OFERTA EDUKACYJNAOferta edukacyjna Oddziałowego Biura edukacji Narodowej instytutu Pamięci Narodowej w katowicach skierowana jest do uczniów szkół podstawowych i ponad-podstawowych

OFERTA EDUKACYJNA

OddziałOwegO Biura edukacji NarOdOwej

iNstytutu Pamięci NarOdOwej

w katOwicach

2019/2020

1

Henryk Sławik (1894-1944)

urodził się w szerokiej na górnym Śląsku (cesarstwo Niemieckie) w wielodzietnej ro-dzinie chłopskiej. ukończył jedynie niemie-cką szkołę ludową, a rozległą wiedzę zdobył samodzielnie. Pracował jako robotnik w róż-nych zawodach, przeważnie na emigracji. w 1912 r. wstąpił do Polskiej Partii socjali-stycznej zaboru pruskiego. jako poddany cesarza niemieckiego wziął udział w i wojnie światowej, a następnie w i powstaniu śląskim i działaniach plebiscytowych zmierzających do przyłączenia górnego Śląska do Polski. Był współpracownikiem, później redaktorem odpowiedzialnym, a następnie wydawcą i re-daktorem naczelnym „gazety robotniczej” – organu prasowego PPs na górnym Śląsku, prezesem górnośląskiego zarządu związku młodzieży robotniczej „siła”. jako radny ka-towic pracował m.in. w komisji rozdzielającej pomoc najbiedniejszym, odpowiadając za opiekę społeczną i ubezpieczenia. jego na-zwisko znalazło się w przygotowanej przez urząd kryminalny Policji rzeszy sonderfah-ndungsbuch Polen czyli specjalnej księdze gończej dla Polski, zawierającej listę osób, które ze względu na swą działalność społecz-no-polityczną miały być zatrzymane zaraz po wkroczeniu hitlerowców.

we wrześniu 1939 r. henryk sławik przekro-czył polską granicę. Na węgrzech rozpoczął współpracę z józsefem antallem – urzęd-nikiem węgierskiego ministerstwa spraw wewnętrznych organizującym opiekę nad

OFerTa eDUkaCyJna Oddziałowego Biura edukacji narodowej instytutu Pamięci narodowej w katowicach 2019/2020

nieZBĘDnik

Oferta edukacyjna Oddziałowego Biura edukacji Narodowej instytutu Pamięci Narodowej w katowicach skierowana jest do uczniów szkół podstawowych i ponad-podstawowych oraz nauczycieli. Oferta obowiązuje od września 2019 r. i zawiera lekcje, warsztaty, projekty edukacyjne, wy-stawy i konkursy.

zgłoszeń do projektów edukacyjnych, kon-kursów i na lekcje z historii najnowszej można dokonywać drogą telefoniczną lub mailową od września 2019 r. decyduje kolejność zgłoszeń. zajęcia odbywają się w Przystanku historia – centrum edu-kacyjnym instytutu Pamięci Narodowej w katowicach im. henryka sławika przy ul. św. jana 10 w katowicach (za wyjątkiem zajęć do projektu „katowickie więzienie w okresie nazizmu i stalinizmu” oraz „co kryją archiwa iPN?”).

Fot: Centralne Archiwum Wojskowe

polskimi uchodźcami – z inicjatywy które-go w latach 1940-1944 sławik pełnił funkcję prezesa komitetu Obywatelskiego do spraw Opieki nad Polskimi uchodźcami na wę-grzech. Pokonując wiele przeszkód, z wiel-kim poświęceniem organizował pomoc dla ofiar wojny. dzięki temu uchodźcy mieszkali w dobrych warunkach, mieli zapewnioną opiekę lekarską, wyżywienie, zasiłki, mogli się kształcić w organizowanych dla dzieci i młodzieży szkołach, czytać polską prasę i książki oraz uczestniczyć w życiu kultural-nym. zajmował się także organizowaniem fałszywych dokumentów przybyłym na wę-gry polskim Żydom. w lipcu 1944 r. sławik i antall zostali aresztowani przez Niemców i poddani konfrontacji. sławik wziął całą od-powiedzialność na siebie, zaprzeczył udziało-wi antalla w nielegalnej działalności i w ten sposób uratował mu życie. wraz z najbliż-szymi współpracownikami z komitetu Oby-watelskiego henryk sławik trafił do obozu w mauthausen, gdzie zginął 23 sierpnia 1944 r. według szacunków komitet wraz z pomocą węgrów przyczynił się do uratowania co naj-mniej 5 tys. polskich Żydów. za tą działalność w 1990 r. został uhonorowany tytułem spra-wiedliwego wśród Narodów Świata.

Przystanek historia jest przystosowany dla osób z niepełnosprawnościami.

każda grupa jest zobowiązana do przyjścia 15 minut przed rozpoczęciem zajęć. jeśli grupa spóźni się więcej niż 15 minut, edu-kator iPN ma prawo odwołać zajęcia lub je znacznie skrócić.

Lekcje z historii najnowszej trwają 90 mi-nut i są przeznaczone dla grup liczących nie więcej niż 30 osób.

Nauczyciel jest obecny na zajęciach i od-powiada za dyscyplinę w grupie.

zajęcia są nieodpłatne.

Fot. z okładki: Wiesia Oszek, córka powstańca śląskiego Pawła Oszka i bratanica Roberta Oszka. Zdjęcie wykonano 1 września 1939 r. w Katowicach, ze zbiorów Barbary Zbroinski.

2 3

PrZySTanek HiSTOria

to innowacyjna strefa edukacyjna iPN-u w centrum katowic, położona blisko dwor-ca PkP i w sąsiedztwie rynku, która znaj-duje się w zabytkowej kamienicy secesyj-nej przy ul. Św. jana 10. we wrześniu 2017 r. stała się siedzibą Oddziałowego Biura edukacji Narodowej iPN w katowicach. jest dobrym miejscem rozwijania zainte-resowań dla pasjonatów historii, uczniów, studentów, naukowców czy świadków mi-nionych wydarzeń. w pomieszczeniach Przystanku historia odbywają się zajęcia edukacyjne, prezentowane są wystawy, filmy dokumentalne oraz książki i gry wy-dane przez iPN. Organizowane są także cykliczne spotkania z najnowszą historią Polski w tle, konferencje naukowe i popu-larnonaukowe oraz wiele innych cieka-wych inicjatyw edukacyjnych.

zapraszamy do udziału w różnorodnych przedsięwzięciach, o których informujemy na bieżąco m.in. na naszych stronach in-ternetowych.

1. SZkOlenia Dla naUCZyCieli

Data Miejsce Temat Kontakt

29.10.2019 r., godz. 14:30

Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM”, ul. Legionów 25, Bielsko-Biała

kampania wrześniowa ’39 na Górnym Śląsku i Podbeskidziu.

Urszula Rukasztel. 33/812 37 15 w. [email protected]

6.11.2019 r., godz. 15:30

Powiatowy Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, ul. Osiedle 1 Maja 16 A, Wodzisław Śląski

kampania wrześniowa na Górnym Śląsku.

Marcin Kopczyńskitel. 695 411 [email protected]

02.2020 r. Przystanek Historia, ul. św. Jana 10, Katowice

Deportacje Górnoślązaków do ZSrS w 1945 r.

Sylwia Dziuroktel. 32/207 07 [email protected]

02.2020 r. Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli „WOM”, al. Jana Pawła II 126/130, Częstochowa

wojna polsko-bolszewicka 1919-1920.

Elżbieta Straszak tel. 34/360 60 04, wew. [email protected].

20.03.2020 r. Przystanek Historia, ul. św. Jana 10

Plebiscyt na Górnym Śląsku i reperkusje jego rozstrzygnięć. (szkolenie zamknięte dla wychowawców Okręgowego inspektoratu służby więziennej w katowicach)

dr Kornelia Banaś

04.2020 r. Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli i Informacji Pedagogicznej „WOM”, ul. Parkowa 4a, Rybnik

katyń – fakty nieznane lub zapomniane.

dr Urszula Warczoktel. 32/424 74 72 [email protected]

zapraszamy wszystkich zainteresowa-nych do odwiedzenia Przystanku historia oraz śledzenia na bieżąco oferty na : www.facebook.pl/przystanekhistoriakatowice

Kontakt: Przystanek HistoriaCentrum Edukacyjne IPN w Katowicach im. Henryka Sławika,ul. św. Jana 10, III piętrotel. 32/207 07 00

UWAGA! Adres do korespondencji:Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Katowicachul. Józefowska 10240-145 Katowice

SZ

kO

le

nia

4 5

„Historia w kolorach”

szkolenie dla pedagogów przedszkolnych i nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej „historia w kolorach” to projekt edukacyj-ny iPN, którego celem jest przybliżenie najmłodszym w atrakcyjnej i przystęp-nej formie polskich symboli narodowych - herbu, flagi i hymnu. w ramach szkole-nia uczestnicy mają okazję zapoznać się z krótkim filmem animowanym „Polskie symbole narodowe”, grą edukacyjną „Polak mały” oraz scenariuszami zajęć dostoso-wanymi do różnych grup wiekowych.

Szczegółowe informacje: www.pamiec.pl/historiawkolorachCzas trwania szkolenia - około 1,5 h.

Kontakt: Ewelina Małachowska32/ 207 07 [email protected]

„BohaterOn. włącz historię”.

Październik 2019 r. - szkolenie dla nauczy-cieli organizowane przy współpracy z Fun-dacją sensoria i Fundacją rosa.

Kontakt:Ewelina Małachowska32/ 207 07 [email protected]

„akademia niepodległości”

to ogólnopolski 4-letni projekt iPN, który polega na organizacji wykładów poświęco-nych drodze do niepodległości, kwestiom państwowości i bilansowi dwudziestole-cia międzywojennego. w naszym regionie wykłady organizowane są w książnicy cieszyńskiej w cieszynie, ul. mennicza 46.

„korzenie totalitaryzmów”

celem projektu jest ukazanie teoretycz-nego aspektu funkcjonowania systemów totalitarnych, który koncentruje się na przyczynach pojawienia się XX wiecznych państw totalnych. totalitaryzm jako prak-tyka polityczna był przejawem radykalnej ideokracji, marginalizacja tego aspektu w nauczaniu szkolnym prowadzi do po-wierzchownego przedstawienia historii XX wieku.

szkolenie jest certyfikowane przez mini-sterstwo edukacji Narodowej oraz instytut Pamięci Narodowej przy współpracy ze Śląskim kuratorium Oświaty. szczegółowa tematyka oraz materiały źródłowe i termi-narz naboru oraz spotkań zostaną ogłoszo-ne na stronie www. ipn.gov.pl.

Kontakt: Ewelina Małachowska32/ 207 07 [email protected]

Harmonogram akademii niepodległości:

30 września 2019, godz. 16:30 › Prof. krzysztof kawalec – europa

imperiów czy europa narodów. Paryski kongres pokojowy 1919 r.

› dr hab. krzysztof kaczmarski – roman dmowski i komitet Narodowy Polski a armia Polska we Francji (1917-1919).

listopad 2019: › wileńska wyprawa

› Nietypowi sojusznicy (m.in. stanisław Bułak-Bałachowicz)

informacje o kolejnych spotkaniachw 2020 roku zostaną podane na stronie internetowej ipn.gov.pl oraz na Facebooku.

Kontakt: dr Kornelia Banaś32/ 207 07 [email protected]

SZ

kO

le

nia

SZ

kO

le

nia

6 7

2. kOnkUrSy Vi Ogólnopolski konkurs recytatorski „w kręgu poezji lagrowej więźniarek kl ravensbrück”

Organizatorami konkursu są instytut Pamię-ci Narodowej, szkoła Podstawowa nr 24 im. Powstańców Śląskich w rudzie Śląskiej oraz miasto ruda Śląska. Projekt jest sposobem na oddanie hołdu ofiarom zamordowanym w niemieckim, nazistowskim obozie kL ra-vensbrück oraz ocalałym, byłym więźniar-kom obozu. zadaniem każdego z uczest-ników jest przygotowanie maksymalnie jednego wybranego utworu poetyckiego oraz fragmentu prozy na bazie wspomnień więź-niarek kL ravensbrück.

Zgłoszenia do konkursu przyjmowane są do 6 lutego 2020 r.eliminacje odbędą się w dniach 17-18 marca 2020 r.Pobyt finalistów w katowicach w dniach 1-3 kwietnia 2020 r.Gala finałowa w rudzie Śląskiej – 2 kwietnia 2020 r.wyjazd do ravensbrück – 5-8 maja 2020 r.

Szczegółowe informacje: www.pamiec.plfacebook.com/wkregupoezjiiprozylagrowej


Szczegółowe informacje zostaną podane na stronie internetowej www. ipn.gov.pl oraz na Facebooku. Zgłoszenia uczestników do 31 stycznia 2020 r.

Ogłoszenie listy wykonawców zakwalifi-kowanych do ii etapu – 28 luty 2020 r.Festiwal – 4 kwietnia 2020 r.

Kontakt: Angelika Blinda32/ 207 07 [email protected]

Festiwal piosenki „O wolności”

walka z systemem komunistycznym prowa-dzona była za pomocą różnych metod, w tym również na polu kultury. tworzone wówczas, poza oficjalnym nurtem, pieśni, śpiewane były przez środowiska skupione wokół opo-zycji – opowiadały o wartościach uniwersal-nych, o pragnieniu wolności i niepodległości, o zakazanej historii. wzmacniały ducha, inte-growały wokół idei, a ich twórcy, tacy jak ja-cek kaczmarski czy Przemysław gintrowski stali się bardami opozycji. do dziś w mediach brzmią też utwory legendarnych już zespo-łów rockowych lat 80. XX w., które wśród wielu odbiorców mają status kultowych. młodzi, zbuntowani, chcący wolności i lep-szej przyszłości muzycy, piórem i słowem walczyli z cenzurą. również współcześni artyści coraz częściej nawiązują do tematy-ki patriotycznej, a liczne projekty muzyczne przypominają zarówno walkę z okupantem niemieckim w czasie ii wojny światowej, jak i sowieckim po jej zakończeniu. wspólnym mianownikiem tej twórczości jest opowieść o pragnieniu wolności.

celem konkursu, który odbywa się w formie przeglądu muzycznego, jest przypomnienie ważnych dla historii Polski utworów oraz postaci ich twórców. Festiwal skierowany jest do młodzieży od 14 do 25 lat. do udziału zapraszamy zarówno amatorów tworzących w zaciszu domowym jak i młodych artystów skupionych wokół domów kultury, ośrodków młodzieżowych, szkół, ognisk artystycznych, harcerstwa. Na naszej scenie może wystąpić zarówno solista jak i zespół. w zgłoszeniu należy podać liczbę uczestników, wybrany do zaprezentowania utwór oraz wymagania sprzętowe.

„kartka z pamiętnika powstańca śląskiego”

rocznice powstań śląskich są doskona-łą okazją do pogłębienia wiedzy na temat wydarzeń, które rozegrały się na górnym Śląsku w latach 1919-1921.

konkurs adresowany jest do uczniów od iV do Viii klasy szkoły podstawowej. zada-niem uczestników będzie przygotowanie pracy pisemnej, mającej formę wpisu do pamiętnika, która będzie opisywać rzeczy-wiste wydarzenie z okresu i, ii, bądź iii po-wstania śląskiego.

celem konkursu jest przywrócenie pamię-ci o roli i znaczeniu powstań śląskich oraz ich uczestników, kształtowanie umiejęt-ności poszukiwania i analizowania infor-macji, utrwalanie postaw patriotycznych i obywatelskich, rozwijanie zainteresowań i twórczych pasji.

Prace przesyłać prosimy do 7 lutego 2020 r.rozstrzygnięcie konkursu nastąpi 23 mar-ca 2020 r.

Kontakt: Angelika Blinda32/ 207 07 [email protected]

kO

nk

Ur

Sy

kO

nk

Ur

Sy

8 9

„Dzieje Polskiej nauki i Techniki”

konkurs historyczny organizowany przez zespół szkół samochodowych i Ogólno-kształcących w Bielsku-Białej wraz z OBeN iPN w katowicach. Patronat sprawuje miejski zarząd Oświaty w Bielsku-Białej. jest to dru-ga edycja konkursu zorganizowanego w 2018 roku pod nazwą „sto Lat dziejów Polskiej techniki”, który odbył się dla uczczenia set-nej rocznicy odzyskania niepodległości. ce-lem konkursu jest zainteresowanie młodego pokolenia dziejami polskiej nauki, techniki oraz historią polskich ośrodków przemysło-wych, a także zwrócenie uwagi na polskich uczonych i inżynierów zasłużonych dla roz-woju gospodarczego kraju.

konkurs jest skierowany do uczniów klas 7 i 8 szkół podstawowych oraz uczniów szkół ponadpodstawowych.

Kontakt:Marek Łukasik 32/ 207 05 [email protected]

„Policjanci w służbie historii”

jego biogramu, a w szczególności jego udzia-łu w wojnie polsko-bolszewickiej. Najlepsze prace zostaną nagrodzone zgodnie z regula-minem konkursu. Szczegółowe informacje, karta zgłoszenia i materiały dla uczestników będą dostęp-ne na stronie internetowej: pamiec.pl/kamienie_pamieci

Ogólnopolski koordynator:Katarzyna Miśkiewicz: [email protected]

Koordynator XI edycji: Anna Chmielewska - Metka61/835 69 [email protected]

„Sprzączki i guziki z orzełkiem ze rdzy…”

zadaniem uczestników jest stworzenie stro-ny z albumu, poświęconej konkretnej ofie-rze zbrodni katyńskiej. zadanie to wymaga od uczestników opracowania koncepcji plastycznej pracy, ale również dużego za-angażowania w poszukiwanie informacji o wybranym przez siebie bohaterze. Osoby biorące udział w dotychczasowych edycjach, zbierając informacje, sięgały nie tylko do książek, ale także spotykały się z rodzinami ofiar. dzięki temu udawało im się zdobyć nie-znane do tej pory pamiątki, zdjęcia i informa-cje od ich najbliższych.

Projekt instytutu Pamięci Narodowej oraz komendy głównej Policji skierowany dla uczniów policyjnych klas munduro-wych. celem konkursu jest zaintereso-wanie uczniów najnowszą historią Polski ze szczególnym uwzględnieniem historii Policji Państwowej w czasach ii rzeczpo-spolitej i ii wojny światowej oraz jej wkładu w odzyskiwanie przez Polskę niepodległo-ści i odbudowę Państwa Polskiego.

Koordynatorzy:dr Mateusz Marek: [email protected]

Koordynator regionalny:Michał Miwa-Młot32/ 207 07 [email protected]

Xi edycja projektu kamienie Pamięci „BOHaTerOwie wOJny POlSkO-BOlSZewiCkieJ”

kolejna edycja ogólnopolskiego projektu „kamienie Pamięci”, realizowanego przez Oddziałowe Biuro edukacji Narodowej iPN w Poznaniu, będzie poświęcona uczestnikom wojny polsko-bolszewickiej 1919-1921. zna-czenie wojny jest niepodważalne: ukształ-towanie wschodniej granicy odrodzonego kraju oraz obrona zagrożonej niepodległo-ści. stało się to wysiłkiem ponad milionowej armii ale również dzięki olbrzymiemu zaan-gażowaniu całego społeczeństwa, niezależ-nie od rejonu zamieszkania. stąd pamięć o czynie pokolenia stanowi pamięć ogólno-narodową, wypełniającej z powodzeniem wymogi konkursu o charakterze ogólnopol-skim. celem konkursu będzie, jak w latach ubiegłych, upamiętnienie postaci - uczest-nika wojny. Przywrócenie zbiorowej pamięci

konkurs adresowany jest do uczniów różnych rodzajów szkół od siódmej klasy szkoły podstawowej. Nagrodą w konkursie jest zagraniczny wyjazd edukacyjny.

Koordynator:Artur Kolęda22/540 58 [email protected]

Debaty oksfordzkie

Projekt skierowany do uczniów szkół średnich. celem turnieju jest pogłębienie wiedzy dotyczącej historii Polski XX wie-ku z wykorzystaniem debaty oksfordzkiej, która jest formą uporządkowanej dyskusji nad tezą – jedna drużyna występuje po stronie tezy, druga przeciwko niej. Bardzo duży nacisk kładzie się na kulturę słowa i szacunek do oponenta.

zgłoszenia szkół przyjmujemy do końca grudnia 2019 r. Przewidywany termin szko-lenia to styczeń 2020 r., etap regionalny – marzec/kwiecień 2020 r. Finał ogólnopolski odbędzie się w czerwcu 2020 r. w warszawie.

Koordynator ogólnopolski Aneta Mintzberg22/540 58 73 [email protected]

Koordynator regionalny:Magdalena Duber32/207 07 [email protected]

kO

nk

Ur

Sy

kO

nk

Ur

Sy

10 11

„łączka” i inne miejsca poszukiwań

Projekt ma charakter edukacyjny. jego ce-lem jest zainteresowanie młodych ludzi naj-nowszą historią Polski przez pryzmat poszu-kiwań nieznanych miejsc pochówku ofiar reżimu totalitarnego. w ramach projektu uczniowie uczestnicząc w 6 spotkaniach, po-znają rolę, jaką w poszukiwaniach odgrywają poszczególne dziedziny wiedzy (m.in. arche-ologia, antropologia, genetyka), zdobywają wiedzę o historii poprzez losy ludzi, uczą się poszanowania dla życia ludzkiego i odpowie-dzialności za swoje czyny i decyzje.

zadaniem uczestników projektu jest udział w 6 spotkaniach o charakterze edukacyjnym organizowanych w ramach projektu oraz wykonanie zadania finałowego – nakręce-nie 2-minutowego filmu – etiudy, związane-go z tematyką projektu oraz propagującego prace związane z poszukiwaniami ofiar reżi-mów totalitarnych. Film nie może zawierać treści drastycznych lub nie nadających się do publicznego odtworzenia.

Projekt skierowany jest do uczniów szkół ponadpodstawowych, klas Vii i Viii szkół podstawowych, uczniów szkół polonij-nych, a także członków organizacji mło-dzieżowych (np. harcerstwa, związek strzelecki, etc.). uczestnicy biorą udział w projekcie pod opieką nauczyciela.

Szczegółowe informacje zostaną podane na stronie internetowej ipn.gov.pl oraz na Facebooku.

Koordynator regionalny:Marek Łukasik 32/ 207 05 [email protected]

3. Cykle eDUkaCyJne, lekCJe, ZaJĘCia TerenOwe. Cykle eDUkaCyJne

Bielskie spotkania z historią najnowszą.

cykl edukacyjny organizowany we współ-pracy z książnicą Beskidzką (Bielsko-Biała ul. słowackiego 27 a). spotkania – z udzia-łem pracowników katowickiego oddziału iPN - odbywają się w saloniku Literackim książnicy w każdy ostatni poniedziałek miesiąca o godz. 17.00.

informacje o bieżącej tematyce spotkań na stronach internetowych: katowice.ipn.gov.pl facebook.com/przystanekhistoriakatowiceksiaznica.bielsko.pl/


Artur Kasprzykowski32/ 207 05 [email protected]

X Podbeskidzki konkurs Historyczny „Solidarni”

konkurs, organizowany przez Oddziałowe Biuro edukacji Narodowej iPN w katowi-cach we współpracy z zarządem regionu Podbeskidzie Nszz „solidarność”, poświę-cony jest historii polski w latach 1976-1989 ze szczególnym uwzględnieniem wydarzeń na Podbeskidziu. jego uczest-nikami mogą być uczniowie szkół ponad-podstawowych z terenu Bielska-Białej oraz powiatów bielskiego, cieszyńskiego i żywieckiego, szczególnie zainteresowani najnowszą historią.

etap szkolny konkursu odbędzie się 13 grudnia 2019 roku, a finał 6 lutego 2020 roku – w 39. rocznicę zakończenia strajku generalnego na Podbeskidziu.

szczegóły konkursu zostaną przesłane w październiku 2019 roku pocztą elektro-niczną do wszystkich szkół ponadpodsta-wowych oraz opublikowane na stronach internetowych katowickiego oddziału iPN i podbeskidzkiej „solidarności”.

Kontakt:Artur Kasprzykowski 32/ 207 05 [email protected]

„kresy Zachodnie”

Projekt edukacyjny powstały z inspiracji przedsięwzięcia edukacyjnego „łączka”, skierowany będzie do uczniów szkół woj. śląskiego. jego celem jest zainteresowanie młodego pokolenia dziejami zmagań o wy-tyczenie granicy państwowej na rubieżach południowo-zachodnich rP. analogicznie do projektu „łączka” uczniowie szkół śred-nich spotykać się będą z pracownikami iPN i innymi badaczami zajmującymi się konfliktem polsko-czechosłowackim i pol-sko-niemieckim o granice. efektem tych spotkań będą filmy, prezentacje, projekty upamiętnień miejsc i ludzi związanych z naszymi zmaganiami o polskość Śląska.


„Polskie miesiące (1956, 1968, 1970, 1976, 1980)”

w związku z przypadającą 40. rocznicą wy-darzeń, które miały miejsce w 1980 roku, w czerwcu 2020 r. w Przystanku historia iPN zorganizowane zostaną wykłady, prelekcje oraz panel dyskusyjny poświęcone tym prze-łomowym wydarzeniom w historii PrL.

informacje dostępne będą na stronie internetowej: www.katowice.ipn.gov.pl i facebook.com/przystanekhistoriakatowice

Kontakt: Magdalena Duber32/207 07 [email protected]

eD

Uk

aC

Ja

kO

nk

Ur

Sy

12 13

lekCJe

Przeznaczone są dla uczniów szkół podsta-wowych i ponadpodstawowych. tematy realizują podstawę programową z historii, języka polskiego, religii, etyki oraz wiedzy o społeczeństwie. zajęcia są bezpłatne. Proszę zapoznać się z regulaminem znaj-dującym się na początku oferty.

› Polskie drogi do niepodległości 1914-1918 › „Operacja Polska” Nkwd 1937-1938 › „a więc wojna…” – polski wrzesień 1939 r. › zbrodnia katyńska › zbrodnia wołyńska › Świat żydowski przed i po zagładzie

(zajęcia stanowią przygotowanie uczniów do wizyty w miejscu Pamięci i muzeum auschwitz-Birkenau)

› ravensbürck – obóz koncentracyjny dla kobiet

› Polacy ratujący Żydów › zbrodnia jednak nie-doskonała. akcja

„Lawina” komunistycznego aparatu bezpieczeństwa przeciwko partyzantom Nsz „Bartka”

› zbrodnie komunistyczne – dlaczego bez przedawnienia?

› „w samo południe” – wybory 4 czerwca 1989 roku

› instytucjonalne kłamstwo. cenzura w PrL › sztuka w służbie propagandy › PrL – państwo totalitarne?

Kontakt: Sylwia Dziurok32/ 207 07 [email protected]

Podbeskidzie:(tematy realizowane przez punkt konsulta-cyjny w Bielsku Białej)

› „tadeusz jordan rozwadowski”. historia przemilczanego generała, bohatera naszej niepodległości.

› „monarchia czy republika?”. rola Naczelnego komitetu Narodowego i rady regencyjnej w odzyskiwaniu niepodległości przez Polskę.

› „Podziemie niepodległościowe na Podbeskidziu”. historia podziemia antykomunistycznego po zakończeniu ii wojny światowej.

› „zbrodnie sądowe w okresie terroru komunistycznego w świetle wybranych dokumentów z procesu danuty siedzikówny ps. inki.” warsztaty, w trakcie których analizie są poddawane najważniejsze dokumenty z procesu inki, ukazujące czym jest zbrodnia sądowa. zajęcia są poprzedzone jednogodzinnym filmem „inka”.

Kontakt: Marek Łukasik 32/ 207 05 [email protected]

Ziemia częstochowska i lubliniecka: (tematy realizowane przez punkt konsulta-cyjny w częstochowie)

› O polskość ziemi Lublinieckiej. iii Powstanie Śląskie a częstochowa.

› 7 dywizja Piechoty w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku.

› zasłużyli na pomnik. działania bojowe 7 dywizji Piechoty 1-4 iX 1939 roku.

› „krwawy poniedziałek” w częstochowie.

OFerta regiONaLNa

Górny Śląsk:

› „Puść mnie matko do powstania”. Powstania śląskie 1919-1920-1921

› O duszę górnoślązaków – polska i niemiecka propaganda plebiscytowa na górnym Śląsku

› Śląski wrzesień ‘39 › wojenne losy górnoślązaków › deportacje górnoślązaków do zsrs › tragedia górnośląska ‘45 › „grudniowy wstał świt, nie wiedział nikt

nic…” – stan wojenny w dawnym woj. katowickim

Kontakt: Sylwia Dziurok32/ 207 07 [email protected]

Zagłębie:

› „Precz z caratem!” rewolucja 1905 roku w zagłębiu dąbrowskim

› zagłębie dąbrowskie w latach okupacji 1939-1945

› a później przyszli sowieci… rok 1945 w zagłębiu dąbrowskim

Kontakt:Magdalena Duber32/ 207 07 [email protected]

Przyczyny i przebieg jednej z największych niemieckich zbrodni wojennych w Polsce we wrześniu 1939 roku.

› między częstochową a Lublińcem. zapomniani Żołnierze Niezłomni 1945-1947.

Kontakt:Adam Kurus 32/207 07 [email protected]

Co kryją archiwa iPn?

Lekcje archiwalne przeznaczone są dla ucz-niów szkół ponadpodstawowych (także nie-dowidzących i niewidomych). każda z lekcji składa się z dwóch części. w pierwszej ucz-niowie poznają zasady działania archiwum i korzystania z dokumentów w nim zgroma-dzonych oraz różne rodzaje materiału źród-łowego. część druga ma charakter warszta-towy – polega na analizie przykładowych dokumentów, dzięki której uczeń poznaje mechanizmy i metody działania aparatu bez-pieczeństwa, na przykład wobec polskiego społeczeństwa reagującego na wydarzenia 1956 r., wobec kazimierza Świtonia, anny walentynowicz, kornela morawieckiego czy krzysztofa skiby. Zajęcia dla szkół z woje-wództwa śląskiego odbywają się w siedzibie Oddziału instytutu Pamięci narodowej przy ul. Józefowskiej 102 w katowicach.

Grupa uczniowska może liczyć maksy-malnie 25 osób.

eD

Uk

aC

Ja

eD

Uk

aC

Ja

14 15

ZaJĘCia TerenOwe

katowickie więzienie w okresie nazizmu i stalinizmu

zajęcia odbywają się na terenie aresztu Śledczego w katowicach przy ul. mikołow-skiej 10a i są skierowane do uczniów klas ponadpodstawowych. w ramach warszta-tów uczestnicy poznają historię obiektów oraz losy osadzonych w nich osób.

realizowane są dwa tematy:„Porzućcie nadzieję, którzy tu wchodzicie…” – katowickie więzienie w latach 1939–1956 kapłan skazany na śmierć – ks. jan macha (1914-1942).

grupa uczniowska może liczyć maksymal-nie 25 osób. zapisy od 2 września br., decy-duje kolejność zgłoszeń do koordynatora.

Kontakt:dr Kornelia Banaś32/ 207 07 [email protected]

Historyczny rajd górski „Formacje graniczne ii rP”

instytut Pamięci Narodowej Oddział w ka-towicach od 15 lat organizuje tematyczne górskie rajdy historyczno-turystyczne, w trakcie których uczestnicy biorą udział w zawodach sprawnościowych oraz te-stach sprawdzających wiedzę dotyczącą tematyki rajdu. we wrześniu 2019 roku od-będzie się rajd „Formacje graniczne ii rP” dla uczniów klas ponadpodstawowych. Liczba miejsc ograniczona.

Kontakt:Zbigniew Gołasz32/ 207 07 [email protected]

radzionków – Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków do ZSrS w 1945 r.

każda rocznica wywózek górnoślązaków do zsrs w 1945 r. jest szczególną okazją do zapoznania młodego pokolenia z tym tragicznym w dziejach górnego Śląska wydarzeniem. Pobyt w cdd w radzionko-wie rozpoczyna się od zajęć poświęconych problematyce deportacji mieszkańców gór-nego Śląska (2 godziny lekcyjne) oraz zwie-dzania ekspozycji (1 godzina zegarowa).

Kontakt:dr Kornelia Banaś32/ 207 07 [email protected]

„węgierska Górka – westerplatte południa”

jednodniowa wycieczka edukacyjna do węgierskiej górki, gdzie na miejscu moż-na poznać historię schronów bojowych ryglujących dolinę soły. w tym miejscu kompania forteczna pod dowództwem kpt. tadeusza semika powstrzymywała natar-cie 7 dywizji Piechoty wehrmachtu. Oferta skierowana jest do młodzieży klas szkół ponadpodstawowych.

Kontakt:Marek Łukasik32/ 207 05 [email protected]

Historyczny rajd górski „legion Partyzantów Polskich”

w czerwca 2020 r. odbędzie się rajd dla uczniów szkół ponadpodstawowych po-święcony pamięci żołnierzy wyklętych. udział biorą trzyosobowe drużyny uczniów z opiekunem. Liczba miejsc ograniczona.

Kontakt:Michał Miwa-Młot32/ 207 07 [email protected]

eD

Uk

aC

Ja

eD

Uk

aC

Ja

16 17

4. kOrePeTyCJe Z HiSTOrii naJnOwSZeJ – ZaJĘCia Dla maTUrZySTów zajęcia adresowane są przede wszystkim do uczniów szkół ponadpodstawowych, którzy wybrali historię jako przedmiot ma-turalny. celem spotkań będzie przybliżenie wybranych zagadnień z dziejów Polski, eu-ropy i świata w XX wieku. cykl zajęć będzie się składać z wykładów wprowadzających oraz warsztatów polegających na analizie tekstów źródłowych i rozwiązywaniu te-stów maturalnych. czas trwania zajęć ok. 120 min.

5. arCHiwUm HiSTOrii mówiOneJ

Biuro edukacji Narodowej iPN w ramach ogólnopolskiego programu „Notacje” od 2007 r. nagrywa relacje świadków historii tworząc w ten sposób archiwum historii mówionej.

do tej pory zrealizowano kilkaset nagrań ze świadkami wydarzeń z najnowszej hi-storii Polski.

PrOGram:

3 lutego 2020 r. – Polska pod okupacją niemiecką i sowiecką

17 lutego 2020 r. – Po dwóch stronach „żelaznej kurtyny”

2 marca 2020 r. – zimna wojna i rywalizacja supermocarstw

16 marca 2020 r. – Pierwsze lata Polski Ludowej (1944-1956)

30 marca 2020 r. – kryzysy w PrL – „polskie miesiące”

6 kwietnia 2020 r. – upadek systemu komunistycznego – wokół przemian 1989 r.

Początek zajęć: godz. 16.00Liczba uczestników ograniczona.

O zakwalifikowaniu decyduje kolejność zgłoszeń. zgłoszenia przyjmowane są do 20 stycznia 2020 r. Przystanek historia – centrum edukacyj-ne iPN w katowicach im. henryka sławika, ul. św. jana 10.

Kontakt:Magdalena Duber32/ 207 07 [email protected]

Notacje rejestrowane są techniką video. w większości podczas ich realizacji wyko-rzystywana jest metoda biograficzna.

zasoby ahm są wykorzystywane do celów naukowych i edukacyjnych, a także pub-likowane na historycznych wortalach in-ternetowych iPN oraz na stronach serwisu youtube (youtube.pl/ipnnotacje)


kO

re

Pe

Ty

CJ

e

ar

CH

iwU

m

18 19

6. wySTawyPoniżej prezentujemy wybrane wystawy przygotowane przez Oddział iPN w kato-wicach. . ekspozycjom mogą towarzyszyć bezpłatne prelekcje.

regulamin wypożyczania wystaw: › wypożyczenie wystawy następuje na

ściśle określony okres, wpisany w chwili odbioru do formularza wypożyczenia.

› wypożyczający organizuje transport wystawy we własnym zakresie.

› w terminie zwrotu wystawę należy odwieźć do Oddziału iPN w katowicach.

› wypożyczający bierze na siebie pełną odpowiedzialność za bezpieczeństwo ekspozycji i jest zobowiązany zwrócić ją w stanie nienaruszonym.

› wypożyczający jest zobowiązany do poinformowania zwiedzających o pochodzeniu wystawy ze zbiorów Oddziału instytutu Pamięci Narodowej w katowicach.

› w dniu zwrotu wypożyczający jest zobowiązany do poinformowania Oddziału iPN w katowicach o frekwencji publiczności. informacja ta zostaje wpisana do formularza wypożyczeń wystawy.

› wypożyczenie wystawy jest bezpłatne.

Kontakt:Michał Miwa-Młot32/ 207 07 [email protected]

i trzeba było żyć… losy kobiet z ravensbrück.

ekspozycja powstała w muzeum marty-rologii „Pod zegarem” (Oddział muzeum Lubelskiego) i w wersji pierwotnej uka-zywała losy więźniarek pochodzących z Lublina i warszawy. została rozszerzona o wątek więźniarek z terenu obecnego wo-jewództwa śląskiego, opracowany przez katowicki oddział iPN. wystawa przybliża historię największego w iii rzeszy obo-zu koncentracyjnego dla kobiet. Pokazuje również, jak kilkunastoletnie dziewczyny walczyły o godność i wartości w realiach kL ravensbrück. twórcy ekspozycji zde-cydowali się zaprezentować współczesne wizerunki więźniarek – a nie zdjęcia z lat młodości – by pokazać, jak doświadczenia obozowe wpłynęły na życie kobiet.

wystawa składa się z 38 fotoram o wymia-rach 70 cm x 100 cm

Zbrodnia katyńska.

ekspozycja przedstawia historię masowe-go mordu na polskiej inteligencji. Na roz-kaz sowieckiego politbiura wiosną 1940 r. rozstrzelano ponad 20 tys. jeńców wojen-nych osadzonych w obozach Nkwd w ko-zielsku, Ostaszkowie i starobielsku oraz ty-siące osób cywilnych przetrzymywanych w więzieniach na terenie okupowanych przez zsrs ziem polskich. wystawa przy-bliża genezę polityczną zbrodni, jej prze-bieg oraz zespół działań propagandowych nazwanych później kłamstwem katyń-skim. uwaga zwiedzających koncentruje się na historycznych fotografiach oraz opracowaniach graficznych ilustrujących tragedię w lesie pod smoleńskiem.

wystawa składa się z 15 plansz roll-up o wymiarach 85 cm x 200 cm

koniec i początek. rok 1945 na Górnym Śląsku.

wystawa prezentuje zagadnienia zwią-zane m.in. z okupacją niemiecką, zakoń-czeniem działań wojennych oraz wkro-czeniem armii czerwonej na górny Śląsk, deportacjami mieszkańców tego regionu do zsrs, tworzeniem się polskiej admini-stracji, polityką narodowościową, wysied-leniem ludności niemieckiej, funkcjono-waniem systemu obozowego i odbudową życia społeczno-gospodarczego w ramach Polski Ludowej.

wystawa przygotowana jest w dwóch sy-stemach wystawienniczych:

› wariant i: 20 plansz roll-up o wymiarach 85 cm x 200 cm

› wariant ii: 20 plansz o wymiarach 100 cm x 140 cm oraz 20 plansz o wymiarach 70 cm x 100 cm

wy

ST

aw

y

wy

ST

aw

y

20 21

„niezłomna, wyklęta, przywrócona pamięci. Danuta Siedzikówna »inka« 1928-1946”.

wystawa przygotowana przez Oddziałowe Biuro edukacji Narodowej instytutu Pamię-ci Narodowej w gdańsku. scenariusz opra-cował artur chomicz i krzysztof drażba.

ekspozycja powstała w 70. rocznicę zamor-dowania przez komunistycznych oprawców w murach aresztu Śledczego w gdańsku nie-złomnej sanitariuszki 5. wileńskiej Brygady armii krajowej danuty siedzikówny „inki”. Plansze przybliżają życiorys legendarnej sa-nitariuszki, której losy splotły się z tragiczną historią Polski okresu ii wojny światowej.

rotmistrz witold Pilecki 1901-1948.

wystawa została przygotowana przez Od-działowe Biuro edukacji Publicznej instytutu Pamięci Narodowej w warszawie. scenariusz opracował jacek Pawłowicz we współpracy z zofią Pilecką–Optułowicz i andrzejem Pile-ckim (dziećmi witolda Pileckiego).

„wyklęta” przez komunistów, miała być za-pomniana na zawsze. jednakże po 1989 r. rozpoczął się powolny proces przywracania jej dobrego imienia. Obecnie stała się ikoną młodego pokolenia, a dzięki projektowi in-stytutu Pamięci Narodowej „Poszukiwania nieznanych miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego 1944–1956” szczątki „inki” w 2014 r. zostały odnalezione na cmentarzu garnizonowym w gdańsku.

wystawa składa się z 17 plansz o wymia-rach 90 cm x 125 cm

ekspozycja przedstawia postać rotmistrza witolda Pileckiego, uczestnika walk z bol-szewikami z 1920 r. oraz kampanii wrześ-niowej z 1939 r. współzałożyciela tajnej armii Polskiej, żołnierza armii krajowej, więźnia kL auschwitz, który zorganizował tam ruchu oporu. zagrożony dekonspira-cją uciekł z obozu. w 1944 r. walczył w Po-wstaniu warszawskim. Po jego upadku znalazł się w 2 korpusie Polskim Polskich sił zbrojnych na zachodzie we włoszech, następnie powrócił do komunistycznej Polski, by odtworzyć rozbite po działa-niach wojennych struktury wywiadow-cze, działające dla rządu rzeczpospolitej na Obczyźnie. aresztowany w maju 1947 r., został osadzony w areszcie Śledczym przy ul. rakowieckiej w warszawie, gdzie poddano go okrutnemu śledztwu. w 1948 r. skazany na karę śmierci.


wy

ST

aw

y

wy

ST

aw

y

22 23

wybory do Sejmu Ustawodawczego w województwie śląskim 19 stycznia 1947 r.

w lutym 1945 r. zwycięskie mocarstwa ob-radujące na konferencji w jałcie zadecy-dowały, że normalizacja sytuacji w Polsce nastąpi poprzez dopuszczenie do uczest-nictwa w życiu politycznym wszystkich demokratycznych ruchów politycznych, reorganizację rządu i przeprowadzenie w pełni demokratycznych wyborów. wy-bory do sejmu ustawodawczego odbyły się 19 stycznia 1947 r., zaś komuniści zorgani-zowali je w sposób uniemożliwiający spo-łeczeństwu wyrażenie swych politycznych preferencji. kampania wyborcza obfitowa-ła w liczne nadużycia, których elementami były aresztowania, pobicia a nawet mor-derstwa działaczy opozycyjnego Polskiego stronnictwa Ludowego, nagonka na poli-tycznych przeciwników i przymuszanie obywateli do rezygnacji z zasady tajności wyborów. rezultat głosowania sfałszowa-no zaś w taki sposób, że wedle oficjalnych danych wybory przyniosły ogromny suk-ces obozowi władzy. co istotne, nadużycia popełnione w trakcie kampanii i liczenia głosów spowodowały tylko słabe protesty ze strony usa i wielkiej Brytanii. w konse-kwencji wybory z 19 stycznia 1947 r. były istotnym etapem ugruntowania politycz-nej dominacji w Polsce komunistów z Pol-skiej Partii robotniczej. sukcesorka PPr – Polska zjednoczona Partia robotnicza udowadniała zaś przez kolejne lata swych rządów, że komuniści uzyskali legitymiza-cję swej władzy w Polsce dzięki całkowicie demokratycznej i zwycięskiej dla nich pro-cedurze wyborczej.

Utracone nadzieje. ludność żydowska w województwie śląskim/katowickim w latach 1945-1970.

ekspozycja opowiada o poszukiwaniu przez żydowskich mieszkańców woje-wództwa śląskiego/ katowickiego włas-nego miejsca w polskiej powojennej rze-czywistości i ich dążenie do zachowania własnej tożsamości. jej celem jest od-tworzenie, między innymi na przykładzie zagłębia dąbrowskiego, kolejnych etapów funkcjonowania społeczności żydowskiej w Polsce w latach 1945 – 1970 oraz jej „ży-dowskiego życia” w ramach wspólnoty i własnych organizacji. wystawa pokazu-je z jednej strony działania żydowskich mieszkańców tego regionu mające na celu odbudowę życia w nowych warunkach po-litycznych, z drugiej przyczyny kolejnych fal ich emigracji.

zaprezentowane materiały pochodzą ze zbiorów archiwum yad Vashem, united states holocaust memorial museum w wa-szyngtonie, ghetto Fighter’s house z ga-

Na wystawie, przygotowanej przy współ-pracy z archiwum Państwowym w katowi-cach, wyeksponowano regionalny aspekt wyborów z 19 stycznia 1947 r. na szerszym, ogólnopolskim tle. kolejne panele ukazują przebieg wydarzeń wiodących do decy-zji o terminie przeprowadzenia wyborów, przebieg kampanii wyborczej, propagandę obozu władzy i opozycji, wreszcie meto-dy zastosowane przez komunistów i uB w trakcie kampanii, jak i liczenia głosów, oraz ostateczne rezultaty.


lilei zachodniej, Żydowskiego instytutu historycznego, zarządu głównego towa-rzystwa społeczno-kulturalnego Żydów w Polsce oraz oddziałów tskŻ z katowic, Bielska, częstochowy i ze zbiorów rodzin-nych osób prywatnych.

wystawa składa się z 35 plansz wysta-wienniczych o wymiarach 90 cm x 140 cm i 35 plansz o wymiarach 70 cm x 90 cm.

wy

ST

aw

y

wy

ST

aw

y

24 25

w cieniu jednostki. kult Stalina na Górnym Śląsku (1945–1956).

wystawa ukazuje różnorodne formy od-działywania na społeczeństwo regionu w celu zaszczepienia i ugruntowania po-wszechnego przekonania o roli i znacze-niu sowieckiego dyktatora. kreacją jego wizerunku zajmowała się przede wszyst-kim zhierarchizowana partia, korzysta-jąca z pomocy organizacji społecznych, administracji i środków masowego prze-kazu. różnorodne formy bałwochwalczego kultu stalina były propagowane od chwili wkroczenia na górny Śląsk armii czerwo-nej. w następnych latach wkraczały one w kolejne sfery życia mieszkańców, by osiągnąć swe apogeum po śmierci tyrana w marcu 1953 r., kiedy to podjęto decyzję o bezprecedensowej zmianie nazwy kato-wic na stalinogród.

wystawa przygotowana została przy współpracy z muzeum historii katowic i archiwum Państwowym w katowicach.


Zachodźże czerwone słoneczko. wybory ’89 w województwie katowickim.

wystawa powstała z okazji 30. rocznicy częściowo demokratycznych wyborów do sejmu i senatu. Prezentuje ulotki propa-gandowe, afisze, plakaty i fotografie z okre-su kampanii wyborczej i wyborów parla-mentarnych w 1989 r.

materiały pochodzą ze zbiorów m.in. archi-wum „dziennika zachodniego”, archiwum Oddziału instytutu Pamięci Narodowej w katowicach, archiwum Państwowego w katowicach, archiwum stowarzysze-nia Pokolenie w katowicach, miejskiego Ośrodka kultury – galerii miasta w ja-strzębiu-zdroju, muzeum miejskiego w zabrzu, muzeum w gliwicach, muzeum w rybniku, Śląskiego centrum wolności i solidarności w katowicach, z kolekcji osób prywatnych.


Zapomniane ogniwo. konspiracyjne organizacje młodzieżowe na ziemiach polskich w latach 1944/45–1956.

wystawa przypomina nieznane historie kon-spiracyjnych organizacji, które były tworzone spontanicznie i niezależnie przez młodzież w latach 1944/1945–1956. szacuje się, że w tym czasie istniały przynajmniej 972 pod-ziemne związki młodzieżowe, skupiające ok. 11 tys. członków. zakładali je we wszystkich regionach uczniowie, studenci, młodzi robot-nicy i chłopi w wieku 14–21 lat. Przyświecały im te same cele: przekonanie społeczeństwa do kontynuowania oporu i obrony własnego systemu wartości. zasadniczym jednakże zadaniem było odzyskanie niepodległości, rozumianej jako warunek restytucji wolności osobistej.

Projekt iPN ma na celu przypomnieć powo-jenną działalność członków młodzieżowe-go podziemia – tytułowego zapomnianego ogniwa w walce o niepodległość Polski z komunizmem.

wystawa składa się z 27 plansz o wymia-rach 100 cm x 120 cm (system Pegasus - baner rozwijany na stelażu).

Życie przechowane. mieszkańcy Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego z pomocą Żydom w czasie ii wojny światowej.

ekspozycja przenosi nas w świat ludzi o wielkich sercach, opowiada o ich odwa-dze, nadziei i miłości. ukazuje perspekty-wę zarówno ratujących jak i ratowanych. kilkanaście wybranych historii prezen-towanych na wystawie przedstawia losy mieszkańców górnego Śląska i zagłębia dąbrowskiego, którzy dzięki swoim wybo-rom i czynom na zawsze zostali utrwale-ni na kartach naszej historii. wielu z nich wyróżniono medalem sprawiedliwy wśród Narodów Świata, niektórym przyznano go dopiero pośmiertnie. wystawa została przygotowana przez instytut Pamięci Na-rodowej Oddział w katowicach oraz muze-um w gliwicach.

ekspozycja składa się z 27 plansz roll-up o wymiarach 100 cm x 200 cm

wy

ST

aw

y

wy

ST

aw

y

26 27

Ojcowie niepodległości

część wstępna (plansze 2-12) zawiera m.in. opis idei wystawy, mapę Polski z lat 1918-1923 prezentującą proces kształtowania się polskich granic, oś czasu ukazującą naj-ważniejsze wydarzenia procesu odbudowy państwowości, a także przedruki pierw-szych stron monitora Polskiego z pierw-szych dni niepodległości.

w głównej części wystawy (plansze 13-30) zaprezentowane zostały postaci józefa Piłsudskiego, romana dmowskiego, igna-cego jana Paderewskiego, wincentego wi-tosa, wojciecha korfantego oraz ignacego daszyńskiego. Oprócz wielkoformatowych zdjęć w skali rzeczywistej prezentujących tytułowych „Ojców Niepodległości”, plan-sze zawierają również krótkie biogramy postaci, a także interesujący wybór foto-grafii archiwalnych.

robert Oszek (1896-1938) – żołnierz niepodległej

wystawa poświęcona bohaterowi wojny polsko-bolszewickiej oraz iii powstania śląskiego. robert Oszek urodził się w 1896 r. w zabrzu, miejscowości, w której w 1903 r. wojciech korfanty zwyciężył w wybo-rach do parlamentu niemieckiego. ich drogi miały się w przyszłości przeciąć. Oszek pochodził z rodziny górniczej. jako nastoletni chłopiec, by spełnić marzenia o egzotycznych podróżach, uciekł z domu i zaciągnął się na okręt wielorybniczy. Następnie rozpoczął służbę w marynar-ce cesarskiej, biorąc udział w niemieckiej ekspedycji do meksyku i haiti. Podczas i wojny światowej odznaczony został za męstwo krzyżem Żelaznym ii i i klasy. Na-stępnie zdezerterował z armii niemieckiej, by zaciągnąć się do polskiej marynarki wojennej. walczył przeciwko bolszewikom we flotylli pińskiej i dnieprzańskiej.

wśród bohaterów wystawy jest artysta, są dyplomaci, żołnierze i politycy, a także działacze społeczni. reprezentowali różne poglądy polityczne, różnili się przynależ-nością społeczną i religią, urodzili się pod różnymi zaborami. mimo to potrafili zjed-noczyć się wokół jednego, nadrzędnego celu: NiePOdLegłOŚci. Nie oznaczało to, że we wszystkim byli zgodni i we wszyst-kim wzorowo współdziałali. Pozostali wierni własnym poglądom, ale wykorzy-stując sprzyjające warunki zewnętrzne, poprowadzili Polaków ku wOLNOŚci.

wystawa składa się z 15 plansz roll-up o wymiarach 100 cm x 200 cm.Dostępna jest również wersja zewnętrzna wystawy, która nie jest polecana do pre-zentowania w szkołach.

został odznaczony dwukrotnie krzyżem walecznych oraz krzyżem Virtuti militari. Podczas iii powstania śląskiego utworzył oddział szturmowy marynarzy, wyposa-żony w samochód pancerny „korfanty”. zdaniem niektórych, jego odwaga i boha-terstwo w krytycznych momentach nie-mieckiej kontrofensywy zadecydowały o powstrzymaniu niemieckiego natarcia, a tym samym o sukcesie powstania. Na polecenie wojciecha korfantego stłumił bunt w dowództwie grupy „wschód”, aresz-tując jego przywódców min. późniejszego wojewodę michała grażyńskiego. za dzia-łalność na górnym Śląsku został dwu-krotnie odznaczony krzyżem walecznych i ponownie przedstawiony do odznaczenia krzyżem Virtuti militari. zmarł w 1938 r. w katowicach.


Dostępna jest również wersja zewnętrzna składająca się z 9 plansz na 3 ekspozyto-rach

wy

ST

aw

y

wy

ST

aw

y

28 29

Zgładzona formacja. Policja województwa Śląskiego 1922-1939

Przedwojenne województwo śląskie było jedynym w ii rzeczypospolitej, które cie-szyło się autonomią. jednym z jej prze-jawów była niezależna formacja porząd-kowa, wzorowana na Policji Państwowej – Policja województwa Śląskiego. jej trzon stanowili funkcjonariusze służący wcześ-niej w polskich formacjach policyjnych okresu powstań śląskich i plebiscytu oraz walk o niepodległość. Przez siedemnaście lat śląscy policjanci chronili dobytek i bez-pieczeństwo obywateli, zwalczając prze-stępczość pospolitą i działalność skraj-nych ugrupowań politycznych. strzegli granic i bezpieczeństwa państwa. w sierp-niu 1939 r. jako pierwsi stanęli do walki z oddziałami Freikorpsu, staczając prze-szło czterdzieści potyczek. 3 września kor-pus PwŚl. wycofał się zgodnie z rozkazem z obszaru województwa. Po 17 września większość funkcjonariuszy znalazła się na terenach zajętych przez sowietów. zostali przez nich potraktowani wyjątkowo wrogo. doszło wówczas do pierwszych egzekucji.

Utracone dzieciństwo

ekspozycja przygotowana przez instytut Pamięci Narodowej Oddział w warszawie ukazuje życie dzieci od okresu między-wojennego do zakończenia ii wojny świa-towej. Pokazuje jak wyglądało ich życie, a także jak zmieniło się w czasie wojny. Okres dzieciństwa, który został brutalnie przerwany przez politykę terroru prowa-dzoną przez okupantów, pozostawił w ich życiu ogromną traumę. ekspozycja od-nosi się także do losów dzieci z różnych mniejszości narodowych w tym: Żydów, romów, ukraińców, Białorusinów, Poleszu-ków, karaimów, Ormian, hucułów, a także do traumatycznych przeżyć związanych z gettem, obozem, przymusową pracą, de-portacjami, egzekucjami itd.

Podzielona jest na siedem części, które obra-zują dzieci w różnych rolach życiowych:i Dzieci – życie przedwojennych dzieci, w tym mniejszości; ii Obrońcy; iii Oszuka-ni?; iV Ofiary; V Obserwatorzy; Vi Okale-czeni; Vii emigranci

wystawa składa się z 48 paneli o wymia-rach 210 cm x 100 cm.

Pozostali, razem z kolegami z Policji Pań-stwowej, skierowani zostali do obozów odosobnienia. tam po przesłuchaniach uznani zostali za grupę nienadającą się do reedukacji politycznej i skazani na śmierć. większość z nich rozstrzelanych zostało w kalininie (obecnie twer) i pogrzeba-nych w miednoje wiosną 1940 r. spoczy-wa tam 6311 policjantów. aż 1231 z nich służyło w Policji województwa Śląskiego. wielu z policjantów, którzy wpadli w ręce niemieckie, zwłaszcza tych, którzy brali udział w akcji powstańczo-plebiscytowej, trafiło do obozów koncentracyjnych. sza-cuje się, że spośród przeszło 3 tys. śląskich policjantów 80 procent nie przeżyło wojny. ci, którzy przeżyli, po wojnie byli szykano-wani przez władze komunistyczne. eks-pozycja przedstawia nie tylko tragiczny epilog policji województwa śląskiego, ale też genezę tej formacji oraz pozasłużbowe aspekty życia funkcjonariuszy, m.in. dzia-łalność w klubach sportowych.

wystawa składa się z 22 tablic o wymia-rach 100 cm x 210 cm.

Uciekinierzy z Prlu

wystawa została przygotowana w 2005 r. przez pracowników Oddziałowego Biura edukacji Publicznej instytutu Pamięci Na-rodowej w katowicach. Poświęcona jest problematyce ucieczek obywateli polskich z kraju w latach 1945-1989. celem wystawy jest przede wszystkim zaprezentowanie ich różnorodnych form, ale też ukazanie metod stosowanych przez władze w celu przeciwdziałania ucieczkom. Początkowe panele koncentrują się wokół funkcjono-wania wojsk Ochrony Pogranicza, formacji odpowiedzialnej za bezpieczeństwo gra-nic Polski Ludowej. Na uwagę zasługują zwłaszcza fotografie przedstawiające tzw. Przygraniczny pas kontrolny w postaci kilkunastometrowej szerokości odcin-ka zaoranej ziemi. w tej części zobaczyć można również instrukcje i wytyczne mi-nisterstwa spraw wewnętrznych, doty-czące ucieczek i odmów powrotu do kraju obywateli PrL. Na kolejnych planszach za-prezentowano wiele unikalnych fotografii i dokumentów ilustrujących już konkretne przypadki ucieczek, zarówno tych najgłoś-niejszych, jak i mniej znanych. autorzy przypominają m.in. okoliczności ucieczki stanisława mikołajczyka, józefa Światły, braci zielińskich. jednocześnie przedsta-wiają wiele zapomnianych historii jak np. załogi OrP „Żuraw”.

wystawa składa się z 28 paneli o wym. 85 cm x 200 cm.

wy

ST

aw

y

wy

ST

aw

y

30 31

7.Gry eDUkaCyJne

edukacyjne gry planszowe pozwalają przyswajać wiedzę historyczną przy okazji dobrej zabawy. taka forma intelektualnej rozrywki została doceniona zarówno przez dzieci, jak i dorosłych. do każdej gry do-łączone jest ilustrowane opracowanie hi-storyczne w ciekawy sposób omawiające tematykę poruszaną w grze.

111

gra odtwarza powietrzną obronę warsza-wy we wrześniu 1939 r. zadaniem polskich pilotów jest zestrzelenie niemieckich bombowców zanim dotrą nad warszawę. Polakom ułatwiają wykonanie zadania: chmury, artyleria przeciwlotnicza i obsłu-ga ukrytych przed Niemcami lotnisk polo-wych.

› gra dla 2 osób › gra dla osób powyżej 10 roku życia › czas rozgrywki – 15 minut

303

gra poświęcona jest bitwie o anglię. jedna osoba dowodzi raF-em broniącym wiel-kiej Brytanii, a druga atakuje niemieckimi samolotami Luftwaffe. Podniebne poje-dynki rozgrywa się za pomocą specjalnych kości.

› gra dla 2 osób › gra dla osób powyżej 10 roku życia › czas rozgrywki – 15 minut › zagraj online na www.pamiec.pl/gry

w obronie lwowa. 7

Pierwsza część lotniczej trylogii „gwiaź-dzistej eskadry”. gra rozgrywa się pod-czas wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. zadaniem 7. eskadry myśliwskiej jest po-wstrzymanie 1. armii konnej, która galopu-je w kierunku Lwowa. Polscy i amerykań-scy lotnicy starają się zatrzymać natarcie bolszewików na linii Bugu. Po raz pierwszy w historii samoloty walczą z uzbrojoną w karabiny kawalerią. Przed laty garst-ka pilotów powstrzymała wielotysięczną konnicę. czy dziś uda ci się powtórzyć ich sukces?

gra zawiera dwa warianty: prosty dla dzieci od 8 roku życia i zaawansowany dla dorosłych.


Gr

y

Gr

y

32 33

Polak mały

za pomocą puzzli, które można również wykorzystać do zabawy w memory, gra za-poznaje z polskimi symbolami narodowy-mi: flagą, godłem i słowami hymnu.

› gra dla 2 do 7 osób › gra dla osób powyżej 4 roku życia › czas rozgrywki – 15 minut

ZnajZnak-monte Cassino

gra przybliża jedną z najważniejszych bi-tew ii wojny światowej. w trakcie rozgryw-ki gracze uczą się rozpoznawać dowódców, bohaterów, odznaki jednostek biorących udział w bitwie, uzbrojenie oraz przyswaja-ją sobie podstawowe daty. gra „znajznak--monte cassino” zawiera 10 kart dla dwóch graczy. Na stronie internetowej www.ipn.gov.pl/gry znajduje się broszura edukacyj-na do pobrania.


ZnajZnak

gra opowiada historię Polski od 1918 do 1989 r. poprzez poznawanie symboli związanych z wydarzeniami historycznymi. Przy użyciu jednego kompletu 132 kart „znajznak” może grać jednocześnie cała klasa. Pudełko za-wiera także zestaw kart z opisami symboli. Na stronie internetowej www.ipn.gov.pl/gry znajdują się propozycje wykorzystania gry podczas zajęć oraz ilustrowany symbolami wykład na temat najnowszej historii Polski. Broszura edukacyjna do pobrania na stro-nie www.pamiec.pl

› gra dla 2 do 32 osób › gra dla osób powyżej 10 roku życia › czas rozgrywki 15 minut

ZnajZnak - Sport

to nowa część popularnej serii gier „znaj-znak”, wyróżniającej się połączeniem emocjonującej rozgrywki z ciekawym przekazem edukacyjnym. tym razem gra-cze, bawiąc się, poznają historię polskiego sportu w latach 1918‒1945. dzięki grze moż-na poznać najlepszych sportowców, zna-ki najważniejszych klubów sportowych, największe rekordy, historię walki w kon-spiracji… składające się na grę 63 karty są prawdziwą skarbnicą wiedzy i sportowych ciekawostek. Fani sportu na pewno nie będą zawiedzeni! dla dociekliwych iPN przygotował także ilustrowane opracowa-nie historyczne, które można pobrać ze strony internetowej.


Gr

y

Gr

y

34 35

ZnajZnak-Pamięć

Przygotowana z myślą o młodszych gra-czach gra pamięciowa, w której wiedza przychodzi sama podczas rozgrywki. Na kartach umieszczono wybrane symbole z najnowszej historii Polski. wśród zakry-tych kart należy znaleźć parę takich sa-mych symboli a potem odkryć właściwą z 16 kart z nazwami wyłożonymi obok. gra zawiera wariant dla najmłodszych graczy. w załączonej broszurze można znaleźć ko-mentarz historyczny do każdego symbolu.


Znaj Znak – kresy

w grze pokazano niezwykłą historię pol-skich kresów za pomocą 133 symboli (zna-ków). Podczas rozgrywki gracz poznaje daty najważniejszych wydarzeń związanych z kresami, herby magnackich rodów, zabyt-ki i najciekawsze miejsca wielokulturowego pogranicza rzeczypospolitej, a także zapo-mnianych kresowych bohaterów, takich jak zofia chrzanowska, Florian czarnyszewicz czy ppor. anatol radziwonik.

do gry dołączone jest ilustrowane opra-cowanie historyczne, które łączy obecne w grze znaki w jedną opowieść rozpoczy-nającą się w średniowieczu, a kończącą na związkach kresów z „solidarnością”.

Podobnie jak pozostałe gry z serii, także znajznak – kresy nie wymaga od graczy wiedzy na temat kresów. zdobywa się ją w trakcie rozgrywki.

Znaj Znak – „Felismered”

dzieje Polski i węgier splatają się ze sobą od tysiąca lat. Na wzajemną przyjaźń i wspar-cie Polacy i węgrzy mogli liczyć w obliczu zagrożenia ze strony największych totali-taryzmów tamtych czasów - nazizmu i ko-munizmu. Poznański czerwiec i rewolu-cja 1956 r., która wybuchła niecałe pół roku później, po raz kolejny zbliżyły nasze na-rody. a jednak, pomimo bliskich związków między naszymi krajami i okazywanej so-bie po wielekroć pomocy, wciąż zbyt mało wiemy o naszej wspólnej przeszłości.

dlatego z okazji polsko-węgierskich ob-chodów sześćdziesiątej rocznicy wyda-rzeń, które miały miejsce w Polsce i na węgrzech w 1956 r. przygotowano nowe wydanie gry „znaj znak”, poświęcone hi-storii obu państw. gra została przygotowa-na w taki sposób, by podczas wspólnych spotkań mogły grać osoby z Polski i wę-gier, nawet nie posługując się wspólnym językiem.

zawiera 132 karty do gry. Na każdej z nich znajduje się dwanaście symboli.

› gra dla 2 do 26 osób › gra dla osób powyżej 10 lat › czas rozgrywki to 15 minut.

Na grę składa się 126 kart, na każdej z nich znajduje się 12 różnych symboli, a każ-dą parę kart łączy jeden wspólny symbol. gracz ma za zadanie jak najszybciej zna-leźć ten symbol na dwóch leżących na stole kartach i podać jego nazwę. jeżeli nie zna nazwy znaku, odwraca kartę i od-czytuje definicję symbolu, po czym wykła-da na stół nową kartę i gra toczy się dalej. jeżeli gracz pamiętał prawidłową nazwę, swoją kartę oddaje przeciwnikowi. wygry-wa ten, kto pierwszy pozbędzie się kart.

Przewidziane zostały trzy warianty gry dla różnej liczby osób. Niezależnie od warian-tu gry rozgrywka nie traci swojego eduka-cyjnego charakteru. gra jest prawdziwą skarbnicą wiedzy i historycznych cieka-wostek. miłośnicy historii Polski na pewno nie będą zawiedzeni.

Gr

y

Gr

y

36 37

kolejka

gracze muszą zrobić zakupy zgodnie z li-stą sprawunków. Przed pustymi sklepami ustawiają się długie kolejki. zwycięzcą zostaje ten, kto wywalczy sobie najlepsze miejsce w ogonku i zdobędzie upragnione towary.


niepodległa

jesienią 2018 r. instytut Pamięci Naro-dowej uczcił 100-lecie odrodzenia Polski niezwykłą grą planszową. jej przedmio-tem jest odtworzeniem walki o odzyska-nie przez Polskę niepodległości. akcja gry rozpoczyna się w roku 1914 i trwa do 1920. Plansza przedstawia obszar przyszłej Pol-ski. gracze podejmują działania właściwe bohaterom czasów walk o niepodległość: starają się szerzyć idee niepodległościowe, zabiegać o narodową zgodę oraz umacniać pozycję Polski na świecie. jeżeli spełnią określone warunki, Polska odzyska nie-podległość w wielkim finale roku 1918. epilogiem gry są jednak wojna polsko-bol-szewicka oraz konferencja w Paryżu. to najokazalsza z dotychczasowych gier iPN, prawdziwa planszówkowa megaprodukcja na cześć 100-lecia. gra zawiera 19 unika-towych kości do gry, dziesiątki żetonów i drewnianych znaczników oraz ponad sto pięknie ilustrowanych kart.

reglamentacja

jest zima 1983 r. gracze walczą o dodatko-we kartki na mięso, cukier i inne artykuły. w tej grze sukces zależy od sprawnych ne-gocjacji i wymiany z graczami stojącymi w kolejce. trzeba się jednak spieszyć, gdyż handel kartkami trwa tylko minutę.


miś wojtek

Odwołujący się do realiów ii wojny świa-towej „miś wojtek” ukazuje dzieje Polaków wywiezionych z terenów okupowanych przez związek sowiecki i ich długą wę-drówkę z rosji, przez iran, Palestynę, egipt i włochy aż do szkocji. w grze, podążając szlakiem żołnierzy 2. korpusu Polskiego, zbieramy pamiątki związane z losami żoł-nierzy i ich słynnego niedźwiedzia, wojtka. kto zbierze najlepszy zbiór pamiątek, zwy-cięża.

› gra dla 2 do 5 osób › gra dla osób powyżej 6 roku życia › przeciętny czas rozgrywki ok. 30 min.

Gr

y

Gr

y

38 39

„Śledztwo katyńskie”

to nowoczesny warsztat edukacyjny po-zwalający nauczycielom i edukatorom włączyć jego uczestników w detektywi-styczne dochodzenie, którego celem jest ustalenie tożsamości ofiar zbrodni ka-tyńskiej. warsztaty mają nie tylko przed-stawić same okoliczności zbrodni, ale też służyć upamiętnieniu ofiar i zaznajomie-niu uczniów ze specyfiką pracy history-ków. kluczowym elementem warsztatów są przedmioty wydobyte z dołów śmierci, których oryginały znajdują się w zbiorach muzeum katyńskiego. Przedmioty te – których właścicieli często nie znamy – są niemymi świadkami ludobójstwa popeł-nionego przez związek sowiecki na pol-skich obywatelach.

8. POrTale TemaTyCZne

tematyczne portale edukacyjne zawiera-ją kompendium wiedzy o różnych zagad-nieniach. są wzbogacone o zdjęcia, filmy, teksty źródłowe czy teksty piosenek.

„Śledztwo katyńskie” rozwija umiejętności analizy historycznej, kojarzenia faktów, stawiania hipotez i wyciągania wniosków. może być świetnym uzupełnieniem wie-dzy osób dobrze znających tematykę ka-tyńską, które jednak chcą ją poszerzyć, np. przez poznawanie detali wyposażenia woj-skowego czy odznaczeń polskiego oficera ii rzeczypospolitej. równocześnie jednak „Śledztwo katyńskie” może skłonić nieobe-znanych z tematyką uczniów, aby bliżej zainteresowali się historią katynia.

warsztaty są przeznaczone zarówno dla uczniów szkół podstawowych, jak i ponad-podstawowych, w wieku od 12 lat. kom-fortowe warunki pracy zapewniają grupy maksimum 25-osobowe, ale możliwe jest także jednorazowe zaangażowanie nawet 35 uczniów.

www.pamiec.pl/portale

Portale dotyczące osóbwww.inka.ipn.gov.plwww.korbonski.ipn.gov.plwww.okulicki.ipn.gov.plwww.pilecki.ipn.gov.plwww.xj.popieluszko.plwww.ryszardsiwiec.com www.zagonczyk.ipn.gov.pl/www.niezwyciezeni-film.plwww.jancarz.ipn.gov.pl

Portale dotyczące zagadnieńwww.polska1918-89.plwww.ppp.ipn.gov.pl www.polskiepodziemie.pl www.wilczetropy.ipn.gov.plwww.poszukiwania.ipn.gov.plwww.laczka.ipn.gov.plwww.truthaboutcamps.euwww.martyrologiawsipolskich.plwww.zyciezazycie.plwww.kultura-niezalezna.plwww.slady.ipn.gov.pl

Portale dotyczące wydarzeń historycznychwww.lato39.plwww.1wrzesnia39.plwww.17wrzesnia39.plwww.oblawaaugustowska.plwww.zbrodniawolynska.plwww.czerwiec56.ipn.gov.plwww.marzec1968.plwww.grudzien70.ipn.gov.plwww.czerwiec76.ipn.gov.plwww.sierpien1980.plwww.13grudnia81.plwww.rok1989.plwww.trzeciapielgrzymka.ipn.gov.plwww.wybory1947.plwww.operacja-polska.pl

Za

PO

wie

DŹ

PO

rT

al

e

40 41

9. OFerTa wyDawniCZa – wyBrane PUBlikaCJe wSPOmaGaJąCe PraCĘ naUCZyCiela

Oddział w katowicach:

Bębnik grzegorz, rosenbaum sebastian, węcki mirosław, wojciech korfanty 1873-1939, warszawa 2018

Bębnik grzegorz, wrzesień 1939 r. w kato-wicach, katowice 2012 deportacje do związku sowieckiego z ziem polskich 1944/1945 r. Perspektywa porów-nawcza, red. sebastian rosenbaum, dariusz węgrzyn, instytut Pamięci Narodowej, Od-dział w katowicach & Śląskie centrum wol-ności i solidarności, katowice 2015

dubiański wacław, Obóz pracy w mysłowi-cach w latach 1945-1946, mysłowice 2015

dziuba adam, dziurok adam, Linek Ber-nard, trach Bogusław, węgrzyn dariusz, jerzy ziętek. konteksty kariery w komuni-stycznym państwie, katowice 2018

dziuba adam, kurpierz tomasz, węgrzyn da-riusz, wypatrując andersa. konspiracja an-tykomunistyczna w województwie śląskim 1945-1948, katowice – warszawa 2019

elity i przedstawiciele społeczności żydow-skiej podczas ii wojny światowej, red. nauk. martyna grądzka-rejak, aleksandra Namy-sło, katowice – kraków – warszawa 2017

mokrosz janusz, aleksander zawadzki – działacz komunistyczny i wojewoda ślą-ski (1945-1948), katowice – warszawa 2017,Neja jarosław, grudzień 1981 roku w woje-wództwie katowickim, katowice 2011

„Niech świat pamięta o nas...” Losy osób depor-towanych do zsrs z terenu górnego Śląska w 1945 r., red. kornelia Banaś, katowice 2016

Pamięć kresów - kresy w pamięci, red. Bo-gusław tracz, katowice – gliwice – war-szawa 2019

Pod czerwoną gwiazdą. aspekty sowie-ckiej obecności w europie Środkowo--wschodniej w 1945 roku, red. sebastian rosenbaum, dariusz węgrzyn, katowice – warszawa 2017

relacje kościół-Państwo na górnym Ślą-sku w latach 1945-1989. konflikt ideo-logiczny, red. adam dziurok, katowice – warszawa 2019

rok 1922 na górnym Śląsku – granice, ad-ministracja, społeczeństwo, red. mirosław węcki, sebastian rosenbaum, katowice – warszawa 2019

gołasz zbigniew, gwóźdź krzysztof, zgła-dzona formacja. Policja województwa Ślą-skiego 1922 -1939, katowice 2019, gryman adam, tajne harcerstwo krajowe. szeregi wolności, katowice 2019

górny Śląsk w Polsce Ludowej, t. 1: Przełomy i zwroty, red. adam dziurok, Bernard Linek, instytut Pamięci Narodowej Oddział w kato-wicach, Państwowy instytut Naukowy – in-stytut Śląski w Opolu, katowice – Opole 2016

górny Śląsk w Polsce Ludowej, t. 2: Przy-wódcy – bohaterowie-wrogowie, red. adam dziurok, Bernard Linek, instytut Pamięci Na-rodowej Oddział w katowicach, Państwowy instytut Naukowy – instytut Śląski w Opolu, katowice – Opole 2017

internowani i uwięzieni w stanie wojen-nym, red. tomasz kurpierz, jarosław Neja, katowice – warszawa 2018

klich maciej, Niepokorny. historia lat 1976-1989, katowice – warszawa 2018

kronika czasu przełomu. górny Śląsk w latach 1919-1926 w fotografiach stefana Pierzchalskiego, oprac. halina dudała, mi-rosław węcki, katowice – warszawa 2019

sonderfahndungsbuch Polen. specjalna księga gończa dla Polski, oprac. grzegorz Bębnik, katowice – warszawa 2019

tracz Bogusław, „zachodźże czerwone sło-neczko”. wybory ’89 w województwie kato-wickim, katowice – gliwice 2019

węcki mirosław, Powstańcy śląscy. Patroni naszych ulic, katowice 2017

wołoszyn jacek witold, Niepodległościo-wa konspiracja młodzieżowa na ziemiach polskich w latach 1944/1945-1956, Lublin–warszawa 2019

wy

Da

wn

iCT

wa

wy

Da

wn

iCT

wa

42 43

Centrala:

aby pamięć przetrwała. dziedzictwo to-talitaryzmu w europie. zbiór tekstów dla uczniów szkół średnich z całej europy, red. gillian Purves, przekład z ang. antonina kozłowska, instytut Pamięci Narodowej, Platforma europejskiej Pamięci i sumie-nia, warszawa 2018

gałęzowski marek, kirszak jerzy, twórca Niepodległej. józef Piłsudski 1867-1935, warszawa 2018

mysiakowska-muszyńska jolanta, mu-szyński wojciech jerzy, architekt wielkiej Polski. roman dmowski 1864–1939, war-szawa 2018

Panfil tomasz, ignacy daszyński 1866-1936, warszawa 2018

wąs Paweł, konspiracyjne wojsko Polskie – album fotograficzny. „do Polski wolnej, suwerennej, sprawiedliwej i demokra-tycznej prowadzi droga przez walkę ze znikczemnieniem, zakłamaniem i zdradą”, łódź 2019

„CZaSyPiSmO”

to półrocznik, zajmujący się popularyzacją badań historycznych nad XiX i XX-wiecz-nymi dziejami górnego Śląska i obszarów sąsiednich. szczególny nacisk położono na problematykę funkcjonowania syste-mów totalitarnych – nazizmu i komuni-zmu i ich oddziaływania na społeczeństwo regionu. Nie oznacza to jednak zawężenia tematyki wyłącznie do kwestii politycz-nych. celem pisma jest ukazanie możliwe szerokiego spektrum zjawisk – sfery kul-tury, religii, gospodarki, życia codziennego, obyczajowości.

w skali regionu górnośląskiego jest to pro-jekt unikatowy: brak dotąd takiego pisma na rynku wydawniczym.

„czasyPismo” może być przewodnikiem po często trudnych i niezrozumiałych mean-drach górnośląskiej historii.

redakcja:

redaktor naczelny:adam dziurok

Sekretarz redakcji: sebastian rosenbaum robert ciupa adam dziubaandrzej sznajderBogusław tracz

wydawca:Oddział instytutu Pamięci Narodowej – ko-misji Ścigania zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w katowicach

CZ

aS

yP

iSm

O

wy

Da

wn

iCT

wa

nOTaTki

ODDZIAŁOWE BIURO EDUKACJI NARODOWEJinSTyTUTU PamiĘCi narODOweJ w kaTOwiCaCH

OBen iPn w katowicachadres do korespondencji:ul. józefowska 10240-145 katowice

Sylwia Dziurok 32/207 07 00 [email protected]. św. jana 10iii piętro

ryszard mozgol 32/207 07 13 [email protected] Oddziałowego Biura edukacji Narodowej iPN w katowicach

monika kobylańska 32/207 01 03 [email protected] Prasowy

dr kornelia Banaś 32/207 07 11 [email protected]

magdalena Duber 32/207 07 16 [email protected]

Zbigniew Gołasz 32/207 07 10 [email protected]

aleksandra korol-Chudy 32/207 07 01 [email protected]

ewelina małachowska 32/207 07 14 [email protected]

michał miwa-młot 32/207 07 12 [email protected]

marek łukasik 32/207 05 69 [email protected] konsultacyjny iPNw Bielsku Białej

adam kurus 32/207 07 09 [email protected] konsultacyjny iPN w częstochowie

Przystanek Historia Centrum edukacyjne iPn w katowicach im. Henryka Sławika40-012 katowiceul. Św. jana 10iii piętro

www.ipn.gov.plwww.ipn.gov.pl/edukacja_katowicewww.pamiec.plwww.facebook.com/ipnkatowicewww.facebook.com/przystanekhistoriakatowice

Documents

OFERTA EDUKACYJNAOferta edukacyjna Oddziałowego Biura edukacji Narodowej instytutu Pamięci Narodowej w katowicach skierowana jest do uczniów szkół podstawowych i ponad-podstawowych