1

OPDRACHT 4: BEELDANALYSE IN DE

AARDRIJKSKUNDE 1. HET GEKOZEN BEELD 1

1.1 HET BEELD

1.1.1 WAAROM

Ik heb een beeld van Berlijn genomen omdat Berlijn een stad is met veelzijdige kenmerken. Berlijn is een stad

die al doorleefd is doorheen de geschiedenis. Dit maakt Berlijn zo divers en beleefd, en hierdoor heeft Berlijn

een tal van kenmerken.

Berlijn is de hoofdstad van Duitsland. En is de op een na grootste stad in Europa. Berlijn kent een rijke

geschiedenis dat terug gaat tot de 13de eeuw. Berlijn was de hoofdstad van verschillende volkeren. Eerst was de

stad van de Pruisen, toen werd het van het Duitse Keizerrijk, vervolgens van de Weimarrepubliek, en Nazi-

Duitsland. Nazi-Duitsland verdeelde de stad Berlijn in 2, en dit is zo een veertig jaar gebleven (tot de val van de

Berlijnse muur. Doordat een deel van de stad zolang in isolement heeft geleefd, en mensen in Berlijn heel fel

opkomen voor hun individuele vrijheid en rechten maakt Berlijn zo een interessante stad.

1 Foto: Hans Lunenburg, 28/02/2013, Berlijn.

2

1.1.2 KENMERKEN VAN DE STAD

Berlijn wordt ook wel eens een Metropool genoemd. Dit doordat de stad een grootte culturele,

wetenschappelijke en politiek centrum is binnen Europa. De stad staat vooral bekend vanwege zijn ontwikkelde

culturele leven. Dit kenmerk ik natuurlijk afkomstig van de val van de Berlijnse muur. Doordat de bevolking van

Berlijn 28 jaarlang in isolement geleefd hadden, en daarna de vrijheid weer kende werd hier van geprofiteerd

en ontwikkelde de stad op cultureel vak enorm snel. Dit alles was ook heel inspirerend voor kunstenaars, zij

vonden in Berlijn hun inspiratie. Kunstenaars settelde zich in Berlijn (en dit gebeurd nog altijd) en namen als het

waren de stad over. Zij maakte van Berlijn een creatieve stad waar je moeilijk langs de kunst door kunt kijken.

Een ander kenmerk dat Berlijn typeert is de hoeveelheid aan groen dat in deze stad aanwezig is. Berlijn is met

zijn 28 procent groen een van de groenste steden van Europa. Elk stadsdeel van Berlijn heeft zijn eigen Park en

er zijn ook tussendoor veel meertjes en indrukwekkende tuinen. Ook qua fauna is Berlijn een zeer bijzondere

stad. In de stad zelf komen zoal zwijnen, pony’s, en wolven voor.

Berlijn bezit ook een hoge concentratie van wetenschaps- en onderzoeksinstellingen. In de stad zelf zijn in

totaal 31 universiteiten en hogenscholen. Daardoor kent de stad een hoge concentratie aan studenten. Deze

studenten kunnen afkomstig zijn van heel de wereld. De studenten hebben dus ook een grootte inpakt op de

stad, en deze inpakt hangt dan weer samen met de jonge culturele bevolking van Berlijn die er voor zorgen dat

de stad bruist van cultuur, kunst en creativiteit.

De geschiedenis van Berlijn is ook zeker een toeristische trekpleister. Er gaan jaarlijks massaal veel toeristen

naar Berlijn. Deze stad bevat dan ook veel bezienswaardigheden, waaronder, de Berlijnse Muur, Stadthaus

Altes, de Charité, een aantal dierentuinen, enzovoort.

1.1.3 INFORMATIE EN BRAINSTORM VAN DIT KENMERK

Het kenmerk wat

voor mij Berlijn het

meeste typeert is de

culturele kant van

Berlijn, Berlijn is

voor mij een

centrum van kunst

en creatieve

vrijheid. Door het

open breken van de Berlijnse muur zijn ook ge

gedachtegangen van de kunstenaars opengebroken. Kunst in

Berlijn wordt vaak gelinkt met de geschiedenis, het is wel erg

duidelijk dat de geschiedenis als belangrijkste inspiratie bron

gebruikt wordt voor hedendaagse kunstenaars. Een

voorbeeld hiervan is, dit monument is ontworpen door Peter

3

Eisenmann enis bedoeld voor de joodsje slachtoffers van de wereld oorlog 2 te herdenken. 2

De East side galerij is een van de grootste openlucht museums van de wereld. Het is een stuk van de

Berlijnse muur waar je schilderijen van verschillende kunstenaars kunt op bewonderen. De muur is

maar liefst 1316 meter lang. En bevatten schilderijen van verschillende kunstenaars die hun

inspiratie uit de geschiedenis van Berlijn haalde. 3

De East Side galerij brengt ons terug op het gekozen beeld

van Berlijn. Waar de kunst naar Street art neigt te gaan. De

oorzaken van Street art in Berlijn hebben weer alles te

maken met de geschiedenis. De Bevolking van Berlijn

hebben 28 jaar lang in afzondering en isolement geleefd.

Wanneer dat de Berlijnse Muur openbrak en er op dat

moment de strenge regels rond de muur ook gelijk aan de

grond werd gemaakt maakte dat iets los bij de mensen. De

bevolking verzette zich tegen de regels van toen en gingen

ook Street art gebruiken voor bijvoorbeeld trauma’s te verwerken of juist in de verf te zetten. Dus

door de snelle omschakeling van streng geïsoleerd regime naar vrijheid (en ook de hippie periode)

heeft voor creatieve geesten gezorgd die vandaag de dag nog altijd te zien zijn in een Kunststad

Berlijn.

Berlijn kent een jonge bevolking, doordat de stad een studenten stad is. 4 van de 31 universiteiten en

hogescholen zijn kunst academies. Dit maakt nog meer dat er talrijke studenten van Berlijn met

kunst bezig zijn, want zij worden geïnspireerd door de stad, de stad vol kunst geïnspireerd op de

geschiedenis van Berlijn.

1.1.4 VERZAMELING BEELDEN OVER KENMERK STAD

1. fotograaf: Hans Lunenburg

2 Bron: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Denkmal_f%C3%BCr_die_ermordeten_Juden_Europas_(565907578).jpg 3 Bron: http://de.wikipedia.org/wiki/East_Side_Gallery

4

2. dreams time

3. Geostreetart

5

1.2 DE CONTEXT

1.2.1 HET MEEST OPVALLENDE BEELD DAT PAST BIJ MIJN KENMERK

Berlijn heeft een kunst huis, je kan het vergelijken met een kraakpand vol graffiti. Alleen hier is iets speciaals

aan de hand. Dit gebouw was vroeger een warenhuis voor de joodse bevolking in Berlijn. Tijdens de oorlog

diende dit gebouw als gevangenis voor joden. Later werd het gebouw ingenomen door kunstenaars, die

Tacheles riepen. Het gebouw dient nu voor tentoonstellingsruimte voor kunstenaars.

In dit beeld heb je dus mooi de samenhang van verschillende kenmerken van Berlijn in een beeld. De

geschiedenis, de soorten bevolking, de jongeren, de studenten, en de kunstenaars.

6

1.3 DE WAARNEMER 4

1.3.1 WAT ZIE IK?

Ik zie op het beeld huizen die vol geverfd zijn met allemaal tekeningen en symbolen in felle kleuren.

Voor de huizen staan twee auto’s, waarvan een, een Volkswagen is. Ik zie op de schilderijen op de

huizen een regenboog met een slang erboven, groene blaadjes, draken en onderaan de huizen zie ik

slordiger schilderwerk en graffiti tags. Als ik meer naar het midden van het beeld kijk zie ik een

balkon letters op de muur geschilderd een mannetje met een gevangenispakje aan en kamelen.

Wanneer ik meer naar rechts kijk zie ik het woord ‘trauma’ op de muur staan , een draag die

vuurspuugt en verder nog wat kleine tekeningen. Ik voel op het beeld dat het koud is, er ligt ijs op

de straat en de boom voor het huis is kaal.

1.3.2 KENMERKEN?

Je kan uit dit beeld een aantal kenmerken halen. Je ziet kunst op de huizen, dus het is een stad waar

kunst leeft. Als je dat dichter bij gaat kijken en de tekeningen analyseert merk je meteen dat de kunst

gaat over een trauma dat ze eventueel in deze stad hebben meegemaakt. We zien ook een

Volkswagen voor de deur staan, dit is een Duitse auto, dus waarschijnlijk gaat het om een stad in

Duitsland of omstreken. We zien dat het winter is en dat er sneeuw en ijs is, dus we kunnen hier uit

afleiden dat het gaat om een koud gebied, en we dus niet in het zuiden zitten.

4 Foto: Hans Lunenburg, 28/02/2013, Berlijn.

7

1.3.3 LINKEN LEGGEN

Dit beeld geeft mooi de link tussen de geschiedenis, de cultuur en de bevolking van Berlijn weer. De

kunstenaars die zulke schilderijen maken worden geïnspireerd door de geschiedenis van de stad.

Doordat een deel van de stad jarenlang in isolement heeft geleefd, en toen het contrast zagen van

absolute vrijheid heeft dat iets los gemaakt bij de mensen, maar ook als we dit in de tijd gaan

situeren zien we dat de val van de Berlijnse muur te samen ging met de hippie periode. Tijdens de

hippie periode stond individuele vrijheid centraal. Dit is ook wat ze kunnen merken op het beeld. De

Volkswagen voor het appartementsgebouw is ook typisch Duits. De Volkswagen werd namelijk

gecreëerd tijdens de 2de wereldoorlog onder het bemind van Hitler, het was de wagen voor zijn

VOLK. Maar als we dan naar het type van de wagen gaan kijken komen we weer terug in de hippie

periode, in deze tijd waren de Volkswagen busjes zeer populair. Berlijn kent een zeer vrije cultuur

waar de mening van de mens centraal staat. En de bevolking van Berlijn is heel jong, dit doordat het

een studenten stad is. Dit brengt ons dat weer terug op de kunst op de muur. Er zijn in Berlijn 4

academies voor Kunst, hier gaan de studenten naar toe na dat ze geïnspireerd zijn door de kunst in

en rond Berlijn.

1.3.3.1 EMOTIES

Welke emoties lokt dit beeld uit?

- het beeld ziet er heel kleurrijk en speels uit, maar als je naar de inhoud en de omstandigheden gaat

kijken waarin deze tekeningen zijn gemaakt krijg je daar een heel ander gevoel over.

Welke sfeer voel je in dit beeld?

- het beeld geeft een koud gevoel af, doordat je ook kan zien dat wanneer deze foto werd genomen

het winter was. Als je oppervlakkig gaat kijken is dit beeld best een leuk en kleurrijk beeld, maar als

je dan naar de inhouden gaat kijken veranderd dit.

8

1.3.3.2 GEDICHT DAT AANSLUIT BIJ HET BEELD5

Dit gedicht geef mooi op een luchtige manier de

geschiedenis weer van Berlijn. Het gedicht laat ook zien

hoe belangrijk de individuele vrijheid van een individu is.

Grenzen verleggen staat in dit gedicht centraal, de dichter

vat Berlijn samen in Grenzen verleggen.

5 Gedicht: Jozle bruyn

Grenzen en grensverleggers

ze zeggen dat ze bestaan.

onbeweeglijk en rotsvast,

zonder brokken of barsten

sterker dan het ijzeren gordijn van

weleer

of de onverzettelijke muur van berlijn.

en je ziet wel,

niet alles verloopt zoals je dat plant!

daarom wil ik mijn grenzen verleggen,

niet één keer,

maar elke dag opnieuw als het moet ,

of kan ,

of wenselijk is

om trouw te blijven aan mezelf en mijn

idealen.

ik hou van grensverleggers,

mannen die experimenteren,

vrouwen die er spelend mee omgaan,

mensen die met een oeverloos talent

realiteit en fictie,

kunst en kitsch,

rijmelarij en poëzie,

recht en droom,

norm en alternatief

weten te verbinden.

grensverleggers:

mensen die weten

en er zich met hart en ziel voor inzetten

dat er bruggen kunnen en moeten

gelegd worden

tussen de scherpste tegenstellingen.

grensverleggers:

kerels die beseffen

dat botsingen machtig kleurrijk vuurwerk

losmaken

en wrijvingen

de ruwste keien gladmaken.

wie sluit zich hierbij aan?

9

1.4 BEELDEN IN DE LES AARDRIJKSKUNDE

1.

Doelen Timing Leerinhoud Didactische

materialen Leerstof

Lln kunnen een beeld waarnemen.

Instap 6min

Leerlingen kijken naar het gekregen beeld zonder daar iets over te weten, en vertellen wat ze zien en voelen.

Als jullie naar dit beeld kijken, wat zien jullie dan?

Wat valt er jullie het meeste op?

Wat voel je ?

Wat willen de tekeningen volgens jou zeggen?

Wat ruik je ?

Welke tekening op de muren vind je het mooiste?

Wat zou de maker van die tekening hier mee willen zeggen?

Beeld Leerlingen kunnen de geschiedenis uit een beeld interpreteren

10

2.

Doelen Timing Leerinhoud Didactische materialen

Leerstof

Lln kunnen zich in een beeld plaatsen.

oefening Leerlingen kijken naar het gekregen beeld, ze weten nog niets af van de context waarin het beeld is genomen. Zo mogen de tekst ballon zelf invullen en zo een antwoord zoeken op de vraag waarom dit beeld daar?

Wat zou de jongere persoon denken?

Wat zou de oudere persoon denken?

Zou de oudere persoon blij zijn met de muren van de huizen?

Zou de jongere persoon blij zijn met de muren van de huizen?

Wat denken jullie dat het best zou passen in de tekst ballonnen?

Lln vullen dit in.

Beeld De leerlingen vullen de tekst ballonnen in op het beeld en gaan zo onbewust opzoek naar de oorsprong van het beeld/

(een voorbeeld)

11

3.

Doelen Timing Leerinhoud Didactische materialen

Leerstof

Lln kunnen kenmerken van een beeld opnoemen

Instap 5min

Leerlingen kijken gedurende 20 seconde naar het gekregen beeld, ze weten nog niets af van de context waarin het beeld is genomen. De leerlingen noteren tijdens het kijken kern woorden op. Vervolgens mogen de leerlingen zo goed mogelijk het beeld na tekenen.

Welke kernwoorden hadden jullie opgeschreven?

Hoe zien jullie tekeningen er uit?

Welk element komt in alle tekeningen het beste aan bod?

Beeld Papier en stiften

Door deze oefening met leerlingen te doen, kijken de leerlingen naar het eigenaardigste van het beeld, iets dat hun het meest opvalt. Wanneer ze vervolgens het beeld gaan recupereren a.d.h.v. een tekening worden niet zo belangrijke details weg gefilterd en blijft enkel de essentie over.