32
Okres stalinowski w Polsce ( 1948 – 1956 ) 1.Odsunięcie Gomułki od władzy. 2.Powstanie systemu monopartyjnego. 3.Ludowe Wojsko Polskie. 4.Przemiany gospodarcze. 5.Stalinizm w kulturze, oświacie i nauce. 6.Państwo terroru. 7.Walka z Kościołem katolickim. 8.Konstytucja 22 lipca 1952 r.

Okres stalinowski w polsce

Embed Size (px)

DESCRIPTION

 

Citation preview

Page 1: Okres stalinowski w polsce

Okres stalinowski w Polsce ( 1948 – 1956 )

1.Odsunięcie Gomułki od władzy.2.Powstanie systemu monopartyjnego.3.Ludowe Wojsko Polskie.4.Przemiany gospodarcze.5.Stalinizm w kulturze, oświacie i nauce.6.Państwo terroru.7.Walka z Kościołem katolickim.8.Konstytucja 22 lipca 1952 r.

Page 2: Okres stalinowski w polsce

Władysław Gomułka – i sekretarz PPROskarżony o „odchylenie prawicowo – nacjonalistyczne za opowiedzenie się za polska droga do komunizmu.Odsunięty od władzy i aresztowany w 1951 r.

„Władzy raz zdobytej nigdy nie oddamy!”

Page 3: Okres stalinowski w polsce

Powstanie systemu monopartyjnego.

przygotowania do likwidacji systemu wielopartyjnego zepchniecie na margines życia politycznego, a potem zlikwidowanie Stronnictwa Pracy i Polskiego Stronnictwa LudowegoSP - rozbite od wewnątrz i zlikwidowane w 1950 r.PSL – rozbite i wchłonięte przez SL SL ZSL ( Zjednoczone Stronnictwo Ludowe ) SD i ZSL „pasami transmisyjnymi” ideologii komunistycznej do środowisk inteligenckich i rolniczych 15 XII 1948 r. Kongres Zjednoczeniowy w auli Politechniki warszawskiej PPR + PPS = PZPR ( Polska Zjednoczona Partia Robotnicza ) Bolesław Bierut – przew. Komitetu Centralnego PZPR ukształtowanie się najwyższego kierownictwa partii i państwa triumwirat: B. Bierut – Jakub Berman – Hilary Minc

ideologia i aparat gospodarka bezpieczeństwa

Page 4: Okres stalinowski w polsce

Ludowe Wojsko Polskie

od 1945 r. ministrem obrony i marszałkiem Konstanty Rokossowski zwiększenie liczby oficerów radzieckich i doradców w LWP czystka w wojsku ( usunięto ok. 10 tys. oficerów polskich ) rozbudowa armii do 400 tys. intensywna rozbudowa przemysłu zbrojeniowego i infrastruktury wojskowej stacjonowanie ok. 300 tys. armii radzieckiej

Page 5: Okres stalinowski w polsce

Przemiany gospodarcze według wzorca radzieckiego

wprowadzenie systemu centralnego sterowania oraz 6 – letni Planu Rozwoju Gospodarczego i Budowy Podstaw Socjalizmu wcześniej realizacja 3 – letniego Planu Odbudowy Gospodarki ustawa o nacjonalizacji przemysłu z 3 I 1946 r. ( skutkiem likwidacja burżuazji przemysłowej ) „bitwa o handel” od 1947 r. – zmonopolizowanie handlu detalicznego i hurtowego przez państwo i kontrola spółdzielni handlowych i usługowych ( skutkiem braki w sklepach ) nacisk na rozwój przemysłu ciężkiego, zwłaszcza zbrojeniowego kolektywizacja rolnictwa na wzór radziecki Towarzyszyła temu propaganda, szykany wobec opornych rolników ( m. inn. wysokie podatki, konfiskaty gospodarstw, aresztowania ). Skolektywizowano tylko 10 % ziemi ( opór wsi ) wprowadzenie norm wydajności pracy zachęcanie do pracy kobiety i młodzież propagowanie współzawodnictwa pracy ( przykładem górnik Wincenty Pstrowski – polski „przodownik pracy” ) zmuszanie rolników do dostarczania artykułów rolnych po zaniżonych cenach wymiana pieniądza w 1950 r. ( Polacy stracili na niej ok. 3 mld zł )

Page 6: Okres stalinowski w polsce

Plan Sześcioletni (1950–1955 przyjęto 21 lipca 1950 r.; podobnie jak późniejsze plany pięcioletnie był on jednak wielokrotnie modyfikowany (rozwój przemysłu ciężkiego w związku z wojną koreańską) i tylko w części zrealizowany.

Priorytetem planu było zwiększenie inwestycji i polityka intensywnej industrializacji kraju na wzór radziecki, w tym przede wszystkim rozwój przemysłu ciężkiego i metalowego. Sztandarową budową realizowaną w ramach planu sześcioletniego był kombinat metalurgiczny w Nowej Hucie.

Ceną za intensywną industrializację był ograniczony wzrost poziomu życia i ograniczanie inwestycji w innych dziedzinach, np. budownictwie mieszkaniowym. Społecznym skutkiem planu sześcioletniego był znaczny wzrost udziału klasy robotniczej w społeczeństwie (m.in. przez migrację ludności wiejskiej do miast). W rolnictwie zakładano rozwój państwowych gospodarstw rolnych oraz kolektywizację gospodarstw indywidualnych.

Page 7: Okres stalinowski w polsce
Page 8: Okres stalinowski w polsce
Page 9: Okres stalinowski w polsce

Plan Trzyletni (Trzyletni Plan Odbudowy Gospodarki) to realizowany w latach 1947 – 1949 plan gospodarczy. Plan trzyletni jest uznawany za jedyny skuteczny plan gospodarczy w historii PRL: dzięki niemu w dużej mierze odbudowano gospodarkę ze zniszczeń wojennych.Plan przewidywał równoprawną rolę gospodarce trzech sektorów: państwowego, spółdzielczego i prywatnego.21 września 1946 KRN podjęła uchwałę zatwierdzającą wytyczne planu gospodarczego obejmującego okres do 1949. Ustawę określającą zadania planu uchwalił Sejm 2 lipca 1947 Ustawa postulowała wzrost udziału przemysłu i usług w ogólnej produkcji, rozwój handlu zagranicznego, wzrost produkcji podstawowych artykułów przemysłu konsumpcyjnego. Określała rozmiary produkcji przemysłowej i rolnej w kolejnych latach. W 1949 miało nastąpić przekroczenie przedwojennej produkcji przemysłowej, w rolnictwie zaś osiągnięcie na głowę ludności 110% przeciętnej produkcji z lat 1936–1938.W latach 1947–1949 miała w zasadzie być zakończona odbudowa gospodarki polskiej i równocześnie zmienione proporcje między produkcją przemysłową a rolną.Założenia planu nie przewidywały budowy nowych zakładów. Środki inwestycyjne przeznaczono głównie na odbudowę najmniej zniszczonych przedsiębiorstw. Ważnym czynnikiem był ruch współzawodnictwa pracy. Wzrost produkcji wiązał się z szybkim zwiększeniem się zatrudnienia. Rozwój przemysłu doprowadził do istotnych przemian w strukturze zawodowej Polski. W okresie planu 3-letniego rozpoczęła się wielka migracja ludności ze wsi do miast.Mniej korzystnie przedstawiała się sytuacja w rolnictwie. W 1947 zbiory okazały się mniejsze niż oczekiwano. Sytuacja rolnictwa zmuszała do importu dużej ilości zbóż. Dla poprawy sytuacji państwo rozwinęło kontraktację czyli system umów zawieranych z rolnikami przez uspołecznienie przedsiębiorstw, które gwarantowały uzyskanie określonych z góry cen za produkty rolne, gospodarce socjalistycznej zapewniały zaś dostawy potrzebnych towarów.

Page 10: Okres stalinowski w polsce
Page 11: Okres stalinowski w polsce
Page 12: Okres stalinowski w polsce
Page 13: Okres stalinowski w polsce

Powszechna Organizacja Służba Polsce (SP), działająca w latach 1948–55 państwowa organizacja młodzieżowa o charakterze paramilitarnym. Prowadziła obowiązkowe przysposobienie zawodowe, wojskowe wychowanie fizyczne oraz ideologiczną indoktrynację młodzieży (wiek 16–21 lat). W 1949 zrzeszała 1,2 mln członków. Hufce SP istniały w szkołach, gminach, przy przedsiębiorstwach. Uczestniczyła w wielkich budowach przy odbudowie Warszawy, w Nowej Hucie. Młodzież, zorganizowana na wzór wojskowy, poddawana była indoktrynacji komunistycznej.

Page 14: Okres stalinowski w polsce

załamanie się produkcji rolnej rozwiązywanie problemu niedoborów żywności w miastach poprzez system zbiorowego żywienia

Stalinizm w kulturze, oświacie i nauce

wzorce radzieckie w systemie oświaty i programach nauczania obowiązkowa nauka języka rosyjskiego wycofywanie i niszczenie książek przedwojennych zakaz uprawiania niektórych dyscyplin naukowych odsuwanie od pracy dydaktycznej niepokornych profesorów realizm socjalistyczny w kulturze ( kult pracy i wyższość kolektywizmu ) zwalczanie tzw. niezaangażowanych dzieł samokrytyka niektórych pisarzy kontrola twórców kultury przez stowarzyszenia

Page 15: Okres stalinowski w polsce

Państwo terroru

oskarżanie za niepowodzenia gospodarcze konspiracyjnych grup kontrrewolucyjnych, sabotażystów, kułaków podtrzymywanie psychozy strachu przed III wojną światową zwalczanie „wrogów ludu” przez rozbudowane Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego ( Stanisław Radkiewicz na czele ) pozyskiwanie do współpracy informatorskiej ( ich liczba to 10 % społeczeństwa ) podporządkowanie państwu wymiaru sprawiedliwości utrzymanie małego kodeksu karnego możliwość represjonowania niemal każdego obywatela na mocy obowiązującego prawa objęcie prześladowaniami ok. 1 mln osób

Page 16: Okres stalinowski w polsce

Walka z Kościołem katolickim

dążenie władz do ateizacji społeczeństwa zwalczanie wpływów Kościoła katolickiego przejmowanie prowadzonych przez Kościół szpitali, szkół, przedszkoli, dóbr kościelnych i zakonnych rozbijanie duchowieństwa przez popieranie tzw. „księży - patriotów” ( Komisja Księży przy ZBOWiD ZBOWiD – Związek Bojowników o Wolność i Demokrację odebranie majątku Kościołowi w 1950 r. porozumienie miedzy Episkopatem polskim a władzami w 1950 r.

łamanie przez władze komunistyczne porozumienia, m. inn. Szykanowano księży 1953 r. - pokazowy proces biskupa ordynariusza kieleckiego Czesława Kaczmarka ( 12 lat więzienia ) 8 maja 1953 list biskupów do rządu PRL nazwany „Non possumus”

Page 17: Okres stalinowski w polsce

Porozumienie zawarte między przedstawicielami Rządu Rzeczpospolitej Polskiej i Episkopatu Polski

14 kwietnia 1950 roku, Kraków

1. Episkopat wezwie duchowieństwo, aby w pracy duszpasterskiej zgodnie z nauką Kościoła nauczało wiernych poszanowania prawa i władzy państwowej. 2. Episkopat wezwie duchowieństwo, aby w swej działalności duszpasterskiej nawoływało wiernych do wzmożonej pracy nad odbudową kraju i nad podniesieniem dobrobytu Narodu. 3. Episkopat Polski stwierdza, że zarówno prawa ekonomiczne, historyczne, kulturalne, religijne, jak i sprawiedliwość dziejowa wymagają, aby Ziemie Odzyskane na zawsze należały do Polski. Wychodząc z założenia, że Ziemie Odzyskane stanowią nieodłączną część Rzeczypospolitej, Episkopat zwróci się z prośbą do Stolicy Apostolskiej, aby administracje kościelne, korzystające z prawa biskupstw rezydencjalnych, były zamienione na stałe ordynariaty biskupie. 4. Episkopat w granicach sobie dostępnych będzie się przeciwstawiał wrogiej Polsce działalności, a zwłaszcza antypolskim i rewizjonistycznym wystąpieniom części kleru niemieckiego. 5. Zasada, że Papież jest miarodajnym i najwyższym autorytetem Kościoła, odnosi się do spraw wiary, moralności oraz jurysdykcji kościelnej, w innych natomiast sprawach Episkopatu kieruje się polską racją stanu. 6. Wychodząc z założenia, że misja Kościoła może być realizowana w różnych ustrojach społeczno-gospodarczych, ustanowionych przez władzę świecką, Episkopat wyjaśni duchowieństwu, aby nie przeciwstawiało się rozbudowie spółdzielczości na wsi, ponieważ wszelka spółdzielczość w istocie swej jest oparta na etycznym założeniu natury ludzkiej, dążącej do dobrowolnej solidarności społecznej, mającej na celu dobro ogółu. 7. Kościół zgodnie ze swymi zasadami potępiając wszelkie wystąpienia antypaństwowe będzie przeciwstawiał się zwłaszcza nadużywaniu uczuć religijnych w celach antypaństwowych. 8. Kościół katolicki, potępiając zgodnie ze swymi założeniami każdą zbrodnię, zwalczać będzie również zbrodniczą działalność band podziemia oraz będzie piętnował i karał konsekwencjami kanonicznymi duchownych, winnych udziału w jakiejkolwiek akcji podziemnej i antypaństwowej.

Page 18: Okres stalinowski w polsce

10. Nauka religii w szkołach. a) Rząd nie zamierza ograniczyć obecnego stanu nauczania religii w szkołach; Episkopatem. b) Władze nie będą stawiały przeszkód uczniom w braniu udziału w praktykach religijnych poza szkołą. c) Istniejące dotychczas szkoły o charakterze katolickim będą zachowane, natomiast Rząd będzie przestrzegać, aby te lojalnie wykonywały zarządzenia i wypełniały program ustalony przez władze państwowe. d) Szkoły prowadzone przez Kościół katolicki będą mogły korzystać z praw szkół państwowych na ogólnych zasadach, określonych przez odpowiednie ustawy i zarządzenia władz szkolnych. W razie tworzenia lub przekształcenia szkoły zwykłej na szkołę bez nauki religii, rodzice katoliccy, którzy będą sobie tego życzyli, będą mieli prawo i możność posyłania dzieci do szkól z nauczaniem religii. 11. Katolicki Uniwersytet Lubelski będzie mógł funkcjonować w obecnym zakresie. 12. Stowarzyszenia katolickie będą korzystały z dotychczasowych praw po zadość uczynieniu wymogom przewidzianym w dekrecie o stowarzyszeniach. Te same za sady dotyczą sodalicji mariańskich. 13. Kościół będzie miał prawo i możność prowadzić w ramach obowiązujących przepisów akcję charytatywną, dobroczynną i katechetyczną. 14. Prasa katolicka i wydawnictwa katolickie będą korzystały z uprawnień określonych przez odpowiednie ustawy i zarządzenia władz na równi z innymi wydawnictwami. 15. Kult publiczny, tradycyjne pielgrzymki i procesje nie będą napotykały na przeszkody. Obchody te dla zachowania porządku będą uzgadniane przez władze kościelne z władzami administracyjnymi.

16. Duszpasterstwo wojskowe będzie uregulowane specjalnym statutem, opracowanym przez władze wojskowe w porozumieniu z przedstawicielami Episkopatu. 17. W więzieniach karnych opiekę religijną będą sprawowali kapelani powołani przez odpowiednie władze na wniosek biskupa ordynariusza. 18. W szpitalach państwowych i samorządowych opiekę religijną nad chorymi, którzy sobie tego życzą, będą wykonywali kapelani szpitalni, wynagradzani w drodze specjalnych umów. 19. Zakony i zgromadzenia zakonne, w zakresie swego powołania i obowiązujących ustaw, będą miały całkowitą swobodę działalności.

Page 19: Okres stalinowski w polsce

"Należy oddać, co jest Cezara Cezarowi, a co Bożego -

Bogu. A gdy Cezar siada na ołtarzu to mówimy krótko: nie

wolno!"

Kard. Stefan Wyszyński, Prymas Polski

25 IX 1953 r. aresztowanie kardynała Wyszyńskiego ( więziony przez 3 lata bez procesu )

zmuszanie duchowieństwa do ślubowania na wierność PRL

Page 20: Okres stalinowski w polsce

Konstytucja PRL

uchwalona 22 lipca 1952 r. zmiana nazwy państwa na Polską Rzeczpospolita Ludową podział organów państwa na „organy władzy państwowej” ( Sejm, Rada Państwa i rady narodowe ) oraz „ organy administracji państwowej’ czyli rząd likwidacja urzędu prezydenta formalnie szerokie prawa obywatelskie

nowa ordynacja wyborcza ( pozbawienie obywateli możliwości zgłaszania kandydatów ) wybory wg nowej ordynacji wyborczej – 1952 r. wg oficjalnego komunikatu władz frekwencja – 95,33 %, z czego 99,8 % oddało głos na listę Frontu Narodowego ( PZPR, SD, ZSL )

Page 21: Okres stalinowski w polsce
Page 22: Okres stalinowski w polsce

Rozdział 1.Ustrój polityczny.Art 1.1. Polska Rzeczpospolita Ludowa jest państwem demokracji ludowej.2. W Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej władza należy do ludu pracującego miast i wsi.Art 2.1. Lud pracujący sprawuje władzę państwową przez swych przedstawicieli, wybieranych do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i do rad narodowych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym.

Art 3.Polska Rzeczpospolita Ludowa:1)stoi na straży zdobyczy polskiego ludu pracującego miast i wsi, zabezpiecza jego władzę i wolność przed siłami wrogimi ludowi,2) zapewnia rozwój i nieustanny wzrost sił wytwórczych kraju przez jego uprzemysłowienie, przez likwidację zacofania gospodarczego, technicznego i kulturalnego,3) organizuje gospodarkę planową, opierając się na przedsiębiorstwach stanowiących własność społeczną,4) ogranicza, wypiera i likwiduje klasy społeczne, żyjące z wyzysku robotników i chłopów,5) zabezpiecza stały wzrost dobrobytu, zdrowotności i poziomu kulturalnego mas ludowych,6) zapewnia wszechstronny rozwój kultury narodowej.

Page 23: Okres stalinowski w polsce

Rozdział 2.Ustrój społeczno-gospodarczy.Art 9.1. Polska Rzeczpospolita Ludowa planowo wzmacnia spójnię gospodarczą między miastem i wsią na podstawie braterskiej współpracy robotników i chłopów.

2. W tym celu Polska Rzeczpospolita Ludowa zapewnia nieustanny wzrost produkcji przemysłu państwowego, służącej wszechstronnemu zaspokajaniu potrzeb wytwórczych i konsumpcyjnych ludności wiejskiej, jednocześnie planowo wpływając na stały wzrost towarowej produkcji rolniczej, która zaopatruje przemysł w surowce, a ludność miejską w żywność.

Art 10.1. Polska Rzeczpospolita Ludowa otacza opieką indywidualne gospodarstwa rolne pracujących chłopów i udziela im pomocy - w celu ochrony przed wyzyskiem kapitalistycznym, zwiększenia produkcji, podwyższenia poziomu rolniczo-technicznego oraz podniesienia ich dobrobytu.

2. Polska Rzeczpospolita Ludowa udziela szczególnego poparcia i wszechstronnej pomocy powstającym na zasadzie dobrowolności rolniczym spółdzielniom produkcyjnym - jako formom gospodarki zespołowej. […]

Page 24: Okres stalinowski w polsce

Art 12.Polska Rzeczpospolita Ludowa uznaje i ochrania na podstawie obowiązujących ustaw indywidualną własność i prawo dziedziczenia ziemi, budynków i innych środków produkcji należących do chłopów, rzemieślników i chałupników.Rozdział 6.Sąd i prokuratura.Art 48.Sądy stoją na straży ustroju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, ochraniają zdobycze polskiego ludu pracującego, strzegą praworządności ludowej, własności społecznej i praw obywateli, karzą przestępców.

Rozdział 7.Podstawowe prawa i obowiązki obywateli.Art 70.1. Polska Rzeczpospolita Ludowa zapewnia obywatelom wolność sumienia i wyznania. Kościół i inne związki wyznaniowe mogą swobodnie wypełniać swoje funkcje religijne.Art 71.1. Polska Rzeczpospolita Ludowa zapewnia obywatelom wolność słowa, druku, zgromadzeń i wieców, pochodów i manifestacji.Art 72.1. W celu rozwoju aktywności politycznej, społecznej, gospodarczej i kulturalnej ludu pracującego miast i wsi Polska Rzeczpospolita Ludowa zapewnia obywatelom prawo zrzeszania się.Art 74.1. Polska Rzeczpospolita Ludowa zapewnia obywatelom nietykalność osobistą.

Page 25: Okres stalinowski w polsce

"Marsz"J. BrzechwaBije godzina niezapomnianazakręt historii - druga zmianaTrzeba zwycięstwu drogę torować,Marsz rozpoczęty, Partio prowadź!...

Chowa spekulant worki w sklepie,Kołtun z trwogi pacierze klepie...

Wiedźmy po domach straszą dzieci,Masła nie ma, wzięli "Sowieci"...

Pasibrzuch wiejski chłopów judziNa Sybir będą wywozić ludziŻyje, mąci, knowa podziemie,Walka trwa dalej, wróg nie drzemie,Kto nie z nami, będzie z nami,Kto przeciw nam - piła go złamie!

Który tam? Z drogi. Partia kroczy,Twoja partia ludu roboczyWspólnie pracować, wspólnie budowaćmaszerować! Partio, prowadź!

Page 26: Okres stalinowski w polsce

"Na Ciebie"A. WażykOd tajgi, od tundry siwej,od gór i fabryk i sztolni,gdzie co dzień śpiew pracy wolnejjak morze bije przypływem,z pociągów pędzących przez mostyi z miast i z okrętów i zewsządprzez kraj nasz radosny śpiesząoddawane na Ciebie głosy.Na Ciebie, Stalinie, z chwastów i gąszczykwitnące wydrzesz ogrody,Wodzu nasz wiecznie młody,Nasz przyjacielu najdroższyNiech się o Tobie pieśń rozkołyszejak wiosną szumią jabłonie w sadzie - głosem Ojczyzny do Rady Najwyższejgwiaździsty nasz wejdź kandydacie!Twoim imieniem gwiazdosiejnym w niebienawołują się lotnicy nawzajem - na Ciebie, nasz miły, na CiebieOjczyzna głos swój oddaje.

Page 27: Okres stalinowski w polsce

„Rzeka”Adam Ważyk

Mądrość Stalinarzeka szeroka, w ciężkich turbinach przetacza wody, płynąc wysiewa pszenicę w tundrach,zalesia stepy,stawia ogrody.W gmachu imperium strop się uginapękła kolumna.Wstępuje z głębinmądrość Stalina,rzeka podskórna.

Page 28: Okres stalinowski w polsce

Piosenka o Nowej Hucie.

I Nad Wisłą, nad Wisłą szeroką Murarzy rozdzwonił się śpiew I płynie piosenka murarska wysoko I płynie przez noce i dnie. 

Ref: O Nowej to Hucie piosenkaO Nowej to Hucie melodia.Jest taka prosta i piękna I taka najmilsza z melodii. O Nowej to Hucie piosenka O Nowej to Hucie są słowa.Jest taka prosta i piękna I nowa jest Huta jest Nowa. 

II Sto domów wyrosło nad Wisłą I tysiąc dróg do nich na wprost. Piosenka murarska wyrosła nad przyszłośćI łączy dwa brzegi jak most.

Ref: O Nowej to Hucie piosenka O Nowej to Hucie melodia.Jest taka prosta i piękna I taka najmilsza z melodii.O Nowej to Hucie piosenka O Nowej to Hucie są słowa.Jest taka prosta i piękna I nowa jest Huta jest Nowa.

Page 29: Okres stalinowski w polsce

Wisława Szymborska

Nienawidzą naszego węgla.Nienawidzą naszych cegieł i przędzy.Nienawidzą tego, co już jestNienawidzą wszystkiego,co będzie. Naszych okien i kwiatów w oknachNaszych lasów i ciszy leśnejNawet wiosny, bo to nasza wiosnaNawet szkoły z wesołymi dziećmi Rozpruli atom jak pancerną kasęlecz nic prócz strachu nie znaleźli w kasieO,gdyby mogli, gdyby mogli tym strachemuderzyć w domy i fabryki nasze. 

Page 30: Okres stalinowski w polsce

Szymborska Wisława

Młodzieży budującej Nową Hutę

Kto dom zbudował, w którym mieszkam? Kto kładł swą pracę na fundament? Ów murarz, zdun i szklarz, i cieśla minięci są przez ludzką pamięć. 

Klasa z pamięcią złą - umiera. Wierniejszą pamięć wybieramy: sama jak książka się otwiera w miejscach najczęściej czytywanych. 

Dziś dla was, przy was, od was, młodzi, miasta zaczyna się życiorys. Pamięć imiona wasze codzień notuje słowem zdobnym w podziw, notuje normy waszej poryw i włącza w piękny plan obliczeń. Bo to jest pamięć robotnicza służąca klasie robotniczej.

Page 31: Okres stalinowski w polsce

Brzechwa Jan - Nowa Huta

Na to, żebyśmy w Polsce socjalizm zbudowali, Potrzeba więcej maszyn, potrzeba więcej stali, Potrzeba nowych ludzi i nowych szkół, i wierszy. Wszystkie zegary biją. Trwa bitwa o rok pierwszy Planu Sześcioletniego. Pędzi koło historii, Mnożą się w nieskończoność liczby wolt i kalorii, Pulsują manometry, człowiek wyciąga ramię, Przeobraża naturę i stare prawa łamie, Szarpie wnętrzności ziemi, rudy, w płomienie rzuca, Plują wściekłą purpurą hut oszalałe płuca, W piecach lawa szkarłatnym płomieniem się pali - Sta - li! Sta - li! Sta - li!!! 

Page 32: Okres stalinowski w polsce

I więcej szkół dla dzieci, więcej książek i wierszy! O, wizjo romantyczna, stworzona po raz pierwszy, Jakim cię ma powitać hymnem albo peanem Poeta zadumany nad Sześcioletnim Planem? Gdzie się znajdują słowa godne twego patosu? W jakich orkiestrach szukać dość natchnionego głosu? Trzeba nam pióra przekuć na młoty i kilofy, W ogniu hutniczych pieców trzeba hartować strofy, W ogniu, co serca krzepi i mózgi doskonali - Sta - li! Sta - li! Sta - li!!! 

Niech mnożą się traktory, które zaorzą pola, Niech mnożą się maszyny i książki, i przedszkola, A jeszcze stal i węgiel. I znowu stal i węgiel! Górnicy i hutnicy kują naszą potęgę. Nie masz granicy szczęścia, gdy tworzy się epoka: Płucom oddech szeroki, młodym droga szeroka, Przyszłość należy do tych, czyja wola niezłomna, Drogę wskazał nam Stalin - chwała mu wiekopomna! Świat nowy budujemy od podstaw, od podwalin - Sta - lin! Sta - lin! Sta - lin!!!