Upload
ced-groep
View
232
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
opbrengstgericht werken aan gedrag
Citation preview
Stap voor stap werken aan gedragDatagestuurd en opbrengstgericht
INHOUD
Opbrengstgericht en datagestuurd werken aan gedrag ....................... 1
De SCOL ................................................................................................. 6
Kinderen en... hun sociale talenten ....................................................... 7
Pedagogisch handelen met de PH-meter CED-Groep® ..................... 8
Kaliber Kompas ..................................................................................... 9
Taakspel ............................................................................................... 10
Leerlijn gedrag ..................................................................................... 11
De CED-Groep ...................................................................................... 12
ColofonUitgave: CED-Groep - Vormgeving: Ton Kuijpers Vormgeving - Druk: De Swart Den Haag
© CED-Groep, Rotterdam
Opbrengstgericht en data-gestuurd werken aan gedrag Een hele mond vol. Wat betekent het? En vooral, kán het?
Scholen hebben de taak om leerlingen kwalitatief te
scholen, denk hierbij aan basisvaardigheden en zaak-
vakken. Ze hebben ook de taak om leerlingen te
socialiseren, met andere woorden: op te voeden tot
betrokken burgers. Burgers die zich het gedrag eigen
maken dat nodig is om in de maatschappij te kunnen
functioneren. Dit is in de kerndoelen voor het onder-
wijs opgenomen. ‘Werken aan gedrag’ is dan ook – op
meerdere fronten – een taak voor de school. Dit is de
plaats waar kinderen zich positief leren te gedragen.
Daarnaast zijn scholen ook betrokken bij preventie en
verhelpen van probleemgedrag. Werken aan gedrag is
dus een onderwijsdoel, net als taal en rekenen.
De CED-Groep heeft van oudsher een rijke ervaring in
opbrengstgericht werken en is graag uw partner.
1
2
Van incidenteel naar structureel
Werken aan burgerschap en sociaal gedrag gebeurt
in de dagelijkse praktijk nogal eens met losse,
tijdelijke activiteiten. Bijvoorbeeld reageren op
incidenten, ‘brandjes blussen’. Losse activiteiten en
projecten kunnen zeker wat opleveren áls je maar
doelen formuleert en evalueert. Hier valt voor het
onderwijs veel te winnen. Door antwoorden te
formuleren op vragen als: waar staan we op dit
moment als school, waar willen we naartoe en hoe
bereiken we dat doel? Ook de inzet van methoden
kan meer opleveren als ze doelgericht worden
toegepast en aan de hand van resultaten. Lees in
deze brochure wat de CED-Groep u hierin te bieden
heeft.
Planmatig en systematisch
Hoe ga je te werk? Allereerst is van belang het
gedrag van leerlingen én leerkrachten in kaart te
brengen. Vervolgens stelt een school zich − aan de
hand van de resultaten en van de visie − een concreet
doel. Wat wil de school bereiken en bereikt de school
dit doel ook werkelijk? Een cyclische systematische
aanpak dus. Deze aanpak werkt door op alle
niveaus en start op bovenschools of schoolniveau.
Gedrag in kaart brengen
Hoe gedragen onze leerlingen én leraren zich op
school, in de klas? Hoe vaak komt dat gedrag voor?
Is dit gedrag voor onze school acceptabel, of willen
we bepaalde gedragsstandaarden met elkaar
ontwikkelen? Ook gedrag is te meten met behulp
van een volgsysteem en bij planmatig werken hoort
een nulmeting. De leerkracht weet in dit stadium al
wat hij de leerlingen en/of zichzelf wil leren en waar
hij naar toewerkt. Door het huidige gedrag in kaart
te brengen en te benoemen, wordt duidelijk wat er
nog geleerd moet worden, stap voor stap. Simpel
gezegd komt het neer op planmatig en systematisch
werken aan gedragsverbetering van leerlingen en
leraren. Elke stap levert data op als fundament voor
de volgende stap. De SCOL en de PH-meter, beide
ontwikkeld door de CED-Groep, zijn bijvoorbeeld
goed bruikbare systemen.
Opbrengstgericht en datagestuurd: Stap voor stap werken aan gedrag
De Gedragscyclus: overzichtelijk en uitvoerbaar
De CED-Groep ontwikkelde de Gedragscyclus
(zie schema achterin), waarmee opbrengstgericht
werken aan gedrag overzichtelijk en uitvoerbaar
wordt. De cyclus biedt houvast op het niveau van de
school, de groep en de leraar. Opbrengstgericht
werken helpt om het gedrag van leerlingen én
leraren te benoemen en verder te verbeteren of te
verfijnen. De manier van werken focust vooral op
positieve factoren. Uiteindelijk werk je in de groep of
klas preventief aan een goede, rustige en productieve
sfeer. Daar profiteren de leerlingen op alle leer
momenten van. In de Gedragscyclus zijn een aantal
door de CED-Groep ontwikkelde producten/onder-
delen opgenomen. Deze kunnen afzonderlijk of in
samenhang worden ingezet om planmatig te werken
aan het groeien in gedrag. Er zijn uiteraard
verschillende keuzen te maken die passen bij uw
wensen en visie. Wij bespreken dit graag met u.
3
4
Begeleiding en advies: een passendebenadering
Onze adviseurs hebben ruime kennis en ervaring
op het gebied van gedrag en gedragsverandering.
Die kennis is breed. We ontwikkelen succesvolle
methodes en aanpakken en adviseren scholen die
voor de uitdaging van probleemgedrag staan. We
zijn op de hoogte van de nieuwste inzichten over
wat werkt op het gebied van gedrag en we zijn
toonaangevend op het gebied van burgerschap.
Deze kennis en ervaring kan worden ingezet op
losse elementen binnen de Gedragscyclus; net
datgene wat uw school nog nodig heeft om volledig
datagestuurd en opbrengstgericht te werken aan
gedrag. Zijn er meer stappen die gezet kunnen
worden, dan maken we graag met u een integraal
plan van aanpak en ondersteunen we u waar nodig.
Dit kan een teamtraining zijn of juist individuele
coaching van een leerkracht, het maken van een
trendanalyse van gedrag of concrete assistentie bij
het opzetten van een groepshandelingsplan.
5
Groeien in gedrag, begeleiding op maat
Groeien in gedrag is een voorbeeld van een integraal
plan dat zich richt op leerling én leerkracht: door
samen bezig te zijn met sociale competentie-
ontwikkeling wordt ook de leerkracht zich bewust
van eigen competenties en van het referentiekader
dat hij of zij als persoon de leerlingen biedt. Op welk
niveau dan ook: Groeien in gedrag bestaat uit vijf
modules die los aangeboden worden, afhankelijk van
welke ambities, doelen en praktijkopbrengsten de
school ambieert. Met een goede begeleiding staan
leerkrachten meer stil bij doelen die ze zichzelf
stellen. Daarmee komen ze stapsgewijs verder en
verkrijgen zij een goede basis voor de verdere
uitwerking van opbrengstgerichte gedragsverbetering
in de groep.
“Ik streef ernaar de doelen te vertalen naarmeetbaar leerlinggedrag. Dan kan je vaststellenof je doel is bereikt.”Onderwijsadviseur
Productontwikkeling en kennisdeling
De CED-Groep beschikt over een eigen ontwikkel-
afdeling. Hier worden uiteenlopende leermiddelen
en programma’s ontwikkeld, die – al dan niet in
samenhang – een doorgaande lijn bewerkstelligen
bij het opbrengstgericht werken aan gedrag.
Ontwikkeling gebeurt altijd samen met de praktijk
en de producten zijn voorzien van een begeleidings-
aanbod.
In deze brochure treft u mogelijkheden aan om
consistent te werken aan gedrag. De belangrijkste
accenten zijn aangestipt. Het uitgangspunt is, dat
concreet gedrag het aanknopingspunt is voor
verandering. Alle onderdelen uit de Gedragscyclus
dragen, in samenhang, bij aan opbrengstgericht en
datagestuurd werken aan gedrag. Deze aanpak is
geschikt voor de vve-sector, het basisonderwijs,
voortgezet onderwijs en speciaal onderwijs.
De SCOL
De Sociale Competentie Observatie Lijst
(SCOL) is een valide en betrouwbaar
instrument om gedrag te meten aan de
hand van acht gedragscategorieën:
Ervaringen delen / Aardig doen / Samen
spelen en werken / Een taak uitvoeren /
Een keuze maken / Jezelf presenteren /
Opkomen voor jezelf / Omgaan met ruzie.
Het gaat om gedrag dat je in het onderwijs kunt zien
en door onderwijs kunt verbeteren. In vaktermen:
‘observeerbaar en onderwijsbaar gedrag’. Door de
SCOL twee keer per jaar in te vullen, ontstaat een
schat aan informatie over gedrag per leerling, per
groep en per school. Op basis van deze informatie
kan de leraar zijn onderwijs plannen en zien wat de
opbrengst is van het onderwijs. Sociale ontwikkeling
is hiermee niet langer een vaag gebied, maar
concreet gemaakt en begrensd.
“Als je zegt: deze leerling zit niet zo lekker inz’n vel, dan weet je eigenlijk nog niks. De SCOLmaakt dat veel preciezer. Je krijgt een gemeenschappelijke taal in je team te pratenover gedrag. Verschillende leraren vinden verschillende dingen, maar door die SCOL ben je er met elkaar over in gesprek.”Leerkracht over de SCOL
6
Opbrengstgericht en datagestuurd: Stap voor stap werken aan gedrag
Kinderen en... hun sociale talenten
Kinderen en... hun sociale talenten heeft
als doel dat kinderen zich sociaal
competent gaan gedragen. De methode
gaat uit van dezelfde gedragscategorieën
als de SCOL. Het is een complete leer-
gang voor groep 1 t/m 8 van het basis-
onderwijs, maar de methode is met
enkele aanpassingen ook geschikt voor het speciaal
onderwijs. Kinderen en... hun sociale talenten biedt
wekelijks lessen gaat op rustige momenten ook in op
situaties die zich dagelijks in de praktijk voordoen. Er is
een cyclische opbouw, in de onderbouw wordt meer
aandacht besteed aan het leren van vaardigheden, in de
middenbouw gaat het meer om afwegingen, waarom je
je op een bepaalde manier gedraagt.
Naast deze methode is er ook een methode Kinderen
en... hun morele talenten, waarin waarden en burger-
schapcompetenties centraal staan.
“Op den duur was ik minder tijd kwijt aan reactiefgedrag bij ruzies en conflicten. Het vraagt eenlange adem, maar inmiddels heb ik effectieve leertijd teruggewonnen voor andere vakken.”Leerkracht over Kinderen en... hun sociale talenten
7
Pedagogisch handelen met de PH-meter CED-Groep®
Wie wil werken aan gedrag van leerlingen
heeft met het eigen voorbeeldgedrag de
belangrijkste sleutel in handen. Je kunt
prachtige doelen stellen over kinderen die
aardig met elkaar omgaan, maar hoe
vriendelijk ben je als leraar zelf? Hoeveel
ruimte geef je? De PH-meter (Pedagogisch
Handelen) benoemt heel duidelijk concreet waar-
neembaar gedrag van leraren en vergelijkt dit met
de zelf opgestelde standaarden voor goed
pedagogisch handelen. De PH-meter is met regel-
maat een verfrissende eye-opener voor leraren. De
intern begeleider brengt met de PH-meter vier keer
per jaar de leraarskwaliteiten in kaart. Dit levert
data op om de doelen in leerlinggedrag hand in hand
te laten gaan met leraargedrag.
“Ik dacht dat ik na dertig jaar niets meer konleren. Maar ik merkte dat ik toch een blinde vlekhad gekregen. Ik vroeg me af of ik nog wel bij dekinderen paste. Maar omdat de PH-meter waarneembaar gedrag benoemt, kun je je eigengedrag makkelijk veranderen. Je krijgt meer plezier in je werk.”Leraar over de PH-meter
8
Opbrengstgericht en datagestuurd: Stap voor stap werken aan gedrag
9
Kaliber Kompas
Kaliber Kompas is een hulpmiddel voor
de professionalisering van leerkrachten,
onder andere op het gebied van burger-
schap en sociale competentie. Goed
onderwijs in deze onderwerpen vereist
bijvoorbeeld dat leraren de leerlingen in
hun groep op allerlei manieren kunnen
laten oefenen met sociaal competent gedrag. Dat
betekent leerlingen verantwoordelijkheden geven, ze
stimuleren na te denken over wat ze doen, maar ook
beseffen dat je zelf het voorbeeld bent. In het Kaliber
Kompas staat een overzichtelijke opsomming van de
bekwaamheden. De leerkracht kan zich aan de hand
hiervan een doel stellen, waaraan hij gaat werken.
Daarbij worden suggesties gedaan voor een
geschikte vorm van deskundigheidsbevordering,
variërend van zelfstudie tot een training. Het Kaliber
Kompas sluit aan bij het werken met Persoonlijk
OntwikkelingsPlannen en het bekwaamheidsdossier.
“Het Kompas helpt je om goed te reflecteren opwat je wel en niet beheerst, je hoeft niet bang tezijn dat je iets vergeet want er staat een totaal-overzicht in het Kompas.”Een leerkracht over Kaliber Kompas
10
Taakspel
Gewenst gedrag belonen en ongewenst
gedrag negeren. Makkelijker gezegd
dan gedaan. Taakspel biedt structuur
om juist in te gaan op positief leerling-
gedrag. De aanpak maakt op een-
voudige wijze positief gedrag in
omgangsregels zichtbaar. Die regels
verschillen per onderwijssituatie en bepalen leraren
zelf, in overleg met hun groep. Taakspel wordt drie
keer per week gespeeld tijdens een gewone les,
zoals rekenen, spelling of in een kringgesprek.
Leerlingen – in teams – stimuleren elkaar zich te
houden aan de regels. Alleen dan komen ze in
aanmerking voor een beloning. De leraar benoemt
alleen positief gedrag en negeert negatief gedrag.
In de tien jaar dat de aanpak bestaat, wordt ervaren
dat regeloverschrijdend gedrag afneemt door het
werken met Taakspel. En het klimaat in de klas is
positiever, waardoor het lesgeven beter verloopt.
“Het is fijn om goed te kunnen werken. Ik hebnu eindelijk mijn rekenwerk eens af!”Leerling die met Taakspel werkt
11
Leerlijn gedrag
In het speciaal onderwijs maakt men
steeds vaker de omslag van het werken
met individuele handelingsplannen naar
het werken op drie niveaus: een basis-
arrangement, een intensief arrangement,
met extra leertijd of extra instructie, en
een verdiept arrangement voor leer-
lingen die meer aankunnen.
De Leerlijn gedrag biedt hiervoor houvast. Aan de
hand daarvan kunnen leerlingen in deze drie
groepen worden ingedeeld. Dit maakt een groeps-
gerichte aanpak mogelijk. De leerlijn heeft het
gedrag ingedeeld in doelen die via kleine tussen-
stappen bereikt kunnen worden. Werkwijze,
resultaten, tussendoelen en doelen vormen met
elkaar een rode draad om te komen tot gedrags-
verandering.
“Met de leerlijn gedrag kijk ik nu niet meer achteraf naar wat een leerling kan, maar stel ikvooraf sociale doelen. Daardoor ontwikkelt eenleerling zich op sociaal gebied veel sneller”Een leeraar over de Leerlijn gedrag
Opbrengstgericht werken
Leerlijnen
1212
De CED-Groep
De CED-Groep is een landelijk actieve educatieve
dienstverlener. Onze missie is het leveren van een
wezenlijke bijdrage aan de ontwikkeling en school-
prestaties van kinderen en jongvolwassenen. Onze
werkzaamheden bestrijken een breed terrein: Van
basisvaardigheden en zorg, tot sociaal-emotionele
ontwikkeling en burgerschap, management- en
organisatievraagstukken en onderzoek.
Onze adviseurs geven ondersteuning, adviezen en
trainingen en doen ontwikkelwerk of onderzoek.
Kennis maken, kennis delen
Opbrengstgericht en datagestuurd werken is voor de
basisvaardigheden een steeds bekender methodiek.
In feite behoort elke leerkracht en docent met enige
regelmatig de vooruitgang van leerlingen te toetsen.
Diezelfde werkwijze toepassen op gedrag is redelijk
nieuw. De CED-Groep heeft hiervoor de Gedragscyclus
ontwikkeld (zie hiernaast), zodat er aan de vraag van
scholen – naar concrete manieren om planmatig te
werken aan gedrag – beantwoord kan worden. Graag
laten wij u er kennis mee maken om deze kennis
vervolgens te delen!
Aan de slag met opbrengstgericht werken?Neem contact op via [email protected].
Gedragscyclus po/s(b)oOpbrengstgericht werken aan gedrag
CED-product
Fase PDCA
Leerling/groepsniveau
Leerkracht/schoolniveau
Ouderparticipatie
Leerstandaard
Gevorderd (+25%)
Voldoende (+50%)
Minimum (+15%)
<Minimum (+10%)
Type arrangement
TalentarrangementVerdiept arrangement
Basisarrangement
Intensief arrangement
Zeer intensief arrangementZeer intensief arr. + Zorg
• Kinderen en hunSociale Talenten
• Grip op de Groep• STIP• Wijzer Onderwijs• Taakspel• SOVA-training
Tussentijdse
evaluatie
Evaluatie/nulmeting
AmbitiesformulerenSMART
doel(en) stellen
Inzicht
Match visie
Vergelijken standaarden
PLAN
DO
ACT
CHECK
PH-meter
Kaliber
SCOL
Leerlijnen
Taaksp
el
Groepsplan Schoolplan
Kaliber
Individueel plan
Toekennen aan arrangementen
PH-m
eter
Kaliber
SCOL
Leerlijnen
Taakspel
Quickscan gedrag
• Kinderen en hunSociale Talenten
• Grip op de Groep• STIP• Wijzer Onderwijs• Taakspel• SOVA-training
PH-meter
POP
Groeien in gedrag
Meer informatie?
• Hebt u vragen of wilt u meer weten over onze producten op gebied van gedrag? Onze account-
managers helpen u graag verder. Mail naar [email protected].
• Wilt u ons relatiemagazine KlasseApart ontvangen, mail dan naar [email protected].
• Op www.cedgroep.nl kunt u zich inschrijven voor één van onze digitale nieuwsbrieven. Zo blijft u
op de hoogte van onderwijsnieuws.
• Kijk op www.cedgroep.nl/cursussen voor ons actuele cursusaanbod.
• Producten die door de CED-Groep worden uitgegeven, bestelt u via de webwinkel:
www.cedgroep.nl/webwinkel.
CED-Groep
Postadres: Postbus 8639, 3009 AP Rotterdam
Bezoekadres: Dwerggras 30, Rotterdam
T +31 10 4071 599
www.cedgroep.nlJanuari 2011
Alles is te leren