Upload
vuongbao
View
231
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Vrije Israëlitische school Yavne
Lamorinièrestraat 150
2018 Antwerpen
Onderzoekscompetentie: terrorisme
Naam: Efri Mayer
Klas: 6ASO
Mentor: W.Charlier
Schooljaar: 2016-2017
Inhoudsopgave
Voorwoord........................................................................................................................ 5
Inleiding............................................................................................................................ 6
1. Wat is terrorisme?.........................................................................................................7
1.1 Definitie terrorisme..................................................................................................7
1.2 Soorten terrorisme...................................................................................................8
1.2.1 Anarchistisch terrorisme...................................................................................8
1.2.2 Terrorisme door extreemlinkse en -rechtse organisaties..................................9
1.2.3 Individueel terrorisme.....................................................................................10
1.2.4 Separatistisch terrorisme................................................................................10
1.2.5 Religieus terrorisme........................................................................................11
1.2.6 Staatsterrorisme.............................................................................................13
1.2.7 Cyberterrorisme..............................................................................................14
1.2.8 Mantelorganisaties..........................................................................................14
2. Wat zijn de Belgische economische kosten van terreur sinds de aanslagen in Parijs?
........................................................................................................................................16
2.1 Inleiding.................................................................................................................16
2.2 Soorten kosten......................................................................................................17
2.2.1 Directe kosten.................................................................................................17
2.2.2 Indirecte kosten..............................................................................................17
2.3 Economische kringloop.........................................................................................18
2.4 Overheidskosten...................................................................................................18
Efri Mayer Terrorisme Pagina 2 van 40
2.5 Globale beoordeling van de economische impact van terreur door VBO-sectoren
....................................................................................................................................20
2.6 De kosten van de bedrijven...................................................................................20
2.6.1 De meest getroffen sectoren..........................................................................20
2.6.2.1 Beschikbare data rond horeca en toerisme.................................................21
2.6.3 Handel............................................................................................................23
2.6.3.1 Beschikbare data rond handel.....................................................................23
2.6.4 Evenementensector........................................................................................25
2.6.4.1 Beschikbare data.........................................................................................25
2.6.5 Luchtvaart.......................................................................................................26
2.6.5.1 Beschikbare data.........................................................................................26
2.6.6 Het bbp...........................................................................................................29
2.7 De kosten van de consument................................................................................29
2.7.1 Impact op de werkgelegenheid.......................................................................29
2.8 Maalbeek...............................................................................................................30
2.9 Verzekeringen.......................................................................................................30
2.9.1 Wat verstaan de verzekeringsmaatschappijen onder terrorisme?..................30
2.9.1.1 Welke verzekeringen dekken schade door terrorisme?...............................31
2.9.2 Vzw TRIP........................................................................................................31
2.9.2.1 Waarom is vzw TRIP ontstaan?..................................................................32
2.9.3 Het uitkeringspercentage................................................................................33
2.9.3.1 Hoe wordt dat percentage vastgesteld?......................................................33
2.9.4 Het Comité......................................................................................................34
3. Geschiedenis van het moderne terrorisme.................................................................35
3.1 Het anarchistisch terrorisme (1880-1920).............................................................35
Efri Mayer Terrorisme Pagina 3 van 40
3.2 Het antikoloniale terrorisme (1920-1960)..............................................................35
3.3 Het nieuw linkse terrorisme (1960-1989)..............................................................36
3.4 Het religieus terrorisme (1979-heden)...................................................................36
4. Besluit.........................................................................................................................37
5. Begrippenlijst..............................................................................................................38
6. Gebruikte bronnen......................................................................................................39
Deelvraag 1:................................................................................................................39
Deelvraag 2:................................................................................................................39
Deelvraag 3:................................................................................................................40
Efri Mayer Terrorisme Pagina 4 van 40
Voorwoord
Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik het onderwerp ‘terrorisme’ en alles waar daar
rondhangt zoals beveiliging zeer interessant vind. Daarom heb ik besloten om mijn
onderzoekscompetentie over dit onderwerp te maken. Wat 2 jaar geleden meer een
opzoekwerkje was, was het dit jaar en echt onderzoekswerk.
Ik wil ten eerste mijn ouders bedanken die me tijdens dit hele jaar hebben gesteund.
Graag zou ik mijn mentor meneer Charlier willen bedanken, ook al ging onze
samenwerking niet altijd even vlot, heb ik later toch ingezien dat dit voor mijn eigen goed
was. Ook zou ik graag meneer Van Tichelen en meneer Dingenen willen bedanken voor
het steeds verbeteren en feedback geven op mijn deelvragen. Graag zou ik ook de rest
van de familie willen bedanken voor hun steun.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 5 van 40
Inleiding
Deze onderzoekscompetentie gaat over terrorisme. In dit werk is de hoofdvraag “Wat
zijn de economische gevolgen van de terroristische aanslagen voor de Belgische
economie?". Om deze hoofdvraag goed te beantwoorden werd dit werk in 3 delen
opgedeeld.
In de eerste deelvraag wordt omschreven wat het begrip terreur nu eigenlijk is, want
tegenwoordig wordt het begrip terrorisme te snel en onwetend gebruikt. Ook komt aan
bod wat de doelen en soorten van terrorisme zijn.
In de volgende deelvraag komen de Belgische economische kosten sinds de aanslagen
in Parijs aan bod. Daarin wordt gedetailleerd uitgelegd wat de kosten waren, welke
sectoren het meest geleden hebben en hoeveel de overheidskosten waren, ook
worden de indirecte en directe kosten aangetoond. Er wordt ook uitgelegd hoe de
verzekeringspolis voor terrorisme in elkaar zit.
De derde deelvraag is een historische deelvraag waarin wordt stilgestaan bij de
geschiedenis van het terrorisme, met een specifiekere nadruk op de moderne
geschiedenis vanaf circa. 1880.
De woorden die in dit werk cursief gedrukt staan worden later uitgelegd in de
begrippenlijst op pagina 32.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 6 van 40
1. Wat is terrorisme?1.1 Definitie terrorisme
Terrorisme (van het Latijnse woord terror: paniek) is het zonder wettige grond plegen
van ernstig , of ernstige daarmee, met een doel. In de meeste opvattingen over wat
terrorisme is, gaat het om illegaal geweld, doorgaans gekoppeld aan burgers als
slachtoffers.1
Men is het er wel algemeen over eens dat terrorisme per definitie niet geld-gerelateerd
is, dat wil zeggen: het doel is niet om zelf materieel rijker te worden. Bij de meeste
andere soorten misdaad is dat wel het geval. Soms worden wel bijkomende misdaden
gepleegd om aan geld te raken, maar dan wel met de bedoeling het voor terroristische
(niet geld-gerelateerde) doeleinden te gebruiken.
Het doel is politieke veranderingen af te dwingen door middel van gewelddadige acties
die het maatschappelijk leven ontwrichten. Deze kunnen bestaan uit het zaaien van om
zo de politieke stabiliteit te ondergraven. Doelen kunnen onder andere zijn:
onafhankelijkheid van een volk op zijn grondgebied binnen een ;
verzet tegen bestaande maatschappelijke, politieke en/of structuren;
handhaving van de macht van een bepaalde organisatie of ondergrondse
beweging binnen een staat.
Een probleem bij het gebruik van de term 'terrorisme' ontstaat vaak bij politieke
vrijheidsstrijd. Zo pleegden Joden in het toenmalige Britse Mandaat Palestina
moordaanslagen, die echter in de geschiedenis van het latere Israël niet als terrorisme
beschreven worden. Een berucht voorbeeld is de bomaanslag op het King David-hotel
in Jeruzalem, met veel slachtoffers als gevolg.
Geraadpleegd op 24 september 2016
Efri Mayer Terrorisme Pagina 7 van 40
1.2 Soorten terrorismeIn de loop der jaren hebben zich meerdere soorten van terrorisme ontwikkeld. Zo zijn er
mantelorganisaties, anarchistisch terrorisme, terrorisme door extreemlinkse en – rechtse
organisaties, individueel terrorisme, separatistisch terrorisme, religieus terrorisme,
cyberterrorisme en staatsterrorisme.
1.2.1 Anarchistisch terrorismeAnarchistisch terrorisme kwam meer voor tussen 1880 en 1920 dan tegenwoordig. Een
aantal belangrijke staatshoofden werden vermoord, waaronder de Marie François Sadi
Carnot (24 juni 1894), Koning () en ( ).
De rechtvaardiging voor anarchistisch terrorisme was dat de daden anarchistische
ideeën onder de aandacht zouden brengen. Er zijn echter ook veel terroristen en die
zichzelf "anarchist" noemen, maar die weinig gemeen hebben met filosofische
anarchisten.
Tot de moderne anarchistische terroristen behoren onder andere de Duitse
Revolutionaire Cellen (die ook uiterst links zijn) en de . Geen van beide noemde zichzelf
trouwens anarchistisch.
Een aantal anarchisten neemt deel aan de meer gewelddadige demonstraties, zoals de
antiglobalistische betogingen in de . Een groot gedeelte van de anarchistische beweging
is echter tegen het gebruik van geweld en terrorisme, en pleit voor .
Efri Mayer Terrorisme Pagina 8 van 40
1.2.2 Terrorisme door extreemlinkse en -rechtse organisaties
Extreemlinkse terroristen willen het ondermijnen of vernietigen om het te vervangen
door een of .
Voorbeelden van socialistisch georiënteerde terroristische groeperingen:
Brigate Rosse () ()
Cellules Communistes Combattantes ()
Rote Armee Fraktion ()
Weather Underground ()
()
In de jaren ‘60 in pleegden extreemrechtse tegenstanders van president onder de
naam OAS () vele bomaanslagen, vooral in , om afscheiding van te voorkomen, onder
het bevel van de Franse ex-generaal . De OAS pleegde in anderhalf jaar ruim 1000
aanslagen en daarbij kwamen tussen de 3000 en 12.500 mensen om het leven.
In is de (Afrikaans voor boerenmacht) actief, een organisatie die door de regering
wordt beschouwd als een rechts terreurnetwerk verantwoordelijk voor de aanslag in in .
Neofascistische terroristen streven naar het afschaffen van regeringen om autoritaire
regimes te installeren. Ze vallen vaak immigranten aan, zijn (bv. ) en .
In Israël en in de nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever waren extreemrechtse
krachten actief zoals Kach en Kahane Chai. Het gaat om een religieus- terroristische
groepen, die van 1971 t.e.m. 1994 actief waren, met als doel de te verdrijven en het
grondgebied van de in bezit te nemen. Hierbij werd gebruikgemaakt van intimidatie,
geweld, moord en bomaanslagen.
1.2.3 Individueel terrorisme
Er bestaat ook terrorisme dat door eenlingen gepleegd wordt zonder dat daar een
grotere organisatie achter staat.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 9 van 40
Vooral in de zijn er zich noemende terroristen die de staat willen afschaffen en tegen
elke vorm van overheid zijn. De bekendste vertegenwoordiger van deze terroristen is ,
die verantwoordelijk was voor de .
Nog een bekende individuele terrorist is die het voorzien had op wetenschappers die
zich met bezighielden. Hij was bang dat in de toekomst onvermijdelijk de mensheid
uitgeroeid wordt door een bovenmenselijke als die eventueel door deze geleerden in
het leven wordt geroepen.
In juli 2011 pleegde de Noor in zijn land : eerst liet hij een autobom ontploffen bij een
regeringsgebouw in Oslo, waarbij 8 doden vielen. Daarna begaf hij zich naar het
eilandje , waar hij 69 deelnemers aan een jeugdkamp van de doodschoot.
1.2.4 Separatistisch terrorisme
Sommige zijn ook als terroristisch aan te merken, en hun doel is meestal een eigen
staat voor hun bevolkingsgroep. Ze trachten de overheersende macht te verslaan of te
demoraliseren en aandacht te trekken voor hun “nationale bevrijding". Separatistisch
terrorisme was in 2010 in Europa verantwoordelijk voor het merendeel van de
terroristische aanslagen.
Zij verschillen van terroristen die alleen bloed willen doen vloeien of terroristen doordat
hun doel vaak niet gericht is op het omverwerpen van een systeem of samenleving, en
vaak ook al gedurende langere tijd vruchteloos met legitieme middelen nagestreefd is.
Niet zelden beantwoordt de staat waartegen dergelijke strijders zich verzetten hun
acties met repressie of zelfs staatsterrorisme.
Voorbeelden met vermelding van het gebied waar om gestreden wordt:
(FLQ), voor een onafhankelijk
(IRA), voor een onafhankelijk / aansluiting bij
in (UÇK), voor onafhankelijkheid van
, Franse terreurbeweging tegen afscheiding van , grootste van Europa;
Efri Mayer Terrorisme Pagina 10 van 40
, voor een onafhankelijk Tamil thuisland in het noordoosten van
(PFLP), voor een onafhankelijk Palestina.
1.2.5 Religieus terrorismeEr zijn honderden terroristische groeperingen die religieuze motieven hebben.
Religieuze terroristen gebruiken terreur om te streven naar doelen die zij vanuit hun als
opdracht beschouwen. Het religieus is ongeveer begonnen eind jaren zeventig en is nog
altijd bezig
e groeperingen:
,
,
,
Verzetsleger van de Heer, Oeganda.
Islamitische groeperingen:
georiënteerde organisaties plegen wereldwijd voor veel terroristische aanslagen. Het
NCTC zegt in haar jaarverslag over terrorisme dat in 2011 ongeveer 70% van alle
terroristische moorden van dat jaar wereldwijd gepleegd werd door soennitische
moslims.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 11 van 40
Het rapport stelt dat Soennitische extremisten voor het derde achtereenvolgende jaar
verantwoordelijk voor het grootste aantal terroristische aanslagen en ongelukken. Meer
dan 5700 incidenten komen op rekening van Soennitische extremisten. Het gaat om
56% van het aantal aanvallen en 70% van het aantal doden. Voorbeelden van
Islamitisch georiënteerde organisaties zijn:
, wereldwijd;
Islamitische Staat vroeger in Irak en Syrië, nu wereldwijd;
(GICM), , en
(EIJ),
,
, (door onder ander Israël, de VS, Canada en de EU als terroristisch
beschouwd);
,
,
(PIJ),
En nog vele meer.
Andere religieuze groeperingen:
,
(Revolutionaire Strijd), Griekenland;
(LVF), Noord-Ierland.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 12 van 40
1.2.6 Staatsterrorisme
Staatsterrorisme is een daad die wordt beschouwd als terreur en wordt uitgevoerd
gedoogd of gesteund door een . Zoals terrorisme in het algemeen, gaat het over
moedwillige aanvallen op burgers, met als doel het bereiken van een politiek of religieus
doel.
De volgende landen werden of worden regelmatig van staatsterrorisme beschuldigd:
Algerije, China, Cuba, Egypte, Ethiopië, België, Frankrijk, India, Iran, Irak, Israël, Italië,
Libië, Mexico, Noord-Korea, Pakistan, Saoedi-Arabië, Sovjet-Unie/Rusland, Spanje,
Syrië, Turkije, Oeganda, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten, Vietnam,
Zimbabwe, Zuid-Afrika.
Verenigde Staten:
De VS zijn in de door het veroordeeld voor het "onrechtmatig gebruik van geweld" bij
het steunen van de 's in . Volgens onder andere komt dit neer op een veroordeling voor
staatsterrorisme.
, een complot theoriste, werd reeds tientallen keren geïnterviewd en schreef over
geheime brainwash operaties en tests op burgers in de Verenigde Staten. Ze zou een
van de vele miskende slachtoffers van staatsterrorisme zijn sinds de Tweede
Wereldoorlog.
De bombardementen door de VS tijdens de op Tokio, Hiroshima en Nagasaki worden
door sommigen als staatsterrorisme beschouwd.
Tijdens de periode na 11 september zijn er tegen de VS bewijzen van foltering en
andere mensonterende praktijken opgedoken. Duizenden onschuldige mensen werden
zonder enige vorm van wettelijk proces opgesloten en mishandeld in Guantanamo. Vele
slachtoffers van deze praktijken konden na vele jaren opsluiting niet meer terugkeren
naar hun thuisland.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 13 van 40
Bij de opzet van geheime gevangenissen en het heimelijk verplaatsen van vermeende
terroristen, werden de bijgestaan door enkele Europese landen.
Frankrijk:
Een ander bekend voorbeeld is , wiens geheim agenten op het schip van in
opbliezen, om zo te voorkomen dat het schip actie tegen kernproeven in de kon gaan
voeren.
België:
zou sinds de jaren zeventig - in samenwerking met de en het - aanslagen, , en
hebben getolereerd met oog op het neutraliseren van het . In samenwerking met de en
het werd in de jaren 50 in het leven geroepen. Onderzoeken lopen jaren na de feiten
nog steeds met vertraging.
1.2.7 CyberterrorismeCyberterrorisme is het gebruik van op internet gebaseerde aanvallen in terroristische
activiteiten, waaronder daden van opzettelijke en grootschalige verstoring van
computernetwerken, in het bijzonder van personal computers aangesloten op het
internet, door middel van hulpmiddelen, zoals computervirussen.2
1.2.8 Mantelorganisaties
Wat de financiering betreft bestaan er zogenoemde mantelorganisaties. Deze
organisaties plegen aanslagen met als doel zoveel mogelijk geld te winnen voor andere
terroristische groeperingen.
Een andere manier waarop terroristische groeperingen geld verdienen is drugshandel,
ook sluizen veel nachtwinkels hun winst door naar groeperingen zoals Al Qaida.
Hieronder zie u een lijst met daarin de belangrijkste en grootste mantelorganisaties dier
er bestaan en voor wie ze geld winnen. 2https://nl.wikipedia.org/wiki/Cyberterrorisme
Geraadpleegd op 27 oktober 2016
Efri Mayer Terrorisme Pagina 14 van 40
, een groep die verantwoordelijk wordt gehouden voor financiering voor
, een liefdadigheidsinstelling die door de beschuldigd wordt van het steunen van
terroristische activiteiten, waaronder die van Al Qaida;
, beschuldigd van het steunen van terroristen;
Holy Land Foundation for Relief and Development, een liefdadigheidsorganisatie die beschuldigd wordt van het financieren van .
Efri Mayer Terrorisme Pagina 15 van 40
2. Wat zijn de Belgische economische kosten van terreur sinds de aanslagen in Parijs?2.1 Inleiding De terreuraanslagen van 13 november 2015 in Parijs en van 22 maart 2016 in Brussel
hebben, naast het onnoemelijke leed, ook heel wat economische schade aangericht.
In september 2016 kampte het toerisme nog met 20% minder boekingen dan het jaar
daarvoor. Tot voor enkele maanden werd er in de handel nog steeds 2 à 3% minder
verkocht. Ook de meeste evenementen kenden een lager bezoekersaantal. De
passagiersaantallen op Zaventem herstelden redelijk snel maar lagen in september toch
nog lager dan in het jaar ervoor.
De negatieve effecten van de aanslagen blijken in de vier meest getroffen sectoren
(horeca, handel, evenementen en luchtvaart) toch wat langer aan te slepen dan
voordien gedacht.
Volgens de huidige statistieken die we tot onze beschikking hebben, ramen we de
economische schade voor de hele Belgische economie tussen 15 november 2015 en 15
november 2016 op 0,57% van het bbp wat gelijk staat met 2,4 miljard euro. Zonder de
aanslagen was de Belgische economie in 2016 met bijna 2% gegroeid i.p.v. de 1,3 à
1,4% waar we nu op afsteven.
De tragere groei heeft een negatieve invloed gehand op het creëren van extra nieuwe
banen in de privésector. Eind 2015 was dat groeitempo versneld tot + 1% maar sinds de
aanslagen is dat groeitempo op dat peil gestagneerd. Er werden in de privésector als
gevolg van terreur 9000 banen minder gecreëerd dan verwacht. Daarnaast moesten ook
bijna 2500 personen in de horeca, de luchtvaart en de handel gedurende enkele
maanden een beroep doen op de economische werkloosheid.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 16 van 40
Dit had natuurlijk de nodige terugslag op de publieke financiën. Een directe verhoging
van de uitgaven voor medische zorg, materiële en morele schade, heropbouw van de
infrastructuur en extra veiligheidsmaatregelen bedroeg een totaal van 0,23% van het
bbp omgerekend zo een 962 miljoen euro.
2.2 Soorten kostenEr zijn 2 soorten kosten: vaste en variabele. Het verschil tussen vast en variabel geeft
aan of de kosten al dan niet afhankelijk zijn van het aantal eenheden dat wordt
geproduceerd en/of verkocht. Vaste kosten veranderen niet als de omvang van de
productie van producten en/of diensten stijgt. Een voorbeeld zijn de kosten voor de
herstelling van het ontplofte luchthavengebouw.
Een andere indeling van kosten is die in directe en indirecte kosten. Deze indelingen zijn
niet hetzelfde. Zo kunnen kosten bijvoorbeeld variabel en indirect zijn.
Bij directe kosten is er een direct verband aan te geven met de terroristische aanslag.
Deze directe kosten zijn nagenoeg exact vast te stellen en onmiddellijk toe te rekenen
aan de aanslag. Ik kies deze manier om de kosten van de terroristische aanslag te
berekenen.
2.2.1 Directe kosten Herstelling van infrastructuur
Vliegtuigen bleven aan de grond
Meer bewaking in Brussels Airport, maar ook in Brussel stad en Antwerpen
Ziekenhuiskosten
Geen mogelijkheid tot GSM - gesprekken
2.2.2 Indirecte kosten Geannuleerde massa-evenementen
Landbouwsector die minder kon leveren aan de horeca
Oliemaatschappij die minder kerosine moest leveren aan de luchtvaartsector
Modesector die minder bestellingen kreeg vanuit de kledingwinkels
Efri Mayer Terrorisme Pagina 17 van 40
2.3 Economische kringloopWe vertrekken van de economische kringloop om de
kosten van alle actoren te bespreken. De actoren in de
economie zijn: de gezinnen, de bedrijven en de
overheid. In de economische kringloop duiden we de
geldstromen aan. De overheid geeft geld aan
bedrijven d.m.v. subsidies en de bedrijven geven geld
aan de overheid in de vorm van belastingen. Gezinnen
geven geld aan bedrijven door goederen en diensten
bij hen te kopen. Bedrijven geven geld aan gezinnen
d.m.v. lonen aan arbeiders te betalen. Dan is er nog
de import en export naar en van het buitenland. In dit
werk ga ik de invloed van terreuraanslagen per actor
bespreken.
2.4 OverheidskostenDe kosten die de overheid tot nu toe heeft gemaakt voor de medische verzorging
bedraagt 136 miljoen euro. Andere materiële of morele schadevergoedingen bedroegen
ongeveer 25 miljoen euro. Daarbij komt nog de heropbouw van de infrastructuur (161
miljoen euro) en de bijkomende veiligheidsuitgaven (240 miljoen in 2015 en 400 miljoen
in 2016). In totaal is de budgettaire impact van de overheidskosten in 2015 240 miljoen
euro en in 2016 722 miljoen euro. In totaal is dat 962 miljoen euro voor de
overheidskosten of zo een 40,08% van de totale kosten. Voor de volledige periode van
15/11/15 tot 15/11/16 zou de impact voor de Belgische schatkist iets meer dan 2,3 mld
euro of 0,55% van het bbp hebben bedragen, verdeeld over 0,07% van het bbp in 2015
en 0,48% van het bbp in 2016. Zonder de terroristische aanslagen was het
begrotingstekort in 2016 eerder 2,5% van het bbp geweest zijn i.p.v. de nu 2,96% à 3%.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 18 van 40
Figuur 1: De economische
kringloop
Impact terreur op overheidsfinanciën in mln euro 2015 2016
Overheidsuitgaven -240 -832
- Hogere uitgaven als direct gevolg van terreur -240 -722
Schadeloosstellingen voor medische kosten -136
Schadeloosstellingen voor morele en materiële kosten -25
Heropbouw infrastructuur -161
Verhoogde veiligheidsuitgaven -240 -400
- Hogere uitgaven door macro-economische impact van terreur
-110
Verhoogde uitgaven voor werkloosheids- en andere uitkeringen door niet-gecreëerde arbeidsplaatsen
-103
Verhoogde uitgaven voor economische werkloosheid -7
Overheidsinkomsten -47 -1.189
Lagere inkomsten uit belastingen op arbeid (RSZ en PB) door niet- gecreëerde arbeidsplaatsen
-177
Lagere inkomsten uit belastingen op arbeid (RSZ en PB) door economische werkloosheid
-11
Lagere inkomsten uit vennootschapsbelastingen (voorafbetalingen) door lagere winstgevendheid vennootschappen in de 4 meest getroffen sectoren (hypothese: gem. aanslagvoet: 30%)
-225
Lagere inkomsten uit personenbelasting (voorafbetalingen) door lagere winstgevendheid vennootschappen in de 4 meest getroffen sectoren (hypothese: gem. aanslagvoet: 40%)
-85
Lagere inkomsten uit roerende voorheffing op dividenden: door lagere uitgekeerde winsten in de 4 meest getroffen sectoren ( hypothese: gem. aanslagvoet: 27%)
-92
Lagere inkomsten uit btw door lagere toegevoegde waarde in de 4 meest getroffen sectoren
-31 -281
Lagere inkomsten uit accijnzen op dranken door lagere omzet in horeca en handel
-1 -11
Lagere inkomsten uit vennootschapsbelastingen, PB zelfstandigen en btw door impact op verdere leveranciersketting
-15 -307
TOTALE impact terreur op overheidsfinanciën -287 -2.021
TOTALE impact terreur op overheidsfinanciën (in % bbp) -0.07 -0.48
Tabel 1: Impact van de terroristische aanlagen van november 2015 en maart 2016 op de Belgische overheidsfinanciën
Bron: VBO
Efri Mayer Terrorisme Pagina 19 van 40
2.5 Globale beoordeling van de economische impact van terreur door VBO-sectorenIn mei 2016 werd er gepolst naar de huidige en toekomstige impact van
terreuraanslagen op de economische activiteit in een aantal belangrijke economische
sectoren. Hieruit bleek dat circa. 60% van die sectoren geen hinder ondervonden en
verwachten te ondervinden.
Van de ondervraagde sectoren ondervinden en verwachten te ondervinden 30% hinder.
Het ging om sectoren zoals consumptie, textiel, hout en meubels. 1 sector, de
distributiesector, signaleerde dat ze in mei een zeer negatieve impact ondervonden en
ze verwachten dat ze in de komende 6 maanden evolueren van zeer negatief naar
eerder negatief.
Uit deze enquête blijkt dat de grote exportgerichte bedrijven weinig tot geen last
ondervonden van de terroristische aanslagen maar dat de binnenlandse sectoren het
moeilijk tot zeer moeilijk hebben.
De sectoren die het zwaarst geleden hebben (luchtvaart, horeca, handel en
evenementen) behoren niet tot de sectorfederaties van het VBO en zijn dus bijgevolg
ook niet opgenomen in deze enquête.
2.6 De kosten van de bedrijven2.6.1 De meest getroffen sectorenIn het volgende deel wordt de impact op de vier meest getroffen sectoren meer in detail
bekeken op basis van de momentele beschikbare gegevens. Deze vier sectoren waren
in 2013 goed voor ongeveer 25 miljard aan toegevoegde waarde, wat toen
overeenkwam met 7,2% van het bbp in dat jaar. Samen stelden ze in 2015 ongeveer
510 000 personen te werk
Efri Mayer Terrorisme Pagina 20 van 40
2.6.2 Horeca en toerisme
2.6.2.1 Beschikbare data rond horeca en toerisme Voor de sector van de hotels is een eerste belangrijke indicator het aantal
overnachtingen van buitenlandse toeristen in België. Voor de aanslagen in parijs nam
het aantal reservaties met bijna 15% toe, jaar na jaar. In november 2015 waren er 7,5%
minder boekingen t.o.v. diezelfde periode het jaar ervoor. Een paar maanden na de
aanslag in Parijs en de maand voor de aanslag in Brussel, in februari, is de rust terug
een beetje wedergekeerd en zijn er 5% meer boekingen dan het jaar daarvoor in die
periode. In de 3 maanden na de aanslag in Brussel is het aantal boekingen naar een
dieptepunt gezakt met 25% minder reservaties dan in diezelfde periode het jaar ervoor.
Tussen mei en augustus schommelt het van -20% naar -13%.
Figuur 1: Overnachtingen van niet-inwoners in hotels en ander logiesvormen in België
Door de (tijdelijke) daling van de werkgelegenheid ging heel wat toegevoegde waarde
verloren en werd de overheid ook geconfronteerd met bijkomende uitgaven voor
economische werkloosheid en (tijdelijk) minder inkomsten in de sociale zekerheid door
uitstel van betaling.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 21 van 40
De daling van het aantal toeristen had een grote impact op de omzet van restaurants en
cafés, zeker in grote cultuursteden zoals aan de kust waar een groot deel van hun
klanten bestaat uit toeristen en zakenreizigers.
In de Brusselse horeca lagen de omzetcijfers in mei 40 à 50% lager volgens de
Brusselse horecafederatie. Volgens een enquête van Unizo en Horeca Vlaanderen zou
de omzet in de horeca in Vlaanderen en Brussel begin april 1/3 lager hebben gelegen
dan normaal. In West-Vlaanderen (Brugge, de kust) noteerde 1 op 3 zaken omzetverlies
door de aanslagen, in Antwerpen was dit 1 op 5, in Limburg 1 op 10.
Volgens een studie van Partena Professional zou het aantal economische werklozen
voor heel de horecasector van het land met 65% zijn gestegen tegenover de periode
vóór de aanslagen. In Brussel was er een toename van 79%, in Vlaams-Brabant was er
een stijging van 84%. Over heel Vlaanderen bedroeg de stijging van de economische
werkloosheid in de horeca 38%.
Tabel 2: Impact terreur op de toegevoegde waarde in de horeca
Bron: VBO
Zoals blijkt uit tabel 2 leiden de terroristische aanslagen volgens deze hypotheses in het
voorbije jaar tot een negatieve impact op de toegevoegde waarde in de horeca van 795
miljoen euro of 0,21% van het bbp. In Brussel liep die impact zelfs op tot 0,42% van het
regionale bbp.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 22 van 40
20002001
20022003
20042005
20062007
20082009
20102011
20122013
20142015
7000
8000
9000
10000
11000
12000
13000
Horeca
Cijfers in mln euro
Grafiek 1: Finale consumptie van huishoudens per bestedingscategorie: horeca
Bron: NBB
Zoals te zien in grafiek 1 is er rond 2008 een daling te zien in lineaire stijging. Dat valt
samen met het begin van de bankencrisis in 2008. Maar de horeca herstelt relatief snel
en na 1 jaar begint ze weer te stijgen. Op de grafieken van NBB is de impact van terreur
niet te zien omdat er nog geen beschikbare betrouwbare gegevens zijn voor het jaar
2016.
2.6.3 Handel
2.6.3.1 Beschikbare data rond handelIn de periode tussen 2008 en 2014 had de distributiesector het heel moeilijk. De reden
daarvan was enerzijds de eurocrisis en anderzijds de snel groeiende e-commerce. De
laatste jaren ging het weer een beetje beter maar na de aanslagen van november 2015
kreeg de detailhandel in België echter opnieuw een klap. In het eerste kwartaal van
2016 lag het verkoopvolume in de detailhandel liefst 3,2% lager dan het jaar voordien.
Na de aanslagen in maart volgde opnieuw een scherpe omzetdaling. In Brussel bedroeg
die in de eerste week na de aanslag ongeveer -28%.
In de rest van het land was de impact wat minder groot (er traden ongetwijfeld ook
verschuivingseffecten op), maar de dalende tendens van de verkoopvolumes bleef in
het voorjaar en bij het begin van de zomer aanhoudend tussen -2 en -3%.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 23 van 40
Voor de verkoop van kleding lagen de dalingen in november, maart en april zelfs tussen
5 en 7%. De reden daarvoor was dat voor de consument het vertrouwen weg was
waardoor ze niet meer naar grote winkelstraten en shoppingcenters durfden gaan. Dit is
ook een van de redenen waarom de e-commerce aan een snel groeiende opmars is. Er
werd dit jaar voor een record aantal pakjes voor de feestdagen online besteld.
Tabel 3: Impact terreur op de toegevoegde waarde in de handel
Bron: VBO
20002002
20042006
20082010
20122014
6000
7000
8000
9000
10000
Kleding en schoeisel
Cijfers in mln euro
Grafiek 2: Finale consumptie van huishoudens per bestedingscategorie, kleding en
schoeisel
Bron: NBB
Efri Mayer Terrorisme Pagina 24 van 40
In grafiek 2 is te zien dat het jaar voor de bankencrisis er een relatieve sterke groei was.
Door de bankencrisis werd die groei afgeremd. Tussen 2009 en 2013 was er weer een
stijging die na 2013 tot 2014 omslaat in een daling.
2.6.4 Evenementensector
2.6.4.1 Beschikbare data Ook al is de evenementensector kleiner dan de anders 3 sectoren die hier in detail
besproken worden, ze heeft zwaar geleden. In de eerste weken na de aanslagen in
Parijs en Brussel werden er veel concerten, sportwedstrijden en congressen afgelast.
Degene die toch doorgingen hebben zware verliezen gekend, er waren veel minder
aanwezigen dan aanvankelijk gedacht. Ook in de maanden daarna waren de mensen
geneigd om niet af te zakken naar massa-evenementen uit vrees voor aanslagen.
vb.:
Aantal verkochte combitickets voor Rock Werchter daalde van 67.500 in 2015 tot
60.000 in 2016. Dat is een daling van 11%
Aantal bezoekers aan de Gentse Feesten daalde van 1.380.000 in 2015 tot
1.250.000 in 2016. Dat is een daling van 9%. De eerste dagen waren een ramp
met 20% minder bezoekers dan het jaar daarvoor.
Tabel 4: Impact terreur op de toegevoegde waarde in de evenementensector
Bron: VBO
Efri Mayer Terrorisme Pagina 25 van 40
20002001
20022003
20042005
20062007
20082009
20102011
20122013
20142015
12000
13000
14000
15000
16000
17000
18000
Recreatie en cultuur
Cijfers in mln euro
Grafiek 3: Finale consumptie van huishoudens per bestedingscategorie, recreatie en
cultuur
Bron: NBB
Op grafiek 3 is duidelijk te zien dat er na de aanslagen van 9/11 in Amerika ook een
grote invloed had op onze economie. Mensen kwamen niet naar massa-evenementen,
grote winkelcentra, etc... door de schrik op een aanslag. Na 2002 begint de schrik wat
weg te geraken en stijgt dan tot 2008, de bankencrisis. Ook hier word de
evenementensector afgeremd door de crisis, maar na 3 jaar begint ze weer relatief te
stijgen.
2.6.5 Luchtvaart
2.6.5.1 Beschikbare dataDat de luchtvaartsector zware verliezen geleden hebben is te zien aan de
bezoekersaantallen na de aanslagen van 22 maart. Aan de hand van figuur 3 is te zien
dat de Belgische luchtvaart weinig hinder ondervond na de eerste aanlagen in Parijs.
Integendeel, het groeitempo op Brussels Airport nam zelfs toe met 5% in november
2015 tot +11% in februari 2016.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 26 van 40
Na de aanslag van op de luchthaven van Zaventem, bleef de luchthaven 2 weken
gesloten. Zelfs toen de voorlopige vertrekhal opende en er terug vluchten vertrokken
werkte Brussels Airport nog niet aan 100% van zijn capaciteit.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 27 van 40
Dat was maar tegen de zomervakantie. De grote veiligheidsmaatregelen zorgen voor
lange wachtrijen. Uiteindelijk lag het aantal vliegtuigpassagiers in april 2016 bijna 50%
lager dan in april 2015 (1,07 mln t.o.v. 2 mln). Omdat er een vertrekhal opende 40
dagen na de aanslag herstelde het reizigersverkeer zich vrij snel en lag het in mei nog
slechts 8,4% lager dan het jaar eerder (1,97 mln t.o.v. 2,15 mln). Sindsdien herteld het
reizigersverkeer traag maar zeker, in juni was die daling nog 6,8% en in september nog
maar -2,8%.
Figuur 2: Passagiersaantallen op Brussels Airport nemen duik na aanslagen van 22/03
Niet alleen passagier hebben hinder gehad, ook de cargo- activiteiten ondervonden last,
maar wel in mindere mate dan de passagiers. In de periode januari - september kenden
de cargovluchten nog een groei van 1,2%, maar door de daling van de cargo in de
passagiersvliegtuigen (-14,5%) was er in totaal een daling van 3,4% tijdens de periode
januari – september.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 28 van 40
Tabel 5: Luchtvervoer
Bron: VBO
20002001
20022003
20042005
20062007
20082009
20102011
20122013
20142015
1000
1500
2000
2500
Vervoersdiensten
Cijfers in mln euro
Grafiek 4: Finale consumptie van huishoudens per bestedingscategorie,
vervoersdiensten
Bron: NBB
Op grafiek 4 is te zien dat na de aanslagen op het WTC de mensen minder gebruik
maakten van vervoersdiensten door de schrik voor een aanslag. Er is tot 4 jaar na de
bankencrisis een gevolg te zien van die crisis.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 29 van 40
2.6.6 Het bbp
Tabel 6: Totale impact van de terroristische aanslagen op de economische groei in
België in de periode nov 2015- nov 2016
Bron: VBO
2.7 De kosten van de consument 2.7.1 Impact op de werkgelegenheidDe terroristische aanslagen drukten het economisch groeitempo met 0,5% à 0,6%, wat
het groeitempo van de werkgelegenheid in de privésector met 0,26% à 0,32% deed
afslaan. Hierdoor werden in de privésector in 2016 ongeveer 8.000 à 9.500 banen
minder gecreëerd dan anders het geval was geweest. Daarbovenop kwamen in de
maanden april en mei in de 4 meest getroffen sectoren ook nog eens 2.300 werknemers
tijdelijk in het stelsel van economische werkloosheid terecht.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 30 van 40
2.8 MaalbeekOp 22 maart 2016 vond rond 8 uur 's ochtends de aanslag in Zaventem plaats. Die
aanslag had catastrofale gevolgen voor de Belgische economie. Maar op die dag werd
niet alleen de luchthaven getroffen. Ook het station Maalbeek in Brussel werd een uur
later de locatie van een terreurdaad. Ook die aanslag heeft naast het onnoemelijke
menselijke leed eveneens een grote impact gehad op de Belgische economie. Al de
cijfers en statistieken die in deelvraag 2 aan bod komen, zijn niet alleen van toepassing
op de aanslagen van Zaventem, maar ook op die van Maalbeek. Er zijn geen exacte
betrouwbare cijfers van hoeveel de aanslag op het station de economie gekost heeft.
Denk maar aan hoeveel mensen de daaropvolgende weken (en maanden) de
metrostations gemeden hebben. Onmiddellijk na de aanslag kende het MIVB een
directe daling van 13%.
2.9 Verzekeringen2.9.1 Wat verstaan de verzekeringsmaatschappijen onder terrorisme?Terrorisme is:
een clandestien georganiseerde actie of dreiging van actie;
met ideologische, politieke, etnische of religieuze bedoelingen;
individueel of door een groep uitgevoerd;
waarbij geweld gepleegd wordt op personen of de economische waarde van een
materieel of immaterieel goed geheel of gedeeltelijk wordt vernield;
ofwel om indruk te maken op het publiek, een klimaat van onveiligheid te
scheppen of de overheid onder druk te zetten, ofwel om het verkeer of de
normale werking van een dienst of een onderneming te belemmeren.
Of een bepaalde gebeurtenis beantwoordt aan deze definitie wordt beoordeeld door het
Comité, dat samengesteld is uit vertegenwoordigers van de overheid en van de
verzekeringssector.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 31 van 40
2.9.1.1 Welke verzekeringen dekken schade door terrorisme?De volgende verzekeringen moeten verplicht dekking bieden voor schade veroorzaakt
door terrorisme.
verzekering arbeidsongevallen;
verzekering burgerlijke aansprakelijkheid motorrijtuigen (enkel de burgerlijke
aansprakelijkheid, niet de omnium);
verzekering burgerlijke aansprakelijkheid brand en ontploffing voor inrichtingen
die gewoonlijk voor het publiek toegankelijk zijn;
brandverzekering voor eenvoudige risico’s (o.a. woningen);
ongevallenverzekeringen;
ziekteverzekeringen;
levensverzekeringen.
Voor alle andere verzekeringen is er eveneens dekking voor schade veroorzaakt door
terrorisme, tenzij de verzekeraar deze dekking uitdrukkelijk heeft uitgesloten in de
algemene voorwaarden van de verzekering.
Er is wel een uitzondering. Stel dat iemand schade lijdt door terrorisme, maar hij geen
enkele verzekering heeft die tussenkomt, is hij toch voor een deel verzekerd. Hij kan
een vergoeding ontvangen van het Fonds. De vergoeding die het fonds uitkeert, is
beperkt tot 62.000 euro.
2.9.2 Vzw TRIPVzw TRIP (Terrorism Reinsurance and Insurance Pool) is gezamenlijk opgericht door
Assuralia en verschillende verzekeringsmaatschappijen. De leden van de vzw zijn uit
verzekeringsmaatschappijen, herverzekeringsmaatschappijen en het Belgisch
Gemeenschappelijk Waarborgfonds.
De schadevergoedingen die alle leden van de vzw dienen uit te keren bij terrorisme,
worden beperkt tot 1,2 miljard euro per kalenderjaar voor 2016.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 32 van 40
Dit betekent dat de verzekeringsondernemingen die lid zijn van TRIP samen niet meer
zullen betalen dan 1,2 miljard euro. De vzw creëert een solidariteitssysteem tussen de
leden: de vergoedingen die de leden dienen uit te betalen, worden verdeeld over alle
leden.
Voor de aanslag in Brussel betekent dit concreet: tot nu hebben 900 mensen een
aanvraag ingediend voor een uitkering als gevolg van schade ondervonden door de
aanslag. Dus die 1,2 miljard euro wordt verdeeld over die 900 mensen. Dat betekent
dus dat iemand tot maximum 1.333.333,33 euro kan krijgen.
2.9.2.1 Waarom is vzw TRIP ontstaan?Vzw TRIP is ontstaan naar aanleiding van de wet van 1 april 2007 betreffende de
verzekering tegen schade door terrorisme. In hoofdstuk 3 artikel 4 wordt de
solidariteitsregeling beschreven, zodat slachtoffers van terrorisme toch verzekerd zijn.
Die wet dekt enkel voor Belgische risico’s. Maar wat verstaat men onder die risico’s?
Dit is afhankelijk van het soort verzekering:
Wanneer de verzekering betrekking heeft hetzij op een onroerend goed, hetzij op
een onroerend goed en op de inhoud daarvan, voor zover deze door dezelfde
verzekeringsovereenkomst wordt gedekt, moet het onroerend goed zich in België
bevinden;
Wanneer de verzekering betrekking heeft op voer- en vaartuigen van om het
even welke aard, moet het voer- of vaartuig in België geregistreerd zijn. Het
maakt voor de dekking niet uit of het voer- of vaartuig zich in België bevindt op
het moment van de gebeurtenis;
Indien het verzekeringen betreft met een looptijd van vier maanden of minder die
betrekking hebben op tijdens een reis of vakantie gelopen risico’s, ongeacht de
branche, moet de verzekeringnemer in België de overeenkomst hebben gesloten.
Het maakt voor de dekking niet uit of de verzekeringnemer zich ten tijde van de
gebeurtenis ook in België bevindt;
Efri Mayer Terrorisme Pagina 33 van 40
In alle andere gevallen moet de verzekeringnemer in België zijn gewone
verblijfplaats hebben, of, indien de verzekeringnemer een rechtspersoon is, moet
de vestiging van deze rechtspersoon waarop de overeenkomst betrekking heeft
zich in België bevinden.
2.9.3 Het uitkeringspercentageDe deelnemende verzekeraars, herverzekeraars en de overheid stellen gezamenlijk
maximaal 1,2 miljard euro (in 2016) per jaar beschikbaar voor de vergoeding van
schade veroorzaakt door terrorisme. Dit bedrag is een maximum, dus meer zal er niet
worden uitgekeerd. Wanneer de totale omvang van alle claims samen meer dan 1,2
miljard euro bedraagt, wordt dit bedrag verdeeld onder alle rechthebbenden. Dat gaat
op basis van een uitkeringspercentage. Dat betekent dat de rechthebbenden allemaal
een gelijk percentage van de schade terugbetaald zullen krijgen.
Stel: er doen zich in een jaar één of meerdere aanslagen voor die in totaal 1,6 miljard
euro aan claims tot gevolg hebben. Er is echter maximaal 1,2 miljard euro beschikbaar.
Iedereen die schade heeft geleden, heeft dus recht op 75% (1,2/1,6) vergoeding.
2.9.3.1 Hoe wordt dat percentage vastgesteld?Bij de vzw TRIP worden de bedragen van alle bekende en verwachte claims bij elkaar
opgeteld. Deze informatie wordt doorgegeven aan een Comité dat nagaat of het
maximaal beschikbare bedrag voldoende is om de claims volledig uit te keren. Het kan
zijn dat het Comité verwacht dat de omvang van het totale aantal claims hoger zal
uitvallen dan het maximaal beschikbare bedrag of dat het Comité over onvoldoende
elementen beschikt om te oordelen of het maximaal beschikbare bedrag voldoende is.
In deze gevallen stelt het Comité een (voorlopig) uitkeringspercentage vast.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 34 van 40
2.9.4 Het ComitéHet uitkeringspercentage wordt door het Comité vastgesteld binnen de zes maanden na
de terroristische gebeurtenis. Dit Comité moet minstens om de zes maanden
vergaderen om het uitkeringspercentage al dan niet te herzien.
Is de schade minder dan voordien gedacht, dan wordt het uitkeringspercentage
verhoogd. Is de schade meer dan voordien gedacht, dan wordt het uitkeringspercentage
verlaagd.
Het definitieve uitkeringspercentage moet ten laatste op 31 december van het derde jaar
volgend op het jaar van de terroristische gebeurtenis door het Comité worden
vastgesteld. Concreet betekent dit dat het definitieve uitkeringspercentage voor de
aanslag van 22 maart ten laatste moet vastgesteld worden op 31 december 2019.
Het wetboek schrijft dat het Comité uit volgende leden moet bestaan:
een vertegenwoordiger van de minister bevoegd voor economie;
een vertegenwoordiger van de minister bevoegd voor begroting;
een vertegenwoordiger van de minister bevoegd voor arbeid;
een vertegenwoordiger van de minister bevoegd voor ambtenarenzaken;
een vertegenwoordiger van het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse.
twee vertegenwoordigers van de vzw TRIP
Het Comité heeft volgende 2 taken:
Oordelen of een gebeurtenis als terrorisme wordt beschouwd;
Het uitkeringspercentage vastleggen.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 35 van 40
3. Geschiedenis van het moderne terrorisme Terrorisme heeft altijd bestaan. Ook al waren er in de tijd van de Romeinen misschien
geen zelfmoordaanslagen, terrorisme had ook in die tijd een dominante rol, weliswaar in
een andere vorm.
Er kan gezegd worden dat de geschiedenis van het moderne terrorisme herleidt kan
worden tot 4 terreurgolven doorheen de geschiedenis: Maar terrorisme bestond ook al
vroeger. In deze onderzoekscompetentie heb ik het over het moderne terrorisme dat
omstreeks het jaar 1880 begon.
3.1 Het anarchistisch terrorisme (1880-1920)Het anarchistische terrorisme was de eerste beweging die voor een wereldwijde golf van
terreur zorgde. Het vond zijn oorsprong onder Russische intellectuelen. Dankzij nieuwe
technologieën als de telegraaf en de stoomtrein konden ideeën en mensen zich snel
verspreiden. De anarchisten hadden vooral politieke leiders als doelwit. Maar er werden
ook bommen in cafés of operagebouwen gegooid met gewone burgerslachtoffers als
gevolg.
3.2 Het antikoloniale terrorisme (1920-1960)Deze terreurgolf begon met het einde van de Eerste Wereldoorlog en het Verdrag van
Versailles. Verliezers als het Habsburgse Rijk werden door de overwinnaars onder het
mom van zelfbeschikkingsrecht opgedeeld in natiestaten. Maar binnen hun eigen
wereldrijken vonden sommige volken zelfbeschikking ook een goed idee. Het bekendste
voorbeeld is de Ierse IRA. Ook in Palestina en Cyprus waren terroristen actief.
De terreurgroepen vormden vaak onderdeel van een bredere opstand of guerrillastrijd.
Gewone burgers werden zoveel mogelijk buiten schot gelaten. Deze golf was na de
Tweede Wereldoorlog op haar hoogtepunt. Daarna ebde ze snel weg dankzij het
dekolonialisatieproces. Deze terroristen noemden zichzelf geen terrorist, maar
vrijheidsstrijder.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 36 van 40
3.3 Het nieuw linkse terrorisme (1960-1989)Geïnspireerd door de Viëtnamoorlog meenden marxistische jongeren de wereld te
moeten bevrijden van het kapitalistische Westen. Met actieve steun van de Sovjet-Unie
groeide dit uit tot de derde golf. Lijkt erg op de eerste golf in die zin dat men bij de staat
een agressieve reactie wilde uitlokken die het volk tot revolutie zou aanzetten.
Typische representanten waren de Duitse ‘Rote Armee Fraktion’, de Italiaanse Rode
Brigades en het Japanse Rode Leger. Men richtte zich vooral op het vermoorden van
politici en industriëlen en het plegen van aanslagen op legerbasissen. Er werd nauw
samengewerkt met linkse Arabische dictaturen (Libië, Syrië) en diverse Palestijnse
groepen.
Ook ontstonden er hybride organisaties zoals de Baskische ETA die het nationalisme
van de tweede golf combineerden met linkse ideologieën. Ook was het gebruik van
vliegtuigkapingen om publiciteit te krijgen nieuw.
3.4 Het religieus terrorisme (1979-heden)Tegelijkertijd met het langzaam verdwijnen van de radicale linkse golf in de jaren tachtig,
kwam er een nieuwe golf op. Het religieus terrorisme. Vaak worden er bij het beschrijven
van deze golf christelijke, hindoeïstische en boeddhistische gevallen bijgesleept. Maar
het gaat natuurlijk vooral om islamitisch terrorisme.
De inspiratie werd gevormd door de Iraanse revolutie en de Sovjet-Russische inval in
Afghanistan in 1979. Met de eerste golf hebben de moslimterroristen het gebruik van
nieuwe technologie gemeen. Dankzij internet wordt hun boodschap razendsnel
verspreidt en is het makkelijk contacten leggen. Er kan snel naar conflictgebieden
worden gevlogen voor training.
Een van de grootste aanslagen op basis van religieus terrorisme is zonder twijfel de
aanslag van 9/11 op de WTC torens in New York, Amerika in 2001. Daarbij vlogen 2
vliegtuigen in de beroemdste torens van Amerika. Het gevolg was dramatisch: 2977
doden, 6291 gewonden, beurzen op Wall Street crashen, etc…
Efri Mayer Terrorisme Pagina 37 van 40
4. BesluitUit de eerste deelvraag is af te leiden dat er meerdere soorten terroristen zijn. Elk soort
is nog onderverdeeld specifieke groeperingen. Religieus terrorisme is een
hoofdcategorie met christelijke, islamitische en andere soorten groeperingen als
subcategorie. Ook wordt er aangetoond hoe de terroristische cellen voor een deel aan
de fondsen komen om de verdere terroristische aanslagen te financieren.
Aan de hand van de tweede deelvraag is te zien dat de Belgische economie sinds de
aanslag van Parijs zware verliezen heeft geleden, 2,4 miljard euro om precies te zijn.
Door de aanslagen is de Belgische economie 0,7% minder gegroeid dan wanneer er
geen aanslagen geweest zouden zijn. Ook werden er 9000 banen minder gecreëerd en
werden er 2500 personen in de 4 meest getroffen sectoren economisch werkloos. De
overheidskosten die de overheid heeft moeten maken sinds de aanslag in Parijs
bedragen 962 miljoen euro, wat overeenkomt met ongeveer 40% van de totale kosten.
Ook is daardoor het begrotingstekort met ongeveer 0,5% gestegen. De sectoren die het
meest geleden hebben onder de aanslagen zijn: de horeca en het toerisme, de
luchtvaart, de evenementensector en de detailhandel. Bij die 4 sectoren hebben de
gevolgen van de aanslagen iets langer aangesleept dan voordien gedacht. Ook wordt
uitgelegd hoe de verzekeringen bij terrorisme werken.
Met de derde deelvraag wordt aangetoond dat terrorisme niet begonnen is in 2001,
maar veel vroeger. Zelfs in de prehistorie waren er al terroristische aanslagen,
weliswaar in een andere vorm. Ook worden de 4 golven van het moderne terrorisme
onderzocht: het anarchistisch terrorisme, het antikoloniale terrorisme, het nieuw links
terrorisme en het religieus terrorisme, de periode waar we nu inzitten
Efri Mayer Terrorisme Pagina 38 van 40
5. Begrippenlijst
Bbp: Bruto binnenlands product: is de totale geldwaarde van alle in een land
geproduceerde finale goederen en diensten gedurende 1 jaar.
Economische werkloosheid: Als je door onvoorziene omstandigheden zonder werk valt.
NBB: Nationale Bank van België
NCTC: National Counterterrism Center
Toegevoegde waarde: het verschil tussen de marktwaarde van productie en de
daarvoor ingekochte grondstoffen. Het is dus gelijk aan de omzet minus het
aankoopbedrag.
VBO: Verbond van Belgische Ondernemingen
Xenofoob: een persoon die een ongegronde en onberedeneerbare angst of afkeer voor
vreemdelingen en buitenlanders voelt.
Efri Mayer Terrorisme Pagina 39 van 40
6. Gebruikte bronnen Deelvraag 1:https://nl.wikipedia.org/wiki/Boerema g (geraadpleegd in september)
https://en.wikipedia.org/wiki/Kach_and_Kahane_Chai (geraadpleegd in september)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Terrorisme (geraadpleegd in september)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Marxisme (geraadpleegd in oktober)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Cyberterrorisme (geraadpleegd in oktober)
https://www.ensie.nl/redactie-ensie/terrorisme (geraadpleegd in oktober)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Terrorisme#Staatsterrorisme (geraadpleegd in oktober)
Deelvraag 2:http://www.dailysabah.com/economy/2015/06/04/terrorist-attacks-cost-75-percent-of-
foreign-direct-investments-to-turkey (geraadpleegd in november)
http://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20160323_02198121 (geraadpleegd in november)
http://www.newsweek.com/brussels-attacks-cost-belgium-4-billion-euros-440013
(geraadpleegd in november)
http://www.hln.be/hln/nl/36484/AanslagenBrussel/article/detail/2670195/2016/04/08/
Toeristische-sector-Brussel-na-aanslagen-We-stevenen-af-op-sociale-ramp-met-
massale-ontslagen.dhtml (geraadpleegd in december)
http://www.hln.be/hln/nl/2/Reizen/article/detail/2708488/2016/05/19/Minder-boekingen-
na-aanslagen-in-Brussel-wegen-op-Thomas-Cook.dhtml (geraadpleegd in december)
http://economie.fgov.be/nl/modules/publications/analyses_studies/
etude_d_impact_menace_terroriste_a_bruxelles_juin_2016.jsp (geraadpleegd in
januari)
Efri Mayer Terrorisme Pagina 40 van 40
http://www.demorgen.be/reizen/parijs-wat-zijn-de-concrete-gevolgen-van-de-aanslagen-
voor-toeristen-b9171bc6/ (geraadpleegd in januari)
Efri Mayer Terrorisme Pagina 41 van 40
http://beurs.com/2015/11/21/round-up-economische-gevolgen-terreur
(geraadpleegd in januari)
http://www.tijd.be/markten_live/nieuws_algemeen/
Terreur_heeft_al_impact_op_Franse_economie.9702234-3452.art (geraadpleegd in
januari)
http://www.vbo-feb.be/globalassets/actiedomeinen/economie--conjunctuur/economie--
conjunctuur/economische-impact-terroristische-aanslagen-bedraagt-bijna-06-van-het-
bbp/vbo-analyse---economische-impact-terreuraanslagen.pdf (geraadpleegd in januari)
http://www.hln.be/hln/nl/36484/AanslagenBrussel/article/detail/3094909/2017/03/02/
Aanslagen-kosten-verzekeraars-134-miljoen.dhtml (geraadpleegd in maart)
https://www.vanbreda.be/nl/nieuws/bent-u-voldoende-verzekerd-als-uw-onderneming-
getroffen-wordt-door-een-terroristische-aanslag/ (geraadpleegd in maart)
https://www.vanbreda.be/vrb-custom/uploads/2016/05/600012_FAQ_terrorisme_NL.pdf
(geraadpleegd in april)
http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?
language=nl&la=N&table_name=wet&cn=2007040151 (geraadpleegd in april)
Deelvraag 3:http://historiek.net/vier-golven-van-terrorisme/47534/ (geraadpleegd in september)
https://leb.fbi.gov/2011/september/the-evolution-of-terrorism-since-9-11
(geraadpleegd in oktober)
https://nl.wikipedia.org/wiki/
Aanslagen_op_11_september_2001#Doden.2C_schade_en_impact (geraadpleegd in
februari)
Efri Mayer Terrorisme Pagina 42 van 40
Efri Mayer Terrorisme Pagina 43 van 40