Upload
hathuan
View
215
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Zespół Personalitas nad podstawie
Kornas-Biela, D. (2011). Okres prenatalny. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki (s. 147-171). Warszawa: PWN.
Okres prenatalny
Okres prenatalny
Psychologia prenatalna
Dziedzina psychologii zajmująca się przebiegiem i uwarunkowaniami rozwoju człowieka przed narodzeniem.
Jej celem jest opis i wyjaśnienie zmian rozwoju oraz zastosowanie tej wiedzy w profilaktyce i terapii prenatalnej.
• Początek: 1971 r. Światowy Kongres Psychoanalityczny w Wiedniu, założyciel: Hans Gustaw Graber
• Towarzystwa międzynarodowe: 1) International Society for Prenatal and Perinatal Psychology and Medicine 2) The Association for Pre- and Perinatal Psychology and Health
• W Polsce: 1984 r. Sekcja Psychologii Prenatalnej przy PTP, pionierzy: Włodzimierz Fijałkowski i Dorota Kornas-Biela
Okres prenatalny
Okres prenatalny
• Pierwszy okres rozwoju człowieka od poczęcia do narodzin.
• Trzy trymestry :
o 1. trymestr: 0-3 miesiąc;
o 2. trymestr: 4-6 miesiąc;
o 3. trymestr: 7-9 miesiąc.
Dwa główne etapy rozwoju:
1) Embrionalny (zarodkowy): od zapłodnienia do 8. tygodnia;
2) Płodowy: od 9. tygodnia do narodzin.
Okres prenatalny
Ok
res
em
bri
on
aln
y 1. miesiąc
• 1. tydzień: zapłodnienie komórki jajowej, bruzdkowanie (podział zygoty), przesuwanie się wzdłuż jajowodu w kierunku jamy macicy, implantacja zarodka.
• 2. tydzień: zagnieżdżenie zarodka w ścianie macicy, gastrulacja grupowanie komórek).
• 3. tydzień: embrion ludzki ma 2,5 mm, zaczyna przybierać kształt gruszki, początek organogenezy, kształtowanie się układu nerwowego, mózgu i serca.
• 4. tydzień: system naczyń krwionośnych, zawiązki organów wewnętrznych (nerki, wątroba, trzustka, żołądek, płuca itp.) a także zawiązki organów zewnętrznych (oczy, uszy, otwór ustny).
Okres prenatalny
Ok
res
em
bri
on
aln
y 2. miesiąc
Okres krytyczny - największa wrażliwość na czynniki uszkadzające!!!
• 5. tydzień: rozwój układu nerwowego oraz mięśniowego, zawiązki kończyn dolnych i górnych oraz narządów płciowych (zarodek ma ok. 1 cm).
• 6. tydzień: kostnienie tkanki chrzęstnej, formowanie tożsamości płciowej (płeć możliwa do stwierdzenie dopiero w 17. tygodniu).
• 7. tydzień: rozwój jamy ustnej, narządów płciowych, pierwsze oznaki fal mózgowych.
• 8. tydzień: ok. 5 cm długości, 2 g wagi, głowa stanowi połowę długości ciała, linie papilarne, kubki smakowe.
Okres prenatalny
Ok
res
em
bri
on
aln
y 2. miesiąc
Okres prenatalny
Ok
res
pło
do
wy
3. miesiąc
• 9. tydzień: pojawia się zmysł dotyku (ważne dotykanie, głaskanie brzucha matki!!!) i węchu; lanugo (meszek płodowy).
• 10. tydzień: rozwój twarzy (zdolność ziewania), zakończenie budowy płuc, trzustki oraz narządów słuchu.
• 11. tydzień: rozwój strun głosowych, 6 cm długości.
• 12. tydzień: nerki rozpoczynają produkcję moczu, a przysadka mózgowa i kora nadnerczy hormony; lateralizacja (ssania kciuka).
Okres prenatalny
Ok
res
pło
do
wy
4. miesiąc
• Sylwetka matki ulega widocznej zmianie, ustają poranne nudności
• Glowa dziecka zajmuje 1/3 długości ciała; uformowany jest już móżdżek.
• Magazynowanie tkanki tłuszczowej.
• Receptory słuchowe i smakowe.
• Powstawanie różnic indywidualnych (np. temperament dziecka - mierzony za pomocą obserwacji reakcji).
• 95% czasu zajmuje dziecku sen.
Okres prenatalny
Ok
res
pło
do
wy
5. miesiąc
• Matka zaczyna odczuwać ruchy dziecka (ok. 18. tygodnia), które ma ok. 25 cm długości i waży 40 dkg.
• Porost włosów, brwi, rzęs i paznokci.
• Mielinizacja mózgowia (od 18. tygodnia)-tworzenie się otoczki mielinowej na aksonach, umożliwiająca szybszy przepływ informacji.
• Odruchy zastępowane są ruchami celowymi.
• Zmysł słuchu (np. reakcja przestrachu na silny hałas - od 20. tygodnia).
Okres prenatalny
Ok
res
pło
do
wy
6. miesiąc
• Kostnienie szkieletu, powstawanie wiązadeł stawowych.
• Wysoka aktywność ruchowa dziecka (ok. 130 ruchów/h, chłopcy bardziej ruchliwi); otwieranie oczu.
• Powstawanie komórek glejowych, służących do odżywiania w tkance nerwowej).
• Odruch Moro (obejmowania) - energiczne wyprostowanie rąk na skutek nagłego ruchu, dźwięku.
Okres prenatalny
Ok
res
pło
do
wy
7. miesiąc
• Ukształtowanie odruchów wrodzonych (poszukiwanie pokarmu, ssanie, moro).
• Dziecko zaczyna ustawiać się głową w dół.
• Gruczoły sutkowe matki zaczynają wydzielać tzw. siarę.
• Zanik lanugo.
• Pojawia się zdolność uczenia się i przechowywania informacji (zapamiętywania).
• Kształtuje się emocjonalność dziecka (zainteresowanie, radość, zaskoczenie, niezadowolenie, złość, strach, wstyd (?), wstręt i obrzydzenie).
Zapamiętaj: emocjonalna ekspresja twarzy jest wrodzona!!!
Okres prenatalny
Ok
res
pło
do
wy
8. miesiąc
• Wygładzanie oraz różowienie skóry.
• Mielinizacja nerwu wzrokowego.
9. miesiąc
• Nabrzmienie klatki piersiowej.
• Zaprzestanie rośnięcia (na 2-3 tyg przed porodem).
Okres prenatalny
Narodziny
Poród przebiega na trzech etapach: 1) faza wczesna i przejście, podczas których następuje
rozwarcie (3-8cm) (ok. 12 godzin); 2) poród właściwy (ok. 2 godzin); parcie; 3) wydalenie łożyska (popłodu) z macicy.
Narodziny nie są początkiem życia a jego kontynuacją, gdyż rozwój podstawowych procesów życiowych rozpoczął się już w łonie matki. Początek okresu perinatalnego (39 tydzień ciąży – 7 dzień po narodzeniu).
Okres prenatalny
Teratogeny
Teratogeny to inaczej czynniki zagrażające rozwojowi dziecka.
Przemoc prenatalna fetus abuse:
• zaniedbywanie poprzez np. brak opieki lekarskiej, stosowanie używek
• złe warunki socjalne
• stany emocjonalne matki (np. przeciążenie pracą, stres, lęk, depresja)
• ekspozycja na szkodliwe czynniki zewnętrzne np. pola elektromagnetyczne, hałas, zanieczyszczenia wody i powietrza, rtęć (np. w rybach)
• chłopcy są bardziej podatni na działanie teratogenów niż dziewczynki
Okres prenatalny
Teratogeny
Przemoc prenatalna fetus abuse:
alkoholowy zespół płodowy (FAS)
• 1 FAS na 500 urodzeń
• dwa razy bardziej powszechne niż rodzenia z syndromem Downa
• najczęstsza przyczyna upośledzeń w USA (Wedding i in., 2007)
ponikotynowy zespół płodowy
Ryzyko przedwczesnego porodu i komplikacji wzrasta wraz z liczbą wypalanych dziennie papierosów (Comelius i in., 1995)
Okres prenatalny
Czynniki sprzyjające rozwojowi
• Odżywianie: kwas foliowy, witamina B, białko
• Wsparcie emocjonalne ze strony partnera (Stapleton i in., 2012)
Okres prenatalny
Diagnostyka prenatalna
• Ocena stanu zdrowia dziecka.
• Stwierdzenie lub wykluczenie wad (rozwojowych, genetycznych lub letalnych) a także zmniejszenie ich rozmiaru lub powikłań.
Badania:
• ultrasonograficzne USG (obraz), USG 4D (film)
• badanie kardiotokograficzne KTG (serce)
• elektroencefalograf EEG (fale mózgowe)
• magnetoencefalograf MEG (reakcja mózgu na stymulację)
• rezonans magnetyczny MR (rozwój mózgu)
• amniopunkcja (pobranie próbki płynu owodniowego).\
Okres prenatalny
Terapia prenatalna
Rodzaje terapii prenatalnej:
• Farmakoterapia: matce podawane są określone leki (w przypadku zaburzeń rytmu serca, krążenia czy rozwoju płuc);
• Terapia zabiegowa (metoda inwazyjna).
Kornas-Biela, D. (2011). Okres prenatalny. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki (s. 147-171). Warszawa: PWN.
Dziękuję za uwagę