra e komunikimit të shkresës së gjykatës lidhur me datën dhe orën e seancës dhe e paraqitjes së dokumentacionit. Kësisoj, Gjykata ka mundësinë objektive që njoftimi për secilin prej këtyre institucioneve të kryhet përmes faksit ose adresës së postës elektronike (e-mail), duke u skanuar njoftimi i gjykatës. Kjo mënyrë njoftimi është në përputhje me nenin 133/3/4 të K.Pr.P -së. Në ndryshim nga K.Pr.C -ja, K.Pr.P e lejon shprehimisht njoftimin me faks apo përmes çdo mjeti tjetër të përshtatshëm24. Po ashtu, përfaqësues të IEVP Krujë, Fushë Krujë apo Shërbimit të Provës Tiranë mund të marrin përsipër dorëzimin dorazi të aktit të njoftimit të gjykatës.

2. Nëse Gjykata konstaton mosparaqitjen e dokumentacionit apo përfaqësuesit apo raportin e Zyrës Vendore të Shërbimit të Provës Tiranë,

24 Mjet tjetër i përshtatshëm është edhe e-mail-i me konfirmim marrje.

36


ajo është e detyruar të kryejë njoftimin e titullarit të institucionit dhe Ministrit të Drejtësisë.

3. Vlerësoj se paraqitja e dokumentacionit nga ana e IEVP-ve përpara datës së seancës, duke u depozituar në Zyrën e Protokollit, i jep mundësinë gjykatës t’i komunikojë kopje të tyre palëve të tjera në proces. Kështu, dokumentacioni mund t’i vihet paraprakisht në dispozicion Shërbimit të Provës, duke mundësuar që nga ana e këtij institucioni të realizohen intervistat e para. Po ashtu, në gjykime me objekt “njohje amnistie”, duke u depozituar dokumentacioni, paraprakisht, Gjykata ka mundësinë t’ia dorëzojë ato Prokurorit sëbashku me provat shkresore të paraqitura nga pala bashkëlidhur kërkesës, me qëllim që ai të njihet paraprakisht. Kësisoj, nga ana e Prokurorit nuk do të ketë kërkesa për shtyrje seance për t’u njohur me provat dhe eventualisht gjykimi përfundon në një seancë të vetme.

II.7 Çështje që lidhen me Institutin e Mjekësisë Ligjore (IML) Tiranë25

Problematikë

Kërkesa të shumta nga ky institucion për shtyrje të seancave, për pamundësi të paraqitjes së ekspertëve me qëllim betimin dhe marrjen e detyrave. Në asnjë rast ekspertët nuk përcaktojnë datën se kur e kanë të mundur të paraqiten në Gjykatë. Kësisoj, Gjykata cakton seancën duke mbartur një risk të marrë që edhe ajo të jetë joproduktive dhe të shtyhet sërish.

Gjithashtu, ka edhe vonesa në depozitimin e aktit të ekspertimit nga ana e ekspertëve.

Rekomandim

1. Të mundësohet komunikimi me këtë institucion përmes faksit/adresës së postës elektronike (e-mail). Aktualisht, ky institucion ka një punonjës i cili përkujdeset për këtë pjesë. Pra, nuk ka pengesa në këtë aspekt.

25 Personalisht jam në dijeni se IML Tiranë mbulon të gjitha Gjykatat në territorin e R.Sh.

37


2. Nisur nga ngarkesa e punës së këtij institucioni, të përcaktohen, nga ana e tyre, çdo muaj, lista e ekspertëve që i vihen në dispozicion Gjykatës dhe datat se kur ata e kanë të mundur të paraqiten në Gjykatën e Krujës. Nga ana jonë, të gjitha gjyqtaret mund t’i caktojmë datat e seancave gjyqësore për çështjet për të cilat lind e nevojshme kryerja e aktit të ekspertimit në të njëjtën ditë. Kësisoj, ekspertët mund të paraqiten në Gjykatën e Krujës një apo maksimalisht 2 ditë në muaj. Titullari i IML-së të dërgojë këtë listë, çdo muaj, në numrin e faksit apo e-mail-in e gjykatës.

3. Nëse deri tani janë toleruar kërkesa të tilla për shtyrje seance, të cilat, në shumë raste, janë të pashoqëruara me provën përkatëse, Gjykata do të jetë e detyruar të informojë organin epror, përkatësisht titullarin e IML-së dhe Ministrin e Drejtësisë, për secilën dosje gjyqësore.

II.8 Çështje që lidhen me Komisariatin e Policisë Krujë

Problematikë

Vonesa në kthimin e përgjigjes lidhur me realizimin e detyrave të lëna nga gjykata, që kanë të bëjnë me: i. njoftimin e të pandehurit që nuk paraqitet; ii. njoftimin e dëshmitarit; iii. shoqërimin e detyrueshëm të dëshmitarit; dhe iv. mosparaqitjen e procesverbalit të njoftimit dhe veprimeve përkatëse të ndërmarra.

Në disa raste Gjykata urdhëron shoqërimin e detyrueshëm dhe ky detyrim nuk realizohet, por i kthehet përgjigje Gjykatës se personi është njoftuar. Kjo shkakton shtyrjen e seancës dhe përsëritjen e shkresës drejtuar Komisariatit të Policisë.

Rekomandime

1. Në të gjitha këto raste, Gjykata do t’i dërgojë për dijeni aktin e njoftimit Drejtorisë së Policisë së Qarkut Durrës dhe, në rast të mosmarrjes së masës përkatëse, edhe organit epror.

38


2. Kur gjykata ka urdhëruar shoqërimin e detyrueshëm, prezumohet ligjërisht se personi është njoftuar për t’u paraqitur dhe nuk është paraqitur, pa pasur shkaqe të arsyeshme. Për rrjedhojë, nuk ka më arsye që Komisariati i Policisë të mjaftohet me njoftimin e personit, por duhet të realizojë shoqërimin e detyrueshëm.

III. PËRFUnDIME

Sikundër u citua edhe më lart, Projekti “Për një drejtësi pa vonesa” ka nisur të zbatohet në fillim të muajit shkurt 2014 dhe, që përpara zbatimit të tij, janë ndërmarrë masa të tilla si:

yy Ndërgjegjësimi i trupës gjyqësore se në respektim të dispozitave procedurale civile dhe penale, Gjykata mundet të luajë një rol më aktiv në menaxhimin e çështjes. Është Gjykata ajo e cila do të duhet të zotërojë procesin dhe jo pala. Edhe në ato raste kur Gjykata konstaton se ndonjëra nga palët ndërgjyqëse kryen veprime me qëllim zvarritjen e gjykimit, do të duhet të marrë menjëherë masat, duke mos e toleruar këtë sjellje.

yy Zhvillimi i takimeve me përfaqësues të institucioneve të tilla si prokuroria, avokatia, IEVP, ZVRPP, Shërbimi i Provës, etj. Gjatë takimeve është theksuar nevoja për bashkëpunim mes të gjithë aktorëve të procesit gjyqësor.

yy Secila nga gjyqtaret është përkujdesur t’i bëjë me dije avokatëve, prokurorëve dhe përfaqësuesve të institucioneve masat që Gjykata do të jetë e detyruar të ndërmarrë nëse nga ana e tyre nuk respektohen masat e kërkuara prej saj, në afatet e përcaktuara në vendimin e ndërmjetëm ose nëse nuk respektohet data e seancës së përcaktuar me pëlqimin e palëve dhe trupit gjykues. Sikundër është theksuar,një gjykim i shpejtë, në respektim të afateve dhe kërkesave ligjore, i shërben dhënies së drejtësisë, pasi një drejtësi e vonuar është një drejtësi e mohuar.

Edhe pse që nga nisja e projektit e deri më tani, ka kaluar një kohë relativisht e shkurtër - prej 3 muajsh, progresi ka qenë i dukshëm. Kështu:

39


yy Numri i seancave në gjykimet civile është ulur ndjeshëm

Gjykimet me objekt vërtetim fakti juridik, në të cilat lind i nevojshëm lejimi i provës me dëshmitarë apo edhe marrja e provave në referim të neneve 223 dhe 224 të K.Pr.C -së, aktualisht, përfundojnë me 2 apo 3 seanca dhe në një hark kohor prej 1 deri 2 muaj. Ndërkohë, më parë, këto gjykime përfundonin me minimalisht 4 seanca dhe për një hark kohor që, në mjaft raste, e kalonte periudhën 3 mujore. Kjo pasi palët nuk paraqisnin të gjitha provat që në seancën e parë, dëshmitarët paraqiteshin në seancën e dytë gjyqësore, avokati kërkonte shpesh që pretendimet përfundimtare t’i paraqiste në një seancë të veçantë, etj.

Gjykimet me objekt zgjidhje martese, kur kërkohet hartimi i raportit psikologjik, aktualisht, këto gjykime përfundojnë me 3 deri 4 seanca dhe gjithmonë brenda afatit 3 mujor. Ndërkohë, më parë, përveç kërkesave për shtyrje seancë, në mjaft raste të pashoqëruara me prova, paraqitjes së pretendimeve në një seancë më vete, eksperti nuk thirrej për të qenë i pranishëm që në seancën e parë gjyqësore.

Gjykimet me objekt heqje zotësie juridike për të vepruar, në të cilat është i nevojshëm lejimi i provës me dëshmitarë, pyetja e mjekut apo hartimi i raportit psikiatrik, këqyrja e personit, etj., përfundojnë me 2 deri 3 seanca.

Sa i përket çështjeve penale të gjykuara sipas procedurës së parashikuar për gjykimin e shkurtuar, ato, aktualisht, përfundojnë me 1 ose 2 seanca dhe për një hark kohor prej 1 ose 2 muaj, pavarësisht nga lloji i veprës penale. Nga ana tjetër, edhe ato çështje penale të cilat edhe më parë kanë përfunduar me 1 ose 2 seanca, si ulje dënimi, ndryshim mase sigurie, kundërshtim i vendimit të prokurorit, etj., aktualisht, përfundojnë me të njëjtin numër seancash mirëpo kohëzgjatja e përfundimit të gjykimit është më e vogël. Kjo, pikërisht, për shkak se duke përfunduar gjykimet në tërësi në një kohë më të shkurtër, Gjykata ka mundësinë objektive t’i caktojë seancat në distancë kohore më të vogël.

Nëse në vitin 2013, për të njëjtën periudhë kohore, numri i dosje që kishte në dorë secili gjyqtar ishte 80 deri 100 dosje, aktualisht, ky numër varion nga

40


45 deri 60 dosje në gjykim. Duhet patur në vëmendje edh fakti se në vitin 2013, Gjykata e Rrethit Gjyqësor Krujë, kishte në organikën e saj 6 gjyqtare, ndërsa aktualisht ajo ka vetëm 4 gjyqtare.

yy Bashkëpunimi me institucionet, veçanërisht me ato pranë të cilave ndodhen prova shkresore të volitshme për gjykimin, ka qenë tepër i frytshëm.

Në çdo rast provat shkresore janë paraqitur në afatin e përcaktuar nga gjykata, në vendimin e saj të ndërmjetëm. Nuk ka lindur nevoja e gjobitjes së institucionit. Edhe në ato raste kur është marrë një vendim i tillë, ai është revokuar pas depozitimit të provës shkresore apo informacionit të kërkuar.

Bashkëpunimi me avokatët dhe prokurorët po ashtu ka qenë tepër pozitiv. Kësisoj, numri i kërkesave për shtyrje seance është reduktuar, pretendimet përfundimtare janë paraqitur në të njëjtën seancë si nga prokurori edhe avokati. Ky i fundit nuk ka kërkuar shtyrje të seancës për t’u njohur me dosjen, por është njohur, paraprakisht, me të, pas depozitimit të kërkesës në Zyrën e Protokollit të gjykatës.

Në gjykimin tim, mbështetja që i është dhënë Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Krujë nga projekti “Për një drejtësi pa vonesa” ka ndikuar pozitivisht në menaxhimin aktiv të çështjeve nga ana e gjykatës, ka rritur efiçencën dhe shpejtësinë e gjykimit. Hapat e ndërmarrë, me siguri, do të vazhdojnë të zbatohen me të njëjtin ritëm edhe pas muajit korrik 2014. Zbatimi i tij edhe në gjykatat e tjera, uroj të jetë i mirëpritur, sikundër, pse jo, edhe më i suksesshëm se në Gjykatën e Rrethit Gjyqësor Krujë.

Opinions and Recommendations on “Justice without delays” Project

(Active Case Management in Kruja District Court)

Prepared by: Judge Engjëllushe TAHIRI

Foreword by: John A. Carver, USAID JuST

MAY 2014

This publication is made possible by the support of the American People through the United States Agency for International Development (USAID) in the framework of the Albanian Justice Sector Strengthening Project (JuST). The contents of this publication are the sole responsibility of the author and do not necessarily reflect the views of USAID or the United States Government.

COnTEnT

Foreword

On “Justice without Delays” Project

I. Opinions and Recommendations on the project “Justice without Delays” regarding the civil cases in Kruja District Court.

I.1 Sources I.2 Issues related to the preliminary sessionI.3 Issues related to the notification of litigantsI.4 Issues related to the evidence accompanying the lawsuit/requestI.5 Issues related to the requests for session postponementI.6 Issues related to the expertise actI.7 Issues related to responses received by the public institutionsI.8 Draft-proposal for the civil trial

II. Opinions and Recommendations on the project “Justice without Delays” regarding the criminal cases in Kruja District Court

II.1 SourcesII.2 Issues related to the requests for session postponementII.3 Issues related to the application of normal trial II.4 Issues related to the application of abbreviated trialII.5 Proposal for the abbreviated criminal trial II.6 Issues related to the Kruja and Fushë Kruja Institution of Execution of Criminal Decisions (IECD), and Tirana Probation OfficeII.7 Issues related to the Tirana Forensic Medicine InstituteII.8 Issues related to the Kruja Police Station

III. Conclusions

47


FOREwORD

Legum servi sumus ut liberi esse possimus.We are slaves of the law, so that we may be free.

Respect for the system of justice is one of the most important elements in a country’s stability and prosperity. Without a court system that is

seen as impartial and fair, there can be no rule of law.

Many assume that “winning” or “losing” is what matters most to citizens when dealing with the courts. However, research consistently shows that positive perceptions of court experience are shaped more by court users’ perceptions of how they are treated in court, and whether the court’s process of making decisions seems fair.1

Personal encounters with the justice system are more important in determining the level of confidence in the judiciary than any other factor, including press reports, opinion polls, or political pronouncements. Judges set the tone in their courtrooms. A judge, by the way she manages her cases and by the way she carries out her judicial responsibilities, can greatly influence the perception of justice, at least in her own courtroom. Active case management is a good way to begin building respect for the judiciary.

This paper, prepared by Judge Engjëllushe Tahiri of the Kruja District Court, is an important contribution to improving the administration of justice, and the perception of justice. The observations, opinions, analysis, and suggestions for improvement are hers. Yet the collaborative and problem-solving approach employed by her and by her judicial colleagues has application in all courts.

This paper is important for two reasons:

1 Courtools, Trial Court Performance Measures, National Center for State Courts, 2005.

48


First, it demonstrates Judge Tahiri’s clear-headed understanding that it is the judge who is in the driver’s seat. The judge is responsible for the pace of litigation and how the parties are treated. It is refreshing to see a court like the Kruja District Court where the entire bench is united in the belief that they have all the authority they need to make the litigant’s personal encounter with the justice system a positive one. They don’t need to wait for Parliament to pass amendments to procedure codes. They are not looking for an “Instruction” from the High Council of Justice to run an efficient court, responsive to the citizens of Kruja. They are not calling for changes in the judicial evaluation system before they initiate improvements in court services. With courage and good will, they have decided to take control of their institution and set a new direction. They are working with lawyers, experts, and their institutional counterparts to ensure that everyone is prepared in advance. When the parties come together in the courtroom, important work is done. The significance of this court-wide determination to improve the administration of justice should not be underestimated.

Second, through examples and personal experiences, Judge Tahiri illustrates a key finding of the OSCE report, “Towards Justice,” namely that court delay is the result of many discrete problems, any one of which can undermine justice and the perception2 of justice. Judge Tahiri identifies at least 18 problems, and offers practical, common-sense solutions that have worked for her within the framework of the current law. Judge Tahiri and her judicial colleagues are methodically and successfully addressing these problems one by one, with the aim of reducing the number of unproductive hearings and ensuring that court processes are efficient, transparent, and fair. Examples that have worked for Judge Tahiri include:

• When a lawsuit is filed, the Kruja District Court requires the plaintiff’s lawyer to provide full contact details of all people whose presence may be required. Likewise, sufficient copies of written evidence or claims must be provided in sufficient number to provide to opposing counsel.

2 A frequently-heard complaint from the public is that judges deliberately drag out cases to give one side more time to come up with bribe money. True or not, these perceptions will persist as long parties must endure delays for no good reason.

49


• Setting up the first preliminary session poses a challenge, as the Court has not yet communicated with the parties. Judge Tahiri suggests that when the lawsuit is filed, the plaintiff be required to note which dates he or she is not available for the first hearing. Furthermore, she conducts all preliminary sessions in court and on the record – a practice which should be followed in all courts.

• Where experts are required, the Court previously required at a minimum four separate sessions. Judge Tahiri describes in practical terms the preparatory steps she has found useful in reducing four hearings to a single session.

• On the significant problem of postponements, Judge Tahiri points out that “it is legally presumed that when a commitment is made with the Court, everybody should respect it,” adding that postponing previously scheduled sessions implies a cost to all the participants in the trial.3 Her approach is to require parties requesting postponements to submit written reasons justifying the request and to propose dates for the hearing.

• On the criminal side, Judge Tahiri insists that defense lawyers obtain copies of all relevant documents in advance of the hearing, rather than using the hearing to ask for a postponement for this purpose.

• For abbreviated trials, needless sessions are eliminated by the judicial practice of requiring both prosecution and defense to present closing arguments in the same hearing.

These are just a few of the problems described in the paper, and documented in “Towards Justice”. For each problem, Judge Tahiri describes an approach that has worked for her. The problems encountered in Kruja may not be the same as those experienced in other courts. Yet the problem-solving approach,

3 Trial postponements and delay also result in costs to the Albanian national budget. As noted by Jakob Wołąsiewicz in “The right to trial within a reasonable time and short-term reform of the European Court of Human Rights,” The issue of excessive length of domestic proceedings is the most frequent guest in Strasbourg proceedings. It is a legal cancer that leads every judicial system to a lethal status. September 2009.

50


and the commitment to reduce time-wasting delays, should inspire other courts to follow a similar path.

Is it worth the effort? In her conclusion, Judge Tahiri describes the significant reduction in the number of sessions to adjudicate civil trials. Criminal cases are resolved more quickly. With less time wasted in unproductive hearings, the active caseload for Kruja judges has dropped from an average of 80 to 100 cases last year to just 45 to 60 cases currently. 4 Moreover, “cooperation with the lawyers and prosecutors has been very positive,” as efficient courts benefit them as well.

This is truly a “win-win” initiative, where everyone benefits – most importantly, the citizens of Kruja.

John A. CarverDirector, JuST/USAID ProjectTirana, May 2014

4 It should be noted that last year, the court had six judges, but with reallocation, now has only four. Judicial support staff was also reduced. Yet with active case management, efficiency has increased dramatically.

51


On “Justice without Delays” Project

Objective of the project

The major goal of the “Justice without delays” project is the achievement of further improvement and efficiency in the justice system. This is to be accomplished through the following specific objectives:

yy Completing the adjudication process within a reasonable time frame, in compliance with Article 6/1 of the ECHR and the jurisprudence of the ECHR, Article 42/2 of the Constitution of the Republic of Albania, the jurisprudence of the Constitutional Court and Supreme Court of the Republic of Albania, the relevant provisions in the Civil Procedure Code and Criminal Procedure Code, the Decision of the High Council of Justice (HCJ) “On the evaluation criteria of the judicial activity”, as well as in line with the Recommendations of the Commissioner for Human Rights of the Council of Europe, Mr. Nils Muižnieks, in the report dated January 16, 2014;

yy Conducting fewer court hearings and preliminary hearings through the elimination of unproductive hearings, which means taking appropriate action that would affect the rate of session postponement;

yy Raising awareness among all the actors in the judicial process regarding the importance of this project and the fact that the required changes shall benefit all of these actors and shall help in the process of rendering justice.

The project “Justice without Delays” is intended to assist the district courts of the Republic of Albania: first, to identify the causes, actors and factors that negatively influence the principle of trial completion within a reasonable time frame; second, to help and assist the judges; The problems may be different in different courts, because each of them has its own specific characteristics regarding the number of judges, the nature and type of the cases that are tried in every single court, the workload of judges, the delegation of judges in other courts, etc. However, it is

52


worth mentioning that the opinions and recommendations contained in this paper are related to the problems that we encounter in our daily work in Kruja District Court.

Principles of the project

This project is based on the principle of cooperation and mutual understanding among all the actors who participate in a civil or criminal legal process. Such spirit of understanding and coordination of work among all these actors eliminates or at least minimizes the risks or factors that could adversely affect the achievement of our ultimate goal.

Project start date

February 01, 2014

Monitoring phase end date

July 31, 2014

53


OPInIOnS AnD RECOMMEnDATIOnS On ThE PROJECT “JUSTICE wIThOUT DELAYS”

Law and order exist for the purpose of establishing justice, and when they fail in this purpose they become the dangerously structured dams that block the flow of social progress. Martin Luther King, Jr.

This paper was drafted based on practical experience implementing the “Justice without Delays” project in the Kruja District Court.

Conceived as a paper, which, on the one hand, identifies the problems judges encounter in their work that are in fact the obstacles towards more efficiency in the Albanian judiciary, and on the other hand, proposes several solutions for each of these problems, it is intended to serve as a guideline for other judges in Albanian courts and to help them in actively managing court cases. Given the features of judicial proceedings and the identified problems, the opinions and recommendations herein are given separately for the civil and criminal cases, therefore dividing this document into two main parts. Each of these parts – on civil cases and criminal cases – contains an explanation of the sources upon which the opinions and recommendations are given, as well as the relevant issues and recommendations to address each of them, and a draft project on holding abbreviated civil or criminal trials, according to the active management practice. As for the steps followed in the successful implementation of the “Justice without Delays” project, the proposals in this paper are applicable within the frame of the legislation in force.

I hope readers find these opinions and recommendations valuable and that the active case management initiative lasts in Kruja District Court and that it expands successfully in other courts throughout Albania.

Happy reading!

55


OPInIOnS AnD RECOMMEnDATIOnS On ThE PROJECT “JUSTICE WITHOUT DELAYS”

REGARDInG ThE CIVIL CASES In KRUJA DISTRICT COURT

I.1 Sources

The opinions and recommendations regarding the active management of civil cases were prepared based on primary and secondary sources. The

Primary sources, which constitute also this project’s legal support, include the following:

a) Article 6/1 of the ECHR, the ECHR jurisprudence, Article 42/2 of Constitution of the Republic of Albania, the jurisprudence of the Constitutional Court and Supreme Court of the Republic of Albania, article 3, 4 and 15 and the following articles of the Civil Procedure Code, which sanction the legal obligation to complete the trial within a “reasonable time frame”. There is now a jurisprudence of the Constitutional Court of the Republic of Albania, which has found failure of first instance courts to complete the adjudication process within reasonable time a violation of the constitutional right to a fair trial. The Constitutional Court has held that:

“In its jurisprudence, the Constitutional Court has estimated that, based on item “f” in article 131, and in paragraph 1, item “g” in article 134 of the Constitution, the individual has the legal right to file a claim in the Constitutional Court for the violation of his/her right to be tried by a first instance court within a reasonable time frame. The Court has recognized that the individuals’ petitions for violation of their right to a trial within a reasonable time can be considered by this court, regardless of whether the trial to protect their rights, freedoms, legal and constitutional interests is not yet completed in all the instances of adjudication in the first instance courts...”5

5 Decision no. 35, dated 17.07.2013, and Decision no. 12, dated 05.03.2012 of the Constitutional Court;

56


Whether a judicial process is concluded or not within a reasonable time has to be assessed based on the circumstances of each case, taking into consideration: the complexity of the case; the conduct of the petitioner; the conduct of the authorities6.

b) The Decision of the High Council of Justice “On the evaluation criteria of the judicial activity”;

The Secondary sources, on which the opinions and recommendations are based on, are:

a) The report dated on January 16, 2014 of the Commissioner for Human Rights of the Council of Europe, Mr. Nils Muižnieks, noted that: As regards the persistent problem of excessive length of judicial proceedings, the authorities are urged to take all necessary measures to effectively address the outstanding issues in this context, as well as to create an effective domestic remedy, in line with the Court’s case-law.7

Article 6 of the ECHR requires proceedings to be conducted “within a reasonable time”. In requiring cases to be heard within a “reasonable time”, the Convention underlines the importance of administering justice without delays which may jeopardise its effectiveness and credibility. Excessive delays in the administration of justice constitute an important danger, in particular for the respect of the rule of law.8

A 2012 OSCE report listed several reasons for the problem of excessive length of judicial proceedings. The report indicated that there are serious procedural flaws in the summoning of parties; inadequate preparation of hearings, notably as concerns the collection of evidence; and no effective mechanism for the sanctioning of parties for unjustified

6“Constitutional principles and fundamental rights in the jurisprudence of the Constitutional Court”, Authors: Prof. Dr. Xhezair Zaganjori, Dr. Arta Vorbsi, MA. Denar Biba, published in 2012. 7 CommDH(2014)1 page 2.8 See CommDH(2014)1 para.58

57


absence. In this context, the OSCE noted that the current sanctioning mechanism appears to be vague and the available sanctions are too lenient. Moreover, judges do not seem to use the sanctions to the fullest extent possible.9

The Commissioner is concerned about the persistent problem of excessive length of judicial proceedings. He urges the authorities to take all necessary measures, including legislative ones, to effectively address the outstanding issues in this context.10

I believe that awareness about the findings identified in this report would be an important step to take, which has to be followed by concrete measures to best resolve the issues that are an impediment to the completion of trials within a reasonable time frame.

b) The Report “Towards Justice – Analysis of the civil process in the district courts”, drafted by the OSCE Presence in Albania in 2012; Recommendations of the Presence after conducting this analysis in several Albanian courts;

c) Practices followed in other courts of the Republic of Albania and personal opinions of Judge E. Tahiri.

I.2 Issues related to the preliminary sessions:

Article 158/a of the Civil Procedure Code provides that the single judge is in charge of determining the actions to be taken in a preliminary hearing. He/she must be careful in determining the nature of the dispute, in requesting the parties to give the required explanations in front of the court, and in determining the evidence that would serve to prove the claims and counterclaims raised by the parties. In order to increase the level of the court’s work transparency and efficiency, there is no legal obstacle in having the court secretary keep the minutes of preliminary sessions, thus, enabling the audio recording of these sessions. In addition, in a preliminary session, the Court can take procedural action, such as, procedurally legitimate the 9 See CommDH(2014)1 para.6210 See CommDH(2014)1 para.103

58


representative of the litigant when a power of attorney is issued11; obtain information or evidence from third parties, as per Article 223 and 224 of the Civil Procedure Code; require the parties to submit all the requests for taking evidence during this session (the preliminary one), such as request to allow taking of evidence by witnesses, allow taking of evidence through the act of expertise, etc. When the nature of the case allows it, and both parties agree for the evidence to be submitted during the judicial process, each of the parties commits to notify the witness requested by that party and to ensure his/her presence in the first court hearing. In addition, if the parties agree to allow taking of evidence through the expertise act, there is no obstacle for the Court to inform them about the name of the expert selected from the list of experts held by the court, ask the parties if they have any objection regarding the name chosen, and eventually summon the expert in the first court hearing.

Personally, I am of the opinion that our Civil Procedure Code should undergo some amendments, such as, the provisions on the stage of preliminary actions and the decisions a judge has to make during this stage, which would be in alignment with Law No. 49, dated 2012, “On the organization and functioning of administrative courts and adjudication of administrative disputes.”12 However, I am also of the opinion that, even considering the current provisions in the civil procedure code, there are no legal obstacles for the judge to perform all the above-mentioned actions during the preliminary session.

I.3 Issues related to the notification of litigants:

In Kruja District Court, the notification of litigants is normally made by sending the summons through the postal service to the addresses specified in

11 Based on the second paragraph in article 96 of the Criminal Procedure Code, the power of attorney might be issued even orally in front of the court that is trying the dispute. In this case, the court verifies the permitting or prohibiting criteria listed in the second paragraph of article 96 of the CrPC and takes a decision by legitimating or not the selected representative. 12 Article 25 and the following articles of this law provide that the judicial secretary keeps the record of the preliminary session and that during this session the court takes a decision about the expertise act, appoints the expert, specifies his duties, etc. From the moment the court notifies the defendant about the lawsuit and the attached evidence, it requests this party to submit in writing its counterclaims and its requests to take evidence.

59


the lawsuit. For the institutions or parties with residence within the city of Kruja, the court’s officer (bailiff) is in charge of making such notification.

Problems

The address specified in the lawsuit for each litigant is not always clear. The court can order a notification, but sometimes it can return to the court as undeliverable to the party. The court has the obligation to inform the defendant or the third party for each of the sessions to be held and the party should be informed for each session, even though the process takes place in his or her absence. Consequently, inaccurate addresses cause the postponement and delay of trials. In case the court orders the notification of the litigant through a public posting (announcement), the local government institutions do not even reply to the Court to inform that such public announcement was made.

Recommendations

1. In writing the lawsuit, the party’s lawyer should clearly write the addresses of litigants, and other relevant data, such as the phone number, fax number, e-mail address, etc., in compliance with the requirements in Article 154 of the Civil Procedure Code13.

2. In case the defendant or the third party is a public institution, notification via electronic means can have broader application. This means that the Fushë Kruja Municipality,14 all the communes

13 Article 154 provides that: “…in the lawsuit request, the plaintiff should accurately indicate: a) the electronic contact details of the party or its representative, if any, that the court can use to notify the party, and the statement that the notification was received through electronic means; b) list of persons required to be summoned in court, by accurately indicating the name, father’s name, surname and full address; For any later change to the address or contact details of the plaintiff or his/her representative, the plaintiff is obliged to notify the court. Violation of this obligation makes the claims for invalidity of the notification unacceptable.”14 I am not mentioning here Kruja Municipality, Kruja Immovable Property Registration Office, and the Bailiff Office, because the court’s usher can make such

60


in Kruja, and the other state institutions in Kruja District should make their contact details available, such as, the phone number, fax number, email address and that the head of each of these institutions should accept this way of communication, thereby enabling the Court to respect the provisions of Article 129, 144 and 158/ a of the Civil Procedure Code.

A good practice is the one followed in Vlora District Court and Vlora Appellate Court, which consists of the following: once the court has decided to hold the trial in the absence of the defendant or third persons, it no longer informs this party about each session. The Appellate Court did not consider this practice illegal, which means that this Court has not decided to revoke the decision of the district court and neither to send the case for re-adjudication in the same court (but with a different adjudication panel) for a procedural violation of the Court. To my knowledge, this practice has been attempted even in Tirana District Court.

I am personally convinced that this practice is legitimate and very efficient for the following reasons:

First, as per article 179/2 of the civil procedure code, when the defendant

is absent and the plaintiff requires the process to continue even in the former’s absence, the Court decides to “continue the adjudication in absentia of the defendant/third person”. Thus, the Court decides to conduct the entire trial in absentia, not only the session. The court takes such decision after having previously ensured that the party has been properly notified and has investigated the causes of its absence, which were not legitimate under the provisions of article 175 of the CPC. The same Code does not explicitly provide for the Court to notify the defendant/third party for each session; consequently, it is legally presumed that after ruling about holding the trial in absentia of this party, the latter should be no longer notified. This is the conclusion I reach considering also article 185 of the Civil Procedure Code15. In this provision, the lawmaker explicitly demands that changes

notification, these being very close to the court’s building.15 Article 185 of the CPC is related to the change of the legal ground and subject of the lawsuit. According to paragraph 2 of this article, when these changes are made in the absence of the defendant or third party, the Court must notify these changes

61


concerning the legal cause or subject of the lawsuit, which are made in the absence of the defendant or third person, have to be communicated to them in writing. Regarding the notification for the next session to the party for which the trial is being continued in absentia, the legislature has not made such a provision. Therefore, the Court in my opinion has no legal obligation to notify the defendant for each session.

Second, the notification of the party for each session of the trial in absentia causes delays in adjudication. In many cases, a summons is returned to the court as undeliverable and the court is therefore obliged to postpone the hearing and repeat the notification procedure. In a way, the process depends on the defendant/third person. This situation is somewhat absurd, because on the one hand the defendant/third person by having the trial in absentia has expressed the will not to appear at trial, even though he has been regularly notified. Yet the Court must notify this party for each session. By notifying this party for each hearing, the Court is required to schedule hearings within a minimum timeframe of 10-15 days after the notification is made by the postal service. If the Court would not have to notify the party for each hearing, the latter would be scheduled in a shorter time and the trial could occur sooner.

However, in order to implement this recommendation, cooperation with Tirana Appellate Court would be required so that cases are not reversed for this reason.

3. The local government institutions, after receiving the notification through public posting will have to inform the Court that they have made this posting in the appropriate place in their institution. There is a good practice followed in Kruja Municipality, Thumana Commune and Tirana Municipal Units, which have been very scrupulous in this regard16. This reply to the Court is important because in this way the Court knows that the party has been publicly notified of the fact that a civil lawsuit/request is filed with the court against it.

to the parties in writing.16 Personal observation of Judge E. Tahiri in some civil trials;

62


I.4 Issues related to the evidence accompanying the lawsuit/request:

Problem

In many cases, the lawsuit/request is not accompanied by as many copies of all the written evidence as there are litigants in the case, even though this is an obligation derived from article 154 and following articles of the Civil Procedure Code. The consequences of such fact are: defendants’ requests to postpone hearings in order to obtain a copy of the set of the abovementioned documents.

Recommendation

1. From the moment the lawsuit is presented, the party17 shall enclose with it or with the request all the written evidence that serves as the basis for its claims, as well as copies of the evidence for each litigant, as per article 154 and following articles in the CPC. If the plaintiff has failed to present the written evidence when submitting the lawsuit/request, or even in the first preliminary session, it must do the following: i. Indicate its objective inability to present them, which should be proven in front of the court; ii. Take all measures to present the evidence in the first hearing. If the Court has tolerated the party’s failure to present all the written evidence when the lawsuit/request was presented, or even in the preliminary hearing, it cannot tolerate the party’s unjustified and ungrounded request to postpone the hearing, so that the party can submit the written evidence, because it is ipso lege presumed that the party approaching the Court to resolve a civil dispute has taken all the actions in this regard.

2. If the defendant or a third person for some reason18 has not received copies of the evidence for the case for which he was summoned in Court, there is no reason to wait for the session date to request such

17 In fact, this recommendation is for the lawyer who has drafted the lawsuit/request and will have to take care of this part of the process; 18 The reasons may be different, for example, the plaintiff has not made available enough copies of the evidence for all the parties in the process, therefore the summons do not have these copies attached.

63


copies. This party may submit to the Court’s Protocol Office a written request to obtain these copies a few days prior to the scheduled hearing. Once the judge of the case verifies the request, it goes to the court secretariat to be processed and copies are then sent to the Protocol Office to be withdrawn by the party. In any case, the party that filed such a request should be informed of the date in which he/she can come to take the copies.

I.5 Issues related to the requests for session postponement:

Problem 1

Regarding this issue, I would like to highlight some findings from my personal experience in the District Court of Kruja. Hearings are always scheduled taking into consideration: i. The nature and type of the civil case, which implies the need, urgency or even the legal terms explicitly defined in the Civil Procedure Code for the resolution of the case and the final ruling; ii. The Court’s calendar, which implies the court’s workload19 and other work-related commitments20; iii. The calendar of the litigants’ representatives; and iv. Other causes identified in that moment. Even though the Court is careful when scheduling hearings based on the above factors, in many cases parties file requests to postpone hearings.

Recommendation 1

It is legally presumed that when a commitment is made with the Court everybody should respect it. Postponing a previously scheduled session21 implies a cost to all the participants in the trial. Consequently, in every case

19 Throughout year 2013, I have personally registered a total of 447 cases, concluded 408 cases, thus only 39 were not concluded. When speaking about the workload, it should be taken into consideration the fact that the Kruja District Court has now four judges, consequently the workload for 2014 is expected to increase. This can be easily seen in the lottery for the distribution of cases to the judges, which was made in January.20 Seminars, round tables, other activities, etc.21 Excluded in this discussion is the objective inability of the party, its representative, or the Court itself for a legally valid reason occurring after the session is scheduled.

64


the request to postpone a hearing should be accompanied by the relevant written evidence. In addition, the party or its representative in the request to postpone the session should indicate the dates on which the party is unable to appear in court, which is necessary, so that the court does not schedule the next hearing on one of these dates. Having the Court scheduling hearings without being aware of this fact increases the chance that the next session will also be unproductive, resulting in another postponement without any concrete procedural action. On the other hand, even when the session could not take place for reasons related to the panel of judges, the latter through the court secretariat, may inform the parties about the possible dates for holding the next session.

Problem 2

The first preliminary session is scheduled without considering in advance the opinion of the parties or their representatives; in many of these cases, the parties request postponement.

Recommendation 2

For scheduling the first preliminary session, the Court does not have the objective possibility to communicate with the parties. However, even in this case, the party or its representative, attached to the lawsuit/request can indicate the dates in which it has no objective ability to be present in Court, because they have to be present in another trial. The party or its representative can do this for a one-month period. Being notified of this fact in advance avoids the possibility of scheduling a hearing on one of the dates when the party is unable to be present.

Problem 3

The request for postponement of session is not accompanied by the written evidence, which serve to prove the objective and legal inability of the party to attend that session, for example, health-related reasons even though no medical justification is submitted, presence in another court on the same day, or failure to deliver the summons, etc.

65


Recommendation 3

In my personal opinion, the number of requests for session postponement, which are not accompanied by the relevant written evidence that prove the inability to be present in court, is considerable. The solutions offered by other courts, such as those of Tirana, Vlora, etc., and through the recommendations of the International Presence in our country, are:

1. The Protocol Office does not accept requests accompanied by some types of evidence, such as a medial justification, summons in other court, etc.

2. The Court does not even consider the requests that are not accompanied by the relevant written evidence, thus, strictly implementing Article 175, paragraph 2 of the civil procedure code.

3. If the Court has tolerated once such a request, in the subsequent session it should require the party to clarify and to prove for the court its objective and legal inability to attend the previous session. If the party fails to prove this, the Court should consider such failure of the party in case the same situation occurs again.

4. If the representative of the party is a lawyer, the Court must notify the National Chamber of Advocates.

Problem 4

In many cases, postponement of the hearing is required by the party in order to obtain written evidence and the party making such request neither proves its inability to attend the session nor explains its efforts in this regard.

Recommendation 4

The solutions for this problem might be:

1. The Court can ask the party to clearly define the evidence to be presented in court, to identify its location and the objective inability to appear in court for that session.

66


2. The Court should give the party only one chance to present the evidence in the following session. If again the evidence is not presented, the Court should no longer tolerate such a situation.

Problem 5

The litigant requests postponement of the hearing in order to become familiar with the written evidence presented by the other party22 in the previous session, claiming it is not yet familiar with the evidence.

Recommendation 5

The litigant or eventually its representative can file a written request to the Court’s Protocol Office asking for copies of the evidence in the case file, before the next session. The evidence should be made available before this date. This enables the party to come prepared in the session instead of making requests for postponement.

Problem 6

In many cases, the parties’ representatives require some time to submit their written closing arguments. The court is therefore compelled to schedule another session, which as per Article 302 of the Civil Procedure Code, should be scheduled after five days.

Recommendation 6

Once the Court has declared the conclusion of a trial, it is presumed that the litigants have already debated the case, the Court has heard from each of them, and therefore there is no need to take further evidence. Consequently, there is no legal impediment to present the closing arguments in the same session the Court makes its final ruling. This means that the representative of the party should have them prepared in advance and can verbally present to the court additional

22 It is excluded the case when the written evidence has been presented in the hearing and the other party did not have the objective opportunity to read its content prior to the hearing. In such a case, the party is entitled to the time necessary to become familiar with such content and to prepare an effective defense for the claimed right.

67


claims if deemed necessary, in compliance with Article 302 of the CPC. The request for session postponement so that the party can present the final claims will only be accepted in complex cases or when the party/representative justifies the inability to present the final claims in the same session.

I.6 Issues related to the expertise act:

Problem 1

In these cases, the Court usually holds minimally four sessions, which are: 1. one session to appoint the expert, 2. one to assign his/her tasks, 3. one to allow the expert to present the expertise act, and 4. one to debate it. Eventually, there might even be requests for further additions to the expertise act or for making additional questions.

Recommendation 1

1. In the preliminary session, the party should inform the Court about the type of expertise act it requires. In this way, the Court as abovementioned enables the presence of the expert in the first court session to take the oath and have the duties assigned.

2. The expertise act should be submitted at the Court’s Protocol Office prior to the hearing day, so that the Court can inform the litigants about it in advance, or give them the opportunity to withdraw these themselves in this office, or the same expert can submit it to the parties outside the hearing. When the case is tried in the absence of the parties, the expert should bear in mind that the expertise act must be filed at a time that enables its communication to the party in absentia.

3. In any case, in its decision to assign the tasks to the expert, the Court should specify the date of the act’s submission in the Protocol Office, the way it will be communicated to the parties in absentia, and the date of the hearing in which the expert will be present and the expertise act will be discussed. In this way, the number of sessions held is reduced and both parties and the expert are not obliged to appear in court four times or more.

68


Problem 2

In many cases, the Court is reluctant to appoint the expert because the party has failed to submit all the written evidence in the first session. As per article 224/a and the following articles of the Civil Procedure Code, the expertise act is performed only based on the evidence that was allowed to be examined by the Court. Failure to make such a decision is an obstacle to making the next decision, that of assigning the tasks to the expert.

Recommendation 2

1. The party should present all the evidence enclosed with the lawsuit or request in the first preliminary session or at the latest in the last court hearing. In the first court hearing, the Court should assign the tasks to the expert.

2. There is also no obstacle for the Court to authorize the expert go to the institution where the evidence is located, make the relevant verifications in this institution, and attach it to the expertise act. Speaking from personal experience, in many cases I have authorized the expert to go to the Immovable Property Registration Office to make verifications and prepare the expertise act, based also in verifications of the available documentation in that institution. The Tirana Appellate Court has confirmed my decision in such cases, which means that the decision was not revoked.

I.7 Issues related to responses received by the public institutions:

Problem

In some cases, the Court has received no response from the state institutions, or their response did not come in the right time, which in turn caused the session to be postponed. The notification for sending evidence is done through the postal service and all of us understand that it takes some time for the institution to receive it and work in order to answer to such request, as well as some time required to deliver it through the postal service. From my personal practice, I have found that in some cases, what the court has received instead of the

69


evidence, were simply photocopies, therefore I was obliged to postpone the session and repeat the request to the institution.

Recommendations

1. The public institutions in Kruja District Court should provide to the court other contact options, such as email address and fax number. In this way, the Court has the opportunity to communicate to the state institution the interim decision of taking the evidence needed by the court on the same day of the decision, as per Article 223 and the following articles of the Civil Procedure Code.

2. If the public institution does not have that evidence, it should give a negative response to the court through the same means of communication, directing the court to request it from another public institution that does have that evidence. This form of communication avoids the delays caused by the postal service. In addition, the court’s requests for evidence should be forwarded to the relevant state institution that has the evidence.

3. In the first letter sent to the public institution for presentation of evidence, the Court should ensure to reflect the following, so that the institution is duly informed: i. the legal obligation arising from Article 223 and 224 of the CPC; ii. the consequences prescribed in Article 167 and 169 of this code23; iii. the date by which the document must be submitted; iv. the fact that the Court has at the same time informed the higher state institution regarding the request for evidence. From experience, I have found that this way of proceeding has been effective and in many cases, the state institutions have responded to the court, or the higher institution has ordered the former to provide the Court with the required document. Therefore, there has been no need to impose fines for punishment. In my judgment, the fine punishment should be seen as a last resort, used only when there is no response by the institution from which information or evidence is required.

23 Article 167 of the CPC sanctions a fine of up to ALL 30.000, whereas article 169 provides for the way of objecting to the punishment decisions, which can be revoked only by the Court who made these decisions, thus, no appeal against them is permitted in a higher court.

70


4. In any case, the evidence submitted to the court must be the original or a notarized copy, in compliance with the provisions of Article 251 and the following articles of the Civil Procedure Code. This is because the Court cannot allow considering photocopies of evidence, as they have no probative value. The institution should be made aware of this fact.

I.8. Tentative plan for the civil trial

Based on the above recommendations, one can finalize a tentative plan on how to conclude a complex civil trial. This tentative plan is based on the presumption that no requests for session postponement will be filed with the court, or that there is no legal and objective ground to not hold a productive hearing. If the above-mentioned recommendations are followed, we might eventually have as follows: First session: A preliminary session, in which the court creates an idea

of the nature of the civil dispute; the parties exchange the written evidence, submit all of their requests, including the request for the expertise acts; the Court takes a decision to continue in a court session, call the expert and eventually respond to other requests of the parties.

Second session: Each party submits its claims, cites the evidence it presents, makes eventual request; the Court decides whether to allow examining of the evidence, and discussion about them. Then, in the same session, the expert takes the oath and has its tasks assigned. The session is postponed to enable the expert prepare the expertise act. In the decision to postpone the session, the Court determines the date on which the act shall be submitted to the Court’s Protocol Office, how it will be preliminarily communicated to the present or absent parties, and the date of the next session. If the court has allowed evidence to be presented by witnesses, and the party was in charge of notifying them, the witnesses can appear in the first court session, in order to be questioned.

71


Third session: After the expertise act is made available to the litigants in advance, the expert presents it in a summarized form, the parties make questions, and the expert answers in the same session. Then, the Court declares the judicial investigation closed and the parties submit their final claims. In the same session, the Court announces its decision.

Timing: The sessions should be scheduled in a minimum time of 15 days from one another. In case of a postponement granted to allow the expert to prepare the expertise act, a longer period is justifiable, so as to give all the parties the opportunity of learning its contents and filing claims, observations or questions to the expert.

Eventually, it might be necessary to have additions to the expertise act, and in this case, the same procedure applies. This means that the request for postponement is accepted, the court sets the date by which it should be presented to the court’s Protocol Office and how it should be made available to the parties prior to the hearing. Therefore, the trial might end in four instead of three sessions.

73


OPInIOnS AnD RECOMMEnDATIOnS On ThE PROJECT “JUSTICE wIThOUT DELAYS”

REGARDInG CRIMInAL CASES In KRUJA DISTRICT COURT

II.1 Sources

The opinions and recommendations on the active case management in both civil and criminal cases have been drafted based on primary and

secondary sources. The Primary Sources are:

a) Article 42/2 of the Constitution of the Republic of Albania, the jurisprudence of the Constitutional Court and the Supreme Court of the Republic of Albania, Article 342 of the Criminal Procedure Code (CrPC) that sanctions the principle of “uninterrupted trial”, according to which as a rule, a criminal trial should be completed in a single court session. Exceptionally, the Court may interrupt the adjudication for a period up to 15 days, but only for specific reasons. This provision sanctions the legal obligation of the Court to complete a trial within a “reasonable time frame”.

b) Decision of the High Council of Justice “On the evaluation criteria of the judicial activity”;

The Secondary Sources, on which the opinions and recommendations are based on, are as follows:

a) The Report dated on January 16, 2014 of the Commissioner for Human Rights in the Council of Europe, Mr. Nils Muižnieks. I believe that awareness about what this report has identified is an important step, which has to be followed by concrete measures to resolve in the best way the issues that impede completion of trials within a reasonable time frame.

74


II. 2 Issues related to the requests for postponement of session:

Problem 1

In many cases, the defense lawyers make requests during the session, in order to learn more about the criminal case file. This applies in both cases, when he/she is selected by the party or appointed by the Court.

Recommendation 1

1. Chosen lawyer: The chosen defense lawyer may file a written request to the Court’s Protocol Office to obtain copies of the documents in the investigation file, before the hearing; thus, it is intolerable that a defense lawyer chosen by the defendant appears in a court hearing and requests a postponement for this reason. It is his/her legal obligation to be prepared about the case and to provide an effective defense.

2. Court appointed defense lawyer: When the defense lawyer is appointed by the Court, the latter in its decision to appoint a lawyer should order the court secretary to inform the defense lawyer about this decision, and the fact that the criminal case file is available to him until prior to the hearing, and no request to postpone the session for this reason will be tolerated. In addition, he/she will be made available the copies of the evidence, at his request. If the defense lawyer does not accept the assigned duty, he/she should notify the Court in writing before the hearing, so that the Court can appoint another lawyer.

Other problems and respective recommendations regarding the requests for postponement of sessions are the same as those listed above for the civil cases.

II.3 Issues related to the application of the regular adjudication procedure:

Problem 1

In some cases, the addresses of the witnesses in the investigation file are not that accurate; therefore, summons return unconfirmed. In many cases,

75


failure of witnesses requested by the parties to participate in the court session causes the delay of the trial.

Recommendation 1

1. In compiling the investigation file, there should be a higher level of accuracy with the list of persons to be summoned as witnesses, and their residential addresses and phone numbers should be clearly indicated for each of them. This is required so that if a witness does not appear at a court hearing, even though duly notified about that hearing, the court can issue an order for mandatory appearance in court, to be executed by the Kruja Police Station.

2. Each party should be responsible to notify the witnesses it requested, which means that witnesses requested by the prosecution will have to be notified by this institution through the judicial police officer. Same for the defense lawyer and the witnesses his party has requested to testify on the matter.

II.4 Issues related to the application of abbreviated trial:

Problem 1

The prosecutor and defense lawyer present their final arguments about the case in different sessions.

Recommendation 1

The defense lawyer and the prosecutor should present the closing arguments in the same session. The court may set the session for the final submission of final claims, giving to the prosecutor and defense lawyer 2-3 days each. So, the hearing for final claims presentation should be scheduled after 4-6 days, with the obligation to finish the trial in that session.

Problem 2

Lack of the criminal record in the investigation file. The prosecutors can report that this document was not made available to them in due time.

76


Recommendation 2

The Prosecutor’s Office should cooperate with the relevant institution, such as the Prosecutor General or the General Directorate of Prisons, in order to make available the documents from the early stage of investigation, or possibly in the first court hearing, or have it attached to the final claims.

II.5 Tentative plan to conclude a criminal case through the abbreviated adjudication procedure

By following the above-mentioned recommendations, the tentative plan to conclude a criminal case through the abbreviated trial, would be as follows:

First session: Parties appear in court session, legal defense is legitimized, request for abbreviated trial is made, decision to take and administer the evidence is made, and case goes to the stage of final arguments to be submitted in writing. The hearing is postponed to enable the parties to submit their written closing arguments. This is because the prosecutor has an obligation to consult with the head of the Prosecution Office regarding the above.

Second session: Prosecutor and defense attorney present their final arguments. The judicial process is closed and the final decision is announced.

In this tentative plan, I have not considered the requests to postpone the session for objective and legal reasons, such as, failure of the defendant to be notified, the defendant and prosecutor’s absence in the court session for objective and justifiable causes, which eventually cause an increase in the number of sessions.

II.6 Issues related to the Kruja and Fushë Kruja Institution of Execution of Criminal Decisions (IECD), and Tirana Probation Office:

Problem 1

Currently, the notification of the hearing date and time to each of these institutions regarding the submission of documentation and appearance of the representatives

77


is done through the postal service. This form of communication causes delays in the proceedings and in some cases the documentation that the Kruja and Fushë Kruja IECD do not make available to the Court in a timely manner delays the trial as well.

In addition, the Tirana Local Probation Office does not always submit the requested reports on the date set by the court. It is worth mentioning that in setting a date for a session, the court takes into consideration the opinion of this institution’s representative regarding the time it will need to submit the document.

Recommendation 1

1. In my view, there should be a change in the form the Court uses to notify about the date and time of the hearing, and the submission of documents. The Court has an opportunity to notify each of these institutions through fax or e-mail, sending them the scanned court summons. This form of notification is in line with Article 133/3/4 of the Criminal Procedure Code. The difference with the Civil Procedure Code is that the Criminal Procedure Code clearly allows the use of notifications through fax or any other suitable means24. Additionally, Kruja and Fushë Kruja IECD representatives and Tirana Probation Service representatives can take the responsibility to submit in person the court summons to their respective institutions.

2. If the Court finds that the documentation has not been submitted or that the representative has not appeared at the court session, or that the Tirana Probation Office’s report was not submitted in time, it is obliged to take measures, such as, inform the head of the institution in question and the Minister of Justice.

3. I think that submission of documents to the Court’s Protocol Office by the IECD prior to the hearing, allows the Court to send copies to the other parties in the process. In this way, the documentation can be made available in advance to the Probation Office, enabling this institution to conduct the first interviews. In addition, in the trials for “recognition of amnesty”, if the documents were submitted in advance, it would give the Court the opportunity to submit them to the prosecutor, along with

24 Another suitable means is the delivery receipt e-mail.

78


the written evidence presented by the party attached to the request, so that the prosecutor can get familiar with these documents in advance. Consequently, the Prosecutor would have no need to ask for session postponement for the above-mentioned reason, and the trial would end in a single session.

II.7 Issues related to the Tirana Forensic Medicine Institute25:

Problem

There are numerous requests from this institution to postpone hearings due to its experts’ inability to appear in court, take the oath and be assigned the tasks by the Court. In no case, the experts indicate their available dates to appear in court; thus, the Court sets a session with the risk that at the end, it will be unproductive and the trial will be postponed again.

Another issue is the one related to the experts’ delays in submitting their expertise acts.

Recommendation

1. To enable the communication with this institution by fax/e-mail; currently, the institution has an employee in charge of this process, so there are no obstacles in this regard.

2. Given this institution’s workload, the latter can determine each month a list of the experts available to work with the Court and their availability to appear in Kruja District Court. As judges, we can all set the sessions for cases in which expertise acts are needed at the same date, so that experts can come to court only one or two days a month. Each month, the head of the institution can send this list of experts to the court by fax or e-mail.

3. If so far, the Court has tolerated such requests for postponement of sessions, which in most of the cases are not supported by the relevant

25 I am personally aware that the Tirana Forensic Medicine Institute covers all the courts in the Republic of Albania.

79


evidence, from now on the Court will be obliged to inform the higher body, respectively the Forensic Medicine Institute and the Minister of Justice for each case file.

II.8 Issues related to the Kruja Police Station:

Problem

Delays in replying about the completion of tasks assigned by the Court, such as: i. notification of the defendant who fails to appear; ii. notification of the witness; iii. order for mandatory appearance of witnesses, executed by the police; iv. failure to submit the notification and respective actions taken.

In some cases, the Court orders mandatory appearance in court of witnesses escorted by the police. However, even when such notification is made, the Court is not informed that the person has received it, which, in turn causes session postponement and repetition of the request to the Police Station to execute the order.

Recommendations

1. In all these cases, the Court will send the notification to the Durrësi District Police Directorate in order to inform it about such notification, and in case no appropriate measure has been taken even by a superior body.

2. If the Court has ordered a mandatory appearance escorted by the police, it is legally presumed that the person was notified to appear in court and did not appear, without providing a reasonable cause for the absence. Consequently, the Police Station should no longer merely notify that person, but it must escort that person to the court.

81


III. COnCLUSIOnS

As mentioned above, the implementation of the project “Justice without Delays” started in early February 2014, but several measures have

been taken even prior to its implementation, such as:

yy Making the judicial body aware that, with regard to the civil and criminal procedural provisions, the Court can play a more active role in managing the cases. The Court is the one that owns the judicial process, not the party. Even in the cases where the Court notices that one of the parties is deliberately trying to delay the process, it will have to take immediate measures not to tolerate this behavior;

yy Holding meetings with representatives of institutions, such as the Prosecution Office, the Bar, the IECD, the Local Immovable Property Registration Office, the Probation Service, etc. During these meetings, the need for collaboration among all the actors in the judicial process has been emphasized.

yy Every judge has made sure to inform the lawyers, prosecutors and representatives of other institutions regarding the measures that the Court would be forced to take, if they do not respect the measures the Court determines in its interim decisions, or if the date set by the Court with the consent of the parties, is not respected. As already emphasized a speedy trial within the set deadlines and in compliance with the legal requirements will serve the administration of justice, because justice delayed is justice denied;

Although it has been only three months since the launch of the project, which is relatively a short time, progress is visible in the following aspects:

The number of sessions in the civil trials is significantly reduced

82


Adjudications for verification of a legal fact, in which it is necessary to obtain evidence by the witnesses, or take evidence as per Articles 223 and 224 of the Civil Procedure Code, currently end in 2 or 3 sessions, and in a period of 1 to 2 months. Previously, these trials were completed in 4 sessions minimum, and for a period that in many cases exceeded the 3-month period. This is because the parties did not submit all the evidence at the first hearing; the witnesses appeared only in the second hearing; often lawyers requested to present their closing arguments in a separate session, etc.

Divorce trials, in which a psychological assessment report is requested end in 3 to 4 sessions and always within a three-month period. Whereas, previously, besides the requests for postponement without any supporting evidence and the presentation of final arguments in a separate session, the expert was never summoned to participate in the first court session.

The trials to remove persons’ legal capacity to act, in which it is necessary to allow taking of evidence with witnesses, the questioning of the physician or the preparation of the psychological report, the examination of the person, etc., now end in 2 or 3 sessions.

Whereas, the criminal cases tried through an abbreviated adjudication procedure currently end in 1 or 2 sessions, and within a period of 1 or 2 months, regardless of the type of criminal offense. On the other hand, even the criminal cases that were previously completed in 1 or 2 sessions, such as, sentence reduction, change of security measure, objection of the prosecutor’s decision, etc, are currently concluded in the same number of sessions, but within a shorter period. The reason is that since trials in general are concluded in less time, the Court has the possibility of scheduling sessions closer to one another, so there is a shorter time between sessions.

If for the same period in 2013, a judge was managing 80 to 100 cases, currently this number varies from 45 to 60 cases. We must also consider the fact that in 2013, the Kruja District Court numbered six judges, whereas now only four. Cooperation with the institutions, especially with those that owe the written evidence required for the adjudication, has been extremely productive. In all the cases, the written evidence has been submitted within the deadline set by the Court in its interim decisions. There has been no need

83


to impose fines to the institutions; even when a fine was imposed by the Court, it has been subsequently revoked, after the requested written evidence or information was filed.

Cooperation with the institutions, especially with those owning written evidence that is useful to the trial has also been very positive.

Due to this important cooperation the number of requests for postponement of sessions is reduced; the prosecutor and the lawyer present the closing arguments in the same session; lawyers have not requested postponement of the session just because they need some time to read the documents in the case file, because they have already done so prior to the scheduled session, after filing a request to the Court’s Protocol Office.

In my judgment, the support given to Kruja District Court through the project “Justice without Delays” has had a positive impact in the active management of cases by the Court; has increased the level of efficiency and has expedited trials. The steps taken in our court will certainly continue to be applied at the same rate even after July 2014. I hope other courts will welcome this project as well, hoping it will be as successful as in Kruja District Court, or even more.

Documents

Opinione dhe Rekomandime Rreth Projektit “Për një drejtësi pa …drejtesipavonesa.org/justicewithoutdelays.org/images/... · 2017-01-20 · gjyqit. Përmes mënyrës se si një